Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

separ., cujus forma abbreviata et inseparabilis est እም፡ ( gramm.§ 164,3). In libris mss. antiquioribus: እምነ፡ , in recentioribus እም፡ frequentius occurrit. Pro እምነ፡ antiquitus usitatum erat እምኔ፡ ut F. Pronomina suffixa ope vocalis ê^lasibi subjungit, ut እምኔየ፡ , እምኔከ፡ al. ( gramm.§ 167,3), rarissime sine ê^la, ut እምኖሙ፡ . Forma እም፡ si verbo a litera መ፡ incipienti praefigitur, ም non bis sed semel tantum exscribitur, ut እምነ፡ ሞቱ፡ vel እሞቱ፡

1)significat discessum^la, distantiam^la, separationem^laab aliquo: a^la, de^la, ex^la: የኀልቁ፡ ኃጥኣን፡ እምድር፡ ; ; ; ; ; ተዘርዉ፡ ኵሉ፡ ሕዝብ፡ እምኔሁ፡ ; ; አይቴ፡ አሐውር፡ እመንፈስከ፡ n. 192 ; በዐሡር፡ መዋዕል፡ እምኮሬብ፡ ; ኢኮኑ፡ ርሑቃነ፡ እምድር፡ ; . Frequentissimus est hic praepositionis usus post verba absentiae, distantiae, separandi, recedendi, fugiendi, mittendi, removendi, rapiendi, revertendi, mutandi, prohibendi, deficiendi et aberrandi, desistendi, cessandi, exinaniendi, quiescendi, occultandi; huic usui vicinus est usus post verba timendi, cavendi, nec non expergiscendi, convalescendi et medendi, purgandi.

a)praemittitur nominibus loci et spatii, ut significet non tantum directionem, unde aliquid veniat vel fiat, ut እምርሑቅ፡ e longinquo^la ; ; እለ፡ እምቅሩብ፡ οἱ ἐγγίζοντες ; እምላዕሉ፡ ; እምሥራቅ፡ ፀሐይ፡ ወእስከነ፡ ዐረብ፡ al., sed etiam partem vel regionem, a^laqua vel versus^laquam aliquid sit: ; ; እምፀጋሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; etiam praepositiones compositas: እምቅድመ፡ , እምድኅረ፡ , እምታሕተ፡ ; nec non terminum, trans quem sit vel a quo incipiat aliquid: ላዕሉ፡ እምኔሁ፡ ; አፍአ፡ እምጥቅም፡ ἔξωθεν τοῦ τείχους ; ውስጠ፡ እምነ፡ መንጦላዕት፡ ; እምነ፡ – እስከ፡ inde a – usque ad^la ; ; ; .

b)nota locutionem adverbialem: መካን፡ እመካን፡ e loco in locum^la, ut: ዘይትፋለስ፡ ሀገር፡ እምሀገር፡ ( infra a): sed etiam እመካን፡ መካነ፡ e loco in locum^la, ut: መልአ፡ ምድረ፡ ስብሐቲሁ፡ እምወሰን፡ ወሰነ፡ implevit terram gloria tua a finibus ad fines^la Enc.

c)nonnumquam, omisso verbo removendi vel prohibendi, in structuris praegnantibus እምነ፡ eundem significatum habet, qui ei post verba prohibendi convenit; dixeris eum negativum^laet sejunctivum^la: ተፈጽመ፡ አፈ፡ አራዊት፡ እምነቢብ፡ obturatum est os bestiarum^la(prohibitus) a loquendo^lai.e. ute ne loquerentur^la ; ; ተገመንኩ፡ እምኔከ፡ polluta sum tibi^la(interdicta) ; etiam ሐሰ፡ ; ኀደረ፡ ህየ፡ እምዔሳው፡ ወልዱ፡ habitavit ibi, procul a filio suo^la ; ; ; { ; ( በሃም፡ ); ( ፅሩዕ፡ ); F.N. 10,8 ( የዋሂ፡ ).

d)post verba carendi^la, ut አጽምአ፡ ; M.M. f. 36 ጽሙእ፡ ; nec non varia exempla sub ጾመ፡ et ጾም፡ }.

2)significat egressum^lae loco, persona, re: ex^la, ab^la: ፃእ፡ እምነ፡ ምድርከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; . Frequentissimus est hic usus, potissimum post verba egrediendi, surgendi, germinandi, expellendi, extrahendi, eripiendi, al. Deinde adhibetur denotandis

b)materiae, ex^laqua aliquid fit vel componitur: ; ; ; ; ; .

c)initio^la, a quo aliquid exorditur: Platt; ; ;

d)auctori, a^laquo aliquid factum est: ; ; ; ; verbo passivo: እምኔሁ፡ ተቀጽዑ፡ ዐናብርት፡ ; ; . Memorabile est compistum በእምነ፡ , quod in Cyr. satis frequenter occurrit, alias a me quidem nusquam repertum est: ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ወቦቱ፡ ἐν αὐτῷ καὶ δι᾽ αὐτοῦ ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ወበእምኔሁ፡ ተፈጥረ፡ πάντα δι᾽ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται ; ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ቆመ፡ πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηκε ; አብ፡ ይሁብ፡ በረከቶ፡ በእምኔሁ፡ ለወልድ፡ διανέμει ὁ πατὴρ δι᾽ υἱοῦ τὰ ἀγαθά ; al.

f)causae remotiori^la: propter^la, ob^la, prae^la: ; ; ; ; ; ; ; እምዐቢይ፡ ረኃብ፡ ; እምግርማከ፡ ; እምፍርሀት፡ ጐዩ፡ ; ; ; ; ; ; potissimum post verba, quae affectum animi significant, ut: ኀፈረ፡ , አንከረ፡ , ተፈሥሐ፡ al.

g)rarius causae instrumentali^laut ; .

h)normae^lavel causae^la, e qua judicatur, cognoscitur: ; ; ; ; .

i)fonti^la, unde aliquid petitur ; ; ; ; ; ; ; .

k)conditioni^la, in qua tamquam in fundamento nitens aliquis agit: ; .

3)significat partem^laex toto exemtam: ፩ እምኔሆሙ፡ ; መኑ፡ እምክልኤሆሙ፡ ; ክልኤቱ፡ እምኔክሙ፡ ; ; ; .

a)omisso vocabulo numerum definienti, significat: aliquid^la, aliquid^la, aliqua pars^la, ut: ሰይጣን፡ ይወዲ፡ እምኔክሙ፡ ውስተ፡ ሞቅሕ፡ e vobis^laaliquot^la ; 2 ; ; ዘይጸውር፡ እምኵሉ፡ በረከተ፡ ግብጽ፡ gestans^laaliquid e bonis Aegypti^la ; ; ; ; .

b)partitive satis frequentatum est post verba ነሥአ፡ , ወሀበ፡ , ኀርየ፡ , በልዐ፡ , ሰትየ፡ , ተርፈ፡ , አትረፈ፡ , መልአ፡ , ጸግበ፡ et ea quae similem habent significatum.

c)hoc እምነ፡ partitivum etiam aliam praepositionem sibi praemissam tolerat, ut: ይቤ፡ አረጋዊ፡ ለእምጠቢባን፡ uni e sapientibus^la

4)usurpatur comparative^la: prae^la; quam^la; et comparativo et superlativo denotando adhibetur; et cum adjectivis participiisque et cum verbis conjungitur: ዐቢይ፡ እምነ፡ major quam^la ; ; ; ሠናይት፡ እምአንስት፡ pulcherrima mulierum^la ; ; ትጠብብ፡ እምኵሉ፡ አርዌ፡ ; ; ; ያፈቅሮ፡ እምነ፡ diligebat cum magis quam^la ; እምኵሉ፡ ጽድቅ፡ ትመውእ፡ ὑπὲρ πάντα νικᾷ ἡ ἀλήθεια ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ ; ; ; (20); እምነ፡ ክልኤሆሙ፡ ብእሲት፡ እንተ፡ ሠናይ፡ ልባ፡ -27.

a)post እምነ፡ comparativum alias praepositiones et genitivi notam ( ዘ፡ ), quae secundum enuntiationis structuram rei comparatae praemittendae erant, omittere licet: ; , quamquam etiam retineri possunt: ይኄይስ፡ ነቢር፡ ውስተ፡ ገዳም፡ እምስለ፡ ብእሲት፡ መግእዝት፡ ; ; .

b)hoc eodem እምነ፡ vel እም፡ duae enuntiationes integrae inter se comparari possunt; quod ubi fit, እምነ፡ conjunctionem potius quam praepositionem dixeris (quae idem valet quod እምነ፡ ዘ፡ ): ንደቅ፡ ውስተ፡ እደ፡ እግዚአብሔር፡ እምንደቅ፡ ውስተ፡ እደ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , al.

5)Transfertur ad tempus^la: inde a^la, ex^la, abhinc^la: ; ; ; ; ; እምትካት፡ ; እምዓለም፡ ; እምይእዜ፡ ; እምቅድመ፡ ዓለም፡ inde ab initio mundi^la ; ; እምኔሁ፡ deinde^la ; ; እምዝ፡ post haec^la, deinde^la, deinceps^la, tunc^la, tum^la ; ; ; ; al. ( ዝ ; አሜሃ፡ , ሶቤሃ፡ ); እምዘ፡ et n. 194 እምአመ፡ ex quo^la(tempore) ; ; ; al. ( ዘ፡ ); ; ( አመ፡ ); እምነ፡ statim post^la ; እምሰሚዐ፡ ቃሉ፡ audita ejus voce^la In specie nota

a) ትውልድ፡ እምትውልድ፡ generatio alia post etiam^la ; ; ዕለተ፡ እምዕለት፡ ; et indecl. ዕለት፡ እምዕለት፡ diem alium post alium^la ; ዓም፡ እምዓም፡ ( supra b; et gramm.§ 163,2).

b)etiam locutionibus adverbialibus in Accusativo positis, ut: ይእተ፡ አሚረ፡ , ይእተ፡ ዕለተ፡ haec praepositio praefigitur: እምይእተ፡ ዕለተ፡ (v. ዕለቲ፡ ዕለት፡ ) ; እምይእተ፡ አሚረ፡ (v. እምይእቲ፡ አሚር፡ ) 30, 25; (cfr. እስከ፡ ; et እምድኅረ፡ ሕቀ፡ ; et ለለ፡ ) – እምነ፡ pronomino relativo ዘ፡ postponere licet, ut: ዘእምነ፡ ; . – እምነ፡ aliis praepositionibus praefigitur, ut: ላዕለ፡ , መልዕልተ፡ , መንገለ፡ , ማእከለ፡ , መትሕተ፡ , ቅድመ፡ , በይነ፡ , ኀበ፡ , ታሕተ፡ , ውስተ፡ , ዐውደ፡ , ዲበ፡ , ድኅረ፡ q.v.; et conjunctionibus, ut: ቅድመ፡ , አመ፡ , , ዘ፡ , ድኅረ፡ q.v.

quadril. I et ጸምሀየየ፡ vel ጸማህየየ፡ quinquel. I, etiam per ሐ , [referendum ad צָמֵא ( ጸምአ፡ ) et צָמַק ? an inserta nasalis ን ( ጽንሁይ፡ pro ጽምሁይ፡ ) vel ም ex צָחָה צָיָה ܨܘܳܐ صَوَا et صَوِىَ propagatum?] exarescere^la, marcere^la, marcescere^la, flaccescere^la, flaccere^la: ይጸመሂ፡ μαρανθήσεται ; ; ; ይጸመሂ፡ ከመ፡ መሎኬ፡ በውስተ፡ ሐሩር፡ ; ዘእንበለ፡ ይጸምሂ፡ (v. ይጸመሂ፡ ) ; ዘኢይጸመሂ፡ immarcescibilis^la ; ; ርኢ፡ ከመ፡ ኢጸመሃየየ፡ (sic! pro ኢጸማህየየ፡ ) በለስ፡ Rel. Bar.

a)de hominibus: languescere^la, contabescere^la: ደቂቅኪኑ፡ እለ፡ ጸምሀዩ፡ (v. ጸምሀየዩ፡ et ጸማህየዩ፡ ) οἱ ἀπορούμενοι ; ይጸመሀይዩ፡ (Laur.: ይጸመሀዩ፡ ni hanc formam ad III,1referre malueris) በፍርሀት፡ .

b)de veste: veterascere^la, ut: tunica ዘኢይጸመሂ፡ ዘልፈ፡ Lud. ex Enc. – : መጽለወ፡ ወጸምሀየየ፡ (v. ወጸሀየየ፡ ) ዘ፡ ጸለጐ፡ ; : ጸማህየየ፡ ዘ፡ ጸወለገ። n. 1270

ምሑል ምሑል

mǝḥul , mǝhul , fem. ምህልት፡ mǝhǝlt ; ምሁላን፡ mǝhulān , fem. ምሁላት፡ mǝhulāt

Grébaut
ምሁል፡ mǝhul , ምሁላን፡ mǝhulān «qui a prêté serment^fr (homme)» ― የማለ፡ Ms. BNFabb217, fol. 34v.
ምህልት፡ mǝhǝlt fem. , ምሁላት፡ mǝhulāt «qui a prêté serment^fr (femme)» ― የማለች፡ Ms. BNFabb217, fol. 34v.
78

Leslau
ምሁል mǝhul ( 78, sic!) one who swears^en 335b

mǝḥul , mǝhul , fem. ምህልት፡ mǝhǝlt ; ምሁላን፡ mǝhulān , fem. ምሁላት፡ mǝhulāt

Leslau
ምሁል mǝhul ( 78, sic!) one who swears^en 335b

ምሑል ምሑል

mǝḥul , mǝhul , fem. ምህልት፡ mǝhǝlt ; ምሁላን፡ mǝhulān , fem. ምሁላት፡ mǝhulāt

Leslau
ምሁል mǝhul ( 78, sic!) one who swears^en 335b

mǝḥul , mǝhul , fem. ምህልት፡ mǝhǝlt ; ምሁላን፡ mǝhulān , fem. ምሁላት፡ mǝhulāt

Leslau
ምሁል mǝhul ( 78, sic!) one who swears^en 335b

ምሑል

mǝḥul , mǝhul , fem. ምህልት፡ mǝhǝlt ; ምሁላን፡ mǝhulān , fem. ምሁላት፡ mǝhulāt

Leslau
ምሁል mǝhul ( 78, sic!) one who swears^en 335b

ምሑል

mǝḥul , mǝhul , fem. ምህልት፡ mǝhǝlt ; ምሁላን፡ mǝhulān , fem. ምሁላት፡ mǝhulāt

Leslau
ምሁል mǝhul ( 78, sic!) one who swears^en 335b

ምሁር ምሁር

1)doctus^la, edoctus^larem.

a)discipulus^la, alumnus disciplinae^la: ፍጹማን፡ ወምሁራን፡ ; θεοδίδακτοι ምሁራን፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; .

b)peritus^la, sciens^la, gnarus^la; , ut: ነገሩ፡ ኢኮነ፡ ከመ፡ ምሁር፡ τὰ ῥήματα αὐτοῦ οὐκ ἐν ἐπιστήμῃ ; ἐπιστήμων ( ምኩር፡ Platt); rei: ምሁር፡ አንተ፡ ኦሪተ፡ ; ; በ፡ rei: ; F.N. 15; ምሁር፡ በኵሉ፡ ጥበበ፡ ሥራይ፡ ወሰገል፡ ; ope status constr.: ; ምሁራነ፡ ቀትል፡ ; እስመ፡ ምሁረ፡ ፀብእ፡ ውእቱ፡ ; ከመ፡ , ut .

2)eruditus^la, bene^la n. 144institutus^la( πεπαιδευμένος ): ብእሲ፡ ምሁር፡ ; ወልድ፡ ምሁር፡ .

1)doctus^la, edoctus^larem.

a)discipulus^la, alumnus disciplinae^la: ፍጹማን፡ ወምሁራን፡ ; θεοδίδακτοι ምሁራን፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; .

2)eruditus^la, bene^la n. 144institutus^la( πεπαιδευμένος ): ብእሲ፡ ምሁር፡ ; ወልድ፡ ምሁር፡ .

mǝhur , fem. ምህርት፡ mǝhǝrt ; ምሁራን፡ mǝhurān , fem. ምሁራት፡ mǝhurāt

Grébaut
ምሁር፡ mǝhur , ምሁራን፡ mǝhurān «savant^fr, instruit^fr, docte^fr» ― የተማረ፡ Ms. BNFabb217, fol. 32r.
ምህርት፡ mǝhǝrt fem. , ምሁራት፡ mǝhurāt «savante^fr» ― የተማረች፡ Ms. BNFabb217, fol. 32r.
72

Leslau
ምሁር mǝhur taught^en, instructed^en, trained^en, learned^en, skilled^en, experienced^en, expert^en, versed (in)^en 334a

mǝhur , fem. ምህርት፡ mǝhǝrt ; ምሁራን፡ mǝhurān , fem. ምሁራት፡ mǝhurāt

Leslau
ምሁር mǝhur taught^en, instructed^en, trained^en, learned^en, skilled^en, experienced^en, expert^en, versed (in)^en 334a

ምሁር

1)doctus^la, edoctus^larem.

a)discipulus^la, alumnus disciplinae^la: ፍጹማን፡ ወምሁራን፡ ; θεοδίδακτοι ምሁራን፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; .

2)eruditus^la, bene^la n. 144institutus^la( πεπαιδευμένος ): ብእሲ፡ ምሁር፡ ; ወልድ፡ ምሁር፡ .

mǝhur , fem. ምህርት፡ mǝhǝrt ; ምሁራን፡ mǝhurān , fem. ምሁራት፡ mǝhurāt

Leslau
ምሁር mǝhur taught^en, instructed^en, trained^en, learned^en, skilled^en, experienced^en, expert^en, versed (in)^en 334a

ምሁር ምሁር

1)doctus^la, edoctus^larem.

a)discipulus^la, alumnus disciplinae^la: ፍጹማን፡ ወምሁራን፡ ; θεοδίδακτοι ምሁራን፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; .

2)eruditus^la, bene^la n. 144institutus^la( πεπαιδευμένος ): ብእሲ፡ ምሁር፡ ; ወልድ፡ ምሁር፡ .

1)doctus^la, edoctus^larem.

a)discipulus^la, alumnus disciplinae^la: ፍጹማን፡ ወምሁራን፡ ; θεοδίδακτοι ምሁራን፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; .

2)eruditus^la, bene^la n. 144institutus^la( πεπαιδευμένος ): ብእሲ፡ ምሁር፡ ; ወልድ፡ ምሁር፡ .

mǝhur , fem. ምህርት፡ mǝhǝrt ; ምሁራን፡ mǝhurān , fem. ምሁራት፡ mǝhurāt

Leslau
ምሁር mǝhur taught^en, instructed^en, trained^en, learned^en, skilled^en, experienced^en, expert^en, versed (in)^en 334a

mǝhur , fem. ምህርት፡ mǝhǝrt ; ምሁራን፡ mǝhurān , fem. ምሁራት፡ mǝhurāt

Leslau
ምሁር mǝhur taught^en, instructed^en, trained^en, learned^en, skilled^en, experienced^en, expert^en, versed (in)^en 334a

ምሁር

1)doctus^la, edoctus^larem.

a)discipulus^la, alumnus disciplinae^la: ፍጹማን፡ ወምሁራን፡ ; θεοδίδακτοι ምሁራን፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; .

2)eruditus^la, bene^la n. 144institutus^la( πεπαιδευμένος ): ብእሲ፡ ምሁር፡ ; ወልድ፡ ምሁር፡ .

mǝhur , fem. ምህርት፡ mǝhǝrt ; ምሁራን፡ mǝhurān , fem. ምሁራት፡ mǝhurāt

Leslau
ምሁር mǝhur taught^en, instructed^en, trained^en, learned^en, skilled^en, experienced^en, expert^en, versed (in)^en 334a

ልብው

: prudens^la, intelligens^la, peritus^la, edoctus^la: ንጉሥ፡ ልብው፡ βασιλεὺς φρόνιμος ; ምሁራን፡ ወልብዋን፡ seq. ከመ፡ ; ጠቢብ፡ ወልብው፡ . Adv. ልብወ፡ , ut ዘምሩ፡ ልብወ፡ ( συνετῶς ) . Frequentius usitatur lǝbbǝw

Grébaut
ልብው፡ lǝbbǝw , ልብዋን፡ lǝbbǝwān «edoctus^la» ― አዋቂ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 5.
ልብወ፡ lǝbbǝwa «scienter^la» ― በውቀት፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 5.
34
ልብው፡ lǝbbǝw , ልብዋን፡ lǝbbǝwān «qui comprend^fr, docte^fr, intelligent^fr» ― ልበኛ፡ , አዋቂ፡ Ms. BNFabb217, fol. 15r.

Leslau
ልብው lǝbbǝw wise^en, understanding^en, intelligent^en, comprehending^en, prudent^en, skilled^en, learned^en
ልብወ lǝbbǝwa skillfully^en 306a

ምሁር ምሁር

1)doctus^la, edoctus^larem.

a)discipulus^la, alumnus disciplinae^la: ፍጹማን፡ ወምሁራን፡ ; θεοδίδακτοι ምሁራን፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; .

2)eruditus^la, bene^la n. 144institutus^la( πεπαιδευμένος ): ብእሲ፡ ምሁር፡ ; ወልድ፡ ምሁር፡ .

1)doctus^la, edoctus^larem.

a)discipulus^la, alumnus disciplinae^la: ፍጹማን፡ ወምሁራን፡ ; θεοδίδακτοι ምሁራን፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; .

2)eruditus^la, bene^la n. 144institutus^la( πεπαιδευμένος ): ብእሲ፡ ምሁር፡ ; ወልድ፡ ምሁር፡ .

mǝhur , fem. ምህርት፡ mǝhǝrt ; ምሁራን፡ mǝhurān , fem. ምሁራት፡ mǝhurāt

Leslau
ምሁር mǝhur taught^en, instructed^en, trained^en, learned^en, skilled^en, experienced^en, expert^en, versed (in)^en 334a

mǝhur , fem. ምህርት፡ mǝhǝrt ; ምሁራን፡ mǝhurān , fem. ምሁራት፡ mǝhurāt

Leslau
ምሁር mǝhur taught^en, instructed^en, trained^en, learned^en, skilled^en, experienced^en, expert^en, versed (in)^en 334a

ምሁር

1)doctus^la, edoctus^larem.

a)discipulus^la, alumnus disciplinae^la: ፍጹማን፡ ወምሁራን፡ ; θεοδίδακτοι ምሁራን፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; .

2)eruditus^la, bene^la n. 144institutus^la( πεπαιδευμένος ): ብእሲ፡ ምሁር፡ ; ወልድ፡ ምሁር፡ .

mǝhur , fem. ምህርት፡ mǝhǝrt ; ምሁራን፡ mǝhurān , fem. ምሁራት፡ mǝhurāt

Leslau
ምሁር mǝhur taught^en, instructed^en, trained^en, learned^en, skilled^en, experienced^en, expert^en, versed (in)^en 334a

ምሁር ጥበብ

1)doctus^la, edoctus^larem.

a)discipulus^la, alumnus disciplinae^la: ፍጹማን፡ ወምሁራን፡ ; θεοδίδακτοι ምሁራን፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; .

2)eruditus^la, bene^la n. 144institutus^la( πεπαιδευμένος ): ብእሲ፡ ምሁር፡ ; ወልድ፡ ምሁር፡ .

, m. et fem. , ጥበባት፡

1)sapientia^la, prudentia^la, intelligentia^la, scientia^la, disciplina^la: σοφία ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al.; ; ; al.; መንፈሰ፡ ጥበብ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al. sexcenties; divina ; ; ; ; ; ጥበበ፡ ሰሎሞን፡ inscriptus est liber biblicus Sap.; φρόνησις ; ; ; ; ; al.; αἴσθησις ; σύνησις ; ; ; al.; πανουργία ; ጥበቢሃ፡ ለነፍስከ፡ ; ἐπιστήμη ; ; ; ; παιδεία ; ልሳነ፡ ጥበብ፡ ; σοφία τοῦ γραμματέως ; αἰνίγματα ; Joannes Apost. ornatur epitheto ባሕረ፡ ጥበባት፡ Deg.; Joannes Ap. ይትናገር፡ ህሉና፡ መለኮትከ፡ ወይፌክር፡ ባሕረ፡ ጥበባት፡ Lit. Jac. Sar. n. 1230

a)philosophia^la: ቤተ፡ ጥበብ፡ quae erat Athenis ; ጥበብ፡ ዘአፍአ፡ ( doctrina Christiana)

b)medicina^la: ተምህሩ፡ ግብረ፡ ጥበብ፡ ወኮኑ፡ ይፌውስዎሙ፡ ለድውያን፡ ;

c) ጥበበ፡ ከዋክብት፡ astronomia^la

2)peritia^la, ars^la, scientia^la: ጥበበ፡ ነገር፡ Platt; ἐπιστήμη medici ; artificis ; ቤት፡ እንተ፡ ተሐንጸት፡ በጥበብ፡ Enc.; ምሁር፡ በኵሉ፡ ጥበበ፡ ሥራይ፡ ወሰገል፡

3)consilium^lavel artificium callidi^la: ፈርሁ፡ ከመ፡ ኢይጠበቡ፡ ካልአ፡ ጥበበ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; መከረት፡ ጥበበ፡ Enc.; Enc.

mǝhur , fem. ምህርት፡ mǝhǝrt ; ምሁራን፡ mǝhurān , fem. ምሁራት፡ mǝhurāt

Leslau
ምሁር mǝhur taught^en, instructed^en, trained^en, learned^en, skilled^en, experienced^en, expert^en, versed (in)^en 334a

በ

praepos. insepar. [ בְּ , ܒ , بِ ]; Pron, suff. ብየ፡ (etiam ቢየ፡ ; ; in ; al.), ብነ፡ , ብከ፡ ብኪ፡ ብክሙ፡ ብክን፡ , m. ቦ፡ (ut ) vel ቦቱ፡ , fem. ባ፡ vel ባቲ፡ , m. ቦሙ፡ fem. ቦን፡ vel ቦቶን፡ vel ቦንቱ፡ ( ; ; ; ).

1)de loco,

a)in quo quid est vel esse cogitatur: in^la, በቤተ፡ መቅደስ፡ in templo^la ; በጽጕ፡ in plateis^la ; በሰማያት፡ in coelis^la ; በምድር፡ ; በኵሉ፡ በሓውርት፡ ; በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; መጽአ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ ; በብሔረ፡ ግብጽ፡ ; በሐቅል፡ ; በጌራራ፡ ; ; በመቅፁት፡ ; ይቤ፡ በልቡ፡ ; በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; በህየ፡ ; 21; በዝየ፡ ; በአይቴ፡ ; በዳግም፡ secundo loco^la ; በሣልስ፡ tertio loco^la ; አምጽእዎ፡ በዐራቱ፡ ኀቤየ፡ ; ቦቱ፡ ሀለውነ፡ ; .

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

b)in quem quid movetur vel immittitur, in^la; ወደቁ፡ በገጽየ፡ ; ወሰዱ፡ ለዳዊት፡ ርእሶ፡ በኬብሮን፡ ; ንግሮሙ፡ በእዝኖሙ፡ ; ሞቅሖ፡ በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; .

c)cui quid vicinum vel propinquum est, in^la, ad^la, apud^la, juxta^la( an ): በመንገድ፡ ; በፈለገ፡ ኮቦር፡ ; ; በኆኅት፡ ; በዝ፡ ደብር፡ ; ; ; ንበር፡ በየማንየ፡ ; ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la ; ዐይነ፡ በዐይን፡ ; hincpost verba apprehendendi: አኀዘኒ፡ በድማሕየ፡ ; አጽናዕኩከ፡ በየማንከ፡ ; adjungendi: ይእስሩ፡ በክሣዱ፡ ማሕረፀ፡ ; ይፅምድዎሙ፡ ለአፍራስ፡ በሰረገላ፡ ; adhaerendi ; offendendi ; .

2)de tempore ita ut respondeant

a)in^lavel Ablativus: በካልእ፡ ዓመት፡ ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; በሣልስት፡ ዕለት፡ ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ; በጽባሕ፡ ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; በቀዳሚ፡ ; በዝ፡ ጊዜ፡ ; በጊዜሃ፡ ; በደኃሪ፡ ንፍኀተ፡ ቀርን፡ ; n. 479 በበዓሎሙ፡ ለአይሁድ፡ ; በሀልዎ፡ ዚአየ፡ ኀቤክሙ፡ ; በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ .

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

a)statum vel conditionem, in quibus quis vel quid versatur aliquidve facit: ይወፅእ፡ እምህየ፡ በሰላም፡ ; አዐቅበከ፡ በኵሉ፡ ፍኖትከ፡ ; በዳኅን፡ ; ይኩን፡ ንብረትነ፡ በኵሉ፡ ጽድቅ፡ ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ; በኢያእምሮ፡ ; በትፍሥሕት፡ ; ; ; በምንዳቤየ፡ ; አንስት፡ ይንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ ; በዕረፍት፡ ይሄሉ፡ ; ቦቱ፡ ሑሩ፡ ; ; .

b)res, quibus quis vel quid circumdatur, vestitur, ornatur: ይመጽኡ፡ በአልባሰ፡ አባግዕ፡ ; ; ; ; ንትዐጸፍ፡ በዝንቱ፡ τοῦτο περιβάλωμεν ; ለበጥዎ፡ በወርቅ፡ ; ቀፈልዎ፡ በብሩር፡ ; ይሜግቡ፡ በጽድቅ፡ መንበሮ፡ ; ይኬልለከ፡ በሣህሉ፡ .

c)comitatum et societatem: cum^la, ; ; ; ጾርዎ፡ መላእክት፡ ነፍሶ፡ ወሰረሩ፡ ባቲ፡ እስከ፡ አርያም፡ ; ይረውጹ፡ በመጻሕፍተ፡ ንጉሥ፡ 2 ; ; ከመ፡ ትምጻእ፡ ላዕሌየ፡ በበትር፡ ወበእብን፡ ; ; ; ; ; ባሕር፡ በምልአ፡ ; በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ .

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

e)instrumentum, quo quis utitur: ope^la, auxilio^lavel Ablativus, የሐውር፡ በክነፈ፡ ነፋስ፡ ; ከመ፡ በሐብል፡ የአኀዝዎ፡ ; ትገብር፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) ተኣምረ፡ ; ; ; ቀተልኮ፡ በኲናት፡ ; በበትር፡ ይዘብጥዎ፡ ; ይትዋነዩ፡ በዕንዚራት፡ ; ወገሮሙ፡ በእብን፡ ; ባቲ፡ ንባርኮ፡ ; ይትሜከር፡ በፍትወተ፡ ዚአሁ፡ ; በዘክሮ፡ 2 ; al. innumeris in locis, nam frequentissimus est hic praepositionis usus. In specie nota: ሰትየ፡ በገይብ፡ bibit e poculo^la ; ; በመጥባሕትከ፡ ሕየው፡ gladio tuo vive^lai.e. vitam sustenta^la ; ; ዘመዉ፡ በአንስቲያ፡ ; .

f)auctorem, a^laquo vel per^laquem quid fit: ብየ፡ ነገሥት፡ ይነግሡ፡ ; ከመ፡ ትትዐየሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በሐዋርያቲከ፡ ; ዘቦቱ፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ኮነ፡ ; saepius post verba passiva, ut ; ; ; .

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

h)causam remotiorem: ob^la, propter^la, ; ; ; ያረምሙ፡ በምክረ፡ ዚአየ፡ ; ይትባረክ፡ በዘርእከ፡ ; conjunctum Infin., ut: በኀጢአ፡ ንዋይ፡ ; በፈሪህ፡ quod timent^la al.; n. 480post verba gaudendi: በዝ፡ ትትፈሥሑ፡ ; ; mirandi: አንከረ፡ በሕይወቱ፡ (quod adhuc vivus erat) ; fastidiendi ; ; pudefiendi ; invidendi: ኢትቅናእ፡ በፍናዊሆሙ፡ .

i)pretium, quo quid acquiritur, venditur, fit ( pro^la), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሐነጸ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ በውእቱ፡ ወርቅ፡ ; post verba ulciscendi et remunerandi: እትበቀሎሙ፡ በኀጢአቶሙ፡ ; የዐስየከ፡ ተስናነ፡ በንዋይከ፡ .

k)auctoritatem, qua nixus vel missus quis agit: በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ ; በቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; በስመ፡ እግዚአብሔር፡ ; በመባሕተ፡ መኑ፡ ; በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይቤ፡ .

l)numen, per^laquod quis jurat vel obsecrat: ( መሐለ፡ ); ( ረገመ፡ ); በደሙ፡ ለአቤል፡ ጻድቅ፡ (obsecro vos) ; ; በእግዚአብሔር፡ ኢትሚጠኒ፡ per Deum! ne me rejicias!^la

m)argumentum, e quo cognoscunt, et normam, ad quam metiuntur, aestimant, comparant: ex^la, secundum^la, pro^la, cum^la, በዝንቱ፡ ናአምር፡ ; ; ; በሕገ፡ ሙሴ፡ κατὰ τὸν νόμον ; በኍልቈ፡ መዋዕል፡ ዘ፡ ; ; በሥምረትከ፡ ; በፍትወተ፡ ልቦሙ፡ ; በእግረ፡ ደቂቅ፡ ነሐውር፡ ; ንግበር፡ ሰብአ፡ በአርአያነ፡ ወበአምሳሊነ፡ ; ኅዳጥ፡ በኍልቍ፡ ; ; በላዕከ፡ እክለ፡ በመዳልው፡ ; ያገምር፡ ፪ በመስፈርተ፡ ዘርእ፡ ; ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ ; ; ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ ,1; ተዐርዮ፡ በ፡ ; ኀብረ፡ በ፡ Nota etiam: ፭፻ በ፭፻ ርቡዕ፡ (longitudine) quingentos^laad^lavel per^laquingentos^la(latitudine) ; .

n)rationem et modum: ይሰርሕ፡ ሎቱ፡ በጥበብ፡ ወበጽንዕ፡ ; በኵሉ፡ ልብየ፡ ; ; ዘሰአልክሙ፡ በጸሎት፡ ; ; በእፎ፡ ; ; በአይቴ፡ ; ; creberrime substantivis, infinitivis et participiis praefixum adverbia efficit: ኰነነ፡ በዐመፃ፡ ; በግፍዕ፡ ; ጸርኀ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ ; በእግር፡ ; በ፩ አፍ፡ ; በጸጋ፡ ; በጕሕሉት፡ ; በጽድቅ፡ ; በርስት፡ ; በሐሰት፡ ; በፈቃድ፡ ,3; በጽርዕ፡ gracce^la ; በሠናይ፡ ; በንጹሕ፡ ; በሕሡም፡ ; በኅቡእ፡ ; በፍጡን፡ ; በጽሚት፡ , al.

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

β) ርእየ፡ በ፡ adspicere^la ; ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ratione habita juventutis ejus^laF.M. 10,3; ተናገረ፡ በ፡ de^la ; ; ; ; አልቦ፡ ዘአእመረ፡ ቦሙ፡ ( wußte um sie ) 2 .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

ε)( contra^la): አሕሠመ፡ በ፡ ; ንግሩ፡ ብየ፡ ; አስማዕኩ፡ ብከ፡ ; ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ ; n. 481 ዘእገብር፡ በፈርዖን፡ ; .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

ምሁር

1)doctus^la, edoctus^larem.

a)discipulus^la, alumnus disciplinae^la: ፍጹማን፡ ወምሁራን፡ ; θεοδίδακτοι ምሁራን፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; .

2)eruditus^la, bene^la n. 144institutus^la( πεπαιδευμένος ): ብእሲ፡ ምሁር፡ ; ወልድ፡ ምሁር፡ .

mǝhur , fem. ምህርት፡ mǝhǝrt ; ምሁራን፡ mǝhurān , fem. ምሁራት፡ mǝhurāt

Leslau
ምሁር mǝhur taught^en, instructed^en, trained^en, learned^en, skilled^en, experienced^en, expert^en, versed (in)^en 334a

ምህው ምህው

mǝhǝw , fem. ምሁት፡ mǝhut ; ምህዋን፡ mǝhǝwān

Grébaut
ምህው፡ mǝhǝw , ምህዋን፡ mǝhǝwān «fondu^fr, liquéfié^fr» ― የቀለጠ፡ Ms. BNFabb217, fol. 32v.
73

Leslau
ምህው፡ mǝhǝw , fem. ምሁት፡ mǝhut (Lt) melted^en, fluid^en 335a

mǝhǝw , fem. ምሁት፡ mǝhut ; ምህዋን፡ mǝhǝwān

Grébaut
ምህው፡ mǝhǝw , ምህዋን፡ mǝhǝwān «fondu^fr, liquéfié^fr» ― የቀለጠ፡ Ms. BNFabb217, fol. 32v.
73

Leslau
ምህው፡ mǝhǝw , fem. ምሁት፡ mǝhut (Lt) melted^en, fluid^en 335a

ምሁን ምሁን

mǝhun , ምሁናን፡ mǝhunān

Grébaut
ምሁን፡ mǝhun , ምሁናን፡ mǝhunān «maroquiné^fr» ― የታረበ፡ Ms. BNFabb217, fol. 32v.
73

mǝhun , ምሁናን፡ mǝhunān

Grébaut
ምሁን፡ mǝhun , ምሁናን፡ mǝhunān «maroquiné^fr» ― የታረበ፡ Ms. BNFabb217, fol. 32v.
73

ምሁን

mǝhun , ምሁናን፡ mǝhunān

Grébaut
ምሁን፡ mǝhun , ምሁናን፡ mǝhunān «maroquiné^fr» ― የታረበ፡ Ms. BNFabb217, fol. 32v.
73

ምሁን

mǝhun , ምሁናን፡ mǝhunān

Grébaut
ምሁን፡ mǝhun , ምሁናን፡ mǝhunān «maroquiné^fr» ― የታረበ፡ Ms. BNFabb217, fol. 32v.
73

ምሁክ ምሁክ

mǝhuk

Leslau
ምሁክ mǝhuk (*) one who is treated with consideration^en, one who obtains pardon^en, one who spares^en 333b

mǝhuk

Leslau
ምሁክ mǝhuk (*) one who is treated with consideration^en, one who obtains pardon^en, one who spares^en 333b

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose