Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

not foundsubst.
1)locus adorationisla, de ecclesia not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 194 ( videasvid. sub ምስኣል፡ ); ቤተ፡ ጸሎት፡ እንተ፡ ተተክለት፡ ለምስጋድ፡ Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg. ; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 4.
III,1
1)figila, infigila: ይእቲ፡ መላፄ፡ ተተክለት፡ ዲበ፡ ክሣዱ፡ ከመ፡ ሐጽ፡ ወሞተ፡ Gadela Karazûn.Gad. Kar. (coll. Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 172,1 ).
2)in specie
b)translatetransl.: statuila, constituila, ut በዘተተክለ፡ ዕድሜ፡ tempore constitutola, Ep. Syn. ad Joann. Ant. in Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 113.
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. አብያት፡
1)domusla, domiciliumla, Matthaei Evangelium.Matth. 2,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,26 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,34 sequensseq.; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,29 sequensseq.; Deuteronomium.Deut. 8,12 ; liber Jobi.Job 1,19 ; liber Jobi.Job 8,15 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 19,13 . Jeremiae prophetia.Jer. 22,14 ; ዐቢይ፡ ቤት፡ , ንኡስ፡ ቤት፡ Amosi prophetia.Am. 6,11 ; ቤተ፡ ምክራም፡ ወቤተ፡ ሐጋይ፡ Amosi prophetia.Am. 3,15 ; ቤት፡ ምሩግ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 21,9 ; ቤተ፡ ዐስብ፡ Actus apostolorum.Act. 28,30 romanae editionisrom.; aliâs sexcenties. In Acc.loci in domolaalicujus: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,11 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 30,11 . In specie:
d)ecclesiala(tam aedificium quam congregatio fidelium): ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 232 ; ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ( videasvid. ክርስቲያን፡ ) Gadela Lalibela.Gad. Lal. ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 6 ; በእንተ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ ወንዋያተ፡ ቅድሳቲሆን፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,17 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 16,1 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 16,4 .
e)pars domusla
α)conclavela, cubiculumla: ባእ፡ቤተከ፡ εἰς τὰ ταμεῖά σου Jesaiae prophetia.Jes. 26,20 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,12 ; τὸ παστοφόριον Jesaiae prophetia.Jes. 22,15 ; ቤተ፡ አንስት፡ gynaeceumlaEsther, liber biblicus.Esth. 2,9 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,13 ; አብያተ፡ አንስት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,3 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,11 .
β)cellala, cellulalamonachorum, Reg. Pach.; ፫፻አብያተ፡ መንኮሳት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 1.
f)In specie nota has compositiones: ቤተ፡ ላሕ፡ domus lugubrislaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,2 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,6 ; ቤተ፡ ልብስ፡ sacrariumla, ubi vesteslaecclesiae asservanturla, Th. P. in annotatioann.ad Jonam; ቤተ፡ ሐኖት፡ macellumla( videasvid. sub ሐኖት፡ ); ቤተ፡ መምህራን፡ academiala(Atheniensis) Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 12 ; ቤተ፡ ምሥዋዕ፡ θυσιαστήριον Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 27,1 ; ቤተ፡ ምሥያጥ፡ οἶκος ἐμπορίου Evangelium Joannis.Joh. 2,16 ; ቤተ፡ ምርፋቅ፡ tricliniumla, refectoriumlain monasteriis, Lud.; ቤተ፡ ምሳሕ፡ coenaculumlaDanielis prophetia.Dan. 5,10 ; ቤተ፡ መንግሥት፡ sedes regialaDanielis prophetia.Dan. 4,27 ; Amosi prophetia.Am. 7,13 ; ቤተ፡ ሞቅሕ፡ carcerlaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,15 (coll. ቤተ፡ ዐናብስት፡ ወድብ፡ carcer leonum et ursorumlaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 27. ); ቤተ፡ ሙታን፡ sepulchrumlanot able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 8 Enc. (coll. Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 48,11 ; ቤትየ፡ ዘለዓለም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 36 ); ቤተ፡ መዝገብ፡ thesaurusla, aerariumlaDanielis prophetia.Dan. 1,2 (coll. ይትረኀዉ፡ አብያት፡ ዘውስቴቶሙ፡ ተዘግቡ፡ ነፍሳት not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 157 ); ቤተ፡ ማይ፡ latrinala, ut: ኰስተረ፡ አብያተ፡ ማይ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 21 Enc. ( videasvid.etiam sub መስሐብ፡ ); ቤተ፡ መያሲ፡ cauponalaJesaiae prophetia.Jes. 5,11 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; ቤተ፡ መጻሕፍት፡ bibliothecalaGadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 196 ; not able to find explanation in abbreviation listhom. Gabr. ; ቤተ፡ ስታይ፡ conclave potoriumlaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,6 ; ቤተ፡ ብለኔ፡ balneumlanot able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; ቤተ፡ ነግድ፡ xenodochiumla, hospitiumla, deversoriumlaChrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 10 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 15 ; ቤተ፡ ወይን፡ οἶκοι τοῦ οἴνου Canticum Canticorum.Cant. 2,4 ; ቤተ፡ ዝሙት፡ πορνεῖον lupanarlaHezekielis prophetia.Hez. 16,39 ; ቤተ፡ ድውያን፡ nosocomiumlanot able to find explanation in abbreviation listII Can. Nic. 82 ( not able to find explanation in abbreviation listII Can Nic. 75 ); ቤተ፡ ግዝዕ፡ οἶκος πότου Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,2 ; ቤተ፡ ጸሎት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 56,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 60,7 ; ቤተ፡ ፍሥሓ፡ οἶκος εὐφροσύνης Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,5 ; ቤተ፡ ፍንዱቅ፡ deversoriumla, Th. P. in not. ad Jonae prophetia.Jon. 2,5 { ; ቤተ፡ ደራስዛን፡ academialaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 21 ; ቤተ፡ ጸብኅ፡ culinalaLud.}
2)domuslai.e.
b)prosapiala, progenies, gensla, e familialaalicujus oriundila: ኢትትዐወር፡ እምዘርአ፡ ቤትከ፡ ἀπὸ τῶν οἰκείων τοῦ σπέρματός σου Jesaiae prophetia.Jes. 58,7 ; ቤተ፡ ዳዊት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 21,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 7,13 ; ቤተ፡ አቡከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 7,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,19 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,20 ; ቤተ፡ እስራኤል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,17 ; Deuteronomium.Deut. 25,9 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,11 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 2,35 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,14 ; Josuae liber.Jos. 14,1 ; p. 498 n. 19.
3)receptaculumla, thecala: አብያተ፡ አፈው፡ φιάλαι τοῦ ἀρώματος Canticum Canticorum.Cant. 6,2 ; ቤተ፡ እድ፡ ἐγχειρίδιον manubriumlaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 20,25 FH; ቤተ፡ መዋጽሕት፡ σπονδεῖα Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,29 ; ቤት፡ ለምጽዋሪሃ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,27 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 26,29 annotatioann.; in specie vaginalagladii Matthaei Evangelium.Matth. 26,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 18,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,51 varia lectiovar.; Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 4, 3 .
Substantivumsubst.( m. ) embammala, jusla, jusculumla, ferculumlain culina coctum: ጸብኀ፡ ብርስን፡ (aliâs ተብሲል፡ ) Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 37 ; parate ተብሲለ፡ ወጸብኀ፡ not able to find explanation in abbreviation listGad. T.H. ; ኢይብላዕ፡ ጸብኀ፡ አላ፡ ኅብስተ፡ ይቡሰ፡ ወጼወ፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 65 ; ኢበልዐት፡ ምንተኒ፡ ጸብኀ፡ ዘአብሰልዎ፡ በእሳት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 1 ; ኢያበስሉ፡ ጸብኀ፡ Lud. Comm. not able to find explanation in abbreviation listHist. p. 239 n. 7.
a) ቤተ፡ ጸብኅ፡ culinala, Lud. auctore, auctoritateauct.Greg.
b) በዓለ፡ ጽብኅ፡ magister rei culinariaela, in monasterio not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 12. Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.: ጸብኅ፡ ዘ፡ ወጽሕ።
bet , pluralisPl. ʾabyāt
Compounds
ቤተ፡ beta status constructusst. c., ቤት፡ bet house ofen
a) በረከት፡ ቤት፡ barakat bet , ቤተ፡ በረከት፡ beta barakat literallylit. ‘house of gifts’, probably a room (a tent) where gifts given to the king were stored (see also the comment below) ወውስቴቶሙ፡ ያግብኡ፡ ኩሎ፡ መንግሠ፡ ዘመጽአ፡ እምኵሉ፡ ብሔረ፡ ኢትዮጵያ፡ ሠናየ፡ ንዋየ፡ ዘይበቍዕ፤ ወዘይበቍዕሰ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ መንግሥት፡ ወበረከት፡ ቤት፡On y réunissait les revenus provenant de toute l’Éthiopie, des objets de luxe et tout ce qui était utile; ce qui ne servait pas était placé dans le Mangešet Bêt et dans le Barakat Bêtfr 37 l. 6–9 (ed.), 37 l. 5–8 (tr.); ወእምዝ፡ ቦአ፡ ንጉሥ፡ ውስተ፡ ጽርሑ፡ ወአዘዘ፡ ከመ፡ ይሰዱ፡ ኵሉ፡ ንዋየ፡ ዘነበረ፡ ውስተ፡ ናዝሬት፡ ቤት፡ መንግሥት፡ ቤት፡ ወበረከት፡ ቤት፡ ወገደል፡ ቤት፡ ኀበ፡ ገሰምቤ፡ ሸዋ፡ ከመ፡ ይንበር፡ ወይትአቀብ።Le roi rentra ensuite dans sa demeure et ordonna de transporter à Gasambê du Shoa, pour y être placées et y être gardées, toutes les richesses qui étaient dans le Nazrêt Bêt, le Mangeset Bêt, le Barakat Bêt et le Gadal Bêtfr 115 l. 4–7 (ed.), 115 l. 5–9 (tr.); ወበበረከት፡ ቤት፡ ሚካኤል፡le barakat bēt, Mikāʾēl {should be ‘dans le...’}fr 37 l. 13 (ed.), 44 l. 1 (tr.); ወሞቅሖ፡ ወወደዮ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ በረከት፡(Celui-ci) le (fit) enchaîner et le jeta dans {beta barakat}fr 88 l. 5–7 (ed.), 50 l. 25–26 (tr.) (‘Littéralement «maison de bénédiction» on attendrait ici un mot tel que ቤተ፡ ሞቅሕ፡ («prison»).’ 70 n. 124 But Colin’s conjecture is rather untenable.), vid በረከት፡
b) ቤተ፡ ማኅበር፡ beta māḫbar house of the community ዘቤተ፡ ማኅበር፡ ፩une à la bēta māḫbar (maison de la communaute)fr 7 l. 7 (ed.), 7 l. 13–14 (tr.), videasvid. ማኅበር፡
c) (Dillmann 1 f) ቤተ፡ ግብር፡ beta gǝbr house in which the bread and wine for the Eucharist are prepared ናዕዴር። ላዕላይ፡ ደጄ፡ ሰላም። ወውሣጣይ፡ ደጄ፡ ሰላም፡ ወቤተ፡ ግብር።Le Nāʿdēr [aura soin] de la partie supérieure (?) du (?) daǧē salām, [du] daǧē salām intérieur, et [de] la maison réservée à la préparation des espèces eucharistiques (bēta geber)fr 11 l. 1–2 (ed.), 11 l. 10–12 (tr.), videasvid. ግብር፡
d) መንግሥ፡ ቤት፡ mangǝś bet royal palaceen ወበዚር፡ ወንጅ፡ በመንግሥ፡ ቤት፡ ገብረ፡ ሚካኤል፡le baǧerwand de la maison royale (manges bēt), Gabra Mikāʾēlfr 37 l. 11 (ed.), 43 l. 35–36 (tr.), videasvid. መንግሥ፡
e) መጽሐፍ፡ ቤት፡ maṣḥaf bet literallylit. ‘house of books’, precise meaning unknown ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.), videasvid. መጽሐፍ፡
f) ንቡር፡ ቤት፡ nǝbur bet meaning unknown 11 l. 24 (ed.), 12 l. 12 (tr.), videasvid. ንቡር፡
g) እቃ፡ ቤት፡ ʾǝqā bet , ዕቃቤት፡ ʿǝqābet church treasuryen ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡
Cross-references: for እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ videasvid. ዐቃቢ፡ (TraCES)
h) ግምዣ፡ ቤት፡ gǝmžā bet storage houseen, treasuryen ውእቱ፡ ጊዜ፡ ሖረ፡ ኀበ፡ ግምዣ፡ ቤት፡ ታቦተ፡ እግዝእትነ፡ ማርያም፡ ወኀበ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ዘእግዝእነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ።Alors il entra dans le gemǧā bēt, chapelle de Notre-Dame Marie, et dans l’église de N. S. Jésus-Christfr 98 l. 14–16 (ed.), 111 l. 31–32 (tr.), videasvid. ግምዣ፡
Grébaut
ቤተ፡ ሐኖት፡ beta ḥanot «boucheriefr» ― የበጋማች፡ ቤት፡ Ms. BNFabb217, fol. 26r., videasvid. ሐኖት፡
53
ቤተ፡ ሞቅሕ፡ beta moqǝḥ «prisonfr» ― ግዛት፡ Ms. BNFabb217, fol. 39v. ( የግዛት፡ ቤት፡ 872; ግዛት፡ ቤት፡ 338.), videasvid. ሞቅሕ፡
93
Leslau
ቤተ፡ ሐኖት beta ḥanot tavernen, videasvid. ሐኖት፡ 238b
ቤተ፡ መሥዋዕት beta maśwāʿt altaren, videasvid. መሥዋዕት፡ 538b
ቤተ፡ መሪራን beta marirān a rebellious houseen, transcription of Heb. ‘beṯ mǝrī’ 360a
ቤተ፡ ሞቅሕ beta moqǝḥ prisonen, videasvid. ሞቅሕ፡ 354a
ቤተ፡ ሥዕል beta śǝʿl oratoryen, private chapel of a sovereign where there is an iconen (instead of an ark), videasvid. ሥዕል፡ 525a
Cross-references: for ቤት፡ ጠባቂ፡ videasvid. ጠባቂ፡
nomen actionisn. act.et Substantivumsubst., m. et fem.
1)obscuratiola,
a)defectusla, eclipsisla, solis: ጸልመት፡ ፀሓይ፡ ሶበ፡ ርእየት፡ ፈጣሪሃ፡ ስቁለ፡ ወኮነ፡ መጠነ፡ ጽልመታ፡ እምጊዜ፡ ፮ ሰዓት፡ እስከ፡ ጊዜ፡ ፱ ሰዓት፡ Sx. not able to find explanation in abbreviation listMag. 27.
b)deminutio luminislalunae: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 74,3 ; quare dies mensium inde a quinto decimo መዋዕለ፡ ጽልመት፡ nominantur, et quatuordecim posteriores mensium dies inde a ጽልመት፡ numerantur sicut quatuordecim priores a ሠርቅ፡ ut: አመ፡ ዐሡሩ፡ ለጽልመተ፡ አይሉል፡ πέμπτῃ καὶ εἰκάδι τοῦ Ἐλούλ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 16,15 ; አመ፡ ተሱዑ፡ ለጽልመት፡ εἰκοστῇ καὶ τετάρτῃ τοῦ μηνός Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 19,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,11 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,4 ; ( Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,14 ;) Numeri, liber Pentateuchi.Num. 10,11 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 25,27 ; Zachariae prophetia.Zach. 1,7 ; Haggaei prophetia.Hagg. 2,1 ; Haggaei prophetia.Hagg. 2,10 ; Haggaei prophetia.Hagg. 2,18 ; Haggaei prophetia.Hagg. 2,20 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 7,5 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 9,5 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 10,9 ; 4 Esr. in subscr.; Judith liber apocryphus.Judith 2,1 .
2)tenebraela: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,5 ; ግሩም፡ ጽልመት፡ ወዐቢይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,12 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,21 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,22 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,20 ; ጸልመት፡ ጽፉቅ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 5,30 ; Jesaiae prophetia.Jes. 8,22 ; Jesaiae prophetia.Jes. 45,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 58,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 59,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 60,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 23,12 ( γνόφος ); Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,31 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,21 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 138,10 ; ፍናወ፡ ጽልመት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 2,13 ; በጽልመት፡ ሰርከ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 7,9 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,13 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 5,16 ; liber Jobi.Job 5,14 ; liber Jobi.Job 15,30 ; liber Jobi.Job 23,17 ( fem. ); liber Jobi.Job 28,3 ; liber Jobi.Job 38,19 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 7,31 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,21 ; ጽልመት፡ ይእቲ፡ ለገጽ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,23 ; Matthaei Evangelium.Matth. 10,27 ; Evangelium Joannis.Joh. 8,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 12,35 ; Evangelium Joannis.Joh. 12,46 ; እንዘ፡ ዓዲሁ፡ ጽልመት፡ Evangelium Joannis.Joh. 20,1 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13,12 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 2,8 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 2,9 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 2,10 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 2,11 .
a)Ubi in Genitivo positum est, vel Praedicati vice fungitur: tenebricosusla, tenebrosusla: አድባረ፡ ጽልመት፡ σκοτεινά Jeremiae prophetia.Jer. 13,16 ; ሥጋከ፡ ጽልመተ፡ ይከውን፡ Matthaei Evangelium.Matth. 6,23 ; Lucae evangelium.Luc. 11,34 ; Lucae evangelium.Luc. 11,36 .
b) ጽልመት፡ ብሔር፡ tenebrae suntlaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 23,18 ( videasvid. ብሔር፡ ).
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. አብያት፡
1)domusla, domiciliumla, Matthaei Evangelium.Matth. 2,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,26 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,34 sequensseq.; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,29 sequensseq.; Deuteronomium.Deut. 8,12 ; liber Jobi.Job 1,19 ; liber Jobi.Job 8,15 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 19,13 . Jeremiae prophetia.Jer. 22,14 ; ዐቢይ፡ ቤት፡ , ንኡስ፡ ቤት፡ Amosi prophetia.Am. 6,11 ; ቤተ፡ ምክራም፡ ወቤተ፡ ሐጋይ፡ Amosi prophetia.Am. 3,15 ; ቤት፡ ምሩግ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 21,9 ; ቤተ፡ ዐስብ፡ Actus apostolorum.Act. 28,30 romanae editionisrom.; aliâs sexcenties. In Acc.loci in domolaalicujus: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,11 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 30,11 . In specie:
d)ecclesiala(tam aedificium quam congregatio fidelium): ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 232 ; ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ( videasvid. ክርስቲያን፡ ) Gadela Lalibela.Gad. Lal. ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 6 ; በእንተ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ ወንዋያተ፡ ቅድሳቲሆን፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,17 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 16,1 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 16,4 .
e)pars domusla
α)conclavela, cubiculumla: ባእ፡ቤተከ፡ εἰς τὰ ταμεῖά σου Jesaiae prophetia.Jes. 26,20 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,12 ; τὸ παστοφόριον Jesaiae prophetia.Jes. 22,15 ; ቤተ፡ አንስት፡ gynaeceumlaEsther, liber biblicus.Esth. 2,9 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,13 ; አብያተ፡ አንስት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,3 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,11 .
β)cellala, cellulalamonachorum, Reg. Pach.; ፫፻አብያተ፡ መንኮሳት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 1.
f)In specie nota has compositiones: ቤተ፡ ላሕ፡ domus lugubrislaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,2 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,6 ; ቤተ፡ ልብስ፡ sacrariumla, ubi vesteslaecclesiae asservanturla, Th. P. in annotatioann.ad Jonam; ቤተ፡ ሐኖት፡ macellumla( videasvid. sub ሐኖት፡ ); ቤተ፡ መምህራን፡ academiala(Atheniensis) Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 12 ; ቤተ፡ ምሥዋዕ፡ θυσιαστήριον Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 27,1 ; ቤተ፡ ምሥያጥ፡ οἶκος ἐμπορίου Evangelium Joannis.Joh. 2,16 ; ቤተ፡ ምርፋቅ፡ tricliniumla, refectoriumlain monasteriis, Lud.; ቤተ፡ ምሳሕ፡ coenaculumlaDanielis prophetia.Dan. 5,10 ; ቤተ፡ መንግሥት፡ sedes regialaDanielis prophetia.Dan. 4,27 ; Amosi prophetia.Am. 7,13 ; ቤተ፡ ሞቅሕ፡ carcerlaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,15 (coll. ቤተ፡ ዐናብስት፡ ወድብ፡ carcer leonum et ursorumlaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 27. ); ቤተ፡ ሙታን፡ sepulchrumlanot able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 8 Enc. (coll. Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 48,11 ; ቤትየ፡ ዘለዓለም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 36 ); ቤተ፡ መዝገብ፡ thesaurusla, aerariumlaDanielis prophetia.Dan. 1,2 (coll. ይትረኀዉ፡ አብያት፡ ዘውስቴቶሙ፡ ተዘግቡ፡ ነፍሳት not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 157 ); ቤተ፡ ማይ፡ latrinala, ut: ኰስተረ፡ አብያተ፡ ማይ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 21 Enc. ( videasvid.etiam sub መስሐብ፡ ); ቤተ፡ መያሲ፡ cauponalaJesaiae prophetia.Jes. 5,11 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; ቤተ፡ መጻሕፍት፡ bibliothecalaGadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 196 ; not able to find explanation in abbreviation listhom. Gabr. ; ቤተ፡ ስታይ፡ conclave potoriumlaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,6 ; ቤተ፡ ብለኔ፡ balneumlanot able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; ቤተ፡ ነግድ፡ xenodochiumla, hospitiumla, deversoriumlaChrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 10 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 15 ; ቤተ፡ ወይን፡ οἶκοι τοῦ οἴνου Canticum Canticorum.Cant. 2,4 ; ቤተ፡ ዝሙት፡ πορνεῖον lupanarlaHezekielis prophetia.Hez. 16,39 ; ቤተ፡ ድውያን፡ nosocomiumlanot able to find explanation in abbreviation listII Can. Nic. 82 ( not able to find explanation in abbreviation listII Can Nic. 75 ); ቤተ፡ ግዝዕ፡ οἶκος πότου Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,2 ; ቤተ፡ ጸሎት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 56,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 60,7 ; ቤተ፡ ፍሥሓ፡ οἶκος εὐφροσύνης Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,5 ; ቤተ፡ ፍንዱቅ፡ deversoriumla, Th. P. in not. ad Jonae prophetia.Jon. 2,5 { ; ቤተ፡ ደራስዛን፡ academialaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 21 ; ቤተ፡ ጸብኅ፡ culinalaLud.}
2)domuslai.e.
b)prosapiala, progenies, gensla, e familialaalicujus oriundila: ኢትትዐወር፡ እምዘርአ፡ ቤትከ፡ ἀπὸ τῶν οἰκείων τοῦ σπέρματός σου Jesaiae prophetia.Jes. 58,7 ; ቤተ፡ ዳዊት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 21,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 7,13 ; ቤተ፡ አቡከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 7,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,19 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,20 ; ቤተ፡ እስራኤል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,17 ; Deuteronomium.Deut. 25,9 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,11 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 2,35 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,14 ; Josuae liber.Jos. 14,1 ; p. 498 n. 19.
3)receptaculumla, thecala: አብያተ፡ አፈው፡ φιάλαι τοῦ ἀρώματος Canticum Canticorum.Cant. 6,2 ; ቤተ፡ እድ፡ ἐγχειρίδιον manubriumlaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 20,25 FH; ቤተ፡ መዋጽሕት፡ σπονδεῖα Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,29 ; ቤት፡ ለምጽዋሪሃ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,27 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 26,29 annotatioann.; in specie vaginalagladii Matthaei Evangelium.Matth. 26,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 18,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,51 varia lectiovar.; Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 4, 3 .
bet , pluralisPl. ʾabyāt
Compounds
ቤተ፡ beta status constructusst. c., ቤት፡ bet house ofen
a) በረከት፡ ቤት፡ barakat bet , ቤተ፡ በረከት፡ beta barakat literallylit. ‘house of gifts’, probably a room (a tent) where gifts given to the king were stored (see also the comment below) ወውስቴቶሙ፡ ያግብኡ፡ ኩሎ፡ መንግሠ፡ ዘመጽአ፡ እምኵሉ፡ ብሔረ፡ ኢትዮጵያ፡ ሠናየ፡ ንዋየ፡ ዘይበቍዕ፤ ወዘይበቍዕሰ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ መንግሥት፡ ወበረከት፡ ቤት፡On y réunissait les revenus provenant de toute l’Éthiopie, des objets de luxe et tout ce qui était utile; ce qui ne servait pas était placé dans le Mangešet Bêt et dans le Barakat Bêtfr 37 l. 6–9 (ed.), 37 l. 5–8 (tr.); ወእምዝ፡ ቦአ፡ ንጉሥ፡ ውስተ፡ ጽርሑ፡ ወአዘዘ፡ ከመ፡ ይሰዱ፡ ኵሉ፡ ንዋየ፡ ዘነበረ፡ ውስተ፡ ናዝሬት፡ ቤት፡ መንግሥት፡ ቤት፡ ወበረከት፡ ቤት፡ ወገደል፡ ቤት፡ ኀበ፡ ገሰምቤ፡ ሸዋ፡ ከመ፡ ይንበር፡ ወይትአቀብ።Le roi rentra ensuite dans sa demeure et ordonna de transporter à Gasambê du Shoa, pour y être placées et y être gardées, toutes les richesses qui étaient dans le Nazrêt Bêt, le Mangeset Bêt, le Barakat Bêt et le Gadal Bêtfr 115 l. 4–7 (ed.), 115 l. 5–9 (tr.); ወበበረከት፡ ቤት፡ ሚካኤል፡le barakat bēt, Mikāʾēl {should be ‘dans le...’}fr 37 l. 13 (ed.), 44 l. 1 (tr.); ወሞቅሖ፡ ወወደዮ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ በረከት፡(Celui-ci) le (fit) enchaîner et le jeta dans {beta barakat}fr 88 l. 5–7 (ed.), 50 l. 25–26 (tr.) (‘Littéralement «maison de bénédiction» on attendrait ici un mot tel que ቤተ፡ ሞቅሕ፡ («prison»).’ 70 n. 124 But Colin’s conjecture is rather untenable.), vid በረከት፡
b) ቤተ፡ ማኅበር፡ beta māḫbar house of the community ዘቤተ፡ ማኅበር፡ ፩une à la bēta māḫbar (maison de la communaute)fr 7 l. 7 (ed.), 7 l. 13–14 (tr.), videasvid. ማኅበር፡
c) (Dillmann 1 f) ቤተ፡ ግብር፡ beta gǝbr house in which the bread and wine for the Eucharist are prepared ናዕዴር። ላዕላይ፡ ደጄ፡ ሰላም። ወውሣጣይ፡ ደጄ፡ ሰላም፡ ወቤተ፡ ግብር።Le Nāʿdēr [aura soin] de la partie supérieure (?) du (?) daǧē salām, [du] daǧē salām intérieur, et [de] la maison réservée à la préparation des espèces eucharistiques (bēta geber)fr 11 l. 1–2 (ed.), 11 l. 10–12 (tr.), videasvid. ግብር፡
d) መንግሥ፡ ቤት፡ mangǝś bet royal palaceen ወበዚር፡ ወንጅ፡ በመንግሥ፡ ቤት፡ ገብረ፡ ሚካኤል፡le baǧerwand de la maison royale (manges bēt), Gabra Mikāʾēlfr 37 l. 11 (ed.), 43 l. 35–36 (tr.), videasvid. መንግሥ፡
e) መጽሐፍ፡ ቤት፡ maṣḥaf bet literallylit. ‘house of books’, precise meaning unknown ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.), videasvid. መጽሐፍ፡
f) ንቡር፡ ቤት፡ nǝbur bet meaning unknown 11 l. 24 (ed.), 12 l. 12 (tr.), videasvid. ንቡር፡
g) እቃ፡ ቤት፡ ʾǝqā bet , ዕቃቤት፡ ʿǝqābet church treasuryen ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡
Cross-references: for እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ videasvid. ዐቃቢ፡ (TraCES)
h) ግምዣ፡ ቤት፡ gǝmžā bet storage houseen, treasuryen ውእቱ፡ ጊዜ፡ ሖረ፡ ኀበ፡ ግምዣ፡ ቤት፡ ታቦተ፡ እግዝእትነ፡ ማርያም፡ ወኀበ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ዘእግዝእነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ።Alors il entra dans le gemǧā bēt, chapelle de Notre-Dame Marie, et dans l’église de N. S. Jésus-Christfr 98 l. 14–16 (ed.), 111 l. 31–32 (tr.), videasvid. ግምዣ፡
Grébaut
ቤተ፡ ሐኖት፡ beta ḥanot «boucheriefr» ― የበጋማች፡ ቤት፡ Ms. BNFabb217, fol. 26r., videasvid. ሐኖት፡
53
ቤተ፡ ሞቅሕ፡ beta moqǝḥ «prisonfr» ― ግዛት፡ Ms. BNFabb217, fol. 39v. ( የግዛት፡ ቤት፡ 872; ግዛት፡ ቤት፡ 338.), videasvid. ሞቅሕ፡
93
Leslau
ቤተ፡ ሐኖት beta ḥanot tavernen, videasvid. ሐኖት፡ 238b
ቤተ፡ መሥዋዕት beta maśwāʿt altaren, videasvid. መሥዋዕት፡ 538b
ቤተ፡ መሪራን beta marirān a rebellious houseen, transcription of Heb. ‘beṯ mǝrī’ 360a
ቤተ፡ ሞቅሕ beta moqǝḥ prisonen, videasvid. ሞቅሕ፡ 354a
ቤተ፡ ሥዕል beta śǝʿl oratoryen, private chapel of a sovereign where there is an iconen (instead of an ark), videasvid. ሥዕል፡ 525a
Cross-references: for ቤት፡ ጠባቂ፡ videasvid. ጠባቂ፡
not foundn. peregr., scilicetsc. πανδοχεῖον ( فُنْدُقٌ ) diversoriumla, hospitiumlapublicumla: ቤተ፡ ፍንዱቅ፡ Th. P. in not. ad Jonae prophetia.Jon. 2,5 . Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. አብያት፡
1)domusla, domiciliumla, Matthaei Evangelium.Matth. 2,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,26 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,34 sequensseq.; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,29 sequensseq.; Deuteronomium.Deut. 8,12 ; liber Jobi.Job 1,19 ; liber Jobi.Job 8,15 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 19,13 . Jeremiae prophetia.Jer. 22,14 ; ዐቢይ፡ ቤት፡ , ንኡስ፡ ቤት፡ Amosi prophetia.Am. 6,11 ; ቤተ፡ ምክራም፡ ወቤተ፡ ሐጋይ፡ Amosi prophetia.Am. 3,15 ; ቤት፡ ምሩግ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 21,9 ; ቤተ፡ ዐስብ፡ Actus apostolorum.Act. 28,30 romanae editionisrom.; aliâs sexcenties. In Acc.loci in domolaalicujus: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,11 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 30,11 . In specie:
d)ecclesiala(tam aedificium quam congregatio fidelium): ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 232 ; ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ( videasvid. ክርስቲያን፡ ) Gadela Lalibela.Gad. Lal. ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 6 ; በእንተ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ ወንዋያተ፡ ቅድሳቲሆን፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,17 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 16,1 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 16,4 .
e)pars domusla
α)conclavela, cubiculumla: ባእ፡ቤተከ፡ εἰς τὰ ταμεῖά σου Jesaiae prophetia.Jes. 26,20 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,12 ; τὸ παστοφόριον Jesaiae prophetia.Jes. 22,15 ; ቤተ፡ አንስት፡ gynaeceumlaEsther, liber biblicus.Esth. 2,9 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,13 ; አብያተ፡ አንስት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,3 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,11 .
β)cellala, cellulalamonachorum, Reg. Pach.; ፫፻አብያተ፡ መንኮሳት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 1.
f)In specie nota has compositiones: ቤተ፡ ላሕ፡ domus lugubrislaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,2 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,6 ; ቤተ፡ ልብስ፡ sacrariumla, ubi vesteslaecclesiae asservanturla, Th. P. in annotatioann.ad Jonam; ቤተ፡ ሐኖት፡ macellumla( videasvid. sub ሐኖት፡ ); ቤተ፡ መምህራን፡ academiala(Atheniensis) Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 12 ; ቤተ፡ ምሥዋዕ፡ θυσιαστήριον Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 27,1 ; ቤተ፡ ምሥያጥ፡ οἶκος ἐμπορίου Evangelium Joannis.Joh. 2,16 ; ቤተ፡ ምርፋቅ፡ tricliniumla, refectoriumlain monasteriis, Lud.; ቤተ፡ ምሳሕ፡ coenaculumlaDanielis prophetia.Dan. 5,10 ; ቤተ፡ መንግሥት፡ sedes regialaDanielis prophetia.Dan. 4,27 ; Amosi prophetia.Am. 7,13 ; ቤተ፡ ሞቅሕ፡ carcerlaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,15 (coll. ቤተ፡ ዐናብስት፡ ወድብ፡ carcer leonum et ursorumlaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 27. ); ቤተ፡ ሙታን፡ sepulchrumlanot able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 8 Enc. (coll. Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 48,11 ; ቤትየ፡ ዘለዓለም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 36 ); ቤተ፡ መዝገብ፡ thesaurusla, aerariumlaDanielis prophetia.Dan. 1,2 (coll. ይትረኀዉ፡ አብያት፡ ዘውስቴቶሙ፡ ተዘግቡ፡ ነፍሳት not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 157 ); ቤተ፡ ማይ፡ latrinala, ut: ኰስተረ፡ አብያተ፡ ማይ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 21 Enc. ( videasvid.etiam sub መስሐብ፡ ); ቤተ፡ መያሲ፡ cauponalaJesaiae prophetia.Jes. 5,11 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; ቤተ፡ መጻሕፍት፡ bibliothecalaGadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 196 ; not able to find explanation in abbreviation listhom. Gabr. ; ቤተ፡ ስታይ፡ conclave potoriumlaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,6 ; ቤተ፡ ብለኔ፡ balneumlanot able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; ቤተ፡ ነግድ፡ xenodochiumla, hospitiumla, deversoriumlaChrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 10 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 15 ; ቤተ፡ ወይን፡ οἶκοι τοῦ οἴνου Canticum Canticorum.Cant. 2,4 ; ቤተ፡ ዝሙት፡ πορνεῖον lupanarlaHezekielis prophetia.Hez. 16,39 ; ቤተ፡ ድውያን፡ nosocomiumlanot able to find explanation in abbreviation listII Can. Nic. 82 ( not able to find explanation in abbreviation listII Can Nic. 75 ); ቤተ፡ ግዝዕ፡ οἶκος πότου Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,2 ; ቤተ፡ ጸሎት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 56,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 60,7 ; ቤተ፡ ፍሥሓ፡ οἶκος εὐφροσύνης Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,5 ; ቤተ፡ ፍንዱቅ፡ deversoriumla, Th. P. in not. ad Jonae prophetia.Jon. 2,5 { ; ቤተ፡ ደራስዛን፡ academialaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 21 ; ቤተ፡ ጸብኅ፡ culinalaLud.}
2)domuslai.e.
b)prosapiala, progenies, gensla, e familialaalicujus oriundila: ኢትትዐወር፡ እምዘርአ፡ ቤትከ፡ ἀπὸ τῶν οἰκείων τοῦ σπέρματός σου Jesaiae prophetia.Jes. 58,7 ; ቤተ፡ ዳዊት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 21,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 7,13 ; ቤተ፡ አቡከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 7,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,19 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,20 ; ቤተ፡ እስራኤል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,17 ; Deuteronomium.Deut. 25,9 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,11 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 2,35 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,14 ; Josuae liber.Jos. 14,1 ; p. 498 n. 19.
3)receptaculumla, thecala: አብያተ፡ አፈው፡ φιάλαι τοῦ ἀρώματος Canticum Canticorum.Cant. 6,2 ; ቤተ፡ እድ፡ ἐγχειρίδιον manubriumlaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 20,25 FH; ቤተ፡ መዋጽሕት፡ σπονδεῖα Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,29 ; ቤት፡ ለምጽዋሪሃ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,27 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 26,29 annotatioann.; in specie vaginalagladii Matthaei Evangelium.Matth. 26,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 18,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,51 varia lectiovar.; Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 4, 3 .
bet , pluralisPl. ʾabyāt
Compounds
ቤተ፡ beta status constructusst. c., ቤት፡ bet house ofen
a) በረከት፡ ቤት፡ barakat bet , ቤተ፡ በረከት፡ beta barakat literallylit. ‘house of gifts’, probably a room (a tent) where gifts given to the king were stored (see also the comment below) ወውስቴቶሙ፡ ያግብኡ፡ ኩሎ፡ መንግሠ፡ ዘመጽአ፡ እምኵሉ፡ ብሔረ፡ ኢትዮጵያ፡ ሠናየ፡ ንዋየ፡ ዘይበቍዕ፤ ወዘይበቍዕሰ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ መንግሥት፡ ወበረከት፡ ቤት፡On y réunissait les revenus provenant de toute l’Éthiopie, des objets de luxe et tout ce qui était utile; ce qui ne servait pas était placé dans le Mangešet Bêt et dans le Barakat Bêtfr 37 l. 6–9 (ed.), 37 l. 5–8 (tr.); ወእምዝ፡ ቦአ፡ ንጉሥ፡ ውስተ፡ ጽርሑ፡ ወአዘዘ፡ ከመ፡ ይሰዱ፡ ኵሉ፡ ንዋየ፡ ዘነበረ፡ ውስተ፡ ናዝሬት፡ ቤት፡ መንግሥት፡ ቤት፡ ወበረከት፡ ቤት፡ ወገደል፡ ቤት፡ ኀበ፡ ገሰምቤ፡ ሸዋ፡ ከመ፡ ይንበር፡ ወይትአቀብ።Le roi rentra ensuite dans sa demeure et ordonna de transporter à Gasambê du Shoa, pour y être placées et y être gardées, toutes les richesses qui étaient dans le Nazrêt Bêt, le Mangeset Bêt, le Barakat Bêt et le Gadal Bêtfr 115 l. 4–7 (ed.), 115 l. 5–9 (tr.); ወበበረከት፡ ቤት፡ ሚካኤል፡le barakat bēt, Mikāʾēl {should be ‘dans le...’}fr 37 l. 13 (ed.), 44 l. 1 (tr.); ወሞቅሖ፡ ወወደዮ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ በረከት፡(Celui-ci) le (fit) enchaîner et le jeta dans {beta barakat}fr 88 l. 5–7 (ed.), 50 l. 25–26 (tr.) (‘Littéralement «maison de bénédiction» on attendrait ici un mot tel que ቤተ፡ ሞቅሕ፡ («prison»).’ 70 n. 124 But Colin’s conjecture is rather untenable.), vid በረከት፡
b) ቤተ፡ ማኅበር፡ beta māḫbar house of the community ዘቤተ፡ ማኅበር፡ ፩une à la bēta māḫbar (maison de la communaute)fr 7 l. 7 (ed.), 7 l. 13–14 (tr.), videasvid. ማኅበር፡
c) (Dillmann 1 f) ቤተ፡ ግብር፡ beta gǝbr house in which the bread and wine for the Eucharist are prepared ናዕዴር። ላዕላይ፡ ደጄ፡ ሰላም። ወውሣጣይ፡ ደጄ፡ ሰላም፡ ወቤተ፡ ግብር።Le Nāʿdēr [aura soin] de la partie supérieure (?) du (?) daǧē salām, [du] daǧē salām intérieur, et [de] la maison réservée à la préparation des espèces eucharistiques (bēta geber)fr 11 l. 1–2 (ed.), 11 l. 10–12 (tr.), videasvid. ግብር፡
d) መንግሥ፡ ቤት፡ mangǝś bet royal palaceen ወበዚር፡ ወንጅ፡ በመንግሥ፡ ቤት፡ ገብረ፡ ሚካኤል፡le baǧerwand de la maison royale (manges bēt), Gabra Mikāʾēlfr 37 l. 11 (ed.), 43 l. 35–36 (tr.), videasvid. መንግሥ፡
e) መጽሐፍ፡ ቤት፡ maṣḥaf bet literallylit. ‘house of books’, precise meaning unknown ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.), videasvid. መጽሐፍ፡
f) ንቡር፡ ቤት፡ nǝbur bet meaning unknown 11 l. 24 (ed.), 12 l. 12 (tr.), videasvid. ንቡር፡
g) እቃ፡ ቤት፡ ʾǝqā bet , ዕቃቤት፡ ʿǝqābet church treasuryen ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡
Cross-references: for እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ videasvid. ዐቃቢ፡ (TraCES)
h) ግምዣ፡ ቤት፡ gǝmžā bet storage houseen, treasuryen ውእቱ፡ ጊዜ፡ ሖረ፡ ኀበ፡ ግምዣ፡ ቤት፡ ታቦተ፡ እግዝእትነ፡ ማርያም፡ ወኀበ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ዘእግዝእነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ።Alors il entra dans le gemǧā bēt, chapelle de Notre-Dame Marie, et dans l’église de N. S. Jésus-Christfr 98 l. 14–16 (ed.), 111 l. 31–32 (tr.), videasvid. ግምዣ፡
Grébaut
ቤተ፡ ሐኖት፡ beta ḥanot «boucheriefr» ― የበጋማች፡ ቤት፡ Ms. BNFabb217, fol. 26r., videasvid. ሐኖት፡
53
ቤተ፡ ሞቅሕ፡ beta moqǝḥ «prisonfr» ― ግዛት፡ Ms. BNFabb217, fol. 39v. ( የግዛት፡ ቤት፡ 872; ግዛት፡ ቤት፡ 338.), videasvid. ሞቅሕ፡
93
Leslau
ቤተ፡ ሐኖት beta ḥanot tavernen, videasvid. ሐኖት፡ 238b
ቤተ፡ መሥዋዕት beta maśwāʿt altaren, videasvid. መሥዋዕት፡ 538b
ቤተ፡ መሪራን beta marirān a rebellious houseen, transcription of Heb. ‘beṯ mǝrī’ 360a
ቤተ፡ ሞቅሕ beta moqǝḥ prisonen, videasvid. ሞቅሕ፡ 354a
ቤተ፡ ሥዕል beta śǝʿl oratoryen, private chapel of a sovereign where there is an iconen (instead of an ark), videasvid. ሥዕል፡ 525a
Cross-references: for ቤት፡ ጠባቂ፡ videasvid. ጠባቂ፡
Substantivumsubst., m. et fem. , sing.et collatio, -is vel collectivum, -ecoll., pluralisPl. አግዋር፡ [ جَارٌ , vicinusvic. ግዩር፡ ; de etymo videasvid.Ges. thes. p. 273]
1)advenala( videasvid. ግዩር፡ ): ጎረ፡ ቤቱ፡ ἐπήλυτος liber Jobi.Job 20,26 .
2)vicinusla,
a)de hominibus: γείτων ጎር፡ Jeremiae prophetia.Jer. 6,21 ; ጎርየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 29,11 ; ካልእ፡ ዘጎሩ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,4 ; fem. Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 3,22 ; m. F.N. 37; collatio, -is vel collectivum, -ecoll.: vicinila, vicinitasla, οἱ γείτονες , ጎር፡ እኩይ፡ እለ፡ ይገስሱ፡ ርስትየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 12,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 30,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 43,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 78,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 79,7 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 4,3 ; Lucae evangelium.Luc. 15,6 ; αἱ γείτονες Lucae evangelium.Luc. 15,9 ; አግዋር፡ F.N. 37; Evangelium Joannis.Joh. 9,8 ; አክብር፡ አግዋሪከ፡ ወአኀዊከ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 22 ; αἱ γείτονες Ruth liber biblicus.Ruth 4,17 .
b)de locis, domiciliis: ወቤቱ፡ ጎረ፡ ምኵራብ፡ Actus apostolorum.Act. 18,7 Platt; ቦ፡ ዐጸደ፡ ሐምል፡ ጎረ፡ (v. ጐረ፡ ) ቤቱ፡ not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,4 ; አብያት፡ ዘጎራ፡ Michaei prophetia.Mich. 1,11 .
c)viciniala, loca vicinala, regio finitimala: እምኵሉ፡ ጎርከ፡ τῆς περιοίκου σου Jeremiae prophetia.Jer. 30,5 ; አግዋር፡ Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 152 ; Sethitae ግዕዙ፡ እምአግዋሪሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ ወመላእክቲሁ፡ (in paradiso) ኀበ፡ አግዋሪሆሙ፡ ለአጋንንት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 17 ; n. 1185 እስመ፡ ግዕዝነ፡ እምአግዋሪሁ፡ ለገነት፡ ወገባእነ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ርግምት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 23. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: አግዋር፡ ዘ፡ ጐረቤቶች።
Substantivumsubst., plerumque m. , pluralisPl. አድዋል፡ [proprie: orbisla, circuitusla, collatio, -is vel collectivum, -ecoll. دال et دار cum derivatis]
1)tractuslavel regio circumjacensla, territoriumla, finesla( Bezirk , Gebiet ): በደወለ፡ ዮርዳኖስ፡ ἐν τῇ περιχώρῳ Paralipomenon liber II.2 Par. 4,17 ; በደወለ፡ (v. አንጻረ፡ ) ቤቱ፡ ἐξεναντίας οἴκου Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 13,28 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 13,29 ; τὰ ὅρια liber Jobi.Job 38,20 ; Judith liber apocryphus.Judith 1,5 ; ኵሉ፡ ደወሉ፡ ዘዐውዱ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 45,1 ; ደወለ፡ ቤተ፡ ሳሚስ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 6,12 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,34 ; Matthaei Evangelium.Matth. 15,39 ; Marci Evangelium.Marc. 5,17 ; ደወለ፡ ጢሮስ፡ Zachariae prophetia.Zach. 9,2 ; ደወለ፡ ኢትዮጵያ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 29,10 ; Josuae liber.Jos. 15,1 sequensseq.; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,9 ; ውስተ፡ ደወለ፡ ብሔርከ፡ ἐκ μέρους τῶν ὁρίων σου Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,16 ; μέρη Matthaei Evangelium.Matth. 2,22 ; Actus apostolorum.Act. 2,10 ; ὅριον Judith liber apocryphus.Judith 15,4 ; ደወሎሙ፡ κατασχέσεις αὐτῶν Paralipomenon liber I.1 Par. 9,2 ; አድዋል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 17,3 versio novavers. nov.; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 34,24 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,26 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,27 ; Deuteronomium.Deut. 2,18 ; Matthaei Evangelium.Matth. 15,22 ; እምነ፡ አድዋለ፡ ብሔሮሙ፡ ዘኢየሩሳሌም፡ ἀπὸ τῆς περιχώρου κυκλόθεν εἰς Ἱερουσαλήμ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 22,28 .
a)ditiola: ኵሎሙ፡ አይሁድ፡ እለ፡ ደወለ፡ መንግሥቱ፡ οἱ ὑπὸ τὴν αὐτοῦ βασιλείαν Esther, liber biblicus.Esth. 3,6 ; ውስተ፡ ደወለ፡ መንግሥቱ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 3,13 .
b)regiola, terrala: ደወለ፡ ፋርስ፡ χώρα Ἀσσυρίων Jesaiae prophetia.Jes. 7,18 ; ደወለ፡ ቴማን፡ Jesaiae prophetia.Jes. 37,12 .
c)de agro certis finibus circumscripto: አኀዘ፡ ደወለ፡ ገራህት፡ τὴν μερίδα τοῦ ἀγροῦ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,19 .
d)Pluribus in locis respondet ὄρος , ὄρη , ὀρεινή quatenus regiones vel terrae tractus montibus tamquam finibus circumscripta sunt ( videasvid. ደብር፡ ): እንተ፡ ደወለ፡ ኤፍሬም፡ δι ʼ ὄρους Ἐφραΐμ Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,4 ; በደወለ፡ እግዚአብሔር፡ ἐν ὄρει θεοῦ Hezekielis prophetia.Hez. 28,14 ; እምደወልየ፡ ወእምድርየ፡ ἐκ τῆς γῆς ἐμῆς καὶ ἐκ τῶν ὀρέων μου Jesaiae prophetia.Jes. 14,25 ; ἡ ὀρεινή Lucae evangelium.Luc. 1,65 ; Lucae evangelium.Luc. 1,39 .
2)terminusla, limesla: Deuteronomium.Deut. 19,14 ; ኢታፍልስ፡ ደወለ፡ ገራህት፡ ዘአንበሩ፡ አበው፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 23,10 ; n. 1124 ዘይሰርቅ፡ ደወለ፡ ቢጹ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 161 ; Jesaiae prophetia.Jes. 19,19 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 14,25 ; አድዋል፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 13,5 ( Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 34,24 ). Vocla. Aela.: አድያም፡ ደወል፡ ክንፊፍ፡ ዘ፡ ወሰን።
I,1[arm. בּוּת ܒܳܬ , arab. بَاتَ ( بَيتٌ )] SubjunctivusSubj. ይቢት፡
1)pernoctarela, noctem transigerela, alicubi noctu manerelavel deversarilavel commorarilavel cubitum irela: ቤትኩ፡ ወወዐልኩ፡ እንዘ፡ እጸብት፡ ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 11,25 ; ቤትኩ፡ እንዘ፡ እጼሊ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 86 ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ቤትኩ፡ ሥኡብየ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,9 ; ዘአሕጸጸ፡ ድራሮ፡ ይበይት፡ ጥዑየ፡ ሥጋሁ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 56 ; ቤተት፡ ወኖመት፡ Judith liber apocryphus.Judith 12,5 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,25 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 23,18 ; Judicum liber.Jud. 19,6 ; Judicum liber.Jud. 19,10 ; cumc.nominibus temporis: Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,8 ; ቤቱ፡ ክልኤሆሙ፡ በይእቲ፡ ሌሊት፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 8,9 ; ትበይት፡ ሌሊተ፡ውስተ፡ ዖም፡ Jesaiae prophetia.Jes. 21,13 ; Ruth liber biblicus.Ruth 3,13 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,74 ; cumc.nominibus loci: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,40 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,54 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 22,26 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,47 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 54,7 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 14,22 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,26 ; አልቦ፡ ንብረተ፡ ዘኀበ፡ መሲዮ፡ ይበይት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,31 ; liber Jobi.Job 8,17 ; liber Jobi.Job 15,28 ( εἰσέλθοι ); Ruth liber biblicus.Ruth 3,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,73 ; Lucae evangelium.Luc. 9,12 ; de cohabitationelaconjugum: ቤትኩ፡ ምስሌኪ፡ በሕግ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 16,8 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,16 ; de bestiis: ይበይታ፡ ህየ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,14 ; ይቢት፡ ውስተ፡ ቤትከ፡ liber Jobi.Job 39,9 ; de avibus ( nidularila): ይበይት፡ ውስተ፡ በአታተ፡ ኰኵሕ፡ liber Jobi.Job 39,27 ; liber Jobi.Job 39,28 .
2)raro: permanerela, subsisterelain genere, በጸጋሁ፡ ተፈጥረ፡ ኵሉ፡ ወበኂሩቱ፡ ይበይት፡ Lith. Orth. n. 535
Bethel.
Substantivumsubst., pluralisPl. ምሕራማት፡
1)sacrumla(septum) communi usui exemtum (cfr. حَرَمٌ ), pec. lucus, ubi idolum positum est; በአታተ፡ ምሕራሞሙ፡ τὰ σπήλαια αὐτῶν Habacuci prophetia.Hab. 2,15 ; ἄλση : እገዝም፡ ምሕራማቲከ፡ Michaei prophetia.Mich. 5,13 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 18,4 ; ሐውልተ፡ ምሕራማቲሆሙ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 14,23 ; ምሕራመ፡ ዖም፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 15,13 ; 3 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 16,33 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 18,19 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 13,6 ; etiam Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 80,6 Aethiops pro ἄρσεων legisse videtur ἄλσεων ; τεμένη Hezekielis prophetia.Hez. 6,6 ; κῆποι Jesaiae prophetia.Jes. 1,29 ; τὰ δένδρα Jesaiae prophetia.Jes. 17,8 versio alteravers. alt.et אֲשֵׁרִים Jeremiae prophetia.Jer. 17,2 versio novavers. nov.; etiam Jesaiae prophetia.Jes. 27,9 ምሕራማተ፡ ጣዖት፡ ተገዝመ፡ ( εἴδωλα ) arbores sacrae intelligendae videntur. Aethiopes his in locis ምሕራማት፡ idolalainterpretantur, quare Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ምሕራማት፡ ዘ፡ ጣዖት፡
2)delubrumla, templumla(Deorum idolorumve): ምሕራማት፡ τὰ ἱερά Hezekielis prophetia.Hez. 27,6 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 99,7 ; ቤቴል፡ ምሕራመ፡ ነገሥት፡ ይእቲ፡ Amosi prophetia.Am. 7,13 [vid. etiam ምኵራብ፡ ]. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ምሕራም፡ ብ፡ የጣዖት፡ መስገጅ።
mǝḥrām
Leslau
ምሕራም mǝḥrām sanctuaryen, shrineen, templeen, chapelen, temple of the pagansen 242b
nomen literae alphabeti Hebraici secundae Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,9 ; Threni, liber biblicus.Thren. 1,2 ; Threni, liber biblicus.Thren. 2,2 ; Threni, liber biblicus.Thren. 3,5 ; Threni, liber biblicus.Thren. 4,2 . Ubi de psalmis agitur, siglo ቤት፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,11 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,12 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,16 ; notatur. Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. አብያት፡
1)domusla, domiciliumla, Matthaei Evangelium.Matth. 2,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,26 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,34 sequensseq.; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,29 sequensseq.; Deuteronomium.Deut. 8,12 ; liber Jobi.Job 1,19 ; liber Jobi.Job 8,15 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 19,13 . Jeremiae prophetia.Jer. 22,14 ; ዐቢይ፡ ቤት፡ , ንኡስ፡ ቤት፡ Amosi prophetia.Am. 6,11 ; ቤተ፡ ምክራም፡ ወቤተ፡ ሐጋይ፡ Amosi prophetia.Am. 3,15 ; ቤት፡ ምሩግ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 21,9 ; ቤተ፡ ዐስብ፡ Actus apostolorum.Act. 28,30 romanae editionisrom.; aliâs sexcenties. In Acc.loci in domolaalicujus: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,11 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 30,11 . In specie:
d)ecclesiala(tam aedificium quam congregatio fidelium): ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 232 ; ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ( videasvid. ክርስቲያን፡ ) Gadela Lalibela.Gad. Lal. ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 6 ; በእንተ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ ወንዋያተ፡ ቅድሳቲሆን፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,17 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 16,1 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 16,4 .
e)pars domusla
α)conclavela, cubiculumla: ባእ፡ቤተከ፡ εἰς τὰ ταμεῖά σου Jesaiae prophetia.Jes. 26,20 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,12 ; τὸ παστοφόριον Jesaiae prophetia.Jes. 22,15 ; ቤተ፡ አንስት፡ gynaeceumlaEsther, liber biblicus.Esth. 2,9 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,13 ; አብያተ፡ አንስት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,3 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,11 .
β)cellala, cellulalamonachorum, Reg. Pach.; ፫፻አብያተ፡ መንኮሳት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 1.
f)In specie nota has compositiones: ቤተ፡ ላሕ፡ domus lugubrislaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,2 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,6 ; ቤተ፡ ልብስ፡ sacrariumla, ubi vesteslaecclesiae asservanturla, Th. P. in annotatioann.ad Jonam; ቤተ፡ ሐኖት፡ macellumla( videasvid. sub ሐኖት፡ ); ቤተ፡ መምህራን፡ academiala(Atheniensis) Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 12 ; ቤተ፡ ምሥዋዕ፡ θυσιαστήριον Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 27,1 ; ቤተ፡ ምሥያጥ፡ οἶκος ἐμπορίου Evangelium Joannis.Joh. 2,16 ; ቤተ፡ ምርፋቅ፡ tricliniumla, refectoriumlain monasteriis, Lud.; ቤተ፡ ምሳሕ፡ coenaculumlaDanielis prophetia.Dan. 5,10 ; ቤተ፡ መንግሥት፡ sedes regialaDanielis prophetia.Dan. 4,27 ; Amosi prophetia.Am. 7,13 ; ቤተ፡ ሞቅሕ፡ carcerlaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,15 (coll. ቤተ፡ ዐናብስት፡ ወድብ፡ carcer leonum et ursorumlaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 27. ); ቤተ፡ ሙታን፡ sepulchrumlanot able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 8 Enc. (coll. Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 48,11 ; ቤትየ፡ ዘለዓለም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 36 ); ቤተ፡ መዝገብ፡ thesaurusla, aerariumlaDanielis prophetia.Dan. 1,2 (coll. ይትረኀዉ፡ አብያት፡ ዘውስቴቶሙ፡ ተዘግቡ፡ ነፍሳት not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 157 ); ቤተ፡ ማይ፡ latrinala, ut: ኰስተረ፡ አብያተ፡ ማይ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 21 Enc. ( videasvid.etiam sub መስሐብ፡ ); ቤተ፡ መያሲ፡ cauponalaJesaiae prophetia.Jes. 5,11 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; ቤተ፡ መጻሕፍት፡ bibliothecalaGadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 196 ; not able to find explanation in abbreviation listhom. Gabr. ; ቤተ፡ ስታይ፡ conclave potoriumlaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,6 ; ቤተ፡ ብለኔ፡ balneumlanot able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; ቤተ፡ ነግድ፡ xenodochiumla, hospitiumla, deversoriumlaChrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 10 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 15 ; ቤተ፡ ወይን፡ οἶκοι τοῦ οἴνου Canticum Canticorum.Cant. 2,4 ; ቤተ፡ ዝሙት፡ πορνεῖον lupanarlaHezekielis prophetia.Hez. 16,39 ; ቤተ፡ ድውያን፡ nosocomiumlanot able to find explanation in abbreviation listII Can. Nic. 82 ( not able to find explanation in abbreviation listII Can Nic. 75 ); ቤተ፡ ግዝዕ፡ οἶκος πότου Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,2 ; ቤተ፡ ጸሎት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 56,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 60,7 ; ቤተ፡ ፍሥሓ፡ οἶκος εὐφροσύνης Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,5 ; ቤተ፡ ፍንዱቅ፡ deversoriumla, Th. P. in not. ad Jonae prophetia.Jon. 2,5 { ; ቤተ፡ ደራስዛን፡ academialaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 21 ; ቤተ፡ ጸብኅ፡ culinalaLud.}
2)domuslai.e.
b)prosapiala, progenies, gensla, e familialaalicujus oriundila: ኢትትዐወር፡ እምዘርአ፡ ቤትከ፡ ἀπὸ τῶν οἰκείων τοῦ σπέρματός σου Jesaiae prophetia.Jes. 58,7 ; ቤተ፡ ዳዊት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 21,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 7,13 ; ቤተ፡ አቡከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 7,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,19 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,20 ; ቤተ፡ እስራኤል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,17 ; Deuteronomium.Deut. 25,9 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,11 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 2,35 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,14 ; Josuae liber.Jos. 14,1 ; p. 498 n. 19.
3)receptaculumla, thecala: አብያተ፡ አፈው፡ φιάλαι τοῦ ἀρώματος Canticum Canticorum.Cant. 6,2 ; ቤተ፡ እድ፡ ἐγχειρίδιον manubriumlaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 20,25 FH; ቤተ፡ መዋጽሕት፡ σπονδεῖα Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,29 ; ቤት፡ ለምጽዋሪሃ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,27 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 26,29 annotatioann.; in specie vaginalagladii Matthaei Evangelium.Matth. 26,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 18,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,51 varia lectiovar.; Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 4, 3 .
vel ባት፡ not foundn. peregr.scilicetsc. βαίθ , בַּת mensura fluidorumlaHebr. ( videasvid.Ges. thes. p. 251): መስፈርተ፡ ቤት፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 5,11 ; ባተ፡ ጽድቅ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 45,10 ; Hezekielis prophetia.Hez. 45,11 versio novavers. nov.( videasvid. ባዶስ፡ ) bet , pluralisPl. ʾabyāt
Compounds
ቤተ፡ beta status constructusst. c., ቤት፡ bet house ofen
a) በረከት፡ ቤት፡ barakat bet , ቤተ፡ በረከት፡ beta barakat literallylit. ‘house of gifts’, probably a room (a tent) where gifts given to the king were stored (see also the comment below) ወውስቴቶሙ፡ ያግብኡ፡ ኩሎ፡ መንግሠ፡ ዘመጽአ፡ እምኵሉ፡ ብሔረ፡ ኢትዮጵያ፡ ሠናየ፡ ንዋየ፡ ዘይበቍዕ፤ ወዘይበቍዕሰ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ መንግሥት፡ ወበረከት፡ ቤት፡On y réunissait les revenus provenant de toute l’Éthiopie, des objets de luxe et tout ce qui était utile; ce qui ne servait pas était placé dans le Mangešet Bêt et dans le Barakat Bêtfr 37 l. 6–9 (ed.), 37 l. 5–8 (tr.); ወእምዝ፡ ቦአ፡ ንጉሥ፡ ውስተ፡ ጽርሑ፡ ወአዘዘ፡ ከመ፡ ይሰዱ፡ ኵሉ፡ ንዋየ፡ ዘነበረ፡ ውስተ፡ ናዝሬት፡ ቤት፡ መንግሥት፡ ቤት፡ ወበረከት፡ ቤት፡ ወገደል፡ ቤት፡ ኀበ፡ ገሰምቤ፡ ሸዋ፡ ከመ፡ ይንበር፡ ወይትአቀብ።Le roi rentra ensuite dans sa demeure et ordonna de transporter à Gasambê du Shoa, pour y être placées et y être gardées, toutes les richesses qui étaient dans le Nazrêt Bêt, le Mangeset Bêt, le Barakat Bêt et le Gadal Bêtfr 115 l. 4–7 (ed.), 115 l. 5–9 (tr.); ወበበረከት፡ ቤት፡ ሚካኤል፡le barakat bēt, Mikāʾēl {should be ‘dans le...’}fr 37 l. 13 (ed.), 44 l. 1 (tr.); ወሞቅሖ፡ ወወደዮ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ በረከት፡(Celui-ci) le (fit) enchaîner et le jeta dans {beta barakat}fr 88 l. 5–7 (ed.), 50 l. 25–26 (tr.) (‘Littéralement «maison de bénédiction» on attendrait ici un mot tel que ቤተ፡ ሞቅሕ፡ («prison»).’ 70 n. 124 But Colin’s conjecture is rather untenable.), vid በረከት፡
b) ቤተ፡ ማኅበር፡ beta māḫbar house of the community ዘቤተ፡ ማኅበር፡ ፩une à la bēta māḫbar (maison de la communaute)fr 7 l. 7 (ed.), 7 l. 13–14 (tr.), videasvid. ማኅበር፡
c) (Dillmann 1 f) ቤተ፡ ግብር፡ beta gǝbr house in which the bread and wine for the Eucharist are prepared ናዕዴር። ላዕላይ፡ ደጄ፡ ሰላም። ወውሣጣይ፡ ደጄ፡ ሰላም፡ ወቤተ፡ ግብር።Le Nāʿdēr [aura soin] de la partie supérieure (?) du (?) daǧē salām, [du] daǧē salām intérieur, et [de] la maison réservée à la préparation des espèces eucharistiques (bēta geber)fr 11 l. 1–2 (ed.), 11 l. 10–12 (tr.), videasvid. ግብር፡
d) መንግሥ፡ ቤት፡ mangǝś bet royal palaceen ወበዚር፡ ወንጅ፡ በመንግሥ፡ ቤት፡ ገብረ፡ ሚካኤል፡le baǧerwand de la maison royale (manges bēt), Gabra Mikāʾēlfr 37 l. 11 (ed.), 43 l. 35–36 (tr.), videasvid. መንግሥ፡
e) መጽሐፍ፡ ቤት፡ maṣḥaf bet literallylit. ‘house of books’, precise meaning unknown ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.), videasvid. መጽሐፍ፡
f) ንቡር፡ ቤት፡ nǝbur bet meaning unknown 11 l. 24 (ed.), 12 l. 12 (tr.), videasvid. ንቡር፡
g) እቃ፡ ቤት፡ ʾǝqā bet , ዕቃቤት፡ ʿǝqābet church treasuryen ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡
Cross-references: for እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ videasvid. ዐቃቢ፡ (TraCES)
h) ግምዣ፡ ቤት፡ gǝmžā bet storage houseen, treasuryen ውእቱ፡ ጊዜ፡ ሖረ፡ ኀበ፡ ግምዣ፡ ቤት፡ ታቦተ፡ እግዝእትነ፡ ማርያም፡ ወኀበ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ዘእግዝእነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ።Alors il entra dans le gemǧā bēt, chapelle de Notre-Dame Marie, et dans l’église de N. S. Jésus-Christfr 98 l. 14–16 (ed.), 111 l. 31–32 (tr.), videasvid. ግምዣ፡
Grébaut
ቤተ፡ ሐኖት፡ beta ḥanot «boucheriefr» ― የበጋማች፡ ቤት፡ Ms. BNFabb217, fol. 26r., videasvid. ሐኖት፡
53
ቤተ፡ ሞቅሕ፡ beta moqǝḥ «prisonfr» ― ግዛት፡ Ms. BNFabb217, fol. 39v. ( የግዛት፡ ቤት፡ 872; ግዛት፡ ቤት፡ 338.), videasvid. ሞቅሕ፡
93
Leslau
ቤተ፡ ሐኖት beta ḥanot tavernen, videasvid. ሐኖት፡ 238b
ቤተ፡ መሥዋዕት beta maśwāʿt altaren, videasvid. መሥዋዕት፡ 538b
ቤተ፡ መሪራን beta marirān a rebellious houseen, transcription of Heb. ‘beṯ mǝrī’ 360a
ቤተ፡ ሞቅሕ beta moqǝḥ prisonen, videasvid. ሞቅሕ፡ 354a
ቤተ፡ ሥዕል beta śǝʿl oratoryen, private chapel of a sovereign where there is an iconen (instead of an ark), videasvid. ሥዕል፡ 525a
Cross-references: for ቤት፡ ጠባቂ፡ videasvid. ጠባቂ፡
Substantivumsubst., pluralisPl. መዋጽሕት፡ , ut videtur, trabsla, lignumla: ሞጻሕተ፡ (v. መዋጽሕተ፡ , velv. መዋጽፍተ፡ ) ቤትነ፡ ዘአርዝ፡ δοκοί Canticum Canticorum.Cant. 1,17 . [Qui vocabuli significatus si primarius et genuinus est, ad aliam quandam radicem ወጽሐ፡ referendum videtur, sive eam cum יצע sternerela( יָצוּעַ contignatiola) sive cum יצג statuerela, sisterelacomposueris]. Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.: መዋጽሕት፡ ብ፡ አውያት፡ ; aliud: አውያተ፡ ቤት፡
adjectivumadj., m. et fem.
2)gratusla, acceptusla, venerabilisla, bonusla: ነገር፡ አዳም፡ σεμνός Proverbiorum liber biblicus.Prov. 15,26 ; አኮ፡ አዳም፡ ἀνεπιεικής Proverbiorum liber biblicus.Prov. 12,26 ; ወአኮ፡ አዳም፡ οὐδὲ ὅσιον Proverbiorum liber biblicus.Prov. 18,5 ; ሞገስ፡ አዳም፡ χάρις ἀγαθή Proverbiorum liber biblicus.Prov. 22,1 ; በልብ፡ ፍሡሕ፡ ወአዳም፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 7,10 ; vir bonus አዳመ፡ ዝክር፡ ወዜና፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 21 Enc.; ἀρεστός Danielis prophetia.Dan. 6,18 ; ወኮነ፡ አዳመ፡ ዝንቱ፡ ነገር፡ በቅድመ፡ ንጉሥ፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 30,4 .
3)Adv. አዳመ፡ gratela, benela, eleganterla: ዘአዳም፡ የሐውሩ፡ εὐόδως Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,64 ; አቅፈለት፡ በወርቅ፡ ወበዕንቍ፡ ኪያሁ፡ ( ለመስቀል፡ ) አዳም፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 18 Enc.; ቤትከ፡ ዘተሐንጸት፡ አዳም፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 14 Enc.
Substantivumsubst., m. et fem. , Plur. ሕገግ፡ , pluralisPl.Plur. ሕገጋት፡
1)statutumla, lexla
c)Cujusvis reipublicae et societatis leges et instituta ሕግ፡ appellantur, ut Esther, liber biblicus.Esth. 1,15 ; ሰብአ፡ ሕግ፡ legumla( Aethiopiaela) peritilaChron. Ax.; ዘያአምር፡ ሕገጋተ፡ ምኔት፡ qui legesla( regulasla) coenobii novitlaF.N. 10; ሕገ፡ ምንኵስና፡ F.N. 10.
d)Inde በሕግ፡ ex legela, legitimela, ut: ብእሲትከ፡ እንተ፡ በሕግ፡ አውሰብከ፡ Malachiae prophetia.Mal. 2,14 ; ቤትኩ፡ ምስሌኪ፡ በሕግ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 16,8 ; ዘሕግ፡ vel ዘበሕግ፡ legitimusla, ut: ሰብሳብ፡ ዘበሕግ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 33 ; ሰብሳብ፡ ዘሕግ፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 78 ; Syn.; ዘበሕጉ፡ ἀκολούθως Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 7,6 , vel በከመ፡ ሕጎሙ፡ Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 7,9 ; ዘበሕጉ፡ νομίμως ad Timotheum epistola II.2 Tim. 2,5 ; በከመ፡ ሕግ፡ ወሥርዐት፡ κατὰ τὸ κρίμα Paralipomenon liber II.2 Par. 4,20 ; በከመ፡ ሕጉ፡ ὡς καθήκει Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 5,10 ; ዘእንበለ፡ ሕጉ፡ παρανόμως Actus apostolorum.Act. 23,3 ; አውስቦ፡ ዘእንበለ፡ ሕግ፡ ἀθέμιτοι μίξεις concubitus illegitimilaChrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 2.
e)Denique etiam de lege naturaelausurpatur: ሕገ፡ ጠባይዕ፡ ὁ τῆς φύσεως νόμος Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 27 (cfr. ad Romanos epistola Pauli.Rom. 2,15 ); euphem.: ይፌጽም፡ ሕገ፡ ሥጋ፡ necessitati paretlaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 14.
f)id quod ex lege alicui debeturlaRegum liber biblicum I.1 Reg. 2,13 .
2)foedusla, testamentumla(divinum); διαθήκη (cum voce ሥርዐት፡ tum) voce ሕግ፡ creberrime redditur, ut: ከመ፡ ይኩንከ፡ ሕገ፡ ዘለዓለም፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,7 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 45,15 ; መጽሐፈ፡ ሕግ፡ βιβλίον διαθήκης Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 24,7 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 24,23 ; አቀመ፡ ሎቱ፡ ሕገ፡ ዘለዓለም፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 45,7 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,17 ; Jeremiae prophetia.Jer. 11,10 ; Malachiae prophetia.Mal. 2,10 ; አባእካሁ፡ ውስተ፡ ሕገ፡ እግዚአብሔር፡ ለገብርከ፡ ምስሌከ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,8 . Inde ሕግ፡ ብሊት፡ Vetus TestamentumlaF.M. 20,1 ( videasvid. ሐዲስ፡ ); ሕግ፡ ሐዲስ፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 8,8 sequensseq. Μαρτύριον Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,20 .
3)regulala, normala, ratiola, mosla, consuetudola: κανών ad Galatas epistola Pauli.Gal. 6,16 ; ማእረረ፡ ዘበሕጉ፡ ዐቀበ፡ ለነ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 5,24 ; ኢትትቃተሎሙ፡ በሕገ፡ ቀትል፡ Judith liber apocryphus.Judith 7,11 ; ጠፍአ፡ ኵሉ፡ ሕገ፡ ሥጋ፡ እምኔሁ፡ ei corporis vita a naturae norma prorsus abstracta estlanot able to find explanation in abbreviation listGad. T.H. ; እንበይነ፡ ሕግ፡ ob morem i.e. quia moris estlaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,17 ; በሕገ፡ ፈላሲ፡ ὡς παροίκους not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 2,11 romanae editionisrom.; በሕገ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ በሕገ፡ እግዚአብሔር፡ κατ᾽ ἀνθρώπους - κατὰ θεόν not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 4,6 ; ኢኮነ፡ ከማሁ፡ ሕጉ፡ οὐχ οὕτως ἔσται Genesis liber Pentateuchi.Gen. 34,7 ; ዘኒ፡ እነብብ፡ ሕገ፡ ሰብእ፡ κατὰ ἄνθρωπον λέγω ad Romanos epistola Pauli.Rom. 3,5 Platt; ሕገ፡ ሰብእ፡ እብለክሙ፡ ἀνθρώπινον λέγω ad Romanos epistola Pauli.Rom. 6,19 ; Simon Magus ያግህድ፡ ሕገ፡ ዘስሙ፡ ሲሞናዊ፡ simoniam evulgabitlanot able to find explanation in abbreviation listClem. f. 67 ; ሕጋ፡ ለቤተ፡ ብለኔ፡ mores balneorumlaSx. not able to find explanation in abbreviation listTer 22 Enc.
4)institutala, ritusla, sacralapopulorum; deinde religiolaipsa, quatenus legibus et institutis nititur: τὰ νόμιμα ሕጎሙ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 18,3 ; ሕገ፡ አሕዛብ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 10,3 ; ኵሉ፡ ሕገጊሃ፡ πάσας τὰς πανηγύρεις αὐτῆς ( conciones populi ad festos peragendosla) Hosea.Hos. 2,13 ; ሕገ፡ ናእት፡ ἑορτὴ τῶν ἀζύμων solemnitas azymorumlaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 34,18 ; በመዋዕሊሁ፡ ያስተርኢ፡ ካልእ፡ ሕግ፡ (sc. Islâm) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 75 ; item in Syn. saepius ሕገ፡ ክርስቲያን፡ religio Christianalamemoratur.
I,1[arm. בּוּת ܒܳܬ , arab. بَاتَ ( بَيتٌ )] SubjunctivusSubj. ይቢት፡
1)pernoctarela, noctem transigerela, alicubi noctu manerelavel deversarilavel commorarilavel cubitum irela: ቤትኩ፡ ወወዐልኩ፡ እንዘ፡ እጸብት፡ ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 11,25 ; ቤትኩ፡ እንዘ፡ እጼሊ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 86 ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ቤትኩ፡ ሥኡብየ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,9 ; ዘአሕጸጸ፡ ድራሮ፡ ይበይት፡ ጥዑየ፡ ሥጋሁ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 56 ; ቤተት፡ ወኖመት፡ Judith liber apocryphus.Judith 12,5 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,25 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 23,18 ; Judicum liber.Jud. 19,6 ; Judicum liber.Jud. 19,10 ; cumc.nominibus temporis: Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,8 ; ቤቱ፡ ክልኤሆሙ፡ በይእቲ፡ ሌሊት፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 8,9 ; ትበይት፡ ሌሊተ፡ውስተ፡ ዖም፡ Jesaiae prophetia.Jes. 21,13 ; Ruth liber biblicus.Ruth 3,13 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,74 ; cumc.nominibus loci: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,40 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,54 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 22,26 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,47 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 54,7 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 14,22 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,26 ; አልቦ፡ ንብረተ፡ ዘኀበ፡ መሲዮ፡ ይበይት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,31 ; liber Jobi.Job 8,17 ; liber Jobi.Job 15,28 ( εἰσέλθοι ); Ruth liber biblicus.Ruth 3,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,73 ; Lucae evangelium.Luc. 9,12 ; de cohabitationelaconjugum: ቤትኩ፡ ምስሌኪ፡ በሕግ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 16,8 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,16 ; de bestiis: ይበይታ፡ ህየ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,14 ; ይቢት፡ ውስተ፡ ቤትከ፡ liber Jobi.Job 39,9 ; de avibus ( nidularila): ይበይት፡ ውስተ፡ በአታተ፡ ኰኵሕ፡ liber Jobi.Job 39,27 ; liber Jobi.Job 39,28 .
2)raro: permanerela, subsisterelain genere, በጸጋሁ፡ ተፈጥረ፡ ኵሉ፡ ወበኂሩቱ፡ ይበይት፡ Lith. Orth. n. 535
ḥǝgg , pluralisPl. ḥǝgag , ḥǝgagāt
probably a Muslim who has undertaken a pilgrimage to Mecca (based on CR’s explanation, see below) ዘጐለተ፡ ሕግ፡ አሕመድ፡ ነጋድ፡ ራእስ።Celui qui a déterminé la concession du fief a été le ḥeg Aḥmad, le nagād rāʾesfr 29 l. 8–9 (ed.), 33 l. 17–18 (tr.) (‘Probablement حاج {ḥāǧǧ }, musulman qui a accompli le pèlegrinage à la Mecque.’ 33 n. 3)
Grébaut
ሕግ፡ ḥǝgg , pluralisPl. ሕገግ፡ ḥǝgag et ሕገጋት፡ ḥǝgagāt «loisfr» ― ሕግ፡ Ms. BNFabb217, fol. 30r.
65
ሕገጋት፡ ḥǝgagāt code de loisfr አንበረ፡ ትእዛዛተ፡ ብዙኃተ፡ በርትዕ፡ ወሕገጋተ፡ ዘይሰናአዉ፡ ለጽድቅ። 188.
አቀመ፡ ሕገ፡ ʾaqama ḥǝgga «promulguer une loifr» ቀንአ፡ ላዕለ፡ ሃይማኖት፡ ኦርቶዶክሳዊት፡ ወአቀመ፡ ሕገ፡ በመዋዕሊሁ፡ ከመ፡ ኢይኅድጉ፡ መነሂ፡ እምሐራ፡ ጥቃ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ አህጉራተ፡ ሮም። 219, videasvid. አቀመ፡
66
Leslau
ሕግ፡ ḥǝgg (pluralisPl. ሕገግ፡ ḥǝgag , ሕገጋት፡ ḥǝgagāt ) lawen, decreeen, canonen, riteen, ruleen, regulationen, statuteen, ordinanceen, normen, covenanten, usageen, customen
ዘሕግ za-ḥǝgg lawfulen
ዘእንበለ፡ ሕግ zaʾǝnbala ḥǝgg unlawfulen
በሕግ ba-ḥǝgg lawfullyen, legallyen
ሕገ ḥǝgga (, ) likeen, like asen, just asen, according toen 227b
Cross-references:
a) for ሠራዔ፡ ሕግ videasvid. ሠራዒ፡ (Leslau)
b) for ታቦተ፡ ሕግ፡ videasvid. ታቦት፡ (TraCES)
c) for ጸሓፌ፡ ሕግ፡ videasvid. ጸሓፊ፡ (Leslau)
I,1[arm. בּוּת ܒܳܬ , arab. بَاتَ ( بَيتٌ )] SubjunctivusSubj. ይቢት፡
1)pernoctarela, noctem transigerela, alicubi noctu manerelavel deversarilavel commorarilavel cubitum irela: ቤትኩ፡ ወወዐልኩ፡ እንዘ፡ እጸብት፡ ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 11,25 ; ቤትኩ፡ እንዘ፡ እጼሊ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 86 ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ቤትኩ፡ ሥኡብየ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,9 ; ዘአሕጸጸ፡ ድራሮ፡ ይበይት፡ ጥዑየ፡ ሥጋሁ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 56 ; ቤተት፡ ወኖመት፡ Judith liber apocryphus.Judith 12,5 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,25 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 23,18 ; Judicum liber.Jud. 19,6 ; Judicum liber.Jud. 19,10 ; cumc.nominibus temporis: Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,8 ; ቤቱ፡ ክልኤሆሙ፡ በይእቲ፡ ሌሊት፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 8,9 ; ትበይት፡ ሌሊተ፡ውስተ፡ ዖም፡ Jesaiae prophetia.Jes. 21,13 ; Ruth liber biblicus.Ruth 3,13 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,74 ; cumc.nominibus loci: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,40 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,54 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 22,26 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,47 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 54,7 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 14,22 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,26 ; አልቦ፡ ንብረተ፡ ዘኀበ፡ መሲዮ፡ ይበይት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,31 ; liber Jobi.Job 8,17 ; liber Jobi.Job 15,28 ( εἰσέλθοι ); Ruth liber biblicus.Ruth 3,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,73 ; Lucae evangelium.Luc. 9,12 ; de cohabitationelaconjugum: ቤትኩ፡ ምስሌኪ፡ በሕግ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 16,8 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,16 ; de bestiis: ይበይታ፡ ህየ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,14 ; ይቢት፡ ውስተ፡ ቤትከ፡ liber Jobi.Job 39,9 ; de avibus ( nidularila): ይበይት፡ ውስተ፡ በአታተ፡ ኰኵሕ፡ liber Jobi.Job 39,27 ; liber Jobi.Job 39,28 .
2)raro: permanerela, subsisterelain genere, በጸጋሁ፡ ተፈጥረ፡ ኵሉ፡ ወበኂሩቱ፡ ይበይት፡ Lith. Orth. n. 535
I,1[arm. בּוּת ܒܳܬ , arab. بَاتَ ( بَيتٌ )] SubjunctivusSubj. ይቢት፡
1)pernoctarela, noctem transigerela, alicubi noctu manerelavel deversarilavel commorarilavel cubitum irela: ቤትኩ፡ ወወዐልኩ፡ እንዘ፡ እጸብት፡ ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 11,25 ; ቤትኩ፡ እንዘ፡ እጼሊ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 86 ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ቤትኩ፡ ሥኡብየ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,9 ; ዘአሕጸጸ፡ ድራሮ፡ ይበይት፡ ጥዑየ፡ ሥጋሁ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 56 ; ቤተት፡ ወኖመት፡ Judith liber apocryphus.Judith 12,5 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,25 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 23,18 ; Judicum liber.Jud. 19,6 ; Judicum liber.Jud. 19,10 ; cumc.nominibus temporis: Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,8 ; ቤቱ፡ ክልኤሆሙ፡ በይእቲ፡ ሌሊት፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 8,9 ; ትበይት፡ ሌሊተ፡ውስተ፡ ዖም፡ Jesaiae prophetia.Jes. 21,13 ; Ruth liber biblicus.Ruth 3,13 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,74 ; cumc.nominibus loci: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,40 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,54 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 22,26 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,47 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 54,7 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 14,22 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,26 ; አልቦ፡ ንብረተ፡ ዘኀበ፡ መሲዮ፡ ይበይት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,31 ; liber Jobi.Job 8,17 ; liber Jobi.Job 15,28 ( εἰσέλθοι ); Ruth liber biblicus.Ruth 3,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,73 ; Lucae evangelium.Luc. 9,12 ; de cohabitationelaconjugum: ቤትኩ፡ ምስሌኪ፡ በሕግ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 16,8 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,16 ; de bestiis: ይበይታ፡ ህየ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,14 ; ይቢት፡ ውስተ፡ ቤትከ፡ liber Jobi.Job 39,9 ; de avibus ( nidularila): ይበይት፡ ውስተ፡ በአታተ፡ ኰኵሕ፡ liber Jobi.Job 39,27 ; liber Jobi.Job 39,28 .
2)raro: permanerela, subsisterelain genere, በጸጋሁ፡ ተፈጥረ፡ ኵሉ፡ ወበኂሩቱ፡ ይበይት፡ Lith. Orth. n. 535
et ውዕለ፡ I,1[amh. ዋለ፡ ; vicinum est nomen עוֹלָם ( ዓለም፡ ), de quo videasvid. 91 ; etiam יחל חול et גיל ] SubjunctivusSubj. የዐል፡ , Imperat. ዐል፡
1)morarila, manerela, commorarila: ንዋዕል፡ velv. ንውዕል፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ እንዘ፡ ነሐውር፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,14 ; ነበረ፡ ትዕይንት፡ ወውዕለ፡ (v. ወዐለ፡ , varia lectiovar.pro ውዑል፡ ) እስከ፡ አመ፡ ሐይዉ፡ ἡσυχίαν εἶχον αὐτόθι καθήμενοι Josuae liber.Jos. 5,8 ; n. 924 ቦአ፡ የዐል፡ καταλῦσαι Lucae evangelium.Luc. 19,7 ; ወኄረ፡ ዐል፡ (v. ከመ፡ ትንበር፡ ኄረ፡ ) καὶ σώζου Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,3 ; ኅቡረ፡ ወዐሉ፡ cohabitaveruntlaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 29 Enc. ; ወዐለ፡ ቅድሜሁ፡ ሞት፡ (lictoris vel stipatoris instar, videasvid. ወዓሊ፡ ) τρέχει liber Jobi.Job 41,13 .
2)in specie: diem agerelavel transigerela, per diem facerelaaliquid, interdiu commorarila, opus diurnum facerela( videasvid. ዕለት፡ ), ከመ፡ የዐል፡ Cod. Bibl. Bodl. XXVIII; እለ፡ ይውዕሉ፡ በስታይ፡ (v. ውስተ፡ ስታይ፡ ) Jesaiae prophetia.Jes. 5,11 ; ዘኀቤሁ፡ ወዐልኩ፡ ዮም፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,19 ; ወይውዕል፡ በይምን፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 1,6 varia lectiovar.; ወዐሉ፡ ኀቤሁ፡ ይእተ፡ ዕለተ፡ Evangelium Joannis.Joh. 1,40 ; ወዐለ፡ በሐሩረ፡ ፀሓይ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 50 ; ይውዕሉ፡ ውስተ፡ ግበቢሆሙ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,23 ; cumc.Acc.loci: እስመ፡ ወዐለ፡ ገዳመ፡ ኀበ፡ እለ፡ Judith liber apocryphus.Judith 8,3 ; Lucae evangelium.Luc. 19,5 ; sequensseq. እንዘ፡ , ut: ወወዐሉ፡ ይእተ፡ ዕለተ፡ እንዘ፡ ይትናገሩ፡ not able to find explanation in abbreviation listGad. T.H. ; vel sequensseq.Imperf., ut: ቤትኩ፡ ወወዐልኩ፡ እጸብት፡ ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 11,25 ; homo ይውዕል፡ ወይትቀነይ፡ እስከ፡ ይመሲ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,24 ; ይወፍር፡ ሰብእ፡ ውስተ፡ ተግባሩ፡ ወይውዕል፡ ወይትቀነይ፡ እስከ፡ ይመሲ፡ Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 3.
3)agereladiem festum (in lingua Amharico-Aethiopica): እውዕል፡ ፋሲካ፡ Cod. Bibl. Bodl. XXVIII ( videasvid. sub ኰስሐ፡ ).
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. አብያት፡
1)domusla, domiciliumla, Matthaei Evangelium.Matth. 2,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,26 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,34 sequensseq.; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,29 sequensseq.; Deuteronomium.Deut. 8,12 ; liber Jobi.Job 1,19 ; liber Jobi.Job 8,15 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 19,13 . Jeremiae prophetia.Jer. 22,14 ; ዐቢይ፡ ቤት፡ , ንኡስ፡ ቤት፡ Amosi prophetia.Am. 6,11 ; ቤተ፡ ምክራም፡ ወቤተ፡ ሐጋይ፡ Amosi prophetia.Am. 3,15 ; ቤት፡ ምሩግ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 21,9 ; ቤተ፡ ዐስብ፡ Actus apostolorum.Act. 28,30 romanae editionisrom.; aliâs sexcenties. In Acc.loci in domolaalicujus: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,11 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 30,11 . In specie:
d)ecclesiala(tam aedificium quam congregatio fidelium): ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 232 ; ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ( videasvid. ክርስቲያን፡ ) Gadela Lalibela.Gad. Lal. ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 6 ; በእንተ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ ወንዋያተ፡ ቅድሳቲሆን፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,17 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 16,1 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 16,4 .
e)pars domusla
α)conclavela, cubiculumla: ባእ፡ቤተከ፡ εἰς τὰ ταμεῖά σου Jesaiae prophetia.Jes. 26,20 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,12 ; τὸ παστοφόριον Jesaiae prophetia.Jes. 22,15 ; ቤተ፡ አንስት፡ gynaeceumlaEsther, liber biblicus.Esth. 2,9 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,13 ; አብያተ፡ አንስት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,3 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,11 .
β)cellala, cellulalamonachorum, Reg. Pach.; ፫፻አብያተ፡ መንኮሳት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 1.
f)In specie nota has compositiones: ቤተ፡ ላሕ፡ domus lugubrislaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,2 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,6 ; ቤተ፡ ልብስ፡ sacrariumla, ubi vesteslaecclesiae asservanturla, Th. P. in annotatioann.ad Jonam; ቤተ፡ ሐኖት፡ macellumla( videasvid. sub ሐኖት፡ ); ቤተ፡ መምህራን፡ academiala(Atheniensis) Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 12 ; ቤተ፡ ምሥዋዕ፡ θυσιαστήριον Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 27,1 ; ቤተ፡ ምሥያጥ፡ οἶκος ἐμπορίου Evangelium Joannis.Joh. 2,16 ; ቤተ፡ ምርፋቅ፡ tricliniumla, refectoriumlain monasteriis, Lud.; ቤተ፡ ምሳሕ፡ coenaculumlaDanielis prophetia.Dan. 5,10 ; ቤተ፡ መንግሥት፡ sedes regialaDanielis prophetia.Dan. 4,27 ; Amosi prophetia.Am. 7,13 ; ቤተ፡ ሞቅሕ፡ carcerlaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,15 (coll. ቤተ፡ ዐናብስት፡ ወድብ፡ carcer leonum et ursorumlaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 27. ); ቤተ፡ ሙታን፡ sepulchrumlanot able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 8 Enc. (coll. Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 48,11 ; ቤትየ፡ ዘለዓለም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 36 ); ቤተ፡ መዝገብ፡ thesaurusla, aerariumlaDanielis prophetia.Dan. 1,2 (coll. ይትረኀዉ፡ አብያት፡ ዘውስቴቶሙ፡ ተዘግቡ፡ ነፍሳት not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 157 ); ቤተ፡ ማይ፡ latrinala, ut: ኰስተረ፡ አብያተ፡ ማይ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 21 Enc. ( videasvid.etiam sub መስሐብ፡ ); ቤተ፡ መያሲ፡ cauponalaJesaiae prophetia.Jes. 5,11 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; ቤተ፡ መጻሕፍት፡ bibliothecalaGadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 196 ; not able to find explanation in abbreviation listhom. Gabr. ; ቤተ፡ ስታይ፡ conclave potoriumlaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,6 ; ቤተ፡ ብለኔ፡ balneumlanot able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; ቤተ፡ ነግድ፡ xenodochiumla, hospitiumla, deversoriumlaChrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 10 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 15 ; ቤተ፡ ወይን፡ οἶκοι τοῦ οἴνου Canticum Canticorum.Cant. 2,4 ; ቤተ፡ ዝሙት፡ πορνεῖον lupanarlaHezekielis prophetia.Hez. 16,39 ; ቤተ፡ ድውያን፡ nosocomiumlanot able to find explanation in abbreviation listII Can. Nic. 82 ( not able to find explanation in abbreviation listII Can Nic. 75 ); ቤተ፡ ግዝዕ፡ οἶκος πότου Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,2 ; ቤተ፡ ጸሎት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 56,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 60,7 ; ቤተ፡ ፍሥሓ፡ οἶκος εὐφροσύνης Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,5 ; ቤተ፡ ፍንዱቅ፡ deversoriumla, Th. P. in not. ad Jonae prophetia.Jon. 2,5 { ; ቤተ፡ ደራስዛን፡ academialaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 21 ; ቤተ፡ ጸብኅ፡ culinalaLud.}
2)domuslai.e.
b)prosapiala, progenies, gensla, e familialaalicujus oriundila: ኢትትዐወር፡ እምዘርአ፡ ቤትከ፡ ἀπὸ τῶν οἰκείων τοῦ σπέρματός σου Jesaiae prophetia.Jes. 58,7 ; ቤተ፡ ዳዊት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 21,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 7,13 ; ቤተ፡ አቡከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 7,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,19 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,20 ; ቤተ፡ እስራኤል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,17 ; Deuteronomium.Deut. 25,9 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,11 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 2,35 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,14 ; Josuae liber.Jos. 14,1 ; p. 498 n. 19.
3)receptaculumla, thecala: አብያተ፡ አፈው፡ φιάλαι τοῦ ἀρώματος Canticum Canticorum.Cant. 6,2 ; ቤተ፡ እድ፡ ἐγχειρίδιον manubriumlaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 20,25 FH; ቤተ፡ መዋጽሕት፡ σπονδεῖα Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,29 ; ቤት፡ ለምጽዋሪሃ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,27 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 26,29 annotatioann.; in specie vaginalagladii Matthaei Evangelium.Matth. 26,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 18,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,51 varia lectiovar.; Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 4, 3 .
bet , pluralisPl. ʾabyāt
Compounds
ቤተ፡ beta status constructusst. c., ቤት፡ bet house ofen
a) በረከት፡ ቤት፡ barakat bet , ቤተ፡ በረከት፡ beta barakat literallylit. ‘house of gifts’, probably a room (a tent) where gifts given to the king were stored (see also the comment below) ወውስቴቶሙ፡ ያግብኡ፡ ኩሎ፡ መንግሠ፡ ዘመጽአ፡ እምኵሉ፡ ብሔረ፡ ኢትዮጵያ፡ ሠናየ፡ ንዋየ፡ ዘይበቍዕ፤ ወዘይበቍዕሰ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ መንግሥት፡ ወበረከት፡ ቤት፡On y réunissait les revenus provenant de toute l’Éthiopie, des objets de luxe et tout ce qui était utile; ce qui ne servait pas était placé dans le Mangešet Bêt et dans le Barakat Bêtfr 37 l. 6–9 (ed.), 37 l. 5–8 (tr.); ወእምዝ፡ ቦአ፡ ንጉሥ፡ ውስተ፡ ጽርሑ፡ ወአዘዘ፡ ከመ፡ ይሰዱ፡ ኵሉ፡ ንዋየ፡ ዘነበረ፡ ውስተ፡ ናዝሬት፡ ቤት፡ መንግሥት፡ ቤት፡ ወበረከት፡ ቤት፡ ወገደል፡ ቤት፡ ኀበ፡ ገሰምቤ፡ ሸዋ፡ ከመ፡ ይንበር፡ ወይትአቀብ።Le roi rentra ensuite dans sa demeure et ordonna de transporter à Gasambê du Shoa, pour y être placées et y être gardées, toutes les richesses qui étaient dans le Nazrêt Bêt, le Mangeset Bêt, le Barakat Bêt et le Gadal Bêtfr 115 l. 4–7 (ed.), 115 l. 5–9 (tr.); ወበበረከት፡ ቤት፡ ሚካኤል፡le barakat bēt, Mikāʾēl {should be ‘dans le...’}fr 37 l. 13 (ed.), 44 l. 1 (tr.); ወሞቅሖ፡ ወወደዮ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ በረከት፡(Celui-ci) le (fit) enchaîner et le jeta dans {beta barakat}fr 88 l. 5–7 (ed.), 50 l. 25–26 (tr.) (‘Littéralement «maison de bénédiction» on attendrait ici un mot tel que ቤተ፡ ሞቅሕ፡ («prison»).’ 70 n. 124 But Colin’s conjecture is rather untenable.), vid በረከት፡
b) ቤተ፡ ማኅበር፡ beta māḫbar house of the community ዘቤተ፡ ማኅበር፡ ፩une à la bēta māḫbar (maison de la communaute)fr 7 l. 7 (ed.), 7 l. 13–14 (tr.), videasvid. ማኅበር፡
c) (Dillmann 1 f) ቤተ፡ ግብር፡ beta gǝbr house in which the bread and wine for the Eucharist are prepared ናዕዴር። ላዕላይ፡ ደጄ፡ ሰላም። ወውሣጣይ፡ ደጄ፡ ሰላም፡ ወቤተ፡ ግብር።Le Nāʿdēr [aura soin] de la partie supérieure (?) du (?) daǧē salām, [du] daǧē salām intérieur, et [de] la maison réservée à la préparation des espèces eucharistiques (bēta geber)fr 11 l. 1–2 (ed.), 11 l. 10–12 (tr.), videasvid. ግብር፡
d) መንግሥ፡ ቤት፡ mangǝś bet royal palaceen ወበዚር፡ ወንጅ፡ በመንግሥ፡ ቤት፡ ገብረ፡ ሚካኤል፡le baǧerwand de la maison royale (manges bēt), Gabra Mikāʾēlfr 37 l. 11 (ed.), 43 l. 35–36 (tr.), videasvid. መንግሥ፡
e) መጽሐፍ፡ ቤት፡ maṣḥaf bet literallylit. ‘house of books’, precise meaning unknown ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.), videasvid. መጽሐፍ፡
f) ንቡር፡ ቤት፡ nǝbur bet meaning unknown 11 l. 24 (ed.), 12 l. 12 (tr.), videasvid. ንቡር፡
g) እቃ፡ ቤት፡ ʾǝqā bet , ዕቃቤት፡ ʿǝqābet church treasuryen ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡
Cross-references: for እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ videasvid. ዐቃቢ፡ (TraCES)
h) ግምዣ፡ ቤት፡ gǝmžā bet storage houseen, treasuryen ውእቱ፡ ጊዜ፡ ሖረ፡ ኀበ፡ ግምዣ፡ ቤት፡ ታቦተ፡ እግዝእትነ፡ ማርያም፡ ወኀበ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ዘእግዝእነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ።Alors il entra dans le gemǧā bēt, chapelle de Notre-Dame Marie, et dans l’église de N. S. Jésus-Christfr 98 l. 14–16 (ed.), 111 l. 31–32 (tr.), videasvid. ግምዣ፡
Grébaut
ቤተ፡ ሐኖት፡ beta ḥanot «boucheriefr» ― የበጋማች፡ ቤት፡ Ms. BNFabb217, fol. 26r., videasvid. ሐኖት፡
53
ቤተ፡ ሞቅሕ፡ beta moqǝḥ «prisonfr» ― ግዛት፡ Ms. BNFabb217, fol. 39v. ( የግዛት፡ ቤት፡ 872; ግዛት፡ ቤት፡ 338.), videasvid. ሞቅሕ፡
93
Leslau
ቤተ፡ ሐኖት beta ḥanot tavernen, videasvid. ሐኖት፡ 238b
ቤተ፡ መሥዋዕት beta maśwāʿt altaren, videasvid. መሥዋዕት፡ 538b
ቤተ፡ መሪራን beta marirān a rebellious houseen, transcription of Heb. ‘beṯ mǝrī’ 360a
ቤተ፡ ሞቅሕ beta moqǝḥ prisonen, videasvid. ሞቅሕ፡ 354a
ቤተ፡ ሥዕል beta śǝʿl oratoryen, private chapel of a sovereign where there is an iconen (instead of an ark), videasvid. ሥዕል፡ 525a
Cross-references: for ቤት፡ ጠባቂ፡ videasvid. ጠባቂ፡
quadril. I ( denominatesdenom.) destructumla, dirutumla, eversumla, vastatumla, desolatum essela: መዝበረ፡ ኵሉ፡ አህጉር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 24,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 61,4 ; መዝበርኪ፡ ወወደቂ፡ ወማሰንኪ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 49,19 ; Jeremiae prophetia.Jer. 29,14 ; Danielis prophetia.Dan. 9,17 ; ቤትየ፡ ይመዘብር፡ Haggaei prophetia.Hagg. 1,4 ; Hezekielis prophetia.Hez. 35,14 ; Judith liber apocryphus.Judith 5,18 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 18,32 ; in locis Jesaiae prophetia.Jes. 6,11 ; Jesaiae prophetia.Jes. 17,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 17,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 32,13 libri Mss. alii መዝበረ፡ alii ተመዝበረ፡ exhibent. mazbara
Grébaut
መዝበረ፡ mazbara , quadrl. I, ይመዘብር፡ , ይመዝብር፡ «se détruirefr, se ruinerfr, tomber par lanbeauxfr» ― ፈረሰ፡ Ms. BNFabb217, fol. 45r.
110
Leslau
መዝበረ mazbara lie in ruinsen, be deserteden, become desolateen, be destroyeden, be demolisheden, be devastateden 377b
Substantivumsubst.[i.q. חָנוּת fornix, tabernala, חֶנְוָא et חָנוּת , ܚܳܢܽܘܬܳܐ taberna mercatoris, cauponala; حَانُوتٌ officina, tabernala] pluralisPl. ሐዋኒት፡ tabernala, macellumla, cauponala: ሥጋ፡ ሐኖት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 23,20 ; Clericila ኢይብልዑ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ ሐኖት፡ F.M. 32,1; እመቦ፡ ካህን፡ ዘበልዐ፡ መብልዐ፡ ውስተ፡ ሐኖት፡ ዘመንዛህልላን፡ አው፡ ሰትየ፡ F.M. 32,1; ቤተ፡ ሐኖት፡ Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 196 ; ሐኖት፡ Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 198. Pluralis legitur Actus apostolorum.Act. 28,15 Platt: ሠለስቱ፡ ከዋኒት፡ (pro ሐዋኒት፡ ) tres tabernae.la Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ሕዋኒት፡ (sic) ዘ፡ ምዕራፍ፡ ; aliudla ኅዋናት፡ ዘ፡ ኆኛ፡ ( videasvid. ኾኛ፡ apud Ludolfum in lexiconlex.amh. columnacol.69). Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ግበር፡ et ግብራት፡
1)actiola, efficaciala, ἐνέργεια Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,26 .
2)laborla, operatiola, operala, opusla( Arbeitde): ሀቦ፡ ግብሮ፡ በአምጣነ፡ ኀይሉ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,38 ; ኢትትማከር፡ ምስለ፡ ሀካይ፡ በእንተ፡ ግብር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 37,11 ; materfamilias ትሁቦን፡ ግብሮን፡ ለአእማቲሃ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 190 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,11 ; ግብረ፡ ሐቅል፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 5,13 sequensseq.; Haggaei prophetia.Hagg. 1,14 ; ስድስተ፡ መዋዕለ፡ ግብር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 46,1 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 50 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 20,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,16 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 11,1 ; ጳውሎስ፡ ይሴሰይ፡ እምግብረ፡ እደዊሁ፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 2,11 ; ይሴሰዩ፡ በግብረ፡ እደዊሆሙ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 2 ; አብሕርት፡ ወአፍላግ፡ ይፌጽሙ፡ ግብሮሙ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,3 .
a)negotiumla: Danielis prophetia.Dan. 8,27 ; ኢኮነ፡ ግብረ፡ አሐቲ፡ ዕለት፡ ወኢኮነ፡ ግብረ፡ ሰኑይ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 10,13 ; ኵሉ፡ እለ፡ ይገብሩ፡ ግብረ፡ ንጉሥ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 40, ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 4,12 ; ብየ፡ ግብር፡ በዘ፡ አሐውር፡ Lud. e Vit. Sam.
b)officiumla, munusla: አግብኦ፡ ውስተ፡ ግብሩ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; ኢይግበር፡ ሕዝባዊ፡ ግብረ፡ ክህነት፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 16 ; ግብረ፡ ዲያቆን፡ . p. 314.
c)opuslavel ministerium sacrumla: ንዋየ፡ ግበሪሆሙ፡ τὰ σκεύη τῆς λειτουργίας ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,21 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 39,1 ; Actus apostolorum.Act. 13,2 ; ግበር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 44,14 ; እለ፡ ይገብሩ፡ ግብረ፡ እግዚአብሔር፡ Judith liber apocryphus.Judith 4,14 .
3)opusla( Werkde) quod quis producit,
c)quae labore parta est merceslaPsalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 108,19 , vel qui a planta producitur fructusla: ሐሰት፡ ግብራ፡ ለዘይት፡ Habacuci prophetia.Hab. 3,17 .
4)actiola, factumla, facinusla, opusla, agendi ratiola, facinorala, operala: ዛቲ፡ ግብር፡ haec actiolaFaus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 24,1 ; ኵሉ፡ ግብሩ፡ ድሩክ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 19 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 12,2 ; ቀዳሜ፡ ኵሉ፡ ግብር፡ ምክር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 37,16 ; τὸ πραχθέν Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 14,10 ; ነኪር፡ ግብሩ፡ ለእግዚአብሔር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,12 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 12,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 43,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 63,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 76,12 ; ግብረ፡ ጽድቅ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 16,22 ; ግብረ፡ ዐመፃ፡ ምግባሮሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,6 ; ከመ፡ ይግበሩ፡ ግብረ፡ ሠናየ፡ ad Timotheum epistola I.1 Tim. 6,18 Platt; ዐቢየ፡ ግብረ፡ ፈጸምከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,25 ; ግብረ፡ እደዊሆሙ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 27,6 ; τὰ ἔργα Jacobi epistola.Jac. 1,4 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 2,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 14,13 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,36 ; Evangelium Joannis.Joh. 10,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 17,4 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,30 ; ሠናየ፡ ግብረ፡ ገብረት፡ ላዕሌየ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 26,10 .
b)factumla, oppos. verbo et consilio: ከመ፡ ንግበራ፡ ለዛቲ፡ ምክር፡ ግብረ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 6,4 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,47 ; በግብር፡ de factola, rela, reverala(aliâs በአማን፡ ) Chrys. crebro. n. 1164
c)res agendalavel gerendala, res gestala, actala: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 15,5 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,19 ; Lucae evangelium.Luc. 1,1 ; ግብረ፡ ልኡካን፡ vel ሐዋርያት፡ inscriptus est liber πράξεις τῶν ἀποστόλων Acta Apostolorumla; nonnumquam ግብር፡ nudum, ut Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 162,2 .
5)resla: ለዝ፡ ግብር፡ εἰς αὐτὸ τοῦτο ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13,6 ; ኵሉ፡ ግብራ፡ ለገነት፡ መንክር፡ ወመድምም፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 65 ; ሠለስቱ፡ ግብራት፡ τρία Regum liber biblicum II.2 Reg. 24,12 ; ነኪር፡ ግብር፡ ξένον τι not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 4,12 Platt; ግብራቲሁ፡ ለዝ፡ ዓለም፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 3 ; ግብራት፡ ዓለማውያት፡ Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. p. 10 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 3.
a)causala: በእንተ፡ ሠላስ፡ ግብራት፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 11 ; Lud. e Mss. Colb.
b)ratiola, modusla: ምንት፡ ግብረ፡ ዓመት፡ በዝናማት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 12 ; በአይ፡ ግብር፡ Lud.; docuit eum ኵሎ፡ ግብረ፡ ምንኵስና፡ Lud. e Vit. S.; ግብረ፡ አናቅጽ፡ . p. 305 n. 16.
6)necessitasla: እስመ፡ ግብሩ፡ ውእቱ፡ ከመ፡ ያብእ፡ መሥዋዕተ፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 8,3 ; de necessitate corporis, euphemistice: ወረደ፡ እምገመል፡ በእንተ፡ ግብረ፡ ሥጋ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 25. Adv.
a) በግብር፡
β)necessariola, omninola, utiquela( jedenfallsde): በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ዮናስ፡ πάντως Tobit, liber apocryphus.Tob. 14,8 .
b) ግብር፡
α)necessariolavel ad significandum oportetla, necesse estla: ግብር፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ (necessario veniet i.e. necesse est veniat) Lucae evangelium.Luc. 17,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,6 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,16 ; Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 4.
β)omninola, sanela, πάντως Lucae evangelium.Luc. 4,23 .
7)opus praestandum i.e.
a)tributumla, vectigalla τέλος Deuteronomium.Deut. 23,18 ; φόρος , ከመ፡ የሀቡ፡ ግብረ፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 8,8 ; ርኡሰ፡ ግብር፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 10,18 ; ይሁብዎ፡ ግብረ፡ በበዓመት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 27,5 .
β)reditusla: p. 303 n. 10.
b)opera servala, angariala: እለ፡ ይቀውሙ፡ ላዕለ፡ ግብር፡ ἐργοδιωκτοῦντες Paralipomenon liber II.2 Par. 8,10 .
subst m. et fem.
1)congregatiola, conventlausla, coetusla, conciola.
a)Usurpatur de quavis multitudinela(congregata): ማኅበሮሙ፡ πάντες Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 17,17 ; n. 599 ማኅበሮሙ፡ ለኃጥኣን፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 16,6 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 25,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 85,13 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 69,28 ; ማኅበረ፡ ወራዙት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 6,11 ; ማኅበር፡ ዐቢይ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 51,15 ; ማኅበሮሙ፡ ለነቢያት፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 19,20 ; ማኅበረ፡ ያዕቆብ፡ συναγογαὶ Ἰακώβ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 24,23 ; etiam de agminela, turbala, cohortelamilitum; σπεῖρα Matthaei Evangelium.Matth. 27,27 ; ሰራዊተ፡ ገብርኤል፡ በበማኅበሮሙ፡ Lit. Jac.
b)de conventulavel consessulaconsultantium, συνέδριον , τὸ κοινόν Proverbiorum liber biblicus.Prov. 15,22 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 15,23 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 27,22 ; etiam de conciliislavel conciliabulislapatrum ecclesiae christianae, ut: ማኅበረ፡ ከልቄዶን፡ አብዳን፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 30 Enc.; not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 1 ; al.
e)in specie de conventu religiosorumla, coenobitarumlaReg. Pach.; Phlx. ( videasvid. ብሕትውና፡ ); ሥርዐተ፡ ማኅበር፡ regula conventuslaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 24 Enc.
2)sociila, collegaela, sodalesla, eidem sectae, factioni, muneri, negotio addicti: αἵρεσις Actus apostolorum.Act. 26,5 romanae editionisrom.; ማኅበሩ፡ ለድዮግልጥያኖስ፡ sodaleslaDiocletianila(in persequendis Christianis) Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 1 Enc.; etiam pluralisPl.: ማኅበራን፡ sociila, collegaelausitatur: ደታን፡ ወአቤሮን፡ ወማኅበራኒሆሙ፡ F.M. 3,3 (at F.M. 3,5 አብያጺሆሙ፡ ) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 15 ; sacerdos, qui in balneum ire vult, ይሑር፡ ምስለ፡ ማኅበራኒሁ፡ F.M. 32,3.
participiumpart.
1)plenusla, repletusla, completuslaRuth liber biblicus.Ruth 1,21 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 143,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 14,20 ; Matthaei Evangelium.Matth. 15,37 ; cumc.st. constr. ut ምሉኣነ፡ ጥበብ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 26 vel cumc. እምነ፡ ut Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 28,2 ; ምልእት፡ እምኵሉ፡ ጸጋ፡ ወጥበብ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 10 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 5,4 ; ሣፁን፡ ዘምሉእ፡ እምወርቅ፡ ወእምብሩር፡ Lud. e mss. Colb.; at plerumque cumc.Acc.: ሀገር፡ እንተ፡ ምልእት፡ ሕዝበ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 1,1 ; ጽዋዕ፡ ምሉእ፡ ማየ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,41 ; ገዳም፡ ወምሉእ፡ ውእቱ፡ አዕጽምተ፡ ሰብእ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 37,1 ; ምሉእ፡ አዕይንተ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 1,18 ; Hezekielis prophetia.Hez. 10,12 ; ምሉእ፡ መቅሠፍተ፡ መዐት፡ liber Jobi.Job 14,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,4 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,34 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,29 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 25,10 ; Canticum Canticorum.Cant. 6,5 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 27,1 . De luna: ወርኅ፡ ምልእት፡ luna plenalaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 50,6 vel ወርኅ፡ ምሉአ፡ ብርሃን፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 13 ; de urbe incolis frequente: ኀልቀት፡ ምልእት፡ Hezekielis prophetia.Hez. 26,2 .
2)abundansla, exuberansla, copiosuslaJesaiae prophetia.Jes. 31,1 ; ማይ፡ ብዙኅ፡ ወምሉእ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 28,2 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 5,5 ; ባሕር፡ ዐቢይ፡ ወርሒብ፡ እንተ፡ ምልእት፡ ውስቴታ፡ አራዊት፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 34 ; ምሉእ፡ ውስተ፡ አዕይንቲሆሙ፡ ዝሙት፡ ወኀጢአት፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,14 ( videasvid. መልአ፡ Nr.
3)completusla, integerla: አኮ፡ በምልእት፡ ወፍጽምት፡ ልብ፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 25,2 .
4)implensla: ደም፡ ምሉእ፡ እደዊክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,3 ; ምሉእ፡ ቤተ፡ (v. ቤት፡ ) ስብሐቲሁ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 6,1 ; ምሉእ፡ (v. መልአ፡ ) ኵሎ፡ ምድረ፡ ስብሐቲከ፡ 6,3. ( not able to find explanation in abbreviation listDe Jes. 18,7 videasvid. sub ምሉኅ፡ ).
not foundn. peregr.i e. βάτος בַּת , Hebraica mensura fluidorumla, tantum continens quantum Epha in aridis ( videasvid. ባት፡ et ቤት፡ ), Lucae evangelium.Luc. 16,6 ; ወአሐቲ፡ አስፈሬዳ፡ ታገምር፡ ፩ባዶስ፡ not able to find explanation in abbreviation listGad. T.H. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ባዶስ፡ ዘ፡ ቤዳ፡ nomen literae alphabeti Hebraici secundae Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,9 ; Threni, liber biblicus.Thren. 1,2 ; Threni, liber biblicus.Thren. 2,2 ; Threni, liber biblicus.Thren. 3,5 ; Threni, liber biblicus.Thren. 4,2 . Ubi de psalmis agitur, siglo ቤት፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,11 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,12 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,16 ; notatur. Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. በረከታት፡ benedictiola
5)consecratiolabenedictione facta: ጽዋዐ፡ በረከት፡ ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 10,16 ; ኅብስተ፡ በረከት፡ (aliâs አውሎግያ፡ ) panis (in agapen) oblatus, a clerico consecratus, Constitutiones Apostolorum.Const. Ap. 36 ; Constitutiones Apostolorum.Const. Ap. 37.
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. አብያት፡
1)domusla, domiciliumla, Matthaei Evangelium.Matth. 2,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,26 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,34 sequensseq.; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,29 sequensseq.; Deuteronomium.Deut. 8,12 ; liber Jobi.Job 1,19 ; liber Jobi.Job 8,15 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 19,13 . Jeremiae prophetia.Jer. 22,14 ; ዐቢይ፡ ቤት፡ , ንኡስ፡ ቤት፡ Amosi prophetia.Am. 6,11 ; ቤተ፡ ምክራም፡ ወቤተ፡ ሐጋይ፡ Amosi prophetia.Am. 3,15 ; ቤት፡ ምሩግ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 21,9 ; ቤተ፡ ዐስብ፡ Actus apostolorum.Act. 28,30 romanae editionisrom.; aliâs sexcenties. In Acc.loci in domolaalicujus: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,11 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 30,11 . In specie:
d)ecclesiala(tam aedificium quam congregatio fidelium): ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 232 ; ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ( videasvid. ክርስቲያን፡ ) Gadela Lalibela.Gad. Lal. ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 6 ; በእንተ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ ወንዋያተ፡ ቅድሳቲሆን፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,17 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 16,1 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 16,4 .
e)pars domusla
α)conclavela, cubiculumla: ባእ፡ቤተከ፡ εἰς τὰ ταμεῖά σου Jesaiae prophetia.Jes. 26,20 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,12 ; τὸ παστοφόριον Jesaiae prophetia.Jes. 22,15 ; ቤተ፡ አንስት፡ gynaeceumlaEsther, liber biblicus.Esth. 2,9 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,13 ; አብያተ፡ አንስት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,3 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,11 .
β)cellala, cellulalamonachorum, Reg. Pach.; ፫፻አብያተ፡ መንኮሳት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 1.
f)In specie nota has compositiones: ቤተ፡ ላሕ፡ domus lugubrislaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,2 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,6 ; ቤተ፡ ልብስ፡ sacrariumla, ubi vesteslaecclesiae asservanturla, Th. P. in annotatioann.ad Jonam; ቤተ፡ ሐኖት፡ macellumla( videasvid. sub ሐኖት፡ ); ቤተ፡ መምህራን፡ academiala(Atheniensis) Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 12 ; ቤተ፡ ምሥዋዕ፡ θυσιαστήριον Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 27,1 ; ቤተ፡ ምሥያጥ፡ οἶκος ἐμπορίου Evangelium Joannis.Joh. 2,16 ; ቤተ፡ ምርፋቅ፡ tricliniumla, refectoriumlain monasteriis, Lud.; ቤተ፡ ምሳሕ፡ coenaculumlaDanielis prophetia.Dan. 5,10 ; ቤተ፡ መንግሥት፡ sedes regialaDanielis prophetia.Dan. 4,27 ; Amosi prophetia.Am. 7,13 ; ቤተ፡ ሞቅሕ፡ carcerlaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,15 (coll. ቤተ፡ ዐናብስት፡ ወድብ፡ carcer leonum et ursorumlaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 27. ); ቤተ፡ ሙታን፡ sepulchrumlanot able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 8 Enc. (coll. Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 48,11 ; ቤትየ፡ ዘለዓለም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 36 ); ቤተ፡ መዝገብ፡ thesaurusla, aerariumlaDanielis prophetia.Dan. 1,2 (coll. ይትረኀዉ፡ አብያት፡ ዘውስቴቶሙ፡ ተዘግቡ፡ ነፍሳት not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 157 ); ቤተ፡ ማይ፡ latrinala, ut: ኰስተረ፡ አብያተ፡ ማይ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 21 Enc. ( videasvid.etiam sub መስሐብ፡ ); ቤተ፡ መያሲ፡ cauponalaJesaiae prophetia.Jes. 5,11 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; ቤተ፡ መጻሕፍት፡ bibliothecalaGadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 196 ; not able to find explanation in abbreviation listhom. Gabr. ; ቤተ፡ ስታይ፡ conclave potoriumlaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,6 ; ቤተ፡ ብለኔ፡ balneumlanot able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; ቤተ፡ ነግድ፡ xenodochiumla, hospitiumla, deversoriumlaChrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 10 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 15 ; ቤተ፡ ወይን፡ οἶκοι τοῦ οἴνου Canticum Canticorum.Cant. 2,4 ; ቤተ፡ ዝሙት፡ πορνεῖον lupanarlaHezekielis prophetia.Hez. 16,39 ; ቤተ፡ ድውያን፡ nosocomiumlanot able to find explanation in abbreviation listII Can. Nic. 82 ( not able to find explanation in abbreviation listII Can Nic. 75 ); ቤተ፡ ግዝዕ፡ οἶκος πότου Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,2 ; ቤተ፡ ጸሎት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 56,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 60,7 ; ቤተ፡ ፍሥሓ፡ οἶκος εὐφροσύνης Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,5 ; ቤተ፡ ፍንዱቅ፡ deversoriumla, Th. P. in not. ad Jonae prophetia.Jon. 2,5 { ; ቤተ፡ ደራስዛን፡ academialaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 21 ; ቤተ፡ ጸብኅ፡ culinalaLud.}
2)domuslai.e.
b)prosapiala, progenies, gensla, e familialaalicujus oriundila: ኢትትዐወር፡ እምዘርአ፡ ቤትከ፡ ἀπὸ τῶν οἰκείων τοῦ σπέρματός σου Jesaiae prophetia.Jes. 58,7 ; ቤተ፡ ዳዊት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 21,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 7,13 ; ቤተ፡ አቡከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 7,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,19 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,20 ; ቤተ፡ እስራኤል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,17 ; Deuteronomium.Deut. 25,9 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,11 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 2,35 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,14 ; Josuae liber.Jos. 14,1 ; p. 498 n. 19.
3)receptaculumla, thecala: አብያተ፡ አፈው፡ φιάλαι τοῦ ἀρώματος Canticum Canticorum.Cant. 6,2 ; ቤተ፡ እድ፡ ἐγχειρίδιον manubriumlaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 20,25 FH; ቤተ፡ መዋጽሕት፡ σπονδεῖα Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,29 ; ቤት፡ ለምጽዋሪሃ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,27 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 26,29 annotatioann.; in specie vaginalagladii Matthaei Evangelium.Matth. 26,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 18,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,51 varia lectiovar.; Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 4, 3 .
nomen agentisn. ag., fem. ዐቃቢት፡ , pluralisPl.m. ዐቃብያን፡ , cumc. ዐቀብት፡ custosla: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,9 ; ዐቃብያን፡ (v. ዐቀብተ፡ ) ቤት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,3 ; ዐቃቤ፡ ኅለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 27,4 ; መኑ፡ ይሠይም፡ ዐቃቤ፡ ላዕለ፡ አፉየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 38,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 140,3 ; አንትሙ፡ ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 205 ; ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ሕጉ፡ ለእግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 207 ; Petrus ዐቃቤ፡ መራኁተ፡ መንግሥተ፡ ሰመያት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 266 ; ዐቀብት፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,14 ; Actus apostolorum.Act. 12,6 ; ሊቀ፡ ዐቀብተ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39.
a)In specie
β) ዐቃቤ፡ ሥጋ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,2 et ዐቃቤ፡ ርእስ፡ , ut: ሊቃነ፡ ዐቀብተ፡ ርእሱ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,21 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,4 custos corporisla, satellesla.
γ) ዐቃቤ፡ መንግሥት፡ διάδοχος τοῦ βασιλέως vicarius regisla, procurator regnilaParalipomenon liber II.2 Par. 26,11 .
δ) ዐቃቤ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ custos arcae eleemosynarumlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 23,4 et ዐቃቢ፡ γαζοφύλαξ thesaurariuslaEzrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 2,10 .
ε) ዐቃቤ፡ ቀምሕ፡ cla. pomorumlavideasvid. sub ቀምሕ፡ ; adde Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,6 .
ζ) ዐቃቤ፡ ነቢብ፡ oratorlaActus apostolorum.Act. 24,1 .
η) ዐቃቤ፡ ነግድ፡ caupolaLucae evangelium.Luc. 10,34 .
θ) ዐቃቤ፡ አልባስ፡ custos vestiariilaRegum liber biblicum IV.4 Reg. 22,14 .
ι) ዐቃቤ፡ አንስት፡ cla. gynaeceilaEsther, liber biblicus.Esth. 2,8 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,14 .
λ) ዐቃቤ፡ ወይን፡ vel ዐጸደ፡ ወይን፡ vinitorlaMarci Evangelium.Marc. 12,1 ; Lucae evangelium.Luc. 13,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 24,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 61,5 varia lectiovar.; ዐቀብተ፡ ወይን፡ Jeremiae prophetia.Jer. 52,16 ; Joelis prophetia.Joel 1,11 ; ዐቃቢተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,6 ; ዐቀብተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 26,10 .
μ) ዐቃቤ፡ ገነት፡ hortulanuslaEvangelium Joannis.Joh. 20,15 ; Sx. not able to find explanation in abbreviation listHaml. 25 ( videasvid. ዐውድ፡ ).
d)custodiensla: ብእሲት፡ አርማሚት፡ ወዐቃቢተ፡ ልሳን፡ (linguam compescens) Mashafa Falasfa.Fal. f. 50.
nomen agentisn. ag., fem. ዐቃቢት፡ , pluralisPl.m. ዐቃብያን፡ , cumc. ዐቀብት፡ custosla: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,9 ; ዐቃብያን፡ (v. ዐቀብተ፡ ) ቤት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,3 ; ዐቃቤ፡ ኅለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 27,4 ; መኑ፡ ይሠይም፡ ዐቃቤ፡ ላዕለ፡ አፉየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 38,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 140,3 ; አንትሙ፡ ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 205 ; ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ሕጉ፡ ለእግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 207 ; Petrus ዐቃቤ፡ መራኁተ፡ መንግሥተ፡ ሰመያት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 266 ; ዐቀብት፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,14 ; Actus apostolorum.Act. 12,6 ; ሊቀ፡ ዐቀብተ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39.
a)In specie
β) ዐቃቤ፡ ሥጋ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,2 et ዐቃቤ፡ ርእስ፡ , ut: ሊቃነ፡ ዐቀብተ፡ ርእሱ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,21 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,4 custos corporisla, satellesla.
γ) ዐቃቤ፡ መንግሥት፡ διάδοχος τοῦ βασιλέως vicarius regisla, procurator regnilaParalipomenon liber II.2 Par. 26,11 .
δ) ዐቃቤ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ custos arcae eleemosynarumlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 23,4 et ዐቃቢ፡ γαζοφύλαξ thesaurariuslaEzrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 2,10 .
ε) ዐቃቤ፡ ቀምሕ፡ cla. pomorumlavideasvid. sub ቀምሕ፡ ; adde Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,6 .
ζ) ዐቃቤ፡ ነቢብ፡ oratorlaActus apostolorum.Act. 24,1 .
η) ዐቃቤ፡ ነግድ፡ caupolaLucae evangelium.Luc. 10,34 .
θ) ዐቃቤ፡ አልባስ፡ custos vestiariilaRegum liber biblicum IV.4 Reg. 22,14 .
ι) ዐቃቤ፡ አንስት፡ cla. gynaeceilaEsther, liber biblicus.Esth. 2,8 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,14 .
λ) ዐቃቤ፡ ወይን፡ vel ዐጸደ፡ ወይን፡ vinitorlaMarci Evangelium.Marc. 12,1 ; Lucae evangelium.Luc. 13,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 24,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 61,5 varia lectiovar.; ዐቀብተ፡ ወይን፡ Jeremiae prophetia.Jer. 52,16 ; Joelis prophetia.Joel 1,11 ; ዐቃቢተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,6 ; ዐቀብተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 26,10 .
μ) ዐቃቤ፡ ገነት፡ hortulanuslaEvangelium Joannis.Joh. 20,15 ; Sx. not able to find explanation in abbreviation listHaml. 25 ( videasvid. ዐውድ፡ ).
d)custodiensla: ብእሲት፡ አርማሚት፡ ወዐቃቢተ፡ ልሳን፡ (linguam compescens) Mashafa Falasfa.Fal. f. 50.
litera alphabeti Aethiopici nona, quae ቤት፡ vocatur (ut Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 1, videasvid. ሆህያት፡ ). Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ሥዕላት፡
1)imagola(cujusvis generis: picta, delineata, sculpta, ficta), effigiesla, simulacrumla, graphislaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 28,25 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 32,4 ; ወሠዐለ፡ ሥዕለ፡ ኪሩብ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 6,27 ; ሥዕለ፡ ቤት፡ διαγραφὴ τοῦ οἴκου Hezekielis prophetia.Hez. 43,12 ; ይረቅሙ፡ ሰብአ፡ አዝማና፡ ( aetatis illiusla) ሥዕላ፡ ዲበ፡ አልባሲሆሙ፡ ተነዲፎሙ፡ በፍቅራ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 273 ; ሥዕለ፡ ጣዖት፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 25 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 31 ; ገብረ፡ ወልዱ፡ ( ለዘሞተ፡ ) ሥዕለ፡ አቡሁ፡ ዘወርቅ፡ ወአንበረ፡ ዲበ፡ መቃብሪሁ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 31 ; elephantus aeneus appellatur ሥዕል፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 283 ; አስተርአየ፡ በአየረ፡ ሰማይ፡ ሥዕለ፡ መስተጽእናነ፡ አፍራሰ፡ እሳት፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 287.
Substantivumsubst., pluralisPl. መዋቅሕት፡
1)vinculumla, compesla, catenala, δεσμός , δεσμοί , ሰበርኩ፡ መዋቅሕቲክሙ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 26,13 ; Jeremiae prophetia.Jer. 2,20 ; Jeremiae prophetia.Jer. 37,8 ; Danielis prophetia.Dan. 4,12 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,25 ; መዋቅሕቲሃ፡ ዘብርት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,20 ; አሕመምዎሙ፡ በመዋቅሕት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 22,3 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 1,7 ; πέδαι Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,29 ; እምነ፡ መዋቅሕቲከ፡ ዘእዴከ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 47,4 ; κλοιοί በመዋቅሕት፡ ይትአሰሩ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 43,14 ; κημός Hezekielis prophetia.Hez. 19,9 ; ἅλυσις ad Timotheum epistola II.2 Tim. 1,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 20,1 ; Actus apostolorum.Act. 12,7 ; Marci Evangelium.Marc. 5,3 ; Marci Evangelium.Marc. 5,4 ; መዋቅሕተ፡ ኀጺን፡ Jeremiae prophetia.Jer. 46,7 versio novavers. nov.
Substantivumsubst., ut videtur: locus proximus i.e. penetraliala, recessusladomus: ኆኃት፡ ውሣጥያት፡ እለ፡ ያበውኡ፡ ውስተ፡ ልጸቀ፡ (v. ልጽቀ፡ , ልጽቅተ፡ ) ቤት፡ ἡ θύρα ἡ ἐσωτέρα εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων Paralipomenon liber II.2 Par. 4,22 ( לִשְׁכָּה ?). Substantivumsubst., plerumque m. , pluralisPl. መሥዋዕታት፡ et መሣውዕ፡ , raro መሣውዕት፡ ( Danielis prophetia.Dan. 8,11 )
1)sacrificiumlacujusvis generis: θυσία in genere Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,3 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 17,5 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 21,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 50,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 57,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 57,7 ; liber Jobi.Job 1,5 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 5,1 ; προσφορά Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 32,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 32,9 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 15,16 ; δῶρον Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 18,7 (v. አምኃ፡ ); in specie ὁλοκαύτωμα et ὁλοκάρπωμα Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 3,5 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 5,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 5,10 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 6,2 sequensseq.; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,19 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 17,8 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 23,8 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 6,14 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 3,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 56,7 ; Jeremiae prophetia.Jer. 6,20 ; Jeremiae prophetia.Jer. 14,12 ; Amosi prophetia.Am. 5,22 ; κάρπωμα , θυσία , κάρπωσις , Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 1,14 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,1 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,2 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,6 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,9 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 6,7 sequensseq.; liber Jobi.Job 42,8 ; መሥዋዕት፡ ልውስ፡ በቅብዕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 14 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 15 ; መሥዋዕት፡ ዘቍርባን፡ κάρπωμα θυσία Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 1,9 ; መሥዋዕቱ፡ ለመባእ፡ ዐመፃ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 31,21 ; ቍርባነ፡ መሥዋዕት፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,13 ; ቍርባነ፡ መድኃኒት፡ θυσία σωτηρίου Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 3,1 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 3,6 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 3,9 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 7,11 sequensseq.; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 24,5 ; መሥዋዕተ፡ ስብሐት፡ αἰνέσεως Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 115,7 ; Paralipomenon liber II.2 Par. 29,31 ; Paralipomenon liber II.2 Par. 33,16 ; መሥዋዕተ፡ አኰቴት፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 7,12 ; መሥዋዕተ፡ ሰላም፡ θυσία εἰρηνική Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,15 ; መሥዋዕተ፡ ፋሲካሁ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,27 ; ኅብስተ፡ መሥዋዕት፡ Marci Evangelium.Marc. 2,26 ; de sacrificio eucharistiaelacreberrime in Lit., Syn., al.
Substantivumsubst.fem. , collatio, -is vel collectivum, -ecoll., raro sing., pluralisPl. አእኑስ፡ , quidquidlafeminei est sexusla, feminala, feminaela
1)feminalaoppositum, -o, -nituropp.mari vel masculo,
a)de hominibus: ተባዕት፡ ወአንስት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 27,9 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 27,3 sequensseq.; Marci Evangelium.Marc. 10,6 ; ad Galatas epistola Pauli.Gal. 3,28 ; ብእሲት፡ ኀራስ፡ ለእመ፡ ኮነት፡ እመ፡ (mater) ተባዕት፡ aut እመ፡ አንስት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 246.
b)de animalibus: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,20 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 3,1 ; አፍራስ፡ አንስት፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 10,26 ; Amosi prophetia.Am. 6,12 ; ዶርሆ፡ ተባዕት፡ ዘየሐውር፡ ውስተ፡ አንስት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,66 ; አእዱግ፡ አእኑስ፡ liber Jobi.Job 1,3 ; liber Jobi.Job 1,14 ; liber Jobi.Job 42,12 ; አፍራስ፡ አእኑስ፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 9,25 .
2)mulieresla, feminaelacujusvis aetatis et conditionis (pro Plurali vocis ብእሲት፡ frequentatur): ዘይትወለድ፡ እምነ፡ አንስት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 10,18 ; ስታይ፡ ወአንስት፡ ያስሕቶ፡ ለጠቢብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,2 ; ዕድ፡ ወአንስት፡ Deuteronomium.Deut. 31,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 19,16 ; Matthaei Evangelium.Matth. 11,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 14,21 ; Matthaei Evangelium.Matth. 15,38 ; Actus apostolorum.Act. 5,14 ; Actus apostolorum.Act. 8,3 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 7,27 ; ቤተ፡ አንስት፡ gylanaeceumlavideasvid. sub ቤት፡ ; cumc.fem. pluralisPl., ut: ጠባባት፡ አንስት፡ ሐነጻ፡ አብያተ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 14,1 ; Ruth liber biblicus.Ruth 1,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 6,12 ; Jeremiae prophetia.Jer. 7,18 ; Jeremiae prophetia.Jer. 14,16 ; Jeremiae prophetia.Jer. 48,16 ; ይበልዓኑ፡ አንስት፡ ፍሬ፡ ከርሦን፡ Threni, liber biblicus.Thren. 2,20 ; liber Jobi.Job 38,36 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,19 ; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 13,20 ; 1 ad Timotheum epistolae I, II.Tim. 2,9 ; not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 3,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,55 ; Lucae evangelium.Luc. 23,27 ; Lucae evangelium.Luc. 23,55 ; st. constr. subjunctum vel in Genit.: muliebrisla, ut: ሰርጐ፡ አንስት፡ Judith liber apocryphus.Judith 12,15 ; pluralisPl.(a poëta usurpatur): ሰላም፡ እብል፡ ለአእላፍ፡ ሠላስ፤ ፩፻ወ፴ ምስለ፡ ፪ አእኑስ፤ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 11 Enc. ( Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 10 Enc. secundumsec.Lud.). [Errat Lud., qui in suo lexico አንስ፡ homola, pluralisPl. አእኑስ፡ statuit; አንስ፡ enim non occurrit, አእኑስ፡ autem nonnisi feminaslasignificat].
adjectivumadj.fem. መራር፡
1)amarusla, acerbusla: ማይ፡ መሪር፡ Jacobi epistola.Jac. 3,11 ; Jacobi epistola.Jac. 3,12 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 15,23 ; τὸ πικρόν Jesaiae prophetia.Jes. 5,20 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 27,7 ; መሪረ፡ ኮነ፡ ሜስ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 24,9 . Translate
a)de iis, quae dolorem et moerorem efficiunt vel animum vulnerant (pungunt): ኦሞት፡ እፎ፡ መሪር፡ ዝክርከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 41,1 ; መራር፡ እሞት፡ ብእሲት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,26 ; ለገቢረ፡ መሪር፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 63,3 ; መሪር፡ አፉሆሙ፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 3,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 13,6 ; መራረ፡ ያወሥኡከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,25 ; Jacobi epistola.Jac. 3,14 ; adverbium, adverbialiteradv.: እንዘ፡ ይጠወቅ፡ ነፍስየ፡ መሪረ፡ liber Jobi.Job 10,1 ; መሪር፡ πικρία amaritudolai.e. exacerbatiolaad Ephesios epistola Pauli.Eph. 4,31 .
b)de fletu, clamore, luctu (acerbus, vehemens): ጸራኅከ፡ ጽራኀ፡ መሪረ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 65,5 ; በቃል፡ መሪር፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 65,2 ; መሪር፡ ሐዘን፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,18 ; adverbium, adverbialiteradv.: የዐወይዉ፡ መሪረ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 27,30 ; መሪረ፡ ይበክዩ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 33,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,75 .
2)exacerbatusla
a)moestusla, tristislaRuth liber biblicus.Ruth 1,20 ; ይኄይስ፡ መዊት፡ እመራር፡ ሕይወት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,17 .
b)immitisla, crudelisla: ሕዝብ፡ መሪራን፡ Habacuci prophetia.Hab. 1,6 ; መሪራነ፡ ነፍስ፡ Judicum liber.Jud. 18,25 .
c)refractariusla, contumaxla( παραπικραίνων ) Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 77,10 ; ቤተ፡ መሪራን፡ Hezekielis prophetia.Hez. 2,5 sequensseq.( בֵּית מְרִי ).
Substantivumsubst.i.q. ወልድ፡ ; non nisi sequensseq. ቤት፡ usitatum, scilicetsc. ልደ፡ ቤት፡ οἰκογενής vernalaJeremiae prophetia.Jer. 2,14 ; Kuf. p. 54; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 59 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,23 . (dubium an 17,12). ḥanot
Cross-references: for ቤተ፡ ሐኖት፡ videasvid. also ቤት፡
gǝbr , pluralisPl. gǝbar , gǝbrāt
1) (Dillmann 7 a) ግብረ፡ እስላም፡ gǝbra ʾǝslām literallylit. ‘tax of Muslims’, meaning unknown (see Conti Rossini’s comment below) ነበረ፡ ፮ግብር፡ ፩ቅዴታ፡ ወ፩ጸማጅ፡ ወ፩ግብረ፡ እስላም፡il y avait 6 impôts: un était le qedētā; un était le ṣamāǧ; un le gebra eslāmfr 75 l. 27–28 (ed.), 91 l. 4–5 (tr.) (‘Mot à mot: impôt des Musulmans; je n’en sais pas le véritable caractère, ni s’il s’agit d’un impôt particulier sur les Islamites.’ 92 n. 10), videasvid. እስላም፡
Leslau
ግብረ፡ ሕማማት፡ gǝbra ḥǝmāmāt the Rite of Passion Weeken see Hammerschmidt in 117, 233a–b, videasvid. ሕማም፡
Cross-references:
a) for ቤተ፡ ግብር፡ videasvid. ቤት፡ (TraCES)
b) for ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ videasvid. ዐቃቢ፡ (TraCES)
māḫbar ወአልቦ፡ በዓለ፡ ርስት፡ ዘእንበለ፡ ማኅበር፡ በእሉ፡ ፭፡ አህጉር።et personne ne possède rien dans ces cinq pays à titre héréditaire, hormis la communauté religieuse;fr 57 l. 20–21 (ed.), 69 l. 5–7 (tr.),
a) ሳይዳ፡ ማኅበር፡ meaning uncertain, association dedicated to St. Mary?, association of mercy, association of grace? ወሳይዳ፡ ማኅበር፡ አብሮኮሮስ፡et le sāydā māḫbar, Abrokorosfr 28 l. 28 (ed.), 33 l. 6 (tr.), videasvid. ሳይዳ፡
Cross-references: ● for ሊቀ፡ ማኅበር፡ videasvid. ሊቅ፡ (TraCES) ● for ቤተ፡ ማኅበር፡ videasvid. ቤት፡ (TraCES)
mǝluʾ , fem. ምልእት፡ mǝlǝʾt ; pluralisPl. ምሉኣን፡ mǝluʾān , fem. ምሉኣት፡ mǝluʾāt
Grébaut
ምሉእ፡ mǝluʾ , pluralisPl. ምሉኣን፡ mǝluʾān «pleinfr» ― የመላ፡ Ms. BNFabb217, fol. 33v.
75
ምልእት፡ mǝlǝʾt fem. , pluralisPl. ምሉኣት፡ mǝluʾāt «pleinefr» ― የመላች፡ Ms. BNFabb217, fol. 33v.
76
Leslau
ምሉእ፡ mǝluʾ fullen, filleden, abundanten, copiuosen, replenisheden, completeen 342a
Cross-references: for ምሕላ፡ በጐደሎ videasvid. ምሕልላ፡
Cross-references: ● for ኅብስተ፡ በረከት videasvid. ኅብስት፡ (TraCES) ● for በረከት፡ ቤት፡ , ቤተ፡ በረከት፡ videasvid. ቤት፡ (TraCES)
bet , pluralisPl. ʾabyāt
Compounds
ቤተ፡ beta status constructusst. c., ቤት፡ bet house ofen
a) በረከት፡ ቤት፡ barakat bet , ቤተ፡ በረከት፡ beta barakat literallylit. ‘house of gifts’, probably a room (a tent) where gifts given to the king were stored (see also the comment below) ወውስቴቶሙ፡ ያግብኡ፡ ኩሎ፡ መንግሠ፡ ዘመጽአ፡ እምኵሉ፡ ብሔረ፡ ኢትዮጵያ፡ ሠናየ፡ ንዋየ፡ ዘይበቍዕ፤ ወዘይበቍዕሰ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ መንግሥት፡ ወበረከት፡ ቤት፡On y réunissait les revenus provenant de toute l’Éthiopie, des objets de luxe et tout ce qui était utile; ce qui ne servait pas était placé dans le Mangešet Bêt et dans le Barakat Bêtfr 37 l. 6–9 (ed.), 37 l. 5–8 (tr.); ወእምዝ፡ ቦአ፡ ንጉሥ፡ ውስተ፡ ጽርሑ፡ ወአዘዘ፡ ከመ፡ ይሰዱ፡ ኵሉ፡ ንዋየ፡ ዘነበረ፡ ውስተ፡ ናዝሬት፡ ቤት፡ መንግሥት፡ ቤት፡ ወበረከት፡ ቤት፡ ወገደል፡ ቤት፡ ኀበ፡ ገሰምቤ፡ ሸዋ፡ ከመ፡ ይንበር፡ ወይትአቀብ።Le roi rentra ensuite dans sa demeure et ordonna de transporter à Gasambê du Shoa, pour y être placées et y être gardées, toutes les richesses qui étaient dans le Nazrêt Bêt, le Mangeset Bêt, le Barakat Bêt et le Gadal Bêtfr 115 l. 4–7 (ed.), 115 l. 5–9 (tr.); ወበበረከት፡ ቤት፡ ሚካኤል፡le barakat bēt, Mikāʾēl {should be ‘dans le...’}fr 37 l. 13 (ed.), 44 l. 1 (tr.); ወሞቅሖ፡ ወወደዮ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ በረከት፡(Celui-ci) le (fit) enchaîner et le jeta dans {beta barakat}fr 88 l. 5–7 (ed.), 50 l. 25–26 (tr.) (‘Littéralement «maison de bénédiction» on attendrait ici un mot tel que ቤተ፡ ሞቅሕ፡ («prison»).’ 70 n. 124 But Colin’s conjecture is rather untenable.), vid በረከት፡
b) ቤተ፡ ማኅበር፡ beta māḫbar house of the community ዘቤተ፡ ማኅበር፡ ፩une à la bēta māḫbar (maison de la communaute)fr 7 l. 7 (ed.), 7 l. 13–14 (tr.), videasvid. ማኅበር፡
c) (Dillmann 1 f) ቤተ፡ ግብር፡ beta gǝbr house in which the bread and wine for the Eucharist are prepared ናዕዴር። ላዕላይ፡ ደጄ፡ ሰላም። ወውሣጣይ፡ ደጄ፡ ሰላም፡ ወቤተ፡ ግብር።Le Nāʿdēr [aura soin] de la partie supérieure (?) du (?) daǧē salām, [du] daǧē salām intérieur, et [de] la maison réservée à la préparation des espèces eucharistiques (bēta geber)fr 11 l. 1–2 (ed.), 11 l. 10–12 (tr.), videasvid. ግብር፡
d) መንግሥ፡ ቤት፡ mangǝś bet royal palaceen ወበዚር፡ ወንጅ፡ በመንግሥ፡ ቤት፡ ገብረ፡ ሚካኤል፡le baǧerwand de la maison royale (manges bēt), Gabra Mikāʾēlfr 37 l. 11 (ed.), 43 l. 35–36 (tr.), videasvid. መንግሥ፡
e) መጽሐፍ፡ ቤት፡ maṣḥaf bet literallylit. ‘house of books’, precise meaning unknown ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.), videasvid. መጽሐፍ፡
f) ንቡር፡ ቤት፡ nǝbur bet meaning unknown 11 l. 24 (ed.), 12 l. 12 (tr.), videasvid. ንቡር፡
g) እቃ፡ ቤት፡ ʾǝqā bet , ዕቃቤት፡ ʿǝqābet church treasuryen ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡
Cross-references: for እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ videasvid. ዐቃቢ፡ (TraCES)
h) ግምዣ፡ ቤት፡ gǝmžā bet storage houseen, treasuryen ውእቱ፡ ጊዜ፡ ሖረ፡ ኀበ፡ ግምዣ፡ ቤት፡ ታቦተ፡ እግዝእትነ፡ ማርያም፡ ወኀበ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ዘእግዝእነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ።Alors il entra dans le gemǧā bēt, chapelle de Notre-Dame Marie, et dans l’église de N. S. Jésus-Christfr 98 l. 14–16 (ed.), 111 l. 31–32 (tr.), videasvid. ግምዣ፡
Grébaut
ቤተ፡ ሐኖት፡ beta ḥanot «boucheriefr» ― የበጋማች፡ ቤት፡ Ms. BNFabb217, fol. 26r., videasvid. ሐኖት፡
53
ቤተ፡ ሞቅሕ፡ beta moqǝḥ «prisonfr» ― ግዛት፡ Ms. BNFabb217, fol. 39v. ( የግዛት፡ ቤት፡ 872; ግዛት፡ ቤት፡ 338.), videasvid. ሞቅሕ፡
93
Leslau
ቤተ፡ ሐኖት beta ḥanot tavernen, videasvid. ሐኖት፡ 238b
ቤተ፡ መሥዋዕት beta maśwāʿt altaren, videasvid. መሥዋዕት፡ 538b
ቤተ፡ መሪራን beta marirān a rebellious houseen, transcription of Heb. ‘beṯ mǝrī’ 360a
ቤተ፡ ሞቅሕ beta moqǝḥ prisonen, videasvid. ሞቅሕ፡ 354a
ቤተ፡ ሥዕል beta śǝʿl oratoryen, private chapel of a sovereign where there is an iconen (instead of an ark), videasvid. ሥዕል፡ 525a
Cross-references: for ቤት፡ ጠባቂ፡ videasvid. ጠባቂ፡
ʿāqqābi
1) እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ ʾǝqā bet ʿaqqābi keeper of the church treasury ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡ ቤት፡ under ቤት፡
2) (Dillmann a) ዐቃቤ፡ ʿaqqābe ዓቃቤ፡ ʿāqqābe Substantivumsubst. st.c. guardian ofen keeper ofen
a) ዓቃቤ፡ መርኆ፡ ʿāqqābe marḫo key-beareren ወዓቃቤ፡ መርኆ፡ ተርቢኖስ፡et le ʿāqābe marḫo, Tarbinosfr 34 l. 10–11 (ed.), 40 l. 7 (tr.), videasvid. መርኆ፡
b) ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ʿāqqābe saʿāt ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ነገደ፡ ክርስቶስ፡Le ʿāqābē saʿāt était Nagada Iyasusfr 29 l. 18 (ed.), 33 l. 16–17 (tr.), videasvid. ሰዓት፡
c) (Dillmann a ε) ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡ ʿāqqābe qamḥ keeper of cropsen ወረሰይዋ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ መዝብረ፡ ከመ፡ ልገተ፡ ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡They have converted the church into ruins like the hut of yield keeperen 78 § 154 (ed.), 45–46 § 154 (tr.), videasvid. ቀምሕ፡
d) ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ ʿāqqābe nǝwāya gǝbar keeper of the property ወዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበሪሃ፡ ለገበዝ፡ ጽንዕነ፡ ማርያም፡l’économe des biens de la cathédrale, Ṣeneʿena Māryāmfr 31 l. 13 (ed.), 36 l. 17–18 (tr.), videasvid. ንዋይ፡ , ግብር፡
e) ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ʿāqqābe ʾaskāren treasureren ወሶበ፡ ርእዮ፡ ከመ፡ መፍቀሬ፡ ንዋይ፡ ውእቱ፡ ረሰዮ፡ ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ዘውእቱ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ እንተ፡ ያስተጋብኡ፡ ቦቱ፡ ወርቀ፡ መባእ።lorsqu’il vit qu’il aimait les richesses, il lui avait donné (la charge de) aqābē askārēn, c’est-à- dire de (gardien de) la bourse des aumônes, où l’on réunissait l’or des oblationsfr 70 l. 29–31 (ed.), 81 l. 23–25 (tr.), videasvid. እስክሬን፡
f) ዓቃቤ፡ ገበዝ፡ ʿāqqābe gabaz ‘Il testo dice ዓቃቤ፡ ገበዝ . ገበዝ o ቄስ፡ ገበዝ è il titolo dell’addetto alla custodia dei beni della chiesa che ha anche l’incarico di aprirla a di chiuderla. Da notare che nessun dizionario di gəʼəz né di amarico registra questi due termini in coppia.’ 33 (145) n. 44, videasvid. ገበዝ፡
g) ዐቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿaqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿāqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿaqqābe ṣanṣan , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿāqqābe ṣanṣan lit. ‘keeper of the fly-whisk’ a title bestowed to a ruler of ʾƎndartā, also to a ruler of Tigray (Chernetsov, and after him Derat, identifies it with the title videasvid. ዓቃጼን፡ considered to be its later, abbraviated form .) ወበጊዜ፡ በአቱ፡ ውስተ፡ አናቅጺሃ፡ ቆሙ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ወነብ[ር]እድ፡ ዘአክሱም፡ በየማን፡ ወበፀጋም። እንዘ፡ ይከለክሉ፡ ይኂዞሙ፡ ጨንገረ፡ ዘአውልዕ፡ እስመ፡ ከማሁ፡ ሕጎሙ። ወበእንተዝ፡ ይሰመይ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡A son entrée aux portes de la ville, le roi avait à sa droite et à sa gauche le gouverneur du Tigré et l’administrateur d’Aksum qui portaient et agitaient, suivant l’usage, des rameaux d’olivier; c’est pour cela que l’on appelle le gouverneur du Tigré ʿAqâbê Ṣenṣenyâfr 49 l. 8–10, 50 l. 1–2 (ed.), p. 49 l. 9–12, 50 l. 1 (tr.); ዘኢይበውእ፡ ዓቃቤ፡ ጸንጸን፡ ወኢከንቲባ፡ ዘአልቦ፡ ግብረ፡ ለባዕድ፡ ዘእንበለ፡ አበ፡ ምኔት፡ ዘመጣዕ፡Que l’ʿaqqābē ṣanṣan n’entre pas, ni le kantibā, à l’exception de l’abbé de Maṭāʿfr 56, 57; ዓቃ፡ ጸንጸን፡ ባራ፡ ጽዮን፡le liqā{sic} ṣanṣan Bārā Ṣeyonfr 57, 58, videasvid. ጽንጽንያ፡
Grébaut
ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ʿaqqābe śǝrāy «médecinfr, pharmacienfr» ― ባለ፡ መድኃኒት፡ Ms. BNFabb217, fol. 51r., videasvid. ሥራይ፡
127
Leslau
ዐቃቤ፡ ሥራይ ʿaqqābe śǝrāy physicianen, whitch doctoren; see 182–3, videasvid. ሥራይ 536a
ዐቃቤ፡ ሰዓት ʿaqqābe saʿāt ‘Times Keeper’ for the emperor’s schedules as well as for the hours of the prayers 66a
ʿāqqābi
1) እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ ʾǝqā bet ʿaqqābi keeper of the church treasury ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡ ቤት፡ under ቤት፡
2) (Dillmann a) ዐቃቤ፡ ʿaqqābe ዓቃቤ፡ ʿāqqābe Substantivumsubst. st.c. guardian ofen keeper ofen
a) ዓቃቤ፡ መርኆ፡ ʿāqqābe marḫo key-beareren ወዓቃቤ፡ መርኆ፡ ተርቢኖስ፡et le ʿāqābe marḫo, Tarbinosfr 34 l. 10–11 (ed.), 40 l. 7 (tr.), videasvid. መርኆ፡
b) ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ʿāqqābe saʿāt ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ነገደ፡ ክርስቶስ፡Le ʿāqābē saʿāt était Nagada Iyasusfr 29 l. 18 (ed.), 33 l. 16–17 (tr.), videasvid. ሰዓት፡
c) (Dillmann a ε) ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡ ʿāqqābe qamḥ keeper of cropsen ወረሰይዋ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ መዝብረ፡ ከመ፡ ልገተ፡ ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡They have converted the church into ruins like the hut of yield keeperen 78 § 154 (ed.), 45–46 § 154 (tr.), videasvid. ቀምሕ፡
d) ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ ʿāqqābe nǝwāya gǝbar keeper of the property ወዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበሪሃ፡ ለገበዝ፡ ጽንዕነ፡ ማርያም፡l’économe des biens de la cathédrale, Ṣeneʿena Māryāmfr 31 l. 13 (ed.), 36 l. 17–18 (tr.), videasvid. ንዋይ፡ , ግብር፡
e) ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ʿāqqābe ʾaskāren treasureren ወሶበ፡ ርእዮ፡ ከመ፡ መፍቀሬ፡ ንዋይ፡ ውእቱ፡ ረሰዮ፡ ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ዘውእቱ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ እንተ፡ ያስተጋብኡ፡ ቦቱ፡ ወርቀ፡ መባእ።lorsqu’il vit qu’il aimait les richesses, il lui avait donné (la charge de) aqābē askārēn, c’est-à- dire de (gardien de) la bourse des aumônes, où l’on réunissait l’or des oblationsfr 70 l. 29–31 (ed.), 81 l. 23–25 (tr.), videasvid. እስክሬን፡
f) ዓቃቤ፡ ገበዝ፡ ʿāqqābe gabaz ‘Il testo dice ዓቃቤ፡ ገበዝ . ገበዝ o ቄስ፡ ገበዝ è il titolo dell’addetto alla custodia dei beni della chiesa che ha anche l’incarico di aprirla a di chiuderla. Da notare che nessun dizionario di gəʼəz né di amarico registra questi due termini in coppia.’ 33 (145) n. 44, videasvid. ገበዝ፡
g) ዐቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿaqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿāqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿaqqābe ṣanṣan , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿāqqābe ṣanṣan lit. ‘keeper of the fly-whisk’ a title bestowed to a ruler of ʾƎndartā, also to a ruler of Tigray (Chernetsov, and after him Derat, identifies it with the title videasvid. ዓቃጼን፡ considered to be its later, abbraviated form .) ወበጊዜ፡ በአቱ፡ ውስተ፡ አናቅጺሃ፡ ቆሙ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ወነብ[ር]እድ፡ ዘአክሱም፡ በየማን፡ ወበፀጋም። እንዘ፡ ይከለክሉ፡ ይኂዞሙ፡ ጨንገረ፡ ዘአውልዕ፡ እስመ፡ ከማሁ፡ ሕጎሙ። ወበእንተዝ፡ ይሰመይ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡A son entrée aux portes de la ville, le roi avait à sa droite et à sa gauche le gouverneur du Tigré et l’administrateur d’Aksum qui portaient et agitaient, suivant l’usage, des rameaux d’olivier; c’est pour cela que l’on appelle le gouverneur du Tigré ʿAqâbê Ṣenṣenyâfr 49 l. 8–10, 50 l. 1–2 (ed.), p. 49 l. 9–12, 50 l. 1 (tr.); ዘኢይበውእ፡ ዓቃቤ፡ ጸንጸን፡ ወኢከንቲባ፡ ዘአልቦ፡ ግብረ፡ ለባዕድ፡ ዘእንበለ፡ አበ፡ ምኔት፡ ዘመጣዕ፡Que l’ʿaqqābē ṣanṣan n’entre pas, ni le kantibā, à l’exception de l’abbé de Maṭāʿfr 56, 57; ዓቃ፡ ጸንጸን፡ ባራ፡ ጽዮን፡le liqā{sic} ṣanṣan Bārā Ṣeyonfr 57, 58, videasvid. ጽንጽንያ፡
Grébaut
ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ʿaqqābe śǝrāy «médecinfr, pharmacienfr» ― ባለ፡ መድኃኒት፡ Ms. BNFabb217, fol. 51r., videasvid. ሥራይ፡
127
Leslau
ዐቃቤ፡ ሥራይ ʿaqqābe śǝrāy physicianen, whitch doctoren; see 182–3, videasvid. ሥራይ 536a
ዐቃቤ፡ ሰዓት ʿaqqābe saʿāt ‘Times Keeper’ for the emperor’s schedules as well as for the hours of the prayers 66a
śǝʿl , ስዕል፡ sǝʿl pluralisPl. śǝʿlāt pictureen, iconen ፪ግምዘ[sic]፡ መንጦላዕት፡ ዘበዓላት፡ ፮ስዕለ፡ እግዝእትነ፡ ማርያም፡ ዘበዓላት፡2 stoffe colorate da tenda per le festività, 6 immagini di Nostra Signora Maria per le festività,it 41 IV l. 2–3 (ed.), 30 IV l. 3–4 (tr.); ወኆልቈ፡ አልባስኒ፡ መንጦላዕት፡ ዘግምዛ፡ ፪ ወዘዶቲ፡ ፪ ወዘሥዕል፡ ፩፡ አልባሰ፡ ታቦት፡ ፫Ed anche il numero dei tessuti, 2 tende di stoffa colorata, 2 di doti, 1 dipinta, 3 paramenti per il tābot,it 43 VI 19–20 (ed.), 36 l. 15–17 (tr.); [sic]፪ክደነ፡ ስዕል፡copertura per le immagini,it 44 VII l. 3 (ed.), 38 VII l. 3–4 (tr.); ፳ ሥዕል፡ ዘወርቅ፡ ፪ ወዘካልእ፡ ሥዕል፡ ፰2 immagini d’oro, 8 altre immagini,it 43 VI l. 24 (ed.), 36 l. 23–24 (tr.); ክዳነ፡ ሥዕል፡ ፩፡1 copertura per le immagini,it 44 IX l. 4 (ed.), 39 IX 5–6 (tr.); ወሥዕል፡ እግዝእትነ፡ ማርያም፡ ፯፡ ወሥዕለ፡ ስቅለት፡ ፩[፡]7 immagini di nostra Signora Maria, 1 immagine della Crocefissione,it 64 l. 4 (ed.), 53 l. 9–10 (tr.)
Compounds
a) ሥዕለ፡ አንበሳ፡ sǝʿla anbassā meaning unknown ደጄ፡ ሰላም፡ ዘሥዕለ፡ አንበሳ። ናዕዴር። ላዕላይ፡ ደጄ፡ ሰላም። ወውሣጣይ፡ ደጄ፡ ሰላም፡ ወቤተ፡ ግብር።et la porte principale (daǧē salām) du seʿela anbasā. ― Le Nāʿdēr [aura soin] de la partie supérieure (?) du (?) daǧē salām, [du] daǧē salām intérieur, et [de] la maison réservée à la préparation des espèces eucharistiques (bēta geber)fr 10 l. 24, 11 l. 1–2 (ed.), 11 l. 9–12 (tr.); ሰመረት፡ ዘቤተ፡ ጰንጠሌዎን፡ ይጸይሑ፡ ወይኰሰትሩ፡ እምሥዕለ፡ አንበሳ፡ እስከ፡ ውሣጣይ፡ ደጄ፡ ሰላም።― Samarat de Bēta Panṭalēwon aplanira et balayera [le sol de Ṣyon] à partir du seʿela anbasā jusqu’à la porte principale (daǧē salām) de l’intérieur.fr 11 l. 9–10 (ed.), 11 l. 22–25 (tr.), videasvid. ዐንበሳ፡
Grébaut
ሥዕል፡ śǝʿl , pluralisPl. ሥዕላት፡ śǝʿlāt «peinturefr, imagefr, portraitfr » ― ሥል፡ Ms. BNFabb217, fol. 53v.
ሥዕለ፡ ስቅለት፡ śǝʿla sǝqlat «crucifixfr» ― ሥዕለ፡ ስቅለት፡ Ms. BNFabb217, fol. 53v., videasvid. ስቅለት፡
134
Leslau
ሥዕል śǝʿl pictureen, paintingen, imageen, iconen, planen, modelen
ሥዕለ፡ ስቅለት śǝʿla sǝqlat iconen, figureen, videasvid. ስቅለት፡ 525a
Cross-references: for ቤተ፡ ሥዕል፡ videasvid. ቤት፡ (Leslau)
moqǝḥ , pluralisPl. mawāqǝḥt
Grébaut
ሞቅሕ፡ moqǝḥ , pluralisPl. መዋቅሕት፡ mawāqǝḥt «chaînefr, lienfr, compedesit (entrave pour les pieds)» ― ሰንሰለት፡ , የእግር፡ ብረት፡ Ms. BNFabb217, fol. 39v.
93
Leslau
ሞቅሕ moqǝḥ , (pluralisPl. መዋቅሕት፡ mawāqǝḥt ) chainen, banden, bonden, fetteren 354a
Cross-references: for ቤተ፡ ሞቅሕ፡ videasvid. ቤት፡
maśwāʿt , pluralisPl. maśwāʿǝtāt , maśāwǝʿ , maśāwǝʿt
Grébaut
መሥዋዕት፡ maśwāʿt , pluralisPl. መሣውዕ፡ maśāwǝʿ «sacrificefr» ― መሥዋዕት፡ Ms. BNFabb217, fol. 53v.
133
Leslau
መሥዋዕት፡ maśwāʿt (pluralisPl. መሥዋዕታት፡ maśwāʿǝtāt , መሣውዕ፡ maśāwǝʿ ) sacrificeen
መሥዋዕተ፡ ነፍስ maśwāʿǝtāta nafs self sacrificeen, videasvid. ነፍስ፡ 538b
Cross-references: for ቤተ፡ መሥዋዕት፡ videasvid. ቤት፡ (Leslau)
mangǝś Substantivumsubst.
a) tributeen ፈነወ፡ ይስሐቅ፡ መንግሠ፡ ለሐፄ፡ ብዙኃ፡ ቁማሽYesḥaq envoya comme tribut au Ḥaṣē une grande quantité d’habillementsfr 39 l. 33-34, 40 l. 1 (ed.), 46 l. 19-20 (tr.) ወአዘዘ፡ በህየ፡ ከመ፡ ያምጽኡ፡ መንግሠ፡ ጐጃም፡ ነጋሽ፡ አንበሳ፡ ዳዊት።It fit donner l’ordre au Nagash du Guadjâm, Anbasâ Dâwit, de venir lui payer son tributfr 160 l. 3-5 (ed.); 160 l. 4-5
b) the same as videasvid. መንግሥት፡
Cross-references: for መንግሥ፡ ቤት videasvid. ቤት፡
gǝmǧā , ግምዛ፡ gǝmzā , ግምዘ፡ gǝmza , ግምዣ፡ gǝmžā Substantivumsubst. ‘cloth of silk and gold thread; colored cloth (usually red, but often with other colors)’ 1918a ፳ግምዘ[sic]፡ ዘኢብቱክ፡ ፪ግምዘ[sic]፡ መንጦላዕት፡ ዘበዓላት፡20 stoffe colorate integre, 2 stoffe colorate da tenda per le festività,it 41 IV l. 2 (ed.), 30 IV l. 3–4 (tr.); ፳ወ፩ግምዛ፡ ዘኢተበትከ፡21 stoffe colorate integre,it 30 IV 10–11 (ed.), 41 IV 7–8 (tr.); ሞጣሕት፡ ዘግምዛ፡ ፵ወ፫፡43 stole di stoffa colorata,it 43 VI l. 20 (ed.), 36 l. 17 (tr.); ቆብዕ፡ ዘግምዛ፡ ፮፡6 cappucci di stoffa colorata,it 43 VI l. 24 (ed.), 36 l. 21 (tr.); [eraso ወ፸]፡ ግምዛ። ፲ወ፰ግምዛ፡ ዘኢብቱክ።70 stoffe colorate, 18 stoffe colorate integre,it 44 IX l. 3 (ed.), 39 IX 4–5 (tr.); ወሞጣሕት፡ ዘወትር፡ ዘግምዛ፡ ፱።9 stole di filo di tessuto colorato,it 64 l. 15 (ed.), 53 l. 22–23 (tr.); ወእምወዓልያኒሁ፡ ቦ፡ እለ፡ የአጥቁ፡ አርዋ፡ ወቦ፡ እለ፡ የአጥቁ፡ መንዱቄ፡ ወካልእኒ፡ ግምዣ፡ ዘዘዚአሁ፡ ኅብሩ።parmi ses hommes, les uns avaient disposé en signe de révérence leurs vêtements de soie bleue, d’autres le manduqē, d’autres encore leurs velours, chacun de sa couleurfr 38 l. 14–16 (ed.), 44 l. 22–24 (tr.); ቦዘይሁብ፡ ግምዣ፡ ቀሚስ፡ ምስለ፡ ግምዣ፡ መግነስ፡ ወመጠምጠሚያ፡L’un donna une tunique avec une pièce de soie et un turbanfr 122 l. 18–20 (ed.), 139 l. 11 (tr.); ወሰበረ፡ ይእተ፡ አምባ፡ ወቀተለ፡ ብዙኃነ፡ ሰብአ፡ ወአውረደ፡ እምኔሃ፡ ነጋሪተ፡ ወግምጃ።e quebrou a mesma amba, e matou muita gente, e retirou d’ella nagarit e gemja.pt 274 l. 1–3 (ed.), 211 l. 16–18 (tr.); ብዙኃ፡ ግምጃ፡ በቀላ፡ ወብዙኃ፡ ጁሕ፡ በቀላ፡beaucoup d’étoffes de soie rouge et de draps rougesfr 210 l. 14–15 (ed.), 220 l. 19 (tr.); ፩ግምዣ፡ ድባብ፡une ombrelle en soiefr 50 l. 5 (ed.), 60 l. 5–6 (tr.); ፭፡ ቀሚስ፡ ግምዣ፡cinq aubes en soiefr 50 l. 7 (ed.), 60 l. 7 (tr.); ግምዣ፡ ቀሚስ፡ ፪፡deux aubes en soiefr 65 l. 18 (ed.), 79 l. 4 (tr.); ግምዣ፡ መንጦላዕት፡ ፩።un voile en soiefr 71 l. 13 (ed.), 85 l. 27 (tr.)
Comparative and etymological data
from Amharic ግምጃ gǝmǧā , Tigrinya ግምጃ gǝmǧā 822; the meaning of ‘gǝmǧā’ has undergone change over time: originally the word referred to precious fabric whereas nowadays it is used for ordinary cotton. 1918a defines it as ‘cloth of silk and gold thread’. According to 272 it is coloured cloth made of cotton or silk. In contemporary Amharic it refers to cotton cloth, white or coloured (p.c. Wondwosen Adane).
Cross-references: for ግምዣ፡ ቤት፡ videasvid. ቤት፡ (TraCES)
ʾanǝst
Cross-references: for ረባሐ፡ አንስት፡ videasvid. ርባሕ፡ (Leslau)
marir , fem. መራር፡ marrār ; pluralisPl. መሪራን፡ marirān , fem. መራራት፡ marārāt
Grébaut
መሪር፡ marir , pluralisPl. መሪራን፡ marirān «amerfr»; fem. መራር፡ marrār , pluralisPl. መራራት፡ marārāt «amèrefr» ― መራራ፡ Ms. BNFabb217, fol. 36r.
83
Leslau
መሪር፡ marir ( fem. መራር፡ marrār ) bitteren, something bitteren, embittereden, ferociousen, provokingen, sorrowfulen, greviousen
መሪረ፡ marira bitterlyen 360a
Cross-references: for ቤተ፡ መሪራን፡ videasvid. ቤት፡ (Leslau)
ʾǝqā , ዕቃ፡ ʿǝqā Substantivumsubst. thing(s)en
Comparative and etymological data
from Amharic እቃ ʾǝqā
Cross-references: for እቃ፡ ቤት፡ videasvid. ቤት፡ (TraCES)