Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

( መክፈል፡ in Cod. CXLI), , m. et fem. , መክፈልታት፡

1)pars^la, ; ናሁዝ፡ መክፈልተ፡ ፍኖቱ፡ ; ; በብዙኅ፡ መክፈልት፡ πολυμερῶς ; n. 879 ረከቦሙ፡ መክፈልቶሙ፡ ἀπὸ μέρους ; ዝንቱ፡ ገጽ፡ ይትከፈል፡ ኀበ፡ ፰ መክፈልታት፡ F.N. 5; M.M. f. 15; ፬ መክፈልት፡ ዓመታት፡ , et መክፈልት፡ simplex καιροί .

2)pars rata^la, portio^la(quae alicui obtigit): μερίς መክፈልትየ፡ እምኵሉ፡ ስራሕየ፡ ; ; ትኄይስ፡ ንስቲት፡ መክፈልት፡ μικρὰ μερίς ; ; ; ምስለ፡ አራዊት፡ መክፈልቱ፡ ; ; ከመ፡ ንርከብ፡ ኅዳጠ፡ መክፈልተ፡ ውስተ፡ ደብረ፡ መቅድስከ፡ ; ; ; ; ; ; መክፈልተ፡ ገራህት፡ ; κλῆρος ; κληρονομία ; ; ; ; ; መክፈልታት፡ .

a) በ፡ rei: , vel ውስተ፡ ; vel per st.c.: መክፈልተ፡ ሠናይ፡ ኢያምሥጥከ፡ .

b)sors^la: ዝውእቱ፡ መክፈልቱ፡ ለኃጥእ፡ እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; κλῆρος .

c)munus^la: ሀብት፡ ወመክፈልት፡ – Voc. Ae.:^la መክፈልት፡ ዘ፡ ክፍያ።

አግዘፈ

II,1crassum^la, spissum reddere^la, crassificare^la: አግዝፎ፡ ሥጋ፡ ወአሥብሖቱ፡ ድካም፡ ውእቱ፡ τὸ στέαρ χαυνότης ἐστὶ τῷ σώματι , οὐκ ἰσχύς ; ፬ ግብር፡ ያገዝፉ፡ አባለ፤ በሊዐ፡ ሥጋ፡ ወሰትየ፡ ወይን፡ ወነዊም፡ በሐሩረ፡ ፀሓይ፡ ወለቢሰ፡ ክታን፤ ወ፬ ያደገድጉ፡ … ; አግዘፈ፡ ጽልመተ፡ .

a)obfirmare^la, rigidum facere^lacor, collum suum i.e. obstinatum^la, contumacem^la, obduratum^laanimo esse^la: አግዘፉ፡ ልቦሙ፡ ; ; አግዘፈ፡ ክሳዶ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; Rel. Bar.; ; ἐτραχηλίασεν ; የሐውራ፡ እንዘ፡ ያገዝፋ፡ ክሳዶን፡ ὑψηλῶ ͅ τραχήλῳ .

b)crassiorem i.e. copiosiorem et graviorem facere^laorationem: ab iis ignominia affectus ob orationem antea habitam አግዘፈ፡ ሎሙ፡ ነገረ፡

ነፋስ

, plerumque m. ( fem. Platt), ነፋሳት፡ ( Platt, perperam praebet ነፋስት፡ )

1)ventus^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ነፋስ፡ ዐቢይ፡ ; ; ነፋስ፡ ኀያል፡ ; ; ቈሪር፡ ነፋስ፡ ይነፍኅ፡ ; ; ነፋሰ፡ መርቄ፡ ; ነፋሰ፡ ዐውሎ፡ ; ነፋሰ፡ ደዌ፡ ἀνεμοφθορία ; ነፋሰ፡ ጽባሓዊ፡ ; ዐረባዊ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; እምከመ፡ መጽአ፡ ነፋስ፡ ; ዘይዴግን፡ ነፋሰ፡ ; አይኅ፡ ዘነፋስ፡ ; አውፅአ፡ ነፋሳተ፡ እመዛግብቲሆሙ፡ vers. alt; ; ፬ ነፋሳት፡ ; .

2)aër^la, aurae^la, ἀήρ ; ; ነፋስ፡ ዘፍጡነ፡ ይነፍኅ፡ ταχινὸς ἀήρ ; ; ; ምስለ፡ ነፋስ፡ ነበበ፡ εἰς ἀέρα λαλεῖ ; መኰንነ፡ ርእየተ፡ ነፋስ፡ ; ዘይሰርር፡ ውስተ፡ ነፋሳት፡ ; ; homo creatus est e መሬት፡ ቱሱሕ፡ በእሳት፡ ወነፋስ፡ ወማይ፡ ; ጠባይዕ፡

ነፍሰ

I,1[ נפשׁ ܢܦܫ نفس ] spirare^la, flare^la, de vento: ፬ ነፋሳት፡ ነፍሱ፡ (v. pro ይነፍኁ፡ ) ; ነፋሳት፡ ይነፍሱ፡ ዲበ፡ ምድር፡ .

ወቅፍ

(et ውቅፍ፡ ) , አውቃፍ፡ , አውቃፋት፡ [ وَقْفٌ armilla^la, הִקִּיף קוּף ; etiam ንቍበት፡ ]

1)armilla^la, brachiale^la, ψέλλιον ወቅፍ፡ (v. ውቅፍ፡ ) ; አውቃፍ፡ ; ; ወደይኩ፡ አውቃፋተ፡ ውስተ፡ እደዊኪ፡ ; περιδέξια ; χλιδῶνες , አውቃፋት፡ ; manus Mariae ኢኀሠሣ፡ አውቃፈ፡ ብሩር፡ ወወርቅ፡ ለስርጋዌሆን፡ III Sal.

2)annalus^la: ፬ አውቃፋት፡ in C ; al., text. Hebr. – : አውቃፍ፡ ዘ፡ አምባር።

ዐቀድ

vel ዕቀድ፡ dubiae significationis: ፬ አጻብዕ፡ ዘይትራከብ፡ ላዕሌሁ፡ ዐቀዱ፡ (v. ዕቀዱ፡ ) τεσσάρων δακτύλων τὰ κοιλώματα ; utrum taenia^la?^laan stria^la?^la(Significatio capitulum columnae^laquam Ludolfus statuit, ab hoc loco plane aliena est, commata 4 ).

ካዕበት

1)duplum^la: ወሀቦ፡ እግዚአብሔር፡ ለኢዮብ፡ ካዕበተ፡ ኵሉ፡ ንዋዩ፡ እምቀዲሙ፡ (v. ካዕበ፡ ኵሎ፡ ንዋዮ፡ ) ; ቦ፡ ዘይሁበከ፡ ወካዕበቶ፡ (v. ወክዕበቶ፡ ) ይትፈደየከ፡ ; ዘይነውኆ፡ ካዕበቶ፡ (v. ክዕበቶ፡ ) duplo^la ; ካዕበተ፡ ኀጢአታ፡ ; እፈድዮሙ፡ ካዕበተ፡ ዐመፃሆሙ፡ ; ; ; ; ; ; በአተ፡ ካዕበት፡ τὸ σπήλαιον τὸ διπλοῦν ; ; ; ትከውን፡ ዕለት፡ ካዕበተ፡ ሌሊት፡ .

2)duae partes^la .

3)praemittitur aliis nominibus numeralibus, ut latinum -plum^la, -plex^lasignificetur: ይፍዲ፡ ህየንተ፡ ዘሰረቀ፡ ፭ ካዕበተ፡ quincuplex^laF.M. 17,6; ፬ ካዕበተ፡ (Acc.) quadruplum^la, F.M. 17,7.

4)Adv. ካዕበተ፡

a)duplum^la, duplo magis^la, duplicitur^la: ለይኩን፡ ካዕበተ፡ ላዕሌየ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ ዘዲቤከ፡ ; ካዕበተክሙ፡ duplo magis quam vos^la .

b)bis^la: ካዕበተ፡ ምክዕቢተ፡ (v. ምክዕቢት፡ ) ; ካዕበተ፡ ሱበዔ፡ ሰየፍት፡ (i.e. XIV) Enc.; ካዕበተ፡ ዐሥሩ፡ Enc; ካዕበተ፡ ፳ Enc.

ክፍል

, plerumque m. , ክፍላት፡ et አክፋል፡

1)divisio^la, vox technica arithmeticae, ; ዘመጽአ፡ vel ዘወጽአ፡ እምክፍል፡ quod efficitur divisione (vel: quotus),

2)pars^la: ; ; ክፍል፡ et ክፍላት፡ ; ኵሉ፡ በበክፍሉ፡ ምግባረ፡ ሰብእ፡ ; ሠጠጦ፡ ( ለመጽሐፍ፡ ) በበክፍል፡ ; ፬ ክፍለ፡ ዓመት፡ ; ; pars diei ; ለዐሠርቱ፡ ክፍል፡ ተሠርዐ፡ ዓለም፡ ; ክፍላት፡ (in quas regnum divisum est) ; de partibus i.e. sectis populi Judaeorum (Pharis., Sadd., Ess.)

3)pars rata^la, portio^la(quae alicui obtigit), μερίς , ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እስራኤል፡ ኮነ፡ ክፍለ፡ እግዚአብሔር፡ ; ክፍልየ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ክፍለ፡ ቈናጽል፡ ይኩኑ፡ ; ክፍለ፡ ዕፄ፡ ; እንዘ፡ ይፌንዉ፡ ክፍለ፡ ለቢጾሙ፡ ; ; ዘረከበ፡ ክፍለ፡ በትንሣኤ፡ ὁ ἔχων μέρος ἐν (qui habet partem in)^la ; አልብከ፡ ክፍለ፡ ምስሌየ፡ ; Lud. Comm. hist.p. 328 n. 79; መፍቀሬ፡ አፈድፍዶ፡ ክፍል፡ qui portionem praeter alios praecipuam habere amat^la, Lud. Comm. hist. p. 319 n. 60; ዝንቱ፡ ውእቱ፡ አክፋሊሆሙ፡ ; passim sors^la: ; ; Lud. Comm. hist.p. 495 n. 8.

4)sectio^la, classis^la, ordo^la, διαιρέσεις , ክፍል፡ et ክፍላት፡ ; ; ; sunt ፫ ክፍለ፡ መሐላ፡ (tria genera juramenti) F.M. 22,5; F.M. 5,2 ( ተከፍለ፡ ); መዓርገ፡ ክህነት፡ ትትከፈል፡ ለኀበ፡ ብዙኃን፡ ክፍላት፡ F.M. 25,1; in specie

a)sectio libri^la, caput^la, capitulum^la, lectio^la: ኣስተጋብእ፡ ሎሙ፡ ክፍላተ፡ በዘዚአሁ፡ ጾታሁ፡ እምኵሉ፡ ጉባኤ፡ ቀኖናት፡ F.M. 1,2; ክፍል፡ ቀዳማዊ፡ ይትከፈል፡ ኀበ፡ ፫፡ አክፋል፡ F.N. 24,1; አክፋል፡ እንተ፡ ትትነበብ፡ ላዕለ፡ መቃብራት፡ ; ክፍላት፡ F.N. 12.

b)pars^lavel caput^lamateriae tractandae: እግዚእን፡ አስተጋብአ፡ ሥርዐተ፡ ፍድፋዴ፡ ዓለማውያን፡ ላዕለ፡ ፫ ክፍል፡ ({hat den Vorzug der Punkten zusammengefaßt}) al.

ወንጌል

, m. et fem. , ወንጌላት፡ , εὐαγγέλιον evangelium^la, ; ዛቲ፡ ወንጌል፡ ; ይሰበክ፡ ዝወንጌለ፡ መንግሥት፡ ; ; ; ; 1 ; ; ብስራተ፡ ወንጌል፡ ዘቅዱስ፡ ማርቆስ፡ Cod. Mus. Brit. V III,2,d; በከመ፡ ይቤ፡ ወንጌል፡ ቅዱስ፡ ; ወንጌል፡ ዘማቴዎስ፡ ዘማርቆስ፡ al.; ጸሎተ፡ ወንጌል፡ ወአቡነ፡ ዘበሰማያት፡ ; ጸሎተ፡ ወንጌል፡ እግዚአብሔር፡ እግዚኦ፡ ; ; ወንጌል፡ evangelia^laopponitur Paulo et Apostolo (i.e. epistolis Pauli caeterorumque Apostolorum); ፬ ወንጌላት፡ Cod. Mus. Brit. V III,1; Cod. Bibl. Bodl. X,1; nonnumquam ወንጌል፡ pericopam vel lectionem Evangelii significat. wangel

ወንጌላዊ

1)evangelista^la, ; ; ወንጌላውያን፡ Cyr. c. ; ፬ ወንጌላውያን፡ ; ዘወንጌላውያን፡ ትምህርት፡ εὐαγγελικὴ παράδοσις Cyr. ad

2)evangelicus^la: ሃይማኖት፡ ወንጌላዊት፡ ἡ πίστις ἡ εὐαγγελική ; ጸሎት፡ ወንጌላዊት፡

3)evangelio addictus^la, Christianus^la, ኦሪታዊ፡ (Judaeo) M.M. f. 27; Enc.; ሕዝበ፡ ወንጌላውያን፡ Lud.

ወንጌላዊያን wangelāwiyān , xxva; 11b l.22 (ed.)

ገጽ

, fere ubique m. , et , ገጻት፡ [etymon non liquet; quaeritur annon cum ܚܙܳܐ חָזָה componendum sit, quamquam etiam ea, quae Arabum lexicographi de غَضَاضٌ notant, respiciendum videtur]

1)facies^la, bestiarum ; ; ; hominum, angelorum, Dei: ; ; ; ; ይከድኑ፡ ገጾሙ፡ ; እምኵሉ፡ ገጽ፡ ; ; ገጽ፡ et ገጻት፡ ; ከመ፡ ኣስሕቶ፡ በገጽየ፡ ; ከደነኒ፡ ኀፍረት፡ ገጽየ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; 2 ; ; ; n. 1209 ወድቀት፡ በገጻ፡ ; ; ; ሰገደ፡ በገጹ፡ ; ይወድቁ፡ በገጻቲሆሙ፡ ; ይትኀፀቡ፡ ገጻቲሆሙ፡ ወእገሪሆሙ፡

a)vultus^la: ; ; ; ግሩመ፡ ገጽ፡ ; ልቡ፡ ለሰብእ፡ ይዌልጦ፡ ገጾ፡ ; ይመይጥ፡ ገጾ፡ ; እምገጹ፡ ይትዐወቅ፡ ጠቢብ፡ ; ; በገጽ፡ ንጹሕ፡ ; ገጽ፡ ብሩህ፡ ; ዘይገብር፡ ምጽዋተ፡ እንዘ፡ ይበርህ፡ ገጹ፡ ; ብርሃነ፡ ገጽከ፡ ; ወድቀ፡ ገጽከ፡ ; ወድቀ፡ ገጽየ፡ በገዓር፡ ; ኢትወድቅ፡ ገጽከ፡ ; ; .

b)oculi^la, aspectus^la, conspectus^la: ይሢም፡ ገጾ፡ ኀቤከ፡ ; ኢያጸንዕ፡ ገጽየ፡ ላዕሌክሙ፡ ; ; ; ሜጠ፡ ገጸ፡ እምነ፡ ; ; ; ; ኀቤየ፡ ገብአ፡ ገጾሙ፡ ; ኣቀውም፡ ገጽየ፡ ላዕለ፡ ብእሲ፡ ; ; ገጸ፡ እግዚአብሔር፡ ኀበ፡ እለ፡ ይገብሩ፡ እኩየ፡ ; ; እፎ፡ ኣሌዕል፡ ገጽየ፡ ቅድመ፡ ኢዮአብ፡ ; አትሐታ፡ ገጾን፡ ; ለጊዜ፡ ገጽከ፡ ; ; ; ለርእየ፡ ገጽ፡ .

α)coram^la, sive: በገጸ፡ ኵሎን፡ ; sive: ውስተ፡ ገጹ፡ ለሰብእ፡ , sive ቅድመ፡ vel በቅድመ፡ ገጸ፡ ጲላጦስ፡ ; ; ; al.

β) ቅድመ፡ ገጸ፡ … ante^la ; .

γ) እምነ፡ ገጸ፡ (ex Hebraismo i.q. מִפְּנֵי ) vel እምቅድመ፡ ገጸ፡ sive e conspectu^la ; ; ; ; vel procul a conspectu^la ; ; sive ab^la ; ; እምገጸ፡ እዴከ፡ ; sive a parte^la vel ante^la ; sive prae^la, ob^la, propter^la: እምገጸ፡ ዐመፃ፡ ; እምገጸ፡ እሳት፡ .

c)species^la, forma^la, aspectus^la, hominis, ut: ሜጠ፡ ገጾ፡ ; ὄψις ; ገጸ፡ ዘማ፡ ኮንኪ፡ ; ለገጽ፡ ; rerum: ; ; ; እምነ፡ ከንቱ፡ ዘአልቦቱ፡ ገጸ፡ ἐξ ἀμόρφου ὕλης ; species^lavero: በገጸ፡ ጽድቅ፡ sub specie veri ( አገጸወ፡ ); etiam species^lai.e. res visa^la: ὄψις .

α)effigies^la, imago^la: ዘውእቱ፡ ገጹ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; Christus est ገጹ፡ ወአርአያሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ χαρακτὴρ καὶ ἀπαύγασμα τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ

β)species^lavel facies^laalicujus respicienda^lavel reverenda^la: ዘያከብር፡ ገጸ፡ ልሂቅ፡ ; ; ይትቄበሎ፡ ለገጽየ፡ ; in malam partem: ኢትኩን፡ ለገጸ፡ ሰብእ፡ ሃይማኖትክሙ፡ ; ፍርሀተ፡ ገጽ፡ (i. fere q. ነሢአ፡ ገጽ፡ ) F.N. 43,3; ነሢአ፡ ገጽ፡ faciem^lavel personam^laalicujus admittere^lai.e. respicere^la, rationem habere^laalicujus, ( temere^la) favere^laalicui, partium^lastudio duci^la: ; ኢትንሣእ፡ ገጸ፡ በፍትሕ፡ ; al. ( ነሥአ፡ ), vel አድልዎ፡ ለገጽ፡ ; አልቦ፡ ነሢአ፡ ገጽ፡ ወአልቦ፡ አድልዎ፡ ለገጽ፡ al. ( አድለወ፡ ).

γ)respectus^laqui habetur alicujus, gratia^lavel auctoritas^laqua quis valet apud aliquem: ወሀበኒ፡ እግዚአብሔር፡ ገጸ፡ ወሞገሰ፡ ቅድመ፡ … χάριν καὶ μορφήν ; ገጸ፡ ብነ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ παῤῥησίαν ; 1 ; ከመ፡ ንርከብ፡ ገጸ፡ ; 1 .

2)facies^laalicujus i.e.

a)is ipse^la, aliquis praesens^la: ገጽከ፡ የሐውር፡ ምስሌሆሙ፡ ; እሬኢ፡ ገጸከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; አነ፡ በገጽ፡ ; ኢያአምሩኒ፡ በገጽየ፡ non norunt me de facie^la ; n. 1210 ለገጽ፡ 1 ; ዘእንበለ፡ ኀፍረት፡ ትቤሎ፡ በገጽ፡ ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la, de facie^la ; ; ; ; ; ; ; ; መልአከ፡ ገጽ፡ angelus faciei^la(qui coram Deo ipso stat) ;

b)persona^la: መድኀኔ፡ ገጽየ፡ ; ; ; ; እምተግሣጸ፡ ገጽከ፡ ይትሀጐሉ፡ ; አርአያ፡ ገጹ፡ ὑποστάσεως ; ገጸ፡ እገሌ፡ F.N. 27 ( ተድኅነ፡ ); አኮ፡ ፍልጣን፡ በገጻት፡ አላ፡ በሀብታት፡ ; አስተርአየ፡ በመዋዕሊሁ፡ (sc. Dionysii Patriarchae Alx.) ገጻት፡ ብዙኃት፡ በእንተ፡ ሃይማኖት፡ (ut Thnetopsychitae, Origenistae, Sabelliani al.)

α)de angelis: ; ገጻት፡ ; እለ፡ ቅዉማን፡ ገጻት፡

β)persona Christi (e duabus naturis unita): በገጸ፡ ክርስቶስ፡ ἐν προσώπῳ Χριστοῦ Cyr. ad ; ፩ ገጸ፡ ነአምኖ፡ ለእግዚእነ፡ ኢያሱስ፡ ክርስቶስ፡ ἐν ἑνὶ προσώπῳ νοούμενον τὸν Κύριον ἡμῶν πιστεύομεν ; falluntur qui docent ከመ፡ ሰብእ፡ ፍሉጥ፡ ውእቱ፡ ክርስቶስ፡ ወኀደረ፡ ላዕሌሁ፡ እግዚአብሔር፡ ቃል፡ ወቦቱ፡ ድማሬ፡ ባሕቲታ፡ ለገጸ፡ ሰብእ፡ በኀበ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ μόνην ἔχων τὴν ἐν προσώποις ἕνωσιν πρὸς τὸν ἐκ τοῦ θεοῦ λόγον Cyr. de r. fid. f. 54.

γ)personae SS. Trinitatis: ፪ ገጽ፡ በበአካሎሙ፡ δύο πρόσωπα διῃρημένα κατὰ τὴν ὑπόστασιν ; ገጻተ፡ ሥላሴ፡ Sx. Patr. Enc.; al.

3)Facies^larei i.q.

a)superficies^la: ; ; ; ; ; al.; ; .

b)forma^la, species^la

c)pars anterior^la, .

α)acies^laferri .

β) እምገጸ፡ … ex adverso^la, ut: ነፋስ፡ እምገጾሙ፡ ውእቱ፡ ἐναντίος ; vel እንተ፡ ገጸ፡ , ut: እንተ፡ ገጸ፡ አረፍት፡ አፍአ፡ .

d)ratio^la, modus^la, respectus^la( Hinsicht^de, Rücksicht^de, Gesichtspunkt^de): በምንትኒ፡ ገጽ፡ ዘኮነ፡ ( in irgend welcher Rücksicht oder Weise^de) ; በዝንቱ፡ ገጽ፡ ; በእንተ፡ ገጻተ፡ ተዋስቦ፡ ወውእቱ፡ ፲ወ፩ ገጽ፡ ; በቍዔታ፡ ለምጽዋት፡ በብዙኅ፡ ገጻት፡ .

e)latus^la, pars^la( Richtung^de, Seite^de): ክልኤሆሙ፡ ገጻት፡ 24 in C text. hebr.; እምገጸ፡ ላዕሉ፡ ; -23; ውስተ፡ ገጸ፡ አፍአ፡ ; መንገለ፡ ገጽ፡ ዘአፍአ፡ ; እምገጸ፡ ደቡብ፡ ; μέρος ; እምአርባዕቱ፡ ገጹ፡ ; እንተ፡ ካልእ፡ ገጽ፡ ἀλλαχόθεν ; ወሖረ፡ እንተ፡ ካልእ፡ ገጽ፡ ; ፬ ገጸ፡ ምድር፡ quatuor plagae mundi^la, Lud.; et st.c. ገጸ፡ i.q. versus^la: ; .

f)locus^la, τόπος ; ; በውስተ፡ ብዙኅ፡ ገጽ፡ πολλαχόθεν (sc. hoc elucet) ; በብዙኅ፡ ገጽ፡ πολλαχοῦ ; በብዙኅ፡ ገጸ፡ መካን፡ multis in locis ; locus libri vel scripti, Lud. Comm. hist. p. 502 Nr.|37.

g)pars^la( Teil^de), μέρος ; እም፩ ገጽ፡ ex^la( una^la) parte^la ; ; ; በበ፡ ገጹ፡ per singulas ejus partes ; ፈጻሚተ፡ ገድል፡ ዘበበገጹ፡ – : ገጽ፡ ዘ፡ ግምባር፡

gaṣṣ

Leslau
አመጽለወ፡ ገጾ ʾamaṣlawa gaṣṣo he had a sad countenance^en, አመጽለወ፡ 370a

Cross-references: for መስተቃትላነ፡ ገጽ፡ መስተቃትል፡ (TraCES)

ጊዜ

, m. et fem. , ጊዜያት፡ [adjecta vocali ê^laformatum sicut ዕድሜ፡ , sive etymon cum Ges. in thes. p. 991 a جاز transiit^la, sive a גזז גזה al. secare^la, dividere^la, definire^lapetieris]

1)tempus^la

a)definitum^la, statutum^la, certum^la, καιρός -9; ; ; ; እስከ፡ ተኀልፍ፡ ጊዜሃ፡ ( ለመዐት፡ ) ; ዘእንበለ፡ ይብጻሕ፡ ጊዜሁ፡ ; ቀርበ፡ ጊዜነ፡ ; ; ; መዋዕለ፡ ጊዜሁ፡ ; በዝንቱ፡ ጊዜ፡ በካልእት፡ ዓመት፡ ; ; ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ በጽሐ፡ ; ጊዜ፡ ገሚድ፡ ; ; በበ፡ ጊዜ፡ ; ; ; suff. sive sive neutr.: ጊዜሁ፡ tempus ejus i.e. ei definitum: ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

α)diei i.e. hora^la, horae^la, ( vigilia^la): በጊዜ፡ መሥዋዕተ፡ ሰርክ፡ ; ; ጊዜ፡ ምሳሕ፡ ; ; n. 1197 ውእተ፡ ጊዜ፡ αὐτῇ τῇ ὥρᾳ ; ; ጊዜ፡ ብርሃን፡ , ጊዜ፡ ምሴት፡ ; እስመ፡ ጊዜ፡ ቀትር፡ ውእቱ፡ Rel. Bar.; ; ዘጊዜ፡ ; 3 ; ; ; በጊዜ፡ ጽባሕ፡ ἐν φυλακῇ τῇ ἑωθινῇ ; ; መጽሐፈ፡ ጊዜያት፡ horarium^laCod. Mus. Brit. XXXIV.

β)anni tempus^la, tempus festum^la: ጊዜያቲሆሙ፡ ለአውራኅ፡ ; ኵሉ፡ ጊዜያት፡ ለዓመታት፡ ; ከመ፡ ያእምሩ፡ ጊዜ፡ ዓመታት፡ ; ጊዜ፡ በዓላቲሁ፡ ; .

b)justum^la, idoneum^la, opportunum^la: ኢኮነ፡ ጊዜሁ፡ ለሐኒጸ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ; (seq. ከመ፡ ); በጊዜ፡ πρὸς καιρόν ; እስከ፡ ትረክብ፡ ጊዜሁ፡ ; ; ኵሎ፡ በጊዜሁ፡ ወበዐቅሙ፡ ግበር፡ ; በጽሐ፡ ጊዜሁ፡ በዘታነሥእ፡ ርስተከ፡ .

c)tempus^lain genere vel temporis pars^laquaedam: ; ጊዜ፡ ወድድቅ፡ ; ጊዜ፡ ምንዳቤ፡ ; ጊዜ፡ እኩይ፡ ; ጊዜያት፡ ; . በጊዜ፡ ሰዓት፡ ; በጊዜሃ፡ ለይእቲ፡ ዕለት፡ . – Crebro nomini ጊዜ፡ in st.c. posito tota enunciatio subjungitur; latine: tempus quo^la, ut: እስከ፡ ጊዜ፡ ያሰፍጣ፡ καιρὸν τοῦ ἀπατῆσαι αὐτήν ; እምጊዜ፡ የዐርግ፡ ጎሕ፡ ἀπὸ ἀναβάσεως τοῦ ὄρθρου ; ; ያአምሩ፡ ጊዜ፡ ይወጽኡ፡ ወይበውኡ፡ ; በጽሐት፡ ዕለቶሙ፡ ወጊዜ፡ ይትቤቀልዎሙ፡ ; ; ሶበ፡ ኮነ፡ ጊዜ፡ ይዕረብ፡ ፀሓይ፡ ; አይ፡ ጊዜ፡ ሐይወ፡ ( etiam f). –

2)Usurpatur ad exprimenda varia adverbia et particulas:

b) ውእተ፡ ጊዜ፡ vel ይእተ፡ ጊዜ፡ eo tempore^la

β)statim^la, illico^la( ), εὐθέως ; ; al.

c) ጊዜ፡ in et st.c. vice praepositionis temporalis fungitur (pro Abl. Latinorum), ut: ጊዜ፡ ስሱ፡ ሰዓት፡ ; ; .

d) በጊዜሃ፡ horâ ejus i.e. statim^la, illico^la, confestim^la, εὐθύς , εὐθέως ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; παραχρῆμα ; ; ; ; ; παραυτίκα ; አኮ፡ በጊዜሃ፡ οὔπω .

e) ለጊዜሁ፡ vel ለጊዜሃ፡ in praesens^la, in tempus^lavel ad tempus^la, temporarius^la: ለጊዜሁ፡ εἰς τὸ παρόν ; πρὸς καιρόν ( እምድኅሬሁ፡ ) ; ለጊዜሃ፡ πρόσκαιρος ; .

f)Relative usurpatur ( ):

α) ጊዜ፡ vel በጊዜ፡ quo tempore^la, quum^la, quandocumque^la, simulac^la: ጊዜ፡ ጸዋዕከኒ፡ ; ጊዜ፡ ይገብር፡ ὁπότε ; ጊዜ፡ ይሰክብ፡ ; ጊዜ፡ ይወፅኣ፡ ἡνίκα ; ὅταν ; ጊዜ፡ ሠርዐ፡ ሕገ፡ F.M. 8,1; ጊዜ፡ ፈቀደ፡ ; በጊዜ፡ ሰምዐት፡ ; በጊዜ፡ ይትመዓዕ፡ ይከውኖ፡ ድቀቱ፡ ; Platt.

β) እንተ፡ ጊዜ፡ (sec. Lud. etiam አመ፡ ጊዜ፡ ) quo tempore^la, quum^la: እንተ፡ ጊዜ፡ ያዐርፍ፡ ; .

g) በአሐዱ፡ ጊዜ፡ quodam tempore^la, aliquando^la, Lud.

h) ጊዜ፡ – ጊዜ፡ tum – tum^la, modo – modo^la, aliâs – aliâs^la, ; ; quater repetitum ; etiam ጊዜያተ፡ – ጊዜያተ፡ id.,

3)tempus i.e. vicis^la, vices^la: ጊዜ፡ ፫ ሰዓት፡ καιροὺς τρεῖς (ternis horis quotidie) ; በዝ፡ ጊዜ፡ hac in re^la, hac in vice^la ; ; ካልአ፡ ጊዜ፡ alio tempore^la, iterum^la Platt; ፬ ጊዜያተ፡ quater^la ; n. 1198 ከመዝ፡ ገብረ፡ ሠለስተ፡ ጊዜ፡ ter^la ; ; ይትነፋሕ፡ ቀርን፡ ፫ ጊዜ፡ ; ፭ ጊዜያተ፡ quinquies^la ; ፵ ጊዜ፡ ; በዙኀ፡ ጊዜ፡ ; ብዙኀ፡ ጊዜያተ፡ saepenumero^laF.M. 24,1; ; በ፩ ጊዜ፡ una vice^la, semel^la ; አየ፡ ጊዜ፡ ወስፍነ፡ ጊዜ፡ quando et quoties?^la ; በጊዜ፡ እምጊዜያት፡ aliquando^la (ex Arabismo).

gize

Grébaut
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr, ሕማም፡ (Grébaut)
45

አደግደገ

II emaciare^la, macilentum reddere^la, macie conficere^lavel attenuare^la: ; ምንትኑ፡ ከመዝ፡ ያደገድገከ፡ 2 ; ; ደዌ፡ አደግደገ፡ ሥጋሁ፡ ; ፬ ግብር፡ ያደገድጉ፡ አባለ፤ ሐዊረ፡ ፍኖት፡ ወትጋህ፡ ዘልፈ፡ ወጸዊም፡ ወጽምእ፡ በሐሩር፡ ( ያገዝፉ፡ )

መቅሠፍት

raro መቅሠፍ፡ (ut ) , m. et fem. ; መቅሠፍታት፡

1)flagrum^la, flagellum^la, scutica^la, virgae^la, μάστιξ መቅሠፍት፡ ወተግሣጽ፡ ; ; ቍስለ፡ መቅሠፍት፡ (v. አብትር፡ ) ይገብር፡ አምግልተ፡ ; ድምፀ፡ መቅሠፍት፡ ; ; ; (Christus in templo) ነሢኦ፡ ሐብለ፡ ገብረ፡ መቅሠፍተ፡ ወሰደዶሙ፡ ; መቅሠፍተ፡ ልሳን፡ ; .

2)verber^la, plaga^la, nec non vibex^la: πληγή ; ; ; ; ; መጠውኩ፡ ዘባንየ፡ ለመቅሠፍት፡ ; ; ; ; ; ምንትኑዝ፡ መቅሠፍት፡ ዘማእከለ፡ እደዊከ፡ .

3)in specie: castigatio divina^la, plaga^la, calamitas^la, poena a Deo inflicta^la, πληγή ; ; ; ; ; ; ( መቅሠፍታት፡ ); μάστιξ ; ; ; μετεωρισμοί ; θυμός መቅሠፍተ፡ መዐት፡ ; ; ; ; ; ὀργή ; ; ; ; መቅሠፍተ፡ መዐቱ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; κόλασις መቅሠፍተ፡ ኀጢአቶሙ፡ ; ; τιμωρία ; ἐκδίκησις ፬መቅሠፍት፡ ; βάσανος .

ብሔር

, plerumque m. [ut videtur i.q. بِحَارٌ a بَحْرَةٌ regio^la, terra^la], በሓውርት፡ (perraro ብሔራት፡ , Lud. e Syn.) spatium^la, ut: ይጸብበነ፡ ብሔር፤ ግበሪ፡ ለነ፡ ብሔረ፡ ኀበ፡ ንነብር፡ .

1)spatium circumscriptum i.e. locus^la τόπος ; ; ; ቦ፡ ብሔር፡ እምኀበ፡ ይወፅእ፡ ብሩር፡ ; አይቴ፡ ብሔራ፡ ለጥበብ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እሬስያ፡ ለምድረ፡ በድው፡ ብሔረ፡ አርዝ፡ ; ; ; ; locus, qui alicui convenit, vel partes: ፈለጦሙ፡ ሥርዐቶሙ፡ በበ፡ ባሓውርቲሆሙ፡ διέστειλε μερίδας αὐτῶν .

2)spatium extensius, i.e. regio^la, terra^la, provincia^la, fines^la, τόπος ; ; እመ፡ ታአምር፡ ብሔሮ፡ εἰ ἔμπειρος εἶ τῶν τόπων ; χώρα ; ; ; ; በሓውርተ፡ አሕዛብ፡ ; ; ; ; ; 8; ; ; ; ; ; ; አይቴ፡ ብሔርከ፡ ἐκ ποίας χώρας εἶ σύ ; ; ብሔረ፡ ሕያዋን፡ ; ብሔረ፡ ኤላም፡ ; ብሔረ፡ ፋርስ፡ ; ብሔረ፡ ሮሜ፡ ; γῆ ብሔረ፡ ዕብራውያን፡ ; ብሔረ፡ ብንያም፡ ; እምርሑቅ፡ ብሔር፡ ; ; ; ብሔረ፡ አሕዛብ፡ ነኪር፡ ; ; ; ὅρια በሓውርተ፡ አሕዛብ፡ ; ; ; ; κατοικία ; . Proverbium: ለእመ፡ ሖርከ፡ ብሔረ፡ ባዕድ፡ ኢትኩን፡ ከማከ፤ ኩን፡ ከማሆሙ፡ Th. P. n. 493

α)crebro pro incolis^laterrae, populis^la, gentibus^la, hominibus^la: ኢምሕኮሙ፡ ለብሔር፡ ኀበ፡ ነበረ፡ ሎጥ፡ τῆς παροικίας Λώτ ; አንከሩከ፡ በሓውርት፡ ; ኵሉ፡ ብሔር፡ ኢመስሐ፡ πᾶσα ἡ γῆ ἠρίστα ; ይጼንዑ፡ መፍቅዶሙ፡ ለብሔር፡ ( αἰῶνος ) ; መጽኡ፡ ኵሉ፡ በሓውርት፡ ውስተ፡ ግብጽ፡ ; አሕዛብ፡ ወበሓውርተ፡ አሕዛብ፡ ; ἔθνη ; አሕዛብ፡ ወበሓውርት፡ ἔθνη καὶ λαοί ; ; γλῶσσαι ; ; ; ; ; .

β)patria^la, tribus^la, gens^la, πατρίς ኢነገረት፡ አስቴር፡ አዝማዲሃ፡ ወኢብሔራ፡ ; ; ምድረ፡ ብሔሩ፡ ; πατριά ; ; ኵሉ፡ በሓውርት፡ ዘቤተ፡ እስራኤል፡ ; ; st. constructo annexum passim: indigena^la, vernaculus^la: ዕፀ፡ ብሔር፡ ξύλον ἐγχώριον ; .

γ)provincia^la, parochia^laclericorum, ut: ካህን፡ ዘኀደገ፡ ብሔሮ፡ ወሖረ፡ ኀበ፡ ካልእ፡ ብሔር፡ ( παροικία ) al.

δ)agri^la, rus^la( urbe) ; ; ; ብሔር፡ ጥሉል፡ ; ብሔር፡ ሥዑር፡ ; ; st. constructo annexum passim: vicanus^la, ut: ቀሲሰ፡ በሓውርት፡ ἐπιχώριοι πρεςβύτεροι ,

ε)quidquid de coeli temperie, lumine, tenebris al. praedicandum est, Aethiopes de regione praedicare amant: ክረምት፡ ብሔር፡ καιρὸς χειμερινός hiems erat^la ; ቍር፡ ብሔሩ፡ frigus erat^la ; ነግህ፡ (v. ነግሀ፡ ) ብሔር፡ ἔστι ὥρα τρίτη τῆς ἡμέρας dies jam illustris est^la ; ጽሕው፡ ብሔር፡ εὐδία serenum est^la ; ሶበ፡ ጸብሐ፡ ብሔር፡ illucescente die^la ; ; ጽልመት፡ ብሔር፡ tenebrae sunt^la ; መስየ፡ ብሔር፡ diei vesper est^la, vesperascit^la

ζ)operis e pluribus libris compositi libri singuli ብሔር፡ nominantur: ይቤ፡በኦሪት፡ ውስተ፡ ሣልስ፡ ብሔር፡ ዘሌዋውያን፡ ; በውስተ፡ ዳግም፡ ብሔረ፡ ኦሪት፡ ; ኦሪት፡ ባቲ፡ ኀምስቱ፡ ብሔር፡ ; ፬ብሔር፡ ዘነገሥት፡ ; ክፍል፡ ፭ እምዳግም፡ ብሔር፡ ዘመጽሐፈ፡ ነገሥት፡ ; 29; 76

3)raro: terra continens^la, orbis^laterrarum^la, ብሔር፡ ወማይ፡ ; ውእቱ፡ ተረፈ፡ ለብሔር፡ ; .

እንስሳ ኪሩባዊ

, plerumque m. , et , እንስሳት፡ ( ), animal^la(„a facultate locomotiva sic dictum, sicut مَاشِيَةٌ ,“ Lud.)

1)in specie: quadrupedes^la, τετράποδα ; ; ; ; ; ; ; .

2)quadrupedes domesticae^la, pecus^la, jumentum^la(boves, oves, asini, cameli, al.) κτῆνος , κτήνη ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; βουκόλια ; ከመ፡ እንስሳ፡ ἴσα βουσίν ; μόσχος ; እንስሳየ፡ ዘእጼአን፡ ; ζῶον ; θηρίον .

3)animal^la, bestia^la, brutum^lain genere; ζῶον ኵሉ፡ እንስሳ፡ ያፈቅር፡ ዘመዶ፡ ; ; ; ፪እንስሳ፡ (behemoth et leviathan) ; እንስሳ፡ ገዳም፡ ; brutum ; convicii causa impingitur haereticis, Hoc nomine appellantur quatuor animalia coelestia^la: ፬እንስሳ፡ ; ; ; ; ; al.

Cherubicus^la, Cherubinus^la: መንበር፡ ኪሩባዊ፡ ; ; መልአክ፡ ኪሩባዊ፡ ; ሰላም፡ ለክሙ፡ ( ፬እንስሳ፡ ) ኪሩባውያን፡ አፍራሱ፡ ( ለእግዚአብሔር፡ ) Enc. ʾǝnsǝsā

Cross-references: for ሐዋሬ፡ እንስሳ፡ ሐዋሪ፡ (TraCES)

ከበሎ

[ כָּבַל كَبَلَ compedibus constrinxit^la; كَلَبَ ; etiam ከንበሎ፡ ] ansula^la, circulus^la: ወትገብር፡ ውስተ፡ ፬መሳብክቲሃ፡ (legas: መሳምክቲሃ፡ , ለታቦት፡ ) ፬ከበሎ፡ ( ).

አርባዕ

numerale, femininis junctum; quatuor^la; ejus character ፬፡ ; አርባዕ፡ አህጉር፡ ; ; ; ጽብነ፡ አርባዕ፡ ; ; ዘየሐውር፡ በአርባዕ፡ ; ; በእንተ፡ ሠላስ፡ ኀጢአቶሙ፡ ወበእንተ፡ አርባዕ፡

መክሞሊ

makmoli meaning unknown ፬፡ መክሞሊ፡ ሞጣሕት፡ ‘1 {should be ‘4’} chasuble makmoli^fr’ 13 l. 20 (ed.), 14 l. 15 (tr.), ፩፡ መክሞሊ፡ ሰርፍ፡ ‘1 couverture (sarf) makmoli^fr’ 13 l. 21 (ed.), (tr.); ፩፡ ማኅፈድ፡ መክሞሊ፡ ‘1 drap makmoli pour la couverture du tabernacle^fr’ 14 l. 4 (ed.), 14 l. 30–31 (tr.)

ሰባሒ

laudator^la, celebrans^la, glorificans^la: ይንእስ፡ ሰባሒ፡ እምተሰባሒ፡ . p. 502 n. 37; ( ፬፡ እንስሳ፡ ሰማያውያን፡ ) ሰባሕያን፡ ወመተንብላን፡ ; ; angeli ሰባሕያን፡ ዘእንበለ፡ ሀኬት፡

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose