Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

, ባሐ፡ , በሐ፡ interjectio salutantis: ave!la χαῖρε [arab. بَخٍ بَخْ eugela, iola, evax!la]
b) ባሐ፡ vel በሐ፡ , ut: ንበላ፡ ባሐ፡ ወትረ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 165 ; በሐ፡ በልዋ፤ ተሳለምዋ፡ Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg. ; Mavâs’et; numerus significant sections.Mavâs. 5 ; ባሐ፡ ረቢ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 26,49 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,29 ; ባሐ፡ ንጉሦሙ፡ ለአይሁድ፡ Marci Evangelium.Marc. 15,18 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,3 ; quare ባሐ፡ ብሂል፡ i. est q. ave dicerela, salutarela: ወበሐሂ፡ ( ወባሐሂ፡ ) ኢትበልዎ፡ Epistola Joannis II.2 Joh. 10 ; Epistola Joannis II.2 Joh. 11 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 183 ; ኢትበሎ፡ በሐ፡ ወእመ፡ ይቤለከ፡ በሐ፡ ( εὐλογεῖν ) Regum liber biblicum IV.4 Reg. 4,29 versio novavers. nov.
c)cumc.pronomen suffixumpron. suff.: ባሐከ፡ (v. ባሕከ፡ ) ባሮክ፡ Reliquiae Baruch.Rel. Bar. ; በሐኪ፡ ኦማርያም፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 24 ; በሐኪ፡ ኦዐባይ፡ ሀገር፤ ሀገረ፡ ናግራን፡ Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg. ; ባሐኪ፡ ማርያም፡ Mavâs’et; numerus significant sections.Mavâs. 65 ; ባሕክን፡ Matthaei Evangelium.Matth. 28,9 ; ባሕከ፡ ሄርማ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 21 ; ባሕኪ፡ እግዝእትየ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 2. Voc. Ae.: በሐ፡ ሐዊሳ፡ ብ፡ ምንኛ፡ ዋልሕ።
Substantivumsubst.m. pluralisPl. አብሓኵ፡ (plerumque አብሐኵ፡ scriptum) [etymon obscurum est; nescio an componendum sit cum بَاكَ insilivitlaet coivitla, subegitla, sicut כֶּבֶשׂ a subigendolaet coëundoladictus est] mas gregisla, tam ovium quam caprarum, ariesla, hircusla: አብሓኵ፡ ዘአባግዕ፡ ወዘአጣሊ፡ οἱ τράγοι καὶ οἱ κριοί Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,35 ; አብሓኰ፡አባግዕ፡ κριοὶ τῶν προβάτων Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 64,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,20 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,22 ; አብሓኵ፡ κριοί Threni, liber biblicus.Thren. 1,6 ; በሐኵ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,22 ; Danielis prophetia.Dan. 8,3 sequensseq.; κριοὶ καὶ τράγοι በሐኵ፡ ወዳቤላ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,17 , at ዳቤላት፡ ወአብሓኵ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 39,18 ; τράγος በሐኵ፡ እንዘ፡ ይሜብል፡ ላዕለ፡ መርዔት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,66 ; praeterea Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 sequensseq.; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 32 al. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: በሐኵ፡ ዘ፡ የበግ፡ (v. የበግዕ፡ ) አውራ።
et ደቤላ፡ Substantivumsubst., m. , pluralisPl. ዳቤላት፡ et ደቤላት፡
1)mas pecoris caprini et ovilli,
a)hircusla, caperla: ደቤላ፡ ዘጠሊ፡ τράγος αἰγῶν Danielis prophetia.Dan. 8,5 sequensseq., ዳቤላ፡ ጠሊ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 123 (coll. Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,31 ); ማእከለ፡ በግዕ፡ ወበግዕ፡ ወማእከለ፡ በሐኵ፡ ወዳቤላ፡ (v. ደቤላ፡ ) κριῶν καὶ τράγων Hezekielis prophetia.Hez. 34,17 ; ፯ ደቤላት፡ Kuf. p. 64 (Vers. Lat.: hircila); አብሓኰ፡ ወአባግዐ፡ ወደቤላተ፡ (Vers. Lat.: arietes et oves et hircosla) Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 119 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 116 (ubi Versio Latina Jubilaeorum libri, exstat in libro: Monumenta sacra et profana e codicibus Bibl. Ambrosianae tom. I, fasc. I. ed Ceriani, Mediol. 1861. 4°.Vers. Lat.deest); arieslaautem in libro Kuf. exponitur በሐኵ፡ (quod nunc, Versione Latina inspecta, ad በሐኵ፡ col. 499 annotare juvat).
b)ariesla, Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,10 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,11 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,12 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,13 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,14 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,15 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,16 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,31 (ubi ex አባግዕ፡ nascuntur መሓስዕ፡ agni masculila, qui inde a commate 10 ዳቤላት፡ nominantur). Dubia est significatio in his loci: ደቤላተ፡ (v. ዳቤላተ፡ ) ወአብሓኰ፡ ወአስዋረ፡ κριοὺς καὶ μόσχους καὶ τράγους Hezekielis prophetia.Hez. 39,18 (at ex Hezekielis prophetia.Hez. 34,17 sequi videtur, interpretem non κριοὺς sed τράγους ዳቤላት፡ vertisse); ናሁ፡ አነ፡ እፈትሕ፡ ማእከለ፡ ደቤላ፡ ወጠሊ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 6 (ed. not able to find explanation in abbreviation listPlatt p. 40 ) ex Hezekielis prophetia.Hez. 34,17 (ubi quid Vers. Aeth. habeat, videas supra sub Nr. a).
2)mas pecoris bubuli, taurusla, Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 30, ubi refertur, Christianos ecclesiae primitivae Alexandriae aedificasse ecclesiam satis notam ውስተ፡ ዐጸደ፡ አልህምት፡ ኀበ፡ ጽንፈ፡ ባሕር፡ ; in eam irruptione facta Alexandrinos ethnicos Marcum Evangelistam cepisse et laqueum collo ejus injecisse ወሰሐብዎ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ሀገር፡ እንዘ፡ ይብሉ፡ ንስሐቦ፡ ለዳቤላ፡ ውስተ፡ ዐጸደ፡ ላህም፡ ; deinde in Sx. Enc.: ሰሐብዎ፡ በአሕባል፡ ውስተ፡ ዐጸደ፡ ስምዕ፡ ከመ፡ ዳቤላ፡ ; praeterea M.M. f. 43, ubi legitur: ማርቆስ፡ ወንጌላዊ፡ ሰበከ፡ በአድያመ፡ ግብጽ፡ ወለእስክንድርያ፡ ሰሐብዎ፡ ውስተ፡ ኰኵሕ፡ እንዘ፡ ይብሉ፡ ንስሐቦ፡ ለዳቤላ፡ ዘላህም፡ ወተክዕወ፡ ደሙ፡ ውስተ፡ አስኳት፡ Vocla. Aela.: ዳቤላ፡ ዘ፡ የፍየል፡ አውራ፡ ; በሐኵ፡ ዘ፡ የበግዕ፡ አውራ፡ [Hoc vocabulum quondam in libro das Buch Henoch, übersetzt und erklärt 1853 p. 279 cum amh. ዳቦል፡ c atulusla( not able to find explanation in abbreviation listIsenb. p. 165 ) composui, et collatis دُبْلٌ دَوْبَلٌ دُوَيْلٌ asellusla, دَوْبَلٌ porculus nefrenslaproprie fetumlaet pulloslabestiarum n. 1102significare censui, a ደበለ፡ vel دال eodem fere modo ductum, quo እጕል፡ ; እጓል፡ עֵגֶל a גלל . At usus loquendi supra descriptus non pullumlavel juvencumlased maremlaindicat, quare videas, annon ዳቤላ፡ a coëundoladictus sit (coll. זבל de hominibus Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,20 ). Plane reprobandum est, quod nonnulli conjecerunt, ዳቤላ፡ a δάμαλις ductum esse].
et ደቤላ፡ Substantivumsubst., m. , pluralisPl. ዳቤላት፡ et ደቤላት፡
1)mas pecoris caprini et ovilli,
a)hircusla, caperla: ደቤላ፡ ዘጠሊ፡ τράγος αἰγῶν Danielis prophetia.Dan. 8,5 sequensseq., ዳቤላ፡ ጠሊ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 123 (coll. Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,31 ); ማእከለ፡ በግዕ፡ ወበግዕ፡ ወማእከለ፡ በሐኵ፡ ወዳቤላ፡ (v. ደቤላ፡ ) κριῶν καὶ τράγων Hezekielis prophetia.Hez. 34,17 ; ፯ ደቤላት፡ Kuf. p. 64 (Vers. Lat.: hircila); አብሓኰ፡ ወአባግዐ፡ ወደቤላተ፡ (Vers. Lat.: arietes et oves et hircosla) Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 119 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 116 (ubi Versio Latina Jubilaeorum libri, exstat in libro: Monumenta sacra et profana e codicibus Bibl. Ambrosianae tom. I, fasc. I. ed Ceriani, Mediol. 1861. 4°.Vers. Lat.deest); arieslaautem in libro Kuf. exponitur በሐኵ፡ (quod nunc, Versione Latina inspecta, ad በሐኵ፡ col. 499 annotare juvat).
b)ariesla, Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,10 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,11 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,12 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,13 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,14 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,15 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,16 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,31 (ubi ex አባግዕ፡ nascuntur መሓስዕ፡ agni masculila, qui inde a commate 10 ዳቤላት፡ nominantur). Dubia est significatio in his loci: ደቤላተ፡ (v. ዳቤላተ፡ ) ወአብሓኰ፡ ወአስዋረ፡ κριοὺς καὶ μόσχους καὶ τράγους Hezekielis prophetia.Hez. 39,18 (at ex Hezekielis prophetia.Hez. 34,17 sequi videtur, interpretem non κριοὺς sed τράγους ዳቤላት፡ vertisse); ናሁ፡ አነ፡ እፈትሕ፡ ማእከለ፡ ደቤላ፡ ወጠሊ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 6 (ed. not able to find explanation in abbreviation listPlatt p. 40 ) ex Hezekielis prophetia.Hez. 34,17 (ubi quid Vers. Aeth. habeat, videas supra sub Nr. a).
2)mas pecoris bubuli, taurusla, Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 30, ubi refertur, Christianos ecclesiae primitivae Alexandriae aedificasse ecclesiam satis notam ውስተ፡ ዐጸደ፡ አልህምት፡ ኀበ፡ ጽንፈ፡ ባሕር፡ ; in eam irruptione facta Alexandrinos ethnicos Marcum Evangelistam cepisse et laqueum collo ejus injecisse ወሰሐብዎ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ሀገር፡ እንዘ፡ ይብሉ፡ ንስሐቦ፡ ለዳቤላ፡ ውስተ፡ ዐጸደ፡ ላህም፡ ; deinde in Sx. Enc.: ሰሐብዎ፡ በአሕባል፡ ውስተ፡ ዐጸደ፡ ስምዕ፡ ከመ፡ ዳቤላ፡ ; praeterea M.M. f. 43, ubi legitur: ማርቆስ፡ ወንጌላዊ፡ ሰበከ፡ በአድያመ፡ ግብጽ፡ ወለእስክንድርያ፡ ሰሐብዎ፡ ውስተ፡ ኰኵሕ፡ እንዘ፡ ይብሉ፡ ንስሐቦ፡ ለዳቤላ፡ ዘላህም፡ ወተክዕወ፡ ደሙ፡ ውስተ፡ አስኳት፡ Vocla. Aela.: ዳቤላ፡ ዘ፡ የፍየል፡ አውራ፡ ; በሐኵ፡ ዘ፡ የበግዕ፡ አውራ፡ [Hoc vocabulum quondam in libro das Buch Henoch, übersetzt und erklärt 1853 p. 279 cum amh. ዳቦል፡ c atulusla( not able to find explanation in abbreviation listIsenb. p. 165 ) composui, et collatis دُبْلٌ دَوْبَلٌ دُوَيْلٌ asellusla, دَوْبَلٌ porculus nefrenslaproprie fetumlaet pulloslabestiarum n. 1102significare censui, a ደበለ፡ vel دال eodem fere modo ductum, quo እጕል፡ ; እጓል፡ עֵגֶל a גלל . At usus loquendi supra descriptus non pullumlavel juvencumlased maremlaindicat, quare videas, annon ዳቤላ፡ a coëundoladictus sit (coll. זבל de hominibus Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,20 ). Plane reprobandum est, quod nonnulli conjecerunt, ዳቤላ፡ a δάμαλις ductum esse].
Substantivumsubst.m. pluralisPl. አብሓኵ፡ (plerumque አብሐኵ፡ scriptum) [etymon obscurum est; nescio an componendum sit cum بَاكَ insilivitlaet coivitla, subegitla, sicut כֶּבֶשׂ a subigendolaet coëundoladictus est] mas gregisla, tam ovium quam caprarum, ariesla, hircusla: አብሓኵ፡ ዘአባግዕ፡ ወዘአጣሊ፡ οἱ τράγοι καὶ οἱ κριοί Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,35 ; አብሓኰ፡አባግዕ፡ κριοὶ τῶν προβάτων Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 64,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,20 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,22 ; አብሓኵ፡ κριοί Threni, liber biblicus.Thren. 1,6 ; በሐኵ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,22 ; Danielis prophetia.Dan. 8,3 sequensseq.; κριοὶ καὶ τράγοι በሐኵ፡ ወዳቤላ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,17 , at ዳቤላት፡ ወአብሓኵ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 39,18 ; τράγος በሐኵ፡ እንዘ፡ ይሜብል፡ ላዕለ፡ መርዔት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,66 ; praeterea Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 sequensseq.; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 32 al. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: በሐኵ፡ ዘ፡ የበግ፡ (v. የበግዕ፡ ) አውራ።
I,2[denom. a nomine e radixrad. በዐለ፡ בָּעַל ܒܥܰܠ بَعَلَ et بَلِلَ derivato] dominium obtinere et exercere, dominarila, potestatem haberela, construitur cumc.c. ላዕለ፡ , ut: በሐኵ፡ እንዘ፡ n. 183 ይሜብል፡ ላዕለ፡ መርዔት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,66 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 2,12 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 6,12 romanae editionisrom.; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 19 ; cumc. ዲበ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 43 ; በ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10 ; cumc. ውስተ፡ terrae Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 22 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 40 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 43 ; cumc.Acc.: ገብር፡ ጠቢብ፡ ይሜብል፡ አጋእዝተ፡ አብዳነ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 17,2 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: መበለ፡ ዘ፡ ተዠሐረ፡ (v. ተዠረ፡ ). mabbala
Grébaut
መበለ፡ mabbala I,2 ይሜብል፡ , ይመብል፡ «avoir autoritéfr, maîtriserfr, prendre le dessusfr, inspirer respect et craintefr» ― ሰለጠነ፡ , ተፈራ፡ Ms. BNFabb217, fol. 39v.
93
Leslau
መበለ mabbala ruleen, domineeren, exercise authorityen, wield poweren, (Sw. in 183) behave arrogantlyen 328b
Substantivumsubst.m. pluralisPl. አብሓኵ፡ (plerumque አብሐኵ፡ scriptum) [etymon obscurum est; nescio an componendum sit cum بَاكَ insilivitlaet coivitla, subegitla, sicut כֶּבֶשׂ a subigendolaet coëundoladictus est] mas gregisla, tam ovium quam caprarum, ariesla, hircusla: አብሓኵ፡ ዘአባግዕ፡ ወዘአጣሊ፡ οἱ τράγοι καὶ οἱ κριοί Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,35 ; አብሓኰ፡አባግዕ፡ κριοὶ τῶν προβάτων Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 64,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,20 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,22 ; አብሓኵ፡ κριοί Threni, liber biblicus.Thren. 1,6 ; በሐኵ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,22 ; Danielis prophetia.Dan. 8,3 sequensseq.; κριοὶ καὶ τράγοι በሐኵ፡ ወዳቤላ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,17 , at ዳቤላት፡ ወአብሓኵ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 39,18 ; τράγος በሐኵ፡ እንዘ፡ ይሜብል፡ ላዕለ፡ መርዔት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,66 ; praeterea Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 sequensseq.; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 32 al. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: በሐኵ፡ ዘ፡ የበግ፡ (v. የበግዕ፡ ) አውራ።
Substantivumsubst.m. pluralisPl. አብሓኵ፡ (plerumque አብሐኵ፡ scriptum) [etymon obscurum est; nescio an componendum sit cum بَاكَ insilivitlaet coivitla, subegitla, sicut כֶּבֶשׂ a subigendolaet coëundoladictus est] mas gregisla, tam ovium quam caprarum, ariesla, hircusla: አብሓኵ፡ ዘአባግዕ፡ ወዘአጣሊ፡ οἱ τράγοι καὶ οἱ κριοί Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,35 ; አብሓኰ፡አባግዕ፡ κριοὶ τῶν προβάτων Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 64,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,20 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,22 ; አብሓኵ፡ κριοί Threni, liber biblicus.Thren. 1,6 ; በሐኵ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,22 ; Danielis prophetia.Dan. 8,3 sequensseq.; κριοὶ καὶ τράγοι በሐኵ፡ ወዳቤላ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,17 , at ዳቤላት፡ ወአብሓኵ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 39,18 ; τράγος በሐኵ፡ እንዘ፡ ይሜብል፡ ላዕለ፡ መርዔት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,66 ; praeterea Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 sequensseq.; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 32 al. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: በሐኵ፡ ዘ፡ የበግ፡ (v. የበግዕ፡ ) አውራ።
et ደቤላ፡ Substantivumsubst., m. , pluralisPl. ዳቤላት፡ et ደቤላት፡
1)mas pecoris caprini et ovilli,
a)hircusla, caperla: ደቤላ፡ ዘጠሊ፡ τράγος αἰγῶν Danielis prophetia.Dan. 8,5 sequensseq., ዳቤላ፡ ጠሊ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 123 (coll. Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,31 ); ማእከለ፡ በግዕ፡ ወበግዕ፡ ወማእከለ፡ በሐኵ፡ ወዳቤላ፡ (v. ደቤላ፡ ) κριῶν καὶ τράγων Hezekielis prophetia.Hez. 34,17 ; ፯ ደቤላት፡ Kuf. p. 64 (Vers. Lat.: hircila); አብሓኰ፡ ወአባግዐ፡ ወደቤላተ፡ (Vers. Lat.: arietes et oves et hircosla) Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 119 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 116 (ubi Versio Latina Jubilaeorum libri, exstat in libro: Monumenta sacra et profana e codicibus Bibl. Ambrosianae tom. I, fasc. I. ed Ceriani, Mediol. 1861. 4°.Vers. Lat.deest); arieslaautem in libro Kuf. exponitur በሐኵ፡ (quod nunc, Versione Latina inspecta, ad በሐኵ፡ col. 499 annotare juvat).
b)ariesla, Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,10 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,11 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,12 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,13 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,14 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,15 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,16 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,31 (ubi ex አባግዕ፡ nascuntur መሓስዕ፡ agni masculila, qui inde a commate 10 ዳቤላት፡ nominantur). Dubia est significatio in his loci: ደቤላተ፡ (v. ዳቤላተ፡ ) ወአብሓኰ፡ ወአስዋረ፡ κριοὺς καὶ μόσχους καὶ τράγους Hezekielis prophetia.Hez. 39,18 (at ex Hezekielis prophetia.Hez. 34,17 sequi videtur, interpretem non κριοὺς sed τράγους ዳቤላት፡ vertisse); ናሁ፡ አነ፡ እፈትሕ፡ ማእከለ፡ ደቤላ፡ ወጠሊ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 6 (ed. not able to find explanation in abbreviation listPlatt p. 40 ) ex Hezekielis prophetia.Hez. 34,17 (ubi quid Vers. Aeth. habeat, videas supra sub Nr. a).
2)mas pecoris bubuli, taurusla, Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 30, ubi refertur, Christianos ecclesiae primitivae Alexandriae aedificasse ecclesiam satis notam ውስተ፡ ዐጸደ፡ አልህምት፡ ኀበ፡ ጽንፈ፡ ባሕር፡ ; in eam irruptione facta Alexandrinos ethnicos Marcum Evangelistam cepisse et laqueum collo ejus injecisse ወሰሐብዎ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ሀገር፡ እንዘ፡ ይብሉ፡ ንስሐቦ፡ ለዳቤላ፡ ውስተ፡ ዐጸደ፡ ላህም፡ ; deinde in Sx. Enc.: ሰሐብዎ፡ በአሕባል፡ ውስተ፡ ዐጸደ፡ ስምዕ፡ ከመ፡ ዳቤላ፡ ; praeterea M.M. f. 43, ubi legitur: ማርቆስ፡ ወንጌላዊ፡ ሰበከ፡ በአድያመ፡ ግብጽ፡ ወለእስክንድርያ፡ ሰሐብዎ፡ ውስተ፡ ኰኵሕ፡ እንዘ፡ ይብሉ፡ ንስሐቦ፡ ለዳቤላ፡ ዘላህም፡ ወተክዕወ፡ ደሙ፡ ውስተ፡ አስኳት፡ Vocla. Aela.: ዳቤላ፡ ዘ፡ የፍየል፡ አውራ፡ ; በሐኵ፡ ዘ፡ የበግዕ፡ አውራ፡ [Hoc vocabulum quondam in libro das Buch Henoch, übersetzt und erklärt 1853 p. 279 cum amh. ዳቦል፡ c atulusla( not able to find explanation in abbreviation listIsenb. p. 165 ) composui, et collatis دُبْلٌ دَوْبَلٌ دُوَيْلٌ asellusla, دَوْبَلٌ porculus nefrenslaproprie fetumlaet pulloslabestiarum n. 1102significare censui, a ደበለ፡ vel دال eodem fere modo ductum, quo እጕል፡ ; እጓል፡ עֵגֶל a גלל . At usus loquendi supra descriptus non pullumlavel juvencumlased maremlaindicat, quare videas, annon ዳቤላ፡ a coëundoladictus sit (coll. זבל de hominibus Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,20 ). Plane reprobandum est, quod nonnulli conjecerunt, ዳቤላ፡ a δάμαλις ductum esse].
Substantivumsubst.m. pluralisPl. አብሓኵ፡ (plerumque አብሐኵ፡ scriptum) [etymon obscurum est; nescio an componendum sit cum بَاكَ insilivitlaet coivitla, subegitla, sicut כֶּבֶשׂ a subigendolaet coëundoladictus est] mas gregisla, tam ovium quam caprarum, ariesla, hircusla: አብሓኵ፡ ዘአባግዕ፡ ወዘአጣሊ፡ οἱ τράγοι καὶ οἱ κριοί Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,35 ; አብሓኰ፡አባግዕ፡ κριοὶ τῶν προβάτων Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 64,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,20 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,22 ; አብሓኵ፡ κριοί Threni, liber biblicus.Thren. 1,6 ; በሐኵ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,22 ; Danielis prophetia.Dan. 8,3 sequensseq.; κριοὶ καὶ τράγοι በሐኵ፡ ወዳቤላ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 34,17 , at ዳቤላት፡ ወአብሓኵ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 39,18 ; τράγος በሐኵ፡ እንዘ፡ ይሜብል፡ ላዕለ፡ መርዔት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,66 ; praeterea Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 sequensseq.; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 32 al. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: በሐኵ፡ ዘ፡ የበግ፡ (v. የበግዕ፡ ) አውራ።
(etiam ወግዐ፡ ) I,1[amh. ወጋ፡ ; נָגַח , وَجَأَ ] SubjunctivusSubj. ይውጋእ፡ ( Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 89,43 )
1)ferirelacornu, arietarela: ወጋእክሙ፡ ከመ፡ አስዋር፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,11 ; በሐኵ፡ ይወግእ፡ በአቅርንቲሁ፡ Danielis prophetia.Dan. 8,4 ; Hezekielis prophetia.Hez. 34,21 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 86,5 ; ለእመ፡ ወግአ፡ ላህም፡ ብእሴ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 21,28 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 22,11 ; Paralipomenon liber II.2 Par. 18,10 ; petulcum esselaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 21,29 .
2)pungerela, icerela, transfigerela: በኵያንው፡ ወግአኒ፡ ወረገዘኒ፡ liber Jobi.Job 16,13 ; ወግአኒ፡ ሦክ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 31,4 ; ἐκκεντεῖν Apocalypsis Joannis.Apoc. 1,7 ; Zachariae prophetia.Zach. 12,10 varia lectiovar.; Judicum liber.Jud. 9,54 .
3)contunderela, pulsarela, confoderela, percuterela, percellerela: ትወግኦሙ፡ ለአፍላግከ፡ ἐκεράτιζες Hezekielis prophetia.Hez. 32,2 ; hostes Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 43,7 ; κατακεντεῖν Judith liber apocryphus.Judith 16,12 ; ἐκκεντεῖν Josuae liber.Jos. 16,10 ; κατακόπτειν Josuae liber.Jos. 10,10 ; τιτρώσκειν Deuteronomium.Deut. 1,44 .
I,2[etiam ሐየጸ፡ q.v.; non tam cum ܚܙܳܐ חָזָה , quam cum حَاطَ attendit, cavitla, حَفِظَ ( ܚܰܦܶܛ ) animumlavel oculos intendit, custodivitlacomparandum videtur.]
1)spectarela, specularila, ( introspicerela, prospicerela, despectarela, perspicerela): ዘይሔውጽ፡ ὁ σκοπός Regum liber biblicum II.2 Reg. 18,26 ; ትሔውጽ፡ እምርሑቅ፡ ( κατασκοπεύειν ) Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,4 ; በሐውጾቱ፡ ἐν ὀπτασίαις αὐτοῦ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,16 ; አብድ፡ እምኆኅት፡ ይሔውጽ፡ ቤተ፡ ባዕድ፡ ( παρακύπτει εἰς ) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,23 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,23 ; እመስኮት፡ ትሔውጽ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 7,6 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 9,30 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 9,32 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 13,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 26,8 ; ይሔውጽ፡ እንተ፡ መስኮት፡ Canticum Canticorum.Cant. 2,9 ; Lucae evangelium.Luc. 24,12 ; ዘሐወጸ፡ ውስተ፡ ሕግ፡ Jacobi epistola.Jac. 1,25 ; ሐወጸት፡ እኪት፡ እምነ፡ መስዕ፡ n. 119 κακὰ ἐκκέκυφεν ἀπὸ βορρᾶ Jeremiae prophetia.Jer. 6,1 ; ይሔውጽ፡ ልበ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 1,6 . Etiam de sereno coeli vultulausurpatur Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 24,10 .
2)inspicerela, visitarela: ኢትትሀከይ፡ ሐውጾ፡ ድዉይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,35 ; liber Jobi.Job 2,11 ; Judicum liber.Jud. 15,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,36 ; ወአኀዊከ፡ ሐውጽ፡ ለሰላም፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,18 ; presbyteri et diaconila የሐውጽዎሙ፡ ለድውያን፡ Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 16. In specie usurpatur de Deola:
b)de Dei providentia: prospicerela, providerela: ሓውጾትከ፡ ἐπισκοπή liber Jobi.Job 10,12 ; liber Jobi.Job 7,17 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 8,5 ; liber Jobi.Job 6,14 ; liber Jobi.Job 29,4 . Rarius
c)recenserela, lustrarelapopulum, exercitum Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,12 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ሐወጸ፡ ዘ፡ ጐበኘ፡ አሻግሮ፡ ሐየሂ፡ ይ።
ḥawwaṣa
Grébaut
ሐወጸ፡ ḥawwaṣa I,2 ይሔውጽ፡ , የሐውጽ፡ «visiterfr, viserfr, regarder fixementfr, guetterfr, lorgnerfr, épierfr, observerfr» ― ጐበኛ፡ Ms. BNFabb217, fol. 27v.
57
Leslau
ሐወጸ ḥawwaṣa , () ሐወፀ ḥawwaḍa glanceen, look onen, look afteren, peepen, visiten, pay a visiten, watchen, observeen, exploreen, inspecten, overseeen, take care ofen, be solicitousen, (, ) spyen
ዘይሔውጽ zayǝḥewwǝṣ watchmanen 250
Substantivumsubst., m. et fem. (ut Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,23 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,20 ), Plur. ሐዘናት፡
1)tristitiala, moerorla, aegritudola, luctusla: λύπη ብዙኃን፡ እለ፡ ሞቱ፡ እንበይነ፡ ሐዘን፡ ሐዘኑ፡ ለልብ፡ ይሰብሮ፡ ለኀይል፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,18 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,19 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,20 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,23 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,1 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 14,13 ; Lucae evangelium.Luc. 22,45 ; Evangelium Joannis.Joh. 16,20 ; በሐዘን፡ ἐν λύπῃ Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,5 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 7,18 ; ἄλγημα Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 1,18 ; στεναγμός Jesaiae prophetia.Jes. 35,10 ; ἀκηδία Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,28 ; ἀθυμία Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,53 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 1,6 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 1,10 ; 1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 1,16 . Nonnumquam causa moerorisla: ሐዘን፡ ይእቲ፡ ለወላዲሃ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,4 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,23 . Tristitia in bonam partem ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 7,10 ; in malam Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 38 sequensseq.Etiam de luctu pro mortuislausurpatur, ut: እንተ፡ ኢፈጸመት፡ ዕድሜ፡ ሐዘነ፡ ምታ፡ ዘሞተ፡ quae tempus luctui pro marito mortuo definitum nondum explevitlaFetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 24,2 ; hinc በዜማ፡ ሐዘን፡ modis lugubrisla(de cantu) not able to find explanation in abbreviation listCod. Mus. Brit. XXVI .
3)solicitudola, curala: ሐዘን፡ ወትካዝ፡ μέριμνα καὶ φροντίς liber Jobi.Job 11,18 ; ዘእንበለ፡ ሐዘን፡ ἀμέριμνοι Matthaei Evangelium.Matth. 28,14 .
ḥazan , ḫazan
Grébaut
ሐዘን፡ ḥazan «chagrinfr, tristessefr, afflictionfr» ― አዘን፡ Ms. BNFabb217, fol. 28r.
59
ኀዘነ፡ ልብ፡ ḫazana lǝbb «regretfr» አዕረፈ፡ እንበለ፡ ኀዘነ፡ ልብ፡ ወሀከክ። 201, videasvid. ልብ፡
33
Leslau
ሐዘን ḥazan sadnessen, griefen, sorrowen, mourningen, afflictionen, melancholyen, careen 254a
Substantivumsubst., plerumque m. , ver et aestasla[Dubium est, utrum a verbo ሐገየ፡ (coll. ܚܓܳܐ festum celebravitla) an terminatione adjectivorum âvilavel âilaa nomine ሐግ፡ ( חָג ) a verbo חגג derivatum sit. Illud quoque in medio relinquimus, utrum ejus notio prima tempus festilavel festorum solemniumlaan tempus anni revertentisla(coll. حِجَّةٌ annusla) fuerit. Sed Geez populum hac voce pariter atque caeteris mensium et anni partium nominibus, prius quam suas in Abyssinia sedes occupavisset, usum ess satis constat]. Primitus መጸው፡ verlaet ጸዳይ፡ aestaslacommuni nomine ሐጋይ፡ comprehenduntur, nec nisi ubi (per libros in Geez linguam translatos) tria vel quatuor anni tempora distinguuntur, nomen generis in nomen speciei abiit.
a)Respondet θέρος aestasla በሐጋይ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,8 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,1 ; ወሐጋይ፡ ውእቱ፡ Judicum liber.Jud. 3,20 ; n. 131Regum liber biblicum II.2 Reg. 23,11 ; ቤተ፡ ሐጋይ፡ ὁ οἶκος ὁ θερινός Amosi prophetia.Am. 3,15 ; Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 52 ( oppositum, -o, -nituropp. ክረምት፡ ).
b)Ubi duo anni tempora distinguuntur ሐጋይ፡ semestre aestivum, ክረምት፡ hibernum significat: ሐጋይ፡ ወክረምት፡ ( θέρος καὶ ἔαρ , קַיִץ וָחֹרֶף ) Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,22 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 2,3 ; Aliis in locis θέρος καὶ ἔαρ ( קַיִץ וָחֹרֶף ) ክረምት፡ ወሐጋይ፡ redditur Zachariae prophetia.Zach. 14,8 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 73,18 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 29. Ex his locis tempus ሐጋይ፡ tempori ክረምት፡ oppositum esse apparet.
c)Inveniuntur loci, ubi ሐጋይ፡ a ማእረር፡ ( messela) distinctum vel tempus vernum et aestatis initiumlavel autumnumlasignificet: ኢክረምት፡ ወኢሐጋይ፡ ወኢማእረር፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 6,8 ; ወፈለጠ፡ እምውስቴቶሙ፡ ክረምተ፡ ወማእረረ፡ ወሐጋየ፡ በበኍልቆሙ፡ ወበበ፡ ጊዜሆሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,9 .
d)Quatuor tempora distinguuntur: ክረምት፡ መጸው፡ ማእረር፡ ሐጋይ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 6 ; ጸዳይ፡ መፀው፡ ሐጋይ፡ ክረምት፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 1 ; ጸዳይ፡ ሐጋይ፡ መጸው፡ ክረምት፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 39 ; unde መፀው፡ ሐጋይ፡ ጸዳይ፡ ab Aethiopibus (ut qui in sua terra quatuor tempora distinguere non consueverint) promiscue usurpari elucet. not able to find explanation in abbreviation listAt Abush. 4, ubi accuratius de hac re disputatur, ait: ሀለዉ፡ ፬ ዘመናት፤ ቀዳሚሆሙ፡ ዘመነ፡ መጸው፡ ወውእቱ፡ እልሐምል፡ ወልተውር፡ ወልዠውዛ፤ ወዘመነ፡ ሐጋይ፡ እልሰርጣን፡ ውአልሰድ፡ ውሰንብላህ፤ ወዘመነ፡ ጸዳይ፡ እልሚዛን፡ ወአቅረብ፡ ወቀውስ፤ ወዘመነ፡ ክረምት፡ እልዠድይ፡ ወደልው፡ ወልሑት፡ , unde ሐጋይ፡ aestatem esselaapparet.
e)Denique notandum est, liber Jobi.Job 38,32 Μαζουρώθ ክረምት፡ , Ἕσπερος ሐጋይ፡ vertisse Aethiopem. Videre licet, quae J. Ludolfus in Hist. Aeth. I, 5, 26–33 et Isenbergius in lexiconlex.amh. p. 93 sub voce በጋ፡ de temporibus anni, quae in Aethiopia distinguuntur, eorumque initiis annotaverunt. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ሐጋይ፡ ዘ፡ መዋዕለ፡ በጋ፡
ḥagāy
Grébaut
ሐጋይ፡ ḥagāy « deuxième partie de l’année abyssine; commence le 25 du mois de ታኅሳስ፡ , 2 janvier, (et va) jusqu’au 24 du mois de መጋቢት፡ , (1er avril). Contre Ludolf qui la met après la 3e partie ጸዳይ፡ »
65
Leslau
ሐጋይ ḥagāy , () ኀጋይ፡ summeren, dry seasonen (January-March) 228a
Substantivumsubst.
1)locus circumseptusla, septumla: ገብረ፡ ሎቱ፡ ሐጹረ፡ ሎቱሂ፡ ወለእንስሳሁ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,17 .
2)id quo aliquid circumdatur: sepesla, moeniala, propugnaculumla, munitiola: ማይ፡ ሐጹራ፡ (v. ሕጹራ፡ ) ὕδωρ κύλῳ αὐτῆς Nahum.Nah. 3,8 ; περίβολος Hezekielis prophetia.Hez. 40,5 ; ከመ፡ ይኩኑክሙ፡ ሐጹረክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 16,4 ; ሐጹራ፡ (v. አሕጹራ፡ ) τὰ συστήματα αὐτῶν Jeremiae prophetia.Jer. 28,32 ; sepes, quae igni violari potest F.N. 37.
3)circumvallatiola, vallumla: ውስተ፡ ሐጹሩ፡ ἐν τῇ περιοχῇ αὐτοῦ Hezekielis prophetia.Hez. 17,20 ; በሐጹር፡ ወበጥቅም፡ ( χαρακοβολία ) 17,17; χαράκωσις Deuteronomium.Deut. 20,20 ; ሕጽሩ፡ ሐጹረ፡ ውስተ፡ ሀገር፡ οἰκοδομήσατε χάρακα Regum liber biblicum III.3 Reg. 20,12 .
ḥaṣur
Grébaut
ሐጹር፡ ḥaṣur «enceintefr, circonvallationfr» ― አጥር፡ Ms. BNFabb217, fol. 30v.
67
Leslau
ሐጹር ḥaṣur fenced-in placeen, fenceen, wallen, hedgeen, enclosureen, ramparten, mounden, trenchen
ሐጹረ፡ መስቀል ḥaṣura masqal Rampart of the Crossen, a group of short poems for the days of the week, see 87ff; videasvid. መስቀል፡ 247b
II,1telo feririlavel transfigi juberelaaliquem, በሐጽ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 25 Enc. (Lud.).
( ጸኵ፡ ) vel ፃኵ፡ Substantivumsubst.[ שׁוֹק ܫܽܘܩܳܐ vel ܫܳܩܳܐ سَاقٌ crusla; ܫܳܩܳܐ ܥܶܠܝܳܬܳܐ coxala] coxala, coxendixla: ነደፍዎ፡ ፀኮ፡ τὰ ὑποχόνδρια Regum liber biblicum I.1 Reg. 31,3 ; ነደፍዎ፡ ( ለአስባስያኖስ፡ ) በሐጽ፡ ፀኮ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 349 ; እግዚአብሔር፡ ይትጋደሎ፡ ወአስዖዘዘ፡ ፀኮ፡ ወሰመዮ፡ እስራኤል፡ ወበእንተዝ፡ ኢይበልዑ፡ አይሁድ፡ ሥርዋተ፡ ፃኵ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 28. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ጸክ፡ (sic) ዘ፡ ባሐት፡ (Isenb. exhibet ባት፡ ).
, ባሐ፡ , በሐ፡ interjectio salutantis: ave!la χαῖρε [arab. بَخٍ بَخْ eugela, iola, evax!la]
b) ባሐ፡ vel በሐ፡ , ut: ንበላ፡ ባሐ፡ ወትረ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 165 ; በሐ፡ በልዋ፤ ተሳለምዋ፡ Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg. ; Mavâs’et; numerus significant sections.Mavâs. 5 ; ባሐ፡ ረቢ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 26,49 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,29 ; ባሐ፡ ንጉሦሙ፡ ለአይሁድ፡ Marci Evangelium.Marc. 15,18 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,3 ; quare ባሐ፡ ብሂል፡ i. est q. ave dicerela, salutarela: ወበሐሂ፡ ( ወባሐሂ፡ ) ኢትበልዎ፡ Epistola Joannis II.2 Joh. 10 ; Epistola Joannis II.2 Joh. 11 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 183 ; ኢትበሎ፡ በሐ፡ ወእመ፡ ይቤለከ፡ በሐ፡ ( εὐλογεῖν ) Regum liber biblicum IV.4 Reg. 4,29 versio novavers. nov.
c)cumc.pronomen suffixumpron. suff.: ባሐከ፡ (v. ባሕከ፡ ) ባሮክ፡ Reliquiae Baruch.Rel. Bar. ; በሐኪ፡ ኦማርያም፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 24 ; በሐኪ፡ ኦዐባይ፡ ሀገር፤ ሀገረ፡ ናግራን፡ Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg. ; ባሐኪ፡ ማርያም፡ Mavâs’et; numerus significant sections.Mavâs. 65 ; ባሕክን፡ Matthaei Evangelium.Matth. 28,9 ; ባሕከ፡ ሄርማ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 21 ; ባሕኪ፡ እግዝእትየ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 2. Voc. Ae.: በሐ፡ ሐዊሳ፡ ብ፡ ምንኛ፡ ዋልሕ።
, ባሐ፡ , በሐ፡ interjectio salutantis: ave!la χαῖρε [arab. بَخٍ بَخْ eugela, iola, evax!la]
b) ባሐ፡ vel በሐ፡ , ut: ንበላ፡ ባሐ፡ ወትረ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 165 ; በሐ፡ በልዋ፤ ተሳለምዋ፡ Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg. ; Mavâs’et; numerus significant sections.Mavâs. 5 ; ባሐ፡ ረቢ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 26,49 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,29 ; ባሐ፡ ንጉሦሙ፡ ለአይሁድ፡ Marci Evangelium.Marc. 15,18 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,3 ; quare ባሐ፡ ብሂል፡ i. est q. ave dicerela, salutarela: ወበሐሂ፡ ( ወባሐሂ፡ ) ኢትበልዎ፡ Epistola Joannis II.2 Joh. 10 ; Epistola Joannis II.2 Joh. 11 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 183 ; ኢትበሎ፡ በሐ፡ ወእመ፡ ይቤለከ፡ በሐ፡ ( εὐλογεῖν ) Regum liber biblicum IV.4 Reg. 4,29 versio novavers. nov.
c)cumc.pronomen suffixumpron. suff.: ባሐከ፡ (v. ባሕከ፡ ) ባሮክ፡ Reliquiae Baruch.Rel. Bar. ; በሐኪ፡ ኦማርያም፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 24 ; በሐኪ፡ ኦዐባይ፡ ሀገር፤ ሀገረ፡ ናግራን፡ Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg. ; ባሐኪ፡ ማርያም፡ Mavâs’et; numerus significant sections.Mavâs. 65 ; ባሕክን፡ Matthaei Evangelium.Matth. 28,9 ; ባሕከ፡ ሄርማ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 21 ; ባሕኪ፡ እግዝእትየ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 2. Voc. Ae.: በሐ፡ ሐዊሳ፡ ብ፡ ምንኛ፡ ዋልሕ።
, ባሐ፡ , በሐ፡ interjectio salutantis: ave!la χαῖρε [arab. بَخٍ بَخْ eugela, iola, evax!la]
b) ባሐ፡ vel በሐ፡ , ut: ንበላ፡ ባሐ፡ ወትረ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 165 ; በሐ፡ በልዋ፤ ተሳለምዋ፡ Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg. ; Mavâs’et; numerus significant sections.Mavâs. 5 ; ባሐ፡ ረቢ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 26,49 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,29 ; ባሐ፡ ንጉሦሙ፡ ለአይሁድ፡ Marci Evangelium.Marc. 15,18 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,3 ; quare ባሐ፡ ብሂል፡ i. est q. ave dicerela, salutarela: ወበሐሂ፡ ( ወባሐሂ፡ ) ኢትበልዎ፡ Epistola Joannis II.2 Joh. 10 ; Epistola Joannis II.2 Joh. 11 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 183 ; ኢትበሎ፡ በሐ፡ ወእመ፡ ይቤለከ፡ በሐ፡ ( εὐλογεῖν ) Regum liber biblicum IV.4 Reg. 4,29 versio novavers. nov.
c)cumc.pronomen suffixumpron. suff.: ባሐከ፡ (v. ባሕከ፡ ) ባሮክ፡ Reliquiae Baruch.Rel. Bar. ; በሐኪ፡ ኦማርያም፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 24 ; በሐኪ፡ ኦዐባይ፡ ሀገር፤ ሀገረ፡ ናግራን፡ Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg. ; ባሐኪ፡ ማርያም፡ Mavâs’et; numerus significant sections.Mavâs. 65 ; ባሕክን፡ Matthaei Evangelium.Matth. 28,9 ; ባሕከ፡ ሄርማ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 21 ; ባሕኪ፡ እግዝእትየ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 2. Voc. Ae.: በሐ፡ ሐዊሳ፡ ብ፡ ምንኛ፡ ዋልሕ።
, nonnumquam ሐዌሳ፡ , interjectio et admirantis et laetantis, (proprie: o commotionemlaanimi!), papae! euge! macte!la ሐዊሳ፡ ሐዊሳ፡ ለዝንቱ፡ ሐዋርያ፡ ( βαβαί ) o hujus apostolila(quam mirus est)! Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 12 ; Herodes Antonio ait:la n. 117 ሐዊሳ፡ ለምጽአትከ፡ ወለመዊኦትከ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 319 ; Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 325 ; ሐዌሳ፡ ለምጽአትከ፡ Lud. (ex hom. Theoph.). [Non est quod ad حَبَّذَا vel خَوشا recurramus]. Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.: በሐ፡ ሐዊሳ፡ ብ፡ ምንኛ፡ ዋልሕ።
III,3( denominatesdenom.a ሰላም፡ )
2)inter se consalutarela, salutem sibi invicem dicerela, salutatione exciperelaaliquem: እምድኅረ፡ ተሠይመ፡ ኤጲስ፡ ቆጶስ፡ ይሳለምዎ፡ ኵሉ፡ ለለ፩፡ Lud. e Synodo; በተሳልሞ፡ ዚአሁ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 175 ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 15 ; በሐ፡ በልዋ። ተሳልምዎ፡ Deg.
tasālama ወተባደረ፡ ከመ፡ ይሠየማ፡ ለከብካበ፡ መርዓ፡ ተሳለማ፡e gareggiò per essere in essa preposto, si unì al convito nuziale (Ap 19, 9)it 136 (216) l. 29-31 (ed.); 137 (217) l. 27-28 (tr.) (‘Per questo senso di ተሳለመ፡ , i.e. «si comportò amorevolmente, divenne una cosa sola», cf. 867 .’ 137 (217) n. 63 )
, ባሐ፡ , በሐ፡ interjectio salutantis: ave!la χαῖρε [arab. بَخٍ بَخْ eugela, iola, evax!la]
b) ባሐ፡ vel በሐ፡ , ut: ንበላ፡ ባሐ፡ ወትረ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 165 ; በሐ፡ በልዋ፤ ተሳለምዋ፡ Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg. ; Mavâs’et; numerus significant sections.Mavâs. 5 ; ባሐ፡ ረቢ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 26,49 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,29 ; ባሐ፡ ንጉሦሙ፡ ለአይሁድ፡ Marci Evangelium.Marc. 15,18 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,3 ; quare ባሐ፡ ብሂል፡ i. est q. ave dicerela, salutarela: ወበሐሂ፡ ( ወባሐሂ፡ ) ኢትበልዎ፡ Epistola Joannis II.2 Joh. 10 ; Epistola Joannis II.2 Joh. 11 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 183 ; ኢትበሎ፡ በሐ፡ ወእመ፡ ይቤለከ፡ በሐ፡ ( εὐλογεῖν ) Regum liber biblicum IV.4 Reg. 4,29 versio novavers. nov.
c)cumc.pronomen suffixumpron. suff.: ባሐከ፡ (v. ባሕከ፡ ) ባሮክ፡ Reliquiae Baruch.Rel. Bar. ; በሐኪ፡ ኦማርያም፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 24 ; በሐኪ፡ ኦዐባይ፡ ሀገር፤ ሀገረ፡ ናግራን፡ Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg. ; ባሐኪ፡ ማርያም፡ Mavâs’et; numerus significant sections.Mavâs. 65 ; ባሕክን፡ Matthaei Evangelium.Matth. 28,9 ; ባሕከ፡ ሄርማ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 21 ; ባሕኪ፡ እግዝእትየ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 2. Voc. Ae.: በሐ፡ ሐዊሳ፡ ብ፡ ምንኛ፡ ዋልሕ።
III,1et ተጻብሐ፡ III,3mane salutarelaaliquem vel se invicem: እመ፡ ረከብከ፡ ሰብአ፡ ኢትጸብሖ፡ (v. ኢታጻብሖ፡ II,2?) ወእመቦ፡ ዘተጸብሐከ፡ (v. ተጻብሐከ፡ ) ኢታውሥኦ፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 4,29 (in versio novavers. nov.: በሐ፡ ብሂል፡ ). Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.: ኢትጸባሕ፡ ዘ፡ ኢታውሥእ፡