Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

oppidum et regio Aeg. ( ; ; ).

, m. et fem. , አጽሕል፡ et አጽሕልት፡ , rarius አጽሓል፡ et ጻሕላት፡ [ צַלַּחַת ܨܠܽܚܺܝܬܳܐ ܨܠܺܝܚܳܐ زُلُحٌ ] 1) patina^la, lanx^la, paropsis^la, πίναξ ; ; παροψίς ; ; Reg. Pach.; Ptolemaeus interpretibus LXX donavit ጻሕለ፡ ዐቢየ፡ ዘወርቅ፡ ንጡፍ፡ (posthac fem. ); ኢትኅሥሥ፡ አጽሕልተ፡ ወኢትልሐስ፡ መጻብኅተ፡ ; ጻሕላት፡ ዘብሩር፡ (escaria) ; patina altaris ;

2)acerra^la, phiala^la, patera^la, θυΐσκη ; አጽሕል፡ ; ; አጽሕልት፡ ; ; ; ; ; ; ; አጽሕልት፡ et አጽሓል፡ ψυκτῆρες ; χαφουρῆ ( כְפוֹרֵי ) – : ጻሕል፡ ዘ፡ ወጭት።

ṣāḥl , ʾaṣḥǝl , ʾaṣḥǝlt , ʾaṣḥāl paten^en ፃሕል፡ ወጽዋዓ፡ ወመስቀለ፡ ዘወርቅ፡ ‘vassoio, calice e croce d’oro,^it’ 41 IV l. 5 (ed.), 30 IV l. 7 (tr.); ፩ጻሕል፡ ዘማህው፡ ፪[፡] ወጽዋዕ፡ ዘማህው፡ ፬[፡] ጻሕል፡ ዘብርት፡ ፫[፡] ‘2 vassoi di vetro, 4 calici di vetro, 3 vassoi di metallo,^it’ 64 l. 9–10 (ed.), 53 l. 15–16 (tr.)

Leslau
አጽሕል ʾaṣḥǝl , አጽሕልት ʾaṣḥǝlt , አጽሓል ʾaṣḥāl ጻሕላት ṣāḥlāt dish^en, bowl^en, jar^en, pan^en, platter^en, paten on which the Host is served^en, censer^en 552b

ፀሐሰ

( ጸሐሰ፡ ) I,1[ דּוּץ ܕܳܨ saltavit^la; دَحَصَ multum commovit pedes^la( etiam ድኅፀ፡ )] pulsare terram pedibus^la, motitare pedes^lasaltando et trepidando, tripudiare^la, በ፡ pedum: አፍቀሩ፡ ፅሕሶ፡ (v. ፃሕሰ፡ ) በእገሪሆሙ፡ κινεῖν πόδας ; ይፅሕሱ፡ በእገሪሆሙ፡ ውስተ፡ እሳት፡ – : ይፅሕስ፡ ዘ፡ ይረግፅ፡

ፃሕስ

tripudium^la, ( ፀሐሰ፡ ).

ፃመወ ፃመወ

laborare^la ጻመወ፡ ḍāmawa restrain oneself^en, contain oneself^en, ‘contenersi^it’ ይትከሀለከሁ፡ ከዊነ፡ ኄር፡ ወፃምዎ፡ ወአውሥአ፡ ወይቤሎ፡ ፃመውኩሂ፡ ወእፃሙሂ፡ ወዘበእንተ፡ ኂሩት፡ እትሐተት። ‘«Puoi insomma comportarti a modo e contenerti?». Rispose e gli disse: «Mi sono contenuto e mi contengo, e proprio a motivo del mio onesto comportamento vengo sottoposto ad interrogatorio»^it’ 30 (ed.); 42-43 (tr.) (‘ 151 dà il significato generico di «condurre vita ascetica»; i derivati nominali della radice includono però, accanto al senso fundamentale di «essere silenzioso», quello di «essere tranquillo, calmo, moderato»; la traduzione con il verbo «contenersi» ha tenuto conto di questa rosa di significati; in La 1,3-4 la prima domanda di Culciano Potes iam sobrius effici? è articolata in un solo punto; e non si può escludere che, come avviene per la formula delle risposte di Filea, Et {i.e. the Ethiopic version} abbia qui tradotto con una endiadi; si tenga comunque conto della difficoltà di rendere in etiopico sobrius nell’accezione propia del punto di vista culturale di Culciano; la tradizione etiopica è costretta a far uso del termine che significa correntemente la ascesi cristiana: cfr. 216 «ṣammawa vitam quietis agere. In textu saepe difficile dictu utrum de vita quietis an de vita ascetica agatur.» , e su ṣammawa = ḍāmmawa «vitam asceticam et quietis agere» . — Sinassario ( 90 l. 13-14 ) «Introdussero il santo Filea nell’aula del tribunale».’ 42 n. 2 )

ጻማ

(etiam ፃማ፡ ) , m. et fem. , ጻማት፡ [sine dubio pro ጸምማ፡ ; potestas radicis prima (coll. ፀመመ፡ , talm. צַמְצֵם ) in constringendo^la, premendo^la, arctando^la, cogendo^lafuisse videtur] labor^la, in specie gravis^la, molestus^la, opera^la: μόχθος ; ; ; ; πόνος ; ; κόπος ; ጻማሆሙ፡ ዘእንበለ፡ ባቍዕ፡ ; 1 ; ; ; ; ; ; ፍሬ፡ ጻማሁ፡ ; ይሴሰዩ፡ እምጻማ፡ እደዊሆሙ፡

a)labore partum^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ትሴስዮ፡ እምጻማከ፡ . p. 306.

b)molestia^la, aerumna^la, sollicitudo^la, afflictio^la: ; ; ; ; ; ; ἀγών ; ጻማት፡ ; al.

α)de miseriis et aerumnis eorum qui jejunia et abstinentiam exercent: ; በእንተ፡ ጻማከ፡ ወተጋድሎትከ፡ ወተፀምዶትከ፡

β)vexatio^lavel miseria^laeorum, qui injuriam patiuntur: ያዐርፉ፡ ጻድቃን፡ እምጻማ፡ ኃጥኣን፡ ; ; .

c) በጻማ፡ μετὰ πόνου difficulter^la, aegre^la, .

ፃና ፃና

, ፃን፡ oppidi ( ). viri ( ; ).

ፃና

, ፃን፡ oppidi ( ).

ወፅአ

et ወጽአ፡ I,1[amh. ወጣ፡ et ወጻ፡ ; יָצָא , ܝܺܥܳܐ ; etiam ጼአ፡ ] ይፃእ፡ , Imperat. ፃእ፡ , exire^la, egredi^la, ; ; ; ; ወፅአት፡ ነፍሱ፡ ; ፃኣ፡ ; ፃኡ፡ ; ወፂኦን፡ ; እምነ፡ loci, ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወፃእኩ፡ እምከርሠ፡ እምየ፡ ; ወፂእየ፡ እምከርሥ፡ ; እምቤተ፡ ሞቅሕ፡ ዘይወፅእ፡ ; vel እምውስተ፡ ; ; , vel እማእከለ፡ , ut: ፃኡ፡ እማእከለ፡ ባቢሎን፡ ; ; vel እንተ፡ ውስተ፡ per^la, ut: ወፅኡ፡ እንተ፡ ውስተ፡ አናቅጽ፡ ; ; እምኀበ፡ pers.: (v. በኀበ፡ ); ; ; ; ; ; vel እምቅድመ፡ ; ; vel እምነ፡ et እምላዕለ፡ (si quis antea fuit in aliquo nel super aliquem) ; ; ; አፍአ፡ foras: ; ; ትፃእ፡ አፍአ፡ ; ; loci: ንፃእ፡ ሐቅለ፡ ; ; ; ; እመሂ፡ ወፃእኩ፡ ገዳመ፡ ; vel praepositionibus, ut ውስተ፡ ; ላዕለ፡ ; ኀበ፡ ; ; ; ; ይጽብቱ፡ ወይፃኡ፡ ለሐይቅ፡ .

a)egredi^lavel proficisci^lain bellum: ዘይወፅእ፡ ፀብአ፡ ; ; ; ; ; ; etiam: egredi^laportis contra hostes obsidentem ( Ausfall machen )

b)emigrare^la, ; ; ; ; ; .

c)procedere^la: እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ወፃእኩ፡ ; ; ; Spiritus S. ዘይወፅእ፡ እምኀበ፡ አብ፡ ; (v. ሠረጸ፡ ).

d)prodire^la: እምውእቱ፡ ጢስ፡ ወፅአ፡ አንበጣ፡ ; ; .

e)exoriri^la, progigni^la: እምኔኪ፡ ይወፅእ፡ ንጉሠ፡ ይሁዳ፡ Mich, 5,1; ; ; ; ; ; .

f)evadere^la, liberum exire^la: ይወፅእ፡ እምኵሉ፡ ; ; ; ; ; ; ወፃእክሙ፡ እምኦሪት፡ ; ; etiam evadere^lai.e. fieri^la, ut: ፈረስ፡ ዘኢተረየፀ፡ ይወፅእ፡ እኩየ፤ ወልድ፡ ዘኢተገሠጸ፡ ይወፅእ፡ ዝሉፈ፡ .

g)discedere^la, decedere^la, excedere^la, recedere^la: ይወፅኡ፡ እምኔኪ፡ እለ፡ አማሰኑኪ፡ ; እመ፡ ወፅአ፡ ቀታሊ፡ አፍአ፡ ውእተ፡ አድዋለ፡ .

α)ab aliquo i.e. desciscere^la: እምእግዚአብሔር፡ ኢወፅኡ፡ ἀπὸ θεοῦ οὐκ ἀπέστησαν

β)i.e. dissentire^la: sermo noster ኢይወፅእ፡ እመንፈሳዊ፡ መጽሐፍ፡ Cyr. c.

γ)a vel e consuetudine, statu, lege, officio: ኢትፃእ፡ እምልማድከ፡ ; ዘይወፅእ፡ እምንኵስና፡ ( austreten ) F.M. 5,2; ዘይወፅእ፡ እምዓለም፡ Phlx. creberrime (de monachis); ይወፅኡ፡ እምሕገ፡ ክርስቲያን፡ ; እምሕግ፡ ; ወፂእ፡ እምሃይማኖት፡ F.M. 6,14.

δ)cedere^lapossessione: .

h)excludi^la, privari^lare: ወፅአ፡ እምኵሉ፡ ጥበብ፡ πάσης σοφίας ἐστερήθη ; n. 945virgines stultae quinque እለ፡ ወፅኣ፡ እምከብካብ፡ ዘበሰማያት፡

i)emanare^la, profluere, scaturire^la: ; ; ; .

k)oriri^la, de sole, astris: ወፅአት፡ ፀሓይ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; እስከ፡ ይወፅኡ፡ ከዋክብት፡ .

l)exire^la, de sorte: ዛቲ፡ መክፈልት፡ ወፅአት፡ ለሴም፡ በዕፁ፡

m)effici^la, colligi^la, in arithmetica, Abush.; de reditibus et proventibus annuis: ዘይወፅእ፡ ግብር፡ Lud. e suo Comm. hist. p. 303 n. 10 (ubi ዘያወፅእ፡ scripsit).

n)provenire^la, progerminare^la: ; .

o)effici, proficisci: ኵሉ፡ ዘይወፅእ፡ እምነ፡ ወይን፡ ; እምነ፡ በላዒ፡ ወፅአ፡ መብልዕ፡ ; .

p)exardescere^la, erumpere^la: ለእመ፡ ወፅአ፡ እሳት፡ ; ወኢትፃእ፡ ከመ፡ እሳት፡ መዐትየ፡ ; de lepra ; .

q)excĭdere^la: ኢትርሳዕ፡ ዘንተ፡ ነገረ፡ ወኢይፃእ፡ እምነ፡ ልብከ፡ .

r)evanescere^la: ወፅአ፡ መዐዛሁ፡

s)emitti^la: ወፅአ፡ ትእዛዝ፡ እምኀበ፡ ቄሳር፡ ; .

t)efferri^la, pronuntiari^la: ዘወፅአ፡ እምአፉኪ፡ ; ; ; ; ; ; .

u)„de scriptura non transscripta ajunt በከመ፡ ወፅአ፡ ቀዳሚ፡ sicut e calamo effluxit“, Lud.

ተቃተለ

III,3

1)se invicem interficere^la ; ; ;

2)pugnare^la, bellum gerere^la, proelio^lavel acie certare^lavel dimicare^la: ንትቃተል፡ ክልኤነ፡ በባሕቲትነ፡ ; ፃኡ፡ ተቃተሉ፡ ; በበይናቲሆሙ፡ ; ; ምስለ፡ ; ; ; ; ይትቃተል፡ ለከ፡ ፀረከ፡ ; ይትቃተልዎ፡ ለይሁዳ፡ ; ; ; ; ; ; ተቃትሎ፡ ሰይጣናት፡ (cum diabolis) ; ተቃተሎ፡ ለመነኮስ፡ ኅሊና፡ ዝሙት፡ ; ተቃትሎት፡

ወፅአ

a)egredi^lavel proficisci^lain bellum: ዘይወፅእ፡ ፀብአ፡ ; ; ; ; ; ; etiam: egredi^laportis contra hostes obsidentem ( Ausfall machen )

b)emigrare^la, ; ; ; ; ; .

c)procedere^la: እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ወፃእኩ፡ ; ; ; Spiritus S. ዘይወፅእ፡ እምኀበ፡ አብ፡ ; (v. ሠረጸ፡ ).

d)prodire^la: እምውእቱ፡ ጢስ፡ ወፅአ፡ አንበጣ፡ ; ; .

e)exoriri^la, progigni^la: እምኔኪ፡ ይወፅእ፡ ንጉሠ፡ ይሁዳ፡ Mich, 5,1; ; ; ; ; ; .

α)ab aliquo i.e. desciscere^la: እምእግዚአብሔር፡ ኢወፅኡ፡ ἀπὸ θεοῦ οὐκ ἀπέστησαν

β)i.e. dissentire^la: sermo noster ኢይወፅእ፡ እመንፈሳዊ፡ መጽሐፍ፡ Cyr. c.

δ)cedere^lapossessione: .

i)emanare^la, profluere, scaturire^la: ; ; ; .

k)oriri^la, de sole, astris: ወፅአት፡ ፀሓይ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; እስከ፡ ይወፅኡ፡ ከዋክብት፡ .

l)exire^la, de sorte: ዛቲ፡ መክፈልት፡ ወፅአት፡ ለሴም፡ በዕፁ፡

m)effici^la, colligi^la, in arithmetica, Abush.; de reditibus et proventibus annuis: ዘይወፅእ፡ ግብር፡ Lud. e suo Comm. hist. p. 303 n. 10 (ubi ዘያወፅእ፡ scripsit).

n)provenire^la, progerminare^la: ; .

o)effici, proficisci: ኵሉ፡ ዘይወፅእ፡ እምነ፡ ወይን፡ ; እምነ፡ በላዒ፡ ወፅአ፡ መብልዕ፡ ; .

p)exardescere^la, erumpere^la: ለእመ፡ ወፅአ፡ እሳት፡ ; ወኢትፃእ፡ ከመ፡ እሳት፡ መዐትየ፡ ; de lepra ; .

q)excĭdere^la: ኢትርሳዕ፡ ዘንተ፡ ነገረ፡ ወኢይፃእ፡ እምነ፡ ልብከ፡ .

r)evanescere^la: ወፅአ፡ መዐዛሁ፡

s)emitti^la: ወፅአ፡ ትእዛዝ፡ እምኀበ፡ ቄሳር፡ ; .

t)efferri^la, pronuntiari^la: ዘወፅአ፡ እምአፉኪ፡ ; ; ; ; ; ; .

u)„de scriptura non transscripta ajunt በከመ፡ ወፅአ፡ ቀዳሚ፡ sicut e calamo effluxit“, Lud.

ማእከለ

cui I et II crebrius per ê^la, III p. crebro sine ê^laaffigi solet, ( gramm.§ 167,3):

1) ማእከለ፡

a)in media^la( re^la), vel post verba motus in mediam^la( rem^la): ሐነጽኩ፡ ማኅፈደ፡ ማእከሎ፡ ; ሶቤሃ፡ ይሠርቅ፡ ማእከለ፡ ጽልመት፡ ብርሃንከ፡ ; ; ; ; ማእከላ፡ ; ; ; ማእከሌኪ፡ ; ; ; ; ; ማእከለ፡ ሌሊተ፡ ; post verba motus ; ; ወወረውዋ፡ ማእከለ፡ መስፈርት፡ .

b)ubi refertur ad plures: inter^la, ; ; እንዘ፡ የሐውሩ፡ ማእከለ፡ ፪ አድባር፡ ; ይሰርር፡ ማእከለ፡ ሰማይ፡ ወምድር፡ ; መሐላ፡ እግዚአብሔር፡ ተርፈ፡ ማእከሎሙ፡ ; እዘርዎሙ፡ ማእከለ፡ አሕዛብ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢይትናገር፡ ነገረ፡ ኀፍረት፡ ኢማእከለ፡ ሥዩማን፡ ወኢማእከለ፡ ሕዝባውያን፡ F.N. 9.

α)iteratur, ut: ፈለጠ፡ እግዚአብሔር፡ ማእከለ፡ ብርሃን፡ ወማእከለ፡ ጽልመት፡ ; ; . ; ; ; ; ; ; ; .

β) ማእከለ፡ — ለ፡ inter^la, ut: ማእከለ፡ ሐሪስ፡ ወለዐጺድ፡

2)Componitur cum aliis praepositionibus:

a) በማእከለ፡

α)in media^la( re^la): በማእከሌኪ፡ ἐν σεαυτῇ ; ; ; ; ; በማእከለ፡ ሌሊት፡ .

β)inter^la: ; ; ; ; ; . n. 785

b) ውስተ፡ ማእከለ፡ in media^la( re^la) vel in mediam^la( rem^la), ; .

c) እንተ፡ ማእከለ፡ per mediam^la( rem^la): ; ; ; ; .

d) እምነ፡ ማእከለ፡ vel እማእከለ፡ e media^la( re^la), e medio^la: ፃኡ፡ እምነ፡ ማእከላ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; እማእከሌሆሙ፡

māʾǝkala

Grébaut
ማእከለ፡ māʾǝkala «au milieu^fr, parmi^fr» ― በማኸል፡ Ms. BNFabb217, fol. 42r.
101

Leslau
ማእከለ māʾǝkala in the midst of^en, in the middle of^en, among^en (the suffix pronouns are added to the base māʿǝkale )
ውስተ፡ ማእከለ wǝsta māʾǝkala in the middle of^en, in the midst of^en
እምነ፡ ማእከለ ʾǝmǝnna māʾǝkala from among^en, from^en
በማእከለ ba-māʾǝkala 15a–b

ወፅአ

a)egredi^lavel proficisci^lain bellum: ዘይወፅእ፡ ፀብአ፡ ; ; ; ; ; ; etiam: egredi^laportis contra hostes obsidentem ( Ausfall machen )

b)emigrare^la, ; ; ; ; ; .

c)procedere^la: እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ወፃእኩ፡ ; ; ; Spiritus S. ዘይወፅእ፡ እምኀበ፡ አብ፡ ; (v. ሠረጸ፡ ).

d)prodire^la: እምውእቱ፡ ጢስ፡ ወፅአ፡ አንበጣ፡ ; ; .

e)exoriri^la, progigni^la: እምኔኪ፡ ይወፅእ፡ ንጉሠ፡ ይሁዳ፡ Mich, 5,1; ; ; ; ; ; .

α)ab aliquo i.e. desciscere^la: እምእግዚአብሔር፡ ኢወፅኡ፡ ἀπὸ θεοῦ οὐκ ἀπέστησαν

β)i.e. dissentire^la: sermo noster ኢይወፅእ፡ እመንፈሳዊ፡ መጽሐፍ፡ Cyr. c.

δ)cedere^lapossessione: .

i)emanare^la, profluere, scaturire^la: ; ; ; .

k)oriri^la, de sole, astris: ወፅአት፡ ፀሓይ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; እስከ፡ ይወፅኡ፡ ከዋክብት፡ .

l)exire^la, de sorte: ዛቲ፡ መክፈልት፡ ወፅአት፡ ለሴም፡ በዕፁ፡

m)effici^la, colligi^la, in arithmetica, Abush.; de reditibus et proventibus annuis: ዘይወፅእ፡ ግብር፡ Lud. e suo Comm. hist. p. 303 n. 10 (ubi ዘያወፅእ፡ scripsit).

n)provenire^la, progerminare^la: ; .

o)effici, proficisci: ኵሉ፡ ዘይወፅእ፡ እምነ፡ ወይን፡ ; እምነ፡ በላዒ፡ ወፅአ፡ መብልዕ፡ ; .

p)exardescere^la, erumpere^la: ለእመ፡ ወፅአ፡ እሳት፡ ; ወኢትፃእ፡ ከመ፡ እሳት፡ መዐትየ፡ ; de lepra ; .

q)excĭdere^la: ኢትርሳዕ፡ ዘንተ፡ ነገረ፡ ወኢይፃእ፡ እምነ፡ ልብከ፡ .

r)evanescere^la: ወፅአ፡ መዐዛሁ፡

s)emitti^la: ወፅአ፡ ትእዛዝ፡ እምኀበ፡ ቄሳር፡ ; .

t)efferri^la, pronuntiari^la: ዘወፅአ፡ እምአፉኪ፡ ; ; ; ; ; ; .

u)„de scriptura non transscripta ajunt በከመ፡ ወፅአ፡ ቀዳሚ፡ sicut e calamo effluxit“, Lud.

ፃእፃእ ፃእፃእ

fetus;^lasumtus^la ወፅአ፡ col. 947. ( m. ), et ,

1)abortus^la, embryo^la, fetus^la[cfr. צֶאֱצָאִים , ضِئْضِيءٌ proles^la] ἔκτρωμα ; ; 1 Platt.; ዝብጠታተ፡ ፃእፃእ፡ በማሕፀን፡ ; ብእሲት፡ ዘትሰቲ፡ ፈውሰ፡ ከመ፡ ታድኅፅ፡ ፃእፃኣ፡ እማሕፀና፡ F.M. 4,4; F.M. 6,14; ፃእፃእ፡ ንኡስ፡ በውስተ፡ ከርሥ፡ Lud. Comm. hist. p. 315 n. 50.

2)sumtus^la, expensa^la, impensae^la, impendium^la: n. 948 ; ; ; ; አብኡ፡ እመዝገብ፡ ለፃእፃአ፡ ግብር፡ … ; የሀብዎሙ፡ እምቤተ፡ ንጉሥ፡ ለፃእፃኦሙ፡ ; ; እንዘ፡ መጠነዝ፡ ፃእፃኡ፡ ; ; ; ; ዘላዕሌሁ፡ ፃእፃአ፡ ቤቱ፡ ἦν διοικητὴς καὶ ἐκλογιστής . – : ፃእፃእ፡ ብ፡ ሽል፡ ጭንጋፍሂ፡

ፃእፃእ

( m. ), et ,

ፃእፃእ

( m. ), et ,

ፃእፅአ ፃእፅአ

quadril. I et አፃእፅአ፡ II ( ) sumtus suppeditare^la, mercedem dare^lapro opera praestita: ወእምኔሁ፡ ይፀአፅኡ፡ (v. ያፀአፅኡ፡ ) ለነደቅት፡ ወለጸረብት፡ ἐμισθοῦντο . , ተፃእፅአ፡ colere^la ጻእጽአ፡

ወፅአ

a)egredi^lavel proficisci^lain bellum: ዘይወፅእ፡ ፀብአ፡ ; ; ; ; ; ; etiam: egredi^laportis contra hostes obsidentem ( Ausfall machen )

b)emigrare^la, ; ; ; ; ; .

c)procedere^la: እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ወፃእኩ፡ ; ; ; Spiritus S. ዘይወፅእ፡ እምኀበ፡ አብ፡ ; (v. ሠረጸ፡ ).

d)prodire^la: እምውእቱ፡ ጢስ፡ ወፅአ፡ አንበጣ፡ ; ; .

e)exoriri^la, progigni^la: እምኔኪ፡ ይወፅእ፡ ንጉሠ፡ ይሁዳ፡ Mich, 5,1; ; ; ; ; ; .

α)ab aliquo i.e. desciscere^la: እምእግዚአብሔር፡ ኢወፅኡ፡ ἀπὸ θεοῦ οὐκ ἀπέστησαν

β)i.e. dissentire^la: sermo noster ኢይወፅእ፡ እመንፈሳዊ፡ መጽሐፍ፡ Cyr. c.

δ)cedere^lapossessione: .

i)emanare^la, profluere, scaturire^la: ; ; ; .

k)oriri^la, de sole, astris: ወፅአት፡ ፀሓይ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; እስከ፡ ይወፅኡ፡ ከዋክብት፡ .

l)exire^la, de sorte: ዛቲ፡ መክፈልት፡ ወፅአት፡ ለሴም፡ በዕፁ፡

m)effici^la, colligi^la, in arithmetica, Abush.; de reditibus et proventibus annuis: ዘይወፅእ፡ ግብር፡ Lud. e suo Comm. hist. p. 303 n. 10 (ubi ዘያወፅእ፡ scripsit).

n)provenire^la, progerminare^la: ; .

o)effici, proficisci: ኵሉ፡ ዘይወፅእ፡ እምነ፡ ወይን፡ ; እምነ፡ በላዒ፡ ወፅአ፡ መብልዕ፡ ; .

p)exardescere^la, erumpere^la: ለእመ፡ ወፅአ፡ እሳት፡ ; ወኢትፃእ፡ ከመ፡ እሳት፡ መዐትየ፡ ; de lepra ; .

q)excĭdere^la: ኢትርሳዕ፡ ዘንተ፡ ነገረ፡ ወኢይፃእ፡ እምነ፡ ልብከ፡ .

r)evanescere^la: ወፅአ፡ መዐዛሁ፡

s)emitti^la: ወፅአ፡ ትእዛዝ፡ እምኀበ፡ ቄሳር፡ ; .

t)efferri^la, pronuntiari^la: ዘወፅአ፡ እምአፉኪ፡ ; ; ; ; ; ; .

u)„de scriptura non transscripta ajunt በከመ፡ ወፅአ፡ ቀዳሚ፡ sicut e calamo effluxit“, Lud.

ተቀበለ

III,2

1)obviam ire^lavel venire^la, occurrere^la, ; ; ; ; ; ; ; ; ፃእ፡ ተቀበሎ፡ ለአካዝ፡ ; ; ; ወፅአ፡ ከመ፡ ይትቀበሎሙ፡ ; ; ; ; ; ; hostiliter: ; ; ሐጽ፡ ዘይትቄበሎ፡ .

a) በ፡ rei et : obviam ferre^laaliquid alicui .

b)obviam eundo^lavel mittendo excipere^laaliquem: ፈኒውየ፡ እትቄበለከ፡ እምህየ፡ ; ይትቀበልዎሙ፡ መላእክት፡ ውስተ፡ ትፍሥሕት፡

2)accipere^la, excipere^la, recipere^la

a)hospites, advenientes ; ; ; ; ; ተቀበልዎሙ፡ በትፍሥሕት፡ ; ; ተቀብሎ፡ ነግድ፡ φιλοξενία hospitalitas^la .

b)aliquid vel aliquem gratum accipere^la, acceptare^la, suscipere^la, admittere^la, ; ተቀበሉ፡ አበሳየ፡ (v. ስረዩ፡ ) ; ; ; (at ibi προσδέχεσθαι significat exspectare^la, quare Platt ይሴፈው፡ habet).

3)passive: gratum accipi^la ለይትቀበል፡ (at : ቍርባነከ፡ ).

እምነ

separ., cujus forma abbreviata et inseparabilis est እም፡ ( gramm.§ 164,3). In libris mss. antiquioribus: እምነ፡ , in recentioribus እም፡ frequentius occurrit. Pro እምነ፡ antiquitus usitatum erat እምኔ፡ ut F. Pronomina suffixa ope vocalis ê^lasibi subjungit, ut እምኔየ፡ , እምኔከ፡ al. ( gramm.§ 167,3), rarissime sine ê^la, ut እምኖሙ፡ . Forma እም፡ si verbo a litera መ፡ incipienti praefigitur, ም non bis sed semel tantum exscribitur, ut እምነ፡ ሞቱ፡ vel እሞቱ፡

1)significat discessum^la, distantiam^la, separationem^laab aliquo: a^la, de^la, ex^la: የኀልቁ፡ ኃጥኣን፡ እምድር፡ ; ; ; ; ; ተዘርዉ፡ ኵሉ፡ ሕዝብ፡ እምኔሁ፡ ; ; አይቴ፡ አሐውር፡ እመንፈስከ፡ n. 192 ; በዐሡር፡ መዋዕል፡ እምኮሬብ፡ ; ኢኮኑ፡ ርሑቃነ፡ እምድር፡ ; . Frequentissimus est hic praepositionis usus post verba absentiae, distantiae, separandi, recedendi, fugiendi, mittendi, removendi, rapiendi, revertendi, mutandi, prohibendi, deficiendi et aberrandi, desistendi, cessandi, exinaniendi, quiescendi, occultandi; huic usui vicinus est usus post verba timendi, cavendi, nec non expergiscendi, convalescendi et medendi, purgandi.

a)praemittitur nominibus loci et spatii, ut significet non tantum directionem, unde aliquid veniat vel fiat, ut እምርሑቅ፡ e longinquo^la ; ; እለ፡ እምቅሩብ፡ οἱ ἐγγίζοντες ; እምላዕሉ፡ ; እምሥራቅ፡ ፀሐይ፡ ወእስከነ፡ ዐረብ፡ al., sed etiam partem vel regionem, a^laqua vel versus^laquam aliquid sit: ; ; እምፀጋሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; etiam praepositiones compositas: እምቅድመ፡ , እምድኅረ፡ , እምታሕተ፡ ; nec non terminum, trans quem sit vel a quo incipiat aliquid: ላዕሉ፡ እምኔሁ፡ ; አፍአ፡ እምጥቅም፡ ἔξωθεν τοῦ τείχους ; ውስጠ፡ እምነ፡ መንጦላዕት፡ ; እምነ፡ – እስከ፡ inde a – usque ad^la ; ; ; .

b)nota locutionem adverbialem: መካን፡ እመካን፡ e loco in locum^la, ut: ዘይትፋለስ፡ ሀገር፡ እምሀገር፡ ( infra a): sed etiam እመካን፡ መካነ፡ e loco in locum^la, ut: መልአ፡ ምድረ፡ ስብሐቲሁ፡ እምወሰን፡ ወሰነ፡ implevit terram gloria tua a finibus ad fines^la Enc.

c)nonnumquam, omisso verbo removendi vel prohibendi, in structuris praegnantibus እምነ፡ eundem significatum habet, qui ei post verba prohibendi convenit; dixeris eum negativum^laet sejunctivum^la: ተፈጽመ፡ አፈ፡ አራዊት፡ እምነቢብ፡ obturatum est os bestiarum^la(prohibitus) a loquendo^lai.e. ute ne loquerentur^la ; ; ተገመንኩ፡ እምኔከ፡ polluta sum tibi^la(interdicta) ; etiam ሐሰ፡ ; ኀደረ፡ ህየ፡ እምዔሳው፡ ወልዱ፡ habitavit ibi, procul a filio suo^la ; ; ; { ; ( በሃም፡ ); ( ፅሩዕ፡ ); F.N. 10,8 ( የዋሂ፡ ).

d)post verba carendi^la, ut አጽምአ፡ ; M.M. f. 36 ጽሙእ፡ ; nec non varia exempla sub ጾመ፡ et ጾም፡ }.

2)significat egressum^lae loco, persona, re: ex^la, ab^la: ፃእ፡ እምነ፡ ምድርከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; . Frequentissimus est hic usus, potissimum post verba egrediendi, surgendi, germinandi, expellendi, extrahendi, eripiendi, al. Deinde adhibetur denotandis

b)materiae, ex^laqua aliquid fit vel componitur: ; ; ; ; ; .

c)initio^la, a quo aliquid exorditur: Platt; ; ;

d)auctori, a^laquo aliquid factum est: ; ; ; ; verbo passivo: እምኔሁ፡ ተቀጽዑ፡ ዐናብርት፡ ; ; . Memorabile est compistum በእምነ፡ , quod in Cyr. satis frequenter occurrit, alias a me quidem nusquam repertum est: ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ወቦቱ፡ ἐν αὐτῷ καὶ δι᾽ αὐτοῦ ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ወበእምኔሁ፡ ተፈጥረ፡ πάντα δι᾽ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται ; ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ቆመ፡ πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηκε ; አብ፡ ይሁብ፡ በረከቶ፡ በእምኔሁ፡ ለወልድ፡ διανέμει ὁ πατὴρ δι᾽ υἱοῦ τὰ ἀγαθά ; al.

f)causae remotiori^la: propter^la, ob^la, prae^la: ; ; ; ; ; ; ; እምዐቢይ፡ ረኃብ፡ ; እምግርማከ፡ ; እምፍርሀት፡ ጐዩ፡ ; ; ; ; ; ; potissimum post verba, quae affectum animi significant, ut: ኀፈረ፡ , አንከረ፡ , ተፈሥሐ፡ al.

g)rarius causae instrumentali^laut ; .

h)normae^lavel causae^la, e qua judicatur, cognoscitur: ; ; ; ; .

i)fonti^la, unde aliquid petitur ; ; ; ; ; ; ; .

k)conditioni^la, in qua tamquam in fundamento nitens aliquis agit: ; .

3)significat partem^laex toto exemtam: ፩ እምኔሆሙ፡ ; መኑ፡ እምክልኤሆሙ፡ ; ክልኤቱ፡ እምኔክሙ፡ ; ; ; .

a)omisso vocabulo numerum definienti, significat: aliquid^la, aliquid^la, aliqua pars^la, ut: ሰይጣን፡ ይወዲ፡ እምኔክሙ፡ ውስተ፡ ሞቅሕ፡ e vobis^laaliquot^la ; 2 ; ; ዘይጸውር፡ እምኵሉ፡ በረከተ፡ ግብጽ፡ gestans^laaliquid e bonis Aegypti^la ; ; ; ; .

b)partitive satis frequentatum est post verba ነሥአ፡ , ወሀበ፡ , ኀርየ፡ , በልዐ፡ , ሰትየ፡ , ተርፈ፡ , አትረፈ፡ , መልአ፡ , ጸግበ፡ et ea quae similem habent significatum.

c)hoc እምነ፡ partitivum etiam aliam praepositionem sibi praemissam tolerat, ut: ይቤ፡ አረጋዊ፡ ለእምጠቢባን፡ uni e sapientibus^la

4)usurpatur comparative^la: prae^la; quam^la; et comparativo et superlativo denotando adhibetur; et cum adjectivis participiisque et cum verbis conjungitur: ዐቢይ፡ እምነ፡ major quam^la ; ; ; ሠናይት፡ እምአንስት፡ pulcherrima mulierum^la ; ; ትጠብብ፡ እምኵሉ፡ አርዌ፡ ; ; ; ያፈቅሮ፡ እምነ፡ diligebat cum magis quam^la ; እምኵሉ፡ ጽድቅ፡ ትመውእ፡ ὑπὲρ πάντα νικᾷ ἡ ἀλήθεια ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ ; ; ; (20); እምነ፡ ክልኤሆሙ፡ ብእሲት፡ እንተ፡ ሠናይ፡ ልባ፡ -27.

a)post እምነ፡ comparativum alias praepositiones et genitivi notam ( ዘ፡ ), quae secundum enuntiationis structuram rei comparatae praemittendae erant, omittere licet: ; , quamquam etiam retineri possunt: ይኄይስ፡ ነቢር፡ ውስተ፡ ገዳም፡ እምስለ፡ ብእሲት፡ መግእዝት፡ ; ; .

b)hoc eodem እምነ፡ vel እም፡ duae enuntiationes integrae inter se comparari possunt; quod ubi fit, እምነ፡ conjunctionem potius quam praepositionem dixeris (quae idem valet quod እምነ፡ ዘ፡ ): ንደቅ፡ ውስተ፡ እደ፡ እግዚአብሔር፡ እምንደቅ፡ ውስተ፡ እደ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , al.

5)Transfertur ad tempus^la: inde a^la, ex^la, abhinc^la: ; ; ; ; ; እምትካት፡ ; እምዓለም፡ ; እምይእዜ፡ ; እምቅድመ፡ ዓለም፡ inde ab initio mundi^la ; ; እምኔሁ፡ deinde^la ; ; እምዝ፡ post haec^la, deinde^la, deinceps^la, tunc^la, tum^la ; ; ; ; al. ( ዝ ; አሜሃ፡ , ሶቤሃ፡ ); እምዘ፡ et n. 194 እምአመ፡ ex quo^la(tempore) ; ; ; al. ( ዘ፡ ); ; ( አመ፡ ); እምነ፡ statim post^la ; እምሰሚዐ፡ ቃሉ፡ audita ejus voce^la In specie nota

a) ትውልድ፡ እምትውልድ፡ generatio alia post etiam^la ; ; ዕለተ፡ እምዕለት፡ ; et indecl. ዕለት፡ እምዕለት፡ diem alium post alium^la ; ዓም፡ እምዓም፡ ( supra b; et gramm.§ 163,2).

b)etiam locutionibus adverbialibus in Accusativo positis, ut: ይእተ፡ አሚረ፡ , ይእተ፡ ዕለተ፡ haec praepositio praefigitur: እምይእተ፡ ዕለተ፡ (v. ዕለቲ፡ ዕለት፡ ) ; እምይእተ፡ አሚረ፡ (v. እምይእቲ፡ አሚር፡ ) 30, 25; (cfr. እስከ፡ ; et እምድኅረ፡ ሕቀ፡ ; et ለለ፡ ) – እምነ፡ pronomino relativo ዘ፡ postponere licet, ut: ዘእምነ፡ ; . – እምነ፡ aliis praepositionibus praefigitur, ut: ላዕለ፡ , መልዕልተ፡ , መንገለ፡ , ማእከለ፡ , መትሕተ፡ , ቅድመ፡ , በይነ፡ , ኀበ፡ , ታሕተ፡ , ውስተ፡ , ዐውደ፡ , ዲበ፡ , ድኅረ፡ q.v.; et conjunctionibus, ut: ቅድመ፡ , አመ፡ , , ዘ፡ , ድኅረ፡ q.v.

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose