Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

, ቍስጥ፡ , ቁስጥ፡ , ቈስጤ፡ costus^la, genus aromatis. [ قُسْطٌ קשְׁטְ ] ; ስምኪ፡ ሐዋዝ፡ እምነ፡ ከልበኔ፡ ወቅሱጥ፡ – : ቈስጥ፡ ብ፡ ሽቹ።

, m. et fem. , ስምዓት፡ , ስምዐታት፡

1)res audita^la, rumor^la, nuntius^la: መኑ፡ ገብረ፡ ዘንተ፡ ስምዐ፡ እምትካት፡ ἀκουστά ; ስምዐ፡ ኮነ፡ ; በከመ፡ ስምዕ፡ ዘሰማዕክሙ፡ ; ἀκοή ወንሕነኒ፡ ንሰምዕ፡ ሠናየ፡ ስምዐ፡ በላዕሌኪ፡ ; መኑ፡ አምነነ፡ ስምዐነ፡ .

2)testimonium^la, testificatio^la, contestatio^la ; ; ; ; ; ስምዐ፡ ሐሰት፡ καταψευσμός ; ስምዕ፡ በሐሰት፡ ; በእንተ፡ ስምዐ፡ ሐሰት፡ F.M. 24; ስምዓት፡ testium dicta^lavel responsa^laF.N. 43,12; ስምዑ፡ ለክርስቶስ፡ 2 ; ; ; ; ; in specie

a)testimonium^la, locus probans^la, argumentum^la(e libro allatum): ስምዐታት፡ ;

b)testimonium^laDei vel revelatio^la(cum praeceptis) עֵדיּת ; ; ; ; ቤተ፡ ስምዕ፡ σκηνὴ τοῦ μαρτυρίου ; ; ደብተራ፡ ቤተ፡ ስምዕ፡ ; (alias መርጡር፡ vel መርጡል፡ ).

c)martyrium^la: ከመዝ፡ ፈጸሙ፡ (martyres) ስምዖሙ፡ ; ምክንያተ፡ ስምዖሙ፡ causa martyrii eorum^la ; ሕማመ፡ ስምዕ፡

3), et , m. et fem. , testis^lavel testes^la: ስምዕ፡ አሐዱ፡ ; ; ኢትኩን፡ ስምዐ፡ በሐሰት፡ ላዕለ፡ ቢጽከ፡ ; ; ; ረሰይክዎ፡ ስምዐ፡ ለአሕዛብ፡ ; 1 ; ; ; creberrime: ስምዐ፡ ኮነ፡ testis fuit^lavel testatus est^la ; ; ለ፡ vel ላዕለ፡ prs. ( alicui^la) ; ስምዐ፡ ኮኑ፡ ላዕሌሁ፡ ከመ፡ ፍጹም፡ ውእቱ፡ ; በ፡ rei, ut ኮንኩ፡ ስምዐ፡ በዝንቱ፡ ; vel ለ፡ ; ; ስምዕ፡ ለዛቲ፡ ቃላት፡ ; vel በእንተ፡ ; ; vel ላዕለ፡ , ut: ኮንኩ፡ ስምዐ፡ ላዕለ፡ ዝንቱ፡ ነገር፡ ; ; እግዚአብሔር፡ ስምዕ፡ ላዕለ፡ ኵልያቲሁ፡ ; ከመ፡ , ut: ስምዐ፡ ኮነ፡ ከመ፡ ; . – In specie

4)martyr^laet martyres^la: ቂርቆስ፡ ዘኮነ፡ ስምዐ፡ ለክርስቶስ፡ Mavâs. 61; በዛቲ፡ ዕለት፡ ኮኑ፡ ስምዐ፡ ኮርኖስ፡ ወፊልሞና፡ ; ; alias creberrime in Sx. – Nota, ስምዕ፡ et ስም፡ in libris Mss. passim confundi. – : ስምዕ፡ ዘ፡ ምስክር፡

, m. et fem. , ስምዓት፡ , ስምዐታት፡

a)testimonium^la, locus probans^la, argumentum^la(e libro allatum): ስምዐታት፡ ;

c)martyrium^la: ከመዝ፡ ፈጸሙ፡ (martyres) ስምዖሙ፡ ; ምክንያተ፡ ስምዖሙ፡ causa martyrii eorum^la ; ሕማመ፡ ስምዕ፡

ስምዕ ሐሰት

, m. et fem. , ስምዓት፡ , ስምዐታት፡

a)testimonium^la, locus probans^la, argumentum^la(e libro allatum): ስምዐታት፡ ;

c)martyrium^la: ከመዝ፡ ፈጸሙ፡ (martyres) ስምዖሙ፡ ; ምክንያተ፡ ስምዖሙ፡ causa martyrii eorum^la ; ሕማመ፡ ስምዕ፡

(de forma gramm.§ 106) m. et fem. (ut ; ) mendacium^la[amh. ሐሰት፡ et አሰት፡ ]: ; ; ኢትሕርስ፡ ሐሰተ፡ ላዕለ፡ ቢጽከ፡ ; ; ; ; ሐሰት፡ ውእቱ፡ አውግሪነ፡ ; ኵሎሙ፡ ገብሩ፡ ሐሰተ፡ 6,13; ተወከልኪ፡ በሐሰት፡ 13,25; ሐሰተ፡ ትብል፡ ላዕለ፡ 47,16; ሐሰት፡ ኢይወጽእ፡ እምነ፡ አፉሁ፡ ; omnia Christianae doctrinae dogmata credo^la ወባሕቱ፡ ትንሣኤ፡ ሙታን፡ ሐሰተ፡ ይመስለኒ፡ ; መንፈሰ፡ ሐሰት፡ ; ; ስምዐ፡ ሐሰት፡ ; ሰማዕተ፡ ሐሰት፡ ; ነገረ፡ ሐሰት፡ ; ; ውሉደ፡ ሐሰት፡ ; ሀገረ፡ ሐሰት፡ ; ነቢያተ፡ ሐሰት፡ ; ከናፍረ፡ ሐሰት፡ ; እብነ፡ ሐሰት፡ lapillus adulterinus^laOrg.; በሐሰት፡ ἐπὶ ματαίῳ ; በከ፡ ወሐሰት፡ ገብሩ፡ አበዊነ፡ ጣዖቶሙ፡ . De ሐሰት፡ mendacio^latractatur F.M. 23. Dolus^la, fraus^la ; . ḥassat

Grébaut
ሐሰት፡ ḥassat «mensonge^fr» ― አሰት፡ Ms. BNFabb217, fol. 23v.
49

Leslau
ሐሰት ḥassat lie^en, falsehood^en, error^en
በሐሰት ba-ḥassat falsely^en 246a
መሐለ፡ በሐሰት maḥala ba-ḥassat perjure oneself^en, swear falsely^en, መሐለ 335b

Cross-references:

a) for ሰማዕተ፡ ሐሰት፡ ሰማዒ፡ (Leslau)

b) for ዜና፡ ሐሰት፡ ዜና፡ (Leslau)

አብጽሐ

II,1

1)pervenire facere

a)adducere^la, ducere^la, deducere^la, ; loci: ; ፈነወ፡ ሰብአ፡ ፈረስ፡ ያብጽሕዎሙ፡ ኢየሩሳሌም፡ ; ውስተ፡ , ut: ብእሲት፡ ኄርት፡ ሠናይ፡ መክፈልታ፡ ወታበጽሖ፡ ለፈራሄ፡ እግዚአብሔር፡ ውስተ፡ መክፈልቱ፡ ; ኀበ፡ ; ; ; ወሰደኒ፡ ኢየሩሳሌም፡ ወአብጽሐኒ፡ ኀበ፡ አንቀጽ፡ .

α)venire jubere^la: ፈነወ፡ ወአብጽሖ፡ ኀቤሁ፡

β)mira est versio ἐκδου θυγατέρα አብጽሓ፡ ለወለትከ፡ በዐቅማ፡ ወዕቀባ፡ .

b)afferre^la, perferre^la, epistolam ; አብጽሐ፡ መጽሐፈ፡ ኀበ፡ ባሮክ፡ ; ; nuntium: ትክልኑ፡ እላንተ፡ ነገረ፡ አብጽሖ፡ ኀበ፡ ኤርምያስ፡ ውስተ፡ ባቢሎን፡ ; n. 547alias res, ut: አዘዘ፡ በአብጽሖተ፡ ቃራራ፡

c)de viis, causis: ducere^la, ferre^la, inducere^la, adducere^laad aliquid: ስምዐ፡ ሐሰት፡ ላዕለ፡ ነፍስ፡ ዘያበጽሕ፡ ለሞት፡ ; ያበጽሕ፡ ለሞት፡ ሐዘን፡ ወትካዝ፡ ; ደኃሪታ፡ ( ለፍኖት፡ ) ታበጽሕ፡ ውስተ፡ ሲኦል፡ ; መዐት፡ ያበጽሕ፡ ኀበ፡ ቀቲል፡ .

d)adducere^laad finem: ከመ፡ ለፍጻሜ፡ ያብጽሕ፡ ወይግበር፡ ኵሎ፡ .

2)appetere^lavel appropinquare^lafacere^la: አቅረብኪ፡ መዋዕለኪ፡ ወአብጻሕኪ፡ ዕድሜ፡ ዓመትኪ፡ .

a)attingere facere^la(vel evehere^laaliquem ad^la): ያበጽሕዎ፡ እስከ፡ ደመና፡ .

b)assequi facere^la, et ኀበ፡ rei, ut: አብጻሕክዎ፡ ኀበ፡ ዘተመነየ፡

c)omisso objecto (sicut in Latino ad annum C perduxit^laet in Germano es auf 100 Jahre bringen^de): perducere^lai.e. pervenire ad^la, assequi^la, ኀበ፡ , ut: ኢያብጻሕኩ፡ ኀበ፡ ሥርዐቱ፡ ad gradum ejus nondum perveni^la ; , ut: እንተ፡ ኢያብጽሐት፡ መጠነ፡ አካል፡ (aliis in locis በጽሐት፡ ) maturam aetatem non assecuta^la ; ሶበ፡ አብጽሐ፡ ዝኩ፡ ሕፃን፡ ዐቅመ፡ ውርዛዌ፡

a)referre^lavel deferre^laaliquid ad aliquem i.e. indicare^la, nuntiare^la: ናብጽሕ፡ ለከ፡ ὑποδεικνύομέν σοι .

b)facere ut aliquid redundet ex aliqua re i.e. argumentis efficere^la, demonstrare^la, probare^la, convincere^la: ለእመ፡ አብጻሕክሙ፡ ሊተ፡ ከመ፡ ቤል፡ ይበልዕ፡ ἐὰν δείξητε ὅτι ; ἐπιδεικνύναι ; παρατίθεσται ; συμβιβάζειν Platt; ኢይክሉ፡ አብጽሖ፡ ሊተ፡ በዘ፡ ኵሉ፡ ዘያስተዋድዩኒ፡ ; Platt.

ስምዕ ስምዕ

, m. et fem. , ስምዓት፡ , ስምዐታት፡

a)testimonium^la, locus probans^la, argumentum^la(e libro allatum): ስምዐታት፡ ;

c)martyrium^la: ከመዝ፡ ፈጸሙ፡ (martyres) ስምዖሙ፡ ; ምክንያተ፡ ስምዖሙ፡ causa martyrii eorum^la ; ሕማመ፡ ስምዕ፡

, m. et fem. , ስምዓት፡ , ስምዐታት፡

a)testimonium^la, locus probans^la, argumentum^la(e libro allatum): ስምዐታት፡ ;

c)martyrium^la: ከመዝ፡ ፈጸሙ፡ (martyres) ስምዖሙ፡ ; ምክንያተ፡ ስምዖሙ፡ causa martyrii eorum^la ; ሕማመ፡ ስምዕ፡

ስምዕ

, m. et fem. , ስምዓት፡ , ስምዐታት፡

a)testimonium^la, locus probans^la, argumentum^la(e libro allatum): ስምዐታት፡ ;

c)martyrium^la: ከመዝ፡ ፈጸሙ፡ (martyres) ስምዖሙ፡ ; ምክንያተ፡ ስምዖሙ፡ causa martyrii eorum^la ; ሕማመ፡ ስምዕ፡

ስምዕ

, m. et fem. , ስምዓት፡ , ስምዐታት፡

a)testimonium^la, locus probans^la, argumentum^la(e libro allatum): ስምዐታት፡ ;

c)martyrium^la: ከመዝ፡ ፈጸሙ፡ (martyres) ስምዖሙ፡ ; ምክንያተ፡ ስምዖሙ፡ causa martyrii eorum^la ; ሕማመ፡ ስምዕ፡

ጥውየት

1)incurvatio^la, curvatura^la, inflexio^la: የውጣ፡ Graecorum scribitur ductu recto (sicut numerus ፲ ) ዘእንበለ፡ ጥውየት፡ M.M. f. 246; Lud. e Mss. Colb.

2)ethice: perversitas^la, pravitas^la, falsitas^la, ምንተ፡ ርኢኪ፡ በላዕሌየ፡ ጥውየተ፡ ; በከመ፡ ጥውየተ፡ ልቦሙ፡ ይሜህሩ፡ ቢጾሙ፡ ; ጥውየት፡ Judae Ischariotae ( ርትዐተ፡ ልቦሙ፡ ለሐዋርያት፡ ) F.N. 10,6; Deus ራትዕ፡ ዘእንበለ፡ ጥውየት፡ Lit. Epiph.; ስምዐ፡ ኮኑ፡ ሎቱ፡ አኮ፡ በጥውየት፡ F.M. 25,3.

አስምዐ

II,1

a)facere ut audiat^laaliquis: ለጽሙማን፡ ያሰምዖሙ፡ (i.e auditum restituere); ኣስምዕ፡ አሕዛበ፡ (v. ለአሕዛብ፡ ) ; ; : አስምዐኒ፡ ቃለከ፡ ; ; ; ኢታስምዖ፡ ቃለ፡ ዘይብል፡ ዘይብል፡ ረሐቁ፡ እምኔነ፡ ኵልክሙ፡

b)facere ut audiatur^laaliquid: ያሰምዕ፡ እግዚአብሔር፡ ቃለ፡ ስብሐቲሁ፡ ἀκουστὴν ποιεῖ ; ያሰምዖ፡ ድምፆ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ .

c)nuntiare^la, annuntiare^la: አስማዕኩከ፡ ; ; አስምዑ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ለ፡ pers. ; .

d)acclamare^la, inclamare^laalicui: አስምዕዎ፡ ቃለ፡ ሕሡመ፡ ወወገርዎ፡ በአእባን፡ ; .

e)vocem edere^lai.e. alta voce canere^la: ወያሰምዑ፡ መዘምራን፡

2)testari^la

a)testem adhibere^lavel invocare^la, contestari^laaliquem: አስምዕ፡ ሰማዕተ፡ ; አስምዕ፡ ሰብአ፡ ምእመናነ፡ ; ናሰምዕ፡ ለክሙ፡ ሰማየ፡ ወምድረ፡ ; ; ; ; 2

b)obtestari^la, teste invocato affirmare^la: በሰማዕት፡ አስምዐ፡ ለነ፡ ; ; ; ; ; : አስምዖ፡ ሎቱ፡ ; vel teste invocato annuntiare^laalicui aliquid: አስምዕ፡ ላቲ፡ ለኢየሩሳሌም፡ ኀጢአታ፡ ; vel teste invocato hortari et implorare^la: አስምዕ፡ ላዕሌሆሙ፡ ከመ፡ ኢየሀቡ፡ ; ; ; ; .

d)testimonium perhibere^la, testem esse^la: ስምዐ፡ ያሰምዕ፡ ላቲ፡ ; እስመ፡ እግዚአብሔር፡ አስምዐ፡ ማእከሌከ፡ ወማእከለ፡ ብእሲትከ፡ .

ግዕዝ

1)migratio^la

a)excessus^lamentis, ἔκστασις , ግዕዘ፡ ኅሊና፡ ; .

b)conversiones^lacoeli, ግዕዘ፡ ሰማይ፡ τροπαὶ οὐρανοῦ .

c): ii qui emigraverunt^la, secesserunt^la, liberi facti sunt^la. Hoc nomine ግዕዝ፡ populus Aethiopum, qui ex Arabia in Abyssiniam migravit, se ipse appellabat (cfr. አግዓዚ፡ ), I,4; 56 Deinde eodem nomine vocabantur

α)terra Aethiopum^lai.e. Abyssinia, sive ብሔረ፡ ግዕዝ፡ ; sive ግዕዝ፡ simplex, fem. , ut: ሰላም፡ ለከ፡ ቆመ፡ በቀልት፡ ወአርዝ፤ ዘፈረየተከ፡ ግዕዝ፤ ይስሐቅ፡ ጥቡዕ፡ ሰማዕተ፡ አምላክ፡ ዐዚዝ፤ ; እስከ፡ ዮም፡ ትትፌሣሕ፡ ግዕዝ፡ .

β)lingua Aethiopica^la, sive ልሳነ፡ ግዕዝ፡ sive ግዕዝ፡ simplex: ተዐልዋ፡ እምዕብራይስጢ፡ ኀበ፡ ግዕዝ፡ M.M. f. 49; ( ተተርጐመ፡ ).

2)plerumque m. , ግዕዛት፡ ( ; ). Sicut τρόπος vel ἀναστροφή

a)versandi vel agendi ratio^la, vita^la, mores^la, studium^la, sentiendi ratio^la, ingenium^la: በኵሉ፡ ግዕዝከ፡ ἀναστροφή ; ; ; ; ግዕዝኪ፡ τρόπος ; ዝኬ፡ ውእቱ፡ ግዕዞሙ፡ ( τρόπος pro τόπος ) ; βίος ግዕዝ፡ ዘእንበለ፡ ነውር፡ ; ἀγωγή ; ὁδός , ὁδοί , ታአምሩ፡ ግዕዞሙ፡ ለቴማን፡ ወእከዮሙ፡ ለሳባን፡ ; ይፈድዮ፡ ለሰብእ፡ በከመ፡ ግዕዙ፡ ; ዝንቱ፡ ውእቱ፡ ግዕዝኪ፡ እምንእስኪ፡ ; ; ኃጥእ፡ ዘክልኤቱ፡ ግዕዙ፡ ወምክዕቢተ፡ የሐውር፡ τρίβους ; ἡ ἔξοδος καὶ εἴσοδος ; ; ኵሉ፡ ሰብእ፡ ይረክብ፡ ዘከመ፡ ግዕዙ፡ ἔργα ; ἤθη ; ; ; ዘእንበለ፡ ግዕዝ፡ ἀθέμιτος 1 ; ὅρμημα ; διάνοια ; γνῶμαι ግዕዞሙ፡ ለረሲዓን፡ ; እለ፡ የሐውሩ፡ በግዕዞሙ፡ θελήματα ; ἐνθυμήματα ; ኀደጎ፡ በግዕዙ፡ በዘፈቀደ፡ διαβούλιον ; አልብየ፡ ዘከመ፡ ግዕዝየ፡ ἰσόψυχον ; እምልብሰቱ፡ ለሰብእ፡ ወእምሑረቱ፡ ወእምሠሐቁ፡ ይትዐወቅ፡ ግዕዙ፡ τὰ περὶ αὐτοῦ ; ; ለእመ፡ ኢኮነት፡ ከመ፡ ግዕዝከ፡ κατὰ χεῖρά σου ; ጠቢብ፡ በሥነ፡ ግዕዙ፡ ; እምነ፡ ግዕዙ፡ ያሜክርዎ፡ ለሰብእ፡ ; ለንኡስኒ፡ ወለዐቢይኒ፡ አሠኒ፡ ግዕዘከ፡ ወቃለከ፡ ; ኢትወልጥ፡ ግዕዘከ፡ μὴ ἀλλάξῃς σεαυτόν ; ወልድከ፡ ዘኢየሐውር፡ በግዕዝከ፡ ; ዘይቤለከ፡ ዐቢይ፡ ኦሆ፡ በሎ፡ ለግዕዙ፡ ; በግዕዘ፡ ልቦሙ፡ እኩይ፡ ; ; ; ዐርዮ፡ ግዕዝ፡ ὁμόνοια ; ብእሲ፡ ምስለ፡ ብእሲቱ፡ እለ፡ የኀብሩ፡ ግዕዘ፡ ; እምከመ፡ ዐረዩ፡ ግዕዛቲሆሙ፡ ; ውእቱ፡ እምሰብእ፡ ሠናያነ፡ ግዕዝ፡ Etiam pro variis aliis Graecorum vocibus usurpatur:

α) ላሕዎ፡ በከመ፡ ግዕዙ፡ κατὰ τὴν ἀξίαν αὐτοῦ ; κρίσιν .

β) δοκιμή .

γ) συνείδησις (conscientia vitae^lahoneste actae^la): ስምዐ፡ ግዕዝነ፡ ; በሠናይ፡ ግዕዝ፡ ; ; .

b)indoles^la, natura^la, essentia^la, ( Wesen^de) hominis: በኵሉ፡ ግዕዝክሙ፡ καρδίαις ; χάρισμα ; ኵሎሙ፡ እለ፡ ግዕዘ፡ (Platt ለግዕዘ፡ ) ነፍስቶሙ፡ ይገብሩ፡ οἱ κατὰ σάρκα ὄντες ; ; ; Dei: tres personae ይትወሐዱ፡ ለ፩ ዘውእቱ፡ ግዕዝ፡ Lud. e Mss. Colb.; ግዕዞሙ፡ ዘኢይትፈለጥ፡ Lit. Joh.

c)natura^la, indoles^larerum: ግዕዘ፡ ብሔር፡ ἴχνη ; ; ግዕዞን፡ ለአእባን፡ ; ሰማይ፡ ጥቀ፡ ሠናይት፡ ወብርህት፡ ፈድፋደ፡ በግዕዛ፡ ; ባሕር፡ ወለጠ፡ ግዕዞ፡ (cfr. ግዕዘ፡ ሰማይ፡ supra sub 1, b).

d)ratio^la, modus^la, in : ratione^la, ut: ከመ፡ ኢይትከየድ፡ (I ) ግዕዘ፡ ልስሐተ፡ ጼው፡ ግዱፍ፡ . n. 1189

3)In specie nomine ግዕዝ፡ , quatenus significat nativum^la, usitatum^la, simplex^la, appellantur

a)forma^lavel ordo literarum^laAlphabeti Aethiopici simplex^la, ut ሀ , ለ ( iis formis quae annexis vocalium notulis immutatae sunt, ut ሆ፡ ሂ፡ ሊ፡ al.).

b)primus e tribus canendi modis^la, quibus Abyssini in decantandis hymnis suis liturgicis utuntur ( ዕዝል፡ et አራራይ፡ ), communis^lavel simplex^la: ወእምዝ፡ ትብል፡ ጸሎተ፡ ቅዳሕ፡ ዘእምዳዊት፡ በዜማ፡ ግዕዝ፡ ; ; creberrime, ut: ህየንተ፡ ዕዝል፡ ዘነግህ፡ ግዕዝ፡ al.

ሰምዐ

I,1[ שָׁמַע , ܫܡܰܥ , سَمِعَ amh. ሰማ፡ ] ይስማዕ፡

1)audire^la: በከመ፡ ሰማዕክሙ፡ በእዘኒክሙ፡ ; ሰሚዖ፡ ; እንዘ፡ ይሰምዑ፡ ኵሎሙ፡ ; ; ; ; ; ; rei: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ስምዑኒ፡ ቃልየ፡ audite me vocem meam^lai.e. audite meam vocem^la ; ; ; ; ; እንዘ፡ , ut: ሰምዐቶ፡ እንዘ፡ ይብል፡ ἤκουσεν αὐτοῦ λαλοῦντος ; ; ; ; ; ; vel omisso እንዘ፡ ut ; ; ሰማዕክዎ፡ ይብለኒ፡ .

a)auditu praeditum esse^la ; ድንቅወ፡ ሰምዑ፡ ; ሰሚዕ፡ auditus^la(sensus) al.

b)audire i.e. auribus percipere^la, accipere^la, comperire^la, cognoscere^la( erfahren ), rei: እለ፡ ኢሰምዑ፡ ምግባርየ፡ ; ; ; ; ; ከመ፡ ይስማዕ፡ ዜናሃ፡ ዘከመ፡ ሀለወት፡ ; vel ከመ፡ et enuntiatione integra: ; ; ; ; ; ; ; ; ; እምኀበ፡ vel ኀበ፡ ejus, a^laquo auditur ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ለአከቶ፡ ትስማዕ፡ ጥዩቀ፡ ነገረ፡ በኀበ፡ መርዶክዮስ፡ μαθεῖν παρά ; vel እምነ፡ Platt; በእንተ፡ vel በላዕለ፡ causae, de^laqua auditur: ; ሶበ፡ ሰምዐ፡ መኰንን፡ በእንተ፡ ተኣምራት፡ ዘገብረ፡ ; Platt; ; ንስማዕ፡ በውስተ፡ አፉሃ፡ ἐρωτήσομεν τὸ στόμα ἀυτῆς .

c)auscultare^la, aures dare^la, attendere^laad quem vel quid, ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኪያየ፡ ያፀምኡኒ፡ ወይሰምዑ፡ ; ; ትስማዕ፡ እዝንየ፡ እንዘ፡ ያወጽኡ፡ ሊተ፡ እኩየ፡ ስመ፡ ; ሰሚዖተ፡ ተላህዮ፡ በዕንዚራ፡ ወአርጋኖን፡ ; ዲበ፡ ; ማእከለ፡ utriusque partis audiendae διακούειν (at አፅምአ፡ ማእከለ፡ ); እለ፡ ይሰምዑ፡ ትምህርተ፡ catechumeni^la

d)exaudire^la( erhören^de): ; ; ይሰምዐከ፡ ፍጡነ፡ ስእለተከ፡ ; ; ይሰምዖኑ፡ ጸሎቶ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ለ፡ objecti: ; በእንተ፡ de^la .

e)oboedire^la, n. 337obtemperare^la, morem gerere^la: ; ወልድ፡ ዘኢይሰምዕ፡ ἀνήκοος ; ; ; ; ; ; ይሰምዕዎ፡ ኵሎሙ፡ ; አበይክሙ፡ ሰሚዖትየ፡ ; ኢሰምዑ፡ ሕጎ፡ ; ዘይሰምዓ፡ ላቲ፡ ; ; ; .

f)accipere^la, admittere^la, ( assentire^la, probare^la): ላዕለ፡ ልሂቅ፡ ኢትስማዕ፡ ውዴተ፡ παραδέχεσθαι ; ; ሰምዐ፡ ነገረ፡ ብእሲቱ፡ ; ይሰምዐኒ፡ ቃልየ፡ ; ምክረ፡ ይሰምዕ፡ ; ኢሰምዐ፡ እምኔሁ፡ ejus consilium non admisit^la

g)audita intelligere^la: ኢይስማዕ፡ ፩፩ቃለ፡ እኁሁ፡ ; ንግር፡ ሱርስት፡ እስመ፡ ንሰምዕ፡ ; ; .

2)testem esse^la, testari^la( a ስምዕ፡ ); ግብረ፡ ሐዋርያት፡ (Actus Apostolorum) ትሰምዕ፡ ከመ፡ ወረደ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ በአምሳለ፡ ልሳናተ፡ እሳት፡ ; ኢትስማዕ፡ ለቢጽከ፡ ስምዐ፡ በሐሰት፡ οὐ ψευδομαρτυρήσεις ; ; በእንተ፡ .

ስምዕ

, m. et fem. , ስምዓት፡ , ስምዐታት፡

a)testimonium^la, locus probans^la, argumentum^la(e libro allatum): ስምዐታት፡ ;

c)martyrium^la: ከመዝ፡ ፈጸሙ፡ (martyres) ስምዖሙ፡ ; ምክንያተ፡ ስምዖሙ፡ causa martyrii eorum^la ; ሕማመ፡ ስምዕ፡

መጥበቢ

et , fem. መጥበቢት፡ sapientia imbuens^la, eruditor^la, institutor^la, doctor^la, magister^la: መጥበቢሆሙ፡ ለአብዳን፡ παιδευτής ; ሰሎሞን፡ መጥበቢ፡ ; episcopus sit መምህሮሙ፡ ወመጥበቢሆሙ፡ ለእለ፡ ይትቀነዩ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; መጥበቤ፡ ሕፃናት፡ በስምዑ፡ Enc.; ስምዑ፡ መጥበቢ፡ Enc.; ማርያም፡ መጥበቢተ፡ ዓለም፡ አባዲ፡ Cod. Mus. Brit. LVII,

ከንቲባ

kantibā , ካንቲባ፡ , kāntibā , ከንተብት፡ kantabt (for the plural form see 7 n. 2) (office) regional governor ስምዑ፡ ኦሰብአ፡ ሐማሴን፡ ንኡስክሙ፡ ወዓቢይክሙ፡ ከንተብት፡ ወመኬት፡ ተባዕት፡ ወአንስት፡ ‘Ascoltate, uomini dello Ḥamāsēn, piccoli e grandi tra di voi, kantibā e makēt, maschi e femmine!^it’ 37 I l. 5–6 (ed.), 33 I l. 6–8 (tr.); ወአሜሃ፡ አመ፡ ነሥኡ፡ ሓማሴን፡ ኪዳነ፡ እምኀ[sopra በ]፡ ንጉሥ፡ እንዘ፡ ከንቲባ፡ በእምነት፡ ወልደ፡ አሕዴ፡ አንበሳ፡ ወልደ፡ ዛናይ፡ ወልደ፡ ድማዛን። ወእምደቂቀ፡ ጠርቃይሂ፡ እንዘ፡ ከንቲባ፡ ንድኃን፡ ወልደ፡ ቴዎድሮስ፡ ወልደ፡ አሕዴ፡ አንበሳ፡ ወልደ፡ ጠርቃይ። ‘allora, quando lo Ḥamāsēn ricevette il patto dal re, mentre era kantibā Ba’emnat figlio di Aḥdē Anbasā figlio di Zānāy figlio di Demmāzān, dei figli di Ṭarqāy mentre era kantibā Nedḫān figlio di Tēwodros figlio di Aḥdē Anbasā figlio di Ṭarqāy,^it’ 37 I l. 13–16 (ed.), 34 I l. 9–12 (tr.); ውእቱ፡ ሠራቄ፡ መንግሥት፡ መናድሌዎስ፡ ዐላዌ፡ መንግሥት፡ ኩሞ፡ ወልደ፡ አዛዥ፡ ወናጎ፡ ወከንቲባ፡ እንግዳዣን፡ ዘአውረደ፡ ነስር፡ ቃና፡ ወወሀበ፡ ለይስሐቅ። ‘le ravisseur de l’empire Manādlēwos, le révolté du royaume Kumo, fils de l’azaž Wanāgo, et le kantibā Engedāžān, qui avait apporter la (trompette appelée) nasser qānā et l’avait donnée à Yesḥaq^fr’ 75 l. 35–36, 76 l. 1 (ed.), 87 l. 10–13 (tr.) ካልአንሰ፡ ሰየምት፡ እለ፡ ከመ፡ ሰራዌ፡ አቀፀን፡ ወካንቲባ፡ ሐማሴን፡ ወእለ፡ ከማሁ፡ ብዙኃን፡ ሰየምት፡ ተቀትሉ። ‘Les autres chefs, tels que le aqaṣan du Sarāwē, le Kāntibā du Ḥamāsēn, et d’autres comme eux, furent tués en grand nombre^fr’ 128 l. 25–26 (ed.), 146 l. 6–8 (tr.)

መኬት

maket possibly ‘serf’ (see also the comment below) ስምዑ፡ ኦሰብአ፡ ሐማሴን፡ ንኡስክሙ፡ ወዓቢይክሙ፡ ከንተብት፡ ወመኬት፡ ተባዕት፡ ወአንስት፡ ‘Ascoltate, uomini dello Ḥamāsēn, piccoli e grandi tra di voi, kantibā e makēt , maschi e femmine!^it’ 37 I l. 5–6 (ed.), 33 I l. 6–8 (tr.) ; ወአንትሙሂ፡ ደቂቀ፡ ደፈራ፡ ወመኬት፡ ተፈሥሑ፡ በወፂአ፡ ከበሳ፡ ወእግዚአብሔር፡ ይኩን፡ ምስሌክሙ፡ ‘Anche voi, figli di Dafarā e makēt, gioite per uscirvene all’altipiano e il Signore sia con voi,^it’ 37 I l. 22–23 (ed.), 34 l. 22–23 (tr.) (‘makēt ricorre anche più sotto, in diverso contesto; potrebbe essere spiegabile con l’identico termine tigrè, che vale «Höriger, Vasall – liegeman, vassal» ( 133 ), anche se la sua derivazione dalla radice mkt deve essere accolta con riserva; in più, l’esistenza del tigrino maqēt – discusso da 373–374 (§ 6. Ty. maqēt «vassallo»): il senso discenderebbe da quello di «cliente, protetto» in vocaboli sudarabici formati dalla stessa radice – crea per lo meno qualche imbarazzo; non sembra infatti possibile ammettere una derivazione troppo differente per due termini formalmente così vicini e di identico significato.’ 33 n. 42 )

ተሀከየ

III,1

1)segnitiae vel desidiae deditum esse^la; segnem, pigrum, otiosum, tardum esse vel fieri^la: አፍቀሩ፡ ጽሕ፡ በእገሪሆሙ፡ ወኢይትሀከዩ፡ ; ኢትትሀከዩ፡ nolite segnes esse^la ; ዘይጻሙ፡ በሥጋሁ፡ ወይትሀከይ፡ በነፍሱ፡ qui negotiosus est corpore et otiosus animâ^la, ; ኢናፅርዕ፡ ቅኔ፡ እደዊነ፡ ወኢንትሀከይ፡ C.c. ለ rei: ; ; ኢትትሀከዩ፡ ለንስሓ፡ ; et Infin.: ኢትትሀከዩ፡ ነዲፎታ፡ ; ( episcopus^la) ኢይትሀከይ፡ ጸዊመ፡

2)cunctari^la, haesitare^la, ὀκνεῖν , Infin.: ኢትትሀከይ፡ ሐውጾ፡ ድዉይ፡ μὴ ὄκνει ἐπισκέπτεσθαι ἄρρωστον ; ; ; ; .

3)languescere^la, intermittere^la, cessare^la, deficere^lain re peragenda: : ኢትትሀከይ፡ ጸሎተ፡ ne intermittas preces^la ; et Infin.: ኢትትሀከይ፡ ገቢረ፡ ሠናይ፡ μὴ ἀπόσχῃ εὖ ποιεῖν ; ; ; ; ኢይትሀከዩ፡ ወሪቀ፡ ውስተ፡ n. 11 ገጽየ፡ ; nec non እምነ፡ ut: ኢትትሀከይ፡ እደዊከ፡ እምነ፡ አግብርቲከ፡ ; { episcopus factus ኢተሀከየ፡ በውስተ፡ ሢመቱ፡ እምገድሉ፡ ቀዳሚ፡ }.

4)pusillanimem esse^lain re peragenda (cfr. كَهِيَ ): ኢትትሀከይ፡ ኰንኖቶ፡ μὴ ὀλιγοψυχήσῳς ἐν τῷ κρίνειν .

5)aversari^la, aspernari^la: ኢይትሀከይ፡ መዊተ፡ οὐ παραιτοῦμαι τὸ ἀποθανεῖν ; ዘእጽሕፍ፡ ለክሙ፡ ኢይትሀከይ፡ አንሰ፡ vobis scribere me non piget^la ; etiam cum እምነ፡ rei: ኢትትሀከይ፡ እመልእክት፡ ministerium ne asperneris^la (Lud.); .

tahakaya III,1; tahakkaya III,2
(Dillmann 1) , (Dillmann 2) ወይቤልዎ፡ ኢንትሀከይ፡ ንሕነ፡ ከመ፡ ንሖር፡ ኀበ፡ ሐፄጌ፡ ወኢናመከኒ፡ በመከራ፡ ክረምት። ‘“Nous ne désirons pas cesser d’aller (chez le) Ḥaṣēgē , nous n’allons pas chercher de prétextes dans les ennuis de la saison des pluies”^fr’ 54 l. 24–25 (ed.), 63 l. 36–37 (tr.); in the following ex. the verb takes the indirect object but the construction may be faulty: ዓዲ፡ ይቤሎሙ፡ እስኩ፡ ኢይትሀከይ፡ ለክሙ፡ እስመ፡ እወስደክሙ፡ ኀበ፡ ትረክቡ፡ ረባሐ፡ 158 l. 23–24 (ed.) Again he said to them, please do not be idle because I will take you where you will gain profit^en

Grébaut
ተሀከየ፡ tahakaya III,1 «aspernatus est^la, piger fuit^la» ― ሰነፈ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 1.
ተሀከየ፡ tahakkaya III,2 se livrer à la paresse^fr, être négligent, nonchalant^fr.
እመ፡ ፈቀደ፡ ኀበ፡ ቍጥዓ፡ ወመዓት፡ ዘተሠርዓ፡ ላዕሌነ፡ ሶበ፡ ሶበ፡ ይትሔከይ፡ ለይኩን፡ ቍጥዓሁ፡ ቱሱሐ፡ በምጣኔ፡ እስመ፡ ቀታልያን፡ ይትጌበሩ፡ ሰይፈ፡ እምነ፡ ኀፂን። Ms. BNFet110, fol. 43rb.
ስምዑ፡ ኦኖሎት፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ዘንተ፡ ይቤ፡ እግዚአብሔር፡ ናሁ፡ አነ፡ እትኃሠሥ፡ አባግዕየ፡ እምነ፡ ኖሎት፡ ወኢይርእይዎሙ፡ ዳግመ፡ ኖሎት፡ ወአድኅን፡ አባግዕየ፡ እምአፉሆሙ፡ ወኢይከውኑ፡ ካዕበ፡ መብልዓ፡ ሎሙ። ይደሉ፡ ከመ፡ ይለብው፡ እንከ፡ አይ፡ ኵነኔ፡ ይደልዎ፡ ለዘይትሔከይ፡ አስተሐምሞ፡ በእለ፡ ተሠይመ፡ ላዕሌሆሙ። Ms. BNFet110, fol. 38v a-b.
7

Leslau
ተሀከየ tahakaya , ( 7) ተሀከየ tahakkaya be sluggish^en, be slack^en, be slothful^en, be weary^en, be nonchalant^en, neglect^en, be negligent^en, be lazy^en, be indolent^en, be inert^en, be tranquil^en, be idle^en, be remiss^en, cease^en, hesitate^en, delay^en, decline^en, disdain^en 216b

ስምዕ ስምዕ

, m. et fem. , ስምዓት፡ , ስምዐታት፡

a)testimonium^la, locus probans^la, argumentum^la(e libro allatum): ስምዐታት፡ ;

c)martyrium^la: ከመዝ፡ ፈጸሙ፡ (martyres) ስምዖሙ፡ ; ምክንያተ፡ ስምዖሙ፡ causa martyrii eorum^la ; ሕማመ፡ ስምዕ፡

, m. et fem. , ስምዓት፡ , ስምዐታት፡

a)testimonium^la, locus probans^la, argumentum^la(e libro allatum): ስምዐታት፡ ;

c)martyrium^la: ከመዝ፡ ፈጸሙ፡ (martyres) ስምዖሙ፡ ; ምክንያተ፡ ስምዖሙ፡ causa martyrii eorum^la ; ሕማመ፡ ስምዕ፡

ስምዕ

, m. et fem. , ስምዓት፡ , ስምዐታት፡

a)testimonium^la, locus probans^la, argumentum^la(e libro allatum): ስምዐታት፡ ;

c)martyrium^la: ከመዝ፡ ፈጸሙ፡ (martyres) ስምዖሙ፡ ; ምክንያተ፡ ስምዖሙ፡ causa martyrii eorum^la ; ሕማመ፡ ስምዕ፡

መርዓ

( m. ),

1)nuptiae^la, solemnia nuptiarum^la, convivium nuptiale^la( γάμος , γάμοι ), ሶበ፡ ተፈጸመ፡ መዋዕለ፡ መርዓ፡ ; አዕበዮ፡ ለመርዓ፡ አስቴር፡ ; νύμφευσις ; በዓል፡ ዘመርዓ፡ ; ; ; መጋቤ፡ መርዓ፡ νυμφαγωγός ; ልብሰ፡ መርዓ፡ ; ቤተ፡ መርዓ፡ νυμφών cubiculum nuptiale^la ; vel domus nuptialis^laF.M. 32,7; ; ቤተ፡ መርዓ፡ ወከብካብ፡ F.M. 34,2; ከብካበ፡ መርዓ፡ Org.

2)Transfertur ad alia solemnia^lavel festa laeta^la, ut: መርዓ፡ መንግሥት፡ festum inaugurationis regis^la ; ላሕ፡ Org.; ለመርዓ፡ ስምከ፡ (v. ስምዕከ፡ ) ይትገበር፡ ከብካብ፡ solemnibus nominis^la( martyrii^la) tui apparantur epulae^la Enc.

marʿā

Grébaut
መርዓ፡ marʿā «noces^fr» ― ሰርግ፡ Ms. BNFabb217, fol. 37r.
86

Leslau
መርዓ marʿā wedding^en, marriage^en, marriage feast^en 356b

ህሶጵ

{ ህሦጱ፡ }, ህስጱ፡ , ሁስጱ፡ , ሁጱ፡ , ሆስጱ፡ (etiam per ሐ ) ὕσσωπος hyssopus^la: ; ; ቈጽለ፡ ህጱ፡ ; ; ; ; ; ሐምለ፡ ህስጱ፡ (var. ሆስጲ፡ et አዛብ፡ ) . – etiam አዛብ፡ – De hyssopi nomine inspicere licet 57 אֵזוֹב . – Voc. Ae.: ሁስጱ፡ ዘ፡ ሐዞ፡ ; aliud ሁስጱ፡ ዘ፡ ሰንበል፡ ሐዞሂ፡ ቍልቋስሂ፡ ( ቍልቋል፡ ?); 6: „Aethiopes fruticem esse censent, vernacule ስምዕዛ፡ dictum, quem juxta domos plantare solent“. hǝsop̣ , hǝśp̣u , hǝsp̣u , husp̣u , hup̣u , hosp̣u , hǝsop̣u

Grébaut
ህሶጱ፡ (cette forme ainsi ortographiée manque dans le ), «hyssopus^la». ― አሸክት፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 1.
5

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose