Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

I,1[proprie: erectum stare^la, Ges. thes. p. 665; كَانَ exsistit^la, accidit^la, fuit^la] n. 862 ኮነ፡ ( ; ; al.), ይኩን፡ ( ይኵን፡ passim), Imperat. ኩን፡ ( ኵን፡ )

1)accidere^la, evenire^la, fieri^la( geschehen^de): ዘከመ፡ ኮነ፡ τὸ γεγονός ; ; ደንገፁ፡ በበይነ፡ ዘኮነ፡ ; ; ; ለእመ፡ ከዊነ፡ ኮነ፡ ከመዝ፡ በመዋዕሊክሙ፡ ; ; ኀጢአት፡ ዘይከውን፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ; ; በከመ፡ ነበብኩ፡ ከማሁ፡ ይከውን፡ ; ዘእንበለ፡ ይኩን፡ ; ; ዘእምይእዜ፡ ይከውን፡ ; ዘሀሎ፡ ይኩን፡ ἃ δεῖ γενέσθαι ; እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ኮነት፡ ዛቲ፡ ; ; ዘኮነ፡ τὴν αἰτίαν ; (pro ): ኮነነ፡ በከመ፡ ፈከረ፡ ; በከመ፡ ኢተሐዘብኩ፡ ኮነኒ፡ ; saepe in locutione hac: ወኮነ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ኀበ፡ አብራም፡ ; ; ; ; ; saepe pro hebr. וַיְהִי vel וְהָיָה , sive ወ፡ sive omisso, ut: ; ; ; ; ; ; ; ወይከውን፡ ይእተ፡ አሚረ፡ al.; ለይኩን፡ ለይኩን፡ fiat! fiat!^la ; ; ; ; ለይኩን፡ በከመ፡ ትቤ፡ .

a)evadere^la, ratum fieri^la, impleri^la, de votis, promissis, vaticiniis, ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ; በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ; ; .

b)absolvi^la, confici^la, ; እምዝ፡ አብእዎሙ፡ ውስተ፡ መቃብሪሆሙ፡ ወትብል፡ ፫ ጸዋት፡ ወትጸርኅ፡ ፱ ጊዜ፡ እስከ፡ ይከውን፡ ({ bis es vorüber ist^de}, sepultura) ;

c)contingere^lai.e. succedere^laalicui (e voto), vel : ወኢኮኖ፡ ሎቱዝ፡ ; ወኢኮኖሙ፡ ;

2)fieri^la( werden^de)

a)exsistere^la, oriri^la, gigni^la ; ; ; ; ; ; ወኮነ፡ ጋእዝ፡ ; ; ; ; ኢይኩን፡ እንከ፡ ፍሬ፡ እምውስቴትኪ፡ ; ; ኵሉ፡ ኮነ፡ እመሬት፡ ; ኢየሱስ፡ ዘኮንከ፡ እምቤተ፡ ይሁዳ፡ Enc. Mar.

b)obtingere^la( zu Theil werden^de) vel : ወኮኑ፡ ሊተ፡ እምኔሃ፡ ፫ ውሉድ፡ ; ኢትከውነክሙ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

c)fieri aliquid^la, converti in aliquid^la( zu etwas werden^de), praedicati (passim ): ብርሃንከ፡ ጽልመተ፡ ኮነከ፡ ; እምከመ፡ ሞተ፡ ሰብእ፡ ይከውን፡ ክፍለ፡ ዕፄ፡ ; እግዚአብሔር፡ ረዳኢየ፡ ኮነኒ፡ ; ; ኮነ፡ ነዳፌ፡ ; ; ; ኮንኪ፡ ብእሲተ፡ ; ; ; ; ; ( ἐστράφη ); ; ቦዐርከ፡ ዘጸላኤ፡ ይከውነከ፡ ( μετατιθέμενος ) ; ( τρεπόμενος ); ዘሌሊት፡ መዓልተ፡ ይከውኖ፡ ; ; ; ; ; crebro in locutione: ወኮነቶ፡ ብእሲቶ፡ ; al.; መንፈቀ፡ ሌሊት፡ ከዊኖ፡ ; ; አቅደመ፡ ስምዐ፡ ከዊነ፡ እስጢፋኖስ፡ Mavâs. 4; ኢትፍቅድ፡ ከዊነ፡ መኰንነ፡ ; ለ፡ praed.: ; ናሁ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ኮኖሙ፡ ለጽእለት፡ ; vel ውስተ፡ , ut: ይእቲ፡ ኮነት፡ ውስተ፡ ርእሰ፡ ማእዘንት፡ ; ከመ፡ ( fieri instar^laalicujus i.e. ei similem^la), ኮኑ፡ ከመ፡ አእዱገ፡ ገዳም፡ ; ; ኮኑ፡ ከመ፡ ዘኢተፈጥሩ፡ ; ; .

α)aliquis factus est aliquid i.e. accidit ei^laaliquid, expertus est^laaliquid: ኢያእመረት፡ ዘኮነ፡ ምታ፡ ; ; እለ፡ ከመዝ፡ ኮኑ፡ ; ; መንተ፡ ኮንኪ፡ ; ; ; ; ; ; ምንተ፡ ኮንክሙ፡ ይእዜ፡ ; ኮንኩ፡ ከመ፡ n. 863 ; .

β)vertitur^laalicui aliquid in rem, vel ei imputatur tamquam^la: ይከውነከ፡ ጌጋየ፡ ነቢበ፡ ብዙኅ፡ ነገር፡ λογισθήσεται ; ጥበበ፡ ይከውኖ፡ (v. ይትሐሰብ፡ ሎቱ፡ ) ; ; ; ; .

3)esse^la, raro i.q. exsistere^la( dasein^de, vorhanden sein^de), ut: ; እስመ፡ ኢኮኑ፡ ( ደቂቃ፡ ) ὅτι οὐκ εἰσίν (v. ኢሀለዉ፡ ); ; plerumque ad copulandum subjectum et praedicatum, quod ubi nomen ( vel ) est, in poni solet (quamquam passim Nominativus occurrit, ut in locutione ; ኢኮነ፡ ሠናይ፡ ወኢኮነ፡ አዳም፡ ትኩን፡ ታቦተ፡ እግዚአብሔር፡ ኀበ፡ ባዕድ፡ ). Crebro usurpatur, ubi enunciationis copula pronominalis variis de causis non sufficit, ut: ኩን፡ መሓሬ፡ ; ትከውኖ፡ ከመ፡ መጽሄት፡ ዝሕልት፡ ; ይከውኑ፡ ዘአምላክ፡ ; ; እመ፡ ጠቢበ፡ ኮንከ፡ ለርእስከ፡ ጠቢበ፡ ትከውን፡ ለቢጽከ፡ ; ; ምድር፡ ከመ፡ ገነተ፡ ትፍሥሕት፡ ኮነት፡ ; ኢይክል፡ ኵሎ፡ ከዊነ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; በከዊነ፡ ሕዝቡ፡ ቅዱስ፡ ; ; (ubi ignominia te afficiunt, Deum invoca) ወሶቤሃ፡ ይትዌለጥ፡ ኀሳርከ፡ እምከዊነ፡ ኀሳር፡ ኀበ፡ ከዊነ፡ ክብር፡ ; ከመ፡ ኢኮነ፡ ውእቱ፡ ክርስቶስሃ፡ ; ; ; ; ; ; ; አኮኑ፡ ጽልመት፡ ይእቲ፡ ( ዕለት፡ ) ወኢኮነት፡ ብርሃነ፡ ; ተቀብረ፡ በሀገረ፡ ዳዊት፡ ወኢኮነሰ፡ ውስተ፡ መቃብረ፡ ነገሥት፡ ; ; ኢኮነ፡ ከመዝ፡ ; ; ወኮነ፡ አይኅ፡ ላዕለ፡ ምድር፡ አርብዓ፡ ዕለተ፡ ; ; ; ; ; ; ; ዘይከውን፡ is qui futurus est^la ; ዘይመጽእ፡ ወዘይከውን፡ በደኃሪት፡ ; ; .

a)Aliis verbis praemittitur

α) ኮነ፡ Imperfecto verbi, ad significandum Imperfectum Latinorum: ኮነ፡ ይገብር፡ fuit conficiens^lai.e. conficiebat^la ; ; ኮነ፡ ይጐይይ፡ ወትረ፡ ; ኮነ፡ ያወትር፡ ; ኮነ፡ ያመልክ፡

β) ኮነ፡ Perfecto, ad significandum Perfectum vel Plusquamperfectum Latinorum: ኮንኩ፡ ኢነበብኩ፡ ቃለ፡ ጽድቅ፡ ; አስቴር፡ ዘኮነ፡ አክሶይሮስ፡ አውሰባ፡ ; እስከ፡ ፍጻሜሁ፡ ለዘ፡ ኮኑ፡ ወጠኑ፡ al. (maxime in libris ex Arabico translatis).

γ) ይከውን፡ vel ይኩን፡ Imperfecto vel Subjunctivo, ut: ይኩኑ፡ ያምልኩ፡ adoraturi sint^la .

b)est alicui^lares i.e. habet^larem ( einem gehören^de), ለ፡ pers., ut ; ; ; ማእዱ፡ ለከ፡ ትኩን፡ ; ኵሉ፡ ንዋዩ፡ እምድኅረ፡ ምንኵስናሁ፡ ይከውን፡ ለምኔት፡ F.N. 10.

c)esse in rem^lavel rei^la( zu etwas dienen^de, gereichen^de), ለ፡ rei: ; ; ወይከውን፡ ፍሬሁ፡ ለሲሳይ፡ ወቈጽሉ፡ ለፈውስ፡ ; ; (pro ) i.e. alicui^la, ut: ወይኩንከ፡ ለዐጸደ፡ ወይን፡ ; vel rei et (pro ): ወትከውኖ፡ ዕቅፍተ፡ 1 ; አሮን፡ ይኩንከ፡ ነቢየ፡ ; ; ; ኢይከውነከ፡ ምክሐ፡ (v. ለምክሕ፡ ) ; etiam ከመ፡ rei ( pro^la, loco^la): ኩኖ፡ ለእጓለ፡ ማውታ፡ ከመ፡ አቡሁ፡ .

d)versari in^laaliqua re, በ፡ , ut: በሣልሲት፡ ዓመት፡ ይኩን፡ (poenitens) በጾም፡ ወበጸሎት፡ F.M. 5,8; ዘኮነ፡ በሐዊረ፡ ፍኖት፡ F.M. 32,1; ከመ፡ እኩን፡ ቦቱ፡ ἵνα εὑρεθῶ ἐν αὐτῷ .

e)constare^la

α)manere, firmum esse: በቃሉ፡ ይከውን፡ ኵሉ፡ σύγκειται ; ነገር፡ ዘተናገርክሙ፡ ኢይከውን፡ (v. ኢይቀውም፡ ) ἐμμείνῃ .

β)de pretio, : ኮነ፡ ርእሰ፡ አድግ፡ ፶ ሰቅለ፡ ብሩር፡ caput asini erat quinquaginta siclis^la ; n. 864 በ፡ , ut: መስፈርተ፡ ስንዳሌ፡ በሰቅል፡ ትከውን፡ .

f) ዘኮነ፡ vel ዘኮነ፡ ከዊኖ፡ (v. ከዊነ፡ ) quicumque fuerit^la, quicumque^lavel ullus^la( irgendwelcher^de): ዘኮነ፡ ; ዘኮነ፡ ንዋይ፡ πᾶν σκεῦος ; ; ጠዐም፡ እክለ፡ ዘኮነ፡ ; በዘ፡ ኮነ፡ ከዊኖ፡ ὅ τι οὖν ἂν ᾖ ; ዘይቀሥጥ፡ እምቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ዘኮነ፡ ከዊነ፡ Clem. f. 161; ; ወእመሂ፡ በዘኮነ፡ ከዊኖ፡ መግባረ፡ እኩይ፡ (sive quocumque facinore malo) ; ; Clem. f. 133; ; ; እመኒ፡ ገብር፡ አው፡ ሐራዊ፡ አው፡ ነዓዊ፡ ወዘኮነ፡ ከዊኖ፡

4)Significatui esse^lasignificationes quaedam secundariae et speciales admiscentur:

a)est i.e. (factum est quod fieret necesse erat) satis est^la, sufficit^la, ; (pro : alicui^la): ኮነከ፡ አከለከ፡ ἱκανούσθω σοι ; ; ይኩንክሙ፡ ለክሙ፡ ; ይከውነክሙ፡ ( እምይእዜ፡ ) ; Infin. in Nom. vel : ኮነክሙ፡ ዐሪግ፡ ; ኮነክሙ፡ ዐዊዶቶ፡ ; verbi (quae loci interpretatio magis placet, quam est quod^la); ኮንየ፡ (sub ኮን፡ ).

b)fieri potest^la: እፎ፡ ይከውን፡ ነቢብ፡ እምኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልሳን፡

c)est alicujus^la, meum^la, tuum^la, decet^laaliquem, vel ለ፡ pers.: ኢኮነ፡ ለክሙ፡ አእምሮ፡ ፍትሕ፡ ; ኢኮነ፡ ለክሙ፡ ታእምሩ፡ መዋዕለ፡ ወአዝማነ፡ ; ኢኮነ፡ ለነ፡ ወለክሙ፡ ዘነሐንጽ፡ ቤተ፡ አምላክነ፡ ; ኢይከውነከ፡ ከመ፡ ትዕጥን፡ .

d)permissum est^la, licet^la( ἔξεστι , ἔστι ): ገብረ፡ ዘኢይከውን፡ ; ; suff. (pro ) vel ለ፡ , ut: ኵሉ፡ ይከውነነ፡ ; እስመ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ፡ ኢኮነ፡ ለክርስቲያን፡ ; Infin. sive in , ut: ዘኢይከውን፡ ገቢረ፡ ; ; ; ; ; ; ; sive praemisso ለ፡ , ut: ዘኢይከውኖሙ፡ ለበሊዕ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , sive praemisso እምነ፡ (negativo): ; verbi: ኢይከውን፡ ንደዮ፡ ; ; ; ; ; ከመ፡ verbi: ; Rel. Bar.

e)expedit^la, conducit^la: ለከ፡ ይከውነከ፡ ትሕምም፡ ወለቤትከሂ፡ σοὶ συμφέρον ἐστὶ θλιβῆναι ,

ኮነ

a)evadere^la, ratum fieri^la, impleri^la, de votis, promissis, vaticiniis, ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ; በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ; ; .

c)contingere^lai.e. succedere^laalicui (e voto), vel : ወኢኮኖ፡ ሎቱዝ፡ ; ወኢኮኖሙ፡ ;

2)fieri^la( werden^de)

b)obtingere^la( zu Theil werden^de) vel : ወኮኑ፡ ሊተ፡ እምኔሃ፡ ፫ ውሉድ፡ ; ኢትከውነክሙ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

a)Aliis verbis praemittitur

γ) ይከውን፡ vel ይኩን፡ Imperfecto vel Subjunctivo, ut: ይኩኑ፡ ያምልኩ፡ adoraturi sint^la .

e)constare^la

α)manere, firmum esse: በቃሉ፡ ይከውን፡ ኵሉ፡ σύγκειται ; ነገር፡ ዘተናገርክሙ፡ ኢይከውን፡ (v. ኢይቀውም፡ ) ἐμμείνῃ .

4)Significatui esse^lasignificationes quaedam secundariae et speciales admiscentur:

b)fieri potest^la: እፎ፡ ይከውን፡ ነቢብ፡ እምኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልሳን፡

e)expedit^la, conducit^la: ለከ፡ ይከውነከ፡ ትሕምም፡ ወለቤትከሂ፡ σοὶ συμφέρον ἐστὶ θλιβῆναι ,

ተርሙስ

, m. [ θέρμος , تُرْمُسٌ ] lupinus^la: Abba ቅፍሪ፡ ኢይጥዕም፡ ዘእንበለ፡ ተርሙስ፡ መሪር፡ ; ; Agapetus ኮነ፡ ይሴሰይ፡ ሐሠረ፡ ተርሙስ፡ ኵሎ፡ አሚረ፡ ; ወሶበ፡ ፊቀደ፡ ይትጋደል፡ ምስለ፡ ንዋም፡ ነበረ፡ ፹መዓልተ፡ እንዘ፡ ይበልዕ፡ ሐመደ፡ ምስለ፡ ተርሙስ፡ (vel ምስለ፡ ቅርፍተ፡ ተርሙስ፡ Enc.) Sx. – : ተርሙስ፡ ብ፡ አዳንጎሬ፡ (v. አደንጐሬ፡ ዘባሕር፡ ).

ጸብኀ

I,1[vic. צָבַע , አጽባዕት፡ , صبغ טבע ጠምዐ፡ ] ይጽባኅ፡ ,

1)intingere^la, immergere^la, tingere^la, rei et በ፡ vel ውስተ፡ fluidi: ; ; ከመ፡ ይጽባኅ፡ (Judas) ኅብስተ፡ ምስለ፡ ኢየሱስ፡ ; ; ; tingere aliquid aliqua re, et እምነ፡ , .

2)ut videtur: embamma^lavel jusculum^la( ጸብኅ፡ ) parare^la(an I,2?): ኮነ፡ ይትጌበር፡ ኵሎ፡ ግብረ፡ ቤት፡ እስከ፡ ቀዲሐ፡ ማይ፡ ወኰስትሮ፡ ኵስሕ፡ ወአንድዶ፡ እሳት፡ ወጸቢኀ፡ ጸብኅ፡ ወኀቢዘ፡ ኅብስት፡

ኆጻ

[nescio an rectius scribendum sit ሖጻ፡ , quamquam in libris Mss. plerumque ኆጻ፡ reperitur; respondent حصىً glarca^la, calculus^la; حَصَبٌ glarea^la; lapides^la; ܚܨܳܨܳܐ et חָצָץ , de quibus Ges. thes. p. 511] m. (et fem. ), gener. (coll.)

1)glarea^la, arena^la( ἄμμος , raro ψῆφος , χοῦς ): ከመ፡ አሐቲ፡ ኅጠተ፡ ኆጻ፡ እምውስተ፡ ኵሉ፡ ኆጻ፡ ; ይኄይስ፡ ትጾር፡ ኆጻ፡ ወጼወ፡ ; መርገ፡ ኆጻ፡ ውስተ፡ አረፍት፡ ; ዐቀበ፡ ኆጻ፡ ἀνάβασις ἀμμώδης ; ; ; ; ; ; ; ዘኆጻ፡ ; saepius ኆጻ፡ ባሕር፡ ; ; ; ; ; al.; ኆጻ፡ ምድር፡ .

2)locus glareosus^la, syrtis^la

3)nonnumquam lapillus glareae^la: Agathon monachus, quando cum aliis congrediebatur, ኮነ፡ ይወዲ፡ ኆጻ፡ ንስቲተ፡ ውስተ፡ አፉሁ፡ (paulo supra ኆጻ፡ እብነ፡ ) ; n. 607

ኮነ

a)evadere^la, ratum fieri^la, impleri^la, de votis, promissis, vaticiniis, ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ; በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ; ; .

c)contingere^lai.e. succedere^laalicui (e voto), vel : ወኢኮኖ፡ ሎቱዝ፡ ; ወኢኮኖሙ፡ ;

2)fieri^la( werden^de)

b)obtingere^la( zu Theil werden^de) vel : ወኮኑ፡ ሊተ፡ እምኔሃ፡ ፫ ውሉድ፡ ; ኢትከውነክሙ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

a)Aliis verbis praemittitur

γ) ይከውን፡ vel ይኩን፡ Imperfecto vel Subjunctivo, ut: ይኩኑ፡ ያምልኩ፡ adoraturi sint^la .

e)constare^la

α)manere, firmum esse: በቃሉ፡ ይከውን፡ ኵሉ፡ σύγκειται ; ነገር፡ ዘተናገርክሙ፡ ኢይከውን፡ (v. ኢይቀውም፡ ) ἐμμείνῃ .

4)Significatui esse^lasignificationes quaedam secundariae et speciales admiscentur:

b)fieri potest^la: እፎ፡ ይከውን፡ ነቢብ፡ እምኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልሳን፡

e)expedit^la, conducit^la: ለከ፡ ይከውነከ፡ ትሕምም፡ ወለቤትከሂ፡ σοὶ συμφέρον ἐστὶ θλιβῆναι ,

ግብር

, m. et fem. , ግበር፡ et ግብራት፡

1)actio^la, efficacia^la, ἐνέργεια .

2)labor^la, operatio^la, opera^la, opus^la( Arbeit^de): ሀቦ፡ ግብሮ፡ በአምጣነ፡ ኀይሉ፡ ; ኢትትማከር፡ ምስለ፡ ሀካይ፡ በእንተ፡ ግብር፡ ; materfamilias ትሁቦን፡ ግብሮን፡ ለአእማቲሃ፡ ; ; ግብረ፡ ሐቅል፡ ; ; ; ስድስተ፡ መዋዕለ፡ ግብር፡ ; ; ; ; ; ጳውሎስ፡ ይሴሰይ፡ እምግብረ፡ እደዊሁ፡ ; ይሴሰዩ፡ በግብረ፡ እደዊሆሙ፡ ; አብሕርት፡ ወአፍላግ፡ ይፌጽሙ፡ ግብሮሙ፡ .

a)negotium^la: ; ኢኮነ፡ ግብረ፡ አሐቲ፡ ዕለት፡ ወኢኮነ፡ ግብረ፡ ሰኑይ፡ ; ኵሉ፡ እለ፡ ይገብሩ፡ ግብረ፡ ንጉሥ፡ ; ብየ፡ ግብር፡ በዘ፡ አሐውር፡ Lud. e Vit. Sam.

b)officium^la, munus^la: አግብኦ፡ ውስተ፡ ግብሩ፡ ; ኢይግበር፡ ሕዝባዊ፡ ግብረ፡ ክህነት፡ ; ግብረ፡ ዲያቆን፡ . p. 314.

c)opus^lavel ministerium sacrum^la: ንዋየ፡ ግበሪሆሙ፡ τὰ σκεύη τῆς λειτουργίας ; ; ; ግበር፡ ; እለ፡ ይገብሩ፡ ግብረ፡ እግዚአብሔር፡ .

d)opificium^la, ars^la: ተምህሮ፡ ግብረ፡ እድ፡ ; ; ; ; ይትሜሀር፡ ግብረ፡ ኀጺን፡ ; እለ፡ ኵሎሙ፡ ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; figuli .

3)opus^la( Werk^de) quod quis producit,

a)Dei, creatura^la, res creata^la: ኵሉ፡ ግብረ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ; ; ; ; ποίημα ; ; ግብር፡ ዐበይት፡ ; ; ኵሉ፡ ግብራተ፡ ሰማይ፡ ; እስከ፡ ይትገበር፡ ሐዲስ፡ ግብር፡ .

b)hominum, artificium^la, opificium^la: ኮነ፡ ይገብር፡ ግብረ፡ ብርት፡ ወኀጺን፡ ; ግብረ፡ ማእነም፡ ; ግብረ፡ እብን፡ ; ; ግብረ፡ ብርት፡ ; ግብረ፡ ኬንያ፡ ; ; ; πλάσμα figmentum^la ; poëma ; idola ግብረ፡ እደው፡ ; ; ; ; al.

c)quae labore parta est merces^la , vel qui a planta producitur fructus^la: ሐሰት፡ ግብራ፡ ለዘይት፡ .

4)actio^la, factum^la, facinus^la, opus^la, agendi ratio^la, facinora^la, opera^la: ዛቲ፡ ግብር፡ haec actio^la ; ኵሉ፡ ግብሩ፡ ድሩክ፡ ; ; ቀዳሜ፡ ኵሉ፡ ግብር፡ ምክር፡ ; τὸ πραχθέν ; ነኪር፡ ግብሩ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; ; ; ; ግብረ፡ ጽድቅ፡ ; ግብረ፡ ዐመፃ፡ ምግባሮሙ፡ ; ከመ፡ ይግበሩ፡ ግብረ፡ ሠናየ፡ Platt; ዐቢየ፡ ግብረ፡ ፈጸምከ፡ ; ግብረ፡ እደዊሆሙ፡ ; τὰ ἔργα ; ; ; ; ; ; ; ሠናየ፡ ግብረ፡ ገብረት፡ ላዕሌየ፡ .

a)peractio^la: ለግብረ፡ ጌጋይ፡ ወኀጢአት፡ 5.

b)factum^la, oppos. verbo et consilio: ከመ፡ ንግበራ፡ ለዛቲ፡ ምክር፡ ግብረ፡ ; ; በግብር፡ de facto^la, re^la, revera^la(aliâs በአማን፡ ) Chrys. crebro. n. 1164

c)res agenda^lavel gerenda^la, res gesta^la, acta^la: ; ; ; ; ግብረ፡ ልኡካን፡ vel ሐዋርያት፡ inscriptus est liber πράξεις τῶν ἀποστόλων Acta Apostolorum^la; nonnumquam ግብር፡ nudum, ut .

5)res^la: ለዝ፡ ግብር፡ εἰς αὐτὸ τοῦτο ; ኵሉ፡ ግብራ፡ ለገነት፡ መንክር፡ ወመድምም፡ ; ሠለስቱ፡ ግብራት፡ τρία ; ነኪር፡ ግብር፡ ξένον τι Platt; ግብራቲሁ፡ ለዝ፡ ዓለም፡ ; ግብራት፡ ዓለማውያት፡ ;

a)causa^la: በእንተ፡ ሠላስ፡ ግብራት፡ ; Lud. e Mss. Colb.

b)ratio^la, modus^la: ምንት፡ ግብረ፡ ዓመት፡ በዝናማት፡ ; በአይ፡ ግብር፡ Lud.; docuit eum ኵሎ፡ ግብረ፡ ምንኵስና፡ Lud. e Vit. S.; ግብረ፡ አናቅጽ፡ . p. 305 n. 16.

6)necessitas^la: እስመ፡ ግብሩ፡ ውእቱ፡ ከመ፡ ያብእ፡ መሥዋዕተ፡ ; de necessitate corporis, euphemistice: ወረደ፡ እምገመል፡ በእንተ፡ ግብረ፡ ሥጋ፡ Adv.

a) በግብር፡

α)per vim^lavel per necessitatem^la, ; ; ; ; ; በግብር፡ ዘእንበለ፡ ፈቃዱ፡ .

β)necessario^la, omnino^la, utique^la( jedenfalls^de): በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ዮናስ፡ πάντως .

b) ግብር፡

α)necessario^lavel ad significandum oportet^la, necesse est^la: ግብር፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ (necessario veniet i.e. necesse est veniat) ; ; ; ;

β)omnino^la, sane^la, πάντως .

7)opus praestandum i.e.

a)tributum^la, vectigal^la τέλος ; φόρος , ከመ፡ የሀቡ፡ ግብረ፡ ; ርኡሰ፡ ግብር፡ ; ይሁብዎ፡ ግብረ፡ በበዓመት፡ .

α)collatio^la, λογία

β)reditus^la: p. 303 n. 10.

b)opera serva^la, angaria^la: እለ፡ ይቀውሙ፡ ላዕለ፡ ግብር፡ ἐργοδιωκτοῦντες .

gǝbr , gǝbar , gǝbrāt

1) (Dillmann 7 a) ግብረ፡ እስላም፡ gǝbra ʾǝslām ‘tax of Muslims’, meaning unknown (see Conti Rossini’s comment below) ነበረ፡ ፮ግብር፡ ፩ቅዴታ፡ ወ፩ጸማጅ፡ ወ፩ግብረ፡ እስላም፡ ‘il y avait 6 impôts: un était le qedētā; un était le ṣamāǧ; un le gebra eslām^fr’ 75 l. 27–28 (ed.), 91 l. 4–5 (tr.) (‘Mot à mot: impôt des Musulmans; je n’en sais pas le véritable caractère, ni s’il s’agit d’un impôt particulier sur les Islamites.’ 92 n. 10), እስላም፡

Leslau
ግብረ፡ ሕማማት፡ gǝbra ḥǝmāmāt the Rite of Passion Week^en see Hammerschmidt in 117, 233a–b, ሕማም፡

Cross-references:

a) for ቤተ፡ ግብር፡ ቤት፡ (TraCES)

b) for ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ ዐቃቢ፡ (TraCES)

ኮነ

a)evadere^la, ratum fieri^la, impleri^la, de votis, promissis, vaticiniis, ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ; በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ; ; .

c)contingere^lai.e. succedere^laalicui (e voto), vel : ወኢኮኖ፡ ሎቱዝ፡ ; ወኢኮኖሙ፡ ;

2)fieri^la( werden^de)

b)obtingere^la( zu Theil werden^de) vel : ወኮኑ፡ ሊተ፡ እምኔሃ፡ ፫ ውሉድ፡ ; ኢትከውነክሙ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

a)Aliis verbis praemittitur

γ) ይከውን፡ vel ይኩን፡ Imperfecto vel Subjunctivo, ut: ይኩኑ፡ ያምልኩ፡ adoraturi sint^la .

e)constare^la

α)manere, firmum esse: በቃሉ፡ ይከውን፡ ኵሉ፡ σύγκειται ; ነገር፡ ዘተናገርክሙ፡ ኢይከውን፡ (v. ኢይቀውም፡ ) ἐμμείνῃ .

4)Significatui esse^lasignificationes quaedam secundariae et speciales admiscentur:

b)fieri potest^la: እፎ፡ ይከውን፡ ነቢብ፡ እምኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልሳን፡

e)expedit^la, conducit^la: ለከ፡ ይከውነከ፡ ትሕምም፡ ወለቤትከሂ፡ σοὶ συμφέρον ἐστὶ θλιβῆναι ,

ተርጐመ

quadril. I [ תַּרִגֵּם ܬܰܪܓܶܡ تَرْجَمَ ] transferre^lae lingua in linguam, transferendo exponere^la, exponere^ladicta et scripta, interpretari^la: διερμηνεύειν 1 Platt; ; apocr. (sub finem); እምነ፡ et ኀበ፡ vel ለ፡ linguarum: በእንተ፡ ተርጕሞቱ፡ (sc. libri) እምልሳነ፡ ጽርዕ፡ ኀበ፡ ዐረቢ፡ F.N. in Proleg.; ; interpretari:^la ኮነ፡ ዮሴፍ፡ ይተረጕም፡ ሎሙ፡ ( ለዕደው፡ ) ዘይትናገሮሙ፡ ጢጦስ፡ በልሳነ፡ ሮም፡ ወያየድዖሙ፡ በልሳነ፡ ዕብራውያን፡ ; ትርጓሜ፡ ዐሥሩ፡ ቃላት፡ ዘተርጐመ፡ ዮሐንስ፡ አፈ፡ ወርቅ፡ ( expositio decalogi^la) (in ); Chrysostomus ተርጐመ፡ መጻሕፍተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ; Sx. ; ; clerici ዘኢያስተርክቡ፡ ተርጕሞተ፡ ቅዱሳት፡ መጻሕፍት፡ ; ተርጕሞ፡ ቃለ፡ መጻሕፍት፡ ; ሕልመ፡ ; Imperat. ተርጕም፡

ድሙን

nubilus^la, obscurus^la, fuscus^la, et de vultu tetricus^la, moestus^la: ፀሓይ፡ ያቅየሐይሕ፡ ድሙነ፡ πυῤῥάζει στυγνάζων ; ኮነ፡ ገጹ፡ ድሙነ፡ ወሕብሩ፡ ጽንሑየ፡ (i.e. ጽምሑየ፡ )

ጽምሁይ

, etiam ጽንሁይ፡ , marcidus^la, flaccidus^la, languidus^la, de gramine, ሣዕር፡ ጽምሑይ፡ ; ; de colore oris: ኮነ፡ ገጹ፡ ድሙነ፡ ወሕብሩ፡ ጽንሁየ፡ (sic)

ጠባይዕ

[Plur. vocis طَبِيعَةٌ ] m. et fem. , ጠባይዓት፡ ,

1)natura^la

a)animalium, vel indoles insita^la: ጠባይዐ፡ (v. ህላዌ፡ ) እንስሳ፡ φύσεις ζώων ; ጠባይዕ፡ ዘእጓለ፡ እመሕያው፡ ἡ ἀνθρωπίνη φύσις ; ሕገ፡ ጠባይዕ፡ νόμος φύσεως ; ፍትወት፡ እንስሳዊት፡ እምከመ፡ ተሠልጠት፡ ትሬሲ፡ ጠባይዒሁ፡ ለብእሲ፡ ከመ፡ ጠባይዐ፡ እንስሳ፡ ; Christus ነሥአ፡ ዘዚአነ፡ ጠባይዐ፡ Syn. in Prol.; በእንተ፡ ተዋልጦ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ F.M. 1,3; femina ድክምተ፡ ጠባይዕ፡ F.M. 3,3; አቅሞተ፡ ጠባይዕ፡ (sustentare vel servare naturam) F.M. 11,1; ተሐደሰ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ በትንሣኤሁ፡ ለመድኀኒነ፡ ; እምጠባይዕ፡ naturâ^la, secundum naturam^la, ut: እመ፡ ውሕዘ፡ እምኔሁ፡ ዘርአ፡ ሥጋ፡ እምጠባይዒሁ፡ F.M. 14,8.

b)usurpatur de naturis Christi^la: እመቦ፡ ዘይብል፡ ፪ ጠባይዕ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ ውጉዘ፡ ለይኩን፡ Fid. Jac. Bar.; Leonis Papae ሃይማኖት፡ እኪት፡ ዘረሰዮ፡ ለክርስቶስ፡ ፪ ጠባይዓተ፡ ወ ፪ ምክረ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ ; የአምኑ፡ በአሐቲ፡ ጠባይዕ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ቃል፡ ዘተሰብአ፡ ; ኮነ፡ ጠባይዐ፡ ፍጡር፡ አሐደ፡ ጽምረተ፡ ምስለ፡ መለኮተ፡ ፈጣሪ፡ ; de essentia^laDei: ነኀሥሥ፡ በተኀብሎ፡ ጠባይዐ፡ መለኮት፡ Lud. e Mss. Colb.

a)elementa^lavel principia rerum^la: እግዚአብሔር፡ ፈጠሮ፡ ለሰብእ፡ እም ፬ ጠባይዕ፡ ; ; Lit. Joh.; Cod. Mus. Brit. V III,1,a; (quatuor elementa sunt መሬት፡ ማይ፡ እሳት፡ ነፋስ፡ ); Deus Adamum creans ነሥአ፡ ፬ ጠባይዐ፤ ፪ እምዘይትገሰስ፡ ወ፪ እምዘኢይትገሰስ፤ ፫ እምዘይትረአይ፡ ወ ፩ እምዘኢይትረአይ፡ Lit. Orth.; እሉ፡ እሙንቱ፡ ጠባይዓቲሁ፡ ለአዳም፡ Lud. e Mss. Colb.

b)temperamenta^lacorporis humani: አሕላም፡ ይትወለዱ፡ እምቱሳሔያተ፡ ጠባይዕ፡ አርባዕቱ፡ sc. ጠባይዕ፡ ማያዊ፡ , ነፍሳዊ፡ (legas ነፋሳዊ፡ ) ፡ , መሬታዊ፡ , እሳታዊ፡ Fal. f. 16 ( አንሳሕስሐ፡ col. 327).

ṭabāyǝʿ

Grébaut
ጠባይዕ፡ ṭabāyǝʿ «natura^la, elementum^la, nature^fr, un des quatres élémants^fr» Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 143
346

Leslau
ጠባይዕ ṭabāyǝʿ natural disposition^en, nature^en, elements^en, essence^en 587b

ሕዋስ

, m. et fem. , ሕዋሳት፡ [amh. ሕዋስ፡ , حَسٌّ facultas sentiendi^la, حِسٌّ intelligentia^la, حَاسَّة sensus^la; ܚܳܫ et חוּשׁ ] sensus^laet corporis et animi, sentiendi et percipiendi facultas^la: ሕዋሳት፡ ኀምስ፡ I ; ሕዋሳት፡ ሥጋዊት፡ ; ( quamdiu hominum commercio immixtus erat^la) ኮነ፡ ጥዉቀ፡ እምሕዋሳቱ፡ ወፍልሰተ፡ ( inconstantia^la) ሕሊናቲሁ፡ ; (ubi ራእይ፤ ሰሚዕ፤ አጼንዎ፤ ነገር፡ inter sensus recensentur); ሕዋሳት፡ ፲ እሙንቱ፡ ፭ ዘአፍአ፡ ወ፭ ዘውስጥ፤ ወሕዋሳትሰ፡ ዘውስጥ፡ እሙንቱኬ፡ ልቡና፡ ወአእምሮ፡ ወፈሊጠ፡ እኪት፡ እምሠናይ፡ ወለብዎ፡ ወተገሥጾት። ወሕዋሳትሂ፡ እለ፡ ያስተርእዩ፡ እሙንቱኬ፡ ሰሚዕ፡ ወርእዮ፡ ወአጼንዎ፡ ወበሊዕ፡ (paulo infra ጥዒም፡ ) ወገሢሦ፡ ; – In voci ሕዋስ፡ significatio pars^la( membrum^la) corporis^laindita est (ut: እጽሕፍ፡ ነገረ፡ ሕዋሳት፡ describam vocabula partium corporis^la), quare: አባላት፡ ሕዋሳት፡ መሌሊት፡ ፸ ቤት፡ ብ፡ ብልቶች። ḥǝwās , ḥǝwāsāt

Grébaut
ሕዋስ፡ ḥǝwās , ሕዋሳት፡ ḥǝwāsāt «membre du corps^fr» ― አካል፡ Ms. BNFabb217, fol. 26v.
57

Leslau
ሕዋስ ḥǝwās ( ሕዋሳት ḥǝwāsāt ) physical sense^en, member of the body^en 250b

ጸብእ

, m. et fem. , አጽባእ፡ et አጽባእት፡ , nec non ጸብኣት፡ , አጽባኣት፡ , bellum^la: ኮነ፡ ጸብእ፡ ; አመ፡ ጸብአ፡ መኬማስ፡ ; በእንተ፡ ዛቲ፡ ጸብእ፡ ; በጽሐነ፡ ጸብእ፡ ; በጸብእ፡ ; በውስተ፡ ጸብእ፡ ; ; ዘይገብር፡ ጸብአ፡ በሰንበት፡ ; ኢትግበሩ፡ ጸብአ፡ ምስሌሁ፡ ; ; ; ንዋየ፡ ጸብእ፡ F.M. 17,6; ; ዐበይተ፡ ጸብኣተ፡ ገበርከ፡ ; አጽባእ፡ ; አጽባእት፡ ብዙኅ፡ ; ; የኀድጉ፡ አጽባኢሆሙ፡ (Laur.: አጽባቲሆሙ፡ ) ; በእንተ፡ አጽባእት፡ አጽባኣት፡ ; .

a)expeditio bellica^la: አተዉ፡ እምጸብእ፡ ; ; ሖሩ፡ ጸብአ፡ ; ; ወጽአ፡ ጸብአ፡ ; ; ; መድምም፡ አንተ፡ በኵሉ፡ ጸብእከ፡ ἐν στρατεύμασι πολέμου .

b)militia^la: ተምህረ፡ ጸብአ፡ ; .

c)(pro armis et militibus): ; .

d) ብእሴ፡ ጸብእ፡ miles^la Enc.

e)pugna^la: ( ውግረት፡ ).

ṣabʾ ʾaṣbāʾǝt , ṣabʾāt ; army^en, armed forces^en ዝንቱ፡ ንጉሥ፡ ማእምር፡ ወለባዊ፡ በቀዳሚ፡ ዘመኑ፡ ሞአ፡ ጸብአ፡ ዓማፅያን፡ ወአስተራትዓ፡ መንግሥተ፡ ሥጋዌ። ‘Ce roi, savant et intelligent, dans ses premiers temps vainquit la guerre des révoltés et redressa le royaume matériel^fr’ (According to in the sentence above the translation of ጸብእ፡ as ‘guerre’ does not seem felicitous; he suggests ‘Heer’ i.e. ‘army’.) ወሶበ፡ ተኀየለት፡ ፀብኡ፡ ወበዝኁ፡ ሠርዊቱ፡ ቦአ፡ ውስቴቱ፡ ትዕቢት፡ Allorchè si fu rafforzato il suo esercito, e si furono accresciuti i suoi soldati, entrò in lui l’orgoglio^it 11 l. 4-5 (ed); 21 l. 31-33 (tr.) ; for ዐውደ፡ ጸብእ፡ ዐውድ፡ (TraCES)

Cross-references: for መካነ፡ ጸብእ፡ መካን፡ (TraCES)

በሃም

, በሃማን፡ mutus^la, elinguis^la, difficulter loquens^la: ትከውን፡ በሃመ፡ ἀποκωφωθήσῃ ; ኢትከውን፡ እንከ፡ በሃመ፡ ; ἄλαλος ; ; ; ἄλογος ; በሃም፡ ወጽሙም፡ δύσκωφος καὶ κωφός ; κωφὸς ; ; μογιλάλος ; σιωπῶν ; በሃማን፡ ( ላዕላዕ፡ ); እምነ፡ negativo: ኮነ፡ ጽሙመ፡ ወበሃመ፡ እምአውሥኦትክሙ፡ ; በሃም፡ ወጽሙም፡ እምናዝዞትክሙ፡ – : በሃም፡ ስጉም፡ ዘ፡ ድዳ፡

ጸበተ ጽኑዕ

(vel ፀበተ፡ ) I,1[vic. ጸበየ፡ ; etymon repetendum est a fluendo^la( ጾበ፡ ضَبَّ , صَبَّ صَابَ ), sicut etymon verbi שָׂחָה סוּחַ et ܛܳܦ צוּף ] ይጽብት፡ natare^la, nare^la: de inanimatis, ut arca ; M.M. f. 124; cadavere: ሥጋሁ፡ ይጸብት፡ ላዕለ፡ ማይ፡ ( supernatare^la) ; de animalibus: እለ፡ ይትሐወሱ፡ ወይጸብቱ፡ ውስተ፡ ማያት፡ ; ዓሣት፡ ዘይጸብት፡ M.M. f. 242; de hominibus: እለ፡ ያአምሩ፡ ጸቢተ፡ ; F.N. 47; ኮነ፡ ጽኑዐ፡ በተጽእኖ፡ አፍራስ፡ ወጸቢተ፡ ማይ፡ ; ጽብቱ፡ ምስሌሁ፡

a)ultro citroque natare^la: ወዐልኩ፡ እጸብት፡ ውስተ፡ ቀላይ፡ . n. 1281

b)enatare^la: ከመ፡ ኢይጽብቱ፡ ; Platt; ከመ፡ ኢያምሥጥ፡ ጸቢቶ፡

c)transnatare^la, tranare^la: ጸበተ፡ ተጽኢኖ፡ ፈረሰ፡ ወዐደወ፡ ; aquae: Stephanus ባሕረ፡ መጻሕፍት፡ አመ፡ ጸበተ፡ ልሳኑ፤ ተቃውሞቶ፡ መዋግድ፡ ስእኑ፡ Enc.; abyssus ዘኢይጸብትዎ፡ ዓሣት፡ Lit. Epiph.

d)subnatare^la, urinari^la, urinando assequi^la: ይጸብት፡ በኅቡእ፡ Lit. Joh.; ኢበጸቢተ፡ ኅሊና፡ (non profunde cogitando) Lit. Orth.; : ይፈቅድ፡ ኅሊናየ፡ ይጽብት፡ ዕመቀ፡ አብሕርቲሁ፡ . – : ጸበተ፡ ዘ፡ ዋኛ፡ ( etiam scholion ad ቀዘፈ፡ et שׁוּט targumicum).

1)durus^la, σκληρός , στερεός , እብን፡ ጽኑዕ፡ ; ; a; ኰኵሕ፡ ጽኑዕ፡ ; ኰኵሕ፡ ጽንዕት፡ ; ; .

a) ጽኑዓነ፡ ገድ፡ σκληροπόσωποι (i.e. impudentes^la) ; ጽኑዐ፡ ክሳድ፡ σκληροτράχηλος (i.e. pertinax^la, obstinatus^la) ; ; ; ጽኑዐ፡ ልብ፡ σκληροκάρδιος (durus corde) ; ; .

b)rigidus^la, severus^la: ንስሓ፡ ጽኑዕ፡ F.M. 6,3; ሐተታ፡ ጽኑዕ፡ F.M. 23,6; Enc.; በጽኑዕ፡ (rigide)^la ይትዔየነኒ፡

c)arduus^la, difficilis^la:

2)solidus^la: መብልዕ፡ ጽኑዕ፡ στερεά ; ; ልብስ፡ ጽኑዕ፡ ; στερεός , massiv^de, ; ; .

a)nervosus^la, στρίφνος .

b)compactus^la, densus^la: ጽኑዕ፡ ከመ፡ እብን፡ .

c)sanus^la: ዕፀው፡ ጽኑዓን፡ ; de lapidibus ; de dentibus

3)firmus^la: አመ፡ ጽኑዐ፡ ይገብር፡ መሠረታተ፡ ምድር፡ ; ሙቃሔ፡ ጽኑዕ፡ ; ; ጽኑዐ፡ firme^la, firmiter^la; ( ቀምጠራ፡ ).

a)firmatus^la: ኵሉ፡ ጽኑዕ፡ በስብሐቲሁ፡ ; .

b)fixus^la: ( ነጥብ፡ ).

c)confirmatus^la, certus^la: ; ; እለ፡ ይትናገሩ፡ ጽንዕተ፡ .

d)ratus^la, ; κεκυρωμένος .

e)munitus^la: አህጉር፡ ጽኑዓት፡ ; ; ; ; ሀገር፡ ጽንዕት፡ ; ; ; ; ብሔር፡ ጽኑዕ፡ ; ማኅፈድ፡ ጽኑዕ፡ ; አጽዋናት፡ ጽኑዓን፡ .

f)tutus^la: ἀσφαλής ; ; .

4)robustus^la: ጽኑዕ፡ ከመ፡ ኀጺን፡ ; de viris ; ; ጽኑዓን፡ በኀይል፡ 1 al.; ἀνδρωθείς ; de rebus: መሥገርት፡ ጽኑዕ፡ ἰσχυρά ; ወልታ፡ ጽኑዕ፡ ; ዘጽኑዕ፡ ኀይሉ፡ ; .

5)fortis, validus, strenuus, virilis, potens, de personis, ἰσχύων , ἰσχυρός ; ; ጽኑዕ፡ መስተቃትል፡ ; ጽኑዓኒክሙ፡ ; ; ; ; ; ጸባኢት፡ ጽንዕት፡ ; ; Deus ጽኑዐ፡ ኀይል፡ ; δυνατός , Deus ጽኑዐ፡ ምግባር፡ ; ጽኑዕ፡ ወከሃሊ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ጽኑዓነ፡ ኀይል፡ ; κραταιός ጽኑዕ፡ ውእቱ፡ በውስተ፡ ቀትል፡ ; ; ; ἀνδρεῖος ; ; ; ጽኑዕ፡ በጸብእ፡ ; ብእሲት፡ ጽንዕት፡ ; ἄνθρωπος , ἀνήρ ; ; ሕዝብ፡ ጽኑዕ፡ ἔθνος μέγα ; መንግሥት፡ ጽኑዕ፡ ወኀያል፡ ; ሀገር፡ ጽንዕት፡ .

a)praepotens^la, praevalidus^la ( ፀራዊ፡ ).

b)strenuus i.e. bene exercitatus^lain aliqua re: ; ; ጽኑዕ፡ ውእቱ፡ በፍካሬ፡ መጻሕፍት፡ Lud. e Vit. Pach.; n. 1292 ኮነ፡ ጽኑዐ፡ በተጽእኖ፡ አፍራስ፡ ወጸቢተ፡ ማይ፡

6)de rebus: validus^la, እዴሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ ጽንዕት፡ ; በእድ፡ ጽንዕት፡ ; ; ; ; ጽዋዕ፡ ጽኑዕ፡ ; ኀጺን፡ ጽኑዕ፤ እሳት፡ ጽኑዕ፤ al., in Prov. Th. P. p. 21.

a)vehemens^la: ነፋስ፡ ጽኑዕ፡ ; M.M. f. 329 ( ተጐድአ፡ ); መቅሠፍት፡ ጽኑዕ፡ δεινός .

b)gravis^la: ሐሰት፡ ኀጢአት፡ ጽንዕት፡ ይእቲ፡ F.M. 23,1.

c)efficax^la, ; ; ጸሎት፡ ጽንዕት፡

d) ጽኑዐ፡ fortiter^la, valide^la: ጽኑዐ፡ ይእኅዝ፡ ; ዘተጋደለ፡ ጽኑዐ፡

7)continens^la( አጽንዐ፡ et ተጸንዐ፡ ); hincf. ጽንዕት፡ continentia^la, ἐγκράτεια

ṣǝnuʿ

Grébaut
ጽኑዐ፡ ልብ፡ ṣǝnuʿa lǝbb «(homme) de mauvais cœur^fr» ወይጣሉስሰ፡ ዓዲ፡ ዘኮነ፡ ሊቀ፡ ሐራ፡ ዘሀገረ፡ አብራኪ፡ ጽኑዐ፡ ልብ፡ ኮነ፡ ይጸልኦ፡ ለሳዊሮስ፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘሀገረ፡ አንጾኪያ። 265, ልብ፡
33
ጽኑዓነ፡ ሃይማኖት፡ ṣǝnuʿāna hāymānot forts dans la foi^fr. ለእለሂ፡ ተወልዱ፡ ረስዮሙ፡ በቋዕያነ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ ቅድስት፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ጉባኤ፡ ዘሐዋርያት፡ ወጽኑዓነ፡ ሃይማኖት፡ ለዝሉፉ። 166 (Grébaut gives page 20 but in the quoted edition the citation appears on p. 166). ሃይማኖት፡
10–11

ውግረት

jactus^la, conjectus^la: ; ተኰነኑ፡ ምዕረ፡ በውግረት፡ ወምዕረ፡ በንድፈተ፡ አሕጻ፡ ; ኮነ፡ ፀብእ፡ ማእከሌሆሙ፡ በንዋየ፡ ሐቅል፡ ወበውግረተ፡ አእባን፡ ወበሞጸፍ፡ ወበእሳት፡ ; ውግረተ፡ እብን፡ ; Kedr f. 77; F.N. 50,3; ቀተለ፡ በውግረተ፡ እብን፡ ወእመሂ፡ በኀጺን፡ Clem. f. 239; ውግረተ፡ ዕጣን፡ suffitus^la, ut: ኢተደመረ፡ በውግረተ፡ ዕጣን፡ ለአማልክት፡ – ወገረት፡ ዘወርቅ፡ ornamenti genus, affert Lud.

ፍቁር

carus^la, dilectus^la, amatus^la, ( amicus^la), de rebus ; de personis: እንተ፡ ኢኮነት፡ ፍቅርተ፡ ; ; ; ; ; በኀበ፡ ; ጽሉእ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ወፍቁር፡ በኀበ፡ አጋንንት፡ ; ኮነ፡ ፍቁረ፡ በኀቤሆሙ፡ ; per st. constr.: ፍቁሩ፡ ለዝ፡ ዓለም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ፍቁራኒሃ፡ οἱ φιλοῦντες αὐτήν ; ኦፍቁረ፡ ክርስቶስ፡ ንጉሥ፡ ὦ φιλόχριστε βασιλεῦ Cyr. ad ; ኦፍቁራንየ፡ compellantur auditores in concionibus sacris, al.; በአሐዱ፡ ፍቁር፡ ይሰሐብ፡ ካልእ፡ Prov.

a)epitheton Messiae, ; ; Asc. ; ;

b)amasius^la, amator^la, Lud. Comm. p. 496 n. 12.

ደራሲ

, ደራስያን፡

1)interpres^lalibri, exegeta^la, commentator^la: ደራስያን፡ ἐξηγηταί Cyr. ad

2)auctor^lalibri vel poëmatis, ut: Gregorius በዓለ፡ መንክራት፡ ወደራሴ፡ ቅዳሴያት፡

3)doctor academicus^la, quare ቤተ፡ ደራስያን፡ academia^la: አብ፡ ብሩታዎስ፡ (Atheniensis) ኮነ፡ ፩ እምነ፡ ማእምራን፡ ወመማክርት፡ ወጠቢባን፡ ዘውስተ፡ ሀገረ፡ አቴና፡ et unus e numero አረጋውያን፡ ወመምህራን፡ እለ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ ደራስያን፡

ዐውድ

usurpatur significandis adverbio et praepositioni circa^la.

1)Vim substantivi integram tenet.

a) ዐውዱ፡ (non ዐውዶ፡ ) ለውእቱ፡ መንበር፡ ፳ወ፬ መናብርት፡ et (circuitus throni i.e.) circa thronum erant … ; የሐንጽ፡ ጥቅመ፡ ዐውድኪ፡ (v. ዐውደኪ፡ ) .

b)post vel n. 1001notam Genitivi: ነጽሪ፡ ዘዐውድኪ፡ vide id quod (circuitus tuus i.e.) circa te est ; እለ፡ ዐውድክሙ፡ οἱ κύκλῳ ὑμῶν ; ; አሕዛብ፡ እለ፡ ዐውድነ፡ ; ; ; ኵሉ፡ ዘዐውዱ፡ (v. ዐውዶ፡ ) ; ፀሩ፡ እለ፡ ዐውዱ፡ ; .

c)post praepositiones: ውስተ፡ ኵሉ፡ ዐውዱ፡ ; ውስተ፡ ዐውድኪ፡ ; ; ; ; ; በዐውዳ፡ ; Platt; ; እንተ፡ ዐውዱ፡ ; ዲቤኪ፡ እንተ፡ ዐውድኪ፡ ; እምነ፡ ዐውዶሙ፡ ; ; ; ; ኮኑ፡ ላዕሌሃ፡ እምዐውዳ፡ .

2)In ዐውደ፡

a)circa^la, ut , quamquam sine pronominibus suffixis rarius usurpatur.

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose