Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

: Arabibus حَوِيَ (pro حَوِوَ ) est colorem rubrum ad nigrum vergentem habuit^la; Syris ܚܰܒ arsit, accensus est^la. { Nunc comparare maluerim כָּוָה ܩܘܳܐ كَوَى .} ḥawaya

Grébaut
ሐወየ፡ ḥawaya I,2 ይሔዊ፡ , የሐዊ፡ «le soir vient^fr, le crépuscule paraît^fr» ― መሸ፡ Ms. BNFabb217, fol. 26v.
57

Leslau
ሐወየ፡ ḥawaya (yǝḥway) (, ) become dark^en (due to sunset), become gloomy^en, become evening^en 250b

ተራአየ

III,3

1)se invicem videre^la, intueri^la, adspicere^la, cognoscere^la ; ንትራአይ፡ ገጸ፡ በገጽ፡ ; ; 2 ; ; የሐውሩኑ፡ ክልኤቱ፡ ኅቡረ፡ ዘእንበለ፡ ይትራአዩ፡ ἐὰν μὴ γνωρίσωσιν ἑαυτούς ; in praef.; : ይትራአዮ፡ (v. ይሬእዮ፡ ) ዐይነ፡ በዐይን፡ .

2)sui invicem rationem habere^la; attendere^larei: ተራአዩ፡ በበይናቲክሙ፡ ; ይትራአዩ፡ ἀτενίσαι .

እንበለ

[compositum ex እም፡ si^laet በል፡ (i.e. בַּל non^la) in st. constr. gramm.§ 57, ut proprie significet nisi^la] et ዘእንበለ፡ [proprie: quod si non^lavel nisi^la] et

A)Conj.

1)nisi^la, praeterquam^la, post sententias negativas.

a)sequente nomine: ኢታገምር፡ ፍኖት፡ ዘእንበለ፡ አሐተ፡ (v. አሐቲ፡ ) ኪደተ፡ እግረ፡ ብእሲ፡ ; ; አልቦ፡ ዘአትረፉ፡ ሊተ፡ እንበለ፡ ሐናሃ፡ ; ኀበ፡ መኑ፡ እንከ፡ እኔጽር፡ ዘእንበለ፡ ኀበ፡ የዋህ፡ ; ምንተ፡ ይፈቅድ፡ እግዚአብሔር፡ ዘእንበለ፡ ዘርአ፡ (v. ዘርእ፡ ) ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዘእንበለ፡ አመ፡ ; እንበለ፡ ሶበ፡ .

b)sequente verbo: ዘእንበለ፡ እግዚአብሔር፡ ወሀቦ፡ ኢይክል፡ ፈክሮ፡ ; ይልህቅኑ፡ ሐመልማል፡ ዘእንበለ፡ ይሰቅይዎ፡ (v. ይሰቀይ፡ ) ; የሐውሩኑ፡ ፪ ኅቡረ፡ ዘእንበለ፡ (v. እንዘ፡ ኢ፡ ) ይትራአዩ፡ ; : ዘእንበለ፡ይዝልፍዎ፡ ; . Nota etiam ዘእንበለ፡ እመ፡ ኢቀደመ፡ አሲሮቶ፡ ; ubi aut ዘእንበለ፡ , aut እመ፡ ኢ፡ superfluum videtur.

c) ዘ፡ nisi quod^la ; ; .

d) እንበለ፡ ዳእሙ፡ excipe tamen^la, non autem^la(negatione non praemissa) ; ; vel sed nonnisi^la(negatione praemissa) .

2)nisi^lanonnumquam idem est quod ( ohne daß^de) ita ut non^la, quin^la, vel cum negatione, vel quamvis non^la; Imperf., አሐቲ፡ እምኔሆን፡ ኢትወድቅ፡ ዘእንበለ፡ ያአምር፡ አቡክሙ፡ ; : ዘእንበለ፡ ይደረር፡ ἄδειπνος ; ; p. 335; ዘረወ፡ ምጽዋተ፡ እንበለ፡ ያትርፍ፡ ጥሪተ፡ ብዕሉ፡ Enc.; ; እንበለ፡ ትግበር፡ ጌጋየ፡ ( ተቀትለት )

3)ne forte^la, μήποτε , እንበለ፡ ትፍተው፡ (paulo infra ከመ፡ ኢትምክን፡ ) .

4)priusquam^la, antequam^la, ut: ንግበር፡ ለነ፡ ስመ፡ እንበለ፡ ንዘረው፡ (proprie: si non volumus^ladissipari i.e. ut ne^laposthac dissipemur i.e. priusquam^lacaet.) ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እንበለ፡ ትስማዕ፡ ኢታውሥእ፡ ; ; ; ; ; ; , al. Passim nondum — quum^la, ut: እንበለ፡ ይስክቡ፡ ሰብእ፡ ዐገቱ፡ ; .

5)sed^la, post sententias negativas: ; ; ἀλλά ; ; ; ; ; ; ; , al.; ἀλλ᾽ ἤ ; ; ;

a) ዳእሙ፡ quin potius^la ; ; ; .

b) ዘ፡ nisi quod^lai.e. quin potius^la, ; ; .

B); ante formam ( ዘ ) እንበሌ፡ assumit, ut: እንበሌየ፡ al.; aliâs forma እንበሌ፡ obsoleta est nec nisi raro occurrit (ut ).

1)praeter^la, extra^la, excepto^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; በበአርብዓ፡ ዘእንበለ፡ አሐቲ፡ ( minus una^la) .

2)sine^la, absque^la; አንሰ፡ አሐውር፡ እንበለ፡ ወልድ፡ ; ኢይክሉ፡ ዕደው፡ እንበለ፡ አንስት፡ ; ዘእንበሌሆሙ፡ ኢይትከሀል፡ ነቢረ፡ ሀገር፡ ; ዘእንበለ፡ ንጉሥ፡ οὐκ ὄντος βαβιλέως Hos, 3,4; Jes, 28,1; n. 774 ዘእንበለ፡ ወርቅ፡ ; እንበለ፡ ሤጥ፡ ; ; ; ; οὐ μετά ; ; ; ; ; ; ; ዘእንበለ፡ መባሕት፡ F.N. 4; inscio et invito aliquo ; ; ; .

a)crebro adhibetur exponendis Graecorum adjectivis vel adverbiis negativis et privativis, ut: ἄτεκνος ዘእንበለ፡ ውሉድ፡ ; ἀνέγκλητος ዘእንበለ፡ ነውር፡ ; ዘእንበለ፡ ዐስብ፡ , ዘእንበለ፡ ሲሳይ፡ ἀμισθί , ἀσιτί ; ἀνελεημόνως , al.

b) .

3)prius quam^la, ante^la: ዘእንበለ፡ ጊዜከ፡ ; ዘእንበለ፡ ቅጥቃጤ፡ πρὸ συντριβῆς . — Ubi praepositioni ዘእንበለ፡ plura nomina subjunguntur, posteriori negatio ኢ፡ praemitti solet, ut: ዘእንበለ፡ ክልአት፡ ወኢጽርዐት፡ (alia exempla ኢ፡ ).

መብእስ

(etiam መብአስ፡ Lud.) , m. et fem. , quidquid asperum et salebrosum est^la, ut locus, regio, via; salebra^la; usurpatur

a) ይኩን፡ ኵሉ፡ መብእስ፡ መጽያሕተ፡ τὰ σκολιά ; ; ; ገብሩ፡ መብእሰ፡ ፍናዋተ፡ ἔθηκαν ἐν τοῖς πεδίοις σκάνδαλα ; ኮነ፡ ፍናዊሁ፡ መብእሰ፡ ወመጽብበ፡ ; ; ኀጢአት፡ መብእስ፡ ይእቲ፡ ; ኅድጋ፡ ለመብእስ፡ ; ደብር፡ መብእስ፡ ውእቱ፡ τὸ ὄρος τραχὺ λίαν ; ፍኖተ፡ መብእስ፡ ; saepe : የሐውሩ፡ መብእሰ፡ πορευόμενοι σχολιῶς ; መብእስ፡ ይእቲ፡ በኀበ፡ አብዳን፡ ; መብእስ፡ እበኒሃ፡ ለፍኖተ፡ ኃጥኣን፡ ; .

b); ፍኖት፡ መብእስ፡ ; ; ፍኖት፡ ጠዋይ፡ ወመብእስ፡ ; ቈላት፡ መብእስ፡ .

ከወላ

et ከዋላ፡ (et ከዋል፡ et ከወል፡ )

1)pars posterior^lavel postica^larei, ; ; ; ተኖለወኒ፡ (Lud.; ተኖልወኒ፡ Cod. Tubing.) በፍጽም፡ ወዕቀበኒ፡ በከዋላ፡ Enc.

a) ከወላ፡ ሐመር፡ puppis^la .

b)extremum agmen^la: በከዋላሁ፡ ( በፍጽም፡ ) ; ነዐቅብ፡ ፍጽመ፡ ወከዋላ፡ .

2): pone^la, a parte postica^la, post^la,

a) የሐውሩ፡ ከወላ፡ (v. ከዋላ፡ ) ; ወከወለ፡ (sic) ብዙኃን፡ አሕዛብ፡ ከመ፡ ማይ፡ ይደምፁ፡ in ; ዘኮነ፡ እምድሜጥሮስ፡ ከዋላ፡ ( qui Demetrio fuit posterior^la, tempore) Enc.; ከዋለ፡ postea^la, posthac^laSx. Enc.

b): ከወላ፡ (v. ከዋለ፡ ) ደብተራ፡ . – Voc. Ae.:^la ድኅረ፡ ከዋላ፡ ብ፡ ኋላ፡

አግዘፈ

II,1crassum^la, spissum reddere^la, crassificare^la: አግዝፎ፡ ሥጋ፡ ወአሥብሖቱ፡ ድካም፡ ውእቱ፡ τὸ στέαρ χαυνότης ἐστὶ τῷ σώματι , οὐκ ἰσχύς ; ፬ ግብር፡ ያገዝፉ፡ አባለ፤ በሊዐ፡ ሥጋ፡ ወሰትየ፡ ወይን፡ ወነዊም፡ በሐሩረ፡ ፀሓይ፡ ወለቢሰ፡ ክታን፤ ወ፬ ያደገድጉ፡ … ; አግዘፈ፡ ጽልመተ፡ .

a)obfirmare^la, rigidum facere^lacor, collum suum i.e. obstinatum^la, contumacem^la, obduratum^laanimo esse^la: አግዘፉ፡ ልቦሙ፡ ; ; አግዘፈ፡ ክሳዶ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; Rel. Bar.; ; ἐτραχηλίασεν ; የሐውራ፡ እንዘ፡ ያገዝፋ፡ ክሳዶን፡ ὑψηλῶ ͅ τραχήλῳ .

b)crassiorem i.e. copiosiorem et graviorem facere^laorationem: ab iis ignominia affectus ob orationem antea habitam አግዘፈ፡ ሎሙ፡ ነገረ፡

ተቃጸበ

III,3alium alii innuere^la, oculis nictare^la, sannis deludere^la, subsannare^la: የሐውራ፡ እንዘ፡ ይትቃጸባ፡ በአዕይንቲሆን፡ ; ዘይትቃጸብ፡ በአዕይንቲሁ፡ (v. አዕይንቲሁ፡ ) ; ; ተቃጽቦ፡ ወሠሐቅ፡ ; ; ተቃጽቦት፡ ; ከመ፡ ኢይሣለቁ፡ ባቲ፡ ወኢይትቃጸቡ፡ በአዕይንቲሆሙ፡ ወበከናፍሪሆሙ፡ ; ; ; ; ; ; ተቃጽቦተ፡ ቀሳውስት፡ ; በ፡ , ut: ይትቃጸቡ፡ ቦቱ፡ ἐξουθενήσουσι .

ተሰነነ

III,2et ተሳነነ፡ III,3(raro ተሰነ፡ III,1) litigare^lacum aliquo, litem habere^lainter se, judicio contendere^la, altercari^la: ኢትሰነን፡ በቅሥተ፡ ጊጉይ፡ ; ብእሲ፡ ዘይሴነን፡ ወይትዋቀሥ፡ ἀνὴρ δικαζόμενος καὶ διακρινόμενος ; ኵሉ፡ ለነፍሱ፡ ይሴነን፡ (v. ይሳነን፡ ) ; ; ምስለ፡ pers., ut: የሐውርኑ፡ ይሳነን፡ ምስሌከ፡ ; ኢትሰነን፡ (v. ኢትሳነን፡ ) ምስለ፡ መኰንን፡ ; ; vel : መኑ፡ ይሴነነኒ፡ (v. ይሳነነኒ፡ ) ; እሴነኖሙ፡ κριθήσομαι πρὸς ; ; ; ምንትኑ፡ ( cur^la) እሴነነከ፡ M.M. f. 289; etiam litis, ut: ቅሥተ፡ ይሴነኖሙ፡ ለዕድዋኒሁ፡ ; .

ሖረ

I,1[i.q. سَارَ profectus fuit^la, §39.b; حَارَ ( حَوْرٌ ) significat redire^la] (potissimum in libris antiquioribus) ይሖር፡ et (in recentioribus plerumque) ይሑር፡ ( gramm.p. 147), verbum usu tritissimum

1)ire^la, incedere^la, vadere^la, proficisci^la: በእንግድዓኪ፡ ሑሪ፡ ; ዘየሐውር፡ በአርባዕ፡ , በእደዊሁ፡ ; ; ; ይንበር፡ ግሙራ፡ ወእምአመ፡ ኮነ፡ ኢሖረ፡ ; የሐውር፡ መልዕልተ፡ ባሕር፡ ከመ፡ ዲበ፡ ምድር፡ ( περιπατεῖν ) ; ; መኑ፡ ዘየሐውር፡ ዲበ፡ አፍሓመ፡ እሳት፡ ; ጼናሁ፡ የሐውር፡ ወይበጽሕ፡ ነዊሐ፡ ; πορεύεσθαι ; ; ; ; al.

a)loci, qui petitur: ; ; ; ; ; ; ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ነሐውር፡ ; ; ; ሖረ፡ ርኁቀ፡ ብሔረ፡ ; loci, qui peragratur et viae, qua itur: የሐውር፡ ዐውደ፡ ሰማይ፡ ( διαπορεύεσθαι ) ; ; ; ; ; ; ኢትሖር፡ ፍኖተ፡ በዳ፡ ; የሐውር፡ እገሪሆሙ፡ ፍኖተ፡ ሰላም፡ ; ;

b)praepositionibus variis, ut በ vel ውስተ፡ viae { }. ; ተሐውር፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ al.; ኀበ፡ vel ውስተ፡ pers. vel loci petiti: ; ; ; ; እምእኪት፡ ኀበ፡ እኪት፡ የሐውሩ፡ ; የሐውር፡ ውስተ፡ ተውኔት፡ ወዘፈን፡ ; ሖሩ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ዓለም፡ ; ; ቅድመ፡ praeire^la, praegredi^la: የሐውር፡ እግዚአብሔር፡ ፍጽመ፡ ቅድሜክሙ፡ ; .

2)in specie:

a)abire^la, discedere^la: በከመ፡ መጽኡ፡ ከማሁ፡ ሖሩ፡ ; ; ; ሑር፡ እምኔነ፡ ; እምኀበ፡ ; ሖር፡ βάδιζε , βάδισον ; ; ; .

b)egredi^la, proficisci^lain bellum: እለ፡ ሖሩ፡ ፀብአ፡ ; ሖሩ፡ ለፀብእ፡ vel ውስተ፡ ፀብእ፡ .

c) ሖረ፡ ፍኖተ፡ iter facere^la, peregrinari^la, ut: ዘኮነ፡ በሐዊረ፡ ፍኖት፡ ; vel navigare^la, ubi de itinere maritimo agitur: πλεῖν ( ህድአት፡ ).

d)usurpatur de rebus inanimatis, ut de aqua^la ; fluviis^la ሖሩ፡ አፍላግ፡ ውስተ፡ በድው፡ , terminis^la ;

3)metaph. ambulare^lai.e. vitae rationem aliquam sequi^la: ዘኢሖረ፡ በምክረ፡ ረሲዓን፡ ; ; ዘየሐውር፡ በጽድቅ፡ ; ዘከመ፡ ሖርኩ፡ ቅድሜከ፡ ; ኢሖሩ፡ በትእዛዝከ፡ ; ; ውስተ፡ ጽልመት፡ , ብርሃን፡ ; ; et in al. locis innumeris.

4)coire^la, inire^la, euphemistice, ኀበ፡ ut ኢትሑር፡ ኀበ፡ ብእሲተ፡ ብእሲ፡ ; ብእሲት፡ ኢትሑር፡ ኀበ፡ እንስሳ፡ ; ut: ሖረት፡ ካልአ፡ rom. ( ሖረ፡ ካልእተ፡ Platt) γαμήσῃ ἄλλην , quare adulterare^la, n. 114adulterium^laplerumque phrasi ሐዊረ፡ ብእሲተ፡ ብእሲ፡ significari solet: ; 13,9; ; ; ; creberrime in Canonibus, ut ; ; ; ; Obscoene de libidinibus naturae repugnantibus, bestiae: ዘየሐውር፡ እንስሳ፡ ; viri: እለ፡ የሐውርዎሙ፡ ወእለ፡ የሐውሩ፡ μαλακοὶ καὶ ἀρσενοκοῖται ; ላዕለ፡ ut: ኢትሑር፡ ላዕለ፡ እንስሳ፡ ; ዲበ፡ ut: እለ፡ የሐውሩ፡ ዲበ፡ ብእሲ፡ ( ἀρσενοκοῖται ) . – Voc. Ae.: ሖረ፡ አመልዐ፡ ሔደ፡

ḥora

Grébaut
ሖረ፡ ḥora I,1 የሐውር፡ , ይሑር፡ «aller^fr au figuré : coïter^fr, etc.» ― ሔደ፡ Ms. BNFabb217, fol. 26v.
56

Leslau
ḥwr ሖረ ḥora (yǝḥor, yǝḥur) go^en, go forth^en, proceed^en, depart^en, follow a way of life^en, have sexual intercourse^en
ዘይሐውር zayǝḥawwǝr a moving creature^en
249b

ምግባእ

1)locus quo quis se convertit^lavel recipit^la, refugium^la, receptus^la, ἐπιστροφή , ἀποστροφή : ኀቤየ፡ ምግባኢሁ፡ ; ; ; ; ; .

2)reditus^la: እስመ፡ አልቦ፡ ምግባኣ፡ ; ውስተ፡ ምድር፡ ምግባኢሆሙ፡ ; ; ምግባኡ፡ ; ሎቱ፡ ( ለሞት፡ ) ተፈጠርነ፡ ወኀቤሁ፡ ምግባኢነ፡ ; የሐውር፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ እንተ፡ አልቦቲ፡ ምግባአ፡ ለዓለም፡

ዘፈን

saltatio^la, saltatus^la, chorus^la: ; የሐውር፡ ውስተ፡ ( er geht zu ) ተውኔት፡ ወዘፈን፡ ; ; ; ስካር፡ ወዘፈን፡ ወመርዘመ፡ ርእስ፡ ; እለ፡ ይፀብኦሙ፡ ሰይጣን፡ በነገረ፡ ዘፈን፡ ወተውኔት፡ ; ; ካህናት፡ ኢይነጽሩ፡ ተውኔተ፡ ወኢዘፈነ፡ F.M. 32,7.

ሖረ

2)in specie:

a)abire^la, discedere^la: በከመ፡ መጽኡ፡ ከማሁ፡ ሖሩ፡ ; ; ; ሑር፡ እምኔነ፡ ; እምኀበ፡ ; ሖር፡ βάδιζε , βάδισον ; ; ; .

b)egredi^la, proficisci^lain bellum: እለ፡ ሖሩ፡ ፀብአ፡ ; ሖሩ፡ ለፀብእ፡ vel ውስተ፡ ፀብእ፡ .

c) ሖረ፡ ፍኖተ፡ iter facere^la, peregrinari^la, ut: ዘኮነ፡ በሐዊረ፡ ፍኖት፡ ; vel navigare^la, ubi de itinere maritimo agitur: πλεῖν ( ህድአት፡ ).

d)usurpatur de rebus inanimatis, ut de aqua^la ; fluviis^la ሖሩ፡ አፍላግ፡ ውስተ፡ በድው፡ , terminis^la ;

ḥora

Grébaut
ሖረ፡ ḥora I,1 የሐውር፡ , ይሑር፡ «aller^fr au figuré : coïter^fr, etc.» ― ሔደ፡ Ms. BNFabb217, fol. 26v.
56

መርሰስ

palpatio^la: የሐውር፡ በመርሰስ፡ palpando incedit^la(coeci instar) . – : መርሰስ፡ ዘ፡ መዳሰስ፡ vel መድኀሠሥ፡ marsas

Grébaut
መርሰስ፡ marsas et ምርሳሴ፡ mǝrsāse «action de toucher^fr» ― መዳሰስ፡ Ms. BNFabb217, fol. 36r.
84

Leslau
መርሰስ marsas groping^en, feeling the way^en ( 44 wrongly renders Amh. ‘mädasäs’, translation of Gǝʿǝz ‘marsas’, with ‘flattery, cajoling’) 360b

ሠናይ

, fem. ሠናይት፡ raro ሣኔት፡ ( ),

A) καλός

1)quod sensibus placet

a)formosus^la, pulcher^la, venustus^la, speciosus^la, de personis: ; ; ; ; ; ; ; ; ሠናይተ፡ ሥን፡ ወግዕዝ፡ ; ἀστεῖος ; ; ሠናይት፡ በራእይኪ፡ አንቲ፡ ; ሠናይት፡ ይእቲ፡ ራእያ፡ ; Dan. apocr. 1,31; ; ብእሲት፡ ሠናይት፡ εὔμορφος ; de animalibus ; ; de rebus: ሠናይ፡ ለርእይ፡ ; ; corona ; aedibus ; ; ornatu ሠናይ፡ ሰርጕ፡ ; margarita ; arbore ዕፀ፡ ዘይት፡ ሠናይት፡ εὐπρεπής ; sepulchris ( ὡραῖος ), al.

b)jucundus^la, suavis^la, gratus^la ; sapore ሠናይ፡ ለበሊዕ፡ ; ; ወይን፡ ሠናይ፡ ; መዓር፡ ሠናይ፡ ( τὸ ἄριστον prandium male versum est ሠናይት፡ ); olfactu ; ; ; auditu ቃል፡ ሠናይ፡ ; ሠናየ፡ ይትናገረከ፡ ; visu: ሠናይ፡ እገሪሆሙ፡ ( ὡραῖος ) ; .

2)bonus^la

a)praestans^la, egregius^la ; ; de terra ; ; ; , arbore, fructu ; ; pecude ; auro ; consilio ; judicio ; መክፈልት፡ ሠናይ፡ ; etiam n. 253de personis usurpatur in st. constr. nomine vel Infinitivo ut ሠናየ፡ ተልእኮ፡ bonus ministerio^laSx. Enc.; ሠናየ፡ ምክር፡ bonus consilio^laLud.; ሠናይቱ፡ ለሰብእ፡ pars optima hominum^la .

b)utilis^la, aptus^la, saluber^la: ; ; 1 ; ሠናይ፡ ብዒል፡ ; ; ኮነ፡ ሠናየ፡ seq. ; ; ; vel Infin. in vel Nom., ut: ሠናይ፡ ተሊዎቶ፡ (v. ተሊዎቱ፡ ) ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; vel ለ፡ Infin., ut: ምስጢረ፡ መንግሥት፡ ሠናይ፡ ለኀቢእ፡ ; vel ሶበ፡ , ut: ሠናይ፡ ለሰብእ፡ ሶበ፡ ይነሥእ፡ አርዑቶ፡ ; ; vel እመ፡ , ut: ሠናይ፡ እመ፡ ተለውኪ፡ .

c)perfectus^lanumero, mensura, partibus ( multus^la, largus^la): መስፈርት፡ ሠናይ፡ ; ርሥእ፡ ሠናይ፡ ; ; ዐስብ፡ ሠናይ፡ .

d)laetus^la, faustus^la, prosper^la: ዜና፡ ሠናይ፡ ; ቃል፡ ሠናይ፡ ; ; ነፋስ፡ ሠናይ፡ ventus secundus^la ; መዋዕል፡ ሠናያት፡ ; ; ይትፌሥሑ፡ በሠናይ፡ ልብ፡ ; . Nota phrasin: ከመ፡ ይኩን፡ ሠናየ፡ ላዕሌነ፡ ut bene^lavel melius sit nobis^la ; ; ከመ፡ ሠናየ፡ ይኩንከ፡ Platt; quamquam crebrius dicunt: ከመ፡ ሠናይ፡ ይኩንክሙ፡ vid. sub B,3,b,A. –

e)sensu ethico

α)bonus^la, probus^la, honestus^la, rectus^la, rarius de personis, ut: ሠናይት፡ ለሠናያን፡ ተፈጥረት፡ ; crebro de rebus: ብእሲት፡ እንተ፡ ሠናይ፡ ልባ፡ ἄμωμος ; ሠናይ፡ ልብ፡ ; ግዕዝ፡ ሠናይ፡ ; ምግባር፡ ሠናይ፡ ; ; ; ኢኮነ፡ ሠናየ፡ ዝነገር፡ ; ; ; ; ሠናይ፡ ውእቱ፡ ሕግ፡ ; ; ; ; ; ; ሠናይ፡ ቅድመ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; nonnumquam melior^la, ut: ኅሊናክሙ፡ ሠናየ፡ ግበሩ፡ ( βελτίω ποιήσατε ). – infra sub B,2. –

β)benignus^la, benevolus^la, mitis^la, de animo, dictis, al.: ; ሠናይ፡ ምሕረትከ፡ χρηστός ; ; ቃል፡ ሠናይ፡ ( εἰρηνικός ) ; ቃል፡ ሠናይ፡ ይኄይስ፡ እምውሂብ፡ .

f)rationi conveniens, rectus^la, verus^la: ሠናየ፡ ነበበ፡ σύνεσιν ἐφθέγξατο ; formula respondentis in colloquio: ሠናየ፡ ትቤ፡ εὖ λέγεις , εὖ ἔφης Cyr. ; Cyr. c. ; .

B), sive m. ሠናይ፡ , sive fem. ሠናይት፡

1)raro: pulchritudo^la ὡραιότης .

2)bonum^la, honestum^la, rectum^la, virtus^la, sensu ethico: እለ፡ ይብልዎ፡ ለሠናይ፡ እኩይ፡ ; ; ; እኪተኒ፡ ወሠናይተኒ፡ አርአዮሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; የሐውር፡ በሠናይ፡ ምስለ፡ እግዚአብሔር፡ ; ita sexcenties in variis libris; ἀρετή ; ἀρεταί .

3)bonum, quod alicui contigit:

a)beneficium^la: ገብረ፡ ሠናየ፡ vel ሠናይተ፡ ለ፡ pers. -5; ሠናይት፡ በዲበ፡ በረከት፡ χάρις ἐπὶ χάριτι ; ; ; ; .

b)bonum^la, res bona^la, sors bona^la, status bonus^la, salus^la; bona^la, opes^la, res secundae^la(Gut, Güter); et ሠናይ፡ et ሠናይት፡ et ሠናያት፡ , ; ; ; ; ; ; ነፍሱ፡ ውስተ፡ ሠናይ፡ ተኀድር፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ውስተ፡ እዴሆሙ፡ ሀለወት፡ ሠናይቶሙ፡ ; ; ሠናይትኒ፡ ወእኪትኒ፡ ; ; ; ; ዘሀሎ፡ ሠናያት፡ τὰ ὄντα ἀγαθά ; n. 254 እንተ፡ ትመጽእ፡ ሠናይት፡ ; ; ትካዝ፡ ሠናይት፡ ዐባይ፡ ይእቲ፡ tristitia magnum bonum est^la

α) ከመ፡ ሠናይ፡ ይኩንክሙ፡ ut bene sit vobis^la (v. ሠናየ፡ ); ; ; ; ; ; ; ከመ፡ ይኩን፡ ሠናይ፡ ለክሙ፡ ( supra A,2,d).

β) በሠናይ፡ ἐν ἀγαθοῖς ; ኮነ፡ በሠናይ፡ bene nobis fuit^la ; እመ፡ ነጸሮ፡ እግዚአብሔር፡ በሠናይ፡ εἰς ἀγαθά in salutem^la ; ; μετ᾽ εἰρήνης ; ; .

Cross-references:

1) ሠናይ፡ bene!^laformula approbantis, annuentis: ; (alias: ሠናየ፡ ትቤ፡ ).

2) ሠናየ፡ bene^la καλῶς ; ; ; ; ; ; ሠናየ፡ ገበርከ፡ bene fecisti^la ; ; ሠናየ፡ ዐቀባሃ፡ ; ሠናየ፡ ርኢከ፡ ; ; ሠናየ፡ ይጸጊ፡ ወሠናየ፡ ይጼኑ፡ ; ὀρθῶς ; ; εὖ ዘሠናየ፡ ይቀውም፡ εὐσταθοῦν ; ἡδέως libenter^la . – : ሠናይ፡ ዘ፡ በጎ።

śannāy , fem. śannāyt , śānet ; śannāyān , fem. sannāyāt

Grébaut
ሠናይ፡ śannāy , ሠናያን፡ śannāyān «bon^fr, beau^fr»; fem. ሠናይት፡ śannāyt , ሠናያት፡ sannāyāt ― መልካም፡ , ውብ፡ Ms. BNFabb217, fol. 53r.
132

Leslau
ሠናይ śannāy beautiful^en, good^en, fair^en, delightful^en, agreeable^en, glad^en (tidings), pleasing^en, proper^en, right^en, virtuous^en, prosperous^en, suitable^en; (Lt) beauty^en, goodness^en, favour^en
በሠናይ ba-sannāy well^en
ሠናየ sannāy-a well^en, finely^en, duly^en
ሠናያት śannāyāt good things^en, good works^en, good deeds^en, good^en (n), goodness^en
531b

Cross-references: for ገባሬ፡ ሠናያት፡ ገባሪ፡

በ

praepos. insepar. [ בְּ , ܒ , بِ ]; Pron, suff. ብየ፡ (etiam ቢየ፡ ; ; in ; al.), ብነ፡ , ብከ፡ ብኪ፡ ብክሙ፡ ብክን፡ , m. ቦ፡ (ut ) vel ቦቱ፡ , fem. ባ፡ vel ባቲ፡ , m. ቦሙ፡ fem. ቦን፡ vel ቦቶን፡ vel ቦንቱ፡ ( ; ; ; ).

1)de loco,

a)in quo quid est vel esse cogitatur: in^la, በቤተ፡ መቅደስ፡ in templo^la ; በጽጕ፡ in plateis^la ; በሰማያት፡ in coelis^la ; በምድር፡ ; በኵሉ፡ በሓውርት፡ ; በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; መጽአ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ ; በብሔረ፡ ግብጽ፡ ; በሐቅል፡ ; በጌራራ፡ ; ; በመቅፁት፡ ; ይቤ፡ በልቡ፡ ; በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; በህየ፡ ; 21; በዝየ፡ ; በአይቴ፡ ; በዳግም፡ secundo loco^la ; በሣልስ፡ tertio loco^la ; አምጽእዎ፡ በዐራቱ፡ ኀቤየ፡ ; ቦቱ፡ ሀለውነ፡ ; .

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

b)in quem quid movetur vel immittitur, in^la; ወደቁ፡ በገጽየ፡ ; ወሰዱ፡ ለዳዊት፡ ርእሶ፡ በኬብሮን፡ ; ንግሮሙ፡ በእዝኖሙ፡ ; ሞቅሖ፡ በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; .

c)cui quid vicinum vel propinquum est, in^la, ad^la, apud^la, juxta^la( an ): በመንገድ፡ ; በፈለገ፡ ኮቦር፡ ; ; በኆኅት፡ ; በዝ፡ ደብር፡ ; ; ; ንበር፡ በየማንየ፡ ; ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la ; ዐይነ፡ በዐይን፡ ; hincpost verba apprehendendi: አኀዘኒ፡ በድማሕየ፡ ; አጽናዕኩከ፡ በየማንከ፡ ; adjungendi: ይእስሩ፡ በክሣዱ፡ ማሕረፀ፡ ; ይፅምድዎሙ፡ ለአፍራስ፡ በሰረገላ፡ ; adhaerendi ; offendendi ; .

2)de tempore ita ut respondeant

a)in^lavel Ablativus: በካልእ፡ ዓመት፡ ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; በሣልስት፡ ዕለት፡ ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ; በጽባሕ፡ ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; በቀዳሚ፡ ; በዝ፡ ጊዜ፡ ; በጊዜሃ፡ ; በደኃሪ፡ ንፍኀተ፡ ቀርን፡ ; n. 479 በበዓሎሙ፡ ለአይሁድ፡ ; በሀልዎ፡ ዚአየ፡ ኀቤክሙ፡ ; በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ .

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

a)statum vel conditionem, in quibus quis vel quid versatur aliquidve facit: ይወፅእ፡ እምህየ፡ በሰላም፡ ; አዐቅበከ፡ በኵሉ፡ ፍኖትከ፡ ; በዳኅን፡ ; ይኩን፡ ንብረትነ፡ በኵሉ፡ ጽድቅ፡ ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ; በኢያእምሮ፡ ; በትፍሥሕት፡ ; ; ; በምንዳቤየ፡ ; አንስት፡ ይንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ ; በዕረፍት፡ ይሄሉ፡ ; ቦቱ፡ ሑሩ፡ ; ; .

b)res, quibus quis vel quid circumdatur, vestitur, ornatur: ይመጽኡ፡ በአልባሰ፡ አባግዕ፡ ; ; ; ; ንትዐጸፍ፡ በዝንቱ፡ τοῦτο περιβάλωμεν ; ለበጥዎ፡ በወርቅ፡ ; ቀፈልዎ፡ በብሩር፡ ; ይሜግቡ፡ በጽድቅ፡ መንበሮ፡ ; ይኬልለከ፡ በሣህሉ፡ .

c)comitatum et societatem: cum^la, ; ; ; ጾርዎ፡ መላእክት፡ ነፍሶ፡ ወሰረሩ፡ ባቲ፡ እስከ፡ አርያም፡ ; ይረውጹ፡ በመጻሕፍተ፡ ንጉሥ፡ 2 ; ; ከመ፡ ትምጻእ፡ ላዕሌየ፡ በበትር፡ ወበእብን፡ ; ; ; ; ; ባሕር፡ በምልአ፡ ; በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ .

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

e)instrumentum, quo quis utitur: ope^la, auxilio^lavel Ablativus, የሐውር፡ በክነፈ፡ ነፋስ፡ ; ከመ፡ በሐብል፡ የአኀዝዎ፡ ; ትገብር፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) ተኣምረ፡ ; ; ; ቀተልኮ፡ በኲናት፡ ; በበትር፡ ይዘብጥዎ፡ ; ይትዋነዩ፡ በዕንዚራት፡ ; ወገሮሙ፡ በእብን፡ ; ባቲ፡ ንባርኮ፡ ; ይትሜከር፡ በፍትወተ፡ ዚአሁ፡ ; በዘክሮ፡ 2 ; al. innumeris in locis, nam frequentissimus est hic praepositionis usus. In specie nota: ሰትየ፡ በገይብ፡ bibit e poculo^la ; ; በመጥባሕትከ፡ ሕየው፡ gladio tuo vive^lai.e. vitam sustenta^la ; ; ዘመዉ፡ በአንስቲያ፡ ; .

f)auctorem, a^laquo vel per^laquem quid fit: ብየ፡ ነገሥት፡ ይነግሡ፡ ; ከመ፡ ትትዐየሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በሐዋርያቲከ፡ ; ዘቦቱ፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ኮነ፡ ; saepius post verba passiva, ut ; ; ; .

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

h)causam remotiorem: ob^la, propter^la, ; ; ; ያረምሙ፡ በምክረ፡ ዚአየ፡ ; ይትባረክ፡ በዘርእከ፡ ; conjunctum Infin., ut: በኀጢአ፡ ንዋይ፡ ; በፈሪህ፡ quod timent^la al.; n. 480post verba gaudendi: በዝ፡ ትትፈሥሑ፡ ; ; mirandi: አንከረ፡ በሕይወቱ፡ (quod adhuc vivus erat) ; fastidiendi ; ; pudefiendi ; invidendi: ኢትቅናእ፡ በፍናዊሆሙ፡ .

i)pretium, quo quid acquiritur, venditur, fit ( pro^la), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሐነጸ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ በውእቱ፡ ወርቅ፡ ; post verba ulciscendi et remunerandi: እትበቀሎሙ፡ በኀጢአቶሙ፡ ; የዐስየከ፡ ተስናነ፡ በንዋይከ፡ .

k)auctoritatem, qua nixus vel missus quis agit: በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ ; በቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; በስመ፡ እግዚአብሔር፡ ; በመባሕተ፡ መኑ፡ ; በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይቤ፡ .

l)numen, per^laquod quis jurat vel obsecrat: ( መሐለ፡ ); ( ረገመ፡ ); በደሙ፡ ለአቤል፡ ጻድቅ፡ (obsecro vos) ; ; በእግዚአብሔር፡ ኢትሚጠኒ፡ per Deum! ne me rejicias!^la

m)argumentum, e quo cognoscunt, et normam, ad quam metiuntur, aestimant, comparant: ex^la, secundum^la, pro^la, cum^la, በዝንቱ፡ ናአምር፡ ; ; ; በሕገ፡ ሙሴ፡ κατὰ τὸν νόμον ; በኍልቈ፡ መዋዕል፡ ዘ፡ ; ; በሥምረትከ፡ ; በፍትወተ፡ ልቦሙ፡ ; በእግረ፡ ደቂቅ፡ ነሐውር፡ ; ንግበር፡ ሰብአ፡ በአርአያነ፡ ወበአምሳሊነ፡ ; ኅዳጥ፡ በኍልቍ፡ ; ; በላዕከ፡ እክለ፡ በመዳልው፡ ; ያገምር፡ ፪ በመስፈርተ፡ ዘርእ፡ ; ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ ; ; ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ ,1; ተዐርዮ፡ በ፡ ; ኀብረ፡ በ፡ Nota etiam: ፭፻ በ፭፻ ርቡዕ፡ (longitudine) quingentos^laad^lavel per^laquingentos^la(latitudine) ; .

n)rationem et modum: ይሰርሕ፡ ሎቱ፡ በጥበብ፡ ወበጽንዕ፡ ; በኵሉ፡ ልብየ፡ ; ; ዘሰአልክሙ፡ በጸሎት፡ ; ; በእፎ፡ ; ; በአይቴ፡ ; ; creberrime substantivis, infinitivis et participiis praefixum adverbia efficit: ኰነነ፡ በዐመፃ፡ ; በግፍዕ፡ ; ጸርኀ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ ; በእግር፡ ; በ፩ አፍ፡ ; በጸጋ፡ ; በጕሕሉት፡ ; በጽድቅ፡ ; በርስት፡ ; በሐሰት፡ ; በፈቃድ፡ ,3; በጽርዕ፡ gracce^la ; በሠናይ፡ ; በንጹሕ፡ ; በሕሡም፡ ; በኅቡእ፡ ; በፍጡን፡ ; በጽሚት፡ , al.

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

β) ርእየ፡ በ፡ adspicere^la ; ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ratione habita juventutis ejus^laF.M. 10,3; ተናገረ፡ በ፡ de^la ; ; ; ; አልቦ፡ ዘአእመረ፡ ቦሙ፡ ( wußte um sie ) 2 .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

ε)( contra^la): አሕሠመ፡ በ፡ ; ንግሩ፡ ብየ፡ ; አስማዕኩ፡ ብከ፡ ; ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ ; n. 481 ዘእገብር፡ በፈርዖን፡ ; .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

ነሠገ

(rarius ነሰገ፡ ) I,1[praefixo ነ፡ e simpliciore radice, ut سَكَّ obstruxit^la, obduxit^la, ( سَكَرَ סָכַר סָגַר ዘግሐ፡ ) formatum videtur; quae cum ejus sonis melius concinunt نَسَجَ ( נָסַךְ ) et وَشَجَ , ea significatum texendi^laet implictendi^laobtinuerunt] vecte^lavel obice obstruere^la, repagulo occludere^la: የሐውር፡ በዓለ፡ ቤት፡ ቀቲሮ፡ ወነሢጎ፡ (sc. domum) F.M. 17,7; ; አንቀጸ፡ ዝናም፡ ኤልያስ፡ ነሠገ፡ Deg.

ፄዋ

1)captivitas^la, exilium^la: ነሥአ፡ ሕዝበ፡ በፄዋ፡ ; የሐውር፡ በፄዋ፡ ; ይመይጥ፡ ፄዋ፡ ሕዝብየ፡ αἰχμαλωσίαν ; ; ; (Hebr.: ); ; ; ; ; ; (quamquam hos locos omnes etiam e n. 2 interpretari licet); ለምንት፡ ኮነ፡ ለፄዋ፡ εἰς προνομήν .

2): captivi^la, ; ፄዋ፡ ወምህርካ፡ ; ; ; ; ነሥኡ፡ ብዙኀ፡ ፄዋ፡ ; ; ; ይከውኑ፡ ፄዋ፡ ; ትከውን፡ ነፍሱ፡ ፄዋ፡ εἰς σκῦλα ; እምሕሮሙ፡ ለፄዋሁ፡ ; ወነሥኡ፡ ፄዋ፡ ወምህርካ፡ ዘማህረኩ፡ ;

a)exsules^la: ; እምደቂቀ፡ ፄዋ፡ ይሁዳ፡ ; ወለተ፡ ጽዮን፡ ፄዋ፡ (v. ፂውውት፡ ) .

b)mancipia^la, σώματα .

ḍewā , ጼዋ፡ ṣewā , ጨዋ፡ č̣awā troop^en ወዘነገረቶሰ፡ በእንተ፡ ፄዋ፡ እለ፡ ይብልዎሙ፡ ማያ፡ እስመ፡ በምጽአቶሙ፡ ደንገጸት፡ ምድር፡ ወተሀውኩ፡ እለ፡ ይነብሩ፡ ውስቴታ። ʻThe matter she told him was about the ḍewa whom they call Maya, for the land was dismayed because of their coming, and those living in it were disturbed.ʼ^en 88 (384) l. 5–6 (ed.), 89 (385) l. 5–6 (tr.); ጨዋ፡ ብዙኅ፡ እለ፡ ይሰመዩ፡ አርቋይ፡ በፀር፡ ዋጀት፤ በድል፡ ጸገና፤ በዓደል፡ አምባ፤ በድል፡ ድብ፤ በድል፡ ነድ፤ በዓደል፡ መንረቅ፤ ደረቆ፡ በፀር፡ ዋጀት፤ ዣን፡ ገደብ፡ ወካልኣንሂ፡ ብዙኃን፡ ሀለዉ፡ እለ፡ ኢያእመርኩ፡ ስሞሙ። 17 n. 1, ተስፋኒ፡ ዘአሰፈዎሙ፡ ለጽዋ (should be ጼዋ)፡ ተፈጸመ፡ በይእቲ፡ ዕለት፡ እስመ፡ ረከቡ፡ ብዙኃ፡ ምህርክ፡ ‘En ce jour, la promesse qu’il avait faite aux Č̣awā s’accomplit, car on trouva un grand butin^fr’ 84 l. 16 (ed.), 96 l. 19–20 (tr.), ወእምዝ፡ ውዒሎ፡ በዐለ፡ ፋሲካ፡ ተንሥአ፡ ሠሉስ፡ አስተጋቢኦ፡ ጨዋ፡ ዘባሊ፡ ዘሽርካ፡ ወአርእኝ፡ ዘወጅ፡ ወሸዋ፡ ወዳሞት። ‘Ayant donc passé la fête de Pâques, il partit le mardi, aprés avoir réuni les Č̣awā du Bali, de Šerkā, d’Arʾeñ, du Waǧ, du Schoa et du Dāmot^fr’ 53 l. 3–5 (ed.), 62 l. 3–5 (tr.)

Leslau
ḍewā I, ṣewā ፄዋ , ጼዋ (Lt) ʻarmy unitʼ 153a

Comparative and etymological data
‘Das Geez-Wort, das schon in den Aksûmer Inschriften vorkommt, bedeutet »Gefangene«; daraus entsprang wohl die Bedeutung »Sklaven«, und als Sklaven (des Königs) mochten speciell die Soldanten bezeichnet werden wie die Janitscharen als besondere Auszeichnung den Namen »Sklaven« (des Pâdischâh) führten.’ 580; ‘ ጨዋ፡ è dalla forma letteraria ጼዋ፡ ; ma qual è l’etimologia? forse da ጼዋ፡ ለምድር፡ sal terrae (Mt. 5, 13) nel senso di parte scelta e difesa di una data regione? L’uso di porre strani nomi biblici (cf. p. es. 30 n. 3) mi pare che renderebbe quest’etimologia non improbabile; vero è che sebben ምድር፡ sia per lo più fem., in Mt. 5, 13 dicesi ጼው፡ .’ 12 n. 1; ‘In Amharic č̣äwa has various meanings: “person of high social status; person of free status (as opposed to slave)”; “ignorant, layman”, “conciliator”, cf. 2236. In Tǝgrǝñña, č̣ǝwa has the same range of meanings as in Amharic, cf. 940. For this context, Conti Rossini has correctly rendered ṩewa with “milizie regie”, 259, during the so-called “Salomonic” dynasty was the name of part of the land’s army that was deployed in areas far off from the royal court, cf. 48.’ 89 (385) n. 160,

ምርፋቅ

(et መርፋቅ፡ ; ) , ምርፋቃት፡

1)locus accubitus^la: ይርፍቁ፡ በበ፡ ምርፋቃቲሆሙ፡ ; ; ; ርእሰ፡ ምርፋቅ፡ vel ምርፋቃት፡ πρωτοκλισία { primus^la} mensae locus^la ; ; ; ; ሰላም፡ ለእንግድዓኪ፡ ለእሳተ፡ መለኮት፡ ምርፋቁ፡

2)refectorium^lain monasteriis Lud.

3)convivium^la, compotatio^la(Belage): ኢይግበሩ፡ ምርፋቀ፡ ለስቴ፡ (53); የሐውር፡ ኀበ፡ ምርፋቃት፡ ;

4)i.q. መርፈቅ፡

እሙን

1)fidus^la, fide dignus^la, de rebus, πιστός ; ; ; ; ; ; ; ; ይኩን፡ እሙነ፡ ስመ፡ ዚአከ፡ ( πιστωθήτω ); .

2)verus^la, ἀληθής , ἀληθινός , ; ; ; ; ; እሙን፡ ሕልሙ፡ ; ; ( ); እሙን፡ ቃል፡ ዘሰማዕኩ፡ ; ; ; ; እሙነ፡ ኮነ፡ verum fuit^lavel inventum fuit^la: እሙነ፡ ኮነ፡ ምክረ፡ ትካት፡ ; ; ; .

3)confisus^la, securus^la: የሐውር፡ እሙነ፡ πεποιθώς .

4)fidei concretum habens^la: እሙን፡ ዲበ፡ ንዋየ፡ ግብር፡ .

5)Adv. እሙነ፡

a)vere^la, reverâ^la ; ; ; አማን፡ ተወልደ፡ እግዚእነ፡ ኢየሲስ፤ እሙነ፡ ልህቀ፡ ወእሙነ፡ በልዐ፡ ወእሙነ፡ ሐመ፡ ; etiam እሙን፡ , ut: ካልእ፡ እሙን፡ ውእቱ፡ ዘዚአክሙ፡ ንጉሥ፡ Lud. e V.S.

b)secure^la .

ሖረ

2)in specie:

a)abire^la, discedere^la: በከመ፡ መጽኡ፡ ከማሁ፡ ሖሩ፡ ; ; ; ሑር፡ እምኔነ፡ ; እምኀበ፡ ; ሖር፡ βάδιζε , βάδισον ; ; ; .

b)egredi^la, proficisci^lain bellum: እለ፡ ሖሩ፡ ፀብአ፡ ; ሖሩ፡ ለፀብእ፡ vel ውስተ፡ ፀብእ፡ .

c) ሖረ፡ ፍኖተ፡ iter facere^la, peregrinari^la, ut: ዘኮነ፡ በሐዊረ፡ ፍኖት፡ ; vel navigare^la, ubi de itinere maritimo agitur: πλεῖν ( ህድአት፡ ).

d)usurpatur de rebus inanimatis, ut de aqua^la ; fluviis^la ሖሩ፡ አፍላግ፡ ውስተ፡ በድው፡ , terminis^la ;

ḥora

Grébaut
ሖረ፡ ḥora I,1 የሐውር፡ , ይሑር፡ «aller^fr au figuré : coïter^fr, etc.» ― ሔደ፡ Ms. BNFabb217, fol. 26v.
56

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose