Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

II,1vestire^la, et rei: ; ; ; ; አልበስከኒ፡ ማእሰ፡ ; አልበስኮኑ፡ ግርማ፡ ዲበ፡ ክሣዱ፡ 39,19; ኣለብሶ፡ አልባሲከ፡ ; ; ; ኣለብሰክሙ፡ ሥጋ፡ ; አልበሱ፡ ምሥዋዕ፡ ሠቀ፡ ; ያለብስዎሙ፡ ከመ፡ ሰብእ፡ Ep. ; አልበሶ፡ ምንኵስና፡ ወአስኬማ፡ ; ለ pers. አልበሰ፡ እምልብሱ፡ ለዕሩቅ፡ ; . In liturgiis^la አልበሰ፡ ታቦተ፡ est ornare altare^laut . ʾalbasa

Grébaut
አልበሰ፡ ʾalbasa II,1 ያለብስ፡ , ያልብስ፡ «revêtir un autre^fr» ― አለበሰ፡ Ms. BNFabb217, fol. 14v.
28
አልበሰ፡ ʾalbasa II,1 ያለብስ፡ , ያልብስ፡ «vestivit^la (active) » ― አለበሰ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 5.
29

Leslau
አልበሰ ʾalbasa clothe^en, dress^en 305b

አልበሰ

Leslau
አልበሰ ʾalbasa clothe^en, dress^en 305b

ኀበ

; in libris Mss. antiquioribus et impressis nonnumquam ኀቤ፡ (ut: በኀቤ፡ አንቀጽ፡ ; ኀቤአ፡ ; ; gramm.§ 167,3); suff.: ኀቤየ፡ , ኀቤከ፡ ኀቤሁ፡ ኀቤነ፡ al. ( gramm.§ 167,3); significat

A)propinquitatem et contiguitatem: ad^la, apud^la, juxta^la; conjungitur cum nominibus loci, rei, personae: ኀበ፡ ተከዚ፡ παρά τὸν ποταμόν ; ; ; ቆመት፡ ድኅሬሁ፡ ኀበ፡ እገሪሁ፡ ; ; ; ኀበ፡ ዐዘቅት፡ ἐπί τῇ πηγῇ ; ሀሎ፡ ኀበ፡ ኆኅት፡ ; ሀለዉ፡ ኀቤሁ፡ ሰብእ፡ ብዙኃን፡ ; ቆመ፡ አፍአ፡ ኀበ፡ ኆኅት፡ πρὸς τῇ θύρᾳ ; πρὸς τὸ μνημεῖον ; እነብር፡ ኀቤክሙ፡ ; 2 ; ቃል፡ ሀለወ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; እንተ፡ ኀቤየ፡ ἡ πλησίον μου ; ; ነፋኄ፡ ቀርን፡ ኀቤየ፡ ሀሎ፡ ἐχόμενά μου ; .

a)apud^laaliquem i.e. in domo^laejus: ቦቱ፡ ኀቤነ፡ ሣዕረ፡ παρ᾽ ἡμῖν ; ንበር፡ ኀቤሁ፡ οἴχησον μετ᾽ αὐτοῦ ; አኀድር፡ ኀቤክሙ፡ κατοικιῶ ὑμᾶς .

b)in potestate alicujus i.e. penes^la: ኵሎ፡ ዘሀሎ፡ ኀቤሆሙ፡ τὰ ἐν ταῖς χερσίν αὐτῶν ; ብየ፡ ኀቤየ፡ ራብዕተ፡ እዴሃ፡ ለሰቅል፡ ; ; ዝንቱ፡ እምከመ፡ ሀለወ፡ ኀቤክሙ፡ ταῦτα ὑμῖν ὑπάρχοντα ; ኀቤየ፡ ሀሎ፡ መራኁት፡ ἔχω ; ኀቤከ፡ ውእቱ፡ Kuf. p. 136.

c)in animo alicujus i.e. in^la, penes^la: ኢሀለወት፡ ጽድቅ፡ ኀቤነ፡ ἐν ἡμῖν ; ; ; ትእዛዘ፡ ዚአየ፡ ኅባእ፡ኀቤከ፡ παρά σεαυτῷ ; ፈቂደ፡ ገቢረ፡ ሠናይ፡ ሀሎ፡ ኀቤየ፡ παράχειταί μοι .

B)motionem vel directionem ad locum, rem, personam: ad^la, versus^la, in^la, ἐπὶ , πρός al.: አዕይንቲሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ ኀበ፡ እለ፡ ይፈርህዎ፡ ; ; ; ; 1 ; ወእምድኅሬሁ፡ ኀበ፡ ምውታን፡ ; ወፅአ፡ ኀበ፡ ኆኅት፡ ; ኣሌዕል፡ እዴየ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ኣቀውም፡ ሥርዐትየ፡ ኀቤሁ፡ ; frequentissime usurpatur post verba eundi: መኑ፡ የሐውር፡ ኀበ፡ ዝንቱ፡ ሕዝብ፡ ; exeundi: ይወጽእ፡ ኀበ፡ ማይ፡ ; ; ; intrandi , ascendendi ; veniendi እመጽእ፡ ኀቤከ፡ ; ; ; ; ; ; ; mittendi ; ; currendi ; ; appropinquandi ; ; tradendi et vendendi (alicui) ; ; ; ferendi ; deponendi et jaciendi ; ; ; fugiendi, se recipiendi ; ( ጕየይ፡ ኀበ፡ ላባ፡ ); revertendi et reducendi ; ; ; attingendi ; inclinandi ; ; monstrandi ( አመረ፡ , መርሐ፡ ); aspiciendi ይኔጽሩ፡ ኀበ፡ ; ; clamandi, rogandi, precandi: ጽራኅ፡ ኀቤየ፡ ; ይስእሉ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ጸሊ፡ ለነ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; querendi, accusandi ; ; transmutandi: ተወለጠ፡ ፍሥሓሆሙ፡ ኀበ፡ ሐዘን፡ ; ወለጡ፡ ግዕዞሙ፡ ኀበ፡ ሥርዐተ፡ መላእክት፡ Org. — De usu vocis ኀበ፡ post ከፈለ፡ vid. ክፈለ፡ — Pronomini relativo postponere licet praepositionem ኀበ፡ , ut: ምድር፡ ዘኀበ፡ ነበርክሙ፡ ; ; ; n. 593 አንቀጽ፡ ዘኀበ፡ ይክዕዉ፡ እዳወ፡ ; ( gramm.§ 202,2). Componitur cum aliis praepositionibus: ለኀበ፡ , quod accuratius, quam ኀበ፡ , directionem in locum, rem, personam notat

1)ad^la, versus^la, in^la ; ባሕታውያን፡ ተመያጥያን፡ ለኀበ፡ ዓለም፡ anachoretae in mundum revertentes^la, ; መርሕ፡ ለኀበ፡ ክርስቶስ፡ παιδαγωγὸς εἰς Χριστόν ; ; ዝንቱ፡ ጾታ፡ ይትከፈል፡ ለኀበ፡ ብዙኅ፡ ክፍል፡ F.M. 23,2.

2)adhibetur designandis rationibus, quae inter res vel personas intercedunt:

a)cum^la, inter^la, erga^la: ከመ፡ ትሑሩ፡ በኂሩት፡ ለኀበ፡ እለ፡ አፍአ፡ εὐσχημόνως πρὸς τοὺς ἔξω ; .

b)in iis quae pertinent ad^la: ለኀበ፡ እግዚአብሔር፡ τὰ πρὸς τὸν θεόν (at ለመንገለ፡ ).

c)in modum^la, tamquam^la, instar^la: አንተ፡ ትከውኖ፡ ሎቱ፡ ለኀበ፡ እግዚአብሔር፡ σὺ δὲ αὐτῷ ἔσῃ τὰ πρὸς τὸν θεόν (at በኀበ፡ ).

d)ad modum^la, normam^la: ተላውያን፡ ለኀበ፡ ቃሉ፡

አሖሰ

II,1movere^la, quatere^la, concutere^la, caput አሖሰ፡ ርእሶ፡ ዲቤኪ፡ ; አሖሰ፡ ርእሶ፡ ላዕሌኪ፡ ; ; ኣሐውስ፡ ርእስየ፡ ለክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; labra: አሖሱ፡ ከናፍሪሆሙ፡ ላዕሌየ፡ ; ታሐውስ፡ ከናፍሪሃ፡ ; alas በአሕውሶ፡ (v. በአሑሶ፡ ) ክነፊሁ፡ .

አመንደበ

quadril. II ( ; semel tantum legi ኢመንደቦሙ፡ apocr. in uno codice, sed lapsu calami scriptum videtur pro ኢያመንደቦሙ፡ ) premere^la, in angustias redigere^la, opprimere^la, vexare^la, affligere^la, in calamitatem^lavel periculum adducere^la(plerumque θλίβειν et ἐκθλίβειν ), : ; ; ; ; ያመነድብ፡ ነፍሳተ፡ ; ; ሶበ፡ አመንደብዎ፡ ፀሩ፡ ; ; ; ኣመነድቦሙ፡ ; ; ; ( κίνδυνοι ); n. 681 ʾamandaba

Grébaut
አመንደበ፡ ʾamandaba , quadrl. II, ያመነድብ፡ , ያመንድብ፡ «affliger^fr, vexer^fr, tourmenter^fr» ― አስቸገረ፡ Ms. BNFabb217, fol. 41v.
100

Leslau
mndb , አመንደበ፡ ʾamandaba torment^en, inflict pain^en, bring tribulation^en, afflict^en, cause trouble^en, reduce to distress^en, bring into difficulty^en, mortify^en 348b

መከረ

I,1[respondent: בָּחַר elegit, examinavit, exploravit^la( בָּחַן ), ܒܚܰܪ examinavit, scrutatus est, probavit^la( ܒܰܚܶܢ ), arab. (praeter مَخَرَ VIII) in malam partem مَكَرَ dolum struxit^laet n. 199 مَحَنَ tentavit^la; amh. መከረ፡ et ሞከረ፡ ] ይምክር፡

1)exquirere^la, explorare^la, tentare^la: ምክር፡ እምውስተ፡ ሕዝብ፡ ዕደወ፡ ጻድቃነ፡ σκέψαι ; κατασκέψασθαι ; እምክርከ፡ (v. ኣመክርከ፡ ) በፍሥሓ፡ πειράσω σε ἐν εὐφροσύνῃ ; እለ፡ ይመክሩ፡ ኰስየ፡ ἀναιρεῖ πειρώμενοι Cyr. c.

2)exploratum approbare i.e. consulere^la

a)consilium capere^la, decernere^la, nonnumquam: sibi proponere^la, in animo habere^la, moliri^la( βουελεύεσθαι et βούλεσθαι ), rei: ምንተ፡ መከረ፡ እግዚአብሔር፡ ላዕለ፡ ግብጽ፡ ; ; ; ይመክሩ፡ ዕሙቀ፡ ምክረ፡ ; መከሩ፡ ምክረ፡ እኩየ፡ ላዕለ፡ ርእሶሙ፡ ; ; መከሩ፡ ኀጢአተ፡ ወገብሩ፡ እኩየ፡ ; ንጹሐ፡ ይመክር፡ መንፈስየ፡ καθαρὰ νοήσει ; verbi ; ; በመካን፡ ኀበ፡ አንትሙ፡ መከርክሙ፡ ትባኡ፡ ; ዘመከርኩ፡ እግበር፡ ላዕሌሆሙ፡ ; ; እግዚአብሔር፡ መከረ፡ ይጽደቅ፡ , vel ከመ፡ seq. , ut: ; ; ; vel Infin., ut: ዘቀተለ፡ በኢያእምሮቱ፡ ወኢመከረ፡ ቀቲሎቶ፡ F.M. 4,2.

b)consilium dare^la, suadere^la, ; ( II,1).

c)consultare^la, deliberare^la: መከሩ፡ ምስለ፡ ሊቃውንት፡ .

d)exquirere consilium^laalicujus : ውስተ፡ እንግልጋ፡ ኢይመክርዎሙ፡ ምክረ፡

makara

Grébaut
መከረ፡ makara I,1 ይመክር፡ , ይምክር፡ «prendre conseil^fr, prendre son propre conseil^fr» ― መከረ፡ Ms. BNFabb217, fol. 42v.
102

Leslau
መከረ makara (yǝmkar, yǝmkǝr) advice^en, exhort^en, recommend^en, devise^en, form a plan^en, take counsel^en, determine^en, propose^en, make a decision^en, plot^en, conspire^en 340b

አምጽአ

II,1venire facere^lavel jubere^lai.e.

a)afferre^la, adducere^la, secum ferre^laet rei: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 227 ኢያምጻእኩ፡ ምስሌየ፡ ; ; ; አምጽአት፡ ቅድሜሁ፡ ; ኣመጽእ፡ እኪተ፡ እመደቡብ፡ ; ውስተ፡ ትፍሥሕት፡ ኢታምጽእ፡ ሐዘነ፡ ; deferre^lamarito dotem: ትሎት፡ ዘአምጽአት፡ ኀቤሁ፡ F.N. 24,7.

b)offerre^lamunera, sacrificia ; ; ; ; ; ; .

c)adducere super aliquem^laaliquid, rei et ላዕለ፡ vel ዲበ፡ pers., ut: ኀጢአተ፡ ; ; መርገመ፡ ; ማየ፡ አይኅ፡ ; ; እኩየ፡ ; ; እዴየ፡ ; መዋዕለ፡ ; ; መቅሠፍተ፡ ; ለ pers. .

d)evenire jubere^la, eventum dare^la: አነ፡ ኣመጽእ፡ ነገርየ፡ ለዛ፡ ሀገር፡ ; ነበብኩ፡ ወአምጻእኩ፡ ; .

e)nasci^lavel oriri facere^lavel jubere^la, i.e. excitare^la, procreare^la: ἐξεγείρειν ; አምጽአ፡ ነፋሰ፡ ; ታመጽእ፡ ጽልመተ፡ ; አዝልፎ፡ ስካር፡ ያመጽእ፡ ኮብሰ፡ ወሞተ፡ ግብት፡ ወፈጸንተ፡ F.N. 50.

f)afferre^la, proponere^la, in medium proferre^lasermonem, argumentum, exemplum: ; ; አምጽአ፡ ጥያቄ፡ Chrys., creberrime; አኀዘ፡ ጳውሎስ፡ ያምጽእ፡ ትእምርተ፡ እምሥርዐተ፡ ደብተራ፡

ʾamṣǝʾa

Grébaut
አምጽአ፡ ʾamṣǝʾa II,1 ያመጽእ፡ , ያምጽእ፡ «faire venir^fr, apporter^fr» ― አመጣ፡ Ms. BNFabb217, fol. 48r.
118

Leslau
አምጽአ ʾamṣǝʾa bring^en, offer^en, cause to happen^en, bring about^en, raise up^en, convey^en (a thing to a place), put forth^en 369b

ግርማ

, m. et fem. ,

1)terror^la, pavor^la, horror^la, etiam causa terroris^la, formido^la, terriculamentum^la: እግዚአብሔር፡ አንበረ፡ ግርማሁ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ አሕዛብ፡ ; ; ; ; ግርማ፡ ዐቢይ፡ ወድቀ፡ ላዕሌሁ፡ ; ; ; ; ግርማ፡ ሌሊት፡ ; ; ግርማ፡ መዐትከ፡ ; እምግርማ፡ ቃሉ፡ ደንገፁ፡ አሕዛብ፡ ; φοβερισμοί ; በግርማ፡ ዐቢይ፡ ἐν ὁράμασι μεγάλοις ; ከመ፡ ይርአይ፡ ግርማ፡ ; ድምፀ፡ ግርማ፡ ; Deus ይከውነክሙ፡ ግርማክሙ፡ ; Gen. ejus, qui terrorem injicit: ምስለ፡ ግርማሆሙ፡ ; ; ; ግርማ፡ አክይስት፡ γαυρίαμα δρακόντων ; .

2)majestas verenda^laDei regisve, magnificentia^laveneranda^lavel formidabilis^la: ግርማከ፡ ; ; ; እምገጸ፡ ግርማ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ኣመጽእ፡ ግርማየ፡ ላዕሌከ፡ τὰ ἔνδοξά μου ; n. 1155 δόξα regis ; ልቡስ፡ ውእቱ፡ ኵሎ፡ አልባሰ፡ ግርማሁ፡ ἐπιφανείας apocr.; ግርማ፡ መብረቅ፡ δόξα .

3)dignitas^la, gravitas^la; ግርማ፡ sacerdotii ; Enc.; Mariae virginis, Lud. e Ssal. Req.; ዘበዝኀ፡ ሠሐቁ፡ የሐጽጽ፡ ግርማሁ፡

gǝrmā part of (personal name) e.g. ግርማ፡ አስፋ፡ , ግርማ፡ ሰፍር፡

ዲበ

[sive a ደበበ፡ sive a ዴበ፡ propagata] antiquitus ዲቤ፡ (ut et ; et ) quae forma ante pronomina suff. semper retinetur ( gramm.§ 167,3), dein plerumque ዲበ፡

1) ዲበ፡ simplex: super^la, supra^la, in^la, plerumque ἐπί , de statu quietis et de motu (cum ላዕለ፡ multis in locis permutatur, sed proprie ab eo distinguitur, sicut ἐπί auf ab ὑπὲρ über , ita quidem, ut ዲበ፡ magis de iis quae in superiore rei parte posita sunt, ei insistunt vel incumbunt, minus de iis, quae rei imminent et super eam suspensa sunt, usurpetur: ዘይወግር፡ እብነ፡ ላዕሌሁ፡ ({über sich}) ትወርድ፡ ዲበ፡ ( auf ) ርእሱ፡ ; አዕረፈት፡ በረከት፡ ላዕለ፡ ያዕቆብ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ ): እብን፡ ዲበ፡ እብን፡ ; አግብርት፡ ዲበ፡ አፍራስ፡ ; ርእስኪ፡ ዘዲቤኪ፡ ; እደውኪ፡ ዲበ፡ ርእስኪ፡ ; ; መንፈሰ፡ ዚአየ፡ ውእቱ፡ ዘዲቤከ፡ ; ይነብር፡ ዲበ፡ መንበር፡ ; ; ያንብርዋ፡ ዲበ፡ ተቅዋማ፡ ; ; ቆመት፡ ዲበ፡ ምድር፡ ; ይሰክብ፡ n. 1104 ዲበ፡ ምስካቡ፡ ; ; ይርፍቁ፡ ዲበ፡ ሣዕር፡ ; እለ፡ የኀድሩ፡ ዲበ፡ የብስ፡ ; ይጼዐን፡ ዲበ፡ አድግ፡ ; አስመኩ፡ ዲቤከ፡ ; ያሰክምዎ፡ ዲበ፡ መታክፍቲሁ፡ ; ወድቀ፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ ; ; ዲበ፡ ዘይወርድ፡ መንፈስ፡ ; ዲበ፡ ኰኵሕ፡ አሐንጽ፡ ; ; ዘይወዲ፡ እብነ፡ ዲበ፡ ሞጸፍ፡ ; ንሥኡ፡ አርዑትየ፡ ዲቤክሙ፡ ; ሶጠት፡ ዲበ፡ ርእስየ፡ ; ተክዕወ፡ ዲበ፡ ምድር፡ ; ወሀብኩ፡ መንፈስየ፡ ዲቤሁ፡ ; አፍሓመ፡ እሳት፡ ታስተጋብእ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ ; ; ጽሑፍ፡ ዲበ፡ ( ተድባብ፡ ); እንስሳ፡ ዘሀሎ፡ ዲበ፡ ምድር፡ ; .

a)post verba tegendi et vestiendi: ክዱን፡ እብን፡ ዲቤሁ፡ ; ; ; ; de vestibus alicui superindutis: ኢየሀሉ፡ ዲቤሆሙ፡ ፀምር፡ ; ሀሎ፡ ዲቤሁ፡ ልብስ፡ ጥቁብ፡ vel de tutela, qua quis protegitur ; ; vel precari pro^laaliquo ; .

b)de onere, quod est super aliquem: ጌጋይነ፡ ወኀጢአትነ፡ ዲቤነ፡ ውእቱ፡ ; ከብደ፡ ቀትል፡ ዲበ፡ ሳኦል፡ .

c)de potestate, qua quis superat alios: ነግሠ፡ ዲበ፡ ; ሤምኮ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ ; ; ; ; ኣመጽኦሙ፡ ዲቤኪ፡ ወየዐግቱኪ፡ ; ; et de praestantia .

d)nonnumquam: per^lavel trans superficiem^larei, {darüber hin}: ; ; ሐመር፡ ዲበ፡ ሞገድ፡ እንተ፡ ተሐውር፡ ; ፍኖተ፡ አርዌ፡ ምድር፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ ; ሰፍሐ፡ እዴሁ፡ ዲበ፡ ባሕር፡ ; et passim ad^la, in^lavertere licet: እደዊሃ፡ ትሰፍሕ፡ ዲበ፡ ዘይበቍዕ፡ ἐπὶ τὰ συμφέροντα ; ከልብ፡ ዘይገብእ፡ ዲበ፡ ቂያኡ፡ ; ; ነፍኀ፡ ዲበ፡ ገጹ፡ መንፈሰ፡ ; ዕፃ፡ በጽሐ፡ ዲበ፡ ማትያስ፡ .

e)de imminendo et suspendendo rei: ( an ) ad^la, in^la: ነበረ፡ ዲበ፡ ዐዘቅት፡ ; በከየ፡ ዲበ፡ ክሳዱ፡ ; ኢይቢታ፡ ዲበ፡ መሳቅል፡ ; ተሰቅለ፡ ዲበ፡ ዕፅ፡ ; ረፈቀ፡ ዲበ፡ እንግድኣሁ፡ ; ; ከመ፡ እስልጥ፡ መቅሠፍትየ፡ ዲቤሆሙ፡ ἐν αὐτοῖς .

a)de causa: ob^la, de^la, ዲበ፡ ሀጕለ፡ ውሉዶሙ፡ ይግዕሩ፡ ; ተፈሥሐ፡ ; ; በከየ፡ ; ሠሐቀ፡ ; ተሳለቀ፡ ; ; ተምዐ፡ , al.

b)post verba confidendi: ; .

c)adversus^la, contra^la, in^la: ; ; ; ( εἰς ); ; ; ; ; ; ; ; ; ; ያነብሩ፡ መዓቅበ፡ ዲቤኪ፡ እንተ፡ ዐውድኪ፡ ; al.

d)addendo et cumulando: super^la, insuper^la, ad^la, ይዌስክ፡ ዓዲ፡ ዲቤሁ፡ ; ; ; ; መቅሠፍት፡ ዲበ፡ መቅሠፍት፡ ወጽልእ፡ ዲበ፡ ጽልእ፡ ( በዲበ፡ ); ወዲበ፡ ዝኒ፡ ወሰከ፡ ላዕለ፡ ሥጋሁ፡ ቅሥፈተ፡ Enc. II) Componitur cum aliis praepositionibus:

3) በዲበ፡ super^la, supra^la, in^la

a)post verba commorandi: በዲበ፡ ምድር፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ቀሡት፡ በዲበ፡ መትከፍታ፡ ; በዲበ፡ ምስካቢሆሙ፡ ; በዲበ፡ አንሕስት፡ ; ; በዲበ፡ ሠናይቱ፡ ለሰብእ፡ ተአዛዚ፡ ; ዘነበበ፡ በዲበ፡ ምሥዋዕ፡ .

b)adjiciendi et cumulandi: ወሰከ፡ ; ; ; ; ደገመ፡ ; ወይሌ፡ በዲበ፡ ወይሌ፡ ወድንጋፄ፡ በዲበ፡ ድንጋፄ፡ ; n. 1105 ድቀት፡ በዲበ፡ ድቀት፡ ; ; ; ሠናይት፡ በዲበ፡ በረከት፡ .

4) እምዲበ፡

a)desuper^la ; ; ; .

b)super^la .

5) እንተ፡ ዲበ፡

a)trans^laet super^la( über – hin , über – hinüber ) ; ; ይወግሩ፡ ርእሶ፡ እንተ፡ ዲበ፡ አረፍት፡ .

b)per^la: እንተ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ የሐውር፡ .

ፍኖት

, fem. et m. , ፍናው፡ et ፍናዌ፡ , ፍናዋት፡ (formam ፍንዋት፡ in , formam ፍኖታት፡ reperi) via^la,

1)iter^la, quod quis facit: ይሜርድ፡ ፍኖቶ፡ ; ከመ፡ ጾር፡ ክቡድ፡ በውስተ፡ ፍኖት፡ ርሑቅ፡ ; ; ፍኖተ፡ የሐውር፡ ; ; ; ; ሥንቅ፡ ለፍኖት፡ ; ; ; በፍኖት፡ ; ; ; ; ; ; ; ውስተ፡ ፍኖት፡ .

2)via^la, qua inceditur: ቁሚ፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሐዊር፡ ፍኖተ፡ ጠዋየ፡ ወመብእሰ፡ ; ፍኖት፡ መብእስ፡ ወጐፃጕፅ፡ ; ሖረ፡ ፍኖተ፡ ; n. 1373 ; ; ; ይሠወጥ፡ በፍኖት፡ እንተ፡ ባቲ፡ መጽአ፡ ; ; ኣመጽኦሙ፡ ለዕዉራን፡ በፍኖት፡ ዘኢያአምሩ፡ ; ; እንተ፡ አይ፡ ፍኖት፡ ነዐርግ፡ ; ፍኖት፡ እንተ፡ ትወስድ፡ ውስተ፡ ሀጕል፡ ; ; ፍኖተ፡ ግበሩ፡ ለዘዐርገ፡ ; ; አስተዳልዉ፡ ፍኖቶ፡ ; ዘይጸይሕ፡ ፍኖተከ፡ ; ; ፍናው፡ ርቱዓት፡ ; ፍናው፡ ዕጹባት፡ ; ቁሙ፡ ውስተ፡ ፍናው፡ ; ርእዪ፡ ኵሎ፡ ፍናወ፡ ; ማእከለ፡ ፍናው፡ ቆመት፡ ; ፍናወ፡ ዚአኪ፡ ἀποστολαί σου ; ፍናዋት፡ ; ; በእንተ፡ ፍናዋት፡ ወጽጐጓት፡ ወመራሕብት፡ ; ፍናዌ፡ ; ; ; ; ; ; ; Gen. : ፍኖተ፡ መንፈስ፡ ; ; ; Gen. loci, ad quem via ducit: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

a)quivis meatus^la, aditus^la, exitus^la, transitus^la, plateae^la: ፍኖት፡ ኅቡእ፡ εἴσοδος ; ; ውስተ፡ ፍኖተ፡ ባሕር፡ ; ; ; ውስተ፡ ፍናወ፡ አናቅጽ፡ ἐν τοῖς διόδοις ; በፍናዋት፡ ἐν ἐξόδοις ; በርእሰ፡ ኵሉ፡ ፍናዋት፡ ; ውስተ፡ ፍናዌ፡ ; ውስተ፡ ኵሉ፡ ፍናዋት፡ ; ፍናዊሃ፡ ለጽዮን፡ ὁδοί ; ; ውስተ፡ ፍናወ፡ ሀገር፡ ἐν ῥύμαις πόλεως ; ; ፍናወ፡ አህጉር፡ πλατεῖαι .

b)orbita^laastrorum ; .

c) ፍኖት፡ መጽያሕት፡ vel ፍኖተ፡ መጽያሕት፡ via^lapublica^la( መጽያሕት፡ col. 1309), et ፍኖተ፡ ንጉሥ፡ via^laregia^la, p. 238 n. 5.

d) ፍኖተ፡ loci et st. constr., passim i.q. versus^la: ጐዩ፡ በሌሊት፡ እምነ፡ ሀገር፡ ፍኖተ፡ ገነተ፡ ንጉሥ፡ , ; ; .

3)Transl.:

a)directio i.e. latus^la, pars^la( Seite^de), κλίτος ; ዘክልኤቱ፡ ፍናዊሁ፡ (alias ፍና፡ ).

b)via^lai.e. locus^latempusve opportunum: ወሀብኮሙ፡ መዋዕለ፡ ወፍኖተ፡ ከመ፡ ይድኀኑ፡ ; ; ግበር፡ ፍኖተ፡ ( τόπον locum^lavel aditum^la) ለዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ; ኀጥአ፡ ፍኖተ፡ ይነስሕ፡

c)ratio^la, modus^la: በፍናው፡ ብዙኅ፡ ( καθόδους ) ; በኅቡእ፡ ፍኖት፡ ἠρέμα ( ደጐጸ፡ ).

d)creberrime: vivendi^laagendique^laratio^la(ex usu loquendi biblico), እኩይ፡ ፍኖትከ፡ ; ፍናውየ፡ ; ; ዝፍናው፡ ; ; ; ; ; ; ; እለ፡ ኢሖሩ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ ; ; ኢያአምርዋ፡ ለፍኖተ፡ ሰላም፡ ; ; ፍኖተ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ፍናዊየ፡ ; ኢትምሀሩ፡ ፍኖተ፡ አረማውያን፡ ; አጽንዐ፡ ፍናዌ፡ ዳዊት፡ ; አሜሃ፡ ይጸድቃ፡ ፍናዊከ፡ ወፍናዌ፡ ውሉድከ፡ ; ዕቀብ፡ ፍናዊሃ፡ ; ; ፍናዎሙ፡ (pro ፍናዊሆሙ፡ ) ; ፍናዋት፡ ኄራት፡ ; ; ; ፍኖተ፡ ሕይወት፡ ወፍኖተ፡ ሞት፡ ; .

fǝnot , fǝnaw , fǝnāwe , fǝnāwāt

Cross-references: for አመልዐ፡ ፍኖተ አመልዐ፡ (Leslau)

አመገበ

II,2(passim in libris mss. አምገበ፡ II,1ut Sx.; Imperf. ያመግብ፡ ) praeficere rebus gerendis^laaliquem, curam mandare^laalicui; administratorem^la, curatorem^la, procuratorem constituere^laaliquem; : መጋቢ፡ ዘአመገብዎ፡ F.M. 5,14; et ላዕለ፡ rei vel : ኢታመግብ፡ ነኪረ፡ ላዕለ፡ ቤትከ፡ ; ; ዘአመገብዎ፡ ላዕሌሆሙ፡ quem curatorem eorum^la(pupillorum) constituerunt^laF.N. 24,3, vel ዲበ፡ , ut: እግዚአብሔር፡ አመገበከ፡ ዲቤሆሙ፡ ትቅትል፡ ወታሕይው፡ ; vel ለ፡ ut ; vel በ፡ rei, ut: ለእመ፡ አመገቦ፡ ለብእሲ፡ በሠይጥ፡ F.N. 30, et በ፡ muneris ; (personae et muneris): ኣሜግቦ፡ ምግበከ፡ . – (In Catal. Codd. በእንተ፡ አመግቦ፡ de mandato^la(non: de feudo^la) vertendum est). ʾamaggaba

Grébaut
አመገበ፡ ʾamaggaba II,2 ያሜግብ፡ , ያመግብ፡ «préposer^fr, créer administrateur^fr» ― ሾመ፡ Ms. BNFabb217, fol. 47r.
114

Leslau
አመገበ ʾamaggaba appoint a guardian^en, appoint an administrator or an overseer^en, place in charge of^en 331b

ሰበከ

[non ad ሰብሐ፡ laudare, sed ad radices צוח صاح שׁוע ጸውዐ፡ צעק et זעק صخِب referendum videtur] ይስብክ፡

1)vociferari^la, exclamare^la, proclamare^la, praeconio edciere^la, praedicare^la, pronuntiare^la: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ κεκράξατε μέγα ; ስብኩ፡ ሎሙ፡ (var. ስበኩ፡ ) καλέσατε αὐτούς n. 362 ; κηρύσσειν ; ; ሰበከ፡ ቅድሜሁ፡ ; rei ስብኩ፡ ምሕልላ፡ ; διαβοᾶν ; καλεῖν ሰበኩ፡ ጾመ፡ ; ጥበበ፡ ስብክ፡ ; ለ፡ pers. alicui^la ( παρήγγειλε ); ትሰብክ፡ ሎሙ፡ ἀπαγγελεῖς αὐτοῖς ; vel de aliquo^la: ሰበከ፡ ሎቱ፡ ከመ፡ περὶ αὐτοῦ ; ይስብክ፡ ሎቱ፡ ዐዋዲ፡ ውስተ፡ መርሕበ፡ ሀገር፡ ; .

2)In specie: annuntiare^lavel praedicare^laverbum Dei, evangelium; vel rei: ; ይሰብኩ፡ ሎሙ፡ ሰላመ፡ ; ስብክ፡ ሎሙ፡ ; እስብክ፡ ግዕዛነ፡ ለፂውዋን፡ ; በከመ፡ { ሰበኩ፡ } ነቢያት፡ ; አቅደሙ፡ ሰቢኮ፡ ነቢያት፡ ከመ፡ ይመጽእ፡ ክርስቶስ፡ Deg.; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; εὐαγγελίζειν ; ; in libris ex Arabico translatis etiam cum በ፡ rei: ሰበከ፡ በህየ፡ በወንጌለ፡ ኢየሱስ፡ ; ; etiam Platt.

3)Ludolfum: obtestari^laaliquem: ኣምሕለከ፡ ወእሰብከከ፡ adjuro te et obtestor^la, sic passim in Ssal. Req.

ነጸፍጻፍ

stillicidium^la, guttae^la, stillae^la: ከመ፡ ነጸፍጻፈ፡ ደም፡ ; ጻዕደወት፡ ምድር፡ እምነጸፍጻፈ፡ ሐሊበ፡ አጥባተ፡ እሞሙ፡ M.M. f. 44; ; ኣምሕለኪ፡ ማርያም፡ በነጸፍጻፈ፡ (v. በጸፍጻፈ፡ ) ደም፡ ዘጐልጐታ፡

አሰረ

(etiam አሠረ፡ ) I,1[amh. ; אָסַר ܐܶܣܰܪ أَسَرَ ; vicin. אָזַר ]. ይእስር፡

1)ligare^la, alligare^la, deligare^la, colligare^la, religare^la, nectere^la, annectere^la, jungere^la, adstringere^la, constringere^la: ; ተአስሮን፡ ; ኢትፀምር፡ አሲረ፡ ክልኤቲ፡ ኀጣይእ፡ ; et ውስተ፡ ; ; ተአስር፡ እብነ፡ ውስቴታ፡ ; Rel. Bar.; ; ; vel በ፡ ( συνέσφιγξεν ); , vel ምስለ፡ , ut: አሰረ፡ ኅሊናሁ፡ ምስለ፡ እግዚአብሔር፡

a)manipulos, sarcinas: እስርዎሙ፡ ከላስስተ፡ ; እለ፡ የአስሩ፡ ከላስስተ፡ ; የአስሩ፡ ጾረ፡ ዐቢየ፡ .

b)currui jumenta: ; .

c)contexere^la: አሰርከኒ፡ አዕጽምትየ፡ በአሥራው፡ .

d)cingere^la: እስራ፡ ሐቌክን፡ .

e)obligare^lai.e. o bturare^la ; አአስር፡ ልሳነከ፡ .

f)contignare^la, contabulare^la .

g)ligare^la, sensu spirituali vel ecclesiastico: ;

h)obligare^lavel fascinare^laincatatione: ኣምሕለክሙ፡ ወአአስረክሙ፡ Ssal. Req.

2)vincire^la, devincire^la, vinculis adstringere^la: ; ; ; አሰሮ፡ በመዋቅሕተ፡ ኀጺን፡ ; ; ; ሞቃሕኩከ፡ ወአሰርኩከ፡ ; ; ; እስሮ፡ በእዴሁ፡ ወእገሪሁ፡ ; ; ; ; ; አሰሮ፡ እደዊሁ፡ ወእገሪሁ፡ ; ; ቀደመ፡ አሲሮቶ፡ ለኀያል፡ ; አሲሮሙ፡ ; .

አምከረ

II,1

1)consilium dare^la, suadere^la, rei: ; ኵሉ፡ መምክር፡ ያመክር፡ ምክረ፡ ; መኑ፡ ከመዝ፡ አምከረ፡ ላዕለ፡ ጢሮስ፡ ; ለ፡ pers.: ለመኑ፡ ታመክር፡ (v. ትመክር፡ ) ; plerumque : ; ዘያመክረከ፡ ; መኑ፡ መማክርቲሁ፡ ዘአምከሮ፡ ; ; ; ; : ኣምክርኪ፡ ምክረ፡ .

2)consilio habito alicui aliquid decernere^la: pastores Christo infanti munera attulerunt, እንዘ፡ ያመክርዎ፡ በግዐ፡ ካህን፡ ወሐሊበ፡ ከመ፡ ሕፃን፡ ወዕጣነ፡ ከመ፡ ንጉሥ፡ Lud. ex hom. Jac. Sarug.) – In libris Mss. II,1et II,2saepius confunduntur.

ʾamkara

Grébaut
አምከረ፡ ʾamkara II,1 ያመክር፡ , ያምክር፡ «conseiller^fr, persuader^fr» ― አማከረ፡ Ms. BNFabb217, fol. 42v.
102

Leslau
አምከረ ʾamkara advice^en, counsel^en, give a plan^en, ask for counsel^en, ask for advice^en, devise a plan^en, persuade^en 340b

አሞሬዎን

Amoraei. ኣሞሬዎን ʾāmorewon (enthonym) 6b l.2 (ed.)

አሞገሰ

II,1

1)gratia^lavel favore afficere^la, ኣሞግሳ፡ ; .

2)gratum^lavel suave facere^laaliquid, Cyr. c. ( መጠን፡ col. 222).

ʾamogasa

Grébaut
አሞገሰ፡ ʾamogasa , quadrl. II, ያሞግስ፡ «favoriser^fr, rendre favori^fr, avoir pour favori^fr» ― ባለሟል፡ አደረገ፡ Ms. BNFabb217, fol. 46v.
113

Leslau
አሞገሰ ʾamogasa bestow grace^en, favor^en, ( 113) make someone a favorite^en 333a

አሥረጸ

II,1

1)progerminare^lavel pullulare facere^la: ( pluria^la) ያሠርጽ፡ ዘበልየ፡ ; ( Deus^la) ያሠርጽ፡ ሣዕረ፡ ለእንስሳ፡ ; ; : ኣሠርጽ፡ ለዳዊት፡ ሠርጸ፡ ጽድቅ፡ .

2)ex suo ingenio gignere i.e. excogitare^laaliquid: እስትጉቡእ፡ ዝንቱ፡ መጽሐፍ፡ እመጻሕፍት፡ አምላካውያት፡ ወቀኖናት፡ ወእምነ፡ ዘአሥረጸ፡ ልብ፡ ኪያሆን፡ F.N. in Proleg.

ʾaśraṣa

Grébaut
አሥረጸ፡ ʾaśraṣa II,1 ያሠርጽ፡ , ያሥርጽ፡ «faire germer^fr, faire sortir^fr, faire procéder^fr» ― አወጣ፡ Ms. BNFabb217, fol. 51v.
129

Leslau
አሥረጸ ʾaśraṣa causative {of ሠረጸ śaraṣa } 535a

አርሰነ ፈተነ

II,1

1)ignire^la, candefacere^la; deinde: probare igne^lametalla: ያረስን፡ ኀጺነ፡ ; ; አርሰንዋ፡ ( ለመቅጹት፡ ) በእሳት፡ ; πυροῦν ; ; ኣረስኖሙ፡ ወእፈትኖሙ፡ ; ; ; excandescere facere^la: ያርስን፡ ልቦ፡ በእንተ፡ አፍቅሮ፡ እግዚአብሔር፡

2)igne adurere^lavel amburere^la: አርሰንዎ፡ ( ለቅዱስ፡ ) በሰናስለ፡ እሳት፡ ;

I,1[ فتن ] ይፍትን፡

1)scrutari^la, perscrutari^la, explorare^la, investigare^la, pervestigare^la, ut domos, urbes, terram, thesauros, abscondita al.: እፈትና፡ ለኢየሩሳሌም፡ በማኅቶት፡ ; ፍትንዋ፡ ከመ፡ በአት፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; እንዘ፡ ይፈትን፡ ንዋዮሙ፡ ; aliquem: ; animum alicujus: ; ; ዘይፈትን፡ ልበ፡ ወኵልያተ፡ ; ; ; ; ; ; : ፍትን፡ ; ; በእንተ፡ , ut: ለኀሢሥ፡ ወለፈቲን፡ በእንተ፡ ኵሉ፡ (v. ለኵሉ፡ ) ዘተገብረ፡ ; እስኩ፡ ፍትን፡ ለሊከ፡ በልብከ፡ በአይቴ፡ ይቀልል፡ አበሳ፡ በዲበ፡ ምድር፡ ወሚመ፡ …

a)speculari^la, .

b)per^laspeculatores^laexplorare^laterram, urbem: ; ከመ፡ ይፍትን፡ ሀገረ፡ ; (?).

c)scrutando^laassequi^la .

2)tentare^la, probare^la, examinare^la, igne metalla aliasve res: ; ኣረስኖሙ፡ ወእፈትኖሙ፡ ; ; ; ለንዋየ፡ ለብሓ፡ እሳት፡ ይፈትኖ፡ ; aliquem auri instar: ፈተነኒ፡ ከመ፡ ወርቅ፡ ; ; ; scientiam alicujus: ; candidatum ; : ይፍትንዎ፡ ሕገገ፡ (sc. num legum peritus sit necne) .

a)Deum tentare^la, ; .

b)experiri^la, experimentum^lafacere^larei: ትሡዕኑ፡ ( ለጣዖታት፡ ) ወሚመ፡ ትፈትንኑ፡ ኵነኔየ፡ (interrogat judex martyrem)

አርወየ

II,1

1)potu sitire^la, sitim^laalicujus explere^la, inebriare^la: ; : ኣረውያ፡ ለነፍሶሙ፡ ; ; አርዊ፡ ጽሙኣነ፡ ; አልቦሙ፡ ዘይሰትዩ፡ ማየ፡ ዘያረውዮሙ፡ ( ὕδωρ εἰς πλησμονήν ) ; : አርወየኒ፡ ሐሞተ፡ ; et እምነ፡ , ut: ኣረውዮሙ፡ እምደምከ፡ ; : ሞገሰ፡ ፍቅራ፡ ያረውየከ፡ ; ያረዊ፡ ነፍሶ፡ እምቃለ፡ እግዚአብሔር፡

2)rigare^la, irrigare^la, potare facere^la: ኣርውዮ፡ ለዐጸደ፡ ሐምልየ፡ ; እስከ፡ ሶበ፡ ያረዊያ፡ ለምድር፡ ; ; ; ፈትለ፡ ኣርዊ፡ ellychnium ut potare faciam^la( oleum^la) Enc.

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose