Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

II,1et አለዐለ፡ II,2et አላዐለ፡ II,3. Forma አልዐለ፡ (de qua gramm.§ 96,2) nonnisi in Perf. usitata est, et longe frequentior quam አለዐለ፡ ; forma አለዐለ፡ in Perf. rarius occurrit (ut ), item አላዐለ፡ ; ; sed Imperf. II,2 ያሌዕል፡ , ያልዕል፡ Imperat. አልዕል፡ ( gramm.§ 96,2), አልዒል፡ , አልዕሎ፡ et አልዕሎት፡ ; sed etiam Imperf. ያላዕል፡ ( ).

1)exaltare^la, elevare^la, attollere^la, in altum tollere^lamanum ; ; ; ; ; ; cum ለ ; faciem, oculos ; ; ; ; vocem ; ; virgam, baculum ; ( ውስተ፡ ሰማይ፡ ); ; cornua ; arcam ; rem humi jacentem tollere ; aliquid vel aliquem de loco inferiore in superiorem, ut ancoras ; እምነ፡ ; sursum tenere^la ዘአልዐለ፡ ንዋየ፡ ሐቅሉ፡ ( αἴρων ) armiger^la ; አመት፡ ተሐውር፡ ድኅሬሃ፡ አልዒላ፡ ዘፈረ፡ አልባሲሃ፡ እምድር፡ ; aliquem in altiore loco ponere, honore, opibus, potentia efferre: ዘያሌዕላኒ፡ እምእለ፡ ቆሙ፡ ላዕሌየ፡ ; ; ; ; ; ; ; አልዐልክዎሙ፡ በእዴየ፡ ( ἀντιλαμβάνεσθαι ) .

አለዳስ

vel አላዳስ፡ vel አለዶስ፡ , ut videtur, proprie Ἑλλάδος (ab Ἑλλάς , quam terram aliâs nominant ኤላድ፡ ; ኤልዳ፡ ; Enc.; vel ኤለዳ፡ Platt), ut: ለአህጉር፡ ወለአሕዛብ፡ ወለሕዝብ፡ ወለምድር፡ ወለባሕር፡ ወለአለዶስ፡ ወለፀር፡ ወለኵሉ፡ ዓለም፡ in Proleg.; at Abyssini, etiam antiquiores, in loco modo laudato insulam^lavel insulas^lainterpretantur ( : አላደስ፡ ዘ፡ ደሴት፡ ), neque dubium videtur, quin hunc sensum huic vocabulo subjecerint auctores librorum Kebr. Nag. et M.M., ut: ገብሩ፡ ሕገ፡ ለኅሩያነ፡ መንግሥት፡ ወለእለ፡ ውስጥ፡ ወለእለ፡ አፍአ፡ ወለሕዝብ፡ ወለአላዳስ፡ ወለአህጉር፡ ወለበሓውርት፡ ; በባሕር፡ ወየብስ፡ በአሕቁል፡ ወአለዳስ፡ M.M. f. 60. ʾAlādās (place) ‘Greece^en’ መምህረ፡ አላዳስ፡ ከመ፡ ጳኵሚስ። ‘Teacher of Aladas like Pachomius!^en’ 136 (432) l. 2 (ed.); 137 (433) l. 2 (tr.)

አላድ ዲናር

moneta^la, numisma^la, አላደ፡ ዲናር፡ ; „Aethiopibus in specie est dimidium unciae“, Lud. Greg.; : „half a dollar, worth half an ounce of silver“. , δηνάριον denarius^la, ዲናራት፡

1)numus argenteus^la δίδραχμον ; ዲናር፡ ስጥጢራ፡ ; δηνάριον ; ; ; አላደ፡ ዲናር፡ τὸ νόμισμα τοῦ κήνσου ; ; ; ; በ፯፻ ዲናረ፡ ብሩር፡ ; ዲናራተ፡ ብሩር፡ ወወርቅ፡ Enc.

2)numus aureus^la: χρυσοῖ ; ; ዲናራት፡ ; ; ዲናረ፡ ወርቅ፡ ; ዲናራት፡ ወጠፋልሐ፡ ብሩር፡ F.N. 28; ; ዲናር፡ ግብጻዊ፡ et ዲናር፡ ጢሮሳዊ፡ F.N. 33. – : ዲናር፡ ዘ፡ አላድ፡ ; aliud^la: ብ፡ ወቄት።

አላዲ

compilator^la: አላዲሁ፡ ለዝንቱ፡ መጽሐፍ፡ F.N. 15.

አላዲ

compilator^la: አላዲሁ፡ ለዝንቱ፡ መጽሐፍ፡ F.N. 15.

አለዳስ

አላድ

moneta^la, numisma^la, አላደ፡ ዲናር፡ ; „Aethiopibus in specie est dimidium unciae“, Lud. Greg.; : „half a dollar, worth half an ounce of silver“.

ወቄት

i.q. وُقِيَّةٌ uncia^la: ፶ ወቄተ፡ ወርቅ፡ in Praef.; ኮነ፡ ሤጠ፡ ሕልቅ፡ (auri) ፴ አሞሌ፡ , ወወቄት፡ ለ፩ ብዕራይ፡ Chron. Ax. „Secundum hoc pondus – ወቄተ፡ ወርቅ፡ vel ወቄት፡ – omnes summae numerantur et pretia rerum majora in Aethiopia aestimantur. Continet autem uncia hodie ፲ ድሪም፡ decem drachmas, per quas procul dubio intelligitur certa quaedam moneta. Dimidium unciae vocatur አላድ፡ et continet quinque ድሪም፡ “ Lud. waqet በዲበ፡ ዝንቱ፡ ወልደ፡ ንጉሥ፡ ይወስኩ፡ ሊተ፡ ፲፻፡ ወቄት፡ ወርቅ። ‘Für diesen Königssohn soll man mir noch tausend Unzen Gold dazulegen!^de’ 45 l. 20-21 (ed.) , 47 l. 26-27 (tr.) (‘Äth. waqēt ; arab.: ʾuqīya »Unze« (= 10-12 Dirhām (drim) als Feingewicht zwischen 2, 28 und 2, 97 g; vgl. 914 = ḥelq 68 ; 44 ; 34-35 .’ 47 n. 193 )

አለጲስ

et አላጲስ፡ Elpis ( ; ).

አላ አላ አላ አላ አኮ ባሕቲት ባሕቲት ኒ ክመ

(i.e. allâ^la) particula adversativa [simili modo composita atque إِلاَّ , gramm.§ 168,6]

a)plerumque praevia negatione: sed^la, ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al.; post non tantum^la አላ፡ – ሂ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiam^la ; Platt, vel አላ፡ – ዓዲ፡ , vel አላ፡ ; .

b)sine praevia negatione: sed^la, at^la, verum enim vero^la(crebrius ወባሕቱ፡ ) ; ; ; አላ፡ ባሕቱ፡ Cyr. c. ; Lud. ex Hist. VII Puer.

(i.e. allâ^la) particula adversativa [simili modo composita atque إِلاَّ , gramm.§ 168,6]

b)sine praevia negatione: sed^la, at^la, verum enim vero^la(crebrius ወባሕቱ፡ ) ; ; ; አላ፡ ባሕቱ፡ Cyr. c. ; Lud. ex Hist. VII Puer.

(i.e. allâ^la) particula adversativa [simili modo composita atque إِلاَّ , gramm.§ 168,6]

b)sine praevia negatione: sed^la, at^la, verum enim vero^la(crebrius ወባሕቱ፡ ) ; ; ; አላ፡ ባሕቱ፡ Cyr. c. ; Lud. ex Hist. VII Puer.

(i.e. allâ^la) particula adversativa [simili modo composita atque إِلاَّ , gramm.§ 168,6]

b)sine praevia negatione: sed^la, at^la, verum enim vero^la(crebrius ወባሕቱ፡ ) ; ; ; አላ፡ ባሕቱ፡ Cyr. c. ; Lud. ex Hist. VII Puer.

partic. neg. [sine dubio composita e ኮ፡ (i.e. כֹּה , כָּה sic^la, ita^la) et አ፡ ( non^la), quod e pleniori quadam forma (ut እን፡ vel አል፡ ) extenuatum videtur; aliam conjecturam habet Ewald Lehrbuch der hebr. Sprache|1855 p. 692], vi gravior est quam ኢ፡ , et ad neganda singula sententiarum verba adhihetur: non^la, nequaquam^la, neutiquam^la, praemisso ወ፡ nec^la, neque^la:

a)in sententiis imperfectis: አንተ፡ ወአኮ፡ አነ፡ ; ሶበ፡ አኮ፡ በእንቲአሁ፡ , ወአኮ፡ ረኃበ፡ እክል፡ ; ; አኮ፡ በቤዛ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

b)in sententiis nominalibus: ሶበ፡ አኮ፡ እግዚአብሔር፡ ማስሌነ፡ ; ; አኮ፡ ሠናይ፡ ይደቅ፡ ጻድቅ፡ በቅድመ፡ ረሲዓን፡ ; ; ; ; ; ; .

c)in sententiis integris, ubi vis negationis in unum potissimum nomen cadit, frequentatur አኮ፡ — ዘ፡ , non^la(est) qui^lavel quod^la, ut: አኮ፡ እምድር፡ ዘይወፅእ፡ ጻማ፡ non^la(est quod^la) e humo nascitur molestia^la ; አኮ፡ ሰብእ፡ ዘይዘልፈኒ፡ non^la(est) homo^la( qui^la) me convincit^la ; ርእዩ፡ ከመ፡ አኮ፡ ለባሕቲትየ፡ ዘጻመውኩ፡ ; አኮ፡ ብዙኃን፡ እለ፡ ያአምርዋ፡ : ; ; ; ኦኮ፡ ሊተ፡ ዘሦዕከ፡ አባግዒከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

d) አኮ፡ — ባሕቲቱ፡ vel አኮ፡ ክመ፡ seq. ኒ፡ , vel አላ፡ vel ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ vel ዓዲ፡ — ኒ፡ vel ሂ፡ non tantum^la— sed etiam^la, ut: አኮ፡ ሰብእ፡ ባሕቲቱ፡ ዘይትቀነይ፡ ሎቱ፡ አራዊተ፡ ገዳምኒ፡ ወእንስሳ፡ caet. ; ; ; (alia exempla habes sub ባሕቲት፡ col. 497).

e) ወእመ፡ አኮ፡ vel ወእመ፡ አኮሰ፡ vel ወእማእኮ ( ሰ ) ፡

α)si vero non^la, sin minus^la ; ; .

β)aut^la, et repetitum aut^la— aut^la እመ፡ col. 724.

f) አኮኑ፡ vel አኮሁ፡ nonne^la, annon?^la አኮኑ፡ ቦቱ፡ ተወከልኩ፡ ; አኮኑ፡ ኀይሉ፡ ያፈርሀክሙ፡ ; ; ; ; ; ; አኮኑ፡ በዕፅ፡ ጥዕመ፡ ማይ፡ ; ; አኮኑ፡ ዛቲ፡ ባቢሎን፡ ; ; ; ; ; አኮኑ፡ ሰማርያ፡ ; አኮሁ፡ አነ፡ ዘኣወልድ፡ ; ; ; ; አኮኑ፡ ነዳያን፡ እሙንቱ፡ ἴσως πτωχοί εἰσι .

α)In interrogatione iterata, cujus pars prior responsionem negativam, posterior affirmativam postulat, posteriori praemittitur አኮኑ፡ nonne^lae contrario?^la( nicht vielmehr?^de) i.e. immo^la, immo vero^la, quin etiam^la: ; ; ; ; ; ኪያየኑ፡ ያምዕዑኒ፡ አኮኑ፡ ለርእሶሙ፡ ; ; n. 782 አኮኑ፡ ፍኖትክሙ፡ ኢኮነ፡ ርቱዐ፡ (nonne i.e.) immo vero via vestra non est recta^la ; ; quare passim pro ἀλλά ponitur, ut: አኮኑ፡ ኀጢአትክሙ፡ ይቀውም፡ ;

β)i.q. καὶ γάρ etenim^la({— ja doch}) ; .

g)rarius (praedicato praemissum) ad negandam enunciationem integram adhibetur: ዘአኮ፡ ንፈርሆሙ፡ ለደቂቀ፡ እስራኤል፡ ; ; ; ግዕዞሙ፡ ለረሲዓን፡ አኮ፡ አዳም፡ ; .

h)emphaseos causa iteratur: አኮ፡ አኮ፡ በቅብአ፡ ደነስ፡

i) አኮ፡ ኢ፡ affirmat: ; አኮ፡ ኢያእሚረከ፡ οὐκ ἀγνοών Sap.12,10.

, proprie solitudo^la, cum affixis pronominibus usurpatur, et circumscribendis adjectivis vel adverbiis aliarum linguarum inservit (sicut לְבַד ܒܰܠܚܽܘܕ وَحْدٌ ; gramm.§ 157,2; gramm.§ 163,2).

1)Subjunctis pronominibus suff. omnium personarum (nota formas quasdam anomalas annot.)

a)solus^la(et unicus, et solitarius); non de personis tantum usurpatur sed etiam de rebus, ut ; ; ; (nihil edebat) ዘእንበለ፡ በቀዳሚት፡ ሰንበት፡ ወበዕለት፡ እሑድ፡ ባሕቲቶሙ፡ ; ወአኮ፡ ለአፅምዖ፡ ባሕቲቱ፡ ; explere potest vicem subjecti: ባሕቲትከኑ፡ መልአክ፡ አንተ፡ σὺ μόνος εἶ ἄρχων ; ; praedicati: ሶበ፡ ይሄልዉ፡ ባሕቲቶሙ፡ ; appositionis (id quod longe frequentissimum est): ኖኅ፡ ባሕቲቱ፡ ; እግዚአብሔር፡ ባሕቲቱ፡ ጻድቅ፡ ; ; አነ፡ ባሕቲትየ፡ ; ; ; ምንተ፡ በጻሕከ፡ ባሕቲትከ፡ ; ; እፎ፡ ነበረት፡ ባሕቲታ፡ ሀገር፡ ; ባሕቲትየ፡ እነብር፡ καταμόνας ; ባሕቲቶሙ፡ ይነብሩ፡ ; ወትተርፍ፡ ባሕቲታ፡ ምድሮሙ፡ በድወ፡ , nonnumquam in , ut: እንዘ፡ ናንሶሱ፡ ባሕቲተነ፡ (v. ባሕቲትነ፡ ) ; ለከ፡ ለባሕቲትከ፡ ; ኪያሁ፡ ባሕቲቶ፡ ; ; cuivis st. constructo subjungere licet: በፈቃደ፡ ባሕቲቱ፡ sua solius voluntate^laF.N. 6; አኮ፡ በእንተ፡ ባሕቲቶሙ፡ ዘእብል፡ (Platt: በእንተ፡ እሉ፡ ባሕቲቶሙ፡ ) ; ; አኮ፡ ለባሕቲትየ፡ ዘጻመውኩ፡ οὐκ ἐμοὶ μόνῳ ; .

b)praefixis praepositionibus

α) በ፡ seorsum^la, solitarie^la(secum, sine arbitris): በባሕቲቶሙ፡ καθ᾽ ἑαυτούς ; ሠሐቀት፡ በባሕቲታ፡ ἐν ἑαυτῇ ; n. 497 በባሕቲቶሙ፡ ተስእልዎ፡ quum soli^la(cum eo) essent^la, interrogarunt^la ; .

β) እንተ፡ seorsum^la, separatim^la: አቀሞን፡ እንተ፡ ባሕቲቶን፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

c)praemissa negatione አኮ፡ et sequente ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ vel ዓዲ፡ — ኒ፡ , ዓዲ፡ — ሂ፡ non solum^la( tantum^la, modo^la) — sed etiam^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; .

2)Subjuncto III. p. m. , ባሕቲቱ፡ (rarius in ut bis): solum^la, tantum^la, modo^la, solummodo^la ; ኢ vel አኮ፡ — ባሕቲቱ፡ — አላ፡ vel አላ፡ — ኒ፡ ; ; ; . — (De significatu ባሕቲት፡ unica^lai.e. carissima^la, quam Ludolfus affert, vehementer dubito; etenim ለባሕቲትከ፡ non tuae^la(animae) carissimae^lased tibi soli^lasignificat; pariter Lud. comm. hist. p. 30 ግበሩ፡ በዓላ፡ ለባሕቲትየ፡ non „ celebrate festum unicae^la(carissimae) meae^la“ sed „ festum ejus mihi soli^la“ (sicut ሊተ፡ . p. 30 ) exponendum videtur).

1)Subjunctis pronominibus suff. omnium personarum (nota formas quasdam anomalas annot.)

b)praefixis praepositionibus

β) እንተ፡ seorsum^la, separatim^la: አቀሞን፡ እንተ፡ ባሕቲቶን፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

particula inseparabilis suffixa, ( gramm.§ 62,1,c; gramm.§ 168,4); ad rem dictam adjungit aliam eamque ita distinguit, ut eam illi respondere significet:

1)etiam quoque^la, et – ipse^la, ( vicissim^la, seinerseits, hinwiederum): እመ፡ ኀደግሙ፡ ለሰብእ፡ አበሳሆሙ፡ የኀድግ፡ ለክሙኒ፡ አቡክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 629 ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ተዓረኩ፡ አነኒ፡ ; እስመ፡ እሙንቱኒ፡ ይስእሉ፡ , al. creberrime.

a)passim ወ praemissum habet: በከመ፡ በሰማይ፡ ወበምድርኒ፡ ; ወዝኒ፡ ኢይመጽእ፡ ; .

b)nonnumquam: etiam^lai.e. adeo^la: ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; .

c)post አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel ዳእሙ፡ non solum^lacrebro sequitur ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiam^la, ut: ; ; ; Platt.

d) እመኒ፡ vel ወእመኒ፡ etsi^la, quamvis^la, licet^la, ; ; , al. ( እመ፡ ).

2) ወ – ኒ፡ et^la, autem^la( καί , δέ ); res novas adjungit prioribus quodammodo oppositas et respondentes (und – hinwiederum): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወአንተኒ፡ ; ወይእዜኒ፡ ( וְעָתַּה ) ; al., in specie ubi res singulae inter se quodam vinculo jungendae vel junctae ex ordine enumerantur, ut ; ; ; ; ; ; ; Matth.13,37; Matth.13,38; Matth.13,39; in sententiis negativis ወኢ – ኒ፡ nec, neque^la ; ; ; ( ወአልቦ፡ – ኒ፡ ).

3)bis pluriesve repetitum: et – et^la, tam – quam^la, ut – ita^la, in sententiis negativis: nec – nec^la: ኒ፡ – ወ – ኒ፡ ; ; ; ; ; ; በቃልከኒ፡ ወበምግባርከኒ፡ አክብሮ፡ ለአቡከ፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ ; ; ; ; ; pluries repetitum ; ; negative: ; ; etiam ሂ፡ ወ ኒ፡ ; ኒ፡ ወ ሰ፡ . De እመኒ፡ ወእመኒ፡ sive – sive^la(ut ; al.) et ወእመኒ፡ sive^la( ; al.) እመ፡

4)Interrogativis pronominibus vel adverbiis annexum vim indefinitorum tribuit, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ።

[ gramm.§ 64,6; gramm.§ 150,c; gramm.§ 162]; ejus vis non in ከ፡ sed in መ፡ niti videtur ( ከ፡ tenuius pronuntiatio ክ፡ ), et potestate fere cum vocula መ፡ ( 141) convenit, sed fortius et gravius est.

1)fere^la, propemodum^la: ክመ፡ እንተ፡ ጸብሐት፡ fere quotidie^la ; ሎቱ፡ ያስዖዝዞ፡ ክመ፡ እግሩ፡ (propemodum vel paululum) ἐπέσκαζε (at ὃ ἐνάρκησεν simplice ዘአስዖዘዞ፡ versum est).

2)Pronominibus vel adverbiis pronominalibus postpositum vim quamdam distinguendi et restringendi („vim identitas“ Lud.) habet: -dem^la, -met^la, idem^la, ipse^la( eben , gerade ): እመሂ፡ ትልህቁ፡ አነ፡ ክመ፡ ውእቱ፡ ἐγώ εἰμι ( ego idem sum^la, nec mutatus) ; ወአንተሰ፡ አንተ፡ ክመ፡ σὺ δὲ ὁ αὐτὸς εἶ ; አንተ፡ ክመ፡ ዘታወፅኦሙ፡ tu^la(neque alius quidam) eras educens eos^la ; አነ፡ ክመ፡ ወአልቦ፡ እንተ፡ ከማየ፡ ego^la(sola) nec ulla mihi similis^la ; እምቅድመ፡ ዓለም ፡ ወእስከ፡ ለዓለም፡ አንተ፡ ክመ፡ ante saeculum et usque in saeculum tu idem^la(es) ; ; ; ዝኩ፡ ዘእጸልእ፡ ኪያሁ፡ ክመ፡ እገብር፡ gerade das id ipsum^la(nec aliud quidquam) ; ኪያሃ፡ ክመ፡ መሥዋዕተ፡ ለግሙራ፡ eadem semper sacrificia^la ; ; ; ከማሁ፡ ክመ፡ itidem^la, (et ipsi)^la ; ὡσαύτως eodem modo^la ; ; ; ; ; ዘንተ፡ ክመ፡ hoc ipsum^la ; ; አመ፡ ኮነ፡ ህየ፡ ክመ፡ ሀለውኩ፡ , ἡνίκα ἐγένετο , ἐκεῖ ἤμην ( ibi^la, in ipso loco^la, aderam^la) .

3)nonnisi^la, modo^la, tantummodo^la, solum^la( אַךְ ): ከማሁ፡ ክመ፡ ውእቱ፡ non est nisi illis similis^la(nequaquam iis superior) ; ; ሕያዋን፡ ክመ፡ ይባርኩከ፡ (non mortui) ; ; ; ; ; እሙንቱሰ፡ እምከንቱ፡ ውስተ፡ ከንቱ፡ ክመ፡ ii autem nonnisi a vanitate in vanitatem^la( ἐπὶ τὸ αὐτό , יַחַד ) ; ለጊዜሃ፡ ክመ፡ ውእቱ፡ temporalis tantum est^la

a) ንስቲተ፡ ክመ፡ ተርፎሙ፡ ወይዌግሩኒ፡ paulum tantum abest quin^la(me lapident) .

b) አኮ፡ ክመ፡ seq. ዓዲ፡ vel አላ፡ non modo^la–^lased etiam^la ; ; ; n. 831vel አኮ፡ ባሕቲቶ፡ ክመ፡ – ዳእሙ፡ ዓዲ፡ ; ; – : ክመ፡ ብ፡ እንዴሁ፡ ; aliud^la: ጽመ፡ ወክመ፡ ( ) ዘ፡ እንዴኽ፡ ዝምብሎ።

አፈድፈደ

II adaugere^la, cumulare^la, amplificare^la, intendere^la, ; Platt; Platt; Platt; ረከብነ፡ ጥበበ፡ ወአፈድፈድነ፡ προσθέμενοι ; πλείονα ποιοῦσι ; ; ጻመውኩ፡ ለአፈድፍዶ፡ ፍቅረ፡ አውግስጦስ፡ ለከ፡ ; .

a)nominis abstracti vel Infinitivi: magis^lafacere^laaliquid i.e. Latine: magis^laverbo fin.: አፈድፈዱ፡ ዓዲ፡ ጸሊኦቶ፡ (magis etiam eum oderunt) ; ; ; ; ; ; ; ; አፈድፈድኪ፡ ዝሙተኪ፡ (magis fornicata es) ; ; አፈድፈድኪ፡ ኀጢአተኪ፡ እምኔሆን፡ ; ያፈደፍድ፡ ጥበበ፡ σοφώτερος ἔσται .

α)plus^la: ያፈደፍድ፡ ሎሙ፡ ውሂበ፡

β)diutius^la: አፈድፈደ፡ ሐይወ፡ ዲበ፡ ምድር፡ እምውሉደ፡ ሰብእ፡

γ)nimis^la, nimium^la: ኢታፈድፍድ፡ ምስሌሁ፡ ተናግሮ፡ .

b)plus habere rei alio i.e. superare^laaliquem, excellere^laaliquo in re, እምነ፡ pers.: አላ፡ አፈድፈደ፡ እምኔሆሙ፡ ; በ፡ rei, አፈድፈደት፡ በዝሙታ፡ እምእኅታ፡ ; ; rei et ዲበ፡ pers.: አፈድፈድኩ፡ ጥበበ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ ; :

c) አፈድፍዶ፡ እምዐቅም፡ excedere^lamodum (ut in edendo, bibendo) F.M. 14,4.

ተናዘዘ

III,3

1)se consolari^la, consolationem admittere^la: እትናዘዝ፡ ; ; ; በእንተ፡ de^la ; ; ; በ፡ ab^la: ut: ሶበ፡ ይላሕዉ፡ ይትናዘዙ፡ ብየ፡ consolationem a me^la(vel meam^la) admittunt^la .

2)se invicem consolari^la, mutuas inter se blanditias admittere^la: ወይትናዘዛ፡ ክልኤሆን፡ እምቃለ፡ መጻሕፍት፡ Lud. (e Relatione de Maria); (leones eum non laedebant,) አላ፡ ይትናዘዙ፡ ምስሌሁ፡ ከመ፡ አባግዕ፡ ምስለ፡ ኖላዊሆሙ፡

3)amharice: confiteri peccata^lai.q. aethiopice ተናሐየ፡ n. 679

አረሳዊ

ʾarasāwi , here as subst. heretic^en, ‘eretico^it’ አላ፡ ለእመ፡ ነገረ፡ ከመ፡ ዘሤሞ፡ ቀዳሚ፡ ካህነ፡ አረሳዊ፡ ውእቱ፡ እምቅድመ፡ ጥምቀት፡ ዘበአማን፡ Ma se ha dichiarato che colui che lo nominò per primo [sacerdote] era eretico, prima del vero battesimo^it 269 l. 13-14, 270 l. 1 (ed.), 103 l. 30–31 (tr.) (‘Il termine አረሳዊ፡ , assente da , è in tutti i mss. (escluso il solo S), così come nuovamente, con attestazione più contrastata ma comunque sicura, in A2:70:5. Si trova anche in Tx 48 = Vs 185: ወኢመኑሂ፡ እምአሮሳዊያን፡ interpretato: «by any heretics»; è messo a testo nell’edizione 146–147: ወኢመኑሂ፡ እምአረሳዊያን፡ pur con qualche riserva ( 11: «Der Äthiope hat für das Wort eine Form gewählt, die man schwerlich anders als ‘Arianer’ deuten kann. Hier hat er einfach solche, die ihm als Häretiker κατ᾽ἐξοχήν bekannt waren, in den Text gesetzt»), e tradotto perciò «keiner von den Arianern (?)», secondo la lezione እምአርዮሳዊያን፡ del ms. C. Per አረሳዊ፡ il senso sicuro di «eretico» è garantito dalle recensioni etiopiche parallele e dal testo arabo 235 f. 49v ارتيق al canone 70 e 235 f. 48r اراتيقوس al canone 63. Il termine potrebbe essere formazione aggettivale in -āwi ( 106 e 254), forse di età relativamente recente, sul termine antico « አርስስ፡ vel አርሲስ፡ » n. prgr. sc. αϊρεσις 741–742. Non è quindi necessario interpretare il termine come «a transliteration of the Greek word αἵρεσις » 59 n. 30, su cui l’autore fonda una diretta dipendenza del testo etiopico dal greco (da escludere per numerosi altri motivi).’ 103–104 n. 8)

መ

(rarissime ማ፡ ) vocula enclitica ( gramm.§ 63,a et § 162).

1)Fuit primitus pronomen interrogativum ( مَا , מָה , ܡܳܐ ) quid?^ladeinde relativum quod^la; variae particulae pronominales cum ea compositae sunt, ut: ማእዜ፡ , ሚመ፡ , እስመ፡ , ከመ፡ , ክመ፡

2)Dehinc aliis vocibus suffixa enunciationi quandum coloris varietatem admiscet.

a)Creberrime pronominibus et n. 142particulis interrogativis suffixa –ne^la, –nam^la, tandem^la(germanicum: wohl , denn ) denotat, et levem vel dubitationem vel intentionem interrogationi immiscet: መኑመ፡ አንተ፡ ; ; ; ምንትኑመ፡ Platt; Platt; ; ; ምንተኑመ፡ ; ; በምንትኑመ፡ ; አይቴኑመ፡ ; (ubi unus codicum a me inspectus አይቴኑማ፡ praebet); አይቴመ፡ ; እፎመ፡ ; ; ; ; ; ; እፎኑመ፡ ; ; ማእዜኑመ፡ ; ዝኑመ፡ – Rarius, ut: ምስለ፡ ብዙኅ፡ ምሕረት፡ ታሄልወነ፡ ወማእዜመ፡ እመ፡ ( ὅταν , quandocumque^la) ፈቀድከ፡ እስመ፡ ክሂል፡ ሀሎ፡ ኀቤከ፡ .

b)Pronominibus personalibus subjuncta distinctionis vim auget, et –dem^la, –met^la, ipse^lasignificat, ut F; Jesus Christus heri et hodie^la ወውእቱመ፡ እስከ፡ ለዓለም፡ et idem in aeternum^laCyr. ad ; ὁ Λόγος non mutatur^la: አላ፡ ለዝላፉ፡ ውእቱመ፡ ይሄሉ፡ Cyr. ad ; ከማሁመ፡ ; ወመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ከማሁመ፡ ውእቱ፡ et Sp. S. itidem se habet^laOrg.

c)Cuilibet enunciationis verbo annecti potest, quo restringatur et ita distinguatur, ut ante caetera emineat; significat quidem^la, certe^la, tantum^la, etiam^laet alia hujus generis particulas, nec non in nostris linguis intentione vocis exprimi potest: ዝንቱመ፡ τοῦτό γε Cyr. ad ; እመሰ፡ በዛቲመ፡ ምክንያት፡ ተሠገወ፡ si ob hanc tantum causam^la(nec ob aliam) incarnatus est^laCyr. ad ; አኮመ፡ nequaquam^laCyr. ad ; አይድዑኒ፡ እስኩመ፡ quaeso tandem^la ; ራብዕመ፡ vel quartus^la ; በእንተ፡ ዓለማውያንመ፡ ይቤ፡ እግዚእነ፡ de saecularibus quidem ait^la ; ወይእዜሰኬመ፡ ጻድቅ፡ ኢይትረከብ፡ ዲበ፡ ምድር፡ nunc autem certe^la( aevo priore) Singuli auctores hac particula admodum delectantur, ut interpretes Cyrilli^la, Chrysostomi^la, Philexii^la, auctores Antiphonarum^la, al.

ተአተተ

III,1et III,2

1)se^laamovere^la(sich entfernen) i.e. procul^laire^la, discedere^la, abscedere^la, recedere^la, ኢትትኤተቱ፡ ወርሑቀ፡ ኢተሐውሩ፡ ; ተአተተ፡ ሕቀ፡ እምህየ፡ ; ; ኢይትአተቱ፡ እምኔሁ፡ ; Stephanus ኢተአተተ፡ ወኢተዐደወ፡ እምነ፡ ዚአሁ፡ ዐቅም፡ ( አላ፡ ሥርዐተ፡ ዲያቆን፡ ዐቀበ፡ ) Mavâs. 12; etiam desistere^lavel absistere^laincepto, እምነ፡

2): amoveri^la, removeri^la, submoveri^la, auferri^la, tolli^la: ተአተተ፡ እምኔየ፡ በትር፡ ; ; ሶበ፡ ጥቀ፡ ይትሌዐል፡ ሰማይ፡ ወይትአተት፡ ; ; ይትአተት፡ በትረ፡ ግብጽ፡ ; . – : ተአተተ፡ ዘ፡ ረሐቀ።

አማኅበረ

quadril. II, denomin.

1)concionem instituere^la, ad concilium convenire^la: M.M. f. 48; ዘአፍጠንክሙ፡ ለተጋብኦ፡ ወለአማኅብሮ፡ qui cito ad concilium convenistis^la, Enc.

2)consociare^laaliquem cum aliis: ኢያማኅበረታ፡ ( ለማርያም፡ ) አላ፡ ረሰየታ፡ ለባሕቲታ፡ Lud. e Mss. Colb.

ህድአት

1)tranquillitas^la, quies^la: ህድአት፡ ወአርምሞ፡ ἥσυχος σιγή ; ይመጽእ፡ በህድአት፡ ἐν εὐθηνίᾳ ; በህድአት፡ ርቱዕ፡ ንግበሮ፡ ለዝንቱ፡ (Platt: በድቡቱ፡ ); መፍቀሬ፡ ህድአት፡ ወአርምሞ፡ quietis et silentii amans^la ; መዋዕሊሁ፡ በዛኅን፡ ወበህድአት፡ ሰለጠ፡ Enc.; መፍትው፡ ለነ፡ ንሑር፡ በህድአት፡ πλεῖν μετ᾽ εὐμενείας ; (ne subito agas) አላ፡ በህድአት፡ ወበትዕግሥት፡ ἀλλ᾽ ἠρέμα καὶ κατὰ μικρόν

2)modestia^la, verecundia^la, solitudo^la, mansuetudo^la: መፍትው፡ ለአንስት፡ ይትረአያ፡ በአርአያ፡ ህድአት፡ habitu modesto^laF.M. 34,8; de solitudine^laanachoretae, monachi usitata est haec vox in Phlx.; ህድአት፡ mansuetudo est qualitas tauri, sicut ኀይል፡ leonis ; ፈታሒ፡ ዘአጥረየ፡ ህድአተ፡ ወትዕግሥተ፡ F.N. 43,2.

ተዳደቀ

III,3

1)accidere^la, incidere^la, ( casu^lavel forte^la) supervenire^laalicui, : እንተ፡ ኢኀለይኩ፡ ተዳደቀተኒ፡ ; ከመ፡ ፩ ድድቅ፡ ይዳደቆሙ፡ ለክልኤሆሙ፡ ; በከመ፡ ይዳደቆ፡ ለአብድ፡ ከማሁ፡ ሊተኒ፡ ይዳደቀኒ፡ ; እስመ፡ ጊዜ፡ ወድድቅ፡ ይዳደቆሙ፡ ለኵሎሙ፡ ; ( ምማቴ፡ ); ለአብዳን፡ ይዳደቆሙ፡ ሞት፡ ; ተዳደቆ፡ ድድቅ፡ ለውእቱ፡ ንዋይ፡ ; በእንተዝ፡ ምንትኒ፡ ርኩስ፡ አልቦ፡ ዘይዳደቃ፡ ; ሶበ፡ አልጸቀ፡ ዕድሜሁ፡ ወተዳደቆ፡ ዕለቱ፡ ; ጊዜ፡ ተዳደቆ፡ መዊት፡ ; ለእመ፡ ተዳደቆ፡ ግብተ፡ ደዌ፡ F.M. 27,3; ዘተዳደቆ፡ quod casu ei accidit^laF.N. 24,2; እምተዳድቆቱ፡ ለፈለግ፡ a superventu fluminis, Lud. e Mss. Colb.

a)incidere in^laaliquid i.e. casu^lavel forte nancisci^laaliquid: ጽኑዐ፡ ልብ፡ ኢይዳደቅ፡ ሠናየ፡ ; ልበ፡ አብዳን፡ ይዳደቅ፡ መርገመ፡ ; ይዳደቅ፡ ሕብል፡ ለአሥግሮ፡ .

b)forte adesse^lavel intervenire^larei: እለ፡ ይዳደቅዋ፡ ለድቀቶሙ፡ προσδεχόμενοι τὴν πτῶσιν αὐτῶν .

c)improviso^la n. 1130incidere in^laaliquem, forte occurrere^la, obvium fieri^la: ዘይዳደቅ፡ ὁ συναντῶν Ρ rov. 12,13; ሶቤሃ፡ ትዳደቆ፡ ; ; ;

d)casu evenire^lavel accidere^lavel fieri^lavel intervenire^la: እስመ፡ ሶበ፡ ኀለፈ፡ ተዳድቆተ፡ ስረቱ፡ ይሬሲ፡ ነፋሰ፡ ቀሊለ፡ ; እስመ፡ ኮነ፡ ዕለቱ፡ ሰንበተ፡ ወተዳደቀ፡ እምድኅሬሁ፡ በዓለ፡ እልአንሰራ፡ ; liberasset me እመንሱት፡ በባሕር፡ ወበየብስ፡ ወእምዘ፡ ይዳደቅ፡ እምሰማይ፡ ወምድር፡ ; non consulto አላ፡ በተዳድቆ፡ ግብት፡ ( casu improviso^la) F.M. 4,2.

e)supervenire^lahostili modo: ከመ፡ ይዳደቅዋ፡ ለሀገር፡ ; ይመጽአክሙ፡ ወይዳደቀክሙ፡ ጽልዕ፡ ወባእስ፡ ውስተ፡ ሀገርክሙ፡

2)se objicere^lavel immittere^lai.e. irruere^lain pugnam vel bellum: ተዳደቁ፡ ኵሎሙ፡ ውስተ፡ ፀብእ፡ ; ኢይደሉ፡ ንዳደቃ፡ ለፀብእ፡ ዘእንበለ፡ በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ — Voc. Ae.: ተዳደቆ፡ ዘ፡ ተገናኘው።

አያት

(i.e. አይያት፡ tamquam ab አይይ፡ ) et አያያት፡ (ab አያይ፡ ) , aequalitas^la, similitudo^la: አልቦ፡ አያተ፡ ግብራት፡ ውስቴቱ፡ nulla ei inest aequalitas cum creaturis^laCyr. ad Theod. f. 10; ሢመትክሙ፡ ድልው፡ ወሥኑይ፡ ዘእምኀበ፡ እግዚአብሔር፤ ይመስል፡ አያተ፡ ዚአሁ፡ ዘበምድር፡ ክብርክሙ፡ Cyr. ad

a)ratio similis^lavel eadem^la: በዝኬ፡ አያት፡ ንለቡ፡ κατὰ τὸν ἴσον τρόπον , simili^lavel eadem ratione intelligamus^la, Cyr. ad ; n. 798non ita, አላ፡ በካልእ፡ አያት፡ ይነግር፡ ἀλλὰ ἕτερόν τι παρὰ τοῦτο δηλοῖ , Cyr. c.

b)passim አያተ፡ in st. constr. exponendum est adverbiis pariter^laac^la, instar^la: ዘንተ፡ ኵሎ፡ ተዐገሠ፡ (Christus) አያያተ፡ (Lud.: በአያያተ፡ ) ገብር፡ ( servi instar^la) ; በአያተ፡ እላንቱ፡ (ad similitudinem horum — verborum i.e.) pariter^la, simili modo^laCyr. c.

c)simile quid^la, res similis^lavel similes^la: ወአያቶሙሰ፡ ንነግር፤ ኢኮነ፡ በአስተጠናቅቆ፡ ( simile^laquid^lai.e.) idem fere^ladicimus^la, non exacte idem^la, Cyr. c. ; ጣዕሙ፡ ከመ፡ አያተ፡ (v. ኢያተ፡ , ኢያያተ፡ ) መዓር፡ ( ὡς ἐγκρὶς ἐν μέλιτι ) sicut res^la( melli similes^lai.e.) mellitae^la ; aqua ወጣዕሙ፡ ከመ፡ አያያተ፡ መዐር፡ ; ይፈደፍድ፡ ጣዕሙ፡ እምኵሉ፡ አያያተ፡ መዐር፡ ዘበምድር፡ — : አያት፡ ዘ፡ አምሳል፡ አብነትሂ፡ ይ፡ ; aliud^la: አያይ፡ ዘ፡ ልፍዕ፡ (? ልፍስ፡ ?), inter plantarum nomina (sine dubio ad ).

ፅምው

tranquillus^la,

a)rarius de rebus vel locis: ውስተ፡ መካን፡ ግሑሥ፡ ወፅምው፡ ;

b)plerumque de animo: sedatus^la, modestus^la, ἡσύχιος ; የውህ፡ ውእቱ፡ ወፅምው፡ ; ; ፅምው፡ በቃሉ፡ ወራትዕ፡ በልሳኑ፡ Lud. e Syn.; ፅምው፡ በኅሊናሁ፡ Lud. e Vit. Joh. Cam.; ፅምዋን፡ (monachi) Lud. e Vit. Sam.

c) በፅምው፡ in tranquillo^lai.e. tranquille^la, sedate^la, modeste^la: μετὰ ἡσυχίας ; ; ; ንብረቱ፡ ይኩን፡ በፅምው፡ እንዘ፡ ኢያበዝኅ፡ ሠሐቀ፡ ወዘውዐ፡ Clem. f. 239; አላ፡ በፅምው፡ (v. በጸሐምው፡ በጸሕም፡ , cum scholio margin.: በችር፡ ሕባር፡ ) ወበየውሀት፡ ἐπιεικέστερον δὲ καὶ μετὰ ἠπιότητος

d) ፅምወ፡ tranquille^la, sedate^la: presbyteri የቀውሙ፡ ፅምወ፡ Lud. Comm. hist. p. 323; ወባሕቱ፡ ሀለወት፡ ፅምወ፡ Hom. Chrys.

ḍǝmǝw

Cross-references: for በህዱእ፡ ወፅምው፡ ህዱእ፡ (Grébaut)

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose