Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

vel ዴሎሶን፡ not foundn. peregr., scilicetsc. δήλωσις manifestatiola( אוּרִים ); usurpatur de illo sacerdotis summi ornatu, cujus ope vaticinabatur: ልብሰ፡ ዴሎሶን፡ Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 5,40 ; ካህን፡ ዘይለብስ፡ ዲሎሶነ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 17,65 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ዲሎሶን፡ ዘ፡ ኩፋር፡ ; aliudla: ዘ፡ ቀሚስ።
vel ዴሎሶን፡ not foundn. peregr., scilicetsc. δήλωσις manifestatiola( אוּרִים ); usurpatur de illo sacerdotis summi ornatu, cujus ope vaticinabatur: ልብሰ፡ ዴሎሶን፡ Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 5,40 ; ካህን፡ ዘይለብስ፡ ዲሎሶነ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 17,65 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ዲሎሶን፡ ዘ፡ ኩፋር፡ ; aliudla: ዘ፡ ቀሚስ።
dirsǝyā nomen propriumn. pr. (place name) 90b l. 22 (ed.) ; ርስድያ፡ rǝsdǝyā 90 n. 58 (ed.) (‘Vielleicht ist an Τύρος und Πάρθος zu denken. Antiochia, Tyrus, Parthien und Roma gehörten, da sie in der Bibel und den apocryphen Apostelakten figurieren, zum orbis notus der ägyptischen Mönche (G).’ 72 n. 11 (tr.) )
et ዲቍና፡ Substantivumsubst.diaconatusla, munus diaconila, Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 20 ; M.M. f. 17; ሢመተ፡ ዲቁና፡ et መልእክተ፡ ዲቁና፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 6 ,5; Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 7,2 ; ገብረ፡ ዲቁና፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 9. ዲይቍና diyqwənna ወተሠይመ፡ ሢመተ፡ ዲይቍና፡e gli venne conferito lʼordine del diaconatoit 44 (156) l. 13 (ed.); 45 (157) l. 17-18 (tr.)
et ዲቍና፡ Substantivumsubst.diaconatusla, munus diaconila, Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 20 ; M.M. f. 17; ሢመተ፡ ዲቁና፡ et መልእክተ፡ ዲቁና፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 6 ,5; Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 7,2 ; ገብረ፡ ዲቁና፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 9. ዲይቍና diyqwənna ወተሠይመ፡ ሢመተ፡ ዲይቍና፡e gli venne conferito lʼordine del diaconatoit 44 (156) l. 13 (ed.); 45 (157) l. 17-18 (tr.)
praepositiopraep.[sive a ደበበ፡ sive a ዴበ፡ propagata] antiquitus ዲቤ፡ (ut Matthaei Evangelium.Matth. 14,26 et Matthaei Evangelium.Matth. 24,2 romanae editionisrom.; Evangelium Joannis.Joh. 12,15 et Evangelium Joannis.Joh. 13,25 romanae editionisrom.) quae forma ante pronomina suff. semper retinetur ( gramm.§ 167,3), dein plerumque ዲበ፡
1) ዲበ፡ simplex: superla, suprala, inla, plerumque ἐπί , de statu quietis et de motu (cum ላዕለ፡ multis in locis permutatur, sed proprie ab eo distinguitur, sicut ἐπί auf ab ὑπὲρ über , ita quidem, ut ዲበ፡ magis de iis quae in superiore rei parte posita sunt, ei insistunt vel incumbunt, minus de iis, quae rei imminent et super eam suspensa sunt, usurpetur: ዘይወግር፡ እብነ፡ ላዕሌሁ፡ ({über sich}) ትወርድ፡ ዲበ፡ ( auf ) ርእሱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,25 ; አዕረፈት፡ በረከት፡ ላዕለ፡ ያዕቆብ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 44,23 ): እብን፡ ዲበ፡ እብን፡ Marci Evangelium.Marc. 13,2 ; አግብርት፡ ዲበ፡ አፍራስ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,7 ; ርእስኪ፡ ዘዲቤኪ፡ Canticum Canticorum.Cant. 7,6 ; እደውኪ፡ ዲበ፡ ርእስኪ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 2,36 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,4 ; መንፈሰ፡ ዚአየ፡ ውእቱ፡ ዘዲቤከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; ይነብር፡ ዲበ፡ መንበር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 19,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,2 ; ያንብርዋ፡ ዲበ፡ ተቅዋማ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,19 ; ቆመት፡ ዲበ፡ ምድር፡ Danielis prophetia.Dan. 7,4 ; ይሰክብ፡ n. 1104 ዲበ፡ ምስካቡ፡ liber Jobi.Job 33,15 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,6 ; ይርፍቁ፡ ዲበ፡ ሣዕር፡ Marci Evangelium.Marc. 6,39 ; እለ፡ የኀድሩ፡ ዲበ፡ የብስ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,9 ; ይጼዐን፡ ዲበ፡ አድግ፡ Evangelium Joannis.Joh. 12,15 ; አስመኩ፡ ዲቤከ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 29,7 ; ያሰክምዎ፡ ዲበ፡ መታክፍቲሁ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,4 ; ወድቀ፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 13,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,44 ; ዲበ፡ ዘይወርድ፡ መንፈስ፡ Evangelium Joannis.Joh. 1,33 ; ዲበ፡ ኰኵሕ፡ አሐንጽ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 16,18 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 2,20 ; ዘይወዲ፡ እብነ፡ ዲበ፡ ሞጸፍ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,8 ; ንሥኡ፡ አርዑትየ፡ ዲቤክሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 11,29 ; ሶጠት፡ ዲበ፡ ርእስየ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 26,12 ; ተክዕወ፡ ዲበ፡ ምድር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,35 ; ወሀብኩ፡ መንፈስየ፡ ዲቤሁ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 42,1 ; አፍሓመ፡ እሳት፡ ታስተጋብእ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 25,22 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,20 ; ጽሑፍ፡ ዲበ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 17 ( videasvid. sub ተድባብ፡ ); እንስሳ፡ ዘሀሎ፡ ዲበ፡ ምድር፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,28 .
a)post verba tegendi et vestiendi: ክዱን፡ እብን፡ ዲቤሁ፡ Evangelium Joannis.Joh. 11,38 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,24 ; liber Jobi.Job 39,19 ; Evangelium Joannis.Joh. 20,7 ; de vestibus alicui superindutis: ኢየሀሉ፡ ዲቤሆሙ፡ ፀምር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 44,17 ; ሀሎ፡ ዲቤሁ፡ ልብስ፡ ጥቁብ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 136, vel de tutela, qua quis protegitur Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 102,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 102,17 ; vel precari prolaaliquo Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,5 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,24 .
b)de onere, quod est super aliquem: ጌጋይነ፡ ወኀጢአትነ፡ ዲቤነ፡ ውእቱ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 33,10 ; ከብደ፡ ቀትል፡ ዲበ፡ ሳኦል፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 10,3 .
d)nonnumquam: perlavel trans superficiemlarei, {darüber hin}: Matthaei Evangelium.Matth. 14,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 6,19 ; ሐመር፡ ዲበ፡ ሞገድ፡ እንተ፡ ተሐውር፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,54 ; ፍኖተ፡ አርዌ፡ ምድር፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,54 ; ሰፍሐ፡ እዴሁ፡ ዲበ፡ ባሕር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,21 ; et passim adla, inlavertere licet: እደዊሃ፡ ትሰፍሕ፡ ዲበ፡ ዘይበቍዕ፡ ἐπὶ τὰ συμφέροντα Proverbiorum liber biblicus.Prov. 28,37 ; ከልብ፡ ዘይገብእ፡ ዲበ፡ ቂያኡ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,11 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; ነፍኀ፡ ዲበ፡ ገጹ፡ መንፈሰ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,7 ; ዕፃ፡ በጽሐ፡ ዲበ፡ ማትያስ፡ Actus apostolorum.Act. 1,26 .
e)de imminendo et suspendendo rei: ( an ) adla, inla: ነበረ፡ ዲበ፡ ዐዘቅት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,15 ; በከየ፡ ዲበ፡ ክሳዱ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 31 ; ኢይቢታ፡ ዲበ፡ መሳቅል፡ Evangelium Joannis.Joh. 19,31 ; ተሰቅለ፡ ዲበ፡ ዕፅ፡ not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 2,24 ; ረፈቀ፡ ዲበ፡ እንግድኣሁ፡ Evangelium Joannis.Joh. 13,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 21,20 ; ከመ፡ እስልጥ፡ መቅሠፍትየ፡ ዲቤሆሙ፡ ἐν αὐτοῖς Hezekielis prophetia.Hez. 20,8 .
2)
d)addendo et cumulando: superla, insuperla, adla, ይዌስክ፡ ዓዲ፡ ዲቤሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,31 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 70,15 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,10 ; መቅሠፍት፡ ዲበ፡ መቅሠፍት፡ ወጽልእ፡ ዲበ፡ ጽልእ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ( videasvid. በዲበ፡ ); ወዲበ፡ ዝኒ፡ ወሰከ፡ ላዕለ፡ ሥጋሁ፡ ቅሥፈተ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 Enc. II) Componitur cum aliis praepositionibus:
3) በዲበ፡ superla, suprala, inla
b)adjiciendi et cumulandi: ወሰከ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,32 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 30,1 ; liber Jobi.Job 34,37 ; ደገመ፡ liber Jobi.Job 29,22 ; ወይሌ፡ በዲበ፡ ወይሌ፡ ወድንጋፄ፡ በዲበ፡ ድንጋፄ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 7,26 ; n. 1105 ድቀት፡ በዲበ፡ ድቀት፡ liber Jobi.Job 16,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 57,19 ; ሠናይት፡ በዲበ፡ በረከት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,15 .
5) እንተ፡ ዲበ፡
a)translaet superla( über hin , über hinüber ) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 14,28 ; ይወግሩ፡ ርእሶ፡ እንተ፡ ዲበ፡ አረፍት፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,21 .
b)perla: እንተ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ የሐውር፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,24 .
superlavideasvid. sub ደበበ፡ col. 1103. supralavideasvid. subI ደበበ፡ . n. 1101
Substantivumsubst.[i.q. حِلْقٌ , حَلْقَةٌ , حَلَقَةٌ حَلِقَةٌ ] pluralisPl. ሕለቃት፡ et ሕላቃት፡ et ሕልቀታት፡ annulusla
b)annulus vel circulus quivis aliusla: Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 3,53 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,26 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 27,4 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,4 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 35,22 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 36,23 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 38,10 ; በሕልቀተ፡ ወርቅ፡ ἐν κύβοις χρυσοῖς Esther, liber biblicus.Esth. 1,6 ; κρίκος Jesaiae prophetia.Jes. 58,5 ; ዲበ ምንት፡ ስቁል፡ ሕላቃቲሃ፡ liber Jobi.Job 38,6 ; Lit. Epiph.; ተአሥር፡ ሎቱ፡ ሕልቀተ፡ ውስተ፡ ሕልበቱ፡ liber Jobi.Job 40,21 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ሕልቀት፡ ዘ፡ ቀለበት፡
ḥǝlqat , pluralisPl. ḥǝlaqāt , ḥǝlāqāt , ḥǝlqatāt , አሕላቅ፡ ʾaḥlāq
Grébaut
ሕልቀት፡ ḥǝlqat , pluralisPl. ሕልቀታት፡ ḥǝlqatāt , ሕላቃት፡ ḥǝlāqāt «anneaufr, baguefr» ― ቀለበት፡ Ms. BNFabb217, fol. 19v.
42
Leslau
ሕልቀት ḥǝlqat , pluralisPl. አሕላቅ፡ ʾaḥlāq , ሕለቃት፡ ḥǝlaqāt , ሕልቀታት፡ ḥǝlqatāt ringen, finger ringen, () circleen, a circular figureen (ring, necklace) 230a
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ተስፋት፡
1)spesla, expsectatiolaliber Jobi.Job 4,6 ; liber Jobi.Job 5,16 ; liber Jobi.Job 8,13 ; liber Jobi.Job 11,20 ; ለዕፅ፡ ቦ፡ ተስፋ፡ liber Jobi.Job 14,7 ; Jeremiae prophetia.Jer. 2,36 ; Hezekielis prophetia.Hez. 37,11 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 1,33 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,7 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,4 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,2 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 6,35 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 7,22 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 5,4 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 8,24 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 4,4 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 1,3 ; እለ፡ ቀብጹ፡ ተስፋሆሙ፡ desperanteslaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,24 ; ሠናየ፡ ተስፋ፡ εὔελπις Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 12,19 ; cumc.per st. constr., ut: ተስፋ፡ ኀይል፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 14,26 ; አልቦ፡ ተስፋ፡ ወፂእ፡ እምጽልመት፡ liber Jobi.Job 15,22 ; cumc. ኀበ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 61,5 ; cumc. ዲበ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 63,7 ; cumc. ለ፡ et Infin., ut: እመቦ፡ ተስፋ፡ ለድኂን፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 256 ; Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 18 ; n. 408 ተስፋት፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 244 ; Saepius: causa speila; id quod vel a quo speratur: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 49,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 61,7 ; እስመ፡ ውእቱ፡ ተስፋሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 31,16 ; Jesaiae prophetia.Jes. 24,16 ; Jeremiae prophetia.Jer. 17,7 ; ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 3,4 .
II adaugerela, cumularela, amplificarela, intenderela, ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 3,12 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 4,1 Platt; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 12,23 Platt; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 3,20 Platt; ረከብነ፡ ጥበበ፡ ወአፈድፈድነ፡ προσθέμενοι liber Jobi.Job 32,13 ; πλείονα ποιοῦσι Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,24 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 13,11 ; ጻመውኩ፡ ለአፈድፍዶ፡ ፍቅረ፡ አውግስጦስ፡ ለከ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 338 ; Esther, liber biblicus (apocr.).Esth. apocr. 8,13 .
a)sequensseq.Acc.nominis abstracti vel Infinitivi: magislafacerelaaliquid i.e. Latine: magislasequensseq.verbo fin.: አፈድፈዱ፡ ዓዲ፡ ጸሊኦቶ፡ (magis etiam eum oderunt) Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,8 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,56 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,15 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 16,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,23 ; Marci Evangelium.Marc. 10,48 ; Marci Evangelium.Marc. 14,31 ; Lucae evangelium.Luc. 18,39 romanae editionisrom.; አፈድፈድኪ፡ ዝሙተኪ፡ (magis fornicata es) Hezekielis prophetia.Hez. 16,15 ; Jeremiae prophetia.Jer. 13,27 ; አፈድፈድኪ፡ ኀጢአተኪ፡ እምኔሆን፡ Hezekielis prophetia.Hez. 16,51 ; ያፈደፍድ፡ ጥበበ፡ σοφώτερος ἔσται Proverbiorum liber biblicus.Prov. 9,9 .
α)plusla: ያፈደፍድ፡ ሎሙ፡ ውሂበ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 20,10 romanae editionisrom.
β)diutiusla: አፈድፈደ፡ ሐይወ፡ ዲበ፡ ምድር፡ እምውሉደ፡ ሰብእ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10.
γ)nimisla, nimiumla: ኢታፈድፍድ፡ ምስሌሁ፡ ተናግሮ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,11 .
b)plus habere rei alio i.e. superarelaaliquem, excellerelaaliquo in re, sequensseq. እምነ፡ pers.: አላ፡ አፈድፈደ፡ እምኔሆሙ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 29,25 versio alteravers. alt.; cumc. በ፡ rei, አፈድፈደት፡ በዝሙታ፡ እምእኅታ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 23,11 ; ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 11,23 ; cumc.Acc.rei et ዲበ፡ pers.: አፈድፈድኩ፡ ጥበበ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 1,16 ; cumc.duplexdupl.Acc.: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,40 varia lectiovar.
c) አፈድፍዶ፡ እምዐቅም፡ excederelamodum (ut in edendo, bibendo) F.M. 14,4.
I,1[potestas racidis prima est in deerrandolaet vagandola; inde oriuntur 1) ferum et a consuetudine alienum evasitlaanimal أَبَدَ ; mente alienarila, insanirela አብደ፡ ; efferarila, raberela عَبِدَ أَبِدَ አብደ፡ ሀርበደ፡ ; 2) desertum essela أَبِدَ (vic. በድወ፡ , بَدَا ); 3) oberrarela, amittila אָבַד ܐܶܒܰܕ ; 4) perirela אָבַד ܐܶܒܰܕ በድበደ፡ بَدَا ] SubjunctivusSubj. ይእበድ፡
1)oberrarela, profugerela, vagarilaRegum liber biblicum I.1 Reg. 25,10 .
2)mente errare vel capi i.e.
a)insanirela, amentem esselavel fierila: አብደ፡ ἐξέστη Marci Evangelium.Marc. 3,21 ; ተአብዲ፡ μαίνῃ Actus apostolorum.Act. 12,15 ; Actus apostolorum.Act. 26,24 .
b)stultum esselavel fierila, imprudenter agerela, errorem committerela: የአብዱ፡ መላእክተ፡ ጣኔዎስ፡ μωροὶ ἔσονται Jesaiae prophetia.Jes. 19,11 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 1,22 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 1,23 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 189 ; እምኔክሙ፡ ኢየአብድ፡ ( ἀσυνετώτερος ) liber Jobi.Job 13,2 ; እስመ፡ አብዱ፡ ኖሎት፡ ἠφρονεύσαντο Jeremiae prophetia.Jer. 10,21 ; ad Titum epistola.Tit. 3,3 ( ἦμεν ἀνόητοι ); Lucae evangelium.Luc. 6,11 ; κορήσουσι Deuteronomium.Deut. 31,20 ; ኢትእበድ፡ μὴ ἀγνόει Hosea.Hos. 4,15 ; አብደ፡ ዐቢየ፡ እበደ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 14,24 .
3)efferarila, furerela, furore corripilavel exsultarela, saevirela, rabiosum esselavel fierila: አበድኩ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 9,3 varia lectiovar.; አብደ፡ መራዕይ፡ Marci Evangelium.Marc. 5,13 ; የአብዱ፡ ኵሎሙ፡ እለ፡ ነሰኮሙ፡ ( ከልብ፡ እቡድ፡ ) ኅቡረ፡ ምስሌሁ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 6 ; cumc. ላዕለ፡ vel ዲበ፡ contralavel inlaaliquem: Actus apostolorum.Act. 26,11 Platt; Actus apostolorum.Act. 19,16 ; አብዱ፡ ላዕሌሁ፡ not able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 53 ; ἐξηγριάνθη πρὸς αὐτόν Danielis prophetia.Dan. 8,7 .
II,1principemla, ducem constituerela, praeficerela, cumc. ዲበ፡ Org. III,1(proprie reflexivumRefl.ab አንሥአ፡ , sed in libris Mss. crebro cum ተነሥአ፡ confunditur; gramm.§ 97) Imperf. et SubjunctivusSubj. ይትነሣእ፡ , Imperat. ተንሥእ፡ , Infin. ተንሢእ፡ , ተንሥኦ፡ , ተንሥኦት፡ ; surgerela, assurgerela, exsurgerela, de eo qui sederat, cubuerat, Matthaei Evangelium.Matth. 2,13 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,26 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,9 ; Marci Evangelium.Marc. 4,27 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 62,14 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 62,15 ; Canticum Canticorum.Cant. 5,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,31 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,23 ; ኢይክል፡ ተንሥኦ፡ ቅድሜከ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,35 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,32 ; በተንሥኦታ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,33 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,35 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 138,1 ; እምድር፡ 1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 28,23 ; እምስካብ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 11,2 ; እመንበር፡ Judicum liber.Jud. 3,20 ; እምኀበ፡ n. 638 ማእድ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,34 ; እምንዋም፡ Matthaei Evangelium.Matth. 1,24 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 138,17 ; de lapso Lucae evangelium.Luc. 2,34 ; Matthaei Evangelium.Matth. 17,7 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,16 ; Michaei prophetia.Mich. 7,8 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 48,10 ; de otioso, quiescente, quum ad aliquid perficiendum aggreditur: Jesaiae prophetia.Jes. 51,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 52,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 3,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 7,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,20 ; Judicum liber.Jud. 8,20 ; Deuteronomium.Deut. 31,16 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 24,5 ; liber Jobi.Job 1,20 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,3 ; in specie ad iter faciendum Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,2 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 24,13 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,19 ; Evangelium Joannis.Joh. 11,29 ; de aquis surgentibus Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 89,3 ; astris ascendentibus Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 78,6 ; ἀναπηδᾶν exsilirela: Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,4 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,34 .
a)castra moverela, se movere ad iter faciendumla, in viam se darela, Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,9 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,16 ; ወተንሥአ፡ እምህየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 20,1 ; Lud. comm. hist. p. 495 n. 6.
b)surgerela, assurgerela, insurgerelacontra aliquem ( videasvid. ተናሥአ፡ ), construitur cumc.c. ላዕለ፡ et ዲበ፡ , ut: እለ፡ ይትነሥኡ፡ ላዕሌየ፡ liber Jobi.Job 27,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 14,22 ; Jesaiae prophetia.Jes. 19,2 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 14,6 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 14,7 ; Judicum liber.Jud. 9,43 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 16,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 15,12 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,7 ; etiam cumc.Acc., ut: እመሰ፡ ይክሕዱ፡ ምስጢረ፡ ትሥጉት፡ ይትነሥእዎሙ፡ ሐዋርያት፡ እንዘ፡ ይብልዎሙ፡ Cyr. c. not able to find explanation in abbreviation listPall. f. 81.
c)erigila: ምስለ፡ ጥበብ፡ ይትሐነጽ፡ ቤት፡ ወምስለ፡ አእምሮ፡ ይትነሣእ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,4 ; በተንሥኦተ፡ ቤት፡ ἐπὶ τῇ ἐγέρσει οἴκου Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 5,59 ; de animo Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 7,23 .
e)excitarila: በኀጢአተ፡ ረሲዓን፡ ቅሥፈት፡ ይትነሣእ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 28,2 .
Substantivumsubst.( m. ) pluralisPl. ዘባናት፡ [dictum ab eminendola: زَابِنَةٌ collislain valle; زَبُّونَةٌ collumla, collatio, -is vel collectivum, -ecoll. ዲበ፡ , ደብር፡ , زُبْيَةٌ locus terrae altiorla; زَبَا portandum suscepitla; زُبْرَةٌ dorsi pars inter scapulasla, دُبْرٌ دُبُرٌ tergumla, postica parsla]
1)dorsumla, tergumla, νῶτος , νῶτον , ተሰብረ፡ ዘባኑ፡ (v. ዐፅመ፡ ዘባኑ፡ ) Regum liber biblicum I.1 Reg. 4,18 ; አዕፅምተ፡ ዘባኑ፡ liber Jobi.Job 40,13 ; መጠውኩ፡ ዘባንየ፡ ለመቅሠፍት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 50,6 ; Hezekielis prophetia.Hez. 1,18 ; liber Jobi.Job 15,26 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 49,8 ; ሰላም፡ ለዘባንኪ፡ I Salâm ad Mariam I, II, III; numerus significat strophas.Sal. Mar. 20 ; ያገብኦ፡ ድኅረ፡ ዘባኑ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,15 ; ሜጡ፡ ዘባኖሙ፡ Zachariae prophetia.Zach. 7,11 ; Jeremiae prophetia.Jer. 31,39 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 80,6 ; ሜጡ፡ ዘባኖሙ፡ ኀቤየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 2,27 ; Jeremiae prophetia.Jer. 39,33 ; እመይጠክሙ፡ ዘባነክሙ፡ Malachiae prophetia.Mal. 2,3 ; ዘባኖሙ፡ መንገለ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ τὰ ὀπίσθια Hezekielis prophetia.Hez. 8,16 ; ዘባናት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,23 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,28 ; Hezekielis prophetia.Hez. 10,12 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 11,10 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 171,2 .
a)de inanimatis: በዘባነ፡ ባሕር፡ እንዘ፡ ይሰፍሕ፡ ልብሶ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 18 Enc.
b)latusla: በዘባነ፡ ባሕር፡ ἐπί νώτου θαλάσσης Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,11 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,15 ; Josuae liber.Jos. 18,16 ; Josuae liber.Jos. 18,18 .
2)caudala, οὐρά liber Jobi.Job 40,12 ; ማእሰ፡ ዘባኑ፡ liber Jobi.Job 40,26 .
3)limbuslavestis [coll. زَوْبَرٌ زِٸْبِرٌ ]: ዘባኑ፡ ለልብስ፡ λῶμα ὑποδύτου Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 36,32 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ዘባን፡ ዘ፡ ጄርባ።
I,2[amh. idemid.; نَظَرَ idemid.; נָצַר ܢܛܰܪ ( نطر ) custodivitla, observavitla]
1)spectarela, intuerila
a)absoluteabsol.: በከመ፡ አዕይንቲከ፡ ይኔጽራ፡ βλέπουσι Jeremiae prophetia.Jer. 49,2 ; ከመ፡ መዋቲኑ፡ ትኔጽር፡ ወትሬኢ፡ liber Jobi.Job 10,4 ; ነጽር፡ ወርኢ፡ ኀሳረነ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 5,1 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,25 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 11,8 .
β)specularila: ዘይኔጽር፡ σκοπός Regum liber biblicum II.2 Reg. 13,34 .
b)cumc.Acc.vel cumc.variis praepositionibus
ε)suspicerela: ነጸረ፡ ሰማየ፡ ( ἀναβλέψας εἰς ) Lucae evangelium.Luc. 9,16 ; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,35 ; Jesaiae prophetia.Jes. 8,21 ; Jesaiae prophetia.Jes. 8,22 ; ስእንኩ፡ ነጽሮ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ሰማየ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 38,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 51,6 ;
ζ)despicerela: ትኔጽሩ፡ ላዕለ፡ ውስተ፡ ሰማይ፡ ወታሕተ፡ ውስተ፡ ምድር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 8,21 ; Jesaiae prophetia.Jes. 8,22 ; እምሰማይ፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 170,3 ; Deuteronomium.Deut. 26,15 .
η)oculis prosequila, retro respicerela: ነጸረ፡ ይኅሬሁ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 24,9 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,17 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,26 .
θ)spectatorem adesselarei: ካህናት፡ ኢይኔጽሩ፡ ተውኔተ፡ ወኢዘፈነ፡ F.M. 32,7.
ι)cum voluptate intuerilaaliquid: cumc.Acc.liber Jobi.Job 10,4 .
λ)contemplarila, observarela: እለ፡ ያሰግሉ፡ ለኪ፡ ወይኔጽሩ፡ ሰማየ፡ οἱ ἀστρολόγοι οὐρανοῦ Jesaiae prophetia.Jes. 47,13 .
μ)de rebus inanimatis: spectarelaregionem, ut: ልሳን፡ እንተ፡ ትኔጽር፡ መንገለ፡ ሰሜን፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; Hezekielis prophetia.Hez. 11,1 ; አንቀጽ፡ ዘይኔጽር፡ ደቡበ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 8,3 ; Hezekielis prophetia.Hez. 9,2 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 16,25 .
ν)ex adverso esselaalicui, cumc. ለ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 41,7 ( videasvid. ተናጸረ፡ ). n. 702
2)
a)respicerela, curarela, rationem haberela, cumc.Acc.1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 16,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 12,3 ; cumc. ውስተ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 73,21 ; cumc. በ፡ , ut: ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ወልህቅናሁ፡ respectu habito sive adolescentiae sive senectutis ejuslaF.M. 10,3.
b)animum attenderelavel advertere adlaaliquid, προσέχειν , ንባበ፡ ዚአየ፡ ነጽር፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 4,20 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,1 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,3 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 17,4 ; cumc. ውስተ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 69,1 .
c)considerarela, deliberarela( نظر cumc. في ): ሰአልዎ፡ ከመ፡ ያስተጋብእ፡ ማኅበረ፡ ከመ፡ ይነጽሩ፡ በእንተ፡ ክሕደቶሙ፡ ለእሉ፡ ፫ ከሓድያን፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 1. Voc. Ae.: ነጸረ፡ ወርእየ፡ ዘ፡ ሐየ፡ ; aliudla: ነጸረ፡ ርእየ፡ አስተሐየጸ፡ ብ፡ ተመለከተ።
III,2
2)vehila,
b)invehilacurru, al., cumc. በ፡ , ut: በአፍራስ፡ ወበሰረገላ፡ ይጼዐኑ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 6,23 ; Jeremiae prophetia.Jer. 17,25 ; cumc. ላዕለ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,12 ; cumc. ዲበ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 22,4 ; cumc.Acc.: ሰረገላ፡ ወዘይጼዐኖሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 28,22 ; ሰረገላ፡ በኀበ፡ ይጼዐን፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 73,2 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 172,1 .
d)translatetransl.:
α)insiderela: ይጼዐን፡ ቀመረ፡ insidet fornici, Lud. e Lit. Orth.
β)obsiderela: ተጽዕነ፡ ላዕሌሁ፡ ሰይጣን፡ Sx. not able to find explanation in abbreviation listMasc. 19 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 29 al. Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.: ተጽዕነ፡ ዘ፡ ሰረረ፡ በረረሂ፡ ይ፡
III,2
2)vehila,
b)invehilacurru, al., cumc. በ፡ , ut: በአፍራስ፡ ወበሰረገላ፡ ይጼዐኑ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 6,23 ; Jeremiae prophetia.Jer. 17,25 ; cumc. ላዕለ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,12 ; cumc. ዲበ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 22,4 ; cumc.Acc.: ሰረገላ፡ ወዘይጼዐኖሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 28,22 ; ሰረገላ፡ በኀበ፡ ይጼዐን፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 73,2 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 172,1 .
d)translatetransl.:
α)insiderela: ይጼዐን፡ ቀመረ፡ insidet fornici, Lud. e Lit. Orth.
β)obsiderela: ተጽዕነ፡ ላዕሌሁ፡ ሰይጣን፡ Sx. not able to find explanation in abbreviation listMasc. 19 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 29 al. Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.: ተጽዕነ፡ ዘ፡ ሰረረ፡ በረረሂ፡ ይ፡
III,2
2)vehila,
b)invehilacurru, al., cumc. በ፡ , ut: በአፍራስ፡ ወበሰረገላ፡ ይጼዐኑ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 6,23 ; Jeremiae prophetia.Jer. 17,25 ; cumc. ላዕለ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,12 ; cumc. ዲበ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 22,4 ; cumc.Acc.: ሰረገላ፡ ወዘይጼዐኖሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 28,22 ; ሰረገላ፡ በኀበ፡ ይጼዐን፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 73,2 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 172,1 .
d)translatetransl.:
α)insiderela: ይጼዐን፡ ቀመረ፡ insidet fornici, Lud. e Lit. Orth.
β)obsiderela: ተጽዕነ፡ ላዕሌሁ፡ ሰይጣን፡ Sx. not able to find explanation in abbreviation listMasc. 19 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 29 al. Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.: ተጽዕነ፡ ዘ፡ ሰረረ፡ በረረሂ፡ ይ፡
I,1[amh. አደረ፡ ; חֶדֶר conclavela, penetralela; خِدرٌ interior domi parsla, latibulumla; خَدِرَ commoratus fuitla, substititla; de potestate radicis primaria videasvid.Ges. thes. p. 448] SubjunctivusSubj. ይኅድር፡
2)commorarila, habitarela, incolerela, sedem et domicilium haberela( οἰκεῖν , κατοικεῖν , κατασκηνοῦν , αὐλίζεσθαι , μένειν ); የኀድሩ፡ ህየ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,22 ; Lucae evangelium.Luc. 9,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,10 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,45 ; cumc.Acc.loci Matthaei Evangelium.Matth. 4,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 26,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 104,21 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 37,5 ; cumc. ውስተ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 14,1 ; ዘኀደረ፡ ውስተ፡ ዛ፡ ሀገር፡ Jeremiae prophetia.Jer. 45,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 2,23 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 55,4 ; Judicum liber.Jud. 5,17 ; cum በ፡ domicilii: በደብተራ፡ ተኀድሩ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 42,7 ; Jeremiae prophetia.Jer. 42,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 15,9 ; Actus apostolorum.Act. 2,26 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 60,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,20 ; cumc. ዲበ፡ terrae Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 37,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 38,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,6 ; cumc. ውስተ፡ pers. interlaPsalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 42,2 ; cumc. ምስለ፡ pers. συναυλίζεσθαι Proverbiorum liber biblicus.Prov. 22,24 (cfr. Genesis liber Pentateuchi.Gen. 13,6 ).
a)nidularila, nidificarela, de avibus Matthaei Evangelium.Matth. 13,32 .
3)Transfertur ad partes vel membra corporis, aedificii, al., quae alia aliis concinne sese jungunt et singula quaeque in suo loco considentia congruunt: inter sese committila, continerila, vel contineri rela, versari in rela, ኢየኀድራ፡ አእባን፡ ውስተ፡ ንድቅ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 9 ; Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 81 sequensseq.; ዘቦቱ፡ የኀድር፡ ኵሉ፡ሕንጻ፡ ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 2,21 ; ርእስ፡ ዘቦቱ፡ የኀድር፡ ኵሉ፡ ሥጋ፡ ad Colossenses epistola Pauli.Col. 2,19 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 4,16 . n. 614
II,2(passim in libris mss. አምገበ፡ II,1ut Sx.; Imperf. ያመግብ፡ Lucae evangelium.Luc. 12,44 romanae editionisrom.) praeficere rebus gerendislaaliquem, curam mandarelaalicui; administratoremla, curatoremla, procuratorem constituerelaaliquem; construitur cumc.c.Acc.personapers.: መጋቢ፡ ዘአመገብዎ፡ F.M. 5,14; et cumc. ላዕለ፡ rei vel personapers.: ኢታመግብ፡ ነኪረ፡ ላዕለ፡ ቤትከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,28 ; Lucae evangelium.Luc. 12,44 ; ዘአመገብዎ፡ ላዕሌሆሙ፡ quem curatorem eorumla(pupillorum) constitueruntlaF.N. 24,3, vel cumc. ዲበ፡ , ut: እግዚአብሔር፡ አመገበከ፡ ዲቤሆሙ፡ ትቅትል፡ ወታሕይው፡ Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 3 ; vel cumc. ለ፡ ut Actus apostolorum.Act. 7,10 romanae editionisrom.; vel cumc. በ፡ rei, ut: ለእመ፡ አመገቦ፡ ለብእሲ፡ በሠይጥ፡ F.N. 30, et cumc. በ፡ muneris ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 9,17 ; construitur cumc.c.duplexdupl.Acc.(personae et muneris): ኣሜግቦ፡ ምግበከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 22,21 . (In Catal. Codd. not able to find explanation in abbreviation listAeth. Bibl. Bodl. p. 28 በእንተ፡ አመግቦ፡ de mandatola(non: de feudola) vertendum est). I,2[etymo convenit cum خَبُثَ , significatu cum אָשֵׁם , أَثِمَ , sicut ሐሠመ፡ etymo cum أَثِمَ , significatu cum خَبُثَ ; quamquam Arabes etiam sub أَبَسَ similes quasdam significationes habent] crimenlacommitterela, peccarela, ἀσεβεῖν , ἀνομεῖν , ἀδικεῖν , plerumque ἁμαρτάνειν , Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 32,33 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,2 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,22 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 105,6 ; liber Jobi.Job 1,22 ; liber Jobi.Job 7,20 ; liber Jobi.Job 10,3 ; liber Jobi.Job 33,9 ; liber Jobi.Job 34,10 ; liber Jobi.Job 35,6 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,25 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,20 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,15 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 13,21 ; Jesaiae prophetia.Jes. 21,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 24,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 59,13 ; Hezekielis prophetia.Hez. 3,21 ; አብሶ፡ አበሰት፡ Threni, liber biblicus.Thren. 1,8 ; ኢይደግሙ፡ አብሶ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,8 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,4 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,14 ; Evangelium Joannis.Joh. 9,3 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 5,14 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 1,10 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 3,6 ; አቢሶሙ፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,4 ; ኢአበሰ፡ ወኢጌገየ፡ ግሙራ፡ liber Jobi.Job 34,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 49,4 ( πλημμελίαν ἐπλημμέλησαν ); Threni, liber biblicus.Thren. 3,41 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 3,23 ; construitur cumc.c.Acc.peccati: አበስኩ፡ ዐቢየ፡ ጌጋየ፡ liber Jobi.Job 31,33 ; ሰማርያ፡ መንፈቀ፡ ኀጢአትከ፡ ኢአበሰት፡ Hezekielis prophetia.Hez. 16,51 ; cumc. በ፡ instrumenti: ኢተአብስ፡ በቃልከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,12 ; እመ፡ አበስነ፡ እመሂ፡ በቃል፡ አው፡ በምግባር፡ ወእመሂ፡ በኅሊና፡ ኅድግ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 95 ; cumc. ለ፡ ejus, in quem peccatur: ኢተአብስ፡ ለሀገርከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,7 ; ዘአበሰ፡ ኢተ፡ አበሰ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 21,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 42,24 ; Jeremiae prophetia.Jer. 8,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 47,3 ; Danielis prophetia.Dan. 9,8 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 50,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 6,12 ; vel cumc. ላዕለ፡ ejus rei vel personae, in qua peccatur: Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 5,16 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 19,4 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,36 ; አበሱ፡ ላዕለ፡ ሕግየ፡ Hosea.Hos. 8,1 ; Esther, liber biblicus.Esth. 1,16 ; ዘይገብር፡ ኀጢአተ፡ ይኤብስ፡ ላዕለ፡ ነፍሱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,4 ( πλημμελήσει ). Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 10,29 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 6,8 ; vel cumc. ዲበ፡ Actus apostolorum.Act. 25,8 Platt; vel cumc. በ፡ , ut: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 7,5 ; ዳዊት፡ አመ፡ ይኤብስ፡ በብእሲተ፡ ኦርዮ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 10 ; Lucae evangelium.Luc. 15,18 ; Lucae evangelium.Luc. 15,21 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 6,18 ; cumc. ምስለ፡ cumlaaliquo: መላእክት፡ አበሱ፡ ምስለ፡ አዋልደ፡ ሰብእ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; cumc. እምነ፡ , ut: አበስከ፡ እመሐላ፡ (peccasti contra jusjurandum i.e. mutando j.) Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 37. I,1[ אֲשַׁד ܐܶܫܰܕ ܫܳܕ ] SubjunctivusSubj. ይሱጥ፡
1)funderela, effunderela, profunderela, cumc.Acc.rei, cumc. እምነ፡ vasis, cumc. ውስተ፡ , ላዕለ፡ , ዲበ፡ rei vel personapers., Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,18 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 74,8 ; ይሰውጣ፡ ለበረዱ፡ ውስተ፡ ምድር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,19 ; ሶጠ፡ ላዕሌሆሙ፡ መሥዋዕተ፡ ልውሰ፡ በቅብእ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 24 ; ኢትሱጥ፡ እሳቶሙ፡ ለኃጥኣን፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 8,10 ; ኢሶጥክዎ፡ ( ለደም፡ ) ውስተ፡ ምድር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 24,7 ; translatetransl.: እሰውጥ፡ መዐትየ፡ ላዕሌሆሙ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 20,8 ; Hezekielis prophetia.Hez. 36,18 ; እሰውጥ፡ ለክሙ፡ በረከትየ፡ Malachiae prophetia.Mal. 3,10 ; እሰውጣ፡ ለትምህርት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 24,33 ; ኀፍረተ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 88,44 ; ምሕረተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,11 ; መንፈሰ፡ ad Titum epistola.Tit. 3,6 ; Actus apostolorum.Act. 2,17 ; ሶጠ፡ ቃለ፡ ልሳናቲሆሙ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10 ; ሶጣ፡ ለነፍሱ፡ not able to find explanation in abbreviation listLit. Chrys. ; omisso objecto: እመ፡ ሶጡ፡ ላዕሌሁ፡ ኢይትሐወስ፡ liber Jobi.Job 41,14 .
2)infunderela, superfunderela: ሶጠ፡ እምጻሕብ፡ ውስተ፡ ጻሕብ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 31,11 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,15 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 9,3 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 9,6 ; ሶጠ፡ ቅብአ፡ ላዕለ፡ ርእሳ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,18 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,1 ; cumc. ዲበ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 18,34 ; ዘይሰውጥ፡ τῶν ἐπιχεόντων Zachariae prophetia.Zach. 4,12 .
3)evacuarela, exinanirela: ሶጠት፡ ቀሡታ፡ ውስተ፡ ምስታይ፡ ἐξεκένωσε Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,20 ; ሶጡ፡ አኅስሊሆሙ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 42,35 ; ሶጥኪዮ፡ ( ለጽዋዕ፡ ) ἐξέπιες καὶ ἐξεκένωσας Jesaiae prophetia.Jes. 51,17 ; translatetransl.de τῷ Λόγῳ : ሶጠ፡ ርእሶ፡ በእንቲአነ፡ ἐκένωσεν ἑαυτὸν δι᾽ ἡμᾶς not able to find explanation in abbreviation listCyr. ad Theod. f. 9 ; ቅድመ፡ ይሱጥ፡ ርእሶ፡ not able to find explanation in abbreviation listCyr. c. Pall. f. 89 ; ኮነ፡ ሰብአ፡ ሰዊጦ፡ ርእሶ፡ በዘኢኮነ፡ ቀዳሚ፡ καθεὶς ἑαυτὸν εἰς ὅπερ οὐκ ἦν not able to find explanation in abbreviation listCyr. ad Theod. 16 f. not able to find explanation in abbreviation listCyr. c. Pall. f. 67. (Ex Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 21 Enc. Ludolfus significationem sepelirelaaffert; sed ibi ሶጠ፡ pro ሦጠ፡ reducerelasignificat). ሶጠ፡ ዘ፡ ጨመረ፡ አስራጨሂ፡ ይ።
I,1[ אֲשַׁד ܐܶܫܰܕ ܫܳܕ ] SubjunctivusSubj. ይሱጥ፡
1)funderela, effunderela, profunderela, cumc.Acc.rei, cumc. እምነ፡ vasis, cumc. ውስተ፡ , ላዕለ፡ , ዲበ፡ rei vel personapers., Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,18 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 74,8 ; ይሰውጣ፡ ለበረዱ፡ ውስተ፡ ምድር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,19 ; ሶጠ፡ ላዕሌሆሙ፡ መሥዋዕተ፡ ልውሰ፡ በቅብእ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 24 ; ኢትሱጥ፡ እሳቶሙ፡ ለኃጥኣን፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 8,10 ; ኢሶጥክዎ፡ ( ለደም፡ ) ውስተ፡ ምድር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 24,7 ; translatetransl.: እሰውጥ፡ መዐትየ፡ ላዕሌሆሙ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 20,8 ; Hezekielis prophetia.Hez. 36,18 ; እሰውጥ፡ ለክሙ፡ በረከትየ፡ Malachiae prophetia.Mal. 3,10 ; እሰውጣ፡ ለትምህርት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 24,33 ; ኀፍረተ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 88,44 ; ምሕረተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,11 ; መንፈሰ፡ ad Titum epistola.Tit. 3,6 ; Actus apostolorum.Act. 2,17 ; ሶጠ፡ ቃለ፡ ልሳናቲሆሙ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10 ; ሶጣ፡ ለነፍሱ፡ not able to find explanation in abbreviation listLit. Chrys. ; omisso objecto: እመ፡ ሶጡ፡ ላዕሌሁ፡ ኢይትሐወስ፡ liber Jobi.Job 41,14 .
2)infunderela, superfunderela: ሶጠ፡ እምጻሕብ፡ ውስተ፡ ጻሕብ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 31,11 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,15 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 9,3 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 9,6 ; ሶጠ፡ ቅብአ፡ ላዕለ፡ ርእሳ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,18 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,1 ; cumc. ዲበ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 18,34 ; ዘይሰውጥ፡ τῶν ἐπιχεόντων Zachariae prophetia.Zach. 4,12 .
3)evacuarela, exinanirela: ሶጠት፡ ቀሡታ፡ ውስተ፡ ምስታይ፡ ἐξεκένωσε Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,20 ; ሶጡ፡ አኅስሊሆሙ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 42,35 ; ሶጥኪዮ፡ ( ለጽዋዕ፡ ) ἐξέπιες καὶ ἐξεκένωσας Jesaiae prophetia.Jes. 51,17 ; translatetransl.de τῷ Λόγῳ : ሶጠ፡ ርእሶ፡ በእንቲአነ፡ ἐκένωσεν ἑαυτὸν δι᾽ ἡμᾶς not able to find explanation in abbreviation listCyr. ad Theod. f. 9 ; ቅድመ፡ ይሱጥ፡ ርእሶ፡ not able to find explanation in abbreviation listCyr. c. Pall. f. 89 ; ኮነ፡ ሰብአ፡ ሰዊጦ፡ ርእሶ፡ በዘኢኮነ፡ ቀዳሚ፡ καθεὶς ἑαυτὸν εἰς ὅπερ οὐκ ἦν not able to find explanation in abbreviation listCyr. ad Theod. 16 f. not able to find explanation in abbreviation listCyr. c. Pall. f. 67. (Ex Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 21 Enc. Ludolfus significationem sepelirelaaffert; sed ibi ሶጠ፡ pro ሦጠ፡ reducerelasignificat). ሶጠ፡ ዘ፡ ጨመረ፡ አስራጨሂ፡ ይ።
I,1[ שׂוּם , שִׂים ܣܳܡ سَامَ ] SubjunctivusSubj. ይሢም፡ ponerela, collocarela, cumc.Acc.Judicum liber.Jud. 20,36 ; Deuteronomium.Deut. 27,15 ; ሤሞ፡ ህየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,8 ; cumc.praepositiopraep.loci: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,3 ; Deuteronomium.Deut. 28,13 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 8,11 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 8,6 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 8,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,47 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ( videasvid. አቀመ፡ , አንበረ፡ , ረሰየ፡ , ወደየ፡ ).
a)proponerelacumc. ቅድመ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,4 ; እሠይም፡ ቅድመ፡ ገጽክሙ፡ ፍኖተ፡ ሕይወት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 21,8 .
b)imponerela, superimponerelacumc. ላዕለ፡ , ut: ሤመ፡ ላዕሌሆሙ፡ መንፈሰ፡ ቅዱሰ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 63,11 ; ከመ፡ እሢም፡ ስምየ፡ ላዕሌሁ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 1 ; vel cumc. ዲበ፡ , ut: እሠይም፡ መንፈስየ፡ ዲበ፡ ዘርእከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 44,3 .
c)applicarelavel inducerelavestem: ሤመ፡ አልባሰ፡ Lud. ex Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 19 Enc.
d)potissimum: constituerela, praeponerela, praeficerela, cumc.Acc.ad Hebraeos epistola.Hebr. 7,28 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,22 ; አንትሙ፡ ጳጳሳት፡ ኢትሢሙ፡ ኵሎ፡ ዘረከብክሙ፡ n. 262not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 130 ; እሠይም፡ ኖላዌ፡ አሐደ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,23 ; በኀበ፡ ሤሙከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,31 ; ሤመ፡ የዋሃነ፡ ህየንቴሆሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 10,14 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 32 ; cumc.duplexdupl.Acc.: Regum liber biblicum I.1 Reg. 8,1 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,30 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,2 ; እመ፡ ሤሙከ፡ መልአከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,23 ; እግዚአብሔር፡ ሤመከ፡ ካህነ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 36,26 ; cumc. ለ፡ vel ላዕለ፡ vel ዲበ፡ vel ውስተ፡ ejus, cui praeponitur: ሢሙ፡ ለክሙ፡ መልአከ፡ Judith liber apocryphus.Judith 14,2 ; Deuteronomium.Deut. 17,14 ; Deuteronomium.Deut. 17,15 ; Danielis prophetia.Dan. 2,48 ; Danielis prophetia.Dan. 3,12 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,17 ; Jeremiae prophetia.Jer. 1,10 ; Marci Evangelium.Marc. 12,1 ; ad Titum epistola.Tit. 1,5 ; ዘሤመ፡ ንጉሥ፡ ላዕለ፡ ምድር፡ Jeremiae prophetia.Jer. 48,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,33 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ; Danielis prophetia.Dan. 6,3 ; Esther, liber biblicus.Esth. 8,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,21 ; ሤሞ፡ ለዮሴፍ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ ንዋዩ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 40 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 8,6 ; dan. 1,11; እሠይመከ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ምድር፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,41 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,45 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,21 ; ይሢምዎ፡ ውስተ፡ መልእክተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 131.
e)convertere inlacumc. ኀበ፡ , ut: እሠይም፡ አዕይንተ፡ ኀቤከ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 47,4 .
g)ex Hebraismo: facerela, redderela: እሠይሞ፡ ውስተ፡ ሕዝብ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 15. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ሤመ፡ ዘ፡ ሾመ፡ አስቀመጠሂ፡ ይ፡
I,1[ שׂוּם , שִׂים ܣܳܡ سَامَ ] SubjunctivusSubj. ይሢም፡ ponerela, collocarela, cumc.Acc.Judicum liber.Jud. 20,36 ; Deuteronomium.Deut. 27,15 ; ሤሞ፡ ህየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,8 ; cumc.praepositiopraep.loci: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,3 ; Deuteronomium.Deut. 28,13 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 8,11 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 8,6 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 8,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,47 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ( videasvid. አቀመ፡ , አንበረ፡ , ረሰየ፡ , ወደየ፡ ).
a)proponerelacumc. ቅድመ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,4 ; እሠይም፡ ቅድመ፡ ገጽክሙ፡ ፍኖተ፡ ሕይወት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 21,8 .
b)imponerela, superimponerelacumc. ላዕለ፡ , ut: ሤመ፡ ላዕሌሆሙ፡ መንፈሰ፡ ቅዱሰ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 63,11 ; ከመ፡ እሢም፡ ስምየ፡ ላዕሌሁ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 1 ; vel cumc. ዲበ፡ , ut: እሠይም፡ መንፈስየ፡ ዲበ፡ ዘርእከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 44,3 .
c)applicarelavel inducerelavestem: ሤመ፡ አልባሰ፡ Lud. ex Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 19 Enc.
d)potissimum: constituerela, praeponerela, praeficerela, cumc.Acc.ad Hebraeos epistola.Hebr. 7,28 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,22 ; አንትሙ፡ ጳጳሳት፡ ኢትሢሙ፡ ኵሎ፡ ዘረከብክሙ፡ n. 262not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 130 ; እሠይም፡ ኖላዌ፡ አሐደ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,23 ; በኀበ፡ ሤሙከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,31 ; ሤመ፡ የዋሃነ፡ ህየንቴሆሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 10,14 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 32 ; cumc.duplexdupl.Acc.: Regum liber biblicum I.1 Reg. 8,1 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,30 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,2 ; እመ፡ ሤሙከ፡ መልአከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,23 ; እግዚአብሔር፡ ሤመከ፡ ካህነ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 36,26 ; cumc. ለ፡ vel ላዕለ፡ vel ዲበ፡ vel ውስተ፡ ejus, cui praeponitur: ሢሙ፡ ለክሙ፡ መልአከ፡ Judith liber apocryphus.Judith 14,2 ; Deuteronomium.Deut. 17,14 ; Deuteronomium.Deut. 17,15 ; Danielis prophetia.Dan. 2,48 ; Danielis prophetia.Dan. 3,12 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,17 ; Jeremiae prophetia.Jer. 1,10 ; Marci Evangelium.Marc. 12,1 ; ad Titum epistola.Tit. 1,5 ; ዘሤመ፡ ንጉሥ፡ ላዕለ፡ ምድር፡ Jeremiae prophetia.Jer. 48,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,33 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ; Danielis prophetia.Dan. 6,3 ; Esther, liber biblicus.Esth. 8,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,21 ; ሤሞ፡ ለዮሴፍ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ ንዋዩ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 40 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 8,6 ; dan. 1,11; እሠይመከ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ምድር፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,41 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,45 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,21 ; ይሢምዎ፡ ውስተ፡ መልእክተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 131.
e)convertere inlacumc. ኀበ፡ , ut: እሠይም፡ አዕይንተ፡ ኀቤከ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 47,4 .
g)ex Hebraismo: facerela, redderela: እሠይሞ፡ ውስተ፡ ሕዝብ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 15. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ሤመ፡ ዘ፡ ሾመ፡ አስቀመጠሂ፡ ይ፡
I,1[amh. et יָרַד idemid.; وَرَدَ plerumque significatus speciales habet] SubjunctivusSubj. ይረድ፡ ; Imperat. ረድ፡ , descenderela, Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,24 ; Jesaiae prophetia.Jes. 47,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,17 ; Marci Evangelium.Marc. 1,10 ; ወሪዶት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 63,10 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,49 ; cumc. እምነ፡ loci: ጐንደየ፡ ወሪደ፡ እምደብር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 32,1 ; Judith liber apocryphus.Judith 10,10 ; እምነ፡ ሰረገላ፡ Judicum liber.Jud. 4,15 ; እምሰማይ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 28,2 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,32 ; እመስቀል፡ Marci Evangelium.Marc. 15,30 ; ረዲ፡ እምነ፡ ክብርኪ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 31,18 ; cumc. እምዲበ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,14 ; Matthaei Evangelium.Matth. 14,29 ; cumc. እምውስተ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,64 ; cumc. እምላዕለ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,23 ; cumc. በ፡ scalae Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,12 ; cumc. ውስተ፡ loci: ሑር፡ ረድ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ ንጉሥ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 22,1 ; Canticum Canticorum.Cant. 6,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 46,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 46,4 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,18 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 11,10 ; Marci Evangelium.Marc. 13,15 ; Evangelium Joannis.Joh. 6,16 ; cumc.Acc.loci: ወወረደ፡ ቤተ፡ ንጉሥ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,12 ; እለ፡ ተሐውሩ፡ ትወርዱ፡ ብሔረ፡ ግብጽ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 30,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 31,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 52,4 ; ወረዱ፡ ሲኦል፡ (v. ሲኦለ፡ ) Baruchi liber apocryphus.Bar. 3,19 ; Jonae prophetia.Jon. 1,3 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,12 ; Actus apostolorum.Act. 7,15 ; raro cumc. ለ፡ (versus) loci, Lucae evangelium.Luc. 10,30 (cfr. Actus apostolorum.Act. 8,26 ); cumc. ኀበ፡ pers. (ad): Evangelium Joannis.Joh. 1,52 ; Actus apostolorum.Act. 10,21 ; Actus apostolorum.Act. 14,11 ; cumc.Acc.viae qua quis descendit, Lucae evangelium.Luc. 10,31 , vel loci per quem descendit, Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 10,8 ; cumc. ላዕለ፡ vel ዲበ፡ super aliquem, Lucae evangelium.Luc. 3,32 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,33 ; irruerelasuper aliquem Josuae liber.Jos. 11,7 . De rebus inanimatis
a)defluerela, deciderela, delabila, deferrila, demittila: ደም፡ ዘይወርድ፡ ውስተ፡ ምድር፡ Lucae evangelium.Luc. 22,44 ; pluvia de coelo Jesaiae prophetia.Jes. 55,10 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,25 ; አኀዘ፡ ማይ፡ ይረድ፡ ውስተ፡ ቀላይ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 5 ; ይወርድ፡ ጠል፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 11,9 ; ነቅዕ፡ ዘይወርድ፡ እምድብር፡ Deuteronomium.Deut. 9,21 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 71,6 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 132,3 ; እሳት፡ እምሰማይ፡ Lucae evangelium.Luc. 9,54 ; በረድ፡ እምሰማይ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 16,21 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 18,11 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 101,2 ; በከመ፡ ወረደ፡ መዐትየ፡ ላዕለ፡ ἔσταξε Jeremiae prophetia.Jer. 49,18 ; ወረደ፡ ዕፃ፡ ላዕለ፡ ዮናስ፡ ( caderela) Jonae prophetia.Jon. 1,7 ; Esther, liber biblicus.Esth. 3,7 ; ልብሰ፡ መትከፍት፡ ዘይወርድ፡ ውስተ፡ ክልኤሆን፡ መታክፊሁ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 36,11 ; ፍርሀት፡ ወረዓድ፡ ወረደ፡ ላዕሌሁ፡ ἐπέπεσεν Lucae evangelium.Luc. 1,12 .
II,1
1)turpiterlavel prave agerela, malefacerela: አሠንዩ፡ ወአሕሥሙ፡ εὖ ποιήσατε καὶ κακώσατε Jesaiae prophetia.Jes. 41,23 ; ኢያሤኒ፡ ወኢያሐሥም፡ እግዚአብሔር፡ Zephania prophetia.Zeph. 1,12 ; ኢትቅናእ፡ ከመ፡ ታሕሥም፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 36,8 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 36,9 ; አሕሠምከ፡ ዘገበርከ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 45,9 ; አሕሠሙ፡ ለቀቲሎቱ፡ ἐπονηρεύοντο τοῦ ἀποκτεῖναι αὐτόν Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,18 .
2)creberrime: malefacerelavel maledicerelaalicui, male haberelaaliquem, vimlavel injuriam afferrelaalicui, insultare inla, offenderelaaliquem: construitur cumc.c. ለ፡ , በ፡ , ዲበ፡ , ላዕለ፡ pers.: ከመ፡ ኢያሕሥም፡ ለያዕቆብ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 35 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 37 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 22,20 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 22,21 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 22,22 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,17 ; ለምንት፡ አሕሠምከ፡ በዝ፡ ሕዝብ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 5,22 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 5,23 ; ኢታሕሥም፡ ዲበ፡ ነባሪከ፡ μὴ κακώσῃς οἰκέτην Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,20 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,40 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 104,14 ; ኢታሕሥሙ፡ ላዕለ፡ እሉ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,7 ; ኢይክሉ፡ አሕሥሞ፡ ላዕሌሁ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 11,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 50,8 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 29 ; Judith liber apocryphus.Judith 11,1 ; ሀገር፡ ታሐሥም፡ ላዕለ፡ ነገሥት፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 4,15 ; አሕሠሙ፡ ገቢረ፡ ላዕሌሁ፡ Michaei prophetia.Mich. 3,4 ; አሕሠመ፡ ቃለ፡ ላዕለ፡ κακολογεῖν Regum liber biblicum I.1 Reg. 3,13 ; Marci Evangelium.Marc. 7,10 ; Marci Evangelium.Marc. 9,39 ; በኵሉ፡ ዘትሁብ፡ ኢታሕሥም፡ ቃለ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,15 ; n. 81 ያሐሥሙ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ φαῦλοι γλώσσῃ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,16 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,24 .
3)aliquid declarare malumla, in malam partem acciperela: ያሐሥማ፡ ኃጥእ፡ ለንዴቱ፡ በአፉሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,24 ; ኢታሕሥሙኒ፡ ne mihi in malam partem imputetislaLud. sine auctor.
et ተዝኅረ፡ III,2
1)gloriarila, se jactarela, superbirela: ተዘኀረት፡ ልብከ፡ ὑπερηφανία Obadiae prophetia.Ob. 3 ; ἐγκαυχᾶσθαι Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 73,5 ; καυχᾶσθαι Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 93,3 ; ተዝኅረ፡ ἐμεγαλαύχησε Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 48,18 ; ተዘኀሩ፡ ፀርየ፡ ἐμεγαλύνθη Threni, liber biblicus.Thren. 1,9 ; ትዜኀር፡ ἐνδοξάζεσθαι 4 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 14,10 ; ተዝኅራ፡ አዋልደ፡ ጽዮን፡ ὑψώθησαν Jesaiae prophetia.Jes. 3,16 ; እምከመ፡ ሰተይከ፡ ኢትዘኀር፡ μὴ ἀνδρίζου Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,25 ; cumc. በ፡ rei: ኢትዘኀር፡ (v. ኢትዝኀር፡ ) በሥነ፡ አልባሲከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,4 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,25 ; እለ፡ ቦሙ፡ ይዜኀሩ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 20,5 ; Jeremiae prophetia.Jer. 9,23 ; Hezekielis prophetia.Hez. 28,17 ; ad Galatas epistola Pauli.Gal. 6,14 ; cumc. ላዕለ፡ ( contralaaliquem): ተዘኀሩ፡ ላዕለ፡ ብሔርየ፡ Zephania prophetia.Zeph. 2,8 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 11,18 Platt; fastidirela, sequensseq. ከመ፡ ኢ፡ , ut: ተዝኅሩ፡ ከመ፡ ኢይግበርዋ፡ Expositio Fidei Nicenae, pars Sinodi.Exp. Fid. Nic.
2)aemulatione effervescerela, rixarila(ambitiose): ተዝኅርኪ፡ (v. ተዘኀርኪ፡ ) ዲበ፡ (v. ላዕለ፡ ) ሕዝብየ፡ παρωξύνθης Jesaiae prophetia.Jes. 47,6 ; እስመ፡ ይዜኀሩ፡ በኅሊናሆሙ፡ ὅτι ἔρεις εἰς διαλογισμόν Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 138,19 ; እምከመ፡ ትትቃንኡ፡ ወትዜኀሩ፡ ζῆλος καὶ ἔρις ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 3,3 romanae editionisrom.
participiumpart.
1)confisusla, fretusla: ጻድቅ፡ ከመ፡ ዐንበሳ፡ ውኩል፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 28,1 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,15 varia lectiovar.; ውኩላነ፡ ኢይረሲክሙ፡ በእላንቱ፡ ቃላት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 32,15 ; Org.; construitur cumc.c. በ፡ , ut: ሰይጣን፡ ውኩል፡ በዝንቱ፡ ግብር፡ Can. Niceni. Pars Synodi. Numerus significat canones.Can. Nic. 4 ; cumc. ዲበ፡ , ut: ውእቱ፡ ኮነ፡ ውኩለ፡ ዲበ፡ ምግባሩ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 154.
2)sibi commissumlavel creditum habenslaaliquid: መላእክት፡ እለ፡ ውኩላን፡ ብነ፡ οἱ πιστευθέντες ἡμᾶς ἄγγελοι (angeli quibus nos crediti sumus) Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 23.
III,3inter se sortes conjicerelavel sortiri inter sela: Matthaei Evangelium.Matth. 27,35 ; ንዑ፡ ንትዓፀው፡ ወተዓፀዉ፡ Jonae prophetia.Jon. 1,7 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 20,34 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 24,31 ; መፍትው፡ ከመ፡ ንትዓፀው፡ በበ፪ እምኔነ፡ ወዘወፅአ፡ ቦቱ፡ ዕፃ፡ ለቀቲል፡ ይቅትል፡ ካልኦ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 352 ; ንትዓፀው፡ ዕፃ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 14 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 24,6 ; ተዓፀዉ፡ ዕፃ፡ ዘሰዓት፡ በበእብሬቶሙ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 25,8 ; cumc. ዲበ፡ rei (quae in sortem conjicitur): Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,19 ; Joelis prophetia.Joel 4,3 ; Lucae evangelium.Luc. 23,34 ; ተዓፀዉ፡ ዲበ፡ ዐራዝየ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 29 ; cumc.Acc.rei: ትትዓፀውዋ፡ ርስተ፡ ለክሙ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 47,22 . I,1[ יָדָה et יָדַד jecitla; vicinum est ወደደ፡ ; videasvid.in Ges. thes. p. 565] SubjunctivusSubj. ይደይ፡ (raro ይውዲ፡ ut Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 25 Enc. ob rhythmum finalem), Imperat. ደይ፡ (quamquam etiam formae ውዲ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 157 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27, et ውደይ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 81 occurrunt),
1)jacerela, projicerela: ኢትደዩ፡ ባሕርየክሙ፡ ቅድመ፡ አሕርው፡ Matthaei Evangelium.Matth. 7,6 ; ኢትደይ፡ ዕቅፍተ፡ ቅድመ፡ ዕዉር፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,17 .
2)injicerela, ἐμβάλλειν , ἐπιβάλλειν , Matthaei Evangelium.Matth. 10,34 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,5 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,5 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,6 ; ወደይዎ፡ ውስተ፡ ግበ፡ ዐናብስት፡ not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 13,31 ; Jeremiae prophetia.Jer. 20,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,2 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; Lucae evangelium.Luc. 12,5 ; ወደዮ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; ንደይ፡ ዕፀ፡ ውስተ፡ ኅብስቱ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,19 ; ልጓመ፡ seq. ለ፡ vel ውስተ፡ Jacobi epistola.Jac. 3,2 ; Jacobi epistola.Jac. 3,3 ; manum alicui, ut: ኢትደይ፡ እዴከ፡ ላዕለ፡ ወልድ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,12 ; oculos ( conjicerelain aliquem): ወደየት፡ አዕይንቲሃ፡ ላዕለ፡ ዮሴፍ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 39,7 ; ignem: ዘወደየ፡ እሳተ፡ ውስተ፡ ሀገር፡ F.N. 50,6; sommum alicui cumc. ላዕለ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; መርበብተ፡ ውስተ፡ ባሕር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 4,18 .
3)immitterela, inderela: ደይ፡ እዴከ፡ ውስተ፡ ሕፅንከ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,7 ; ወደዮን፡ ውስጠ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 40,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,21 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 4,10 ; ውስተ፡ ሙዳይ፡ ኢትወዲ፡ Deuteronomium.Deut. 23,26 ; Jeremiae prophetia.Jer. 39,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,37 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,6 ; Marci Evangelium.Marc. 7,33 ; Evangelium Joannis.Joh. 20,25 ; ወደዩ፡ እብነ፡ ውስተ፡ ንድቅ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 9 ; ይወዲ፡ እዴሁ፡ ውስተ፡ ግበ፡ አርዌ፡ ምድር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 11,8 ; እወዲ፡ ዝማማተ፡ ውስተ፡ አንፍከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 37,29 ; ዘይወዲ፡ ርእሶ፡ ታሕተ፡ አርዑት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 34,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 48,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 78,13 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 13,3 ( videasvid. ወደደ፡ ).
a)de liquidis: infunderela, inspergerela, ut: ውዲ፡ ማየ፡ ጸሎት፡ ዲበ፡ መቃብሩ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 157 ; ወደዮ፡ ( ለወይን፡ ) ውስተ፡ ንዋይ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,17 ; ወይነ፡ ኂሩትከ፡ ውዲ፡ ወቶስሕ፡ ውስቴቱ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27 ; ወዲየ፡ ወይን፡ ውስተ፡ ጽዋዐ፡ ማህው፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 2.
b)translatetransl.:
α)aliquid in animum alicujus, ut: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 4,8 ; ወደየ፡ ውስተ፡ ልቦሙ፡ ፍርሀተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,8 ; እወዲ፡ ቃልየ፡ ውስተ፡ አፉከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 51,16 ; Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 1,9 ; እወዲ፡ ሕግየ፡ ውስተ፡ ልቦሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,33 .
β)subjicerela, suggererelaalicui aliquid: ወደየ፡ እግዚአብሔር፡ ውስተ፡ ልብየ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 17,5 ; ወደየ፡ ሰይጣን፡ ውስተ፡ ልቡ፡ ወይቤ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 5 ; ወደየ፡ ውስተ፡ አፉሁ፡ ንባበ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8.
γ)immittere aliquid in animum suum i.e. mandare animola, mentila: ደይ፡ ቃሎ፡ ውስተ፡ ልብከ፡ liber Jobi.Job 22,22 ; ኢትደዮ፡ ውስተ፡ ልብከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 31,6 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,21 .
4)imponerelaaliquid rei, sequensseq.Acc.et ዲበ፡ vel ላዕለ፡ vel ውስተ፡ rei, ut: ወይወዲ፡ ዲቤሁ፡ ስኂነ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,1 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,15 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; ወይወድዩ፡ እሳተ፡ ላዕለ፡ ምሥዋዕ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 1,7 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 16,18 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 8,7 ; እወዲ፡ እዴየ፡ ዲበ፡ አፉየ፡ liber Jobi.Job 39,34 ; Marci Evangelium.Marc. 5,23 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 67,2 ; እመ፡ ወደይከ፡ ማዕጾ፡ ወመንሥገ፡ ውስተ፡ (v. ላዕለ፡ ) አፉከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,25 ; vel cumc. ለ፡ , ut: ወደየ፡ ለከናፍሪሁ፡ ማዕጾ፡ እብን፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 16.
a)de rebus, quae sparguntur et funduntur: spargere inlavel superlaaliquid, allinerela: ወደየት፡ ሐመደ፡ ውስተ፡ ርእሳ፡ Judith liber apocryphus.Judith 9,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 6,26 , vel ዲበ፡ ርእስ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 4,1 ; liber Jobi.Job 2,12 ; ትወዲ፡ ደመ፡ ውስተ፡ አቅርንት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,12 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,18 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,14 .
b)de tegumentis capitis, annulis et similibus rebus: imponerela, inducerela, induerela( aufsezen , anlegen ): ሕልቀተ፡ ውስተ፡ እድ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,42 ; Hezekielis prophetia.Hez. 23,42 ; ወደየ፡ ጌራ፡ መድኀኒት፡ ውስተ፡ ርእሱ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,17 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,38 ; ደዩ፡ ሰበነ፡ ንጹሐ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Zachariae prophetia.Zach. 3,5 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,6 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ወደየ፡ ዘ፡ ዶለ፡
I,1[ut videtur, vicinum verbo תַָּע complositla, feriendo fixitla, cujus significationem quandam specialem Aethiopes habent sub ጠቅዐ፡ ] SubjunctivusSubj. ይጥጋዕ፡
1)compactum essela, firme cohaererela: አስሐትያ፡ ዘጠግዐ፡ πεπηγώς liber Jobi.Job 6,16 ; ከመ፡ አስሐትያ፡ ጠጋዕከ፡ liber Jobi.Job 15,7 ; ጠግዐ፡ ከመ፡ አረፍት፡ ማይ፡ ἐπάγη Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 15,8 ; ወትጠግዕ፡ (v. ወትጣግዕ፡ ) እዴሁ፡ በእደ፡ ካልኡ፡ συμπλακήσεται Zachariae prophetia.Zach. 14,13 .
2)affixum essela, adhaererela, adhaerescerela, sequensseq. ውስተ፡ , ut: ጠግዐ፡ ልሳነ፡ ሕፃን፡ ውስተ፡ ጕርዔሁ፡ ἐκολλήθη Threni, liber biblicus.Thren. 4,4 ; በከመ፡ ይጠግዕ፡ ዝሞራእ፡ ውስተ፡ ሐቌ፡ ብእሲ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 13,11 ; cumc. ዲበ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 101,6 ; እስከ፡ ይጠግዕ፡ ማእሰ፡ ሥጋሁ፡ ዲበ፡ ዐጽሙ፡ not able to find explanation in abbreviation listGad. T.H. ; cumc. በ፡ pers.: Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 2,1 vel rei: ይጥጋዕ፡ ልሳንየ፡ በጕርዔየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 136,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 43,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,25 ; liber Jobi.Job 29,10 .
3)infixum essela, inhaererela, haererelain re: ውስተ፡ ቀላይ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,2 ; ወጠግዐ፡ ኤርምያስ፡ በጽቡር፡ Jeremiae prophetia.Jer. 45,6 versio novavers. nov.; ወሶቤሃ፡ ጠግዐት፡ ኲናት፡ (sc. in manu ejus) not able to find explanation in abbreviation listGad. T.H. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ነቅጸ፡ ጠግዐ፡ ዘ፡ ደረቀ፡ (male).
I, 1 [proprie: se reciperela, sich zurückziehen جَبَأَ ; deinde colligerela, zusammenziehende, جَبَا ܓܒܳܐ ] SubjunctivusSubj. ይግባእ፡
1)recederela, revertila, redirela: ድኅረ፡ ኀለፈ፡ ክረምት፡ ወገብአ፡ ዝናም፡ (sc. in suum locum, unde venerat) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 25 Enc. ; ኢይገብእ፡ እንከ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 22,10 ; liber Jobi.Job 10,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,10 ; ሑር፡ ወግባእ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,28 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 61,5 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,5 ; Actus apostolorum.Act. 18,21 ; ገቢኦ፡ Marci Evangelium.Marc. 14,40 ; ይትመየጥ፡ ለገቢእ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 5,14 ; ብሔረ፡ ኢገቢእ፡ (regio unde non est reversio) Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 28 Enc. ; ገብኦ፡ ልቡ፡ (rediit ei animus) Lucae evangelium.Luc. 8,35 ; Marci Evangelium.Marc. 5,15 ; construitur cumc.c.Acc.loci: ገብአ፡ ቤቶ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 8,11 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,33 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,20 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,21 ; cumc.Acc.viae Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,16 ; Deuteronomium.Deut. 17,16 ; cumc.praepositiopraep.loci: እመ፡ ገብአ፡ ውስተ፡ ቤቱ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 7,20 ; Hezekielis prophetia.Hez. 37,14 ; ገቢኦትከ፡ ውስተ፡ ሥጋ፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,27 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,2 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 33,11 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,41 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 24,25 ; Deuteronomium.Deut. 20,5 ; n. 1169 እገብእ፡ ውስተ፡ ምድር፡ liber Jobi.Job 1,21 ; liber Jobi.Job 34,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,19 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,30 ; ኵሉ፡ አፍላግ፡ ውስተ፡ ባሕር፡ ይገብእ፡ ማዩ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,11 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 42,2 ; cumc. ኀበ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,29 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,15 ; cumc. ለ፡ loci Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 89,34 ; አይቴ፡ ይገብኡ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 41,5 ; cumc. ዲበ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,29 ; cumc. እምነ፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,6 ; cumc. ኀበ፡ pers.: Matthaei Evangelium.Matth. 2,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 16,9 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,14 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 17,3 ; Jeremiae prophetia.Jer. 3,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 3,7 ; cumc. ላዕለ፡ pers. Lucae evangelium.Luc. 10,6 ; Deuteronomium.Deut. 28,60 ; ይግብኡ፡ ድኅሬሆሙ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 39,20 ; Evangelium Joannis.Joh. 6,66 ; Evangelium Joannis.Joh. 18,6 ; cumc. ዲበ፡ rei Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,11 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; cumc. ውስተ፡ rei vel conditionis, ad quam quis revertitur: Actus apostolorum.Act. 13,34 ; ይገብእ፡ ውስተ፡ ኀጢአት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,28 ; ገብኡ፡ እምነ፡ ላሕ፡ ውስተ፡ ፍሥሓ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 9,22 ; reflectila, de finium tractu Josuae liber.Jos. 19,27 ; Josuae liber.Jos. 19,29 ; Josuae liber.Jos. 19,34 .
a)recederela, desisterelaa re: ገብኡ፡ ፩፩፡ እምፍኖት፡ እኩይ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 42,15 ; Jeremiae prophetia.Jer. 43,7 .
d)sequensseq.alio verbo i.q.
α)iterumlafacere aliquid: ግባእ፡ ስክብ፡ 1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 3,5 ; ገብአ፡ ወገብረ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 13,33 ; ኢይገብእ፡ ይርአይ፡ liber Jobi.Job 7,7 ; ተዐንብዝ፡ ገባእከ፡ liber Jobi.Job 4,5 .
β)deniquelavel postremolafacere aliquid: ይገብእ፡ ይትኀየልከ፡ et ይገብእ፡ ያሕምምከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,9 .
f)retrahila, ገብአት፡ እዴሁ፡ ኀቤሁ፡ ወኮነት፡ ከመ፡ ቀዳሚ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 13,6 .
g)restituilain statum pristinum, iterum fierila(id quod aliquid antea fuerat): Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,13 ; ሐይወት፡ ወገብአት፡ ከመ፡ ካልእታ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 12,13 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,7 ; ወትገብእ፡ ካዕበ፡ ከመ፡ ትካት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 23,16 .
h)reducilavel redigilain statum vel conditionem: ይገብእ፡ ውስተ፡ ስኢል፡ ἐπιδεὴς γίνεται Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,4 ; ገብኡ፡ ይብልዑ፡ እንስሳሆሙ፡ Judith liber apocryphus.Judith 11,12 ; ከመ፡ ኢትግባእ፡ ታስተበቍዖሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,28 .
i)convertilavel transmutarilain aliquid vel fierilaaliquid: መዋቅሕቲሃ፡ ወልታ፡ ጽኑዕ፡ ይከውነከ፡ ወጋጋሃ፡ አልባሰ፡ ክብር፡ ይገብአከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,29 ; ገብኡ፡ ከመ፡ ዘኢተወልዱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 44,9 ; ደኀርት፡ ይገብኡ፡ ቅድመ፡ Marci Evangelium.Marc. 10,31 ; መዝሙረ፡ ገብአኒ፡ ብካይየ፡ liber Jobi.Job 30,31 .
2)devenirelavel transire inlavel adlaaliquid vel aliquem,
a)cederelaalicui: res domino vacua ለይግባእ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ F.N. 18; de terra expugnata Numeri, liber Pentateuchi.Num. 21,24 .
c)se converterelaad aliquem, se adjungerelaalicui: ገብአ፡ ልቦሙ፡ ኀበ፡ አቤሴሎም፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 15,13 ; ፈላሲ፡ ዘገብአ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ὁ προσκείμενος πρὸς θεόν Jesaiae prophetia.Jes. 56,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 56,6 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 29,3 ; cumc. ውስተ፡ Josuae liber.Jos. 23,12 ( προσθῆσθε ).
d)se dederelavel traderelain fidem, ditionem alicujus: ገብኡ፡ ለሊሆሙ፡ ኀበ፡ ኢየሱስ፡ ηὐτομόλησαν Josuae liber.Jos. 10,4 .
e)se subjicerelavel submitterela: ዘኢገብአ፡ ታሕተ፡ ዘየአክዮ፡ ἐδούλευσεν Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,28 .
g)subjicila, submittila: ገብኡ፡ ታሕተ፡ እደ፡ ትሑት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,6 ; ገባእነ፡ ውስተ፡ ጸጋ፡ እግዚአብሔር፡ ἐσμὲν ὑπὸ χάριν ad Romanos epistola Pauli.Rom. 6,14 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 6,15 .
I, 1 [proprie: se reciperela, sich zurückziehen جَبَأَ ; deinde colligerela, zusammenziehende, جَبَا ܓܒܳܐ ] SubjunctivusSubj. ይግባእ፡
1)recederela, revertila, redirela: ድኅረ፡ ኀለፈ፡ ክረምት፡ ወገብአ፡ ዝናም፡ (sc. in suum locum, unde venerat) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 25 Enc. ; ኢይገብእ፡ እንከ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 22,10 ; liber Jobi.Job 10,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,10 ; ሑር፡ ወግባእ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,28 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 61,5 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,5 ; Actus apostolorum.Act. 18,21 ; ገቢኦ፡ Marci Evangelium.Marc. 14,40 ; ይትመየጥ፡ ለገቢእ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 5,14 ; ብሔረ፡ ኢገቢእ፡ (regio unde non est reversio) Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 28 Enc. ; ገብኦ፡ ልቡ፡ (rediit ei animus) Lucae evangelium.Luc. 8,35 ; Marci Evangelium.Marc. 5,15 ; construitur cumc.c.Acc.loci: ገብአ፡ ቤቶ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 8,11 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,33 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,20 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,21 ; cumc.Acc.viae Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,16 ; Deuteronomium.Deut. 17,16 ; cumc.praepositiopraep.loci: እመ፡ ገብአ፡ ውስተ፡ ቤቱ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 7,20 ; Hezekielis prophetia.Hez. 37,14 ; ገቢኦትከ፡ ውስተ፡ ሥጋ፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,27 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,2 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 33,11 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,41 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 24,25 ; Deuteronomium.Deut. 20,5 ; n. 1169 እገብእ፡ ውስተ፡ ምድር፡ liber Jobi.Job 1,21 ; liber Jobi.Job 34,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,19 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,30 ; ኵሉ፡ አፍላግ፡ ውስተ፡ ባሕር፡ ይገብእ፡ ማዩ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,11 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 42,2 ; cumc. ኀበ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,29 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,15 ; cumc. ለ፡ loci Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 89,34 ; አይቴ፡ ይገብኡ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 41,5 ; cumc. ዲበ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,29 ; cumc. እምነ፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,6 ; cumc. ኀበ፡ pers.: Matthaei Evangelium.Matth. 2,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 16,9 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,14 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 17,3 ; Jeremiae prophetia.Jer. 3,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 3,7 ; cumc. ላዕለ፡ pers. Lucae evangelium.Luc. 10,6 ; Deuteronomium.Deut. 28,60 ; ይግብኡ፡ ድኅሬሆሙ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 39,20 ; Evangelium Joannis.Joh. 6,66 ; Evangelium Joannis.Joh. 18,6 ; cumc. ዲበ፡ rei Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,11 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; cumc. ውስተ፡ rei vel conditionis, ad quam quis revertitur: Actus apostolorum.Act. 13,34 ; ይገብእ፡ ውስተ፡ ኀጢአት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,28 ; ገብኡ፡ እምነ፡ ላሕ፡ ውስተ፡ ፍሥሓ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 9,22 ; reflectila, de finium tractu Josuae liber.Jos. 19,27 ; Josuae liber.Jos. 19,29 ; Josuae liber.Jos. 19,34 .
a)recederela, desisterelaa re: ገብኡ፡ ፩፩፡ እምፍኖት፡ እኩይ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 42,15 ; Jeremiae prophetia.Jer. 43,7 .
d)sequensseq.alio verbo i.q.
α)iterumlafacere aliquid: ግባእ፡ ስክብ፡ 1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 3,5 ; ገብአ፡ ወገብረ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 13,33 ; ኢይገብእ፡ ይርአይ፡ liber Jobi.Job 7,7 ; ተዐንብዝ፡ ገባእከ፡ liber Jobi.Job 4,5 .
β)deniquelavel postremolafacere aliquid: ይገብእ፡ ይትኀየልከ፡ et ይገብእ፡ ያሕምምከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,9 .
f)retrahila, ገብአት፡ እዴሁ፡ ኀቤሁ፡ ወኮነት፡ ከመ፡ ቀዳሚ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 13,6 .
g)restituilain statum pristinum, iterum fierila(id quod aliquid antea fuerat): Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,13 ; ሐይወት፡ ወገብአት፡ ከመ፡ ካልእታ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 12,13 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,7 ; ወትገብእ፡ ካዕበ፡ ከመ፡ ትካት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 23,16 .
h)reducilavel redigilain statum vel conditionem: ይገብእ፡ ውስተ፡ ስኢል፡ ἐπιδεὴς γίνεται Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,4 ; ገብኡ፡ ይብልዑ፡ እንስሳሆሙ፡ Judith liber apocryphus.Judith 11,12 ; ከመ፡ ኢትግባእ፡ ታስተበቍዖሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,28 .
i)convertilavel transmutarilain aliquid vel fierilaaliquid: መዋቅሕቲሃ፡ ወልታ፡ ጽኑዕ፡ ይከውነከ፡ ወጋጋሃ፡ አልባሰ፡ ክብር፡ ይገብአከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,29 ; ገብኡ፡ ከመ፡ ዘኢተወልዱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 44,9 ; ደኀርት፡ ይገብኡ፡ ቅድመ፡ Marci Evangelium.Marc. 10,31 ; መዝሙረ፡ ገብአኒ፡ ብካይየ፡ liber Jobi.Job 30,31 .
2)devenirelavel transire inlavel adlaaliquid vel aliquem,
a)cederelaalicui: res domino vacua ለይግባእ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ F.N. 18; de terra expugnata Numeri, liber Pentateuchi.Num. 21,24 .
c)se converterelaad aliquem, se adjungerelaalicui: ገብአ፡ ልቦሙ፡ ኀበ፡ አቤሴሎም፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 15,13 ; ፈላሲ፡ ዘገብአ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ὁ προσκείμενος πρὸς θεόν Jesaiae prophetia.Jes. 56,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 56,6 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 29,3 ; cumc. ውስተ፡ Josuae liber.Jos. 23,12 ( προσθῆσθε ).
d)se dederelavel traderelain fidem, ditionem alicujus: ገብኡ፡ ለሊሆሙ፡ ኀበ፡ ኢየሱስ፡ ηὐτομόλησαν Josuae liber.Jos. 10,4 .
e)se subjicerelavel submitterela: ዘኢገብአ፡ ታሕተ፡ ዘየአክዮ፡ ἐδούλευσεν Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,28 .
g)subjicila, submittila: ገብኡ፡ ታሕተ፡ እደ፡ ትሑት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,6 ; ገባእነ፡ ውስተ፡ ጸጋ፡ እግዚአብሔር፡ ἐσμὲν ὑπὸ χάριν ad Romanos epistola Pauli.Rom. 6,14 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 6,15 .
I,1[ מָלֵא , ܡܠܳܐ , مَلَأَ et مَلِئَ ; amh. መላ፡ ] SubjunctivusSubj. ይምላእ፡
A)transit.
1)implerela, replerela, complerela
c)cumc.Acc.rei qua aliquid impletur et cumc. ላዕለ፡ vel ውስተ፡ vel pers. rei, quae impletur: እመልእ፡ ላዕሌኪ፡ ሰብአ፡ ከመ፡ አንበጣ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 28,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 19,4 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 28,3 ; ይመልኡ፡ ኆፃ፡ ውስተ፡ ዝቃት፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 19 ; መላእከ፡ ዐመፃ፡ ውስተ፡ አብያቲከ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 28,16 ; ትመልእ፡ ማየ፡ በኮራ፡ ሐዲስ፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 1.
2)abundarela, facerelaaliquid, copiamlarei multiplicarela, πληθύνειν : ከመ፡ ናእክ፡ መላእካሁ፡ ለብሩር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,18 .
B)intransit.
2)complerila, completumlavel ad finem perductum essela, de tempore: አመ፡ መልአት፡ ዓመት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 41,14 ; de negotiis: መልአ፡ ጽሕፈተ፡ ዝንቱ፡ መጽሐፍ፡ አመ፡ ፲መስከረም፡ F.N. sub fin.; de libris ( explicitla): መልአት፡ መልእክተ፡ ይሁዳ፡ in subscriptione JudaelaPlatt; item 2 et 3 Joh. Platt; vel perfectum essela, ad maturitatem pervenissela: እመ፡ መልአ፡ ልቡናሆሙ፡ (de pueris) F.N. 24,3.
4)exuberarela, abundarela, abunde exstarela: በረከቱ፡ ማየ፡ ተከዚ፡ መልአት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 39,22 ; plerumque construitur cumc.c.praepositionibus loci, ut ውስተ፡ , exempli gratiaex. gr. መልአ፡ ፈለግ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ምድረ፡ ግብጽ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 45 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 217 ; መልአ፡ ሰረገላ፡ ውስተ፡ ቈላትኪ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 22,7 ; ይመልእ፡ ውስተ፡ አብያቲሆሙ፡ ጸበል፡ Epistola Jeremiae, apocrypha.Ep. Jer. 16 ; Judith liber apocryphus.Judith 2,8 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 5,5 ; Marci Evangelium.Marc. 4,37 ; vel cumc. ዲበ፡ , ut Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 ; vel cumc. ላዕለ፡ , ut: ይመልእ፡ ላዕሌሁ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ Lucae evangelium.Luc. 1,15 ; Lucae evangelium.Luc. 4,1 ; Actus apostolorum.Act. 7,55 ; Paralipomenon liber II.2 Par. 15,1 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 39,6 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 48,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 11,3 (hi loci fere omnes etiam verbis implerila, replerilaverti possunt).
II (formam አናሕሰወ፡ Platt in suo Didascaliae codice reperit, videasvid.ejus annot. ad not able to find explanation in abbreviation listDid. p. 39 l. 10), Imperf. ያነሐሲ፡ et passim ያንሐሲ፡ ,
1)ignoscerela, condonarela, indulgerela, remitterela, veniam darela, Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 77,25 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 77,65 ; ad Titum epistola.Tit. 1,8 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 166,2 ; construitur cumc.c. ለ፡ pers. et Acc.peccati, criminis vel poenae: ያነሐስዩ፡ ሎቱ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 6,7 ; ኢይደግም፡ እንከ፡ አናሕስዮ፡ ሎሙ፡ Amosi prophetia.Am. 7,8 ; Amosi prophetia.Am. 8,2 ; ለዘ፡ ትፈቅዱ፡ አናሕስዮ፡ አናሕስዩ፡ ሎሙ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 147 ; ከመ፡ ያናሕሲ፡ ሎቱ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 286 ; Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 323 ; Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 333 ; Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 341 ; ስረይ፡ ሎቱ፡ ወአናሕሲ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 50 ; አናሕሲዮ፡ ኀጢአቶሙ፡ μὴ λογιζόμενος ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 5,19 ; አናሕሲ፡ አበሳሆሙ፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 174,1 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 175,2 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 86 ; not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 39 ; ያነሐስዩ፡ ላቲ፡ ጾመ፡ jejuniumla(poenitentiale) ei remittentlanot able to find explanation in abbreviation listClem. f. 246 ; cumc. ዲበ፡ n. 634rei: አናሕሰየ፡ ዲበ፡ እኪት፡ μετεμελήθη ἐπὶ τῇ κακίᾳ Paralipomenon liber I.1 Par. 21,15 ; cumc. በ፡ inlare: ያነሐስዩ፡ ሎቱ፡ በንስሓ፡ (in poenitentia scilicetsc.imponenda) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 89 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 96.
2)negligerela, non curarela, spernerela, Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 88,37 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,2 ; በተናሕስዮ፡ ርእስ፡ ( negligentialavel { contemtione} suila) ad Colossenses epistola Pauli.Col. 2,18 Platt. Voc. Ae.la: አናሕሰየ፡ ዘ፡ አሳለፈ፡ ( አስኀለፈ፡ ).
vel ነፍሐ፡ I,1[ נָפַח ܢܦܰܚ نفخ et نفح ; amh. ነፋ፡ ] SubjunctivusSubj. ይንፋኅ፡ flarela, spirarela, de vento: ይነፍኅ፡ ነፋስ፡ ጽባሓዊ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,16 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,20 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,4 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 7,1 (c. ውስተ፡ ); Matthaei Evangelium.Matth. 7,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 3,8 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 34,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 34,3 ; de igne: እሳት፡ ዘይነፍኅ፡ ወይልህብ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 11,19 ; ላህበ፡ እሳት፡ ይነፍኅ፡ እምኔሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,4 .
a)spirandolavel flandο emitterela: ይነፍኅ፡ መንፈሶ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 147,7 annotatioann.(non est quod cum Ludolfo ያነፍኅ፡ emendemus).
b)flando excitarela, sufflarela: እመ፡ ነፋኅካሃ፡ ለፍሕም፡ ትነድድ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,12 ; እደዊሁ፡ እሳተ፡ ይነፍኃ፡ liber Jobi.Job 20,10 .
c)flando dispergerelavel disjicerela: ነፋኅክዎ፡ Haggaei prophetia.Hagg. 1,9 ; Malachiae prophetia.Mal. 1,13 .
e)afflarela, insufflarela, cumc.Acc.: Regum liber biblicum III.3 Reg. 17,21 ; እምከመ፡ ነፍኆሙ፡ ነፋስ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 40,24 ; liber Jobi.Job 4,21 ; ተሀውኩ፡ ከመ፡ ዕፀ፡ ገዳም፡ ሶበ፡ ይነፍኆ፡ ነፋስ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 7,2 ; cumc. ላዕለ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 11,2 ; እነፍኅ፡ ላዕሌከ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 21,31 ; Hezekielis prophetia.Hez. 37,9 .
f)inflarela, afflarela, inspirarela: cumc.Acc.et ዲበ፡ vel ላዕለ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,7 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 82,7 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 1,5 ; Christus ነፍኀ፡ ላዕሌሆሙ፡ መንፈሰ፡ ቅዱሰ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 234 ; ነፍኀ፡ ላዕሌነ፡ ወይቤ፡ ንሥኡ፡ ሀብተ፡ መንፈስ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 45 ; Evangelium Joannis.Joh. 20,22 .
g)inhalarela: ለእመ፡ ኢረከቡ፡ ማየ፡ (sc. ad manus lavandas) ይንፍኁ፡ እደዊሆሙ፡ Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 14 .
h)perflarela, perspirarela: ንፋሕ፡ ገነትየ፡ διάπνευσον Canticum Canticorum.Cant. 4,16 .
i)inflarelavel sufflarelai.e. tumefacerela: ዝንቱ፡ ማይ፡ (Num. 5) ይነፍኅ፡ ኵሎ፡ ሥጋሃ፡ Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 24,6 .
I,1[cfr. ኀፈጠ፡ et radices sub ኀፈጠ፡ comparatas; dubium an etiam שׁבט ܫܒܛ huc referendum sit] SubjunctivusSubj. ይዝብጥ፡ verberarela, percuterela, plagas infligerela, ferirela, pulsarela, cumc.Acc.: ለአድግ፡ ዝብጦ፡ ῥάβδος ὄνῳ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,33 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,23 sequensseq.; በበትር፡ ይዘብጠከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 10,24 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 23,13 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 23,14 ; ዝብጦ፡ ለወልድከ፡ παίδευε Proverbiorum liber biblicus.Prov. 19,18 ; ዘይዘብጥ፡ አባሁ፡ ወእሞ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 21,15 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,11 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 47 ; Jesaiae prophetia.Jes. 58,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,35 ; n. 1051Matthaei Evangelium.Matth. 24,49 ; Actus apostolorum.Act. 18,17 ; avis illa ይዘብጥ፡ ገበዋቲሁ፡ በክነፊሁ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 225 ; cumc.Acc.et ላዕለ፡ vel ውስተ፡ vel ዲበ፡ membri: ዘበጦ፡ ላዕለ፡ ቍየጹ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 328 ; ይዘብጡክሙ፡ ውስተ፡ መላትሒክሙ፡ Michaei prophetia.Mich. 4,14 ; ነሥአ፡ እብነ፡ ወዘበጦ፡ ዲበ፡ ድማሑ፡ ወቀተሎ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 9 ; omisso Accusativo cumc. ዲበ፡ vel ውስተ፡ , ut Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 128,3 ; ዝብጥ፡ ዲበ፡ Amosi prophetia.Am. 9,1 ; Judith liber apocryphus.Judith 13,8 ; absoluteabsol.: ዘአፍጠነ፡ እዴሁ፡ ለዘቢጥ፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 79 ; 1 ad Timotheum epistolae I, II.Tim. 3,3 Platt; ዘኢይዘብጥ፡ μὴ πλήκτης ad Titum epistola.Tit. 1,7 ; ካህን፡ ዘይዘብጥ፡ Syn. videasvid. . 311.
a)caederela, ferirelagladio Matthaei Evangelium.Matth. 26,51 ; Lucae evangelium.Luc. 22,50 ; ዘበጠት፡ ውስተ፡ ክሣዱ፡ ካዕበ፡ በኀይላ፡ ወመተረት፡ ርእሶ፡ Judith liber apocryphus.Judith 13,8 .
b)baculo excuterela( triturarela) frumentum vel legumina: ῥαβδίζειν Ruth liber biblicus.Ruth 2,17 ; Judicum liber.Jud. 6,11 ; τινάσσειν Jesaiae prophetia.Jes. 28,27 .
c)pulsarelavel tunderela, malleo: ዘይዘብጥ፡ በሰፌልያሁ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 41,7 ; ariete: ተከሉ፡ መዋግዐ፡ ዘነፍጥ፡ ከመ፡ ይዝብጡ፡ ቦቶን፡ ቅጽረ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 365.
d)malleo percutere et ducerelametallum, ἐλαύνειν Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 41,7 .
e)translatetransl.: verberarelai.e. agitarela, concuterela, ut: ሐመር፡ ዘይዘብጥዋ፡ መዋግድ፡ ወነፋሳት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 128 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,13 ; Jacobi epistola.Jac. 1,6 .
f)excuterelaignem, ἐκτινάσσειν not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 3,25 .
g)decuterelafructus arboris: ወፍሬ፡ ዘይጦን፡ ዘበጦ፡ Lud. ex Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 3 Enc.
h)pulsarelatympanum Regum liber biblicum I.1 Reg. 21,13 ; chordas plectro: ትንሥእ፡ መሰንቆ፡ ወትዘብጥ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 23,16 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,21 ; ይቤ፡ ለመሰንቃዊ፡ ዝብጥ፡ መሰንቆከ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 54.
I,1[cfr. ኀፈጠ፡ et radices sub ኀፈጠ፡ comparatas; dubium an etiam שׁבט ܫܒܛ huc referendum sit] SubjunctivusSubj. ይዝብጥ፡ verberarela, percuterela, plagas infligerela, ferirela, pulsarela, cumc.Acc.: ለአድግ፡ ዝብጦ፡ ῥάβδος ὄνῳ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,33 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,23 sequensseq.; በበትር፡ ይዘብጠከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 10,24 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 23,13 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 23,14 ; ዝብጦ፡ ለወልድከ፡ παίδευε Proverbiorum liber biblicus.Prov. 19,18 ; ዘይዘብጥ፡ አባሁ፡ ወእሞ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 21,15 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,11 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 47 ; Jesaiae prophetia.Jes. 58,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,35 ; n. 1051Matthaei Evangelium.Matth. 24,49 ; Actus apostolorum.Act. 18,17 ; avis illa ይዘብጥ፡ ገበዋቲሁ፡ በክነፊሁ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 225 ; cumc.Acc.et ላዕለ፡ vel ውስተ፡ vel ዲበ፡ membri: ዘበጦ፡ ላዕለ፡ ቍየጹ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 328 ; ይዘብጡክሙ፡ ውስተ፡ መላትሒክሙ፡ Michaei prophetia.Mich. 4,14 ; ነሥአ፡ እብነ፡ ወዘበጦ፡ ዲበ፡ ድማሑ፡ ወቀተሎ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 9 ; omisso Accusativo cumc. ዲበ፡ vel ውስተ፡ , ut Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 128,3 ; ዝብጥ፡ ዲበ፡ Amosi prophetia.Am. 9,1 ; Judith liber apocryphus.Judith 13,8 ; absoluteabsol.: ዘአፍጠነ፡ እዴሁ፡ ለዘቢጥ፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 79 ; 1 ad Timotheum epistolae I, II.Tim. 3,3 Platt; ዘኢይዘብጥ፡ μὴ πλήκτης ad Titum epistola.Tit. 1,7 ; ካህን፡ ዘይዘብጥ፡ Syn. videasvid. . 311.
a)caederela, ferirelagladio Matthaei Evangelium.Matth. 26,51 ; Lucae evangelium.Luc. 22,50 ; ዘበጠት፡ ውስተ፡ ክሣዱ፡ ካዕበ፡ በኀይላ፡ ወመተረት፡ ርእሶ፡ Judith liber apocryphus.Judith 13,8 .
b)baculo excuterela( triturarela) frumentum vel legumina: ῥαβδίζειν Ruth liber biblicus.Ruth 2,17 ; Judicum liber.Jud. 6,11 ; τινάσσειν Jesaiae prophetia.Jes. 28,27 .
c)pulsarelavel tunderela, malleo: ዘይዘብጥ፡ በሰፌልያሁ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 41,7 ; ariete: ተከሉ፡ መዋግዐ፡ ዘነፍጥ፡ ከመ፡ ይዝብጡ፡ ቦቶን፡ ቅጽረ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 365.
d)malleo percutere et ducerelametallum, ἐλαύνειν Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 41,7 .
e)translatetransl.: verberarelai.e. agitarela, concuterela, ut: ሐመር፡ ዘይዘብጥዋ፡ መዋግድ፡ ወነፋሳት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 128 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,13 ; Jacobi epistola.Jac. 1,6 .
f)excuterelaignem, ἐκτινάσσειν not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 3,25 .
g)decuterelafructus arboris: ወፍሬ፡ ዘይጦን፡ ዘበጦ፡ Lud. ex Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 3 Enc.
h)pulsarelatympanum Regum liber biblicum I.1 Reg. 21,13 ; chordas plectro: ትንሥእ፡ መሰንቆ፡ ወትዘብጥ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 23,16 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,21 ; ይቤ፡ ለመሰንቃዊ፡ ዝብጥ፡ መሰንቆከ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 54.
participiumpart.
2)constitutusla(in officio), praepositusla, praefectusla: ወእምኔሆሙ፡ ሥዩማን፡ በንዋየ፡ ቤተ፡ ግብር፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 9,28 ; cumc. ዲበ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 9,29 ; cumc. ላዕለ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,16 ; χειροτονηθείς ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 8,19 . Substantive: βουλευτής Lucae evangelium.Luc. 23,50 ; ሥዩማነ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ Actus apostolorum.Act. 12,1 ; τοπάρχαι Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,2 ; χιλίαρχοι Judith liber apocryphus.Judith 14,12 ; κληρικοί ሥዩማን፡ I Can. Apostolorum. Pars Synodi. Numerus significat canones.Can. Ap. 1 ; I Can. Apostolorum. Pars Synodi. Numerus significat canones.Can. Ap. 2 ; not able to find explanation in abbreviation listII Can. Ap. 49-51 ; ሥዩማነ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 81 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 90 ; ኤጲስቆጶሳት፡ ወባዕዳን፡ ሥዩማን፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 6.
III,1[amh. idemid.]
1)jocarila, luderela: ኢትሳለቅ፡ ምስለ፡ አብድ፡ μὴ πρόσπαιζε ἀπαιδεύτῳ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 8,4 ; (Antonius S. puer) ኢይሳለቅ፡ ግሙራ፡ ምስለ፡ ሕፃናት፡ ወኢይዘፍን፡ ግሙራ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 22.
I,1[hoc verbum mihi nunc cum ሰፍሐ፡ et ሰፈፈ፡ cognatum videtur, prima extendendilanotione in significatum augescendila, invalescendila, praepollendilapropagata]
1)invalescerela, pererebescerela, praevalerela, superioremlavel principem evaderela: እስመ፡ ዓዲሁ፡ ኢሰፈነ፡ ስብከቱ፡ በላዕለ፡ ኵሉ፡ οὔπω πάντων περιγέγονε τὸ κήρυγμα Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 4 ; ዐብየ፡ እከይ፡ ወዐመፃ፡ ወዝሙት፡ jsp. p. 356; ሰፈነት፡ ኵለሄ፡ እከይ፡ ወዐመፃ፡ ወዝሙት፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 342 ; ሶበ፡ ሰፈነ፡ አሚን፡ (fides christiana) ላዕለ፡ ኵሉ፡ አሕዛብ፡ F.N. 45.
2)dominarila, principatum tenerela, praeessela, moderarila, construitur cumc.c. ላዕለ፡ , ut: አንተ፡ ትሰፍን፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ σὺ πάντων δεσπόζεις vel ἄρχεις Paralipomenon liber I.1 Par. 29,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 29,12 ; መገብት፡ እለ፡ ይሰፍኑ፡ ላዕለ፡ ቅኔ፡ προστάται ἔργου Paralipomenon liber I.1 Par. 29,6 ; ሰፈነ፡ ላዕለ፡ ብዙኅ፡ አሕዛብ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 287 ; cumc. ዲበ፡ Org.; ሰፈነት፡ ላዕሌሆሙ፡ ድንጋጼ፡ እንተ፡ ኢተሐዘብዋ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 18,17 ; cumc.Acc.: ናሁ፡ አማርያ፡ ካህን፡ ይሰፍነክሙ፡ በኵሉ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ 2 Paralipomenon libri I et II.Par. 19,11 ; ዘይሰፍን፡ ምኔተ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 17 ; cumc. ለ፡ , ut: ብእሲ፡ ዘይሰፍን፡ ለእስራኤል፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 9,5 ; absoluteabsol.: አመ፡ ይሰፍን፡ ኵርያቍ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et diesEnc. 12 Ter; Abush. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ሰፈፈ፡ ሰፈነ፡ ብ፡ ሰፋ፡ መላሂ።
I,1[ בׇּכׇה ܒܟܳܐ بَكَى ] SubjunctivusSubj. ይብኪ፡ flerela, plorarela, ( vagirela) deflerela, deplorarela, lamentarilaMatthaei Evangelium.Matth. 11,17 ; Marci Evangelium.Marc. 14,72 ; Lucae evangelium.Luc. 6,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 16,20 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 5,4 ; ብክዩ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 15,2 ; ኢትብክዪ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 27 ; ኀደገት፡ በኪየ፡ (v. በክየ፡ ) Tobit, liber apocryphus.Tob. 6,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 43,30 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 11,10 ; Judicum liber.Jud. 20,26 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 15,23 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,7 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 89,69 ; de infante Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,6 ; στενάζειν , ἀναστενάζειν , καταστενάζειν ( gemerela, singultirela) Jesaiae prophetia.Jes. 30,15 ; Jesaiae prophetia.Jes. 46,8 ; Threni, liber biblicus.Thren. 1,4 ; ብቢ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 21,6 ; ብክዩ፡ ( κόπτεσθε ) Jeremiae prophetia.Jer. 4,8 ; cumc.Acc.personapers.: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 23,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,3 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 1,17 ( θρηνεῖν ); Regum liber biblicum II.2 Reg. 3,33 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 26 ; አምርር፡ በክዮቶ፡ (v. በኪዮቶ፡ ) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,17 ; ብክዮ፡ ለዘሞተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,11 ; Hezekielis prophetia.Hez. 26,16 ; ኢይበክይዎሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 8,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 16,4 ; Lucae evangelium.Luc. 23,27 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 18,11 ; cumc. ዲበ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 95,1 ; cumc. ላዕለ፡ pers. vel rei: Regum liber biblicum II.2 Reg. 1,24 ; ብኪ፡ ላዕለ፡ ዘሞተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 18,9 ; Jacobi epistola.Jac. 5,1 ; Lucae evangelium.Luc. 19,41 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,41 ; cumc. በእንተ፡ vel እምነ፡ obla, propterla: Matthaei Evangelium.Matth. 2,18 ; በእንተ፡ ኵሉ፡ ምንዱብ፡ እበኪ፡ liber Jobi.Job 30,25 ; እመ፡ በከየ፡ ትለሚሃ፡ እምኔየ፡ liber Jobi.Job 31,38 ; cumc.Acc. ብካየ፡ , ut: ብካየ፡ በከየት፡ በሌሊት፡ Threni, liber biblicus.Thren. 1,2 ; በከዩ፡ ብካየ፡ ዐቢየ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ; እብኪ፡ መሪረ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 22,4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,75 . Praeterea nota: በከየ፡ ላዕሌሁ፡ flevit super eumlai.e. coram eola, flendo adiit eumlaNumeri, liber Pentateuchi.Num. 11,13 ; Judicum liber.Jud. 14,16 ; Judicum liber.Jud. 14,17 ; vel super eolai.e. in amplexu ejuslaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 45,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 50,1 . III,2fiduciamlavel spem ponerelain aliquo, fretum essela, fiderela, confiderelaalicui, construitur cumc.c. በ፡ pers. vel rei: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 55,4 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 16,20 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 28,25 ; ሀሉ፡ ተወኪለከ፡ በእግዚአብሔር፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,5 ; Danielis prophetia.Dan. 3,28 ; ተወከልኪ፡ በሐሰት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 13,25 ; Jeremiae prophetia.Jer. 17,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 8,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 11,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 17,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 30,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 36,4 sequensseq.; liber Jobi.Job 6,13 ; liber Jobi.Job 6,20 ; liber Jobi.Job 27,8 ; ተወከል፡ ቦቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,6 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 20 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,35 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 1,12 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 15,12 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 3,4 ; cumc. ዲበ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 94,8 ; cumc.Acc.: ተወከልናሆሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 20,6 ; ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 25,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 26,4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 32,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 5,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 15,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 54,27 ; በተወክሎ፡ መጻሕፍት፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 15,4 . I,1[radix, cujus usus in Geez latissime patet, in caeteris linguis deperdita (exc. quibusdam ejus vestigiis in lingua Arab. sub radixrad. نَبَرَ ), Amh. ኖረ፡ et ነበረ፡ ] SubjunctivusSubj. ይንበር፡
1)siderela, considerela, sederela; sich sezen Genesis liber Pentateuchi.Gen. 21,16 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,19 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,1 ; liber Jobi.Job 2,8 ; liber Jobi.Job 6,29 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 109,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,48 ; Marci Evangelium.Marc. 9,35 ; ኢትንበር፡ ማእከለ፡ ዐበይት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,9 ; ነበረ፡ ዲበ፡ መንበር፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,23 ; ንበሪ፡ ውስተ፡ ምድር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 47,1 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; sizen Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,6 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,24 ; Marci Evangelium.Marc. 5,15 ; Lucae evangelium.Luc. 5,17 ; Threni, liber biblicus.Thren. 1,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 136,1 ; ነበርኩ፡ ሕዙነ፡ Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 8,68 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 8,69 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 8,14 ; ይነብር፡ ውስተ፡ ቤት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 25,27 ; Hezekielis prophetia.Hez. 8,1 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 7,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 25,4 ; ነበሩ፡ ውስተ፡ ምድር፡ Threni, liber biblicus.Thren. 2,10 ; እምከመ፡ ነበርከ፡ ውስተ፡ ማእድ፡ ዐቢይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,12 ; Hezekielis prophetia.Hez. 33,41 ; cumc. ዲበ፡ vel ላዕለ፡ vel በ፡ vel ውስተ፡ sedis: Matthaei Evangelium.Matth. 19,28 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 131,13 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,34 ; Jesaiae prophetia.Jes. 6,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 19,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 22,2 ; liber Jobi.Job 26,9 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 6,2 ; n. 651Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,20 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 45,3 . In specie
a)sederela, de regibus (sc. in solio, regnandi causa) Jeremiae prophetia.Jer. 14,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 28,9 ; de judicibus (sc. in tribunali, judicandi causa) Joelis prophetia.Joel 4,12 ; Actus apostolorum.Act. 23,3 ; ነበረ፡ ሎሙ፡ ዐውደ፡ ( sedit iis ad judiciumlavel in tribunalila) Actus apostolorum.Act. 25,6 romanae editionisrom.; Actus apostolorum.Act. 25,17 ; de episcopis (sc. in sede episcopali, gubernandi causa) Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 50 ; Sx.
b)praesiderela: ይንበር፡ ቅድሜሆሙ፡ (in consilio) F.N. 5.
e) ነበረ፡ ዲፓ፡ in insidiis subsiderelaRegum liber biblicum I.1 Reg. 15,5 .
f)de rebus inanimatis: situmla, positum essela( κεῖμαι ), Matthaei Evangelium.Matth. 3,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,14 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,2 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 26,35 ; አርዑት፡ ዘነበረ፡ (v. ዘንቡር፡ ) ላዕሌሆሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 9,4 .
g)esselaapud scriptorem i.e. scriptum essela, ut: ነበረ፡ ውስተ፡ ቀኖናተ፡ ነገሥት፡ in Canonibus Regum scriptum legiturlaF.N. 32.
2)manerela, permanerela, remanerela, essela, Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,55 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 29,19 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,25 ; Judicum liber.Jud. 19,15 ; Ruth liber biblicus.Ruth 3,18 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 6,1 ( ἦν ); Regum liber biblicum I.1 Reg. 22,3 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,13 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 10,5 ; Judith liber apocryphus.Judith 12,7 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 46,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 87,4 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 7,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,40 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 2,10 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,19 ; Evangelium Joannis.Joh. 3,14 ; cumc.Acc.praed.: ነበረት፡ መበለተ፡ ፫ዓመተ፡ Judith liber apocryphus.Judith 8,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 67,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 69,11 ; ዛቲ፡ አንቀጽ፡ ዕፁታ፡ ትነብር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 44,2 ; ad Timotheum epistola II.2 Tim. 2,13 ; ኢይትበደር፡ ብዕል፡ እምነቢረ፡ ጥዑይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,16 ; ዘነበርክሙ፡ ክቡዳነ፡ እምንዋመ፡ ፍርሀት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 13 Enc.; vel sequensseq.Imperf. (sicut post ሀለወ፡ et ኮነ፡ ), ut: ነበሩ፡ የዐቅቡ፡ ኵላ፡ ሌሊተ፡ Judith liber apocryphus.Judith 7,5 ; ነበረ፡ ህየ፡ አሐደ፡ ወርኀ፡ ያስተጋብእ፡ Judith liber apocryphus.Judith 3,10 , vel sequensseq. እንዘ፡ , ut: እስመ፡ መጠነዝ፡ መዋዕል፡ ይነብራ፡ እንዘ፡ ይትኄረሳ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,12 .
a)perseverarela, persisterela, in re, cumc. በ፡ Evangelium Joannis.Joh. 8,31 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 2,15 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 7,40 ; ኢነበሩ፡ በኪዳን፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,32 ; አንስት፡ ትንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 190.
b)contentum esselare, cumc. በ፡ , ut: ንበሩ፡ በሲሳይክሙ፡ ἀρκεῖσθε τοῖς ὀψωνίοις ὑμῶν Lucae evangelium.Luc. 3,14 ; vel fidum manerelaalicui, cumc. በ፡ , ut: ኵሉ፡ ብእሲ፡ ይንበር፡ በብእሲቱ፡ τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα ἐχέτω ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 7,2 ; ብእሲ፡ ይንበር፡ በብእሲቱ፡ ወብእሲትኒ፡ ትንበር፡ በምታ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 188.
c)manerelai.e. durarela, perdurarela: ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ይነብር፡ ለዓለም፡ Jesaiae prophetia.Jes. 40,8 ; በከመ፡ መከርኩ፡ ከማሁ፡ ይነብር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 14,24 ; Jesaiae prophetia.Jes. 32,8 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 101,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 111,3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 7,3 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,26 ; ይነብር፡ ስሙ፡ ለዝላፉ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 37,26 ; እምአመ፡ ነበረ፡ ዝዓለም፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,12 .
3)habitarela, incolerela, commorarila: Jeremiae prophetia.Jer. 23,6 ; ዑቁ፡ ዮጊ፡ ቅሩባነ፡ ትነብሩ፡ Josuae liber.Jos. 9,5 ; cumc.adverbium, adverbialiteradv.et praepositiopraep.loci: Numeri, liber Pentateuchi.Num. 13,28 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,18 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,19 ; Deuteronomium.Deut. 2,10 ; Deuteronomium.Deut. 2,20 ; Deuteronomium.Deut. 19,1 ; 1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 7,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 27,7 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 27,11 ; Judicum liber.Jud. 5,17 ; Ruth liber biblicus.Ruth 1,1 ; Ruth liber biblicus.Ruth 1,2 ; Ruth liber biblicus.Ruth 1,4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 6,11 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,9 ; Jeremiae prophetia.Jer. 42,9 ; Jeremiae prophetia.Jer. 42,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,21 ; Actus apostolorum.Act. 28,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 3,10 ; cumc. ዲበ፡ vel ላዕለ፡ terrae Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,13 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 11,10 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 18,25 ; cumc. ምስለ፡ cumlavel ኀበ፡ apudlapersonapers.Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 34,16 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,44 ; Josuae liber.Jos. 9,14 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 10,8 ; creberrime cumc.Acc.loci: Deuteronomium.Deut. 2,12 ; እለ፡ ትነብሩ፡ ኢየሩሳሌም፡ Jesaiae prophetia.Jes. 5,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 21,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,21 ; Jesaiae prophetia.Jes. 23,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 51,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 54,3 ; Jeremiae prophetia.Jer. 4,3 ; Jeremiae prophetia.Jer. 11,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 25,2 ; ንበሩ፡ ገዳመ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 31,6 ; Lucae evangelium.Luc. 1,80 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,9 .
b)habitarila, habitatum essela, de urbibus et terris: ይሁዳ፡ ለዓለም፡ ትነብር፡ κατοικηθήσεται Joelis prophetia.Joel 4,20 ; Zachariae prophetia.Zach. 1,11 ; አህጉር፡ እለ፡ ይነብራ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 10,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 13,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 44,26 ; Jeremiae prophetia.Jer. 17,25 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,61 ; ዘእንበሌሆሙ፡ ኢይትከሀል፡ ነቢረ፡ ሀገር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,32 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ነበረ፡ ዘ፡ ተቀመጠ፡
I,1[radix, cujus usus in Geez latissime patet, in caeteris linguis deperdita (exc. quibusdam ejus vestigiis in lingua Arab. sub radixrad. نَبَرَ ), Amh. ኖረ፡ et ነበረ፡ ] SubjunctivusSubj. ይንበር፡
1)siderela, considerela, sederela; sich sezen Genesis liber Pentateuchi.Gen. 21,16 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,19 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,1 ; liber Jobi.Job 2,8 ; liber Jobi.Job 6,29 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 109,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,48 ; Marci Evangelium.Marc. 9,35 ; ኢትንበር፡ ማእከለ፡ ዐበይት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,9 ; ነበረ፡ ዲበ፡ መንበር፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,23 ; ንበሪ፡ ውስተ፡ ምድር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 47,1 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; sizen Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,6 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,24 ; Marci Evangelium.Marc. 5,15 ; Lucae evangelium.Luc. 5,17 ; Threni, liber biblicus.Thren. 1,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 136,1 ; ነበርኩ፡ ሕዙነ፡ Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 8,68 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 8,69 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 8,14 ; ይነብር፡ ውስተ፡ ቤት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 25,27 ; Hezekielis prophetia.Hez. 8,1 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 7,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 25,4 ; ነበሩ፡ ውስተ፡ ምድር፡ Threni, liber biblicus.Thren. 2,10 ; እምከመ፡ ነበርከ፡ ውስተ፡ ማእድ፡ ዐቢይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,12 ; Hezekielis prophetia.Hez. 33,41 ; cumc. ዲበ፡ vel ላዕለ፡ vel በ፡ vel ውስተ፡ sedis: Matthaei Evangelium.Matth. 19,28 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 131,13 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,34 ; Jesaiae prophetia.Jes. 6,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 19,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 22,2 ; liber Jobi.Job 26,9 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 6,2 ; n. 651Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,20 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 45,3 . In specie
a)sederela, de regibus (sc. in solio, regnandi causa) Jeremiae prophetia.Jer. 14,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 28,9 ; de judicibus (sc. in tribunali, judicandi causa) Joelis prophetia.Joel 4,12 ; Actus apostolorum.Act. 23,3 ; ነበረ፡ ሎሙ፡ ዐውደ፡ ( sedit iis ad judiciumlavel in tribunalila) Actus apostolorum.Act. 25,6 romanae editionisrom.; Actus apostolorum.Act. 25,17 ; de episcopis (sc. in sede episcopali, gubernandi causa) Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 50 ; Sx.
b)praesiderela: ይንበር፡ ቅድሜሆሙ፡ (in consilio) F.N. 5.
e) ነበረ፡ ዲፓ፡ in insidiis subsiderelaRegum liber biblicum I.1 Reg. 15,5 .
f)de rebus inanimatis: situmla, positum essela( κεῖμαι ), Matthaei Evangelium.Matth. 3,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,14 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,2 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 26,35 ; አርዑት፡ ዘነበረ፡ (v. ዘንቡር፡ ) ላዕሌሆሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 9,4 .
g)esselaapud scriptorem i.e. scriptum essela, ut: ነበረ፡ ውስተ፡ ቀኖናተ፡ ነገሥት፡ in Canonibus Regum scriptum legiturlaF.N. 32.
2)manerela, permanerela, remanerela, essela, Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,55 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 29,19 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,25 ; Judicum liber.Jud. 19,15 ; Ruth liber biblicus.Ruth 3,18 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 6,1 ( ἦν ); Regum liber biblicum I.1 Reg. 22,3 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,13 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 10,5 ; Judith liber apocryphus.Judith 12,7 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 46,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 87,4 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 7,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,40 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 2,10 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,19 ; Evangelium Joannis.Joh. 3,14 ; cumc.Acc.praed.: ነበረት፡ መበለተ፡ ፫ዓመተ፡ Judith liber apocryphus.Judith 8,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 67,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 69,11 ; ዛቲ፡ አንቀጽ፡ ዕፁታ፡ ትነብር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 44,2 ; ad Timotheum epistola II.2 Tim. 2,13 ; ኢይትበደር፡ ብዕል፡ እምነቢረ፡ ጥዑይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,16 ; ዘነበርክሙ፡ ክቡዳነ፡ እምንዋመ፡ ፍርሀት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 13 Enc.; vel sequensseq.Imperf. (sicut post ሀለወ፡ et ኮነ፡ ), ut: ነበሩ፡ የዐቅቡ፡ ኵላ፡ ሌሊተ፡ Judith liber apocryphus.Judith 7,5 ; ነበረ፡ ህየ፡ አሐደ፡ ወርኀ፡ ያስተጋብእ፡ Judith liber apocryphus.Judith 3,10 , vel sequensseq. እንዘ፡ , ut: እስመ፡ መጠነዝ፡ መዋዕል፡ ይነብራ፡ እንዘ፡ ይትኄረሳ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,12 .
a)perseverarela, persisterela, in re, cumc. በ፡ Evangelium Joannis.Joh. 8,31 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 2,15 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 7,40 ; ኢነበሩ፡ በኪዳን፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,32 ; አንስት፡ ትንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 190.
b)contentum esselare, cumc. በ፡ , ut: ንበሩ፡ በሲሳይክሙ፡ ἀρκεῖσθε τοῖς ὀψωνίοις ὑμῶν Lucae evangelium.Luc. 3,14 ; vel fidum manerelaalicui, cumc. በ፡ , ut: ኵሉ፡ ብእሲ፡ ይንበር፡ በብእሲቱ፡ τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα ἐχέτω ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 7,2 ; ብእሲ፡ ይንበር፡ በብእሲቱ፡ ወብእሲትኒ፡ ትንበር፡ በምታ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 188.
c)manerelai.e. durarela, perdurarela: ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ይነብር፡ ለዓለም፡ Jesaiae prophetia.Jes. 40,8 ; በከመ፡ መከርኩ፡ ከማሁ፡ ይነብር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 14,24 ; Jesaiae prophetia.Jes. 32,8 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 101,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 111,3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 7,3 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,26 ; ይነብር፡ ስሙ፡ ለዝላፉ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 37,26 ; እምአመ፡ ነበረ፡ ዝዓለም፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,12 .
3)habitarela, incolerela, commorarila: Jeremiae prophetia.Jer. 23,6 ; ዑቁ፡ ዮጊ፡ ቅሩባነ፡ ትነብሩ፡ Josuae liber.Jos. 9,5 ; cumc.adverbium, adverbialiteradv.et praepositiopraep.loci: Numeri, liber Pentateuchi.Num. 13,28 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,18 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,19 ; Deuteronomium.Deut. 2,10 ; Deuteronomium.Deut. 2,20 ; Deuteronomium.Deut. 19,1 ; 1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 7,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 27,7 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 27,11 ; Judicum liber.Jud. 5,17 ; Ruth liber biblicus.Ruth 1,1 ; Ruth liber biblicus.Ruth 1,2 ; Ruth liber biblicus.Ruth 1,4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 6,11 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,9 ; Jeremiae prophetia.Jer. 42,9 ; Jeremiae prophetia.Jer. 42,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,21 ; Actus apostolorum.Act. 28,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 3,10 ; cumc. ዲበ፡ vel ላዕለ፡ terrae Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,13 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 11,10 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 18,25 ; cumc. ምስለ፡ cumlavel ኀበ፡ apudlapersonapers.Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 34,16 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,44 ; Josuae liber.Jos. 9,14 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 10,8 ; creberrime cumc.Acc.loci: Deuteronomium.Deut. 2,12 ; እለ፡ ትነብሩ፡ ኢየሩሳሌም፡ Jesaiae prophetia.Jes. 5,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 21,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,21 ; Jesaiae prophetia.Jes. 23,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 51,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 54,3 ; Jeremiae prophetia.Jer. 4,3 ; Jeremiae prophetia.Jer. 11,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 25,2 ; ንበሩ፡ ገዳመ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 31,6 ; Lucae evangelium.Luc. 1,80 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,9 .
b)habitarila, habitatum essela, de urbibus et terris: ይሁዳ፡ ለዓለም፡ ትነብር፡ κατοικηθήσεται Joelis prophetia.Joel 4,20 ; Zachariae prophetia.Zach. 1,11 ; አህጉር፡ እለ፡ ይነብራ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 10,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 13,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 44,26 ; Jeremiae prophetia.Jer. 17,25 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,61 ; ዘእንበሌሆሙ፡ ኢይትከሀል፡ ነቢረ፡ ሀገር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,32 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ነበረ፡ ዘ፡ ተቀመጠ፡
II,1
1)tollerela, extollerela, attollerela, sublevarela, ut: onus de terra, ሶበ፡ ያነሥእዎ፡ ( ለእብን ) ይገድፍዎ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,21 (v. ይነሥእዎ፡ ); ኢታንሥእ፡ ክቡደ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 46,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 17,21 ; aliquem sursum: አንሥአኒ፡ መንፈስ፡ ማእከለ፡ ሰማይ፡ ወምድር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 8,3 ; humi jacentem, lapsum: not able to find explanation in abbreviation list2 Sam. 12,17 ; Deuteronomium.Deut. 22,4 ; ባዕል፡ እመ፡ ድኅፀ፡ ብዙኃን፡ ያነሥእዎ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,22 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,10 ; Jeremiae prophetia.Jer. 27,32 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 145,6 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,25 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 48,10 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,11 ; Marci Evangelium.Marc. 1,31 ; humilem n. 637Regum liber biblicum I.1 Reg. 2,8 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 146,6 ; liber Jobi.Job 5,11 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,12 . In specie tollerela
d) ቃለ፡ vocemla: አንሥኡ፡ ቃለክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 40,9 ; et omisso ቃለ፡ , ut: አንሣእኩ፡ እጽራኅ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 83,5 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 37,2 .
2)surgere facerela, excitarela, suscitarela, sedentem Regum liber biblicum IV.4 Reg. 9,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 46,9 ; እለ፡ አንሥእዎሙ፡ እመናብርቲሆሙ፡ ለኵሎሙ፡ ነገሥተ፡ ምድር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 14,9 ; dormientem Matthaei Evangelium.Matth. 8,25 romanae editionisrom.; venire vel prodire facere: ንጉሦሙ፡ ዘኣነሥእ፡ ሎሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 37,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 45,13 ; አንሥእ፡ ዘርአ፡ ለእኁከ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 41 ; ያነሥእ፡ እምኔከ፡ ተክለ፡ ጽድቅ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 21 ; adversarium: ኣነሥኦሙ፡ ላዕሌክሙ፡ ለፋርስ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,17 ; res inanimatas: መኑ፡ አንሥኣ፡ ለጽድቅ፡ እምጽባሕ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 41,2 ; ያነሥእ፡ ቅንአተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 42,13 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,12 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 123,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 36,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 77,30 (ventum); animum (in bonam et malam partem): አንሥአ፡ መንፈሶሙ፡ Haggaei prophetia.Hagg. 1,14 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 11,19 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 3,1 .
3)erigerela: አንሥኡ፡ ትእምርተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 28,12 .
a)translatetransl.: ንጉሥ፡ ጻድቅ፡ ያነሥእ፡ ብሔሮ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 29,4 ; aegrotum solatio liber Jobi.Job 4,4 .
Substantivumsubst., pluralisPl. ዳኅፃት፡
1)lapsusla, ὀλίσθημα Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 55,13 ; ያመጽኡ፡ ዳኅፀ፡ (v. ዳኅፃት፡ ) ለሕዝብ፡ Danielis prophetia.Dan. 11,32 ; sensu ethico i.q. delictum: ዳኅፃት፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 12 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 136 ; ይስረይ፡ ኀጢአተነ፡ n. 1115 ወዳኅፃቲነ፡ P.N. in subscr. ( videasvid.Cat. Bibl. not able to find explanation in abbreviation listBodl. p. 29 ); ዳኅፀ፡ ልሳን፡ lapsus linguae, Lud.
2)causa lapsus i.e. lubricumla, impedimentumla, offendiculumla: አቀምኮን፡ ለአእጋርየ፡ ውስተ፡ ዳኅፅ፡ ( κωλύματι ) liber Jobi.Job 13,27 ; አቀሞን፡ ውስተ፡ ( ዲበ፡ ) ዳኅፅ፡ ለእገርየ፡ ( ἐν ξύλῳ ) liber Jobi.Job 33,11 ; Jesaiae prophetia.Jes. 8,14 ; በእንተ፡ ዝንቱ፡ ዳኅፀ፡ ይከውን፡ ፍኖቶሙ፡ εἰς ὀλίσθημα Jeremiae prophetia.Jer. 23,12 ; Jeremiae prophetia.Jer. 45,22 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 34,7 .
II,1
1)trans., construitur cumc.c.Acc., lucere facerela, lucidum redderela, collustrarela, illustrarela, illuminarela, aliquem Lucae evangelium.Luc. 11,36 ; lucernam Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,31 ; lumina ( accenderela): አብርሆ፡ ብርሃናት፡ (ceremonia funebris) Maʃshafa Genzat.Genz. f. 84 ; አንደዱ፡ እሳት፡ ወአብርሁ፡ ἅψαντες πῦρ εἰς φαῦσιν Judith liber apocryphus.Judith 13,13 ; ኣበርሃ፡ ለጥበብ፡ ከመ፡ ጎሕ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 24,32 ; tenebras Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,31 ; oculos Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 12,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 18,9 ; Sir, 31,20; አብርሀ፡ አዕይንትየ፡ visum mihila(caeco) reddidit Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 15 ; faciem Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,17 ; አብርህ፡ ገጸ፡ እምቅብእ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 23 Enc.; hilarem redderela, exhilararelafaciem alicujus Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,1 ; ላሕያ፡ ለብእሲት፡ ያበርሆ፡ ለገጻ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,27 ; faciem suam (de Deo) Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 79,4 ; አብርህ፡ ገጸከ፡ ላዕለ፡ መቅደስከ፡ Danielis prophetia.Dan. 9,17 .
b)illustrarelai.e. explanare alicui aliquid Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,8 .
c)illuminarelaanimos: አብርሀ፡ አልባቢሆሙ፡ ለሰብአ፡ ይእቲ፡ ሀገር፡ በሃይማኖተ፡ ኢየሱስ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 24 ; collatio, -is vel collectivum, -ecoll.Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,130 .
2)intrans. lucem emitterelavel praeberela, lucerela, cumc. ለ፡ alicuila, cumc. ላዕለ፡ vel ዲበ፡ superla, cumc. ውስተ፡ inla, adla: de astris Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,16 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,17 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2 ; liber Jobi.Job 25,5 ; liber Jobi.Job 31,26 ; ፀሓይ፡ ያበርህ፡ ወያርኢ፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 42,16 ; Jesaiae prophetia.Jes. 60,19 ; Jeremiae prophetia.Jer. 38,35 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,18 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 21,23 ; lucerna Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,17 ; fulmine Lucae evangelium.Luc. 17,24 ; igne Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 71,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 104,37 ; facie Matthaei Evangelium.Matth. 17,2 ; አብርሂ፡ አብርሂ፡ ኢየሩሳሌም፡ φωτίζου Jesaiae prophetia.Jes. 60,1 ; de viis Proverbiorum liber biblicus.Prov. 4,18 ; Deus ያበርህ፡ ውስተ፡ ፍናዊከ፡ liber Jobi.Job 22,28 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 22,5 ; እግዚአብሔር፡ ያበርህ፡ ሊተ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 26,1 ; cumc. ለ፡ lucere alicuilapassim i.q. illuminare aliquemla φοτίζειν ut ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 3,9 ; Eph, 5,13; Evangelium Joannis.Joh. 1,9 . n. 500
I,2raro I,1(ut Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 17,17 ) [ צלל ܛܰܠܶܠ ظلّ ; haud probanda videtur Ludolfi sententia, qui I et II ጸለለ፡ componenda censet et significatum primarium libere ferrilain aëre instar nubis“, secundarium obumbrarelastatuit]
1)diffundere umbrasla, obumbrarela, inumbrarela, opacarela, rarius absoluteabs.: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 40,29 ; Jesaiae prophetia.Jes. 4,5 ; plerumque cumc.Acc.: ይጼልሎ፡ ዖመ፡ ዕፀ፡ ዳዕሮ፡ liber Jobi.Job 40,17 ; Baruchi liber apocryphus.Bar. 5,8 ; ሐምሐም፡ ጸለሎ፡ መልዕልተ፡ ርእሱ፡ ለዮናስ፡ ከመ፡ ይጸልሎ፡ እምፀሓይ፡ እምሕማሙ፡ Jonae prophetia.Jon. 4,6 ; ይጼልላ፡ ደመና፡ ለደብተራ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 9,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 40,29 varia lectiovar.; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 1 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 8,7 ; 1 not able to find explanation in abbreviation listCor. 10,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 17,5 ; Lucae evangelium.Luc. 1,35 ; vel cumc. ላዕለ፡ , መልዕልተ፡ , ዲበ፡ , ut: ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,5 Platt; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,20 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 38,8 .
a)umbra protegerelavel tuerila: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 90,4 ; Deuteronomium.Deut. 33,12 ; cumc. እምነ፡ alavel contrala, Jonae prophetia.Jon. 4,6 ; ይጼልለከ፡ እምፀሓየ፡ ቀትር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 31,19 .
b)obscurarela, occaecarelaoculos: Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,6 ; አልከወኒ፡ ወጸለለኒ፡ አዕይንትየ፡ liber Jobi.Job 16,10 ; etiam omisso አዕይንተ፡ , ut: Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 41 ; ይጼልል፡ ወይሠሪ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 180 (at not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 179 : ይጼልል፡ አዕይንተ፡ ).
2)expandere umbraculilavel tabernaculilainstar: እስመ፡ ኪሩብ፡ ጸለሉ፡ ክነፊሆሙ፡ መልዕልተ፡ መካና፡ ወጸለልዋ፡ ኪሩብ፡ ለታቦት፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 8,7 ; ንሰፍሕ፡ ለከ፡ አእዳወ፡ መዝራዕት፡ ወንጼልል፡ ዲበ፡ ዝንቱ፡ መሥዋዕት፡ Liturgia Gregorii.Lit. Greg.
a)tendere tentoriumla: ጸለለ፡ ከመ፡ ወይን፡ ማኅደሮ፡ διεπέτασε Threni, liber biblicus.Thren. 2,6 .
b)in tabernaculo habitarela( videasvid.II,1): ይጼልል፡ ዲቤሆሙ፡ σκηνώσει Apocalypsis Joannis.Apoc. 7,15 . Voc. Ae.: ጸለለ፡ ብ፡ ጋረደ፡ ሰፋሂ፡ ይ፡
participiumpart.excelsusla, altusla, editusla, sublimisla, superiorla, summusla, de rebus et personis: መንበር፡ ልዑል፡ Jesaiae prophetia.Jes. 6,1 ; ሰማይ፡ ልዑል፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 25,3 ; ምድር፡ ልዕልት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 18 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 29 ; ኵሉ፡ ነዋኅ፡ ወልዑል፡ Jesaiae prophetia.Jes. 2,12 ; ዓዲ፡ እዱ፡ ልዑል፡ Jesaiae prophetia.Jes. 9,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 10,4 ; በመዝራእት፡ ልዕልት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,1 ; በእድ፡ ልዕልት፡ 14,8; እምነ፡ , ዲበ፡ , ላዕለ፡ ut: አእምር፡ ሚመጠን፡ ልዑል፡ እምኔከ፡ ደመና፡ liber Jobi.Job 35,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 102,11 ; እዴሁ፡ ልዕልት፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 14,26 ; ልዑል፡ ውእቱ፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 98,2 . Creberrime usurpatur de not able to find explanation in abbreviation listDeo Dan. apocr. 3,27 -64 ( laudibus exaltatusla), ὕψιστος (altissimus, summus) liber Jobi.Job 31,28 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,26 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 23,18 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 12,6 ; Lucae evangelium.Luc. 1,35 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 1,3 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,2 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,42 ; nec non de praepotentibus et dominis terrae Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 5,7 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 38,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 62,1 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 62,7 ; de angelis Lit. Joh.; ጥቀ፡ ልዑል፡ esse titutlum regis Aethiopiae asserit Ludolfus. In specie de vocela: በልዑል፡ ቃል፡ alta vocelaJosippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 298 ; cantandum በልዑል፡ ቃል፡ Cod. Mus. Brit. LIV, 7, a; ከመ፡ ያድምፁ፡ ልዑለ፡ τοῦ ἀκουσθῆναι ποιῆσαι Paralipomenon liber I.1 Par. 15,19 . Rarissime ልዑለ፡ ( adverbium, adverbialiteradv.) idem significat, quod ላዕለ፡ sursumla, ut ልዑለ፡ እገሪሁ፡ sursum pedes ejusla, Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaggabitSx. Mag. 14 Enc. praepositiopraep.separ., cujus forma abbreviata et inseparabilis est እም፡ ( gramm.§ 164,3). In libris mss. antiquioribus: እምነ፡ , in recentioribus እም፡ frequentius occurrit. Pro እምነ፡ antiquitus usitatum erat እምኔ፡ ut Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 20,5 F. Pronomina suffixa ope vocalis êlasibi subjungit, ut እምኔየ፡ , እምኔከ፡ al. ( gramm.§ 167,3), rarissime sine êla, ut እምኖሙ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,7 . Forma እም፡ si verbo a litera መ፡ incipienti praefigitur, non bis sed semel tantum exscribitur, ut እምነ፡ ሞቱ፡ vel እሞቱ፡
1)significat discessumla, distantiamla, separationemlaab aliquo: ala, dela, exla: የኀልቁ፡ ኃጥኣን፡ እምድር፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,40 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,36 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,14 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 27,4 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,15 ; ተዘርዉ፡ ኵሉ፡ ሕዝብ፡ እምኔሁ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 13,8 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 13,11 ; አይቴ፡ አሐውር፡ እመንፈስከ፡ n. 192Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 138,6 ; በዐሡር፡ መዋዕል፡ እምኮሬብ፡ Deuteronomium.Deut. 1,2 ; ኢኮኑ፡ ርሑቃነ፡ እምድር፡ Evangelium Joannis.Joh. 21,8 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 37,22 . Frequentissimus est hic praepositionis usus post verba absentiae, distantiae, separandi, recedendi, fugiendi, mittendi, removendi, rapiendi, revertendi, mutandi, prohibendi, deficiendi et aberrandi, desistendi, cessandi, exinaniendi, quiescendi, occultandi; huic usui vicinus est usus post verba timendi, cavendi, nec non expergiscendi, convalescendi et medendi, purgandi.
a)praemittitur nominibus loci et spatii, ut significet non tantum directionem, unde aliquid veniat vel fiat, ut እምርሑቅ፡ e longinquolaliber Jobi.Job 2,11 ; Jesaiae prophetia.Jes. 10,3 ; እለ፡ እምቅሩብ፡ οἱ ἐγγίζοντες Jesaiae prophetia.Jes. 33,13 ; እምላዕሉ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 27,51 ; እምሥራቅ፡ ፀሐይ፡ ወእስከነ፡ ዐረብ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 112,3 al., sed etiam partem vel regionem, alaqua vel versuslaquam aliquid sit: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,16 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,29 ; እምፀጋሙ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,4 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,11 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,20 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 38,2 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,18 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 22,2 ; videasvid.etiam praepositiones compositas: እምቅድመ፡ , እምድኅረ፡ , እምታሕተ፡ ; nec non terminum, trans quem sit vel a quo incipiat aliquid: ላዕሉ፡ እምኔሁ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 39,3 ; አፍአ፡ እምጥቅም፡ ἔξωθεν τοῦ τείχους Jeremiae prophetia.Jer. 21,4 ; ውስጠ፡ እምነ፡ መንጦላዕት፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,12 ; እምነ፡ እስከ፡ inde a – usque adlaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 6,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,12 ; Deuteronomium.Deut. 4,32 .
b)nota locutionem adverbialem: መካን፡ እመካን፡ e loco in locumla, ut: ዘይትፋለስ፡ ሀገር፡ እምሀገር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,31 ( videasvid.infra not able to find explanation in abbreviation listNr. 5, a): sed etiam እመካን፡ መካነ፡ e loco in locumla, ut: መልአ፡ ምድረ፡ ስብሐቲሁ፡ እምወሰን፡ ወሰነ፡ implevit terram gloria tua a finibus ad fineslaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 Enc.
c)nonnumquam, omisso verbo removendi vel prohibendi, in structuris praegnantibus እምነ፡ eundem significatum habet, qui ei post verba prohibendi convenit; dixeris eum negativumlaet sejunctivumla: ተፈጽመ፡ አፈ፡ አራዊት፡ እምነቢብ፡ obturatum est os bestiarumla(prohibitus) a loquendolai.e. ute ne loquerenturlaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 15 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,17 ; ተገመንኩ፡ እምኔከ፡ polluta sum tibila(interdicta) Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 119 sequensseq.; videasvid.etiam ሐሰ፡ ; ኀደረ፡ ህየ፡ እምዔሳው፡ ወልዱ፡ habitavit ibi, procul a filio suolaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 107 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,2 ; { Maʃshafa Genzat.Genz. f. 120 ; Maʃshafa Genzat.Genz. f. 121 ( videasvid. sub በሃም፡ ); Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 15,15 ( videasvid. sub ፅሩዕ፡ ); F.N. 10,8 ( videasvid. sub የዋሂ፡ ).
d)post verba carendila, ut Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 23 videasvid. sub አጽምአ፡ ; M.M. f. 36 videasvid. sub ጽሙእ፡ ; nec non varia exempla sub ጾመ፡ et ጾም፡ }.
2)significat egressumlae loco, persona, re: exla, abla: ፃእ፡ እምነ፡ ምድርከ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,19 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 39,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 41,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 79,9 ; Evangelium Joannis.Joh. 6,23 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,34 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,42 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,34 . Frequentissimus est hic usus, potissimum post verba egrediendi, surgendi, germinandi, expellendi, extrahendi, eripiendi, al. Deinde adhibetur denotandis
d)auctori, alaquo aliquid factum est: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,36 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 8,6 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 2,14 ; Matthaei Evangelium.Matth. 1,20 ; cumc.verbo passivo: እምኔሁ፡ ተቀጽዑ፡ ዐናብርት፡ liber Jobi.Job 9,13 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,11 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 2,13 . Memorabile est compistum በእምነ፡ , quod in Cyr. satis frequenter occurrit, alias a me quidem nusquam repertum est: ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ወቦቱ፡ ἐν αὐτῷ καὶ δι᾽ αὐτοῦ Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 18 ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ወበእምኔሁ፡ ተፈጥረ፡ πάντα δι᾽ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 22 ; ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ቆመ፡ πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηκε Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 22 ; አብ፡ ይሁብ፡ በረከቶ፡ በእምኔሁ፡ ለወልድ፡ διανέμει ὁ πατὴρ δι᾽ υἱοῦ τὰ ἀγαθά Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 46 ; al.
k)conditionila, in qua tamquam in fundamento nitens aliquis agit: ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 2,4 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,23 .
3)significat partemlaex toto exemtam: ፩ እምኔሆሙ፡ Danielis prophetia.Dan. 6,2 ; መኑ፡ እምክልኤሆሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 21,31 ; ክልኤቱ፡ እምኔክሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 18,19 ; Marci Evangelium.Marc. 6,15 ; Lucae evangelium.Luc. 11,1 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,2 .
a)omisso vocabulo numerum definienti, significat: aliquidla, aliquidla, aliqua parsla, ut: ሰይጣን፡ ይወዲ፡ እምኔክሙ፡ ውስተ፡ ሞቅሕ፡ e vobislascilicetsc.aliquotlaApocalypsis Joannis.Apoc. 2,10 ; 2 Evangelium Joannis.Joh. 4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,19 ; ዘይጸውር፡ እምኵሉ፡ በረከተ፡ ግብጽ፡ gestanslaaliquid e bonis AegyptilaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 45,23 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 7,19 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 12,4 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,23 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 16,26 .
b)partitive satis frequentatum est post verba ነሥአ፡ , ወሀበ፡ , ኀርየ፡ , በልዐ፡ , ሰትየ፡ , ተርፈ፡ , አትረፈ፡ , መልአ፡ , ጸግበ፡ et ea quae similem habent significatum.
c)hoc እምነ፡ partitivum etiam aliam praepositionem sibi praemissam tolerat, ut: ይቤ፡ አረጋዊ፡ ለእምጠቢባን፡ uni e sapientibuslaMashafa Falasfa.Fal. f. 60.
4)usurpatur comparativela: praela; quamla; et comparativo et superlativo denotando adhibetur; et cum adjectivis participiisque et cum verbis conjungitur: ዐቢይ፡ እምነ፡ major quamlaJosuae liber.Jos. 19,9 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,26 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 12,3 ; ሠናይት፡ እምአንስት፡ pulcherrima mulierumlaCanticum Canticorum.Cant. 1,8 ; Lucae evangelium.Luc. 1,28 ; ትጠብብ፡ እምኵሉ፡ አርዌ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 34,19 ; Marci Evangelium.Marc. 4,31 ; ያፈቅሮ፡ እምነ፡ diligebat cum magis quamlaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 37,3 ; እምኵሉ፡ ጽድቅ፡ ትመውእ፡ ὑπὲρ πάντα νικᾷ ἡ ἀλήθεια Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,12 ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 6,13 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,10 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 41,12 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,19 (20); እምነ፡ ክልኤሆሙ፡ ብእሲት፡ እንተ፡ ሠናይ፡ ልባ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,19 -27.
a)post እምነ፡ comparativum alias praepositiones et genitivi notam ( ዘ፡ ), quae secundum enuntiationis structuram rei comparatae praemittendae erant, omittere licet: Matthaei Evangelium.Matth. 5,20 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,13 , quamquam etiam retineri possunt: ይኄይስ፡ ነቢር፡ ውስተ፡ ገዳም፡ እምስለ፡ ብእሲት፡ መግእዝት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 21,19 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 25,24 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 29,19 .
5)Transfertur ad tempusla: inde ala, exla, abhincla: Marci Evangelium.Marc. 10,6 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 15,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 48,15 ; Zachariae prophetia.Zach. 7,5 ; Judicum liber.Jud. 16,17 ; እምትካት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 13,25 ; እምዓለም፡ Jeremiae prophetia.Jer. 2,20 ; እምይእዜ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,39 ; እምቅድመ፡ ዓለም፡ inde ab initio mundilaMatthaei Evangelium.Matth. 24,21 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 41,4 ; እምኔሁ፡ deindelaJacobi epistola.Jac. 4,14 romanae editionisrom.; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 83,5 ; እምዝ፡ post haecla, deindela, deincepsla, tuncla, tumlaMatthaei Evangelium.Matth. 2,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,10 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,11 al. ( videasvid. ; videasvid. አሜሃ፡ , ሶቤሃ፡ ); እምዘ፡ et n. 194 እምአመ፡ ex quola(tempore) Lucae evangelium.Luc. 8,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 11,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,22 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,1 al. ( videasvid. ዘ፡ ); liber Jobi.Job 31,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 44,7 ( videasvid. አመ፡ ); እምነ፡ statim postlaLeviticus, liber Pentateuchi.Lev. 27,17 ; እምሰሚዐ፡ ቃሉ፡ audita ejus vocelaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 25 Enc. In specie nota
b)etiam locutionibus adverbialibus in Accusativo positis, ut: ይእተ፡ አሚረ፡ , ይእተ፡ ዕለተ፡ haec praepositio praefigitur: እምይእተ፡ ዕለተ፡ (v. ዕለቲ፡ ዕለት፡ ) not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,64 ; እምይእተ፡ አሚረ፡ (v. እምይእቲ፡ አሚር፡ ) Regum liber biblicum I.1 Reg. 16,13 annotatioann.30, 25; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 2,22 (cfr. እስከ፡ ; et እምድኅረ፡ ሕቀ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 80 ; et ለለ፡ ) not foundPraep. እምነ፡ pronomino relativo ዘ፡ postponere licet, ut: ዘእምነ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 33,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,13 . not foundPraep. እምነ፡ aliis praepositionibus praefigitur, ut: ላዕለ፡ , መልዕልተ፡ , መንገለ፡ , ማእከለ፡ , መትሕተ፡ , ቅድመ፡ , በይነ፡ , ኀበ፡ , ታሕተ፡ , ውስተ፡ , ዐውደ፡ , ዲበ፡ , ድኅረ፡ q.v.; et conjunctionibus, ut: ቅድመ፡ , አመ፡ , , ዘ፡ , ድኅረ፡ q.v.
I,1[vis radicis prima in duritielaet firmitatelaest, (cfr. etiam צוּנָמָא et ܨܽܘܢܳܡܳܐ et أَصْنَتَ ); significatus solertiaelaet strenuitatisla( صَنَّانٌ صنع ܨܢܥ ضَنَنٌ ) derivatus est] SubjunctivusSubj. ይጽናዕ፡ firmum esselavel fierila,
1)durum essela
b)severum essela: በመዋዕለ፡ አጽዋም፡ በዘይጸንዕ፡ ቀኖናሁ፡ እምዘገብረ፡ ኀጢአተ፡ በካልእተ፡ መዋዕላት፡ F.M. 1,4.
c)arduumla, difficilem essela, et comparative difficiliorem esselaalicui, cumc.pronomen suffixumpron. suff.: ኢትኅሥሥ፡ ዘይጸንዐከ፡ χαλεπωτέρα σου Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 3,21 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 84,3 .
2)firmarila, confirmarila: ከመ፡ በመልሕቅ፡ ይጸንዕ፡ ሐመር፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaggabitSx. Mag. 26 Enc. ; ጸንዐት፡ መንግሥቱ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 2,35 ; Hezekielis prophetia.Hez. 69,19 ; ἐστερεώθη (condensari?)laJesaiae prophetia.Jes. 51,6 .
b)ratum essela, valerela: ኢይጸንዕ፡ ቃሉ፡ (sc. testamenti) F.N. 41,4; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 69,29 .
c)certum essela, constarela: ለእመ፡ ጸንዐት፡ ዛቲ፡ ወተግህደት፡ F.M. 2,11; ናሁ፡ ጸንዐ፡ በኀበ፡ ማእምራን፡ ከመ፡ ቍርባን፡ በጸሎተ፡ ካህን፡ ይከውን፡ ሥጋሁ፡ ለኢየሱስ፡ F.M. 26,7.
e)constarela, perseverarela: እመ፡ ትጸንዕ፡ ὑπομείνῃς liber Jobi.Job 22,21 ; እመ፡ ጸንዑ፡ እምድኅረዝ፡ ላዕለ፡ ስምዐ፡ ከዊን፡ ( darauf beharren, Zeugen sein zu wollende) F.N. 43,7.
f)munitumla, tutum essela: ትጸንዕ፡ ሀገርየ፡ ἀσφάλεια Jesaiae prophetia.Jes. 18,4 .
3)viribus firmarila, corroborarila, valentiorem fierila, de radicibus: ይጸንዕ፡ ሥረዊሆሙ፡ Hosea.Hos. 14,5 ; Jeremiae prophetia.Jer. 17,8 ; planta: Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,26 ; de membris infantis: ለምንት፡ ጸንዓ፡ ብረክየ፡ liber Jobi.Job 3,12 ; claudi Actus apostolorum.Act. 3,7 ; እመ፡ ጸንዑ፡ ἐὰν ἀνδρωθῶσι liber Jobi.Job 27,14 ; ከመ፡ ይብልዑ፡ ወይጽንዑ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 24 ; መንፈሶሙ፡ ትጸንዕ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 45,3 ; Lucae evangelium.Luc. 1,80 ; Lucae evangelium.Luc. 2,40 ; Actus apostolorum.Act. 16,5 .
a)adolescerela: ወልድየ፡ ዓዲሁ፡ ደቂቅ፡ ውእቱ፡ ወኢጸንዐ፡ παιδάριον ἁπαλόν Paralipomenon liber I.1 Par. 22,5 ; ἁδρύνεσθαι Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,10 .
b)invalescerela, ingravescerela: ማይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,18 ; ረኃብ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 43,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 52,6 ; ጸንዐ፡ ላዕሌሆሙ፡ ቀትል፡ κατίσχυσεν αὐτούς Jesaiae prophetia.Jes. 42,25 .
4)fortemla, validumla, potentem esselavel se praeberela: ጸንዐት፡ እድ፡ እንተ፡ ቀሠፈተኒ፡ κραταιός liber Jobi.Job 30,21 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 4,9 ; Paralipomenon liber II.2 Par. 26,8 ; ሀገር፡ ይጸንዕ፡ በጥበቢሆሙ፡ ለሊቃውንት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 10,3 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 16,4 ; ትጸንዕ፡ ἰσχύσεις Proverbiorum liber biblicus.Prov. 7,1 ; ለምንት፡ ይጸንዑ፡ (v. ያጸንዑ፡ ) እለ፡ ያቴክዙኒ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 15,18 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,20 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,6 ; ጸንዐ፡ ቃል፡ እግዚአብሔር፡ Actus apostolorum.Act. 19,20 ; ἐγκρατεύεσθαι ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 9,25 Platt (male).
a)confortarila, fortilaanimo esselavel imperterritola: n. 1289 ጽናዕ፡ በጸጋሁ፡ ad Timotheum epistola II.2 Tim. 2,1 ; ጽናዕ፡ ἴσχυε Paralipomenon liber I.1 Par. 28,10 ; ጽናዕ፡ ወትባዕ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 28,20 ; Deuteronomium.Deut. 31,6 ; Josuae liber.Jos. 10,25 ; 1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 2,1 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 30,6 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 10,12 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 13,28 ; ይጽናዕ፡ ልብከ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 81,7 ; saepe de manibus quae confortantur (ex usu Hebr.): Judicum liber.Jud. 7,11 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 2,7 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 16,21 ; ጽንዑ፡ እደው፡ ፅቡሳን፡ Jesaiae prophetia.Jes. 35,3 ; ጸንዖሙ፡ እደዊሆሙ፡ ለሠናይ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 12,18 .
c)praevalerela, superiorem fierila, obtinerela, sive absoluteabs.: ወጸንዐ፡ ዳዊት፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 19,8 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,50 ; Josuae liber.Jos. 17,13 ; sive cumc. እምነ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 10,11 ; ወቃለ፡ ንጉሥኒ፡ ጸንዐ፡ ወፈድፋደ፡ እምቃለ፡ ኢዮአብ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 21,4 ; vel cumc. ላዕለ፡ , ut: ጸንዐ፡ ላዕሌሁ፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 27,5 ; Judicum liber.Jud. 6,2 ; vel ዲበ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 5,7 .
d)valerela: ብዕል፡ ኢይጸንዕ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ (divitiae nihil valent apud Deum), p. 318 nomenn.58.
e)gravemla, vehementemlavel graviorem essela: ሶበ፡ ጸንዐ፡ ላዕሌሆሙ፡ ዕግተት፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 297 ; F.M. 13 ( videasvid.sub ዕዳ፡ ).
I,1[amh. ሔደ፡ , كَدِيدٌ terra calcatala; كَدَا durum fuitlasolum (proprie: tundendo vel calcando)] SubjunctivusSubj. ይኪድ፡ calcarela,
b)argillam: ኬዱኒ፡ ከመ፡ ጽቡር፡ liber Jobi.Job 30,19 ; Jesaiae prophetia.Jes. 41,25 .
c)in torculari, Apocalypsis Joannis.Apoc. 14,20 romanae editionisrom.; torcular 19,15.
d)tererela, triturarelafrumentum: ይከይድዋ፡ ለሞአብ፡ ከመ፡ ዘይከይድዎ፡ (v. ያከይድዎ፡ ) ለእክል፡ በመንኰራኵር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 25,10 ; ይከይድዎን፡ ለአህጉር፡ በኲናት፡ ἀλοήσουσι Jeremiae prophetia.Jer. 5,17 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 23,15 varia lectiovar.
I,2[vid. ጸለወ፡ ] (Imperf. ይጸሊ፡ quod passim occurrit, ut not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 161 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,36 Platt, reprobandum est) precarilaad Deum, preces facerela, orarela: Matthaei Evangelium.Matth. 6,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 6,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 6,9 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,36 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,39 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,41 ; Marci Evangelium.Marc. 1,35 ; Lucae evangelium.Luc. 18,11 ; Judae epistola.Judae 20 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,27 ; ፈጸመ፡ ጸልዮ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 12 ; infinitivus verbalisInfin. verb. ጸሊዮ፡ Rel. Bar.; n. 1263cumc. ኀበ፡ numinis liber Jobi.Job 33,26 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 50,19 ; Jesaiae prophetia.Jes. 44,17 ; Jeremiae prophetia.Jer. 39,16 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 11,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 1,11 ; Danielis prophetia.Dan. 9,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 31,7 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 11,13 ; cumc. ቅድመ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 39,5 ; cumc. በእንተ፡ prolaaliquo ( intercederela) Jeremiae prophetia.Jer. 7,16 ; ይጼሊ፡ በእንቲአክሙ፡ liber Jobi.Job 42,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 37,4 ; ጸልዩ፡ በእንተ፡ ሕይወቱ፡ Baruchi liber apocryphus.Bar. 1,11 ; ጸልዩ፡ በእንቲአነ፡ Mavâs 60; vel cumc. ለ፡ pers.: Jeremiae prophetia.Jer. 11,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 14,11 ; Baruchi liber apocryphus.Bar. 1,13 ; ጸሊ፡ ለነ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ በእንተ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 49,2 ; vel cumc. ላዕለ፡ pers. ( superlaaliquem et prolaaliquo): Genesis liber Pentateuchi.Gen. 20,7 ; Deuteronomium.Deut. 9,20 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 2,1 ; ጸለየ፡ ላዕሌሆሙ፡ ወባረኮሙ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 15 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 16 ; vel ዲበ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,5 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,24 ; cumc.Acc.precum: Regum liber biblicum II.2 Reg. 7,27 ; sequensseq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.: Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; ጸሊ፡ ኀበ፡ ልዑል፡ ከመ፡ ያርትዓ፡ ለፍኖትከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 37,15 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 1,9 ; vel sequensseq.SubjunctivusSubj.: ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 3,10 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 3 Enc.
a)exorarelaaliquid: ዘጸለይከኒ፡ ኀቤሁ፡ ይሰምዐከ፡ liber Jobi.Job 22,27 ; Marci Evangelium.Marc. 11,24 ; ትጼሊ፡ ዳኅና፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 18 Enc.
et ገዐረ፡ I, 1 [ جَأَرَ ; at גָּעַר ܓܥܰܪ increpuitla] SubjunctivusSubj. ይግዐር፡ , clamarela, vociferarila, plorarela, ejularela, gemerela, de dolentibus, querentibus, opem implorantibus: βοᾶν , ይግዕሩ፡ እመዝራዕተ፡ ብዙኃን፡ liber Jobi.Job 35,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 15,4 ; Marci Evangelium.Marc. 15,34 ; Marci Evangelium.Marc. 15,37 ; ግዒሮ፡ Marci Evangelium.Marc. 15,39 ; κράζειν ገዐሩ፡ (Imperat.) Jesaiae prophetia.Jes. 65,14 ; ἀλαλαζειν የዐወይዉ፡ ወይግዕሩ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 29,2 ; እንዘ፡ ይግዕር፡ ὀδυρομένου Jeremiae prophetia.Jer. 38,18 ; ይግዕሩ፡ καταστενάζουσι Threni, liber biblicus.Thren. 1,11 ; Threni, liber biblicus.Thren. 1,21 ; እንዘ፡ ይግዕር፡ μετὰ στεναγμοῦ Judith liber apocryphus.Judith 14,16 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 28,28 ; cumc. በእንተ፡ vel እምነ፡ obla: ገዐረ፡ (v. ግዕረ፡ ) ነዳይ፡ በእንቲአሁ፡ liber Jobi.Job 18,20 ; ግዕሩ፡ እምግብሮሙ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,23 ; liber Jobi.Job 35,9 ; vel ዲበ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 12,6 ; vel ላዕለ፡ Jacobi epistola.Jac. 5,1 ; Jacobi epistola.Jac. 5,9 ; Zachariae prophetia.Zach. 11,8 ( ἐπωρύοντα ἐπ᾽ ἐμέ ); cumc. ኀበ፡ ejus, cujus auxilium imploratur: ገዐርኩ፡ ኀቤከ፡ liber Jobi.Job 30,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 22,26 ; Deuteronomium.Deut. 24,15 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 12,8 ; Judicum liber.Jud. 3,9 cumc.annotatioann.; Judicum liber.Jud. 3,15 ; Judicum liber.Jud. 4,3 ; Judicum liber.Jud. 6,6 ; Judicum liber.Jud. 10,10 ; Judicum liber.Jud. 10,12 ; Lucae evangelium.Luc. 18,7 . quadril. III,1
1)inniti baculola: ተመርጐዘ፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) Regum liber biblicum IV.4 Reg. 18,21 ; (ambulat) ዘእንበለ፡ በትር፡ ወተመርጒዞ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 131.
2)in genere: nitila, innitilare (etiam translatetransl.: confiderelare); construitur cumc.c. በ፡ Canticum Canticorum.Cant. 8,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 15,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 48,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 61,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 61,5 ; እለ፡ ይትመረጐዙ፡ ባቲ፡ (sc. ecclesia) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 108 ; ይትመረጐዙ፡ በትእምርተ፡ መስቀል፡ Deg.; cumc. ዲበ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 61,5 varia lectiovar.; cumc. ውስተ፡ , ut: ተመርጒዝየ፡ ውስተ፡ Deg.; cumc.Acc., ut: እለ፡ ይትመረጐዝዋ፡ τοῖς ἐπερειδομένοις ἐπ᾽ αὐτήν Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,18 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 194 ; Judaeila ይትመረጐዙ፡ ሕገ፡ ኦሪት፡ ዘሙሴ፡ Cyr. de not able to find explanation in abbreviation listMelch. f. 129.
III,1et ተሠለጠ፡ III,2potentemlavel pollentem fierila, potestatem nanciscilaet haberela, dominarila: ዘይሤለጥ፡ ἐξουσιάζων Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,4 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,5 ; እለ፡ ይሠለጡ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 50 ; construitur cumc.c. በ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,19 ; ተሠለጥከ፡ በሥጋከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,19 ; ዘይሤለጥ፡ በመንፈሱ፡ ὁ κρατῶν πνεύματος Proverbiorum liber biblicus.Prov. 16,32 ; cumc. ዲበ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 103,12 ; cumc. ላዕለ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 20,25 romanae editionisrom.; አግብርት፡ ተሠልጡ፡ ላዕሌነ፡ ἐκυρίευσαν ἡμῶν Threni, liber biblicus.Thren. 5,8 ; Danielis prophetia.Dan. 11,43 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 15,15 ; ሶበ፡ ርእዩ፡ ከመ፡ ዛቲ፡ ኀጢአት፡ ተሠልጠት፡ ላዕለ፡ ብዙኃን፡ ሰብእ፡ F.M. 13; cumc. ለ፡ et Infin., Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,9 . III,2, raro III,1(ut: እንዘ፡ ይትቈጥዑ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 12 )
1)impatientemla, pertaesum esselavel fierila, animo deficerela, ὀλιγοψυχεῖν Judicum liber.Jud. 16,16 ; ተቈጥዐት፡ ነፍሳ፡ ἀπεκάκησεν ἡ ψυχὴ αὐτῆς Jeremiae prophetia.Jer. 15,9 (nisi ነፍሳ፡ Accusativum interpretari malueris); ἐκκακεῖν ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 4,1 ; Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 38 ; κεκοπίακας Apocalypsis Joannis.Apoc. 2,3 ; ኢተቈጥዐ፡ ልቡ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 3,22 ; cumc. በ፡ rei Numeri, liber Pentateuchi.Num. 21,4 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 21,5 .
2)taedio haberela, fastidirela, aversarila, taedetla, pigetla, cumc.Acc.rei vel personapers.: ተቈጥዐ፡ ነፍሶ፡ Jonae prophetia.Jon. 4,8 ; ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 1,8 ; ἐκπτύειν ad Galatas epistola Pauli.Gal. 4,14 ; ἐκκακεῖν ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 3,13 ; ኢትትቈጣዕ፡ ነባሪከ፡ μὴ ἀπαναίνου Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 4,4 ; βδελύσσεσθαι ለዘ፡ ያበዝኅ፡ ነቢበ፡ ይትቌጥዕዎ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,8 ; ἐξουδενεῖν Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 101,18 ; plerumque προςοχθίζειν Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,25 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 94,10 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 18,25 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 18,28 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 26,30 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,25 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 3,10 .
praepositiopraep.[sive a ደበበ፡ sive a ዴበ፡ propagata] antiquitus ዲቤ፡ (ut Matthaei Evangelium.Matth. 14,26 et Matthaei Evangelium.Matth. 24,2 romanae editionisrom.; Evangelium Joannis.Joh. 12,15 et Evangelium Joannis.Joh. 13,25 romanae editionisrom.) quae forma ante pronomina suff. semper retinetur ( gramm.§ 167,3), dein plerumque ዲበ፡
1) ዲበ፡ simplex: superla, suprala, inla, plerumque ἐπί , de statu quietis et de motu (cum ላዕለ፡ multis in locis permutatur, sed proprie ab eo distinguitur, sicut ἐπί auf ab ὑπὲρ über , ita quidem, ut ዲበ፡ magis de iis quae in superiore rei parte posita sunt, ei insistunt vel incumbunt, minus de iis, quae rei imminent et super eam suspensa sunt, usurpetur: ዘይወግር፡ እብነ፡ ላዕሌሁ፡ ({über sich}) ትወርድ፡ ዲበ፡ ( auf ) ርእሱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,25 ; አዕረፈት፡ በረከት፡ ላዕለ፡ ያዕቆብ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 44,23 ): እብን፡ ዲበ፡ እብን፡ Marci Evangelium.Marc. 13,2 ; አግብርት፡ ዲበ፡ አፍራስ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,7 ; ርእስኪ፡ ዘዲቤኪ፡ Canticum Canticorum.Cant. 7,6 ; እደውኪ፡ ዲበ፡ ርእስኪ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 2,36 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,4 ; መንፈሰ፡ ዚአየ፡ ውእቱ፡ ዘዲቤከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; ይነብር፡ ዲበ፡ መንበር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 19,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,2 ; ያንብርዋ፡ ዲበ፡ ተቅዋማ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,19 ; ቆመት፡ ዲበ፡ ምድር፡ Danielis prophetia.Dan. 7,4 ; ይሰክብ፡ n. 1104 ዲበ፡ ምስካቡ፡ liber Jobi.Job 33,15 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,6 ; ይርፍቁ፡ ዲበ፡ ሣዕር፡ Marci Evangelium.Marc. 6,39 ; እለ፡ የኀድሩ፡ ዲበ፡ የብስ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,9 ; ይጼዐን፡ ዲበ፡ አድግ፡ Evangelium Joannis.Joh. 12,15 ; አስመኩ፡ ዲቤከ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 29,7 ; ያሰክምዎ፡ ዲበ፡ መታክፍቲሁ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,4 ; ወድቀ፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 13,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,44 ; ዲበ፡ ዘይወርድ፡ መንፈስ፡ Evangelium Joannis.Joh. 1,33 ; ዲበ፡ ኰኵሕ፡ አሐንጽ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 16,18 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 2,20 ; ዘይወዲ፡ እብነ፡ ዲበ፡ ሞጸፍ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,8 ; ንሥኡ፡ አርዑትየ፡ ዲቤክሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 11,29 ; ሶጠት፡ ዲበ፡ ርእስየ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 26,12 ; ተክዕወ፡ ዲበ፡ ምድር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,35 ; ወሀብኩ፡ መንፈስየ፡ ዲቤሁ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 42,1 ; አፍሓመ፡ እሳት፡ ታስተጋብእ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 25,22 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,20 ; ጽሑፍ፡ ዲበ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 17 ( videasvid. sub ተድባብ፡ ); እንስሳ፡ ዘሀሎ፡ ዲበ፡ ምድር፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,28 .
a)post verba tegendi et vestiendi: ክዱን፡ እብን፡ ዲቤሁ፡ Evangelium Joannis.Joh. 11,38 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,24 ; liber Jobi.Job 39,19 ; Evangelium Joannis.Joh. 20,7 ; de vestibus alicui superindutis: ኢየሀሉ፡ ዲቤሆሙ፡ ፀምር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 44,17 ; ሀሎ፡ ዲቤሁ፡ ልብስ፡ ጥቁብ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 136, vel de tutela, qua quis protegitur Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 102,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 102,17 ; vel precari prolaaliquo Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,5 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,24 .
b)de onere, quod est super aliquem: ጌጋይነ፡ ወኀጢአትነ፡ ዲቤነ፡ ውእቱ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 33,10 ; ከብደ፡ ቀትል፡ ዲበ፡ ሳኦል፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 10,3 .
d)nonnumquam: perlavel trans superficiemlarei, {darüber hin}: Matthaei Evangelium.Matth. 14,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 6,19 ; ሐመር፡ ዲበ፡ ሞገድ፡ እንተ፡ ተሐውር፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,54 ; ፍኖተ፡ አርዌ፡ ምድር፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,54 ; ሰፍሐ፡ እዴሁ፡ ዲበ፡ ባሕር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,21 ; et passim adla, inlavertere licet: እደዊሃ፡ ትሰፍሕ፡ ዲበ፡ ዘይበቍዕ፡ ἐπὶ τὰ συμφέροντα Proverbiorum liber biblicus.Prov. 28,37 ; ከልብ፡ ዘይገብእ፡ ዲበ፡ ቂያኡ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,11 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; ነፍኀ፡ ዲበ፡ ገጹ፡ መንፈሰ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,7 ; ዕፃ፡ በጽሐ፡ ዲበ፡ ማትያስ፡ Actus apostolorum.Act. 1,26 .
e)de imminendo et suspendendo rei: ( an ) adla, inla: ነበረ፡ ዲበ፡ ዐዘቅት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,15 ; በከየ፡ ዲበ፡ ክሳዱ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 31 ; ኢይቢታ፡ ዲበ፡ መሳቅል፡ Evangelium Joannis.Joh. 19,31 ; ተሰቅለ፡ ዲበ፡ ዕፅ፡ not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 2,24 ; ረፈቀ፡ ዲበ፡ እንግድኣሁ፡ Evangelium Joannis.Joh. 13,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 21,20 ; ከመ፡ እስልጥ፡ መቅሠፍትየ፡ ዲቤሆሙ፡ ἐν αὐτοῖς Hezekielis prophetia.Hez. 20,8 .
2)
d)addendo et cumulando: superla, insuperla, adla, ይዌስክ፡ ዓዲ፡ ዲቤሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,31 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 70,15 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,10 ; መቅሠፍት፡ ዲበ፡ መቅሠፍት፡ ወጽልእ፡ ዲበ፡ ጽልእ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ( videasvid. በዲበ፡ ); ወዲበ፡ ዝኒ፡ ወሰከ፡ ላዕለ፡ ሥጋሁ፡ ቅሥፈተ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 Enc. II) Componitur cum aliis praepositionibus:
3) በዲበ፡ superla, suprala, inla
b)adjiciendi et cumulandi: ወሰከ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,32 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 30,1 ; liber Jobi.Job 34,37 ; ደገመ፡ liber Jobi.Job 29,22 ; ወይሌ፡ በዲበ፡ ወይሌ፡ ወድንጋፄ፡ በዲበ፡ ድንጋፄ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 7,26 ; n. 1105 ድቀት፡ በዲበ፡ ድቀት፡ liber Jobi.Job 16,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 57,19 ; ሠናይት፡ በዲበ፡ በረከት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,15 .
5) እንተ፡ ዲበ፡
a)translaet superla( über hin , über hinüber ) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 14,28 ; ይወግሩ፡ ርእሶ፡ እንተ፡ ዲበ፡ አረፍት፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,21 .
b)perla: እንተ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ የሐውር፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,24 .
praepositiopraep.[sive a ደበበ፡ sive a ዴበ፡ propagata] antiquitus ዲቤ፡ (ut Matthaei Evangelium.Matth. 14,26 et Matthaei Evangelium.Matth. 24,2 romanae editionisrom.; Evangelium Joannis.Joh. 12,15 et Evangelium Joannis.Joh. 13,25 romanae editionisrom.) quae forma ante pronomina suff. semper retinetur ( gramm.§ 167,3), dein plerumque ዲበ፡
1) ዲበ፡ simplex: superla, suprala, inla, plerumque ἐπί , de statu quietis et de motu (cum ላዕለ፡ multis in locis permutatur, sed proprie ab eo distinguitur, sicut ἐπί auf ab ὑπὲρ über , ita quidem, ut ዲበ፡ magis de iis quae in superiore rei parte posita sunt, ei insistunt vel incumbunt, minus de iis, quae rei imminent et super eam suspensa sunt, usurpetur: ዘይወግር፡ እብነ፡ ላዕሌሁ፡ ({über sich}) ትወርድ፡ ዲበ፡ ( auf ) ርእሱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,25 ; አዕረፈት፡ በረከት፡ ላዕለ፡ ያዕቆብ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 44,23 ): እብን፡ ዲበ፡ እብን፡ Marci Evangelium.Marc. 13,2 ; አግብርት፡ ዲበ፡ አፍራስ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,7 ; ርእስኪ፡ ዘዲቤኪ፡ Canticum Canticorum.Cant. 7,6 ; እደውኪ፡ ዲበ፡ ርእስኪ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 2,36 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,4 ; መንፈሰ፡ ዚአየ፡ ውእቱ፡ ዘዲቤከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; ይነብር፡ ዲበ፡ መንበር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 19,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,2 ; ያንብርዋ፡ ዲበ፡ ተቅዋማ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,19 ; ቆመት፡ ዲበ፡ ምድር፡ Danielis prophetia.Dan. 7,4 ; ይሰክብ፡ n. 1104 ዲበ፡ ምስካቡ፡ liber Jobi.Job 33,15 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,6 ; ይርፍቁ፡ ዲበ፡ ሣዕር፡ Marci Evangelium.Marc. 6,39 ; እለ፡ የኀድሩ፡ ዲበ፡ የብስ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,9 ; ይጼዐን፡ ዲበ፡ አድግ፡ Evangelium Joannis.Joh. 12,15 ; አስመኩ፡ ዲቤከ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 29,7 ; ያሰክምዎ፡ ዲበ፡ መታክፍቲሁ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,4 ; ወድቀ፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 13,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,44 ; ዲበ፡ ዘይወርድ፡ መንፈስ፡ Evangelium Joannis.Joh. 1,33 ; ዲበ፡ ኰኵሕ፡ አሐንጽ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 16,18 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 2,20 ; ዘይወዲ፡ እብነ፡ ዲበ፡ ሞጸፍ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,8 ; ንሥኡ፡ አርዑትየ፡ ዲቤክሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 11,29 ; ሶጠት፡ ዲበ፡ ርእስየ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 26,12 ; ተክዕወ፡ ዲበ፡ ምድር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,35 ; ወሀብኩ፡ መንፈስየ፡ ዲቤሁ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 42,1 ; አፍሓመ፡ እሳት፡ ታስተጋብእ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 25,22 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,20 ; ጽሑፍ፡ ዲበ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 17 ( videasvid. sub ተድባብ፡ ); እንስሳ፡ ዘሀሎ፡ ዲበ፡ ምድር፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,28 .
a)post verba tegendi et vestiendi: ክዱን፡ እብን፡ ዲቤሁ፡ Evangelium Joannis.Joh. 11,38 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,24 ; liber Jobi.Job 39,19 ; Evangelium Joannis.Joh. 20,7 ; de vestibus alicui superindutis: ኢየሀሉ፡ ዲቤሆሙ፡ ፀምር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 44,17 ; ሀሎ፡ ዲቤሁ፡ ልብስ፡ ጥቁብ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 136, vel de tutela, qua quis protegitur Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 102,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 102,17 ; vel precari prolaaliquo Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,5 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,24 .
b)de onere, quod est super aliquem: ጌጋይነ፡ ወኀጢአትነ፡ ዲቤነ፡ ውእቱ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 33,10 ; ከብደ፡ ቀትል፡ ዲበ፡ ሳኦል፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 10,3 .
d)nonnumquam: perlavel trans superficiemlarei, {darüber hin}: Matthaei Evangelium.Matth. 14,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 6,19 ; ሐመር፡ ዲበ፡ ሞገድ፡ እንተ፡ ተሐውር፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,54 ; ፍኖተ፡ አርዌ፡ ምድር፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,54 ; ሰፍሐ፡ እዴሁ፡ ዲበ፡ ባሕር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,21 ; et passim adla, inlavertere licet: እደዊሃ፡ ትሰፍሕ፡ ዲበ፡ ዘይበቍዕ፡ ἐπὶ τὰ συμφέροντα Proverbiorum liber biblicus.Prov. 28,37 ; ከልብ፡ ዘይገብእ፡ ዲበ፡ ቂያኡ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,11 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; ነፍኀ፡ ዲበ፡ ገጹ፡ መንፈሰ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,7 ; ዕፃ፡ በጽሐ፡ ዲበ፡ ማትያስ፡ Actus apostolorum.Act. 1,26 .
e)de imminendo et suspendendo rei: ( an ) adla, inla: ነበረ፡ ዲበ፡ ዐዘቅት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,15 ; በከየ፡ ዲበ፡ ክሳዱ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 31 ; ኢይቢታ፡ ዲበ፡ መሳቅል፡ Evangelium Joannis.Joh. 19,31 ; ተሰቅለ፡ ዲበ፡ ዕፅ፡ not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 2,24 ; ረፈቀ፡ ዲበ፡ እንግድኣሁ፡ Evangelium Joannis.Joh. 13,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 21,20 ; ከመ፡ እስልጥ፡ መቅሠፍትየ፡ ዲቤሆሙ፡ ἐν αὐτοῖς Hezekielis prophetia.Hez. 20,8 .
2)
d)addendo et cumulando: superla, insuperla, adla, ይዌስክ፡ ዓዲ፡ ዲቤሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,31 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 70,15 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,10 ; መቅሠፍት፡ ዲበ፡ መቅሠፍት፡ ወጽልእ፡ ዲበ፡ ጽልእ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ( videasvid. በዲበ፡ ); ወዲበ፡ ዝኒ፡ ወሰከ፡ ላዕለ፡ ሥጋሁ፡ ቅሥፈተ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 Enc. II) Componitur cum aliis praepositionibus:
3) በዲበ፡ superla, suprala, inla
b)adjiciendi et cumulandi: ወሰከ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,32 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 30,1 ; liber Jobi.Job 34,37 ; ደገመ፡ liber Jobi.Job 29,22 ; ወይሌ፡ በዲበ፡ ወይሌ፡ ወድንጋፄ፡ በዲበ፡ ድንጋፄ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 7,26 ; n. 1105 ድቀት፡ በዲበ፡ ድቀት፡ liber Jobi.Job 16,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 57,19 ; ሠናይት፡ በዲበ፡ በረከት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,15 .
5) እንተ፡ ዲበ፡
a)translaet superla( über hin , über hinüber ) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 14,28 ; ይወግሩ፡ ርእሶ፡ እንተ፡ ዲበ፡ አረፍት፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,21 .
b)perla: እንተ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ የሐውር፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,24 .
praepositiopraep.[sive a ደበበ፡ sive a ዴበ፡ propagata] antiquitus ዲቤ፡ (ut Matthaei Evangelium.Matth. 14,26 et Matthaei Evangelium.Matth. 24,2 romanae editionisrom.; Evangelium Joannis.Joh. 12,15 et Evangelium Joannis.Joh. 13,25 romanae editionisrom.) quae forma ante pronomina suff. semper retinetur ( gramm.§ 167,3), dein plerumque ዲበ፡
1) ዲበ፡ simplex: superla, suprala, inla, plerumque ἐπί , de statu quietis et de motu (cum ላዕለ፡ multis in locis permutatur, sed proprie ab eo distinguitur, sicut ἐπί auf ab ὑπὲρ über , ita quidem, ut ዲበ፡ magis de iis quae in superiore rei parte posita sunt, ei insistunt vel incumbunt, minus de iis, quae rei imminent et super eam suspensa sunt, usurpetur: ዘይወግር፡ እብነ፡ ላዕሌሁ፡ ({über sich}) ትወርድ፡ ዲበ፡ ( auf ) ርእሱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,25 ; አዕረፈት፡ በረከት፡ ላዕለ፡ ያዕቆብ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 44,23 ): እብን፡ ዲበ፡ እብን፡ Marci Evangelium.Marc. 13,2 ; አግብርት፡ ዲበ፡ አፍራስ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,7 ; ርእስኪ፡ ዘዲቤኪ፡ Canticum Canticorum.Cant. 7,6 ; እደውኪ፡ ዲበ፡ ርእስኪ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 2,36 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,4 ; መንፈሰ፡ ዚአየ፡ ውእቱ፡ ዘዲቤከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; ይነብር፡ ዲበ፡ መንበር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 19,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,2 ; ያንብርዋ፡ ዲበ፡ ተቅዋማ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,19 ; ቆመት፡ ዲበ፡ ምድር፡ Danielis prophetia.Dan. 7,4 ; ይሰክብ፡ n. 1104 ዲበ፡ ምስካቡ፡ liber Jobi.Job 33,15 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,6 ; ይርፍቁ፡ ዲበ፡ ሣዕር፡ Marci Evangelium.Marc. 6,39 ; እለ፡ የኀድሩ፡ ዲበ፡ የብስ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,9 ; ይጼዐን፡ ዲበ፡ አድግ፡ Evangelium Joannis.Joh. 12,15 ; አስመኩ፡ ዲቤከ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 29,7 ; ያሰክምዎ፡ ዲበ፡ መታክፍቲሁ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,4 ; ወድቀ፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 13,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,44 ; ዲበ፡ ዘይወርድ፡ መንፈስ፡ Evangelium Joannis.Joh. 1,33 ; ዲበ፡ ኰኵሕ፡ አሐንጽ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 16,18 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 2,20 ; ዘይወዲ፡ እብነ፡ ዲበ፡ ሞጸፍ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,8 ; ንሥኡ፡ አርዑትየ፡ ዲቤክሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 11,29 ; ሶጠት፡ ዲበ፡ ርእስየ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 26,12 ; ተክዕወ፡ ዲበ፡ ምድር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,35 ; ወሀብኩ፡ መንፈስየ፡ ዲቤሁ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 42,1 ; አፍሓመ፡ እሳት፡ ታስተጋብእ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 25,22 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,20 ; ጽሑፍ፡ ዲበ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 17 ( videasvid. sub ተድባብ፡ ); እንስሳ፡ ዘሀሎ፡ ዲበ፡ ምድር፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,28 .
a)post verba tegendi et vestiendi: ክዱን፡ እብን፡ ዲቤሁ፡ Evangelium Joannis.Joh. 11,38 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,24 ; liber Jobi.Job 39,19 ; Evangelium Joannis.Joh. 20,7 ; de vestibus alicui superindutis: ኢየሀሉ፡ ዲቤሆሙ፡ ፀምር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 44,17 ; ሀሎ፡ ዲቤሁ፡ ልብስ፡ ጥቁብ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 136, vel de tutela, qua quis protegitur Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 102,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 102,17 ; vel precari prolaaliquo Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,5 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,24 .
b)de onere, quod est super aliquem: ጌጋይነ፡ ወኀጢአትነ፡ ዲቤነ፡ ውእቱ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 33,10 ; ከብደ፡ ቀትል፡ ዲበ፡ ሳኦል፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 10,3 .
d)nonnumquam: perlavel trans superficiemlarei, {darüber hin}: Matthaei Evangelium.Matth. 14,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 6,19 ; ሐመር፡ ዲበ፡ ሞገድ፡ እንተ፡ ተሐውር፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,54 ; ፍኖተ፡ አርዌ፡ ምድር፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,54 ; ሰፍሐ፡ እዴሁ፡ ዲበ፡ ባሕር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,21 ; et passim adla, inlavertere licet: እደዊሃ፡ ትሰፍሕ፡ ዲበ፡ ዘይበቍዕ፡ ἐπὶ τὰ συμφέροντα Proverbiorum liber biblicus.Prov. 28,37 ; ከልብ፡ ዘይገብእ፡ ዲበ፡ ቂያኡ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,11 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; ነፍኀ፡ ዲበ፡ ገጹ፡ መንፈሰ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,7 ; ዕፃ፡ በጽሐ፡ ዲበ፡ ማትያስ፡ Actus apostolorum.Act. 1,26 .
e)de imminendo et suspendendo rei: ( an ) adla, inla: ነበረ፡ ዲበ፡ ዐዘቅት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,15 ; በከየ፡ ዲበ፡ ክሳዱ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 31 ; ኢይቢታ፡ ዲበ፡ መሳቅል፡ Evangelium Joannis.Joh. 19,31 ; ተሰቅለ፡ ዲበ፡ ዕፅ፡ not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 2,24 ; ረፈቀ፡ ዲበ፡ እንግድኣሁ፡ Evangelium Joannis.Joh. 13,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 21,20 ; ከመ፡ እስልጥ፡ መቅሠፍትየ፡ ዲቤሆሙ፡ ἐν αὐτοῖς Hezekielis prophetia.Hez. 20,8 .
2)
d)addendo et cumulando: superla, insuperla, adla, ይዌስክ፡ ዓዲ፡ ዲቤሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,31 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 70,15 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,10 ; መቅሠፍት፡ ዲበ፡ መቅሠፍት፡ ወጽልእ፡ ዲበ፡ ጽልእ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ( videasvid. በዲበ፡ ); ወዲበ፡ ዝኒ፡ ወሰከ፡ ላዕለ፡ ሥጋሁ፡ ቅሥፈተ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 Enc. II) Componitur cum aliis praepositionibus:
3) በዲበ፡ superla, suprala, inla
b)adjiciendi et cumulandi: ወሰከ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,32 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 30,1 ; liber Jobi.Job 34,37 ; ደገመ፡ liber Jobi.Job 29,22 ; ወይሌ፡ በዲበ፡ ወይሌ፡ ወድንጋፄ፡ በዲበ፡ ድንጋፄ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 7,26 ; n. 1105 ድቀት፡ በዲበ፡ ድቀት፡ liber Jobi.Job 16,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 57,19 ; ሠናይት፡ በዲበ፡ በረከት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,15 .
5) እንተ፡ ዲበ፡
a)translaet superla( über hin , über hinüber ) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 14,28 ; ይወግሩ፡ ርእሶ፡ እንተ፡ ዲበ፡ አረፍት፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,21 .
b)perla: እንተ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ የሐውር፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,24 .
V murmurarela, fremerelaprae impatientia vel indignatione, queritarila, indignabundumlaessela, stomacharila: እለ፡ ያንጐረጕሩ፡ οἱ γογγύζοντες Jesaiae prophetia.Jes. 29,24 ; Jesaiae prophetia.Jes. 30,12 ; ለምንት፡ ያንጐረጕር፡ ሰብእ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 3,38 ; Judith liber apocryphus.Judith 5,22 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 58,17 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 105,25 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 15,24 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 11,1 ; Judae epistola.Judae 16 ; διαγογγύζειν Deuteronomium.Deut. 1,27 ; Lucae evangelium.Luc. 15,2 ; አንጐርጐሩ፡ ወተአንተሉ፡ ἠγανάκτουν Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 12,27 ; cumc. በእንተ፡ rei vel personapers.: Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,36 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,57 ( σκανδαλίζεσθαι ); Evangelium Joannis.Joh. 7,12 ; cumc. ላዕለ፡ pers.: Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,2 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,11 , vel በላዕለ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 17,20 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 16,8 , vel ዲበ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 17,3 varia lectiovar.; cumc. ላዕለ፡ rei: ኢታንጐርጕር፡ ላዕለ፡ ጸጋ፡ ዘወሀብከ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 57 ; cumc.Acc.personapers.: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 17,3 . n. 1158I,2[denom. a nomine e radixrad. በዐለ፡ בָּעַל ܒܥܰܠ بَعَلَ et بَلِلَ derivato] dominium obtinere et exercere, dominarila, potestatem haberela, construitur cumc.c. ላዕለ፡ , ut: በሐኵ፡ እንዘ፡ n. 183 ይሜብል፡ ላዕለ፡ መርዔት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,66 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 2,12 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 6,12 romanae editionisrom.; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 19 ; cumc. ዲበ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 43 ; በ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10 ; cumc. ውስተ፡ terrae Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 22 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 40 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 43 ; cumc.Acc.: ገብር፡ ጠቢብ፡ ይሜብል፡ አጋእዝተ፡ አብዳነ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 17,2 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: መበለ፡ ዘ፡ ተዠሐረ፡ (v. ተዠረ፡ ). et ተአመነ፡ III,1;
A)reflex.
1)fidumlavel verum se praeberela: ተአመነ፡ ምስሌነ፡ ምሕረቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 50,24 .
2)fiderela, confiderela, fiduciamlavel spem ponerelain aliquo, fidem haberelaalicui, fretum essela, sperarela, construitur cumc.c. በ፡ , ut: ተአመንኩ፡ በዕንቍ፡ liber Jobi.Job 31,24 ; መኑ፡ ተአመነ፡ በእግዚአብሔር፡ ወተኀፈረ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,10 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,21 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,24 ; Jesaiae prophetia.Jes. 30,12 ; Jeremiae prophetia.Jer. 17,5 ( ἐλπίδα ἔχει ἐπὶ ); Jeremiae prophetia.Jer. 31,11 ; ተአመነ፡ በጽድቁ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 33,13 ; Ruth liber biblicus.Ruth 2,12 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 43,8 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 59,12 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,66 ; ad Galatas epistola Pauli.Gal. 5,10 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,24 ; ad Philemonem epistola Pauli.Philem. 21 ; cumc.Acc.: ad Thessalonicenses epistola Pauli II.2 Thess. 3,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 77,26 ; ኢይትአመና፡ ለሕይወቱ፡ liber Jobi.Job 24,22 ; liber Jobi.Job 4,18 ; liber Jobi.Job 15,15 ; ተአመንዎ፡ πιστεύσατε αὐτῷ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 4,16 ; እንተ፡ ትትአመን፡ መዛግብቲሃ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 30,4 ; ኢትትአመኖ፡ ብዙኀ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,7 ; እለ፡ ኪያሆሙ፡ ተአመነ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 30,32 ; cumc.Acc.et በ፡ , ut: ኢትትአመንዎሙ፡ በሕይወቶሙ፡ μὴ ἐμπιστεύσῃς τῇς ζωῇ αὐτῶν Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 16,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 77,36 ; sequensseq. ከመ፡ cumc.Ind. vel SubjunctivusSubj., ut: ተአመኒ፡ ከመ፡ እገብር፡ ፈቃደኪ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 25 ; liber Jobi.Job 11,18 ; ተአሚንየ፡ ከመ፡ ብዙኅ፡ ረድኤት፡ ብየ፡ liber Jobi.Job 31,21 ; ትትአመኖ፡ ከመ፡ ያእቱ፡ ተግባረ፡ ማእረርከ፡ liber Jobi.Job 39,12 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 26,19 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 2,19 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,19 ( ἐλπίζω ); ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,24 ; absoluteabsol.: Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,6 ; ነአምን፡ ወንትአመን፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 165,3 ; ተአምኖትየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 83,9 .
4)sibi persuaderela, persuasum haberela, sequensseq. ከመ፡ cumc.Ind. vel SubjunctivusSubj., ad Romanos epistola Pauli.Rom. 8,38 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 14,14 ; እትአመነክሙ፡ ከመ፡ ትፈጽሙ፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 15,14 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 6,9 .
6)faterila, profiterila, confiterila, cumc.Acc.: ad Hebraeos epistola.Hebr. 3,1 ; እንዘ፡ ይትአመኑ፡ ኀጣውኢሆሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 3,6 ; Marci Evangelium.Marc. 1,5 ; Jacobi epistola.Jac. 5,16 ; ተአመነ፡ ኀጢአቶ፡ F.M. 6,3; እመ፡ ተአመነ፡ ጌጋዮ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 123 ; cumc. በ፡ , ut: ተአመነ፡ በጌጋዩ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 124 ; F.N. 39 (vox forensis).
a) ዘይትአመኑ፡ confessoresla(distincti a martyribus) Constitutiones Apostolorum.Const. Ap. 54.
b)praedicarela, celebrarela: እትአመን፡ በስምከ፡ ἐξομολογοῦμαι τῷ ὀνόματί σου Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 51,1 ; በኵሉ፡ ዘገብረ፡ እትአመን፡ ቦቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,8 .
c)professione facta traderelavel donarelaalicui aliquid (vox forensis), n. 737cumc. በ፡ rei et ለ፡ pers.: F.N. 39,2; F.N. 39,3.
7)fideilaalicujus concrederelavel committerelavel crederela, cumc.Acc.rei et ውስተ፡ , ut: በእንተዝ፡ ይትአመኑ፡ ሰብእ፡ ነፍሶሙ፡ ውስተ፡ ዕፅ፡ ሕጹጽ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 14,5 ; cumc.Acc.personapers.et በ፡ rei: ad Romanos epistola Pauli.Rom. 3,2 romanae editionisrom.; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 2,4 ; cumc. ላዕለ፡ rei ad Titum epistola.Tit. 1,3 ; c ለ፡ rei (muneris) Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 163,2 ; potestatem darelaalicui ad Timotheum epistola I.1 Tim. 1,12 ( τῷ ἐνδυναμώσαντί με ).
B)Pass.
1)credila: Christus ዘተሰብከ፡ ውስተ፡ አሕዛብ፡ ወተአምነ፡ ውስተ፡ ዓለም፡ ወዐርገ፡ በስብሐት፡ Cyr. ad not able to find explanation in abbreviation listTheod. f. 8 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 3,16 ( ተአመነ፡ ); sequensseq.Acc.Infin., Regum liber biblicum I.1 Reg. 3,21 .
3)fidum haberila, cumc. በኀበ፡ ab aliquo, 1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 27,12 .
5)concreditum acciperela, fideilavel arbitrio commissum haberelaaliquid, aucoritatelavel plena potestatelarei ornatum essela: ወንጌል፡ ዘአነ፡ ተአመንኩ፡ ቦቱ፡ ad Timotheum epistola I.1 Tim. 1,11 Platt; cumc. ላዕለ፡ rei, ut: በእንተ፡ ተአምኖ፡ ኤጲስቆጶስ፡ ላዕለ፡ ንዋየ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ Can. Apostolorum. Pars Synodi. Numerus significat canones.Can. Ap. 31 ; Abtelisat.Abtel. Ap. 39 ; cumc. ዲበ፡ , ut: ተአመነ፡ ዲቤሆሙ፡ Lud. e Vit. Greg. Arm.; sequensseq.SubjunctivusSubj.: ሰላም፡ ለመቃርስ፡ በእለስክንድርያ፡ ዘተአመነ፤ (v. ዘተአምነ፤ ) መርዔተ፡ ክርስቶስ፡ ይርዐይ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 4 Enc.
I,1rarius I,2[ טָעַן ܛܥܶܢ ظَعَنَ VIII; צָעַן ظَعَنَ ; amh. ጫነ፡ ] SubjunctivusSubj.I,1 ይጽዐን፡
3)jungerelaplaustrum jumento, ut videtur: ወእጼዕን፡ ሰረገላ፡ ዲበ፡ መሠንየ፡ ክሳዱ፡ Hosea.Hos. 10,11 varia lectiovar.
Substantivumsubst., pluralisPl. ሥልጣናት፡
1)potestasla, facultasla, auctoritasla, potentiala, ἐξουσία Matthaei Evangelium.Matth. 7,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,8 ; Judae epistola.Judae 25 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 9,19 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 13,12 ; ኢይክል፡ ገቢረ፡ ሥልጣነ፡ ፈቃድየ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10 ; ይእኅዝ፡ ሥልጣነ፡ κρατήσει εὐχερῶς Proverbiorum liber biblicus.Prov. 12,24 ; construitur cumc.c. ለ፡ , ut: ለሕይወት፡ ወለሞት፡ ሥልጣን፡ ብከ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 16,13 ; cumc. ላዕለ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 20,6 ; cumc. ዲበ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 10,1 ; sequensseq.SubjunctivusSubj.verbi Apocalypsis Joannis.Apoc. 9,3 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,12 ; construitur cumc.c. ከመ፡ seq. SubjunctivusSubj.Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 25,4 ; cumc.Infin., ut: ሥልጣን፡ ብነ፡ ( ከመ፡ ለ ) ገቢረ፡ ኵሉ፡ ርኵስ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,10 . Magistratus nominatur እለ፡ በሥልጣናት፡ qui in officiisla(sc. constituti sunt) Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 168,2 ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 18.
participiumpart.is qui conseditla
2)de hominibus: habitansla, incolensla, commoransla, cumc. ውስተ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 13,7 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 13,29 ; እሉ፡ ኅዱራን፡ ህየ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 4,40 ; cumc. ዲበ፡ , ut: እለ፡ ኅዱራን፡ ዲበ፡ ምድር፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,14 ; cumc. ምስለ፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,8 ; ኩን፡ ምስሌሆሙ፡ ኅዱረ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 181 ; etiam de (rebus) invisibilibus: ኅዱር፡ ውስተ፡ ሥጋየ፡ ጻዕር፡ liber Jobi.Job 21,6 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 8,11 ; መንፈስ፡ ቅዱስ፡ ኅዱር፡ ላዕሌሆሙ፡ F.M. 29,3.
I,1[ גָּבֵר valuitla, fortis fuitla; de prima radicis significatione videasvid.Ges. thes. p. 261] SubjunctivusSubj. ይግበር፡
2)transit., facerela,
c)conficerela, fabricarila, ut: arcam Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,6 ; ferramenta Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,22 ; vestes Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,3 ; vas Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; Jeremiae prophetia.Jer. 18,4 ; simulacrum Deuteronomium.Deut. 27,15 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; flagellum Evangelium Joannis.Joh. 2,15 ; varias n. 1160res Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25 -30; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 8,1 ; septum Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,17 ; hortos et piscinas Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,5 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,6 ; foveam Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 7,16 ; መዛግብተ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,34 ; libros Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,12 ; al.; cumc. እምነ፡ materiae: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,1 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,5 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,21 ; vel cumc.Genitivo: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 27,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,14 ; Hezekielis prophetia.Hez. 27,6 ; vel cumc.duplexdupl.Acc.: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 39,12 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 39,13 ; Jesaiae prophetia.Jes. 44,17 ; ትገብሮ፡ ( ለወርቅ፡ ) አክሊላተ፡ Zachariae prophetia.Zach. 6,11 .
g)exercerela, subigerela, Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 31,4 ; euphemistice: (aliquem) Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,5 ;
k)perficerela, peragerela, perpetrarela, ኢገበርከ፡ ሎቱ፡ መዐቶ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,18 ; ዘፈቀደ፡ በልቡ፡ ይገብር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 8,15 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,28 ; ገቢረ፡ ግበር፡ በከመ፡ አዘዝኩ፡ ( ἐπιτελέσεις ) Judith liber apocryphus.Judith 2,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 51,9 (omisso Objecto); Judicum liber.Jud. 11,39 ; መንክረ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 77,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 97,1 ; ዐበይተ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 70,21 ; Lucae evangelium.Luc. 1,49 ; ተኣምረ፡ Judicum liber.Jud. 6,17 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 48 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,23 ; ኀይላተ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 7,22 ; ግብረ፡ Evangelium Joannis.Joh. 5,36 ; ad Timotheum epistola II.2 Tim. 4,5 ; ፈቃዶሙ፡ Marci Evangelium.Marc. 15,15 ; በቀለ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,12 ; Hezekielis prophetia.Hez. 25,11 ; ፍኖተ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 41,6 ; judicium Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 5,48 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,27 ; ንፈቅድ፡ ትግበር፡ ለነ፡ ዘሰአልናከ፡ Marci Evangelium.Marc. 10,35 ; Evangelium Joannis.Joh. 14,13 ; Evangelium Joannis.Joh. 14,14 .
l)facerela, agerela: Matthaei Evangelium.Matth. 5,47 ; ምንተ፡ እግበር፡ Marci Evangelium.Marc. 10,17 ; Lucae evangelium.Luc. 3,10 ; ዘንተኑ፡ ገከርኪ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,13 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,14 ; ዘእገብር፡ አነ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,17 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,16 ; እምዝ፡ ፈጺሞ፡ እግዚአብሔር፡ ዘንተ፡ ኵሎ፡ ገቢረ፡ ያመጽእ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 10,12 ; ኢትግበር፡ ከመዝ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10 ; ታአምር፡ ዘከመ፡ ገብሩ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,3 ; Lucae evangelium.Luc. 2,27 ; Evangelium Joannis.Joh. 14,31 ; ሠናየ፡ ገበርከ፡ bene egistilaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 37,9 ; 1 not able to find explanation in abbreviation listCor. 7,37 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 4,14 ; እንተ፡ ትኄይስ፡ ገብረ፡ ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 7,38 ; etiam sequensseq.SubjunctivusSubj., ut: ኢይገብር፡ የሀባ፡ ለካልእ፡ (non faciet ut eam det alii) Tobit, liber apocryphus.Tob. 6,13 ; in specie
m)facere aliquid alicuilavel contra aliquemlai.e. praestarela, exhiberela, afficerela, agere cumlaaliquo, tractarelaaliquem, committere inlaaliquem, construitur cumc.c. ለ፡ , ut: ገቢረ፡ ሠናይ፡ ለጽኑስ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,27 ; ምንተ፡ እንከ፡ እግበር፡ ዓዲ፡ ለወይንየ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 5,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,44 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,31 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,44 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,32 ; Marci Evangelium.Marc. 5,19 ; Marci Evangelium.Marc. 5,20 ; Marci Evangelium.Marc. 7,12 ; Marci Evangelium.Marc. 10,51 ; Marci Evangelium.Marc. 15,8 ; Lucae evangelium.Luc. 6,27 ; Evangelium Joannis.Joh. 13,15 ; cumc. በ፡ , ut: በከመ፡ አቍሰሎ፡ ይገብሩ፡ ቦቱ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 24 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,12 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,1 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,2 ; Deuteronomium.Deut. 3,6 ; Deuteronomium.Deut. 4,3 ; Lucae evangelium.Luc. 23,31 ; cumc. ላዕለ፡ ( ergalavel contrala): ገብረ፡ ምሕረተ፡ ላዕለ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 64,4 ; Lucae evangelium.Luc. 10,37 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 18 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 48 ; Dan. apocr. 1,61; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 20,9 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 34,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,11 ; Judicum liber.Jud. 15,11 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 31,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 15,21 ; cumc. ዲበ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 9,24 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 14,4 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 18 ; Actus apostolorum.Act. 9,13 ; cumc. ምስለ፡ pers.: Ruth liber biblicus.Ruth 2,11 ; Judicum liber.Jud. 15,3 ; Danielis prophetia.Dan. 1,13 ; Lucae evangelium.Luc. 1,72 ; cumc.Acc.personapers.vel rei: ሕዝበኒ፡ ግበር፡ ዘከመ፡ ፈቀድከ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 3,11 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,8 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,45 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,15 ; Deuteronomium.Deut. 31,4 ; Josuae liber.Jos. 8,2 .
o)adhiberela: ይደሉ፡ ከመ፡ ይግበሩ፡ ሎቱ፡ (sc. ለደዌ፡ ) ፈውሳተ፡ ልምሉማተ፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 3,3 ; ንሣእ፡ ኵሎ፡ ንዋየ፡ ዘውስቴቶን፡ ወግበር፡ ለሕንጸተ፡ አብያተ፡ ክርስቲያን፡ Lud.e not able to find explanation in abbreviation listVit. Theoph.
p)nonnumquam cumc.praepositiopraep.substituitur aliis verbis specialioribus, ut: ወይግበሩ፡ ውስተ፡ ማኅቶት፡ ቅብአ፡ (pro ይደዩ፡ ) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 20 ; ግበር፡ እዴከ፡ ዲበ፡ ዛቲ፡ ጻሕል፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 158,4 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 159,1 ; F.M. 14,10 ( videasvid. sub ምራቅ፡ col. 898).
I,1raro ወደቀ፡ (ut Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,25 FH; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,5 FH) [amh. idemid.; videasvid.etiam ደደቀ፡ ; arab. وَدَقَ significatum specialem decidit stillandolapluvia habet; communi Arabum verbo وَقَعَ respondet Aeth. አይኅአ፡ ] SubjunctivusSubj. ይደቅ፡ ,
1)caderela, labila, de animatis: ነዳይ፡ እመ፡ ወድቀ፡ ይከይድዎ፡ ቢጹ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,21 ; ከመ፡ ኢይደቅ፡ ቦቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 36,25 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 48,4 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 11,11 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 18,2 ; ወድቁ፡ ዐቢየ፡ ድቀተ፡ ቅድመ፡ ፀሮሙ፡ Judith liber apocryphus.Judith 8,19 ; ወድቀ፡ ዲበ፡ ምድር፡ liber Jobi.Job 1,20 ; Evangelium Joannis.Joh. 18,6 ; Actus apostolorum.Act. 9,4 ; ወደቁ፡ ውስተ፡ እገሪሁ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 1,17 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 50,1 ; ወድቁ፡ በገጾሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 17,6 ; Danielis prophetia.Dan. 8,17 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,21 ; Hezekielis prophetia.Hez. 3,23 ; ዘወድቀ፡ ዲበ፡ እብን፡ Matthaei Evangelium.Matth. 21,44 ; ይወድቅ፡ ድኅሬሁ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 49,17 ; ወድቀ፡ እምውስተ፡ መንበሩ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 4,14 ; de inanimatis Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 11,3 ; cumc. ውስተ፡ et ዲበ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 13,4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,8 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,44 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,25 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,32 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,4 ; ወድቀ፡ ላዕሌሆሙ፡ ማኅፈድ፡ Lucae evangelium.Luc. 13,4 ; ደቁ፡ ላዕሌነ፡ Lucae evangelium.Luc. 23,30 .
a)deciderela, delabila, defluerela, ut de flore liber Jobi.Job 14,2 ; ፍሬ፡ ይወድቅ፡ liber Jobi.Job 15,30 ; Jacobi epistola.Jac. 1,11 ; foliis Jesaiae prophetia.Jes. 34,4 ; ወድቀ፡ እምሰማይ፡ ኮከብ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 14,12 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,29 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,13 ; ዘወድቀ፡ እምነ፡ ክልስስታት፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,7 ; Actus apostolorum.Act. 12,7 ; ፍርፋራት፡ ዘይወድቅ፡ እማእድ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 15,27 ; ( ዖፍ፡ ) ትወድቅ፡ ውስተ፡ ምድር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 10,29 ; ወዲቅ፡ እመካናት፡ ልዑላት፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 172.
c)exciderela, elabila: ወድቀ፡ እምእዴሁ፡ ጻሕብ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 18,4 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 3,17 ; de abortu Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 69,12 ; translatetransl.: excidere re i.e. eam amitterela, ut: ወደቅሙ፡ እምጸጋሁ፡ ad Galatas epistola Pauli.Gal. 5,4 ; virgo vitiata ወድቀት፡ እምክብራ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 246.
e)interciderela, irritum caderela: አልቦ፡ ዘይወድቅ፡ እምኔሆሙ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 103 ; አልቦ፡ ዘይወድቅ፡ እምነ፡ ቃልየ፡ Judith liber apocryphus.Judith 6,9 ; Ruth liber biblicus.Ruth 3,18 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 3,19 . n. 931
i)concumberela, concubarelacumc. ምስለ፡ , ላዕለ፡ , በ፡ , ut: ዘይወድቅ፡ ምስለ፡ ብእሲት፡ Synodos.Syn. f. 393 ; ብእሲ፡ ዘቦቱ፡ ብእሲተ፡ ወወድቀ፡ ላዕለ፡ ብእሲ፡ ተባዕት፡ Synodos.Syn. p. 394 ; ዘወድቀ፡ በእንስሳ፡ Synodos.Syn. f. 394.
2)Nonnumquam verbis reflexivis vel passivis interpretandum est:
d)privarila( videasvid.n. 1, c), removerila, ( deponila): ትደቅ፡ እምኵሉ፡ መዛግብተ፡ ንዋያቲሃ፡ F.M. 8,2; ይደቅ፡ እምሢመቱ፡ not able to find explanation in abbreviation listII Abtel. 5 ; clericus ይደቅ፡ እመዓርጊሁ፡ F.M. 6,1; ይደቅ፡ እመዓርጊሃ፡ ለቅድስት፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 204.
I,1raro ወደቀ፡ (ut Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,25 FH; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,5 FH) [amh. idemid.; videasvid.etiam ደደቀ፡ ; arab. وَدَقَ significatum specialem decidit stillandolapluvia habet; communi Arabum verbo وَقَعَ respondet Aeth. አይኅአ፡ ] SubjunctivusSubj. ይደቅ፡ ,
1)caderela, labila, de animatis: ነዳይ፡ እመ፡ ወድቀ፡ ይከይድዎ፡ ቢጹ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,21 ; ከመ፡ ኢይደቅ፡ ቦቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 36,25 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 48,4 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 11,11 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 18,2 ; ወድቁ፡ ዐቢየ፡ ድቀተ፡ ቅድመ፡ ፀሮሙ፡ Judith liber apocryphus.Judith 8,19 ; ወድቀ፡ ዲበ፡ ምድር፡ liber Jobi.Job 1,20 ; Evangelium Joannis.Joh. 18,6 ; Actus apostolorum.Act. 9,4 ; ወደቁ፡ ውስተ፡ እገሪሁ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 1,17 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 50,1 ; ወድቁ፡ በገጾሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 17,6 ; Danielis prophetia.Dan. 8,17 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,21 ; Hezekielis prophetia.Hez. 3,23 ; ዘወድቀ፡ ዲበ፡ እብን፡ Matthaei Evangelium.Matth. 21,44 ; ይወድቅ፡ ድኅሬሁ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 49,17 ; ወድቀ፡ እምውስተ፡ መንበሩ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 4,14 ; de inanimatis Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 11,3 ; cumc. ውስተ፡ et ዲበ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 13,4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,8 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,44 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,25 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,32 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,4 ; ወድቀ፡ ላዕሌሆሙ፡ ማኅፈድ፡ Lucae evangelium.Luc. 13,4 ; ደቁ፡ ላዕሌነ፡ Lucae evangelium.Luc. 23,30 .
a)deciderela, delabila, defluerela, ut de flore liber Jobi.Job 14,2 ; ፍሬ፡ ይወድቅ፡ liber Jobi.Job 15,30 ; Jacobi epistola.Jac. 1,11 ; foliis Jesaiae prophetia.Jes. 34,4 ; ወድቀ፡ እምሰማይ፡ ኮከብ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 14,12 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,29 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,13 ; ዘወድቀ፡ እምነ፡ ክልስስታት፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,7 ; Actus apostolorum.Act. 12,7 ; ፍርፋራት፡ ዘይወድቅ፡ እማእድ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 15,27 ; ( ዖፍ፡ ) ትወድቅ፡ ውስተ፡ ምድር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 10,29 ; ወዲቅ፡ እመካናት፡ ልዑላት፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 172.
c)exciderela, elabila: ወድቀ፡ እምእዴሁ፡ ጻሕብ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 18,4 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 3,17 ; de abortu Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 69,12 ; translatetransl.: excidere re i.e. eam amitterela, ut: ወደቅሙ፡ እምጸጋሁ፡ ad Galatas epistola Pauli.Gal. 5,4 ; virgo vitiata ወድቀት፡ እምክብራ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 246.
e)interciderela, irritum caderela: አልቦ፡ ዘይወድቅ፡ እምኔሆሙ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 103 ; አልቦ፡ ዘይወድቅ፡ እምነ፡ ቃልየ፡ Judith liber apocryphus.Judith 6,9 ; Ruth liber biblicus.Ruth 3,18 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 3,19 . n. 931
i)concumberela, concubarelacumc. ምስለ፡ , ላዕለ፡ , በ፡ , ut: ዘይወድቅ፡ ምስለ፡ ብእሲት፡ Synodos.Syn. f. 393 ; ብእሲ፡ ዘቦቱ፡ ብእሲተ፡ ወወድቀ፡ ላዕለ፡ ብእሲ፡ ተባዕት፡ Synodos.Syn. p. 394 ; ዘወድቀ፡ በእንስሳ፡ Synodos.Syn. f. 394.
2)Nonnumquam verbis reflexivis vel passivis interpretandum est:
d)privarila( videasvid.n. 1, c), removerila, ( deponila): ትደቅ፡ እምኵሉ፡ መዛግብተ፡ ንዋያቲሃ፡ F.M. 8,2; ይደቅ፡ እምሢመቱ፡ not able to find explanation in abbreviation listII Abtel. 5 ; clericus ይደቅ፡ እመዓርጊሁ፡ F.M. 6,1; ይደቅ፡ እመዓርጊሃ፡ ለቅድስት፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 204.
II,1et አሠለጠ፡ II,2potentem redderelaaliquem rei; potestatemla, facultatemla, copiamlarei darelavel facerelaalicui, ἐξουσιάζειν , construitur cumc.c.Acc.personapers.: አሥለጦ፡ Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 106 ; cumc. ላዕለ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 8 ; cumc. ዲበ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 61 ; cumc. በ፡ rei Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 5,18 ; cumc. ከመ፡ seq. SubjunctivusSubj.Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 5,18 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 6,2 ; cumc. ለ፡ et Infin.: ርድአኒ፡ ለወጢነ፡ ለጽሕፎ፡ ወአሠልጠኒ፡ ካዕበ፡ ለፈጽሞቱ፡ Org. I,1[i.q. سَارَ profectus fuitla, videasvid.§39.b; حَارَ ( حَوْرٌ ) significat redirela] SubjunctivusSubj.(potissimum in libris antiquioribus) ይሖር፡ et (in recentioribus plerumque) ይሑር፡ ( videasvid.gramm.p. 147), verbum usu tritissimum
1)irela, incederela, vaderela, proficiscila: በእንግድዓኪ፡ ሑሪ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,13 ; ዘየሐውር፡ በአርባዕ፡ , በእደዊሁ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,20 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,27 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,42 ; ይንበር፡ ግሙራ፡ ወእምአመ፡ ኮነ፡ ኢሖረ፡ Actus apostolorum.Act. 14,8 ; የሐውር፡ መልዕልተ፡ ባሕር፡ ከመ፡ ዲበ፡ ምድር፡ ( περιπατεῖν ) liber Jobi.Job 9,8 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 11,9 ; መኑ፡ ዘየሐውር፡ ዲበ፡ አፍሓመ፡ እሳት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,28 ; ጼናሁ፡ የሐውር፡ ወይበጽሕ፡ ነዊሐ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,4 ; πορεύεσθαι Jesaiae prophetia.Jes. 18,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 52,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 11,31 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,4 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 22,6 al.
b)cumc.praepositionibus variis, ut vel ውስተ፡ viae { Regum liber biblicum I.1 Reg. 3,22 }. Regum liber biblicum I.1 Reg. 8,5 ; ተሐውር፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,22 al.; ኀበ፡ vel ውስተ፡ pers. vel loci petiti: Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,2 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,18 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,24 ; እምእኪት፡ ኀበ፡ እኪት፡ የሐውሩ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 9,3 ; የሐውር፡ ውስተ፡ ተውኔት፡ ወዘፈን፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; ሖሩ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ዓለም፡ Marci Evangelium.Marc. 16,15 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 7,4 ; cumc. ቅድመ፡ praeirela, praegredila: የሐውር፡ እግዚአብሔር፡ ፍጽመ፡ ቅድሜክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 52,12 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,15 .
2)in specie:
b)egredila, proficiscilain bellum: እለ፡ ሖሩ፡ ፀብአ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 31,42 ; ሖሩ፡ ለፀብእ፡ vel ውስተ፡ ፀብእ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,13 .
c) ሖረ፡ ፍኖተ፡ iter facerela, peregrinarila, ut: ዘኮነ፡ በሐዊረ፡ ፍኖት፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 32,1 ; vel navigarela, ubi de itinere maritimo agitur: πλεῖν Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 34 ( videasvid. ህድአት፡ ).
3)metaph. ambularelai.e. vitae rationem aliquam sequila: ዘኢሖረ፡ በምክረ፡ ረሲዓን፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 25,11 ; ዘየሐውር፡ በጽድቅ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 33,15 ; ዘከመ፡ ሖርኩ፡ ቅድሜከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 38,3 ; ኢሖሩ፡ በትእዛዝከ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 39,23 ; Danielis prophetia.Dan. 9,10 ; ውስተ፡ ጽልመት፡ , ብርሃን፡ Epistola Joannis I.1 Joh. 1,6 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 1,7 ; et in al. locis innumeris.
4)coirela, inirela, euphemistice, cumc. ኀበ፡ ut ኢትሑር፡ ኀበ፡ ብእሲተ፡ ብእሲ፡ Deuteronomium.Deut. 5,17 ; ብእሲት፡ ኢትሑር፡ ኀበ፡ እንስሳ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 18,23 ; cumc.Acc.ut: ሖረት፡ ካልአ፡ rom. ( ሖረ፡ ካልእተ፡ Platt) γαμήσῃ ἄλλην Marci Evangelium.Marc. 10,11 , quare adulterarela, n. 114adulteriumlaplerumque phrasi ሐዊረ፡ ብእሲተ፡ ብእሲ፡ significari solet: Marci Evangelium.Marc. 7,21 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 2,22 romanae editionisrom.13,9; Jacobi epistola.Jac. 2,11 ; Jeremiae prophetia.Jer. 9,2 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 2,5 ; creberrime in Canonibus, ut not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 96 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 98 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 112 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 167 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 220. Obscoene de libidinibus naturae repugnantibus, cumc.Acc.bestiae: ዘየሐውር፡ እንስሳ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 22,18 ; viri: እለ፡ የሐውርዎሙ፡ ወእለ፡ የሐውሩ፡ μαλακοὶ καὶ ἀρσενοκοῖται ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 6,9 romanae editionisrom.; cumc. ላዕለ፡ ut: ኢትሑር፡ ላዕለ፡ እንስሳ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 18,23 ; cumc. ዲበ፡ ut: እለ፡ የሐውሩ፡ ዲበ፡ ብእሲ፡ ( ἀρσενοκοῖται ) ad Timotheum epistola I.1 Tim. 1,10 . Voc. Ae.: ሖረ፡ አመልዐ፡ ሔደ፡
I,1[Ges. in thes. p.1177 comparavit צָעָה inclinavitlavas effundendum, at potestas radicis non in evacuandolased in fundendolaest, sicut in سَكَبَ et صَبَّ ] Imperf. ይክዑ፡ , SubjunctivusSubj. ይክዐው፡ Imperat. ከዐው፡ funderela, effunderela, profunderela, superfunderela, cumc.Acc.liquidi: ደመና፡ ዝናመ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ይክዑ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 11,3 ; ፈለግ፡ ውስተ፡ ባሕር፡ ይክዑ፡ ማዮ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 77,5 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 77,6 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; aquam Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,9 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 7,6 ; oleum (c. ላዕለ፡ vel ዲበ፡ superla) Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,1 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,6 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 35,14 ; jusculum Judicum liber.Jud. 6,20 ; lacrymas Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 95,1 ; sanguinem Deuteronomium.Deut. 12,16 ; Deuteronomium.Deut. 12,24 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,12 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 1,5 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 1,11 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,18 ; crebro: sanguinem hominum (i.e. caedem committerela) Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,6 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 ; ለክዒወ፡ ደመ፡ ሰብእ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 8,16 ; Jesaiae prophetia.Jes. 59,7 ; Jeremiae prophetia.Jer. 22,17 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 3,15 ; እመ፡ ኢከዐውክሙ፡ ደመ፡ ንጹሐ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,6 ; ኢትክዐዉ፡ ደመ፡ ንጹሐ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 22,3 ; ደም፡ ዘከዐዉ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 36,18 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 78,3 ; semen (sperma): ከዐወ፡ ዘርአ፡ ውስተ፡ ምድር፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 41 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,9 ; Arius አማዑተ፡ ከርሡ፡ ከዐወ፡ ከመ፡ ፀፍዕ፡ ዘላህም፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 18 Enc.; translatetransl.: ንክዐው፡ ነገሮሙ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 11,7 ; ንክዐው፡ ልሳናቲሆሙ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10 ; እክዑ፡ እምነ፡ መንፈስየ፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ዘሥጋ፡ Joelis prophetia.Joel 3,1 ; ከዐወ፡ ላዕሌሁ፡ ምሕረቶ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 39,21 ; ከዐው፡ መዐተከ፡ ላዕለ፡ አሕዛብ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 10,25 ; Threni, liber biblicus.Thren. 2,4 ; Hezekielis prophetia.Hez. 20,13 ; Hezekielis prophetia.Hez. 22,31 ; ከዐዉ፡ ልበክሙ፡ ቅድሜሁ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 61,8 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 1,15 ; ምስለ፡ ገዐር፡ ወክዒወ፡ ልብ፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 31 ; እክዑ፡ ቅድሜሁ፡ ስእለትየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 141,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 141,101 tit.; ከዐዉ፡ ኀይለ፡ ላውለ፡ ኢየሩሳሌም፡ Jeremiae prophetia.Jer. 6,6 ; cumc.Acc.vasis Apocalypsis Joannis.Apoc. 16,1 sequensseq.; etiam intransit.: aqua superfunditla(se) i.e. inundatlaHenochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 89,4 . – Voc. Ae.:la ከዐወ፡ ዘ፡ አፈሰሰ፡ I,2etiam per , [i.q. שָׁלִט ܫܠܰܛ dominatus estla, سَلَطَ سَلُطَ durus, validus, vehemens fuitlaII dominum praefecitla; videasvid. ሰለጠ፡ ] vim exercerela, potestatem haberela( ἐξουσιάζειν ), construitur cumc.c. ላዕለ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 20,25 Platt; cumc. በላዕለ፡ ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 6,12 Platt; cumc. ዲበ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 103,11 . III,1irascila, ira arderela, succenserela( ὀργίζεσθαι , θυμοῦσθαι , θυμοῦσθαι ὀργῇ , μηνίειν ); cumc.absoluteabsol., ut: ሶበ፡ ትትመዓዕ፡ ተዘከር፡ ዕለተ፡ ሞትከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,24 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 15,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 4,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 26,14 ; Marci Evangelium.Marc. 3,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,34 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,7 ; cumc. ላዕለ፡ pers. Numeri, liber Pentateuchi.Num. 25,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 73,1 ; Zachariae prophetia.Zach. 1,15 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 5,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,25 ; Judith liber apocryphus.Judith 1,12 ; cumc. ዲበ፡ pers. ut Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,14 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 5 ; cumc.Acc.personapers.: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 84,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 44,18 ; በእንተ፡ vel በበይነ፡ rei vel personapers.: ኢይትመዓዕኑ፡ በበይነ፡ ዝንቱ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 57,6 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,33 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 30 ; { sequensseq. እስመ፡ J. Ludolfus.Lud. 13,14 } ; cumc.Acc. መዐተ፡ irasci iramla, frequentissime: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 32,12 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 25,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 37,29 ; ተምዕዐ፡ መዐተ፡ ዐቢየ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 5,25 ; ተምዐ፡ መዐተ፡ ጥቀ፡ Judith liber apocryphus.Judith 5,2 . De flexione hujus verbi videasvid.gramm.§ 97,1. Ejus formae sunt:
c)Imperat. ተምዑ፡ , velv. ተምዕዑ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 4,5 ; ተመዐዒ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 21,9 .
II,2dominari facerela, cumc.Acc.personapers.et ዲበ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 40. I,1[ שָׁמַע , ܫܡܰܥ , سَمِعَ amh. ሰማ፡ ] SubjunctivusSubj. ይስማዕ፡
1)audirela: በከመ፡ ሰማዕክሙ፡ በእዘኒክሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 33,11 ; ሰሚዖ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 37,1 ; እንዘ፡ ይሰምዑ፡ ኵሎሙ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 23,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 23,13 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,10 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,16 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,17 ; Lucae evangelium.Luc. 14,35 ; construitur cumc.c.Acc.rei: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,52 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 16,9 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,24 ; Marci Evangelium.Marc. 7,14 ; Marci Evangelium.Marc. 14,64 ; Lucae evangelium.Luc. 15,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 12,47 ; cumc.Acc.personapers.Matthaei Evangelium.Matth. 17,5 ; Lucae evangelium.Luc. 15,1 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,53 ; cumc.duplexdupl.Acc. ስምዑኒ፡ ቃልየ፡ audite me vocem meamlai.e. audite meam vocemlaJeremiae prophetia.Jer. 7,23 ; Jeremiae prophetia.Jer. 11,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 10,14 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,28 ; cumc.Acc.personapers.sequensseq. እንዘ፡ , ut: ሰምዐቶ፡ እንዘ፡ ይብል፡ ἤκουσεν αὐτοῦ λαλοῦντος Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,6 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 40,5 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 40,6 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 40,7 ; Marci Evangelium.Marc. 14,58 ; vel omisso እንዘ፡ ut Actus apostolorum.Act. 10,46 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,17 ; ሰማዕክዎ፡ ይብለኒ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 2,2 .
a)auditu praeditum esselaMatthaei Evangelium.Matth. 11,5 ; ድንቅወ፡ ሰምዑ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 13,15 ; ሰሚዕ፡ auditusla(sensus) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 237 al.
b)audire i.e. auribus perciperela, acciperela, comperirela, cognoscerela( erfahren ), cumc.Acc.rei: እለ፡ ኢሰምዑ፡ ምግባርየ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 66,19 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 14,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 11,2 ; Lucae evangelium.Luc. 4,23 ; Lucae evangelium.Luc. 21,9 ; ከመ፡ ይስማዕ፡ ዜናሃ፡ ዘከመ፡ ሀለወት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,11 ; vel sequensseq. ከመ፡ et enuntiatione integra: Regum liber biblicum I.1 Reg. 26,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 43,25 ; Josuae liber.Jos. 9,14 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 34 ; Jesaiae prophetia.Jes. 39,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 40,28 ; Jeremiae prophetia.Jer. 47,11 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 14,1 ; Marci Evangelium.Marc. 12,28 ; cumc. እምኀበ፡ vel ኀበ፡ ejus, alaquo auditur Obadiae prophetia.Ob. 1 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 1,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 2,9 ; Marci Evangelium.Marc. 6,20 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,41 ; Evangelium Joannis.Joh. 6,45 ; 1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 2,23 ; Jesaiae prophetia.Jes. 21,10 ; ለአከቶ፡ ትስማዕ፡ ጥዩቀ፡ ነገረ፡ በኀበ፡ መርዶክዮስ፡ μαθεῖν παρά Esther, liber biblicus.Esth. 4,5 ; vel cumc. እምነ፡ Epistola Joannis I.1 Joh. 1,5 Platt; cumc. በእንተ፡ vel በላዕለ፡ causae, delaqua auditur: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,15 ; ሶበ፡ ሰምዐ፡ መኰንን፡ በእንተ፡ ተኣምራት፡ ዘገብረ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaggabitSx. Mag. 2 ; Actus apostolorum.Act. 9,13 Platt; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 1,30 ; ንስማዕ፡ በውስተ፡ አፉሃ፡ ἐρωτήσομεν τὸ στόμα ἀυτῆς Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,57 .
c)auscultarela, aures darela, attenderelaad quem vel quid, cumc.Acc.Genesis liber Pentateuchi.Gen. 42,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 49,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 3,9 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 3,10 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 12,18 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 19,35 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,6 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 80,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 80,12 ; ኪያየ፡ ያፀምኡኒ፡ ወይሰምዑ፡ liber Jobi.Job 29,21 ; liber Jobi.Job 34,2 ; ትስማዕ፡ እዝንየ፡ እንዘ፡ ያወጽኡ፡ ሊተ፡ እኩየ፡ ስመ፡ liber Jobi.Job 31,30 ; ሰሚዖተ፡ ተላህዮ፡ በዕንዚራ፡ ወአርጋኖን፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 32,7 ; cumc. ዲበ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 91,11 ; cumc. ማእከለ፡ utriusque partis audiendae διακούειν Deuteronomium.Deut. 1,16 (at liber Jobi.Job 9,33 አፅምአ፡ ማእከለ፡ ); እለ፡ ይሰምዑ፡ ትምህርተ፡ catechumenilaConstitutiones Apostolorum.Const. Ap. 30.
2)testem essela, testarila( denominatesdenom.a ስምዕ፡ ); ግብረ፡ ሐዋርያት፡ (Actus Apostolorum) ትሰምዕ፡ ከመ፡ ወረደ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ በአምሳለ፡ ልሳናተ፡ እሳት፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 58 ; ኢትስማዕ፡ ለቢጽከ፡ ስምዐ፡ በሐሰት፡ οὐ ψευδομαρτυρήσεις Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 20,16 ; cumc.Acc.personapers.Lucae evangelium.Luc. 4,22 ; cumc. በእንተ፡ Evangelium Joannis.Joh. 5,32 .
I,2[ وَسَقَ congessitla] adderela, adjicerela, accumularela, cumc.Acc.rei additae, crebro omisso Acc., et cumc. ላዕለ፡ ejus cui additur: Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 5,16 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 5,24 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 27,13 ; Deuteronomium.Deut. 4,2 ; Deuteronomium.Deut. 13,1 ; Deuteronomium.Deut. 19,5 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 12,19 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 12,14 ; in arithmetica, Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 11 sequensseq.; vel cumc. በላዕለ፡ , ut: ኃጥእ፡ ይዌስክ፡ ኀጢአተ፡ በላዕለ፡ ኀጣውኢሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 3,27 ; vel cumc. ዲበ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 22,18 ; ይዌስክ፡ ዓዲ፡ ዲቤሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,15 ; ከመ፡ ኢትወስክ፡ እንከ፡ ዲበ፡ (v. በዲበ፡ ) ኀጣውኢከ፡ liber Jobi.Job 34,37 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 70,15 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 118 ; vel cumc. በዲበ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,32 ; Jesaiae prophetia.Jes. 38,5 ; እንዘ፡ ትዌስኩ፡ ኀጢአተ፡ በዲበ፡ ኀጢአት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 1,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 30,1 ; vel cumc. ውስተ፡ , ut: ወውስቴቶሙ፡ (v. እምውስቴቶሙ፡ ) ኢይትከሀል፡ ፡ ወስኮ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,14 ; vel cumc. እምነ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 27 ( videasvid. sub ወሰነ፡ ); Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 60,6 ; vel cumc. እምውስተ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,14 varia lectiovar., vel cumc. እምዲበ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 6,27 , absoluteabsol.Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,26 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 41,5 ; cumc.pronomen suffixumpron. suff.alicuila: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,32 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 29,33 ; Marci Evangelium.Marc. 4,25 ; ወስኮሙ፡ እግዚኦ፡ እኪተ፡ πρόσθες αὐτοῖς κακά Jesaiae prophetia.Jes. 26,15 ; n. 906 ወሰኩከ፡ በዲበ፡ ዓመታቲከ፡ ዐሠርተ፡ ወኀምስተ፡ ዓመተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 38,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 119,3 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 26,21 .
a)addendo augerela, adaugerela, cumc.Acc.rei: Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 26,18 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,41 ; ባዕል፡ ይዌስክ፡ አዕርክተ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 19,4 ; እሙንቱ፡ ወሰኩ፡ እኪተ፡ Zachariae prophetia.Zach. 1,15 ; cumc.duplexdupl.Acc.(alicui aliquid): ወሰኮ፡ ክብረ፡ ለአሮን፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 45,20 ; ወሰኮ፡ ዓመቲሁ፡ ለንጉሥ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 48,23 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,2 ; Lucae evangelium.Luc. 17,5 ; passim: progressus facere in rela: ጠቢብ፡ ይዌስክ፡ ጥበበ፡ σοφὸς σοφώτερος ἔσται Proverbiorum liber biblicus.Prov. 1,5 ; quotidie ይዌስክ፡ ግብረ፡ ምንኵስና፡ (in rebus monasticis) Lud. e Vit. Sam.
b)sequensseq.verbo addere facerelaaliquid, i.e.
α)porro, amplius facerela: ኢትዌስክ፡ ከመ፡ ተሀብከ፡ ኀይላ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,12 .
β)magis vel vehementius facerelaaliquid, sequensseq.Infin.: ይዌስክ፡ ተወክፎ፡ προσθήσει τοῦ δέχεσθαι Proverbiorum liber biblicus.Prov. 9,9 ; ወወሰከ፡ ዓዲ፡ ፈሪሆቶ፡ ለእግዚአብሔር፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 14,2 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 19 ; sequensseq.verbo finito: ወሰከ፡ ተቀየሞ፡ Lucae evangelium.Luc. 3,20 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ወሰከ፡ ዘ፡ ጨመረ፡
II,1venire facerelavel juberelai.e.
d)evenire juberela, eventum darela: አነ፡ ኣመጽእ፡ ነገርየ፡ ለዛ፡ ሀገር፡ Jeremiae prophetia.Jer. 46,16 ; ነበብኩ፡ ወአምጻእኩ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 46,11 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 74,11 .
e)nascilavel oriri facerelavel juberela, i.e. excitarela, procrearela: ἐξεγείρειν Regum liber biblicum II.2 Reg. 12,11 ; አምጽአ፡ ነፋሰ፡ Jonae prophetia.Jon. 1,4 ; ታመጽእ፡ ጽልመተ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,21 ; አዝልፎ፡ ስካር፡ ያመጽእ፡ ኮብሰ፡ ወሞተ፡ ግብት፡ ወፈጸንተ፡ F.N. 50.
f)afferrela, proponerela, in medium proferrelasermonem, argumentum, exemplum: Matthaei Evangelium.Matth. 13,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,31 ; አምጽአ፡ ጥያቄ፡ Chrys., creberrime; አኀዘ፡ ጳውሎስ፡ ያምጽእ፡ ትእምርተ፡ እምሥርዐተ፡ ደብተራ፡ Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 15.
III,2
1)hilaremla, laetum esselavel fierila, gauderela, laetarila, ተፈሣሕ፡ ἡδέως γίνου Tobit, liber apocryphus.Tob. 7,10 ; Esther, liber biblicus.Esth. 1,10 ; ተፈሢሐከ፡ ἱλαρῶς liber Jobi.Job 22,26 ; ተፈሥሐ፡ ወሰትየ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 ; ተፈሥሐ፡ ልቡ፡ ἠγαθύνθη Ruth liber biblicus.Ruth 3,7 ; Judicum liber.Jud. 19,6 ; Judicum liber.Jud. 19,9 ; ተፈሣሕ፡ εὐψύχει Herm. p. 3; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,19 ; ውስተ፡ ቤት፡ ንጹሕ፡ እንዘ፡ ይትፌሥሓ፡ የኀድራ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 107 ; εὐθυμεῖν Jacobi epistola.Jac. 5,13 ; Actus apostolorum.Act. 27,25 ; εὐφραίνεσθαι , χαίρειν al. Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,12 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 11,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 66,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 67,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 69,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 24,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,13 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 66,10 ( ተፈሥሑ፡ ትፍሥሕተ፡ ); Jeremiae prophetia.Jer. 38,13 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,16 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,14 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 23,40 ; Deuteronomium.Deut. 14,26 ; 1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 11,15 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 22,43 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,12 ; ተፈሥሑ፡ ፍሥሓ፡ ዐቢየ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 2,10 ; Marci Evangelium.Marc. 14,11 ; Lucae evangelium.Luc. 6,23 ; Lucae evangelium.Luc. 12,19 ; Lucae evangelium.Luc. 15,23 ; Lucae evangelium.Luc. 16,19 ; 1 ad Thessalonicenses epistolae Pauli I, II.Thess. 5,16 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 12,26 ; ተፈሥሐ፡ ልብየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 15,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,21 ; de inanimatis Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 51,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 47,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 95,11 ; ይትፈሣሕ፡ አዕፅምቲሆሙ፡ በኀበ፡ ሀለዉ፡ ἀναθάλοι Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 46,12 ; construitur cumc.c. በ፡ rei Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,22 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,16 ; liber Jobi.Job 21,12 ; liber Jobi.Job 31,25 ; liber Jobi.Job 31,29 ; እለ፡ ይትፌሥሑ፡ በድቀቱ፡ ለጻድቅ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,29 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 2,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,19 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 20,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,32 ; Lucae evangelium.Luc. 10,20 ; vel personapers.Judicum liber.Jud. 9,19 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 16,1 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 16,2 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 31,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 149,2 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 3,1 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 4,4 ; cumc. በእንተ፡ rei vel personapers.: Matthaei Evangelium.Matth. 18,13 ; Evangelium Joannis.Joh. 11,15 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,44 ; cumc. ለ፡ rei ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,12 Platt; cumc. ላዕለ፡ Deuteronomium.Deut. 30,9 ; sequensseq. እስመ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 17 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 22 ; Lucae evangelium.Luc. 10,20 ; Epistola Joannis II.2 Joh. 4 ; sequensseq. እፎ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 6,69 ; sequensseq.SubjunctivusSubj.verbi: ተፈሣሕከ፡ ትረሶሙ፡ ለቤተ፡ እስራኤል፡ Hezekielis prophetia.Hez. 35,14 ; sequensseq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.vel Imperf.: Deuteronomium.Deut. 28,63 .
b)se oblectarelavel cum gaudio fruilaaliqua re, cumc. በ፡ , ut: ዘኢይትፌሣሕ፡ በንዋዩ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,5 ; Deuteronomium.Deut. 12,7 ; Deuteronomium.Deut. 12,18 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 36,11 ; ትትፌሣሕ፡ በበረከት፡ ነፍስክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 55,2 .
2)nonnumquam passivumpass.: jucundarila, exhilararila, gaudiolavel solatio afficila, Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,44 ; εὐαγγελίζεσθαι Lucae evangelium.Luc. 7,22 ; παρακαλεῖσθαι , cumc. እምነ፡ vel በእንተ፡ ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 3,7 .
III,2
1)hilaremla, laetum esselavel fierila, gauderela, laetarila, ተፈሣሕ፡ ἡδέως γίνου Tobit, liber apocryphus.Tob. 7,10 ; Esther, liber biblicus.Esth. 1,10 ; ተፈሢሐከ፡ ἱλαρῶς liber Jobi.Job 22,26 ; ተፈሥሐ፡ ወሰትየ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 ; ተፈሥሐ፡ ልቡ፡ ἠγαθύνθη Ruth liber biblicus.Ruth 3,7 ; Judicum liber.Jud. 19,6 ; Judicum liber.Jud. 19,9 ; ተፈሣሕ፡ εὐψύχει Herm. p. 3; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,19 ; ውስተ፡ ቤት፡ ንጹሕ፡ እንዘ፡ ይትፌሥሓ፡ የኀድራ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 107 ; εὐθυμεῖν Jacobi epistola.Jac. 5,13 ; Actus apostolorum.Act. 27,25 ; εὐφραίνεσθαι , χαίρειν al. Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,12 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 11,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 66,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 67,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 69,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 24,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,13 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 66,10 ( ተፈሥሑ፡ ትፍሥሕተ፡ ); Jeremiae prophetia.Jer. 38,13 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,16 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,14 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 23,40 ; Deuteronomium.Deut. 14,26 ; 1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 11,15 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 22,43 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,12 ; ተፈሥሑ፡ ፍሥሓ፡ ዐቢየ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 2,10 ; Marci Evangelium.Marc. 14,11 ; Lucae evangelium.Luc. 6,23 ; Lucae evangelium.Luc. 12,19 ; Lucae evangelium.Luc. 15,23 ; Lucae evangelium.Luc. 16,19 ; 1 ad Thessalonicenses epistolae Pauli I, II.Thess. 5,16 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 12,26 ; ተፈሥሐ፡ ልብየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 15,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,21 ; de inanimatis Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 51,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 47,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 95,11 ; ይትፈሣሕ፡ አዕፅምቲሆሙ፡ በኀበ፡ ሀለዉ፡ ἀναθάλοι Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 46,12 ; construitur cumc.c. በ፡ rei Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,22 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,16 ; liber Jobi.Job 21,12 ; liber Jobi.Job 31,25 ; liber Jobi.Job 31,29 ; እለ፡ ይትፌሥሑ፡ በድቀቱ፡ ለጻድቅ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,29 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 2,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,19 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 20,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,32 ; Lucae evangelium.Luc. 10,20 ; vel personapers.Judicum liber.Jud. 9,19 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 16,1 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 16,2 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 31,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 149,2 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 3,1 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 4,4 ; cumc. በእንተ፡ rei vel personapers.: Matthaei Evangelium.Matth. 18,13 ; Evangelium Joannis.Joh. 11,15 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,44 ; cumc. ለ፡ rei ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,12 Platt; cumc. ላዕለ፡ Deuteronomium.Deut. 30,9 ; sequensseq. እስመ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 17 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 22 ; Lucae evangelium.Luc. 10,20 ; Epistola Joannis II.2 Joh. 4 ; sequensseq. እፎ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 6,69 ; sequensseq.SubjunctivusSubj.verbi: ተፈሣሕከ፡ ትረሶሙ፡ ለቤተ፡ እስራኤል፡ Hezekielis prophetia.Hez. 35,14 ; sequensseq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.vel Imperf.: Deuteronomium.Deut. 28,63 .
b)se oblectarelavel cum gaudio fruilaaliqua re, cumc. በ፡ , ut: ዘኢይትፌሣሕ፡ በንዋዩ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,5 ; Deuteronomium.Deut. 12,7 ; Deuteronomium.Deut. 12,18 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 36,11 ; ትትፌሣሕ፡ በበረከት፡ ነፍስክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 55,2 .
2)nonnumquam passivumpass.: jucundarila, exhilararila, gaudiolavel solatio afficila, Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,44 ; εὐαγγελίζεσθαι Lucae evangelium.Luc. 7,22 ; παρακαλεῖσθαι , cumc. እምነ፡ vel በእንተ፡ ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 3,7 .
et ሥሕቀ፡ I,1, etiam per [i.q. צָחַק et שָׂחַק , ضَحِكَ , amh. ሳቀ፡ ] SubjunctivusSubj. ይሥሐቅ፡ riderelaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 9,22 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,17 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,15 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 16 ; Dan. apocr. 13,7; liber Jobi.Job 22,19 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,20 ; Lucae evangelium.Luc. 6,21 ; Lucae evangelium.Luc. 6,25 ; ሥሒቅ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,4 varia lectiovar.
a)ridere alicuila, arriderela, cumc.Acc.vel ለ፡ pers., ut: ይሥሕቀከ፡ προσγελάσεταί σοι Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,6 ; ኢትሥሐቅ፡ ሎን፡ ወኢትትየውሆን፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,24 .
c)riderelavel jocari cumlaaliquo, cumc. ምስለ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,11 , vel cumc. ለ፡ , ut: ኢትሥሐቅ፡ ሎቱ፡ μὴ συγγελάσῃς αὐτῷ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,10 .
III, 3 se contraherelavel contrahilai.e.
a)coirela, claudila, de rebus apertis: ትትጋባእኑ፡ መሥገርት፡ Amosi prophetia.Am. 3,5 ; አብቂዎ፡ አፉየ፡ ኢተጋብአ፡ እንከ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 33,22 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,44 (ubi Laur., Ludolfum secutus, male desisterelainterpretatus est); Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 2 ; de rebus separatis Regum liber biblicum I.1 Reg. 15,29 .
d)cogila, colligila, de inanimatis Jesaiae prophetia.Jes. 33,4 ; ወተጋብኡ፡ ፬ ሙስናት፡ ዘውእቶሙ፡ ቀትል፡ ወዋዕይ፡ ወፀብእ፡ ወረኃብ፡ ( concurrerela) Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 356 ; de ovibus Jesaiae prophetia.Jes. 60,7 ; de exercitu Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,1 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,1 ; de hominibus Matthaei Evangelium.Matth. 25,32 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 27,2 .
e)se congregarela, congregarila, convenirela, Genesis liber Pentateuchi.Gen. 29,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 49,2 ; Judicum liber.Jud. 16,23 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 35,10 ; ተጋብኡ፡ ኵሎሙ፡ አሕዛብ፡ ኅብረ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 43,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 45,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 49,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 60,4 ; ህየ፡ ይትጋብኡ፡ አንስርት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 24,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,57 ; Matthaei Evangelium.Matth. 28,12 ; Marci Evangelium.Marc. 2,2 ; Lucae evangelium.Luc. 22,66 ; Actus apostolorum.Act. 13,44 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 56,5 ; al. creberrime; ተጋብኦት፡ congregatiola, conventusla, Lit. Epiph.; cumc. ውስተ፡ loci Jeremiae prophetia.Jer. 3,17 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 7,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,3 vel rei Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,17 ; cumc. ዲበ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 22,3 ; cumc. ላዕለ፡ vel ኀበ፡ pers. Judith liber apocryphus.Judith 7,23 ; ተጋብኡ፡ ኀቤሁ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 10,1 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,13 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 11,1 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 32,26 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,34 ; cumc. ምስለ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 2,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,30 romanae editionisrom.; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,19 al.
g)in arithmetica: colligi in unam summamla, ut: ዘተጋብአ፡ i.e. summalaAbushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 11 sequensseq. ( ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13, 6 romanae editionisrom.pro ተጋብኡ፡ legendum est ታገብኡ፡ , neque est quod cum Lud. significationem stirpis III, 3 transitivam statuamus).
IV,1
1)veniam darelapeccati, expiarela, cumc. ለ፡ ejus, cui condonatio petitur: Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,20 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 9,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 12,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 12,8 ; n. 347Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,19 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,20 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,22 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 25,13 ; liber Jobi.Job 1,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 45,16 ; cumc. በእንተ፡ pers. vel peccati: Numeri, liber Pentateuchi.Num. 8,21 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 7,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,16 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 23,28 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; cumc. እምነ፡ peccati: Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,16 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,34 ; cumc.Acc.peccati: Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 2 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 32,30 ; ካህን፡ ዘያስተሰሪ፡ ኃጣውአ፡ ሕዝብ፡ M.M. f. 33; cumc. በ፡ sacrificii Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,10 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,22 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 ; cumc. ኀበ፡ ejus, a quo venia petitur Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 2 ; Org.
4)raro de Deo praedicatur: expiare delictum i.e. delicti gratiam facerelaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 22, annotatioann.8. (In libris Mss. አስተስረየ፡ passim confunditur cum አስተርአየ፡ q.v.).
I,1[rarius ዘርዐ፡ ; זרע ܙܪܥ زرع ذرٲ ; vid ዘረወ፡ et ዘርዘረ፡ ] SubjunctivusSubj. ይዝራእ፡
1)semen spargerela, seminarela, sererela, consererela, absoluteabs.: Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 11,4 ; ዘሪእ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 28,24 ; n. 1045Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,11 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,20 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 125,6 ; Judicum liber.Jud. 6,3 ; Matthaei Evangelium.Matth. 6,26 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,3 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,4 ; ዘይዘርእ፡ satorlaMatthaei Evangelium.Matth. 13,3 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,36 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,37 ; cumc.Acc.seminis: Jesaiae prophetia.Jes. 28,25 ; ዘርአ፡ ኢትዝርኡ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 42,7 ; Haggaei prophetia.Hagg. 1,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,25 ; cumc. ዲበ፡ vel ውስተ፡ terrae: በጽሐ፡ ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ ዲበ፡ ምድር፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; ኢትዝርኡ፡ ለክሙ፡ ውስተ፡ ሦክ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 4,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 26,12 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,31 ; cumc.Acc.agri: Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,3 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 23,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 21,33 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 47,23 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 106,37 ; Hezekielis prophetia.Hez. 36,9 ;
a)translatetransl.: እዘርኦሙ፡ ለእስራኤል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,27 ; ዘርኡ፡ ነፋሰ፡ ወአረሩ፡ ዐውሎ፡ Hosea.Hos. 8,7 ; ዘይዘርእ፡ ሕብለ፡ የአርር፡ እከየ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 22,8 ; liber Jobi.Job 4,8 ; Marci Evangelium.Marc. 4,14 ; ad Galatas epistola Pauli.Gal. 6,8 .
b)semen immitterelafeminis, seminarela, fecundarela: ከመ፡ ኢትዝራእ፡ ዘርአከ፡ ላዕሌሃ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 18,20 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 15,5 .
2)spargerela, dispergerela, disseminarela: ዘርአ፡ ውስቴታ፡ ጼወ፡ Judicum liber.Jud. 9,45 ; διασπείρειν Deuteronomium.Deut. 32,8 .
II,1
1)transit. imponerelaaliquid alicui ita ut ei incumbatla; innitilavel adniti facerela, fulcirela: ያሰምክ፡ መዝራዕቶ፡ ቦቱ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 17,5 ; አስመከ፡ ርእሶ፡ ውስተ፡ ሙዳየ፡ በለስ፡ Rel. Bar.; Lucae evangelium.Luc. 9,58 ; አስምከኒ፡ ላዕሌሆን፡ Judicum liber.Jud. 16,26 ; ርእሱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ያሰምክ፡ ሰማየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,12 (coll. سَمَكَ ).
2)plerumque omisso nomine membri, quod quis rei imponit, incumberela, construitur cumc.c. በ፡ , ut: ያሰምክ፡ በአረፍት፡ Amosi prophetia.Am. 5,19 ; not able to find explanation in abbreviation listCan. 1,12 ; ይረክብ፡ በዘ፡ ያሰምክ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 3,21 ; cumc. ውስተ፡ , ut: ያሰምክ፡ ውስተ፡ ዐምድ፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 11,14 ; ውስተ፡ ጽዮን፡ አስመኩ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 24,10 ; cumc. ላዕለ፡ , ut: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,13 ; አስመከ፡ ላዕሌሃ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 36,6 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 31,18 ; አስመከት፡ ላዕለ፡ ርእሰ፡ ወለታ፡ Esth. apocr. 5; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 31,18 ; ዝኩ፡ ዘያሰምክ፡ ንጉሥ፡ ላዕለ፡ እዴሁ፡ 4 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 7,2 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 7,17 ; cumc. ዲበ፡ , ut: አስመኩ፡ ዲቤከ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 29,7 ; ያሰምክ፡ ዲበ፡ እዴየ፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 5,18 . Transl. ላዕላ፡ እግዚአብሔር፡ ያሰምኩ፡ Michaei prophetia.Mich. 3,11 ; አስምኩ፡ በስመ፡ እግዚአብሔር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 50,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 48,2 ; አስምኩ፡ በቤተ፡ ክርስቲያን፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 193 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 194 ; ቤተ፡ መቅደስ፡ ብነ፡ ያሰምክ፡ Judith liber apocryphus.Judith 8,24 ; etiam cumc. ኀበ፡ , ut: ናሰምክ፡ በኵሉ፡ ግብር፡ ኀበ፡ ረድኤተ፡ እግዚአብሔር፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 12. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ያሰምክ፡ ዘ፡ ይደግፍ።
II,1
1)sedere facerela: ውስተ፡ ዐውድ፡ ኢያነብርዎሙ፡ ምስለ፡ መኳንንት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,33 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 112,7 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 2,8 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 18,16 ; ያነብሮሙ፡ ለነገሥት፡ ዲበ፡ መናብርት፡ n. 652liber Jobi.Job 12,18 ; liber Jobi.Job 36,7 (c. ውስተ፡ ); ኢታንብሮ፡ ምስለ፡ የማንከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 12,12 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 61,8 ; ምንት፡ ያነብረክሙ፡ Judicum liber.Jud. 18,8 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 7,3 ; ኢታንብሮ፡ ፅሩዐ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,36 .
2)ponerela(cum compositis), collocarela, statuerela, constituerela: Lucae evangelium.Luc. 19,21 ; Lucae evangelium.Luc. 19,22 ; exempli gratiaex. gr.sellam Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 121,5 ; liber Jobi.Job 29,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 14,13 ; Jeremiae prophetia.Jer. 1,15 ; ahenum Hezekielis prophetia.Hez. 24,3 ; statuam Jesaiae prophetia.Jes. 46,7 ; signum Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2 ; altare Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 40,26 ; arcam Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 40,3 ; mensam Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 40,20 ; candelabrum Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; Lucae evangelium.Luc. 11,33 ; lapidem ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,33 ; stellas in coelo Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2.
b)imponerelaMarci Evangelium.Marc. 10,16 ; Lucae evangelium.Luc. 19,20 ; አንበሩ፡ ልብሰ፡ ዲበ፡ መታክፍቲሁ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 21,14 ; አጻብዐ፡ ዲበ፡ አዕይንት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ; አንበርዋ፡ ውስተ፡ ሰረገላ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 6,8 ; ታነብሮ፡ ዲበ፡ ገሐፍት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,3 ; ታነብር፡ ርእሶ፡ ውስተ፡ ዘሌሌከ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,17 ; ውስተ፡ ደይን፡ አንበሮሙ፡ Judae epistola.Judae 6 ; አንበሩ፡ ስፍንገ፡ ዲበ፡ ሕለት፡ Evangelium Joannis.Joh. 19,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,37 ; in specie: manum imponerela, እደ፡ cumc. ላዕለ፡ vel ዲበ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,10 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,15 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 1,4 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 6,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,18 ; al.; አንብሮ፡ እድ፡ χειροθεσία impositio manuumlaLiturgia Joannis Evangelistae.Lit. Joh. ; ጸሎተ፡ አንብሮ፡ እድ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 22.
c)apponerela: አንበረ፡ ለከ፡ እሳተ፡ ወማየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 15,16 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,24 .
f)admoverela, adverterela: አንበሩ፡ በክሳዱ፡ መጥባሕተ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 28 Enc. ; ላዕሌሆን፡ አንበርኩ፡ ልብየ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 25 ; etiam (omisso እደ፡ ) manum admoverelai.e. aggredilaaliquem ( ἐπιτίθεσθαι ) not able to find explanation in abbreviation listDid. ed. Platt p. 53.
g)attribuerela: ዘክብረ፡ ያነብር፡ ሎቱ፡ ( sibi)laProverbiorum liber biblicus.Prov. 12,9 .
h)facerela( שִׂים ): ወአንበረ፡ ወርቀ፡ ከመ፡ እብን፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 1,15 .
i)constituerelaaliquem: ያነብር፡ ነገሥተ፡ ወይስዕር፡ Danielis prophetia.Dan. 2,21 ; vel aliquid: እመቦ፡ ዘነሥአ፡ እመጻሕፍተ፡ ሐሰት፡ እንተ፡ አንበርዋ፡ ከሓድያን፡ ወአብአ፡ ኀበ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ F.N. 2.
3)manere facerelai.e. retinerela, detinerelaaliquem, ad Philemonem epistola Pauli.Philem. 13 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,28 .
4)habitare facerelaPsalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 112,8 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 22,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 45,5 ; ኣነብረክሙ፡ ውስተ፡ ብሔርክሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,7 ; Jeremiae prophetia.Jer. 12,15 ; Jeremiae prophetia.Jer. 39,37 .
a)cohabitare facerelai.e. utila: እመቦ፡ ብእሲ፡ ዘአንበረ፡ ዕቅብተ፡ ኢይደልዎ፡ ከመ፡ ይኩን፡ በመዓርገ፡ ክህነት፡ , vel እመቦ፡ ዘአንበረ፡ ዕቅብተ፡ ምስለ፡ ብእሲቱ፡ አው፡ እምድኅሬሃ፡ , vel እመቦ፡ ዘአንበረ፡ ዕቅብተ፡ ውስተ፡ ቤቱ፡ F.M. 8,1.
b)habitare facere affectum in animo i.e. haberela: አንበርከ፡ ጽልሑተ፡ ውስተ፡ ልብከ፡ liber Jobi.Job 11,14 ; ኢያንብሩ፡ ቂመ፡ ውስተ፡ ልቦሙ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 11.
c)haberelavel tractarelaaliquem: አንበርናከ፡ ሠናየ፡ ἐχρησάμεθά σοι καλῶς Genesis liber Pentateuchi.Gen. 26,29 .
II,1
1)infunderela, ut vinum in poculum: አውጻሕከ፡ ሎቱ፡ ወይነ፡ Michaei prophetia.Mich. 2,11 .
2)libarela, libationem effunderelanumini: አውጽሐ፡ በደመ፡ አስካል፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 50,15 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,29 ; plerumque cumc.Acc.libationis et ለ፡ numinis: Numeri, liber Pentateuchi.Num. 28,7 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 23,16 ; ሞጻሕተ፡ ናወጽሕ፡ ላቲ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 51,17 ; Jeremiae prophetia.Jer. 51,19 ; Jeremiae prophetia.Jer. 7,18 ; Jeremiae prophetia.Jer. 19,13 ; Jesaiae prophetia.Jes. 57,6 ; ሶበ፡ ኀደግነ፡ አውጽሖ፡ ሞጻሕተ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 51,18 ; cumc. ላዕለ፡ vel ዲበ፡ rei: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 35,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,9 .
3)stillaslaper rimas intromitterelavel transmitterela, stillarela: ያወጽሕ፡ ቤት፡ στάξει οἰκία Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,18 .
quadril. II (a ሥልጣን፡ denominatesdenom.) potestatem committerelaalicui, summam imperii deferrelaad aliquem, construitur cumc.c.Acc.personapers.et ላዕለ፡ vel ዲበ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 15 ; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 173,4 ; እግዚአብሔር፡ አሠልጠኖሙ፡ ለሮም፡ ( Romanosla) በዝ፡ አዝማን፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 360 ; Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 373. I,1[ כָּבֵד idemid.] SubjunctivusSubj. ይክበድ፡ , rarius ይክብድ፡ (ut 1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 3,2 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 13,25 varia lectiovar.), gravem essela, et comparative graviorem essela, sequensseq. እምነ፡ compar.: ምንት፡ ይከብድ፡ እምነ፡ ዐረር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,14 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 27,3 ; ይከብድ፡ እምኆጻ፡ ባሕር፡ liber Jobi.Job 6,3 ; cumc.pronomen suffixumpron. suff.: gravarelaaliquem vel nimis gravem esse alicuila, ut: ጾር፡ ከብደነ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 180 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,21 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,18 ; ከብዳ፡ ኀጢአታ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 24,20 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 6,43 .
a)gravatumlavel oneratum essela: ይከብደኒ፡ ርእስየ፡ ወኢጥዒኩ፡ ንዋመ፡ Rel. Bar.; ወኢይክበድከ፡ ነፍስትከ፡ ውስተ፡ ምስካብከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,19 .
c)ingravescerelai.e. nimis vehementem fierila, ከብድ፡ ደዌሁ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 17,17 ; cumc. ዲበ፡ pers.: ከብደ፡ ቀትል፡ ዲበ፡ ሰኦል፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 10,3 (aliâs ጸንዐ፡ ).
d)molestum essela, oneri essela, cumc.pronomen suffixumpron. suff.(alicui)la: ከበድኩከ፡ εἰμὶ ἐπὶ σοὶ φορτίον liber Jobi.Job 7,20 ; cumc. ላዕለ፡ pers. Regum liber biblicum II.2 Reg. 13,25 ; 2 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 14,26 .
g)obdurescerela, indurarila, de animo: ትከብድ፡ ነፍስየ፡ ላዕሌሆሙ፡ Zachariae prophetia.Zach. 11,8 ; ከብደ፡ ልቡ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 7,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,11 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,7 . n. 850
II,1
1)gravem facerela: አክበድኪ፡ አርዑቶሙ፡ ፈድፋደ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 47,6 ; አክብዶ፡ (ei)la ገንዶራቲሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,38 .
a)cumc.Acc.rei et ላዕለ፡ vel ዲበ፡ pers.: gravelaquid vel nimis grave imponerelaalicui: እዴየ፡ ኢያከብድ፡ ላዕሌከ፡ liber Jobi.Job 33,7 ; liber Jobi.Job 23,2 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 15,16 ; Actus apostolorum.Act. 15,19 ; ኢታክብድ፡ ላዕሌሁ፡ ጾረ፡ ክቡደ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 180 ; ይደሉ፡ ከመ፡ ያክብዱ፡ ቀኖና፡ ላዕሌሁ፡ F.M. 16,4; እለ፡ ያከብዱ፡ ዲበ፡ አግብርቲሆሙ፡ ቅኔ፡ እኩየ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 21.
b)molestum facerela: አክበድክሙ፡ ላዕሌየ፡ ነገረክሙ፡ Malachiae prophetia.Mal. 3,13 .
c)cumulare (in molem)la: በኢያእምሮ፡ ያከብድ፡ ነገሮ፡ liber Jobi.Job 35,16 .
d)vehementem facerela: አክበደ፡ ተክዞ፡ ሙሴ፡ ጥቀ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 16,15 .
e)hebetarela, indurarela, cor suum Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 4,3 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 6,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,28 ; aliorum Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,1 ; አክብዶ፡ ኅሊና፡ tarditas animila(ad preces) Org.
2)
a)gravarela, onerarelaaliquem: አክበደ፡ ብረኪየ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 3,7 ; ( ሥጋ፡ ) ያከብዳ፡ ለነፍስ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 9,15 ; ኢታክብዱ፡ ልበክሙ፡ በስታይ፡ Lucae evangelium.Luc. 21,34 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 254.
b)molestiam exhiberela, oneri esselaalicui, እንዘ፡ ንክል፡ አክብዶ፡ ከመ፡ ሐዋርያተ፡ ክርስቶስ፡ ἐν βάρει εἶναι ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 2,6 ; cumc. ላዕለ፡ pers. ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 2,9 ; ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 12,16 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,16 .
I,1[amh. idemid., hujus verbi vestigia quaedam in caeteris linguis relicta sunt sub כתן ( videasvid. ክታን፡ ) et كدن SubjunctivusSubj. ይክድን፡ n. 875
1)tegerela, obtegerela, operirela, cooperirela,
a)aliquem vel aliquid, cumc.Acc.: አንበጣ፡ ይከድን፡ ገጻ፡ ለምድር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,5 ; ከደኖሙ፡ ባሕር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,27 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 21,33 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,10 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 9,15 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 16,33 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 24,3 ; ፍርሀት፡ ከደነኒ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 43,17 ; ከደኖሙ፡ ንዋም፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaggabitSx. Mag. 8 Enc. (Lud.); cumc. ውስተ፡ ut: ከደኑ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ገጸ፡ ምድር፡ Judith liber apocryphus.Judith 7,18 ; cumc. ዲበ፡ , ut: አምጽኡ፡ እብነ፡ ወከደኑ፡ ዲበ፡ አፈ፡ ግብ፡ Danielis prophetia.Dan. 6,17 .
c)velarelafaciem, obtegerela, clauderelaoculos, aures: ወይከድንዋ፡ ገጸ፡ መደልዋን፡ liber Jobi.Job 9,24 ; ከደኑ፡ አዕይንቲሆሙ፡ ἐκάμμυσαν Jesaiae prophetia.Jes. 6,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 29,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 33,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,15 ; ከደኑ፡ እዘኒሆሙ፡ συνέσχον Actus apostolorum.Act. 7,57 .
d)complicarelavel convolverelalibrum, Lucae evangelium.Luc. 4,20 .
2)occultarela, celarela: ከናፍር፡ ልሙጻት፡ ይከድና፡ ጽልአ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,18 ; ዘይከድን፡ አበሳሁ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 28,13 .
II,1
2)malum redderela, depravarela, ut animum alius: Satanas አእከየ፡ ልበ፡ አይሁድ፡ ላዕለ፡ ክርስቶስ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 2 ; vel animum sive mores suos, ut: አእከዩ፡ ልበሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 16,10 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 54 annot. 2; Danielis prophetia.Dan. 11,27 ; አእከዩ፡ ግዕዘ፡ (ob rhythmum finalem pro ግዕዞሙ፡ ) Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 24 Enc. ; vel actionem sive facinora sua: ኢያአኪ፡ ገቢረ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 93 ; አብዝኀ፡ አእክዮ፡ ምግባሪሁ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 127. In specie:
a)affligerela: ያአክያ፡ ለልብከ፡ κακώσει καρδίαν σου Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,22 .
b)aegrum redderela: ያአኪ፡ ዐይኖ፡ ላዕሌከ፡ እኁከ፡ Deuteronomium.Deut. 15,9 ;
IV,1
1)facere ut aliquis misericordiam inveniatlai.e.
a)misericordiam praestarela, impertirela, se misericordem praeberelaalicui: absoluteabs., ut: ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 13,4 romanae editionisrom.; cumc. ለ፡ pers. Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 58 ; plerumque cumc.Acc.: እንዘ፡ ኢታስተምሕር፡ ሰብአ፡ ዘከማከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,4 ; ኢያስተምሕር፡ (v. ይምሕር፡ ) ብእሲ፡ { እኁሁ፡ } Jesaiae prophetia.Jes. 9,19 ; Deuteronomium.Deut. 28,68 ; Herm. p. 28; Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 37 ; Judith liber apocryphus.Judith 6,19 ; አስተምሕረኒ፡ (Imperat.) Tobit, liber apocryphus.Tob. 3,15 ; etiam cumc. ዲበ፡ , ut: አስተምሐረ፡ እግዚእ፡ ዲበ፡ አንብዕነ፡ Rel. Bar.
b)misericordiamlaalicujus implorarela, commiserationem peterelaab aliquo aut sibi aut aliis ( intercederela): not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 68 ; Marci Evangelium.Marc. 7,34 ; cumc. ለ፡ pers.: ኣስተምሕር፡ ሎሙ፡ (var.) liber Jobi.Job 19,17 ; cumc.Acc.Genesis liber Pentateuchi.Gen. 42,21 ; cumc. ኀበ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 38,6 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 170,2 ; etiam cumc. ለ፡ ejus, pro quo interceditur, ut: አስተምሕር፡ ለነ፡ ሚካኤል፡ Mavâs. 16, et alias saepissime in precibus et litaniis.
I,1[ נָגַשׂ adegitla, exegitla; نَجَشَ agitavitla, compulitla; נֹגֵשׂ tyrannusla] SubjunctivusSubj. ይንግሥ፡ nec non ይንገሥ፡ ,
1)regnarela, regemlavel reginam essela, imperium tenerela: እመ፡ ገብር፡ ነግሠ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,57 ; ብየ፡ ( per mela) ነገሥት፡ ይነግሡ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,15 ; ኢይነግሥ፡ እንከ፡ ንጉሥ፡ በደማስቆ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 17,3 ; ይነግሥ፡ ንጉሥ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 23,5 ; አመ፡ ነግሠ፡ በሱሳ፡ ( ἐθρονίστη ) Esther, liber biblicus.Esth. 1,2 ; ይእቲ፡ ትንግሥ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,4 ; ነጊሥ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,14 ; ንገሥ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,5 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 4,8 ; እግዚአብሔር፡ ነግሠ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 92,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 96,1 ; ወይነግሥ፡ ብሔር፡ ዘትሬኢ፡ ይእዜ፡ ሙሱነ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 3,4 ; እምቅድመ፡ ይንግሡ፡ ተንባላት፡ በግብጽ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 8 Enc.; construitur cumc.c. ለ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 38 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 8,9 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 8,11 ; Judicum liber.Jud. 9,8 sequensseq.; Matthaei Evangelium.Matth. 2,22 ; ይነግሥ፡ ለኪ፡ እግዚአብሔር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 52,7 ; n. 687 ዘይነግሥ፡ ለኵሉ፡ ὁ παντοκράτωρ omnipotens Jeremiae prophetia.Jer. 39,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 39,19 ; Jeremiae prophetia.Jer. 40,11 ; Baruchi liber apocryphus.Bar. 3,1 ; vel cumc. ላዕለ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,1 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 23,17 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 46,8 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 35 ; Esther, liber biblicus.Esth. 1,1 ; Lucae evangelium.Luc. 1,33 ; vel cumc. ዲበ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 18,14 ; raro cumc.Acc., ut: ዘነግሠ፡ መንግሥተ፡ ከላዴዎን፡ Danielis prophetia.Dan. 9,1 .
III,3(saepissime ተሠሃለ፡ scriptum) clementemlavel propitium se praeberela; ignoscerela, veniam darela, condonarela; absoluteabs., ut: ተሣሀል፡ ἵλεως γενοῦ Amosi prophetia.Am. 7,2 ; ይክል፡ ተሣህሎ፡ δυνάστης ἐξιλασμῶν Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 16,11 ; οἰκτειρήσει Threni, liber biblicus.Thren. 3,31 ; liber Jobi.Job 5,18 ; cumc.Acc.personapers.: ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,15 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 11,30 -32 ( ἐλεεῖν ); ad Romanos epistola Pauli.Rom. 5,10 ( κατηλλάγημεν ); Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 16,9 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,17 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,18 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 50,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 84,1 ( εὐδοκεῖν ); Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 7,37 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,37 ; Jesaiae prophetia.Jes. 12,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 14,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 27,11 ; Jesaiae prophetia.Jes. 49,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 49,13 ; Jesaiae prophetia.Jes. 52,8 ; Jeremiae prophetia.Jer. 5,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 13,14 ( ἐπιποθήσω ); et cumc. እምነ፡ vel ዲበ፡ rei: ተሣሀላ፡ እግዚአብሔር፡ እምነ፡ እኪት፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 24,16 ; እሣሀል፡ ዲበ፡ ኀጢአቶሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,3 . ʾamaggaba
Grébaut
አመገበ፡ ʾamaggaba II,2 ያሜግብ፡ , ያመግብ፡ «préposerfr, créer administrateurfr» ― ሾመ፡ Ms. BNFabb217, fol. 47r.
114
Leslau
አመገበ ʾamaggaba appoint a guardianen, appoint an administrator or an overseeren, place in charge ofen 331b
śema
Grébaut
ሤመ፡ śema I,1 ይሠይም፡ , ይሢም፡ «préposerfr, mettre en chargefr, donner un emploifr, faire monterfr» ― ሾመ፡ Ms. BNFabb217, fol. 53v.
135
Leslau
śym I, ሤመ śema (yǝśim) seten, set in orderen, puten, placeen, appointen (to an office), ordainen, chargeen, establishen, designateen, instituteen, promoteen, consecrateen, (, ) hideen (that is, ‘place something aside’), inserten 539b
śema
Grébaut
ሤመ፡ śema I,1 ይሠይም፡ , ይሢም፡ «préposerfr, mettre en chargefr, donner un emploifr, faire monterfr» ― ሾመ፡ Ms. BNFabb217, fol. 53v.
135
Leslau
śym I, ሤመ śema (yǝśim) seten, set in orderen, puten, placeen, appointen (to an office), ordainen, chargeen, establishen, designateen, instituteen, promoteen, consecrateen, (, ) hideen (that is, ‘place something aside’), inserten 539b
malʾa
Grébaut
መልአ፡ malʾa I,1 ይመልእ፡ , ይምላእ፡ «remplirfr, être pleinfr» ― መላ፡ Ms. BNFabb217, fol. 33v.
75
Leslau
መልአ malʾa (yǝmlāʾ) fillen, fill upen, completeen, multiplyen (tr., intr.) be fullen, be filleden, overflowen, be fulfielleden, be completeden, be abundanten, abounden, () come to an enden 342
śǝyum , śǝyyum in traditional pronunciation and in 540a, ስዩም፡ sǝyum , fem. ሥይምት፡ śǝyǝmt ; pluralisPl. ሥዩማን፡ śǝyumān , śǝyyumān , ሠየምት፡ śayamt , śayyamt , fem. ሥዩማት፡ śǝyumāt
(title) chiefen, governoren ካልአንሰ፡ ሰየምት፡ እለ፡ ከመ፡ ሰራዌ፡ አቀፀን፡ ወካንቲባ፡ ሐማሴን፡ ወእለ፡ ከማሁ፡ ብዙኃን፡ ሰየምት፡ ተቀትሉ።Les autres chefs, tels que le aqaṣan du Sarāwē, le Kāntibā du Ḥamāsēn, et d’autres comme eux, furent tués en grand nombrefr 128 l. 25–26 (ed.), 146 l. 6–8 (tr.); ወአምጽአ፡ ጳጳስ፡ ወአውገዘ፡ ከመ፡ ኢይባእ፡ ስዩመ፡ ሃገር፡ ኢመኰንን፡ ኢዘቅሩብ፡ ወኢዘርኁቅ፡Il fit venir le métropolite et fit défendre sous peine d’excommunication que le chef du pays ou le gouverneur, voisin ou éloigné, n’entrassent [dans les fiefs du couvent].fr 20 l. 12–14 (ed.), 22 l. 18–21 (tr.); እመሂ፡ ሥዩም፡ ወሕዱግ፡le gouverneur (seyum) ou le vicaire (ḥedug)fr 29 l. 2 (ed.), 33 l. 8–9 (tr.); ወአዘዝኩ፡ ከመ፡ ኢይባኡ፡ ኀበ፡ ጕልቶሙ፡ መኳንንት፡ ወሥዩማን፡ ወእለ፡ በታሕቴሆሙ፡ ዓቢይ፡ ወንኡስ።*et j’ai ordonné que ni les gouverneurs, ni les chefs ni leurs subalternes, grands ou petits, n’entreraient dans leurs fiefs.fr 39 l. 27–28 (ed.), 47 l. 4–5 (tr.); ወሥዩመ፡ ሃገር፡ ተንሥአ፡ ክርስቶስ፡et le chef de la région, Tanseʾa Krestos;fr 36 l. 15 (ed.), 43 l. 2 (tr.)
Compounds
ሥዩመ፡ śǝyuma , ስዩመ፡ sǝyuma status constructusst. c. chief ofen, governor ofen
a) ሥዩመ፡ ሐማሴን፡ śǝyuma ḥamāsen chief of Ḥamāsenen ወእምድኅረዝ፡ አምኑ፡ ቦቱ፡ ሥዩማነ፡ ሰራዌ፡ ወሐማሴን፡Après cela, les chefs du Sarāwē et du Ḥamāsēn crurent en lui.fr 81 l. 23 (ed.), 98 l. 3 (tr.), videasvid. ሐማሴን፡
b) ሥዩመ፡ መደባይ፡ śǝyuma madabāy chief of Madabāyen ባሕቱ፡ ከመ፡ ኢይቅረቦን፡ ሥዩመ፡ መደባይ፡ ወባርኳ፡ በሕዳጥ፡ ምክንያት፡pour empêcher que le chef du Madabāy et du Bārkuā ne s’approchent de [ces pays] sous quelques prétextes futiles,fr 59 l. 9–10 (ed.), 71 l. 1–2 (tr.), videasvid. መደባይ፡
c) ሥዩመ፡ ምጋርያ፡ ፀምር፡ śǝyuma mǝgāryā ḍamr chief of Mǝgāryā Ḍamren ከመ፡ ኢይቅረቡ፡ ኀቤሆን፡ ሥዩመ፡ ዛና፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ሲሬ፡ ወአስገዴ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ አኅስዓ፡ ወሥዩመ፡ ምጋርያ፡ ፀምር፡Que de ces pays ne s’approchent ni le chef de Zānā, ni le chef du Sirē et d’Asgadē, ni le chef d’Aḫseʿā, ni le chef du Megāryā Ṣamr,fr 48 l. 18–20 (ed.), 58 l. 10–12 (tr.), videasvid. ምጋርያ፡ ፀምር፡
d) ሥዩመ፡ ሰልሲት፡ śǝyuma salsit chief of Salsiten ወበእምባ፡ ሠነይት፡ ሕዱግ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ሥዩመ፡ ሰልሲት፡ ሹም፡ አጋሜ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ስዩመ፡ እንደርታ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፡ ወዘታሕቴሁ፡ አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።Dans Embā Sanayt, au vicaire et à ses dépendants, au chef de l’Endartā et à ses dépendants, au chef du Saḥart et à ses dépendants: nous avons défendu d’[y] entrer.fr 40 l. 15–17 (ed.), 47 l. 28–32 (tr.), videasvid. ሰልሲት፡
e) ሥዩመ፡ ሰሐርት፡ śǝyuma saḥart chief of Saḥarten ʿil śeyum del Saḥartitʾ 68 l. 9–10 (ed.) 69 (tr.) Chronicle of ʿAmda ṢǝyonChron. Am. 53 ; ወበእምባ፡ ሠነይት፡ ሕዱግ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ሥዩመ፡ ሰልሲት፡ ሹም፡ አጋሜ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ስዩመ፡ እንደርታ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፡ ወዘታሕቴሁ፡ አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።Dans Embā Sanayt, au vicaire et à ses dépendants, au chef de l’Endartā et à ses dépendants, au chef du Saḥart et à ses dépendants: nous avons défendu d’[y] entrer.fr 40 l. 15–17 (ed.), 47 l. 28–32 (tr.); እሎንተ፡ ፯፡ አህጉራተ፡ እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ እመሂ፡ ሥዩመ፡ አጽቢ፧ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ጽራዕ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ እንደርታ፧ አው፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፧ ወሥዩመ፡ ዋጅራት፧ ውጉዝ፡ ለይኩን፡S’il se trouve quelqu’un qui viole ou opprime ces 7 pays, qu’il s’agisse du chef d’Aṣbi, ou du chef de Ṣerāʿ, ou du chef de l’Endartā, ou du chef du Saḥart, ou du chef du Wāǧerāt, maudit soit-ilfr 50 l. 16–19 (ed.), 60 l. 18–21 (tr.); በውእቱ፡ ዕለት፡ ዘተቀበለ፡ ሰሐርት፡ ሹም፡ ሠምረ፡ ክርስቶስ። ዘአክሱም፡ አቅሐ።La même jour, le chef du Saḥart, Samra Krestos, reçut les objets [suivants] d’Aksoum:fr 70 l. 29–30 (ed.), 85 l. 12–13 (tr.), videasvid. ሰሐርት፡
f) ሥዩመ፡ ሰራዌ፡ śǝyuma sarāwe chief of Sarāween ወካዕበ፡ እምነ፡ ሰራዌ፡ ጐለትኩ፡ ጕልት፡ ቤት፡ ገበዝ፡ ለማርያም፡ ዘደቅ፡ ኢታ፡ ለአባ፡ ዮሐንስ፡ ወእንዘ፡ ሥዩመ፡ ሰራዌ፡ አሮን፡Encore, j’ai donné un fief à [l’église de] Marie des Daqq Itā, à abbā Yoḥannes, pendant que le gouverneur du Sarāwē était Aron.fr 26 l. 27–28 (ed.), 30 l. 14–16 (tr.); ወእምድኅረዝ፡ አምኑ፡ ቦቱ፡ ሥዩማነ፡ ሰራዌ፡ ወሐማሴን፡Après cela, les chefs du Sarāwē et du Ḥamāsēn crurent en lui.fr 81 l. 23 (ed.), 98 l. 3 (tr.), videasvid. ሰራዌ፡
g) ሥዩመ፡ ሽረ፡ śǝyuma šǝra , ሥዩመ፡ ሲሬ፡ śǝyuma sire , ስዩመ፡ ሲሬ፡ sǝyuma sire , ሥዩም፡ ዘሲሬ፡ śǝyum zasire chief of Šǝraen ወሥዩመ፡ ሲሬ፡ ረዳኢ፡et le chef du Sirē était Radāʾifr 27 l. 10 (ed.), 31 l. 4–5 (tr.); እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ እመሂ፡ ሥዩመ፡ ሲሬ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ጽምብላ፡ ወእመሂ፡ ኅዱግ፡ ውጉዝ፡ ለይኩን፡S’il se trouve quelqu’un qui viole ou transgresse [cet acte], chef du Sirē, ou chef du Ṣembelā, ou vicaire, maudit soit-ilfr 47 l. 8–9 (ed.), 56 l. 23–24 (tr.); ከመ፡ ኢይቅረቡ፡ ኀቤሆን፡ ሥዩመ፡ ዛና፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ሲሬ፡ ወአስገዴ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ አኅስዓ፡ ወሥዩመ፡ ምጋርያ፡ ፀምር፡Que de ces pays ne s’approchent ni le chef de Zānā, ni le chef du Sirē et d’Asgadē, ni le chef d’Aḫseʿā, ni le chef du Megāryā Ṣamr,fr 48 l. 18–20 (ed.), 58 l. 10–12 (tr.), ከመ፡ ኢይቅረባ፡ ስዩመ፡ ሲሬ፡ ወመኰንነ፡ ትግሬ፡ ዘእንበለ፡ ቄስ፡ ገበዝ፡ ቀለምሲስ፡ አውጉዘነ፡ በቃለ፡ ጴጥሮስ፡ ወጳውሎስ።Nous avons défendu sous peine d’excommunication, par la parole de Pierre et de Paul, au chef du Sirē et au gouverneur du Tegrē de s’approcher de [ce pays], ce qui est permis seulement au qēsa gabaz Qalamsisfr 65 l. 8–9 (ed.), 78 l. 15–18 (tr.); ወሥዩም፡ ዘሲሬ፡ ውሉድ፡ ውሉዱ፡ ለ፩አንበሳ፡ ወረዳኢ፡ አዝማች፡ ዕበየ፡ ድንግል፡et le chef du Sirē, descendant des fils d’un lion et d’un puissant auxiliaire étant l’azmāč ʿEbaya Dengel.fr 74 l. 27–28 (ed.), 90 l. 3–4 (tr.), videasvid. ሽረ፡
Cross-references: videasvid. also ሹም፡ ሽረ፡ under ሹም፡
h) ሥዩመ፡ ባሕር፡ śǝyuma bāḥrgovernor of the seaen 92 (388) l. 17 (ed.), 93 (389) l. 29 (tr.), videasvid. ባሕር፡
i) ሥዩመ፡ ቡር፡ śǝyuma bur chief of Buren ጐለትኩ፡ አነ፡ ልብነ፡ ድንግል፡ ንጉሥ፡ ለዝማል፡ ቡር፡ ወለብእሲቱ፡ አድከሙ፡ ወለወልዱ፡ ስብሐት፡ ለአብ፡Moi, Lebna Dengel, roi, j’ai donné des fiefs à Zemāl, chef du Bur, à sa femme Adkamu et à son fils Sebḥat La ʾAb,fr 35 l. 21–23 (ed.), 42 l. 2–3 (tr.), videasvid. ቡር፡
j) ሥዩመ፡ ባርኳ፡ śǝyuma bārkʷā chief of Bārkʷāen ባሕቱ፡ ከመ፡ ኢይቅረቦን፡ ሥዩመ፡ መደባይ፡ ወባርኳ፡ በሕዳጥ፡ ምክንያት፡pour empêcher que le chef du Madabāy et du Bārkuā ne s’approchent de [ces pays] sous quelques prétextes futiles,fr 59 l. 9–10 (ed.), 71 l. 1–2 (tr.), videasvid. ባርኳ፡
k) ሥዩመ፡ ተምቤን፡ śǝyuma tamben , ሥዩመ፡ ተንቤን፡ śǝyuma tanben (title) chief of Tanbenen ሥዩመ፡ ተንቤን፡ ወሕዱጉ፡ ወራቅ፡ መአሰሬሁ፡ ወቃለ፡ ነጋሢሁ፡au chef du Tanbēn, à son vicaire, à son rāq maʾasarē, et à son porte-parolefr 40 l. 9 (ed.), 47 l. 20–21 (tr.), videasvid. ተምቤን፡
l) ሥዩመ፡ ቶራት፡ śǝyuma torāt chief of Torāten እመሂ ሥዩመ፡ ቶራት፡ እመሂ፡ አውፋሪ፡ ዘረፍታ፡ ... አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።Au chef de Torāt, à l’awfāri de Zaraftā, …, nous avons défendu d’[y] entrer [dans les fiefs susdits].fr 40 l. 4, l. 11 (ed.), 47 l. 15, l. 23 (tr.), videasvid. ቶራት፡
m) ሥዩመ፡ ትግሬ፡ śǝyuma tǝgre chief of Tigreen (title) ከመ፡ ኢይቅረብዎ፡ ሥዩማን፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ትግሬ፡[J’ai ordonné que] personne d’entre les chefs, ni le chef du Tegrē, …, n’entre dans [ces pays -là],fr 60 l. 11 (ed.), 72 l. 7–8 (tr.); ለእሊህ፡ አህጉር፡ ሐፀቦ፡ ... ከመ፡ አይቅረቡ፡ ኀቤሆን፡ ሥዩመ፡ ትግሬ፡ ዘውእቱ፡ ደጅ፡ አዝማች፡ ወንቡረ፡ እድ፡ ወሊቀ፡ አክሱም፡Pour empêcher que le chef du Tegrē, c’est-à-dire le daǧ azmāč, ou le nebura ed, ou le chef d’Aksoum ne s’approchent de ces pays, Ḥaṣabo …fr 53 l. 25, 27–29 (ed.), 64 l. 19–21 (tr.), videasvid. ትግሬ፡
n) ሥዩመ፡ ናዕዴር፡ śǝyuma nāʿder (title) chief of Nāʿderen እንዘ፡ ሊቀ፡ አክሱም፡ ሐብታይ፡ ወሥዩመ፡ ናዕዴር፡ ገብረ፡ ማርያም፡alors que le chef d’Aksoum était Ḥabtāy, et le chef du Nāʿdēr, Gabra Māryām,fr 39 l. 4–5 (ed.), 46 l. 10–11 (tr.); ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ [ውጉዝ፡ ለይኩን፡] እስከ፡ ውሉደ፡ ውሉዱ፡ እመሂ፡ ሊቀ፡ አክሱም፡ ወሥዩመ፡ ናዕዴር፡ ... ወእመሂ፡ እምሥዩማነ፡ ናዕዴር፡Si quelqu’un viole ou transgresse [cet acte], maudit soit-il pour toutes les générations, même s’il s’agit du chef (liq) d’Aksoum, ou du chef (seyum) du Nāʿe{sic}dēr, …, ou d’un des gouverneurs du Nāʿdēr!fr 39 l. 9–12 (ed.), 46 l. 16–20 (tr.), videasvid. ናዕዴር፡
o) ሥዩመ፡ እምባ፡ ሠነይቲ፡ śǝyuma ʾǝmbā śannayti (title) chief of ʾĀmbā Śanayten ወሥዩመ፡ እምባ፡ ሠነይትሂ፡ ነበረ፡ እንዘ፡ ይትበሀል፡ ሕዱገ፡ ዘሐለስትዮ፡Le chef d’Embā Sanayt était donc appelé le ḥedug des halastyofr 31 l. 6–7 (ed.), 36 l. 10–11 (tr.), videasvid. እምባ፡ ሠነይቲ፡
p) ሥዩመ፡ አሰም፡ śǝyuma ʾasam , ስዩመ፡ አሰም፡ śǝyuma ʾasam (title) chief of ʾAsamen እመሂ፡ ደጅ፡ አዝማች፡ ወእመሂ፡ አፈ፡ መኰንን፡ ወስዩመ፡ አሰም፡ ከመ፡ ኢይቅረብዋ፡ ወኢይትዓደውዋ፡Si le daǧ azmāč ou le procureur du gouverneur ou le chef d’Asam s’approchent de ce [pays], ou violent [cet acte],fr 48 l. 6–7 (ed.), 57 l. 27–28 (tr.), videasvid. አሰም፡
q) ሥዩመ፡ እንደርታ፡ śǝyuma ʾǝndartā , ስዩመ፡ እንደርታ፡ sǝyuma ʾǝndartā (title) chief of ʾƎndartāen ወበእምባ፡ ሠነይት፡ ሕዱግ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ሥዩመ፡ ሰልሲት፡ ሹም፡ አጋሜ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ስዩመ፡ እንደርታ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፡ ወዘታሕቴሁ፡ አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።Dans Embā Sanayt, au vicaire et à ses dépendants, au chef de l’Endartā et à ses dépendants, au chef du Saḥart et à ses dépendants: nous avons défendu d’[y] entrer.fr 40 l. 15–17 (ed.), 47 l. 28–32 (tr.); እሎንተ፡ ፯፡ አህጉራተ፡ እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ እመሂ፡ ሥዩመ፡ አጽቢ፧ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ጽራዕ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ እንደርታ፧ አው፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፧ ወሥዩመ፡ ዋጅራት፧ ውጉዝ፡ ለይኩን፡S’il se trouve quelqu’un qui viole ou opprime ces 7 pays, qu’il s’agisse du chef d’Aṣbi, ou du chef de Ṣerāʿ, ou du chef de l’Endartā, ou du chef du Saḥart, ou du chef du Wāǧerāt, maudit soit-ilfr 50 l. 16–19 (ed.), 60 l. 18–21 (tr.), videasvid. እንደርታ፡
r) ሥዩመ፡ አስገዴ፡ śǝyuma ʾasgade (title) chief of ʾAsgadeen chief of ʾAsgadeen ከመ፡ ኢይቅረቡ፡ ኀቤሆን፡ ሥዩመ፡ ዛና፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ሲሬ፡ ወአስገዴ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ አኅስዓ፡ ወሥዩመ፡ ምጋርያ፡ ፀምር፡Que de ces pays ne s’approchent ni le chef de Zānā, ni le chef du Sirē et d’Asgadē, ni le chef d’Aḫseʿā, ni le chef du Megāryā Ṣamr,fr 48 l. 18–20 (ed.), 58 l. 10–12 (tr.), videasvid. አስገዴ፡
s) ሥዩመ፡ አኅስዓ፡ śǝyuma ʾaḫsǝʿā (title) chief of ʾAḫsǝʿāen እመሂ ሥዩመ፡ አኅስዓ፡ ወአፈ፡ ወይዘሮ ... አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።au chef de l’Aḫseʿa{sic}, au porte-parole de la princesse, …, nous avons défendu d’[y] entrer [dans les fiefs susdits].fr 40 l. 5–6, l. 11 (ed.), 47 l. 16–17, l. 23 (tr.); ከመ፡ ኢይቅረቡ፡ ኀቤሆን፡ ሥዩመ፡ ዛና፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ሲሬ፡ ወአስገዴ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ አኅስዓ፡ ወሥዩመ፡ ምጋርያ፡ ፀምር፡Que de ces pays ne s’approchent ni le chef de Zānā, ni le chef du Sirē et d’Asgadē, ni le chef d’Aḫseʿā, ni le chef du Megāryā Ṣamr,fr 48 l. 18–20 (ed.), 58 l. 10–12 (tr.), videasvid. አኅስዓ፡
t) ሥዩመ፡ አጽቢ፡ śǝyuma ʾaṣbi (title) chief of ʾAṣbien ወበሃገራይሂ፡ ሥዩመ፡ አጽቢ፡ ወሕዱግ፡ ወገዛኢ፡ ወማእከለ፡ ባሕር፡ ወአደግሲኒሁ፡ አሕረምነ።Dans le Hāgarāy, au chef d’Aṣbi, au vicaire, au commendant, au māʾekala bāḥr et à son adagsini, nous avons défendu d’[y] entrerfr 40 l. 14–15 (ed.), 47 l. 26–28 (tr.); እሎንተ፡ ፯፡ አህጉራተ፡ እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ እመሂ፡ ሥዩመ፡ አጽቢ፧ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ጽራዕ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ እንደርታ፧ አው፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፧ ወሥዩመ፡ ዋጅራት፧ ውጉዝ፡ ለይኩን፡S’il se trouve quelqu’un qui viole ou opprime ces 7 pays, qu’il s’agisse du chef d’Aṣbi, ou du chef de Ṣerāʿ, ou du chef de l’Endartā, ou du chef du Saḥart, ou du chef du Wāǧerāt, maudit soit-ilfr 50 l. 16–19 (ed.), 60 l. 18–21 (tr.), videasvid. አጽቢ፡
u) ሥዩመ፡ ዋጅራት፡ śǝyuma wāǧǝrāt (title) chief of Wāǧǝrāten እሎንተ፡ ፯፡ አህጉራተ፡ እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ እመሂ፡ ሥዩመ፡ አጽቢ፧ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ጽራዕ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ እንደርታ፧ አው፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፧ ወሥዩመ፡ ዋጅራት፧ ውጉዝ፡ ለይኩን፡S’il se trouve quelqu’un qui viole ou opprime ces 7 pays, qu’il s’agisse du chef d’Aṣbi, ou du chef de Ṣerāʿ, ou du chef de l’Endartā, ou du chef du Saḥart, ou du chef du Wāǧerāt, maudit soit-ilfr 50 l. 16–19 (ed.), 60 l. 18–21 (tr.), videasvid. ዋጅራት፡
v) ሥዩመ፡ ዋግ፡ śǝyuma wāg (title) chief of Wāgen ʿil śeyum del Wāgitʾ 68 l. 9 (ed.) 69 (tr.) Chronicle of ʿAmda ṢǝyonChron. Am. 53 videasvid. ዋግ፡
w) ሥዩመ፡ ዓጋመ፡ śǝyuma ʿāgāma , ሥዩመ፡ አጋሜ፡ śǝyuma ʾagāme (title) chief of ʿĀgāmaen ጐለትኩ፡ ጕልተ፡ ሥዩሜ፡ አጋሜ፡ወልደ፡ ልዑል፡ ለታቦተ፡ ማርያም፡ ዘኍንድጕንዴ፡Moi, Walda Leʿul, chef de l’Agāmē, j’ai donné en fief au tabernacle de Marie, de Guendeguendē,fr 54 l. 23–24 (ed.), 65 l. 23–24 (tr.), videasvid. ዓጋመ፡
Cross-references: videasvid. also ዓጋመ፡ ሹም፡ under ሹም፡
x) ሥዩመ፡ ዛና፡ śǝyuma zānā (title) chief of Zānāen ከመ፡ ኢይቅረቡ፡ ኀቤሆን፡ ሥዩመ፡ ዛና፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ሲሬ፡ ወአስገዴ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ አኅስዓ፡ ወሥዩመ፡ ምጋርያ፡ ፀምር፡Que de ces pays ne s’approchent ni le chef de Zānā, ni le chef du Sirē et d’Asgadē, ni le chef d’Aḫseʿā, ni le chef du Megāryā Ṣamr,fr 48 l. 18–20 (ed.), 58 l. 10–12 (tr.), videasvid. ዛና፡
y) ሥዩመ፡ ዘንጒ፡ śǝyuma zangʷi (title) chief of Zangʷien ወሥዩመ፡ ጸድያ፡ ወሥዩመ፡ ዘንጒ፡ ዘላዕል፡ ወዘታሕት፡ ... አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።au chef de Ṣadyā, au chef du haut et du bas Zongui, …, nous avons défendu d’[y] entrer [dans les fiefs susdits]fr 40 l. 7–8, l. 11 (ed.), 47 l. 18–20, l. 23 (tr.), videasvid. ዘንጒ፡
z) ሥዩመ፡ ዳኽና፡ śǝyuma dāḵǝnā (title) chief of Dāḵǝnāen ʿil śeyum del Dāḫanāitʾ 68 l. 9 (ed.) 69 (tr.) Chronicle of ʿAmda ṢǝyonChron. Am. 53 videasvid. ዳኽና፡
а) ሥዩመ፡ ደዋሮ፡ śǝyuma dawāro (title) chief of Dawāroen ʿil śeyum del Dawāroitʾ 76 l. 8 (ed.) 77 (tr.) Chronicle of ʿAmda ṢǝyonChron. Am. 80 videasvid. ደዋሮ፡
б) ሥዩመ፡ ገርዓልታ፡ śǝyuma garʿāltā (title) chief of Garʿāltāen ወሥዩመ፡ ገርዓልታ፡ ወኅዱግ ... አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።au chef du Garʿāltā at au vicaire, …, nous avons défendu d’[y] entrer [dans les fiefs susdits]fr 40 l. 10, l. 11 (ed.), 47 l. 21, l. 23 (tr.), videasvid. ገርዓልታ፡
в) ሥዩመ፡ ጽምብላ፡ śǝyuma ṣembǝlā (title) chief of Ṣǝmbǝlāen እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ እመሂ፡ ሥዩመ፡ ሲሬ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ጽምብላ፡ ወእመሂ፡ ኅዱግ፡ ውጉዝ፡ ለይኩን፡S’il se trouve quelqu’un qui viole ou transgresse [cet acte], chef du Sirē, ou chef du Ṣembelā, ou vicaire, maudit soit-ilfr 47 l. 8–9 (ed.), 56 l. 23–24 (tr.), videasvid. ጽምብላ፡
г) ሥዩመ፡ ጽራዕ፡ śǝyuma ṣǝrāʿ (title) chief of Ṣǝrāʿen እሎንተ፡ ፯፡ አህጉራተ፡ እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ እመሂ፡ ሥዩመ፡ አጽቢ፧ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ጽራዕ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ እንደርታ፧ አው፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፧ ወሥዩመ፡ ዋጅራት፧ ውጉዝ፡ ለይኩን፡S’il se trouve quelqu’un qui viole ou opprime ces 7 pays, qu’il s’agisse du chef d’Aṣbi, ou du chef de Ṣerāʿ, ou du chef de l’Endartā, ou du chef du Saḥart, ou du chef du Wāǧerāt, maudit soit-ilfr 50 l. 16–19 (ed.), 60 l. 18–21 (tr.), videasvid. ጽራዕ፡
д) ሥዩመ፡ ጸድያ፡ śǝyuma ṣadyā (title) chief of Ṣadyāen ወሥዩመ፡ ጸድያ፡ ወሥዩመ፡ ዘንጒ፡ ዘላዕል፡ ወዘታሕት፡ ... አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።au chef de Ṣadyā, au chef du haut et du bas Zongui, …, nous avons défendu d’[y] entrer [dans les fiefs susdits]fr 40 l. 7–8, l. 11 (ed.), 47 l. 18–20, l. 23 (tr.), videasvid. ጸድያ፡
Grébaut
ሥዩም፡ śǝyum , pluralisPl. ሥዩማን፡ śǝyumān «préposefr, préfetfr, administrateurfr, employéfr, quiconque est en chargefr» ― ሹም፡ Ms. BNFabb217, fol. 53v.
ሥይምት፡ śǝyǝmt fem. , pluralisPl. ሥዩማት፡ śǝyumāt «(idem au féminin)» ― ሴት፡ ሹም፡ Ms. BNFabb217, fol. 54r.
135
Leslau
ሥዩም፡ śǝyyum (pluralisPl. ሥዩማን፡ śǝyyumān , ሠየምት፡ śayyamt ) pass. part. of videasvid. ሤመ śema ; also appointeeen, officialen, governoren, prefecten, one who is on charge (of)en 540a
ʾanśʾa bearen, tolerateensopportareit’ ?, ኢያንሥአት፡ ሥጋሁ፡ አሐተ፡ ዕለተ፡il suo corpo non sopportò la fame un solo giorno!it 389 (ed.) , 134 (tr.) ወሰአለ፡ ኅብስተ፡ ለሥጋሁ፡ ኢያንሥአ፡ ረኀባ፡ እምዝ፡ ኵሉ፡ ኲናት፡ ወእሳት፡ ኢያንሥአ፡ ጽምአ።chiese del pane per il suo corpo, a non sopportò la fame; più di tutte (quelle) lance e (quel) fuoco, sopportò la sete!it 389-390 (ed.) , 134 (tr.) (‘Traduzione provvisoria, con significato di አንሥአ፡ non attestato in 636-637 404 , oppure cf. tigrino ንስዔ፡ «ristorare, sfamare», caus. አንስዔ፡ «far ristorare, far sfamare» ?’ 134 n. 34 ) ṣanʿa stayen, remainen (in one place) ወእምውእቱ፡ ጊዜ፡ እስከ፡ ዮም፡ ጸንዓ፡ ስፍራ፡ በውእቱ፡ መካን።Depuis lors jusqu’aujourd’hui, le campement est resté fixé dans cet endroitfr 137 l. 31-32 (ed.) , 156 l. 31-32 (tr.) tamargʷaza
Grébaut
ተመርጐዘ፡ tamargʷaza , quadrl., III,1, ይትመረጐዝ፡ , ይትመርጐዝ «s’appuyer sur la canne ou sur le bâtonfr» ― ተመረጐዘ፡ Ms. BNFabb217, fol. 37v.
87
Leslau
ተመርጐዘ፡ tamargʷaza lean upon a staffen, lean onen (a person), relyen 358a
taśalṭa , taśallaṭa
Grébaut
ተሠለጠ፡ taśallaṭa III,2 ይሤለጥ፡ , ይሠለጥ፡ «être autoriséfr, être accomplifr» ― ተበየነ፡ , ተጨረሰ፡ Ms. BNFabb217, fol. 49v.
122
Leslau
ተሠልጠ taśalṭa , ተሠለጠ taśallaṭa make oneself masteren, acquire poweren, exercise authorityen, have authorityen, gain mastery (over)en, rule (over)en, dominateen, become powerfulen, prevailen 530a
mabbala
Grébaut
መበለ፡ mabbala I,2 ይሜብል፡ , ይመብል፡ «avoir autoritéfr, maîtriserfr, prendre le dessusfr, inspirer respect et craintefr» ― ሰለጠነ፡ , ተፈራ፡ Ms. BNFabb217, fol. 39v.
93
Leslau
መበለ mabbala ruleen, domineeren, exercise authorityen, wield poweren, (Sw. in 183) behave arrogantlyen 328b
śǝlṭān , pluralisPl. ሥልጣናት፡ śǝlṭānāt
person in power ? ሥልጣንሂ፡ ፍጎ፡ ገብረ፡ መድኅን፡ ካህሱ፡ ክንፉ፡ ወለተ፡ ጊዮርጊስ፡ ወለተ፡ ጐብለል፡Le selṭān était Fego Gabra Madḫen, Kāhsu, Kenfu, Walatta Giyorgis fille de Guablalfr 51 l. 26–27 (ed.), 62 l. 11–12 (tr.); ናሁ፡ ጸሐፍነ፡ ካህናተ፡ ጽዮን፡ ታሪከ፡ ሥልጣኑ፡ ወኃይሉ፡ ለመስፍነ፡ መሳፍንት፡ ደጅ፡ አዝማች፡ ወልደ፡ ሥላሴ፡ ዘሥሉጥ፡ ዲበ፡ ሥልጣናት፡ ወእግዚእ፡ ዲበ፡ አጋእዝት፡voici que nous, les prêtres de Ṣyon, nous allons écrire l’histoire de le puissance et de la force du prince des princes, le daǧ azmāč Walda Sellāsē, puissant sur les puissances, maître sur les maîtresfr 80 l. 12–15 (ed.), 96 l. 24–26 (tr.)
Grébaut
ሥልጣን፡ śǝlṭān , pluralisPl. ሥልጣናት፡ śǝlṭānāt «pouvoirfr, autoritéfr, un des ordres angéliques :fr potestatesla, Sultanfr» ― Ms. BNFabb217, fol. 49v.
123
Leslau
ሥልጣን śǝlṭān dominionen, authorityen, jurisdictionen, poweren 530a
ʾaślaṭa , ʾaśallaṭa
Grébaut
አሠለጠ፡ ʾaśallaṭa II,2 ያሤልጥ፡ , ያሠልጥ፡ «autoriserfr, faire accomplirfr» ― አስገዛ፡ , አበየነ፡ , አስጨረሰ፡ Ms. BNFabb217, fol. 49v.
122
Leslau
አሥለጠ ʾaślaṭa , አሠለጠ ʾaśallaṭa have poweren, give poweren 530a
ḥora
Grébaut
ሖረ፡ ḥora I,1 የሐውር፡ , ይሑር፡ «allerfr au figuré : coïterfr, etc.» ― ሔደ፡ Ms. BNFabb217, fol. 26v.
56
Leslau
ḥwr ሖረ ḥora (yǝḥor, yǝḥur) goen, go forthen, proceeden, departen, follow a way of lifeen, have sexual intercourseen
ዘይሐውር zayǝḥawwǝr a moving creatureen
249b
Cross-references: for ከዐወ፡ ማይ፡ ዘሥርዐተ፡ ሥጋ፡ videasvid. ማይ፡ (TraCES)
śallaṭa
Grébaut
ሠለጠ፡ śallaṭa I,2 ይሤልጥ፡ , ይሠልጥ፡ «être au pouvoirfr, avoir puissancefr, acheverfr, accomplirfr» ― ገዛ፡ , ተበየነ፡ , ጨረሰ፡ Ms. BNFabb217, fol. 49v.
122
Leslau
ሠለጠ śallaṭa , () ሠለጠ፡ śalaṭa gain dominionen, have poweren, have authorityen, exercise authorityen, become masteren, reignen, ruleen 530a
tamǝʿǝʿa , ተምዐ፡ tammǝʿa , ተምአ፡ tammǝʾa
Grébaut
ተምዕዐ፡ tamǝʿǝʿa III,1 ይትመዓዕ፡ «être irritéfr, être provoqué à l’indignationfr» ― ተቈጠ፡ Ms. BNFabb217, fol. 44v.
ተምዐ፡ tammǝʿa III,1 ይትምዕ፡ ((sic) mêmes sens) 107
Leslau
mʿʿ , ተምዕዐ፡ tamǝʿǝʿa , ተምዐ፡ tammǝʿa , () ተምአ፡ tammǝʾa be angryen, rageen, be enrageden, be indignanten, be irritateden 325a
ʾamabbala
Leslau
አመበለ ʾamabbala causative {of videasvid. መበለ mabbala } 328b
ʾamṣǝʾa
Grébaut
አምጽአ፡ ʾamṣǝʾa II,1 ያመጽእ፡ , ያምጽእ፡ «faire venirfr, apporterfr» ― አመጣ፡ Ms. BNFabb217, fol. 48r.
118
Leslau
አምጽአ ʾamṣǝʾa bringen, offeren, cause to happenen, bring abouten, raise upen, conveyen (a thing to a place), put forthen 369b
śaḥaqa , śǝḥqa , ሰሐቀ፡ saḥaqa
Grébaut
ሠሐቀ፡ śaḥaqa I,1 ይሥሕቅ፡ , ይሥሐቅ፡ «rirefr» ― ሣቀ፡ Ms. BNFabb217, fol. 49v.
123
Leslau
ሠሐቀ śaḥaqa , ሥሕቀ śǝḥqa (yǝśḥaq), (), ሰሐቀ saḥaqa laughen, laugh aten, mocken, scoff aten, jesten, smile aten 528a
ʾanbara composeen, createen ወቦ፡ አመ፡ ይትገበር፡ ግብረ፡ መንፈሳዌ፡ እመንገለ፡ መንግሥቱ፡ መንፈሳዊ፡ ወአንብቦ፡ መጻሕፍት፡ ወአጵንግሎቶን፡ ወአንብሮ፡ ድርሰት፡from the side of his spiritual realm, there was a time when he carried out spiritual acts by reading the books and commenting them, and composing a treatiseen 85 § 172 (ed.), 50 § 172 (tr.) (Cf. also 621)
Leslau
አንበረ ʾanbara composeen 383b
ʾasalṭana
Grébaut
አሠልጠነ፡ ʾasalṭana , II, ያሠለጥን፡ , ያሠልጥን፡ «donner le pouvoirfr, render fort, puissantfr» ― አሠለጠነ፡ Ms. BNFabb217, fol. 49v.
123
Leslau
አሠልጠነ ʾasalṭana give full poweren, give authorityen, give dominionen 530a
kadana reflexivumrefl. cover oneselfen አኮ፡ ልብሰ፡ ዓለም፡ ሣዕረ፡ ወቈጽለ፡ ኢከደንክዎ።ma non è solo di vesti mondane che non mi sono copertoit 391 (ed.) , 134 (tr.) (‘ ኢከደንክዎ፡ che assumiamo con significato riflessivo equivalente a ኢለበስክዎ፡ («l’ho indossato», «me ne sono rivestito» ), non attestato in 874-875 né in 275 ; alcuni codici, imbarazzati, integrano con ሥጋየ፡ ; altri transformano il verbo nel più usuale riflessivo ኢተከደንኩ፡ .’ 134 n. 39 ) ʾastamḥara
Grébaut
አስተምሐረ፡ ʾastamḥara IV,1 ያስተምሕር፡ «être enclin à la miséricordefr, intercéder pour un autrefr, obtenir des grâces à un autrefr» ― አማለደ፡ Ms. BNFabb217, fol. 34v.
78
Leslau
አስተምሐረ ʾastamḥara implore pityen, crave mercyen, seek mercyen, ask for mercyen, be prone to pityen, have pityen, intercedeen, be mercifulen, be compassionateen, obtain pardonen 336b
taśāhala , taśahala , ተሠሃለ፡ taśahāla
Grébaut
ተሣሀለ፡ taśāhala III,3 ይሣሀል፡ «avoir pitiéfr, être clémentfr, pardnonnerfr» ― ይቅር፡ አለ፡ Ms. BNFabb217, fol. 49r.
121
Leslau
śhl , ተሣሀለ፡ taśāhala , ተሠሀለ፡ taśahala , () ተሠሃለ፡ taśahāla be graciousen, have mercyen, show oneself mercifulen, be compassionateen, show oneself propitiousen, be lenienten, show compassionen, forgiveen, pardonen, have pityen, be forgivingen 528a
III,2
2)vehila,
b)invehilacurru, al., cumc. በ፡ , ut: በአፍራስ፡ ወበሰረገላ፡ ይጼዐኑ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 6,23 ; Jeremiae prophetia.Jer. 17,25 ; cumc. ላዕለ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,12 ; cumc. ዲበ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 22,4 ; cumc.Acc.: ሰረገላ፡ ወዘይጼዐኖሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 28,22 ; ሰረገላ፡ በኀበ፡ ይጼዐን፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 73,2 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 172,1 .
d)translatetransl.:
α)insiderela: ይጼዐን፡ ቀመረ፡ insidet fornici, Lud. e Lit. Orth.
β)obsiderela: ተጽዕነ፡ ላዕሌሁ፡ ሰይጣን፡ Sx. not able to find explanation in abbreviation listMasc. 19 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 29 al. Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.: ተጽዕነ፡ ዘ፡ ሰረረ፡ በረረሂ፡ ይ፡
IV,3facere ut collidantur, colluctenlaturla; translatetransl.de vaporibus et nebulis sursum volutis et volitando quasi colluctantibus: (Deus) ዲበ፡ አርእስተ፡ አድባር፡ ለተነ፡ ጊሜ፡ ዘያጠይሶ፤ እንበለ፡ ረዓም፡ ዘያግሕሦ፤ ውስተ፡ አየራት፡ ዘያስተቃልሶ፤ ወለገጸ፡ ሰማይ፡ ርሒብ፡ ዐጽፈ፡ ደመና፡ ዘያለብሶ፡ not able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 56 .
Substantivumsubst., m. , vaporla, fumusla: ተነ፡ ጢስ፡ ἀτμὶς καπνοῦ Joelis prophetia.Joel 3,3 ; ለእሳት፡ ይቀድም፡ ይጠይስ፡ ተነ፡ ጢሱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,24 ; ዘእንበለ፡ ይደመር፡ ለብርሃነ፡ እሳት፡ ተን፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 236 ; Deus qui ዲበ፡ አርእስተ፡ አድባር፡ ለተነ፡ ጊሜ፡ ያጠይሶ፡ M.M. f. 56.
praepositiopraep.[sive a ደበበ፡ sive a ዴበ፡ propagata] antiquitus ዲቤ፡ (ut Matthaei Evangelium.Matth. 14,26 et Matthaei Evangelium.Matth. 24,2 romanae editionisrom.; Evangelium Joannis.Joh. 12,15 et Evangelium Joannis.Joh. 13,25 romanae editionisrom.) quae forma ante pronomina suff. semper retinetur ( gramm.§ 167,3), dein plerumque ዲበ፡
1) ዲበ፡ simplex: superla, suprala, inla, plerumque ἐπί , de statu quietis et de motu (cum ላዕለ፡ multis in locis permutatur, sed proprie ab eo distinguitur, sicut ἐπί auf ab ὑπὲρ über , ita quidem, ut ዲበ፡ magis de iis quae in superiore rei parte posita sunt, ei insistunt vel incumbunt, minus de iis, quae rei imminent et super eam suspensa sunt, usurpetur: ዘይወግር፡ እብነ፡ ላዕሌሁ፡ ({über sich}) ትወርድ፡ ዲበ፡ ( auf ) ርእሱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,25 ; አዕረፈት፡ በረከት፡ ላዕለ፡ ያዕቆብ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 44,23 ): እብን፡ ዲበ፡ እብን፡ Marci Evangelium.Marc. 13,2 ; አግብርት፡ ዲበ፡ አፍራስ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,7 ; ርእስኪ፡ ዘዲቤኪ፡ Canticum Canticorum.Cant. 7,6 ; እደውኪ፡ ዲበ፡ ርእስኪ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 2,36 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,4 ; መንፈሰ፡ ዚአየ፡ ውእቱ፡ ዘዲቤከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; ይነብር፡ ዲበ፡ መንበር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 19,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,2 ; ያንብርዋ፡ ዲበ፡ ተቅዋማ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,19 ; ቆመት፡ ዲበ፡ ምድር፡ Danielis prophetia.Dan. 7,4 ; ይሰክብ፡ n. 1104 ዲበ፡ ምስካቡ፡ liber Jobi.Job 33,15 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,6 ; ይርፍቁ፡ ዲበ፡ ሣዕር፡ Marci Evangelium.Marc. 6,39 ; እለ፡ የኀድሩ፡ ዲበ፡ የብስ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,9 ; ይጼዐን፡ ዲበ፡ አድግ፡ Evangelium Joannis.Joh. 12,15 ; አስመኩ፡ ዲቤከ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 29,7 ; ያሰክምዎ፡ ዲበ፡ መታክፍቲሁ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,4 ; ወድቀ፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 13,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,44 ; ዲበ፡ ዘይወርድ፡ መንፈስ፡ Evangelium Joannis.Joh. 1,33 ; ዲበ፡ ኰኵሕ፡ አሐንጽ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 16,18 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 2,20 ; ዘይወዲ፡ እብነ፡ ዲበ፡ ሞጸፍ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,8 ; ንሥኡ፡ አርዑትየ፡ ዲቤክሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 11,29 ; ሶጠት፡ ዲበ፡ ርእስየ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 26,12 ; ተክዕወ፡ ዲበ፡ ምድር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,35 ; ወሀብኩ፡ መንፈስየ፡ ዲቤሁ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 42,1 ; አፍሓመ፡ እሳት፡ ታስተጋብእ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 25,22 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,20 ; ጽሑፍ፡ ዲበ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 17 ( videasvid. sub ተድባብ፡ ); እንስሳ፡ ዘሀሎ፡ ዲበ፡ ምድር፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,28 .
a)post verba tegendi et vestiendi: ክዱን፡ እብን፡ ዲቤሁ፡ Evangelium Joannis.Joh. 11,38 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,24 ; liber Jobi.Job 39,19 ; Evangelium Joannis.Joh. 20,7 ; de vestibus alicui superindutis: ኢየሀሉ፡ ዲቤሆሙ፡ ፀምር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 44,17 ; ሀሎ፡ ዲቤሁ፡ ልብስ፡ ጥቁብ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 136, vel de tutela, qua quis protegitur Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 102,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 102,17 ; vel precari prolaaliquo Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,5 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,24 .
b)de onere, quod est super aliquem: ጌጋይነ፡ ወኀጢአትነ፡ ዲቤነ፡ ውእቱ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 33,10 ; ከብደ፡ ቀትል፡ ዲበ፡ ሳኦል፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 10,3 .
d)nonnumquam: perlavel trans superficiemlarei, {darüber hin}: Matthaei Evangelium.Matth. 14,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 6,19 ; ሐመር፡ ዲበ፡ ሞገድ፡ እንተ፡ ተሐውር፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,54 ; ፍኖተ፡ አርዌ፡ ምድር፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,54 ; ሰፍሐ፡ እዴሁ፡ ዲበ፡ ባሕር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,21 ; et passim adla, inlavertere licet: እደዊሃ፡ ትሰፍሕ፡ ዲበ፡ ዘይበቍዕ፡ ἐπὶ τὰ συμφέροντα Proverbiorum liber biblicus.Prov. 28,37 ; ከልብ፡ ዘይገብእ፡ ዲበ፡ ቂያኡ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,11 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; ነፍኀ፡ ዲበ፡ ገጹ፡ መንፈሰ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,7 ; ዕፃ፡ በጽሐ፡ ዲበ፡ ማትያስ፡ Actus apostolorum.Act. 1,26 .
e)de imminendo et suspendendo rei: ( an ) adla, inla: ነበረ፡ ዲበ፡ ዐዘቅት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,15 ; በከየ፡ ዲበ፡ ክሳዱ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 31 ; ኢይቢታ፡ ዲበ፡ መሳቅል፡ Evangelium Joannis.Joh. 19,31 ; ተሰቅለ፡ ዲበ፡ ዕፅ፡ not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 2,24 ; ረፈቀ፡ ዲበ፡ እንግድኣሁ፡ Evangelium Joannis.Joh. 13,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 21,20 ; ከመ፡ እስልጥ፡ መቅሠፍትየ፡ ዲቤሆሙ፡ ἐν αὐτοῖς Hezekielis prophetia.Hez. 20,8 .
2)
d)addendo et cumulando: superla, insuperla, adla, ይዌስክ፡ ዓዲ፡ ዲቤሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,31 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 70,15 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,10 ; መቅሠፍት፡ ዲበ፡ መቅሠፍት፡ ወጽልእ፡ ዲበ፡ ጽልእ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ( videasvid. በዲበ፡ ); ወዲበ፡ ዝኒ፡ ወሰከ፡ ላዕለ፡ ሥጋሁ፡ ቅሥፈተ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 Enc. II) Componitur cum aliis praepositionibus:
3) በዲበ፡ superla, suprala, inla
b)adjiciendi et cumulandi: ወሰከ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,32 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 30,1 ; liber Jobi.Job 34,37 ; ደገመ፡ liber Jobi.Job 29,22 ; ወይሌ፡ በዲበ፡ ወይሌ፡ ወድንጋፄ፡ በዲበ፡ ድንጋፄ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 7,26 ; n. 1105 ድቀት፡ በዲበ፡ ድቀት፡ liber Jobi.Job 16,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 57,19 ; ሠናይት፡ በዲበ፡ በረከት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,15 .
5) እንተ፡ ዲበ፡
a)translaet superla( über hin , über hinüber ) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 14,28 ; ይወግሩ፡ ርእሶ፡ እንተ፡ ዲበ፡ አረፍት፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,21 .
b)perla: እንተ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ የሐውር፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,24 .
I,1[de vicinis שָׁקַל ܬܩܰܠ ܫܩܰܠ ثَقَلَ et شَقَلَ videasvid.Ges. thes. p. 1474] SubjunctivusSubj. ይስቅል፡
1)suspenderela, cumc.Acc. ሰቀላ፡ ለምድር፡ ዲበ፡ ዕራቃ፡ liber Jobi.Job 26,7 ; ንሕነ፡ ሰቀልናሁ፡ ለሰማይ፡ ዘእንበለ፡ ዐምድ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 52 ; ዘገብረ፡ ሰማየ፡ ወሰቀሎ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 42,5 varia lectiovar.; ሰቀለ፡ መንጠዋልዐ፡ ዘወርቅ፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 25 ; cumc. በ፡ , ውስተ፡ , ዲበ፡ ላዕለ፡ , rei, cuilavel inla, exla, alaqua quid suspenditur: መትከል፡ በዘይሰቅሉ፡ ቦቱ፡ ኵሎ፡ ንዋየ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 15,3 ; Hezekielis prophetia.Hez. 17,23 ; Hezekielis prophetia.Hez. 27,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 136,2 ; ንሥኡ፡ ዘንተ፡ ርእሰ፡ ወስቅሉ፡ ውስተ፡ ተድባበ፡ አረፍት፡ Judith liber apocryphus.Judith 14,1 ; Judith liber apocryphus.Judith 14,11 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 31,10 .
3)ponderarelaLud. sine auctore, auctoritateauct.
I,1[vic. סְבַר ܣܰܝܒܰܪ ܣܰܘܒܰܪ ܣܟܰܠ (at צַוּאר cum צִיר componendum videtur)] SubjunctivusSubj. ይጾር፡ et ይጹር፡ , portarela, gestarela, bajularela, ferrela, cumc.Acc.: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,23 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 31,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 18,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 18,5 ; ይኄይስ፡ ትጾር፡ ኆጻ፡ ወጼወ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,15 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,17 ; Actus apostolorum.Act. 3,2 ; Actus apostolorum.Act. 21,35 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 11,18 ; ad Galatas epistola Pauli.Gal. 6,17 ; syrma alicujus Esther, liber biblicus.Esth. 5 apocr.; ጹሩ፡ ላቲ፡ (ei) Ruth liber biblicus.Ruth 2,16 ; ጾረ፡ ኀጣውኢነ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 53,4 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 18,14 ; ጾሮ፡ በሥዕርተ፡ ርእሱ፡ not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 13,36 ; ዲበ፡ መታክፍት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 12 ; liber Jobi.Job 31,36 ; ውስተ፡ መታክፍ፡ Judicum liber.Jud. 9,48 ; በመትከፍት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 49,22 ; Jesaiae prophetia.Jes. 60,4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 66,12 ; Epistola Jeremiae, apocrypha.Ep. Jer. 3.
c)manu haberelaaliquid: Apocalypsis Joannis.Apoc. 7,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 14,6 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 15,1 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 20,1 ; ኵሎሙ፡ ይጸውሩ፡ ማዕጠንተ፡ εἶχεν ἐν τῇ χειρί Hezekielis prophetia.Hez. 8,11 .
e)gererela, haberelain animo: ኢትጹር፡ ቂመ፡ ውስተ፡ ልብከ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 37 ; ኵልክሙ፡ ኢትጹሩ፡ እኩየ፡ በልብክሙ፡ ለቢጽክሙ፡ Zachariae prophetia.Zach. 8,17 ; ኢትትቀየሙ፡ ቢጸክሙ፡ ወኢትጹሩ፡ ሎሙ፡ እከየ፡ Zachariae prophetia.Zach. 7,10 .
f)sustentarela: ጾር፡ ርሥኣኒሁ፡ ለአቡከ፡ ἀντιλαβοῦ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 3,12 .
h)deferrela: Paulus ይሑር፡ ወይጹር፡ ስምየ፡ በውስተ፡ አሕዛብ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 5 ; Actus apostolorum.Act. 9,15 .
i)veherelanave: ወይቤሎ፡ እንድርያስ፡ ( ለሊቀ፡ ሐመር፡ ) አነ፡ እስእለከ፡ ከመ፡ ትጹረነ፡ ወይቤሎ፡ ኦሆ፡ ወአዕረጎሙ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 30. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ጾረ፡ ዘ፡ ተሸከመ።
Substantivumsubst., pluralisPl. መናቅዕ፡ et መናቅዕት፡ ,
1)fissurala: በመንቅዕተ፡ ደብር፡ Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 25.
3) መናቅዕት፡ transl.: resla( compar alterila) ex alterâ parte oppositala(Gegenstück): መናቅዕቲሃ፡ ለእኪት፡ ሠናይት፡ ወመናቅዕቲሃ፡ ለሞት፡ ሕይወት፡ ከማሁ፡ መናቅዕቲሃ፡ ለጽድቅ፡ ኀጢአት፡ ἀπέναντι κακοῦ τὸ ἀγαθόν Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,14 . Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.: ሕፅን፡ አንቅዕት፡ (sic) አንገዝ፡ መንቅዕት፡ ብ፡ ብብት፡ ; aliudla: መንቅዕት፡ ዘ፡ ብብት፡ ; aliudla: መንቅዕት፡ ዘ፡ መለያየት።