Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

videasvid. sub ደውርሀ፡
I,2[ דִּין ܕܳܢ دان ; Amharenses etiam verbum ዳነየ፡ frequentant, ut: ይዳንየነ፡ ንጉሥ፡ Chronica Liq. AtquChr. L. Atq. f. 29 ] judicarela, punirela, Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 13,41 .
sedes principislavideasvid. sub ደየነ፡
not foundn. peregr., plerumque m. , scilicetsc. σάβανον
1)sabanumla, linteum tegendo et tergendo vel fricando inserviens, sudariumla(cfr. talm. סַבִנִיתָא ) σουδάριον Lucae evangelium.Luc. 19,20 ; Evangelium Joannis.Joh. 11,44 ; Evangelium Joannis.Joh. 20,7 ; Actus apostolorum.Act. 19,12 .
2)fascia capiti circumvolutala, tiarala( linteala), κίδαρις : ደዩ፡ ሰበነ፡ ንጹሐ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Zachariae prophetia.Zach. 3,5 ; ሰበን፡ ዘዐጌ፡ ይኩን፡ ላዕለ፡ ርእሶሙ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 44,18 ; Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 149 ; ሰበኖሙ፡ ይኩን፡ ፲በእመት፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 50. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ሰበን፡ ዘ፡ መጠምጠምያ፡ ; aliudla: ሰበን፡ ዘ፡ ከሎታ፡ መጠምያሂ።
I,1[ יָדָה et יָדַד jecitla; vicinum est ወደደ፡ ; videasvid.in Ges. thes. p. 565] SubjunctivusSubj. ይደይ፡ (raro ይውዲ፡ ut Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 25 Enc. ob rhythmum finalem), Imperat. ደይ፡ (quamquam etiam formae ውዲ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 157 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27, et ውደይ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 81 occurrunt),
1)jacerela, projicerela: ኢትደዩ፡ ባሕርየክሙ፡ ቅድመ፡ አሕርው፡ Matthaei Evangelium.Matth. 7,6 ; ኢትደይ፡ ዕቅፍተ፡ ቅድመ፡ ዕዉር፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,17 .
2)injicerela, ἐμβάλλειν , ἐπιβάλλειν , Matthaei Evangelium.Matth. 10,34 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,5 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,5 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,6 ; ወደይዎ፡ ውስተ፡ ግበ፡ ዐናብስት፡ not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 13,31 ; Jeremiae prophetia.Jer. 20,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,2 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; Lucae evangelium.Luc. 12,5 ; ወደዮ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; ንደይ፡ ዕፀ፡ ውስተ፡ ኅብስቱ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,19 ; ልጓመ፡ seq. ለ፡ vel ውስተ፡ Jacobi epistola.Jac. 3,2 ; Jacobi epistola.Jac. 3,3 ; manum alicui, ut: ኢትደይ፡ እዴከ፡ ላዕለ፡ ወልድ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,12 ; oculos ( conjicerelain aliquem): ወደየት፡ አዕይንቲሃ፡ ላዕለ፡ ዮሴፍ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 39,7 ; ignem: ዘወደየ፡ እሳተ፡ ውስተ፡ ሀገር፡ F.N. 50,6; sommum alicui cumc. ላዕለ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; መርበብተ፡ ውስተ፡ ባሕር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 4,18 .
3)immitterela, inderela: ደይ፡ እዴከ፡ ውስተ፡ ሕፅንከ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,7 ; ወደዮን፡ ውስጠ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 40,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,21 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 4,10 ; ውስተ፡ ሙዳይ፡ ኢትወዲ፡ Deuteronomium.Deut. 23,26 ; Jeremiae prophetia.Jer. 39,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,37 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,6 ; Marci Evangelium.Marc. 7,33 ; Evangelium Joannis.Joh. 20,25 ; ወደዩ፡ እብነ፡ ውስተ፡ ንድቅ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 9 ; ይወዲ፡ እዴሁ፡ ውስተ፡ ግበ፡ አርዌ፡ ምድር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 11,8 ; እወዲ፡ ዝማማተ፡ ውስተ፡ አንፍከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 37,29 ; ዘይወዲ፡ ርእሶ፡ ታሕተ፡ አርዑት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 34,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 48,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 78,13 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 13,3 ( videasvid. ወደደ፡ ).
a)de liquidis: infunderela, inspergerela, ut: ውዲ፡ ማየ፡ ጸሎት፡ ዲበ፡ መቃብሩ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 157 ; ወደዮ፡ ( ለወይን፡ ) ውስተ፡ ንዋይ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,17 ; ወይነ፡ ኂሩትከ፡ ውዲ፡ ወቶስሕ፡ ውስቴቱ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27 ; ወዲየ፡ ወይን፡ ውስተ፡ ጽዋዐ፡ ማህው፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 2.
b)translatetransl.:
α)aliquid in animum alicujus, ut: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 4,8 ; ወደየ፡ ውስተ፡ ልቦሙ፡ ፍርሀተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,8 ; እወዲ፡ ቃልየ፡ ውስተ፡ አፉከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 51,16 ; Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 1,9 ; እወዲ፡ ሕግየ፡ ውስተ፡ ልቦሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,33 .
β)subjicerela, suggererelaalicui aliquid: ወደየ፡ እግዚአብሔር፡ ውስተ፡ ልብየ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 17,5 ; ወደየ፡ ሰይጣን፡ ውስተ፡ ልቡ፡ ወይቤ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 5 ; ወደየ፡ ውስተ፡ አፉሁ፡ ንባበ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8.
γ)immittere aliquid in animum suum i.e. mandare animola, mentila: ደይ፡ ቃሎ፡ ውስተ፡ ልብከ፡ liber Jobi.Job 22,22 ; ኢትደዮ፡ ውስተ፡ ልብከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 31,6 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,21 .
4)imponerelaaliquid rei, sequensseq.Acc.et ዲበ፡ vel ላዕለ፡ vel ውስተ፡ rei, ut: ወይወዲ፡ ዲቤሁ፡ ስኂነ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,1 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,15 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; ወይወድዩ፡ እሳተ፡ ላዕለ፡ ምሥዋዕ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 1,7 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 16,18 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 8,7 ; እወዲ፡ እዴየ፡ ዲበ፡ አፉየ፡ liber Jobi.Job 39,34 ; Marci Evangelium.Marc. 5,23 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 67,2 ; እመ፡ ወደይከ፡ ማዕጾ፡ ወመንሥገ፡ ውስተ፡ (v. ላዕለ፡ ) አፉከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,25 ; vel cumc. ለ፡ , ut: ወደየ፡ ለከናፍሪሁ፡ ማዕጾ፡ እብን፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 16.
a)de rebus, quae sparguntur et funduntur: spargere inlavel superlaaliquid, allinerela: ወደየት፡ ሐመደ፡ ውስተ፡ ርእሳ፡ Judith liber apocryphus.Judith 9,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 6,26 , vel ዲበ፡ ርእስ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 4,1 ; liber Jobi.Job 2,12 ; ትወዲ፡ ደመ፡ ውስተ፡ አቅርንት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,12 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,18 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,14 .
b)de tegumentis capitis, annulis et similibus rebus: imponerela, inducerela, induerela( aufsezen , anlegen ): ሕልቀተ፡ ውስተ፡ እድ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,42 ; Hezekielis prophetia.Hez. 23,42 ; ወደየ፡ ጌራ፡ መድኀኒት፡ ውስተ፡ ርእሱ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,17 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,38 ; ደዩ፡ ሰበነ፡ ንጹሐ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Zachariae prophetia.Zach. 3,5 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,6 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ወደየ፡ ዘ፡ ዶለ፡
saban
Grébaut
ሰበን፡ saban linteumla, sudariumla, manutergiumla, serviettefr, essuiemainfr, lingefr, mouchoir pour essuyer la sueurfr, manutergefr Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 46.
168
Leslau
ሰበን saban napkinen, face-clothen, handkerchiefen, scarfen, miteren 484b
Cross-references: (Dillmann 2) videasvid. also ከሎታ፡ (TraCES)
nomen agentisn. ag.judexla: Deus est ደያኔ፡ ጽድቅ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 164 ; Lud. e Mss. Colb.
dānyā Substantivumsubst.judgeenወእመሰ፡ ትፈቅዱ፡ መብልዐ፡ ሖሩ፡ ኀበ፡ መምህር፡ ወእማኮ፡ ኀበ፡ ዳንያ፡And if you desire food, go to the master or else to the judgeen 142 (438) l. 1-2 (ed.); 143 (439) l. 1-2 (tr.) (‘The form danǝya {…} does not feature in Gǝʿǝz lexica and appears to be closer to Tǝgrǝñña. 1127 , registers däyani {videasvid. ደያኒ፡ } “judge”… For dañña , attested from the first half of the 16th century “as a title for the office of the ‘keeper, overseer’, or ‘guardian’ bestowed by the abbot of the congregation in Ewosṭatean monasteries,” cf. .’ 143 (439) n. 308 )
nomen agentisn. ag.judexla: Deus est ደያኔ፡ ጽድቅ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 164 ; Lud. e Mss. Colb.
regio montana ad mare Caspium sita.
Substantivumsubst., nonnisi in pluralisPl. አድያም፡ usitatum, pluralisPl.pluralisPl. አድያማት፡ [proprie circulusla, orbisla, collatio, -is vel collectivum, -ecoll. دَامَ II. VI. X; videasvid. ደወል፡ ] tractus terraelavel regio circumjacensla, loca circumjacentialavel vicinalavel finitimala: አድያመ፡ ኢየሩሳሌም፡ κυκλόθεν Ἱερουσαλήμ Jeremiae prophetia.Jer. 17,26 ; Jeremiae prophetia.Jer. 40,13 ; በኵሉ፡ አድያሚነ፡ Danielis prophetia.Dan. 9,16 ; ኵሉ፡ አሕዛብ፡ ወእለ፡ አድያም፡ Joelis prophetia.Joel 4,12 ; አህጕረ፡ አድያማት፡ Lud. ex Marci Evangelium.Marc. 6,36 Mss.; አህጉር፡ ዘአድያሚሃ፡ Zachariae prophetia.Zach. 7,7 ; አድያሚሃ፡ αἱ κύκλῳ αὐτῆς χῶραι Hezekielis prophetia.Hez. 5,5 ; Hezekielis prophetia.Hez. 39,17 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 13 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 45 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 6,3 ; ἡ περίχωρος Esther, liber biblicus.Esth. 9,12 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 5,16 ; Matthaei Evangelium.Matth. 14,35 ; ὅρια Matthaei Evangelium.Matth. 2,16 . In specie አድያመ፡ ዮርዳኖስ፡ regio Jordani adjacensla( כִּכַּר הַיַּרְדֵּן ἡ περίχωρος ): Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 16 ; Zachariae prophetia.Zach. 11,3 ( φρύαγμα ); Matthaei Evangelium.Matth. 3,5 ; Lucae evangelium.Luc. 3,3 ; etiam አድያም፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 13,12 .
a)territoriumlaurbis cum vicislaet pagisla, ager suburbanusla, suburbiala: κῶμαι , ላዕለ፡ ኵሉ፡ አድያሚሃ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 19,15 ; Canticum Canticorum.Cant. 7,12 ; አህጉር፡ ወአድያሚሆን፡ προάστεια Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,2 sequensseq.
b)provinciala: አድያም፡ χῶραι Regum liber biblicum III.3 Reg. 20,14 ; ዘቂሳርያ፡ አድያም፡ (dioecesis Caesareae) not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 15 Enc.
c)vicinila, finitimila, circumjacentesla(populi, urbes): Josuae liber.Jos. 9,20 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 43,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 78,4 ; አድያሚሆን፡ τὰς ὁμορούσας αὐταῖς Jeremiae prophetia.Jer. 27,40 ; οἱ πάροικοι αὐτῆς Jeremiae prophetia.Jer. 29,19 . Scholion Voc. Ae. videasvid.sub ደወል፡
daym
Leslau
*dym አድያም ʾadyām pluralisPl. areaen, regionen, outskirtsen, environsen, bordersen, limitsen, bordering citiesen, confinesen, districten, provinceen 146a
Cross-references: videasvid. also መድያም፡
madyām
Grébaut
መድያም፡ madyām «plainefr, airefr» ― ሜዳ፡ , አውድማ፡ Ms. BNFabb217, fol. 46v.
113
Cross-references: videasvid. also ደይም፡
not foundsubst., m. et fem.
1)judiciumla, damnatiola, condemnatiola: ደይነ፡ ንነሥእ፡ ለርእስነ፡ κρίσιν ἑλώμεθα ἑαυτοῖς liber Jobi.Job 34,4 ; plerumque de judicio Dei, quo homines judicat vel condemnat: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,6 ; ኢትግበር፡ ዘንተ፡ ደይነ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,25 ; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 6 ; Jacobi epistola.Jac. 2,13 ; እንተ፡ ተዐቢ፡ ደይን፡ Jacobi epistola.Jac. 3,1 ; Jacobi epistola.Jac. 5,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,24 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 17,1 ; Judae epistola.Judae 6 ; Judae epistola.Judae 7 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,27 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,12 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 3,8 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 11,29 ; ሄኖክ፡ ይጽሕፍ፡ ደይነ፡ ወኵነኔ፡ ዓለም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; ቀደመ፡ ገቢረ፡ ደይን፡ ወኵነኔሁ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 6,45 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,43 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,70 ; ደይን፡ እምድኅረ፡ ሞት፡ ይመጽእ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,37 ; ትንሣኤ፡ ዘለደይን፡ Evangelium Joannis.Joh. 5,29 ; ትንሣኤ፡ ደይን፡ ( oppositum, -o, -nituropp. ትንሣኤ፡ ሕይወት፡ ) Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 20 ; ዕለተ፡ ደይን፡ Judith liber apocryphus.Judith 16,17 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 10,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 11,22 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 3,7 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 120, al.
not foundsubst., m. et fem.
1)judiciumla, damnatiola, condemnatiola: ደይነ፡ ንነሥእ፡ ለርእስነ፡ κρίσιν ἑλώμεθα ἑαυτοῖς liber Jobi.Job 34,4 ; plerumque de judicio Dei, quo homines judicat vel condemnat: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,6 ; ኢትግበር፡ ዘንተ፡ ደይነ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,25 ; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 6 ; Jacobi epistola.Jac. 2,13 ; እንተ፡ ተዐቢ፡ ደይን፡ Jacobi epistola.Jac. 3,1 ; Jacobi epistola.Jac. 5,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,24 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 17,1 ; Judae epistola.Judae 6 ; Judae epistola.Judae 7 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,27 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,12 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 3,8 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 11,29 ; ሄኖክ፡ ይጽሕፍ፡ ደይነ፡ ወኵነኔ፡ ዓለም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; ቀደመ፡ ገቢረ፡ ደይን፡ ወኵነኔሁ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 6,45 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,43 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,70 ; ደይን፡ እምድኅረ፡ ሞት፡ ይመጽእ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,37 ; ትንሣኤ፡ ዘለደይን፡ Evangelium Joannis.Joh. 5,29 ; ትንሣኤ፡ ደይን፡ ( oppositum, -o, -nituropp. ትንሣኤ፡ ሕይወት፡ ) Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 20 ; ዕለተ፡ ደይን፡ Judith liber apocryphus.Judith 16,17 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 10,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 11,22 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 3,7 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 120, al.
not foundsubst., m. et fem.
1)judiciumla, damnatiola, condemnatiola: ደይነ፡ ንነሥእ፡ ለርእስነ፡ κρίσιν ἑλώμεθα ἑαυτοῖς liber Jobi.Job 34,4 ; plerumque de judicio Dei, quo homines judicat vel condemnat: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,6 ; ኢትግበር፡ ዘንተ፡ ደይነ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,25 ; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 6 ; Jacobi epistola.Jac. 2,13 ; እንተ፡ ተዐቢ፡ ደይን፡ Jacobi epistola.Jac. 3,1 ; Jacobi epistola.Jac. 5,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,24 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 17,1 ; Judae epistola.Judae 6 ; Judae epistola.Judae 7 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,27 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,12 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 3,8 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 11,29 ; ሄኖክ፡ ይጽሕፍ፡ ደይነ፡ ወኵነኔ፡ ዓለም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; ቀደመ፡ ገቢረ፡ ደይን፡ ወኵነኔሁ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 6,45 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,43 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,70 ; ደይን፡ እምድኅረ፡ ሞት፡ ይመጽእ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,37 ; ትንሣኤ፡ ዘለደይን፡ Evangelium Joannis.Joh. 5,29 ; ትንሣኤ፡ ደይን፡ ( oppositum, -o, -nituropp. ትንሣኤ፡ ሕይወት፡ ) Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 20 ; ዕለተ፡ ደይን፡ Judith liber apocryphus.Judith 16,17 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 10,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 11,22 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 3,7 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 120, al.
not foundsubst., m. et fem.
1)judiciumla, damnatiola, condemnatiola: ደይነ፡ ንነሥእ፡ ለርእስነ፡ κρίσιν ἑλώμεθα ἑαυτοῖς liber Jobi.Job 34,4 ; plerumque de judicio Dei, quo homines judicat vel condemnat: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,6 ; ኢትግበር፡ ዘንተ፡ ደይነ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,25 ; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 6 ; Jacobi epistola.Jac. 2,13 ; እንተ፡ ተዐቢ፡ ደይን፡ Jacobi epistola.Jac. 3,1 ; Jacobi epistola.Jac. 5,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,24 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 17,1 ; Judae epistola.Judae 6 ; Judae epistola.Judae 7 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,27 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,12 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 3,8 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 11,29 ; ሄኖክ፡ ይጽሕፍ፡ ደይነ፡ ወኵነኔ፡ ዓለም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; ቀደመ፡ ገቢረ፡ ደይን፡ ወኵነኔሁ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 6,45 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,43 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,70 ; ደይን፡ እምድኅረ፡ ሞት፡ ይመጽእ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,37 ; ትንሣኤ፡ ዘለደይን፡ Evangelium Joannis.Joh. 5,29 ; ትንሣኤ፡ ደይን፡ ( oppositum, -o, -nituropp. ትንሣኤ፡ ሕይወት፡ ) Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 20 ; ዕለተ፡ ደይን፡ Judith liber apocryphus.Judith 16,17 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 10,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 11,22 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 3,7 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 120, al.
III,2passivumpass.et reflexivumrefl.novum fierila, renovarila, innovarila, redintegrarila: ተሐደሰኒ፡ ቍስልየ፡ ἀπεκαινίσθη Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 38,3 ; ተሐደሳ፡ (Imperat.) መንገሌየ፡ ደሰያት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 41,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 45,16 ; foedus hebr. 9,18 romanae editionisrom.; ተሐደሱ፡ ኵሎሙ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 21,5 ; ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 5,17 ; ተሐደሰት፡ ሕገ፡ መንግሥት፡ Kebra Nagast; numerus significat sectiones.Kebr. Nag. 87 ; ይትሔደሱ፡ ሰማያት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 1 ; ደይኖሙ፡ ይትሔደስ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 36 ; ተሐደሰት፡ ወሐይወት፡ መንፈሱ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 43 ; de vita spirituali ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 4,16 . Initiarila(aedes) 2 Paralipomenon libri I et II.Par. 7,9 (var.). taḥaddasa
Grébaut
ተሐደሰ፡ taḥaddasa III,2 ይትሔደስ፡ , ይትሐደስ፡ «être renouveléfr, redevenir nouveaufr » ― ታደሰ Ms. BNFabb217, fol. 29r.
63
Leslau
ተሐደሰ፡ taḥaddasa passive {of videasvid. ሐደሰ ḥaddasa } 225b
I,1[ יָדָה et יָדַד jecitla; vicinum est ወደደ፡ ; videasvid.in Ges. thes. p. 565] SubjunctivusSubj. ይደይ፡ (raro ይውዲ፡ ut Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 25 Enc. ob rhythmum finalem), Imperat. ደይ፡ (quamquam etiam formae ውዲ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 157 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27, et ውደይ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 81 occurrunt),
1)jacerela, projicerela: ኢትደዩ፡ ባሕርየክሙ፡ ቅድመ፡ አሕርው፡ Matthaei Evangelium.Matth. 7,6 ; ኢትደይ፡ ዕቅፍተ፡ ቅድመ፡ ዕዉር፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,17 .
2)injicerela, ἐμβάλλειν , ἐπιβάλλειν , Matthaei Evangelium.Matth. 10,34 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,5 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,5 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,6 ; ወደይዎ፡ ውስተ፡ ግበ፡ ዐናብስት፡ not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 13,31 ; Jeremiae prophetia.Jer. 20,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,2 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; Lucae evangelium.Luc. 12,5 ; ወደዮ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; ንደይ፡ ዕፀ፡ ውስተ፡ ኅብስቱ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,19 ; ልጓመ፡ seq. ለ፡ vel ውስተ፡ Jacobi epistola.Jac. 3,2 ; Jacobi epistola.Jac. 3,3 ; manum alicui, ut: ኢትደይ፡ እዴከ፡ ላዕለ፡ ወልድ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,12 ; oculos ( conjicerelain aliquem): ወደየት፡ አዕይንቲሃ፡ ላዕለ፡ ዮሴፍ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 39,7 ; ignem: ዘወደየ፡ እሳተ፡ ውስተ፡ ሀገር፡ F.N. 50,6; sommum alicui cumc. ላዕለ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; መርበብተ፡ ውስተ፡ ባሕር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 4,18 .
3)immitterela, inderela: ደይ፡ እዴከ፡ ውስተ፡ ሕፅንከ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,7 ; ወደዮን፡ ውስጠ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 40,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,21 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 4,10 ; ውስተ፡ ሙዳይ፡ ኢትወዲ፡ Deuteronomium.Deut. 23,26 ; Jeremiae prophetia.Jer. 39,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,37 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,6 ; Marci Evangelium.Marc. 7,33 ; Evangelium Joannis.Joh. 20,25 ; ወደዩ፡ እብነ፡ ውስተ፡ ንድቅ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 9 ; ይወዲ፡ እዴሁ፡ ውስተ፡ ግበ፡ አርዌ፡ ምድር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 11,8 ; እወዲ፡ ዝማማተ፡ ውስተ፡ አንፍከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 37,29 ; ዘይወዲ፡ ርእሶ፡ ታሕተ፡ አርዑት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 34,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 48,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 78,13 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 13,3 ( videasvid. ወደደ፡ ).
a)de liquidis: infunderela, inspergerela, ut: ውዲ፡ ማየ፡ ጸሎት፡ ዲበ፡ መቃብሩ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 157 ; ወደዮ፡ ( ለወይን፡ ) ውስተ፡ ንዋይ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,17 ; ወይነ፡ ኂሩትከ፡ ውዲ፡ ወቶስሕ፡ ውስቴቱ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27 ; ወዲየ፡ ወይን፡ ውስተ፡ ጽዋዐ፡ ማህው፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 2.
b)translatetransl.:
α)aliquid in animum alicujus, ut: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 4,8 ; ወደየ፡ ውስተ፡ ልቦሙ፡ ፍርሀተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,8 ; እወዲ፡ ቃልየ፡ ውስተ፡ አፉከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 51,16 ; Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 1,9 ; እወዲ፡ ሕግየ፡ ውስተ፡ ልቦሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,33 .
β)subjicerela, suggererelaalicui aliquid: ወደየ፡ እግዚአብሔር፡ ውስተ፡ ልብየ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 17,5 ; ወደየ፡ ሰይጣን፡ ውስተ፡ ልቡ፡ ወይቤ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 5 ; ወደየ፡ ውስተ፡ አፉሁ፡ ንባበ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8.
γ)immittere aliquid in animum suum i.e. mandare animola, mentila: ደይ፡ ቃሎ፡ ውስተ፡ ልብከ፡ liber Jobi.Job 22,22 ; ኢትደዮ፡ ውስተ፡ ልብከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 31,6 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,21 .
4)imponerelaaliquid rei, sequensseq.Acc.et ዲበ፡ vel ላዕለ፡ vel ውስተ፡ rei, ut: ወይወዲ፡ ዲቤሁ፡ ስኂነ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,1 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,15 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; ወይወድዩ፡ እሳተ፡ ላዕለ፡ ምሥዋዕ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 1,7 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 16,18 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 8,7 ; እወዲ፡ እዴየ፡ ዲበ፡ አፉየ፡ liber Jobi.Job 39,34 ; Marci Evangelium.Marc. 5,23 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 67,2 ; እመ፡ ወደይከ፡ ማዕጾ፡ ወመንሥገ፡ ውስተ፡ (v. ላዕለ፡ ) አፉከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,25 ; vel cumc. ለ፡ , ut: ወደየ፡ ለከናፍሪሁ፡ ማዕጾ፡ እብን፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 16.
a)de rebus, quae sparguntur et funduntur: spargere inlavel superlaaliquid, allinerela: ወደየት፡ ሐመደ፡ ውስተ፡ ርእሳ፡ Judith liber apocryphus.Judith 9,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 6,26 , vel ዲበ፡ ርእስ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 4,1 ; liber Jobi.Job 2,12 ; ትወዲ፡ ደመ፡ ውስተ፡ አቅርንት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,12 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,18 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,14 .
b)de tegumentis capitis, annulis et similibus rebus: imponerela, inducerela, induerela( aufsezen , anlegen ): ሕልቀተ፡ ውስተ፡ እድ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,42 ; Hezekielis prophetia.Hez. 23,42 ; ወደየ፡ ጌራ፡ መድኀኒት፡ ውስተ፡ ርእሱ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,17 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,38 ; ደዩ፡ ሰበነ፡ ንጹሐ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Zachariae prophetia.Zach. 3,5 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,6 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ወደየ፡ ዘ፡ ዶለ፡
Substantivumsubst.[ לֵב et לֵבָב , ܠܶܒܳܐ , لُبٌّ amh. ልብ፡ ; de etymo videasvid.Ges. thes. p. 738] m. et fem. (ut Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,18 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 15,13 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 15,14 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 17,22 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,23 ; liber Jobi.Job 36,34 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 1,16 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,23 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,22 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,17 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,3 ; Jeremiae prophetia.Jer. 18,12 ) pluralisPl. አልባብ፡ (ut Matthaei Evangelium.Matth. 9,4 ) est
2)animusla, corla, quatenus est sedes sensuum et affectuumla, agendi sentiendique ratiola, voluntaslaet consiliumla, innumeris in locis (secundum usum loquendi biblicum): ንብብዋ፡ ውስተ፡ ልባ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 40,2 ; ናዝዛ፡ ለልብከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,23 ; Jesaiae prophetia.Jes. 35,4 ; ደይ፡ ቃሎ፡ ውስተ፡ { ልብከ፡ }; ለአብዳን፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ ልቦሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,26 ; ዘይፈትን፡ ልበ፡ ወኵልያተ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,20 ; እስመ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ውእቱ፡ ልቡ፡ Deuteronomium.Deut. 1,36 ; ኖሎት፡ ዘከመ፡ ልብየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 3,15 ; በኵሉ፡ ልብ፡ toto animolasaepissime (ut Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,27 ); በክልኤቱ፡ ልብ፡ ἐν καρδίᾳ δισσῇ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,28 ; ዘክልኤ፡ ልቡ፡ δίψυχος Jacobi epistola.Jac. 1,8 ; በልብ፡ ወልብ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 11,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 91,4 ; τὰ ἐντὸς , τὰ ἔγκατα Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,26 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,14 ; ኀብአ፡ ያዕቆብ፡ ልቦ፡ ለላባ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 105 ; praeterea videasvid. አዕበየ፡ , ኀየለ፡ , ጸንዐ፡ , አጽንዐ፡ , አግዘፈ፡ , አንበረ፡
3)praecipue summae animi facultates: mensla, ratiola, intellectusla; conscientiala, ልብየ፡ ገብአኒ፡ αἱ φρένες μου Danielis prophetia.Dan. 4,31 ; Danielis prophetia.Dan. 4,33 ; ገብኦ፡ ልቡ፡ σωφρονῶν Lucae evangelium.Luc. 8,35 ; Actus apostolorum.Act. 12,11 ; σύνεσις Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 31,11 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,11 ; ዘአልቦ፡ ልብ፡ ἀσύνετος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,13 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,2 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 42,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,20 ; Jeremiae prophetia.Jer. 5,21 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 91,6 ; ልበ፡ ሰብእ፡ ( oppositum, -o, -nituropp. ልበ፡ አርዌ፡ ) Danielis prophetia.Dan. 7,4 ; Danielis prophetia.Dan. 4,13 ; Danielis prophetia.Dan. 5,21 ; ὁ νοῦς liber Jobi.Job 33,16 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 1,28 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 7,23 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,2 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 14,5 ; ad Titum epistola.Tit. 1,15 ( romanae editionisrom.); ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,14 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,15 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 4,17 ; not able to find explanation in abbreviation listCyr. ad Theod. f. 13 ; διάνοια Jesaiae prophetia.Jes. 14,13 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 28,3 ; not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 1,13 ; 1 Evangelium Joannis.Joh. 5,20 ; συνείδησις ad Romanos epistola Pauli.Rom. 2,15 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,1 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 3,9 .
lǝbb imaginationen, ‘Phantasiedeዘንተሰ፡ አኮ፡ እምልብነ፡ ዘንብል፤ አላ፡ በዘ፡ ሰማዕነ፡ ንነግር፡ ወበዘርኢነ፡ ሰማዕተ፡ ንከውን።Dies schreiben wir nicht aus unserer Erfindung heraus, sondern wir schildern, was wir gehört haben, und wir bezeugen, was wir gesehende 29 l. 16–18 (ed.), 33 l. 31–32 (tr.) (‘Hier ist schon lebb deutlich im Sinne von Phantasie gebraucht, eine Notion aufgrund derer Afa-Warq Gabra-Iyasus seinen berühmten Neologismus lebbwallad geprägt hat.’ 33 n. 152)
Grébaut
ልብ፡ lǝbb
1) intelligence profonde des chosesfr ኮነ፡ ለሰብአ፡ ዝንቱ፡ ዘመን፡ ወዝንቱ፡ ትውልድ፡ አገበረነ፡ መፍቅድ፡ ኀበ፡ ትርጓሜ፡ ዛቲ፡ መጽሐፍ፡ ከመ፡ ታብርሃነ፡ ወትክሥት፡ ለነ፡ ልበ፡ መጻሕፍት፡ አምላካዊያት፡ ዘተኀብአ፡ እምኔነ፡ እምብዝኀ፡ ዑረተ፡ ሕሊናነ። Ms. BNFet110, fol. 1ra.
31–32
2) caractèrefr, sentimentsfr, idéesfr, impressionsfr ወለጠ፡ ኪዳነ፡ ዘተካየደ፡ ምስለ፡ ለኪኑስ፡ ወተግሀ፡ ከመ፡ ይግበር፡ ምግባረ፡ ዘይከውን፡ ለአሕጕሎቱ፡ በፍርሃት፡ ወወለጠ፡ ልቦ። 199
ልብ፡ ጽኑን፡ lǝbb ṣǝnun «cœur lâchefr» ንሥኡ፡ ሕፃነ፡ ወአሰርዎ፡ ላዕለ፡ መስቀል፡ ወተሳለቁ፡ ቦቱ፡ ወኮነ፡ ልቦሙ፡ ጽኑነ፡ ወቀተልዎ፡ ለሕፃን፡ ዘተቀትለ፡ ዘእንበለ፡ ፍርሃት። 237, videasvid. ጽኑን፡
Locution አሠነየ፡ (II,2) ልበ፡ ʾaśannaya lǝbba «déterminerfr, faire fléchirfr», faire prendre une décisionfr በውእቱ፡ ዘመን፡ ኮነ፡ ፍቁሩ፡ ለንጉሥ፡ ዘይኑን፡ አካክዮስ፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘቍስጥንጥንያ፡ ወአሠነየ፡ ልበ፡ ንጉሥ፡ ከመ፡ ይጽሐፉ፡ ባቡኒቆን፡ ዘበትርጓሜሁ፡ መጽሐፈ፡ ሃይማኖት፡ ፫፡ ጉባኤያት፡ ዘውእቶን፡ በኒቅያ፡ ወቍስጥንጥንያ፡ ወኤፌሶን። 251; አይልሉስሰ፡ ኮነ፡ ይልእክ፡ ኀበ፡ ንግሥት፡ ዋሪና፡ ሐሞቱ፡ እንዘ፡ ይብላ፡ ታሠኒ፡ ልበ፡ ንጉሥ፡ በእንቲአሁ፡ ወይእቲሰ፡ ኢክህለት፡ አሠንዮቶ፡ ልቡ፡ ለንጉሥ። 251; አሠነዩ፡ ልቦ፡ ከመ፡ ይኩን፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ህየንተ፡ ወይሉስ፡ ወአሰፈውዎ፡ ብዙኀ፡ ሀብታተ፡ ከመ፡ ያቅም፡ ሃይማኖተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን። 251; ወከላጂኒ፡ ወሀቦ፡ ለቴዎድሮስ፡ ብዙኀ፡ ንዋየ፡ ፈሪሆ፡ ከመ፡ ኢይቅትልዎሙ፡ (sic) ለእሙ፡ ወለብእሲቱ፡ ሀለዉ፡ ተኀቢኦሙ፡ በእለ፡ እስክንድርያ። ወቴዎድሮስ፡ መኰንን፡ አሠነየ፡ ልቦ፡ ለከላጂ። 251, videasvid. አሠነየ፡
32
ልብ፡ ቅጥቁጥ፡ lǝbb qǝṭquṭ contritionfr (cœur brisé), dans la langue ascétique. Texte et référence: ... ምስለ፡ ረድኤተ፡ እግዚአብሔር፡ ወጽንዑ፡ በልብ፡ ቅጥቁጥ፡ በከመ፡ መሐረነ፡ በዘቀደመ፡... …Avec l’aide du Seigneur et sa puissance dans la contrition, comme il nous l’a enseigné auparavant par (ses) paroles…fr Ms. BNFet110, fol. 14ra. 446–447
3) servant d’élément de composition
a) Joint à des noms:
ሕማመ፡ ልብ፡ ḥǝmāma lǝbb «mélancoliefr» ወድቀ፡ ውስተ፡ ዝንቱ፡ ሕማመ፡ ልብ። 184, videasvid. ሕማም፡
ኀዘነ፡ ልብ፡ ḫazana lǝbb «regretfr» አዕረፈ፡ እንበለ፡ ኀዘነ፡ ልብ፡ ወሀከክ። 201, videasvid. ሐዘን፡
ስሕተተ፡ ልብ፡ sǝḥtata lǝbb «foliefr» ተወለጠ፡ ልቡናሁ፡ ወኮነ፡ የዐውድ፡ ውስተ፡ አብያተ፡ ዘቅጽር፡ በስሕተተ፡ ልብ። 287, videasvid. ስሕተት፡
ትግሀተ፡ ልብ፡ tǝghata lǝbb «générositéfr» ገብረት፡ ዘንተ፡ ኵሎ፡ በትግሀተ፡ ልብ፡ ለሕይወተ፡ ሀገር። 169, videasvid. ትግሀት፡
ትዕቢተ፡ ልብ፡ tǝʿbita lǝbb «orgueilfr» ኮነ፡ አኃዜ፡ ዓለም፡ ኵላ፡ ወወለጠ፡ ስሞ፡ በትዕቢተ፡ ልብ። 169, videasvid. ትዕቢት፡
ጽንዐተ፡ ልብ፡ ṣǝnʿata lǝbb «tyranniefr» ወሰከ፡ ጽንዐተ፡ ልብ፡ እምነ፡ እኅወ፡ አቡሁ፡ ዘኮነ፡ እምቅድሜሁ። 279, videasvid. ጽንዐት፡
b) Joint à des adjectifs:
ትሑተ፡ ልብ፡ tǝḥuta lǝbb «modestefr» ኮነ፡ የዋሀ፡ ወትሑተ፡ ልብ። 195, videasvid. ትሑት፡
ትኩዘ፡ ልብ፡ tǝkkuza lǝbb «plein de tristessefr» ሰከበ፡ ወኖመ፡ እንዘ፡ ኅዙን፡ ውእቱ፡ ወትኩዘ፡ ልብ። 195, videasvid. ትኩዝ፡
ኅዙነ፡ ልብ፡ ḫǝzuna lǝbb «affligéfr» ኢትኩን፡ ኅዙነ፡ ልብ፡ በከመ፡ ትኄሊ፡ አንተ፡ ወትብል፡ በእንተ፡ ኀጢአትየ፡ ኢባረከኒ፡ ዝንቱ፡ አረጋዊ። 257, videasvid. ሕዙን፡
ድኩመ፡ ልብ፡ dǝkuma lǝbb «découragéfr» ወዓዲ፡ ሮምሎስ፡ ፈርሀ፡ ወኮነ፡ ድኩመ፡ ልብ፡ ወእምብዝኀ፡ ፍርሃቱ፡ ተጠየቀ፡ እምኀበ፡ ማእምራን፡ ወመናፍስት፡ ርኩሳን። 175, videasvid. ድኩም፡
ዕቡየ፡ ልብ፡ ʿǝbbuya lǝbb «orgueilleuxfr» ወአክሪሱስሰ፡ ኮነ፡ ግዙፈ፡ ክሳድ፡ ወዕቡየ፡ ልብ። 167, videasvid. ዕቡይ፡
ጽኑዐ፡ ልብ፡ ṣǝnuʿa lǝbb «(homme) de mauvais cœurfr» ወይጣሉስሰ፡ ዓዲ፡ ዘኮነ፡ ሊቀ፡ ሐራ፡ ዘሀገረ፡ አብራኪ፡ ጽኑዐ፡ ልብ፡ ኮነ፡ ይጸልኦ፡ ለሳዊሮስ፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘሀገረ፡ አንጾኪያ። 265, videasvid. ጽኑዕ፡
ፍሡሐ፡ ልብ፡ fǝśśuḥa lǝbb «(ayant) le cœur satisfaitfr» ቅንአ፡ ላዕለ፡ ሑረቶሙ፡ እኩይ፡ ወኢኮነ፡ ፍሡሐ፡ ልብ፡ ከመ፡ ቀዳሚ፡ 200, videasvid. ፍሡሕ፡
33
Leslau
ልብ፡ ጽኑን lǝbb ṣǝnun ( 32 ) cowardly hearten 561a
Cross-references:
a) for ሁከተ፡ ልብ፡ videasvid. ሁከት፡ (Grébaut)
I,1[ יָדָה et יָדַד jecitla; vicinum est ወደደ፡ ; videasvid.in Ges. thes. p. 565] SubjunctivusSubj. ይደይ፡ (raro ይውዲ፡ ut Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 25 Enc. ob rhythmum finalem), Imperat. ደይ፡ (quamquam etiam formae ውዲ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 157 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27, et ውደይ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 81 occurrunt),
1)jacerela, projicerela: ኢትደዩ፡ ባሕርየክሙ፡ ቅድመ፡ አሕርው፡ Matthaei Evangelium.Matth. 7,6 ; ኢትደይ፡ ዕቅፍተ፡ ቅድመ፡ ዕዉር፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,17 .
2)injicerela, ἐμβάλλειν , ἐπιβάλλειν , Matthaei Evangelium.Matth. 10,34 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,5 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,5 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,6 ; ወደይዎ፡ ውስተ፡ ግበ፡ ዐናብስት፡ not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 13,31 ; Jeremiae prophetia.Jer. 20,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,2 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; Lucae evangelium.Luc. 12,5 ; ወደዮ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; ንደይ፡ ዕፀ፡ ውስተ፡ ኅብስቱ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,19 ; ልጓመ፡ seq. ለ፡ vel ውስተ፡ Jacobi epistola.Jac. 3,2 ; Jacobi epistola.Jac. 3,3 ; manum alicui, ut: ኢትደይ፡ እዴከ፡ ላዕለ፡ ወልድ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,12 ; oculos ( conjicerelain aliquem): ወደየት፡ አዕይንቲሃ፡ ላዕለ፡ ዮሴፍ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 39,7 ; ignem: ዘወደየ፡ እሳተ፡ ውስተ፡ ሀገር፡ F.N. 50,6; sommum alicui cumc. ላዕለ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; መርበብተ፡ ውስተ፡ ባሕር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 4,18 .
3)immitterela, inderela: ደይ፡ እዴከ፡ ውስተ፡ ሕፅንከ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,7 ; ወደዮን፡ ውስጠ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 40,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,21 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 4,10 ; ውስተ፡ ሙዳይ፡ ኢትወዲ፡ Deuteronomium.Deut. 23,26 ; Jeremiae prophetia.Jer. 39,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,37 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,6 ; Marci Evangelium.Marc. 7,33 ; Evangelium Joannis.Joh. 20,25 ; ወደዩ፡ እብነ፡ ውስተ፡ ንድቅ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 9 ; ይወዲ፡ እዴሁ፡ ውስተ፡ ግበ፡ አርዌ፡ ምድር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 11,8 ; እወዲ፡ ዝማማተ፡ ውስተ፡ አንፍከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 37,29 ; ዘይወዲ፡ ርእሶ፡ ታሕተ፡ አርዑት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 34,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 48,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 78,13 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 13,3 ( videasvid. ወደደ፡ ).
a)de liquidis: infunderela, inspergerela, ut: ውዲ፡ ማየ፡ ጸሎት፡ ዲበ፡ መቃብሩ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 157 ; ወደዮ፡ ( ለወይን፡ ) ውስተ፡ ንዋይ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,17 ; ወይነ፡ ኂሩትከ፡ ውዲ፡ ወቶስሕ፡ ውስቴቱ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27 ; ወዲየ፡ ወይን፡ ውስተ፡ ጽዋዐ፡ ማህው፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 2.
b)translatetransl.:
α)aliquid in animum alicujus, ut: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 4,8 ; ወደየ፡ ውስተ፡ ልቦሙ፡ ፍርሀተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,8 ; እወዲ፡ ቃልየ፡ ውስተ፡ አፉከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 51,16 ; Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 1,9 ; እወዲ፡ ሕግየ፡ ውስተ፡ ልቦሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,33 .
β)subjicerela, suggererelaalicui aliquid: ወደየ፡ እግዚአብሔር፡ ውስተ፡ ልብየ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 17,5 ; ወደየ፡ ሰይጣን፡ ውስተ፡ ልቡ፡ ወይቤ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 5 ; ወደየ፡ ውስተ፡ አፉሁ፡ ንባበ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8.
γ)immittere aliquid in animum suum i.e. mandare animola, mentila: ደይ፡ ቃሎ፡ ውስተ፡ ልብከ፡ liber Jobi.Job 22,22 ; ኢትደዮ፡ ውስተ፡ ልብከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 31,6 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,21 .
4)imponerelaaliquid rei, sequensseq.Acc.et ዲበ፡ vel ላዕለ፡ vel ውስተ፡ rei, ut: ወይወዲ፡ ዲቤሁ፡ ስኂነ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,1 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,15 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; ወይወድዩ፡ እሳተ፡ ላዕለ፡ ምሥዋዕ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 1,7 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 16,18 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 8,7 ; እወዲ፡ እዴየ፡ ዲበ፡ አፉየ፡ liber Jobi.Job 39,34 ; Marci Evangelium.Marc. 5,23 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 67,2 ; እመ፡ ወደይከ፡ ማዕጾ፡ ወመንሥገ፡ ውስተ፡ (v. ላዕለ፡ ) አፉከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,25 ; vel cumc. ለ፡ , ut: ወደየ፡ ለከናፍሪሁ፡ ማዕጾ፡ እብን፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 16.
a)de rebus, quae sparguntur et funduntur: spargere inlavel superlaaliquid, allinerela: ወደየት፡ ሐመደ፡ ውስተ፡ ርእሳ፡ Judith liber apocryphus.Judith 9,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 6,26 , vel ዲበ፡ ርእስ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 4,1 ; liber Jobi.Job 2,12 ; ትወዲ፡ ደመ፡ ውስተ፡ አቅርንት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,12 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,18 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,14 .
b)de tegumentis capitis, annulis et similibus rebus: imponerela, inducerela, induerela( aufsezen , anlegen ): ሕልቀተ፡ ውስተ፡ እድ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,42 ; Hezekielis prophetia.Hez. 23,42 ; ወደየ፡ ጌራ፡ መድኀኒት፡ ውስተ፡ ርእሱ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,17 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,38 ; ደዩ፡ ሰበነ፡ ንጹሐ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Zachariae prophetia.Zach. 3,5 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,6 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ወደየ፡ ዘ፡ ዶለ፡
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. እደው፡ et አእዳው፡ [ יָד ܝܰܕ ܐܺܝܕܳܐ يَدٌ (etiam أَدٌ ), amh. እጅ፡ ; videasvid.etiam ውእደ፡ ] SingularisSing. እድ፡ pronomina suff. per êlasibi annectit, ut እዴየ፡ , እዴሆሙ፡ , caet. ( gramm.§ 154,d),
1)manusla(cum brachio), Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,22 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 5,29 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,9 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,27 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,28 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,42 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 48,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,4 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,9 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,10 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 1,4 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 21,19 ; Deuteronomium.Deut. 4,28 ; Deuteronomium.Deut. 9,15 ; Deuteronomium.Deut. 11,18 ; Deuteronomium.Deut. 19,21 ; Judicum liber.Jud. 3,15 ; Judicum liber.Jud. 3,21 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,11 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,10 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 11,6 ; liber Jobi.Job 30,21 ; Hezekielis prophetia.Hez. 2,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 90,12 ; ውስተ፡ እዴሁ፡ ፍሕም፡ Jesaiae prophetia.Jes. 6,6 ; ደይ፡ እዴከ፡ ላዕለ፡ እዴየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,2 ; ዘእሱር፡ እዴሁ፡ ዘየማን፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,19 ; Matthaei Evangelium.Matth. 3,12 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,30 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,3 , alias sexcenties; ጸሐፍኩ፡ በእዴየ፡ manu proprialaad Philemonem epistola Pauli.Philem. 19 ; ጸሐፈ፡ ክታበ፡ በእዴሁ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 9 ; ሰፍሐ፡ እደ፡ ለነዳይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,32 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,13 ; pluralisPl. አእዳው፡ maxime in libris inferioris aetatis, ut I Sal. not able to find explanation in abbreviation listMar. 21 ; F.M. 26,8; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1, quamquam passim etiam in Bibliis, ut Jeremiae prophetia.Jer. 31,37 . In specie significatur manu
a)fides: ወሀቡ፡ እደ፡ ይስድዱ፡ አንስቲያሆሙ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 10,19 ; መጥወኒ፡ እዴከ፡ ወመጠዎ፡ እዴሁ፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 10,15 .
b)dexteritas: በከመ፡ እዴሁ፡ ከማሁ፡ ክብሩ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,1 .
d)ductus, unde ላዕለ፡ እደ፡ vel ዲበ፡ እደ፡ ( على يد ) sub auspiciisla, ductuslaalicujus: not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 1,21 Platt; ወአምነ፡ ጢሞቴዎስ፡ ዲበ፡ እደዊሁ፡ ለጳውሎስ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 23 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27.
g)robur, potentia: በእድ፡ ጽንዕት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,1 : Deuteronomium.Deut. 4,34 ; እድ፡ ጽቡስ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,23 ; ኵሉ፡ እድ፡ ይደክም፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,7 .
2)
a)brachiumlahominis, βραχίων liber Jobi.Job 3 l,32 (ubi ὠμός መዝራዕት፡ ) n. 799; ከመ፡ ድጕልማ፡ ውስተ፡ እደ፡ የማን፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,21 ; አውቃፍ፡ ለእደዊሃ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,22 .
b)armus bestiarumla, manuslaquarumdam bestiarum: βραχίων Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,22 (at Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,27 መዝራዕት፡ ); χείρ ዘየሐውር፡ በእደዊሁ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,27 ; ላጽቄት፡ ዘበእደዊሁ፡ የሐውር፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,63 .
3)manuslaarte factae vel brachialaarte facta:
a)manubriumla: እደ፡ መንሥግ፡ Canticum Canticorum.Cant. 5,5 .
b)manicala,
α)vinculum manus: በእደ፡ ሰናስለ፡ ኀጺን፡ ἐν χειροκέδαις σιδηραῖς Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 149,8 ;
β)chirothecala, vel tegumentum digitorum: ገብሩ፡ አምሳለ፡ እድ፡ ወአጻብዕ፡ ዘኀጺን፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 5 ; በእደወ፡ ኀጺን፡ እንዘ፡ ይጸፍዕ፡ ገጾ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 25 Enc.
d)ut videtur, specillumla: እድ፡ ዘኀጺን፡ ዘየሐትት፡ ዘውስተ፡ ከርሥ፡ (cruciatus instrumentum) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 15.
e)monumentumla(quatenus manus instar indicat aliquid) Regum liber biblicum II.2 Reg. 18,18 .
f)brachiala(fulcra lateralia) solii Regum liber biblicum III.3 Reg. 10,19 .
4)parsla(sicut יָד ): ፲ እድ፡ , ፱ እድ፡ δέκα μέρη , ἐννέα μέρη Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 21,1 ; የኀልቅ፡ ክልኤ፡ እድ፡ ወይተርፍ፡ ሣልስት፡ እዴሃ፡ Zachariae prophetia.Zach. 13,8 ; Zachariae prophetia.Zach. 13,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,12 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,28 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 47,24 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 16,36 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,47 ; ብርሃነ፡ ዚአሁ፡ ፯ እደ፡ ያበርህ፡ እምዘወርኅ፡ (septies lucidior erit quam) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,37 ; numeralia ordinalia in st. constr. voci እድ፡ praeponi solent, ut: ሣልስተ፡ እዴሃ፡ ለምድር፡ tertiala( partislai.e.) pars terraelaApocalypsis Joannis.Apoc. 8,7 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,9 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 11,13 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 5,11 ; 2 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 18,2 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 11,5 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 11,6 ; ውስተ፡ ሣልስተ፡ እደ፡ መንግሥትየ፡ Danielis prophetia.Dan. 5,7 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,46 ; ለዝኩ፡ ሳብዕተ፡ እድ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,54 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,58 , quamquam etiam occurrit: ራብዕት፡ እዴሃ፡ ለምድር፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,8 romanae editionisrom.; Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,9 romanae editionisrom.; Zachariae prophetia.Zach. 13,8 al.; in Acc.: ትሰቲ፡ ሳድስተ፡ እዴሃ፡ ለኢን፡ Hezekielis prophetia.Hez. 4,11 ; Hezekielis prophetia.Hez. 5,2 ;
6)locusla, deinde in st. constr. relative usurpatur, (quamquam ወእደ፡ vel ውእደ፡ magis frequentatur),
a) እደ፡ quο locola, ubila{ cfr. Hebr. יָד חָזִית (ubicumque conspexeris) Jesaiae prophetia.Jes. 57,8 }, ut: እደ፡ እውዕል፡ ወእበይት፡ Lud. ex Org.
c) እምእደ፡ e loco ubila, ut: መጽአ፡ ኀቤሃ፡ ፩ ወሬዛ፡ እምእደ፡ (v. እምውእደ፡ ) ይትኀባእ፡ not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,37 ( videasvid. ወእደ፡ et ውእደ፡ ). Locus Asc. Jes. edidited.not able to find explanation in abbreviation listLaur. p. 80, ubi Laurentius እድ፡ longitudolavertit, dubius videtur (an: duodecim palmas et quatuor…latus?)
ʾǝd
a) for ምልአ፡ እድ፡ videasvid. ምልእ፡ (Leslau)
b) for ሣልስተ፡ እድ፡ videasvid. ሣልስ፡
c) for ራብዕተ፡ እድ፡ videasvid. ራብዕ፡ (Leslau)
d) for ትሥልስት፡ እድ፡ videasvid. ትሥልስት፡ (Leslau)
e) for አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ videasvid. አፍ፡ (TraCES)