Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

vel ደርግሓ፡ Substantivumsubst.pannilaparsla, qua vestis reparatur, panniculuslanovus [a ܪܰܘܩܥܳܐ رُقْعَةٌ רְקַע رَقَّعَ ductum; praefixo passivo paulatim in transmutato, videasvid. gramm.§ 73]: ይጠቅብ፡ ደርግሐ፡ ፀርቀ፡ (Platt: ድረግሓ፡ ልብሰ፡ ) ῥάκος ἄγναφον Matthaei Evangelium.Matth. 9,16 ; ይጠቅብ፡ ግምደ፡ ደርገሐ፡ (Platt: ግምደ፡ ድርግሓ፡ ) Marci Evangelium.Marc. 2,21 ; ይጠቅብ፡ ግመደ፡ ድርግሐ፡ ልብስ፡ (Platt: ግምደ፡ ድርግሓ፡ ልብስ፡ ) Lucae evangelium.Luc. 5,36 . (Ex his lectionibus Novum TestamentumN.T.romanae editionisrom.forma ደርግሕ፡ vel ድርግሕ፡ statuenda videtur, quamquam in quibusdam libris Mss. formam ድርግሓ፡ reperi Lud. diserte affirmat). Vocla. Aela.: ደርግሐ፡ ዘ፡ ሐዲስ። Substantivumsubst., fem. et m. , pluralisPl. ጠፋልሕ፡ , rarius ጠፋልሕት፡ , pluralisPl.pluralisPl. ጠፋልሓት፡ [ut videtur, frustum metalli, a פלג פלח (an rotundum?laa פלךְ فلك ) si quidem et defrormatum est] numuslaargenteus, in specie drachmalaet didrachmumla: ወሀብክዎ፡ ፲ወ፯ ጠፋልሐ፡ ሰቅለ፡ (v. ሰቅል፡ ) ዘብሩር፡ Jeremiae prophetia.Jer. 39,9 ; በ፲ ወ፭ ጠፋልሐ፡ ብሩር፡ Hosea.Hos. 3,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 20,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 20,16 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 23,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 23,16 ; Josuae liber.Jos. 17,21 ; አሐቲ፡ ጠፍላሕት፡ et ዐሥሩ፡ ጠፋልሕተ፡ አግሙስ፡ Lucae evangelium.Luc. 15,8 romanae editionisrom.; ዲናራት፡ ወጠፋልሐ፡ ብሩር፡ F.N. 26; ጠፋልሓት፡ F.N. 36. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: n. 1249 ጠፋልሕ፡ ዘ፡ ጥብቅ፡ velv. ጥብብቅ፡ ; aliudla: ሰቅል፡ ወገመስ፡ ወዲድርክም፡ ወጠፋልሕ፡ ዘ፡ በበ፡ ፪ ድሪም። (forma antiquior ሴሜን፡ , passim ut Zachariae prophetia.Zach. 14,4 in Cod. Laur.) Substantivumsubst., scilicetsc. תֵּימָן ܬܰܝܡܢܳܐ ٱلْتَّيْمَنُ (de transitu literae in cfr. exempli gratiaex. gr. ሱራፊን፡ i.e. תְּרָפִים Hezekielis prophetia.Hez. 21,21 )
2)m. austerla, ventus meridialislaCanticum Canticorum.Cant. 4,16 .
3)At Abyssinis recentioris aetatis genuina vocis significatio in contrariam abiit: septentriola, et vice versa significationem vocis ደቡብ፡ septentriola, illi oppositae, in contrariam scilicetsc.meridieslaconverterunt, (similem confusionis labem etiam ad vocabulum መስዕ፡ serpisse videasvid.in annot. ad Genesis liber Pentateuchi.Gen. 20,1 ). Quam miram significationum permutationem gentibus meridionalis Abyssinae Amharice n. 335loquentibus primis in morem venisse et inde exortam esse, quod ሰሜን፡ voce montes Abyssinae Semên ( ስሜን፡ , olim etiam ሰሜን፡ , ut Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 19 ) significari opinati essent, equidem in Göttinger not able to find explanation in abbreviation listGelehrte Anzeigen 1859 p. 1906 demonstrare conatus sum. Exempla hujus confusionis: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 27,11 annotatioann.; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 44 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 53 ; in libris recentioribus creberrime voci ደቡብ፡ , ut Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 1,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 14,31 ; Jeremiae prophetia.Jer. 1,13 ; Jeremiae prophetia.Jer. 3,18 ; Jeremiae prophetia.Jer. 6,22 ; Jeremiae prophetia.Jer. 10,22 ; Jeremiae prophetia.Jer. 13,20 ; Jeremiae prophetia.Jer. 16,15 ; Jeremiae prophetia.Jer. 25,9 ; Jeremiae prophetia.Jer. 27,3 ; Jeremiae prophetia.Jer. 27,9 ; Jeremiae prophetia.Jer. 38,8 ; Zephania prophetia.Zeph. 2,13 ; Zachariae prophetia.Zach. 2,6 ; Hezekielis prophetia.Hez. 1,4 ; Hezekielis prophetia.Hez. 8,5 ; Hezekielis prophetia.Hez. 8,14 ; Hezekielis prophetia.Hez. 21,4 ; Hezekielis prophetia.Hez. 26,7 al., et voci መስዕ፡ substituitur, ut Jesaiae prophetia.Jes. 43,6 ; Jeremiae prophetia.Jer. 3,12 al.
litera alphabeti Aethiopici decima, quae ተው፡ ( ታዊ፡ secundum ) vocatur. ta- conjunctioconj. anden, plusen መድኅንሂ፡ አቤቶ፡ ዘዮሕንስ፡ ወዓስበ፡ መድኅን፡ ሸማ፡ ተቅራና።Le garant a été l’abēto Za -Yoḥannes, et l’honoraire du garant a été un šammā et un qerānnāfr 53 l. 4–5 (ed.), 63 l. 34–35 (tr.); ወእምአቤቶ፡ ወልደ፡ ሳሙኤል፡ ወልደ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ገብረ፡ ድንግል፡ ፪ምድረ፡ በ፰ሸማ፡ ተቅራና።De l’abēto Walda Sāmuʾēl, fils du nebura ed Gabra Dengel, [j’ai acheté] 2 champs, pour 8 šammā et 1 qerānnāfr 53 l. 5–6 (ed.), 63 l. 35–37 (tr.)
Comparative and etymological data
from Amharic ta-
tahalala or tahallala not foundverb III,1 or III,2 jubelnde xxia; Kebra Nagast; numerus significat sectiones.Kebr. Nag. 53,22 59a l. 2 (ed.)
Grébaut
ተሀለለ፡ III,1 ou III,2 pousser des cris d’allégressefr ተሐሠየ፡ በልቡ፡ ወተሀለለ፡ በአፉ። 59 (ed.)
2
Leslau
ተሀለለ tahal(l)ala ( 2) jubilateen, utter cries of joyen 217a
tahalala or tahallala not foundverb III,1 or III,2 jubelnde xxia; Kebra Nagast; numerus significat sectiones.Kebr. Nag. 53,22 59a l. 2 (ed.)
Grébaut
ተሀለለ፡ III,1 ou III,2 pousser des cris d’allégressefr ተሐሠየ፡ በልቡ፡ ወተሀለለ፡ በአፉ። 59 (ed.)
2
Leslau
ተሀለለ tahal(l)ala ( 2) jubilateen, utter cries of joyen 217a
tahalala or tahallala not foundverb III,1 or III,2 jubelnde xxia; Kebra Nagast; numerus significat sectiones.Kebr. Nag. 53,22 59a l. 2 (ed.)
Grébaut
ተሀለለ፡ III,1 ou III,2 pousser des cris d’allégressefr ተሐሠየ፡ በልቡ፡ ወተሀለለ፡ በአፉ። 59 (ed.)
2
Leslau
ተሀለለ tahal(l)ala ( 2) jubilateen, utter cries of joyen 217a
taḫallada , ተሐለደ፡ taḥallada III,2; ተሀልደ፡ tahalda III,1
Grébaut
ተሀልደ፡ tahalda III,1 «être ordonnéfr; accuserfr». ― ታዘዘ፡ Ms. BNFabb217 fol. 9v.
4
Leslau
ተኀለደ፡ taḫallada (), ተሐለደ፡ taḥallada (, ), ተሀለደ፡ tahallada ( 4; Leslau’s mistake, it should be: ተሀልደ፡ tahalda ) passive, ( 4) also accuseen, () be refuteden 260b
III,1. Hujus stirpis exemplum affert not able to find explanation in abbreviation listLud. c. 5 : እመ፡ አበይነ፡ ይትሀለድ፡ ብነ፡ ቃለ፡ አረጋዊ፡ e Mss. Colb., et interpretatur: si noluerimus, redarguit nos vox senisla“; fortasse: nobis adhaerescetlavel in nos applicabiturla. Radla. Abbla.: ተሀለደ፡ ዘ፡ ተሾመ፡ tahallada
Leslau
ተኀለደ tahallada (D.Lt.) adhere toen, be applied toen 260b
Substantivumsubst.totumla, universumla( gramm.§ 157,2); non nisi subjunctis pronominibus suff. usurpatur, et latine vertitur
1)totusla; quoad constructionem,
a)suam subsantivi vim retinet, ut: ኵለንታየ፡ ተመስወ፡ (non: ተመሶኩ፡ ) totumlameumlai.e. egolatotuslaHenochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 60,3 ; ኵለንታከ፡ ኢየሀሉ፡ (non: ተሀሉ፡ ) ኀበ፡ ነኪርት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,20 ; ኵለንታሃ፡ ለዛቲ፡ ምድር፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 13,15 ; እንተ፡ ኵለንታሆሙ፡ ምሉኣን፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,8 ; ወኵለንታሁ፡ በወርቅ፡ ወበዕንቍ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 5 apocr.; ተቅዋመ፡ ማኅቶት፡ ዘኵለንታሃ፡ ዘወርቅ፡ Zachariae prophetia.Zach. 4,2 .
b)adjectivi instar alii nomini apponitur: ኵለንታሃ፡ ሌሊተ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,20 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,5 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,18 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 10,21 ; ክበብ፡ ኵለንታሃ፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 4,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 14,10 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,30 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,12 ; et ubi Subjecti vice fungitur, Praedicatum numerum et personam et genus pronominis ei suffixi sequitur: ወትከውን፡ ኵለንታከ፡ ብሩሀ፡ Lucae evangelium.Luc. 11,36 ; ኵለንታኪ፡ ሠናይት፡ Canticum Canticorum.Cant. 4,7 ; ትጠፍእ፡ ኵለንታሃ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,13 ; Judith liber apocryphus.Judith 4,7 ; እንተ፡ ማሰነት፡ ኵለንታሃ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 38,8 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 25,25 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,6 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 27,1 .
2)universusla, cunctusla: እስመ፡ መልአ፡ መቅሠፍታ፡ ላዕለ፡ ኵለንታሃ፡ εἰς πᾶν τὸ πλῆθος αὐτῆς Hezekielis prophetia.Hez. 7,12 .
taḫallada , ተሐለደ፡ taḥallada III,2; ተሀልደ፡ tahalda III,1
Grébaut
ተሀልደ፡ tahalda III,1 «être ordonnéfr; accuserfr». ― ታዘዘ፡ Ms. BNFabb217 fol. 9v.
4
Leslau
ተኀለደ፡ taḫallada (), ተሐለደ፡ taḥallada (, ), ተሀለደ፡ tahallada ( 4; Leslau’s mistake, it should be: ተሀልደ፡ tahalda ) passive, ( 4) also accuseen, () be refuteden 260b
taḫallada , ተሐለደ፡ taḥallada III,2; ተሀልደ፡ tahalda III,1
Grébaut
ተሀልደ፡ tahalda III,1 «être ordonnéfr; accuserfr». ― ታዘዘ፡ Ms. BNFabb217 fol. 9v.
4
Leslau
ተኀለደ፡ taḫallada (), ተሐለደ፡ taḥallada (, ), ተሀለደ፡ tahallada ( 4; Leslau’s mistake, it should be: ተሀልደ፡ tahalda ) passive, ( 4) also accuseen, () be refuteden 260b
taḫallada , ተሐለደ፡ taḥallada III,2; ተሀልደ፡ tahalda III,1
Grébaut
ተሀልደ፡ tahalda III,1 «être ordonnéfr; accuserfr». ― ታዘዘ፡ Ms. BNFabb217 fol. 9v.
4
Leslau
ተኀለደ፡ taḫallada (), ተሐለደ፡ taḥallada (, ), ተሀለደ፡ tahallada ( 4; Leslau’s mistake, it should be: ተሀልደ፡ tahalda ) passive, ( 4) also accuseen, () be refuteden 260b
III,1furore rapilavel agila: ቀታሊ፡ እመ፡ ኮነ፡ በተሀርብዶ፡ ኢይከውን፡ ኵነኔሁ፡ ከመ፡ ኵነኔሆሙ፡ F.N. 47.
III,1passivumpass.
1)computarila, supputarila: እለ፡ ተሐሰቡ፡ ወተኈለቁ፡ ምስለ፡ እለ፡ ኈለቈ፡ ዳዊት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 2,17 ; እለ፡ ኢይትሐሰቡ፡ በሐሳበ፡ ዓመት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 75,1 .
2)imputarila, annumerarila: ይትሐሰብ፡ ሎቱ፡ ጥበበ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 17,28 (var.); ዘከመዝ፡ እምኢተሐሰበ፡ ምስለ፡ ኃጥኣን፡ homo talis inter peccatores non annumeratus essetlaCyr. c. Pall. f. 68; ዘኢተወክፈ፡ ንስሓ፡ ኃጥእ፡ ኀጢአተ፡ ዚአሁ፡ ( ለዘስሕተ፡ ) ይትሐሰብ፡ ላዕሌሁ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 233 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 236 ; cumc. ኀበ፡ pers. M.M. f. 114.
taḥasaba
Leslau
ተሐሰበ taḥasaba , () ተሀሰበ tahasaba be computeden, give an accounten, settle an accounten, ask for an accounten 244b
( ተሀበበ፡ ) III,1: in ingerendis probris et contumeliis versari, infamarela, diffamarela, conviciarila: ወኵልክሙ፡ ተሀበብዎ፡ ለስሙ፡ πάντες ἔκδοτε ὄνομα αὐτοῦ Jeremiae prophetia.Jer. 31,17 ; ይትሀበቡኒ፡ mihi convicianturlaJeremiae prophetia.Jer. 20,8 ; ኢትትሀበቦ፡ ለአይትጋነይ፡ μὴ ὀνείδιζε ἄνθρωπον Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 8,5 ; በማእከለ፡ ቢጹ፡ ይትሀበብዎ፡ ለምታ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,18 (var.: ይትሀበለይዎ፡ ). In loco Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 8,5 alii libri mss. ኢታህብቦ፡ exhibent, quod stirpi II,1convenit, sed alibi nusquam አህበበ፡ inveni.
( ተሀበበ፡ ) III,1: in ingerendis probris et contumeliis versari, infamarela, diffamarela, conviciarila: ወኵልክሙ፡ ተሀበብዎ፡ ለስሙ፡ πάντες ἔκδοτε ὄνομα αὐτοῦ Jeremiae prophetia.Jer. 31,17 ; ይትሀበቡኒ፡ mihi convicianturlaJeremiae prophetia.Jer. 20,8 ; ኢትትሀበቦ፡ ለአይትጋነይ፡ μὴ ὀνείδιζε ἄνθρωπον Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 8,5 ; በማእከለ፡ ቢጹ፡ ይትሀበብዎ፡ ለምታ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,18 (var.: ይትሀበለይዎ፡ ). In loco Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 8,5 alii libri mss. ኢታህብቦ፡ exhibent, quod stirpi II,1convenit, sed alibi nusquam አህበበ፡ inveni.
III,1et ተሐበየ፡ III,2reflexivumrefl.
1)tutelamla, curamla, administrationemlarei vel personae susciperela: ዘይትሐበዩ፡ ἡ φυλακὴ αὐτῶν Numeri, liber Pentateuchi.Num. 3,25 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 3,31 ; ክርስቶስ፡ ዘዲበ፡ ኪሩቤል፡ ይነብር፡ ወኵሉ፡ ዓለም፡ ዘይትሐበይ፡ Mavâs. 28; presbyteros non decetla ይመግቡ፡ ወኢይትሐበዩ፡ praefecturam aut procurationem susciperela( rerum alienarumla) Lud. e Synodo.
2)vademla, praedemla, obsidemla, sponsorem se darelapro aliquo, fidejuberela, cumc.Acc.personapers.: አነ፡ እትሐበዮ፡ ἐγὼ ἐκδέχομαι αὐτόν gen. 43,9; ገብርከ፡ ተሐበዮ፡ ለዝ፡ ሕፃን፡ እምኀበ፡ አቡሁ፡ servus tuus hunc puerum, fide interposita,laa patre tuendum accepitlaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 44,32 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 43 ; እመ፡ ተሐበይኮ፡ ለዐርክከ፡ ἐὰν ἐγγυήσῃ σὸν φίλον Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,1 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,3 ; ዘይትሐበይ፡ ወልደ፡ አብደ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 19,28 ; ኢትትሀበዮ፡ ለዘይጸንዐከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 8,13 ; ብእሲ፡ ኄር፡ ይትሔበዮ፡ ለዐርኩ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,14 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,15 ; episcopusla ኢይትሔበይ፡ መነሂ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 4 ; cumc.Acc.rei et pers.: ዘይትሐበይ፡ ሕቢተ፡ ለዐርኩ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 17,18 ; absoluteabsol. ተሐብዮ፡ et ተሐብዮት፡ fidejussiolaF.N. 27; ሠናይ፡ ተሐብዮ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,16 ; ብዙኃነ፡ ኄራነ፡ አሕመሞሙ፡ ተሐብዮ፡ 29,18; sequensseq. ከመ፡ , ut ተሐበየኒ፡ እንተ፡ ከመ፡ ኢያብጥል፡ ሕጎሙ፡ fide tua interposita promittela(illis), me sacra eorum non abrogaturum esselaJosippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 307. Hinc
3)aut
a)fidem haberelaalicui: መኑ፡ ዘይትሐበዮ፡ ለሰራቂ፡ τίς πιστεύσει λῃστῇ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,31 ; ተሀበይኒ፡ ከመ፡ ኢይወጽእ፡ እኩይ፡ እምኔየ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 129.
b)promittere et sponderela, pollicerila: ተሐበየ፡ ሎቱ፡ ( sicariola) ብዙኀ፡ ንዋየ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 334 ; sequensseq. ከመ፡ , ut: ተሐበየ፡ ሎቱ፡ ከመ፡ ዮናናውያን፡ ኢይትመየጡ፡ ዳግመ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 294.
4)Ubi de baptismo agitur, est: baptismo sponsoremla(vel testem) interessela: ዘይትሐበዮ፡ baptismi ejus sponsorlaConstitutiones Apostolorum.Const. Ap. 34 ( videasvid. ተወከፈ፡ ); F.N. 24,2.
taḥabaya , ተሐበየ፡ taḥabbaya
Grébaut
ተሐበየ፡ taḥabaya III,1 ይትሐበይ፡ «être cautionfr, administrer avec responsabilitéfr, être parrainfr» ― ተዋሰ፡ , ዋስ፡ ሆነ፡ ; የክርስትና፡ አባት፡ ሆነ፡ Ms. BNFabb217, fol. 25r.
51–52
Leslau
ተሐበየ taḥabaya , taḥabbaya have charge ofen, take care ofen, overseeen, administeren, assume the position of administrator and suretyen, sponsoren, become suretyen, pledge oneselfen, stand as guarantoren, vouch foren, be a god parenten
ዘተሐበየ zataḥabaya godchilden 225a
vel ተሀብለየ፡ III,1reflexivumrefl.sibi aliquid spectaculo exponerela: ይትሀበለይዎሙ፡ ዲበ፡ ገጸ፡ ምድር፡ εἰς παράδειγμα ἔσονται Jeremiae prophetia.Jer. 16,4 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,18 varia lectiovar.
tahakka
Grébaut
ተሀከ፡ tahakka III,1 «devenir tumultueuxfr, être émeutéfr» ― ተጠላ፡ Ms. BNFabb217, fol. 9v.
6
Leslau
ተሀከ tahakka ( 6), ተሀከከ tahakaka () be tumultuousen 216b
tahakka
Grébaut
ተሀከ፡ tahakka III,1 «devenir tumultueuxfr, être émeutéfr» ― ተጠላ፡ Ms. BNFabb217, fol. 9v.
6
Leslau
ተሀከ tahakka ( 6), ተሀከከ tahakaka () be tumultuousen 216b
tahakka
Grébaut
ተሀከ፡ tahakka III,1 «devenir tumultueuxfr, être émeutéfr» ― ተጠላ፡ Ms. BNFabb217, fol. 9v.
6
Leslau
ተሀከ tahakka ( 6), ተሀከከ tahakaka () be tumultuousen 216b
III,1
1)segnitiae vel desidiae deditum essela; segnem, pigrum, otiosum, tardum esse vel fierila: አፍቀሩ፡ ጽሕ፡ በእገሪሆሙ፡ ወኢይትሀከዩ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 14,10 ; ኢትትሀከዩ፡ nolite segnes esselaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,30 ; ዘይጻሙ፡ በሥጋሁ፡ ወይትሀከይ፡ በነፍሱ፡ qui negotiosus est corpore et otiosus animâla, Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. ; ኢናፅርዕ፡ ቅኔ፡ እደዊነ፡ ወኢንትሀከይ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 13. C.c. rei: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 35,4 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,11 ; ኢትትሀከዩ፡ ለንስሓ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 225 ; et cumc.Acc.Infin.: ኢትትሀከዩ፡ ነዲፎታ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,14 ; ( episcopusla) ኢይትሀከይ፡ ጸዊመ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 4.
2)cunctarila, haesitarela, ὀκνεῖν , construitur cumc.c.Acc.Infin.: ኢትትሀከይ፡ ሐውጾ፡ ድዉይ፡ μὴ ὄκνει ἐπισκέπτεσθαι ἄρρωστον Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,35 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 12,6 ; Judith liber apocryphus.Judith 12,13 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,16 ; Judicum liber.Jud. 18,9 .
3)languescerela, intermitterela, cessarela, deficerelain re peragenda: construitur cumc.c.Acc.: ኢትትሀከይ፡ ጸሎተ፡ ne intermittas preceslaReliquiae Baruch.Rel. Bar. ; et cumc.Acc.Infin.: ኢትትሀከይ፡ ገቢረ፡ ሠናይ፡ μὴ ἀπόσχῃ εὖ ποιεῖν Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,27 ; ad Galatas epistola Pauli.Gal. 6,9 ; ad Thessalonicenses epistolae Pauli I, II.Thess. 3,13 ; Lucae evangelium.Luc. 18,1 ; ኢይትሀከዩ፡ ወሪቀ፡ ውስተ፡ n. 11 ገጽየ፡ liber Jobi.Job 30,10 ; nec non cumc. እምነ፡ ut: ኢትትሀከይ፡ እደዊከ፡ እምነ፡ አግብርቲከ፡ Josuae liber.Jos. 10,6 ; { episcopus factus ኢተሀከየ፡ በውስተ፡ ሢመቱ፡ እምገድሉ፡ ቀዳሚ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: PagwemenSx. Pag. 5 }.
4)pusillanimem esselain re peragenda (cfr. كَهِيَ ): ኢትትሀከይ፡ ኰንኖቶ፡ μὴ ὀλιγοψυχήσῳς ἐν τῷ κρίνειν Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 4,9 .
5)aversarila, aspernarila: ኢይትሀከይ፡ መዊተ፡ οὐ παραιτοῦμαι τὸ ἀποθανεῖν Actus apostolorum.Act. 25,11 ; ዘእጽሕፍ፡ ለክሙ፡ ኢይትሀከይ፡ አንሰ፡ vobis scribere me non pigetlaad Philippenses epistola Pauli.Phil. 3,1 ; etiam cum እምነ፡ rei: ኢትትሀከይ፡ እመልእክት፡ ministerium ne aspernerislaHomiliae et Vitae Sanctorum, a Ludolfo lectae (in Cod. Berolinensi).Hom. (Lud.); Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 10,24 .
III,1
1)segnitiae vel desidiae deditum essela; segnem, pigrum, otiosum, tardum esse vel fierila: አፍቀሩ፡ ጽሕ፡ በእገሪሆሙ፡ ወኢይትሀከዩ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 14,10 ; ኢትትሀከዩ፡ nolite segnes esselaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,30 ; ዘይጻሙ፡ በሥጋሁ፡ ወይትሀከይ፡ በነፍሱ፡ qui negotiosus est corpore et otiosus animâla, Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. ; ኢናፅርዕ፡ ቅኔ፡ እደዊነ፡ ወኢንትሀከይ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 13. C.c. rei: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 35,4 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,11 ; ኢትትሀከዩ፡ ለንስሓ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 225 ; et cumc.Acc.Infin.: ኢትትሀከዩ፡ ነዲፎታ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,14 ; ( episcopusla) ኢይትሀከይ፡ ጸዊመ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 4.
2)cunctarila, haesitarela, ὀκνεῖν , construitur cumc.c.Acc.Infin.: ኢትትሀከይ፡ ሐውጾ፡ ድዉይ፡ μὴ ὄκνει ἐπισκέπτεσθαι ἄρρωστον Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,35 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 12,6 ; Judith liber apocryphus.Judith 12,13 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,16 ; Judicum liber.Jud. 18,9 .
3)languescerela, intermitterela, cessarela, deficerelain re peragenda: construitur cumc.c.Acc.: ኢትትሀከይ፡ ጸሎተ፡ ne intermittas preceslaReliquiae Baruch.Rel. Bar. ; et cumc.Acc.Infin.: ኢትትሀከይ፡ ገቢረ፡ ሠናይ፡ μὴ ἀπόσχῃ εὖ ποιεῖν Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,27 ; ad Galatas epistola Pauli.Gal. 6,9 ; ad Thessalonicenses epistolae Pauli I, II.Thess. 3,13 ; Lucae evangelium.Luc. 18,1 ; ኢይትሀከዩ፡ ወሪቀ፡ ውስተ፡ n. 11 ገጽየ፡ liber Jobi.Job 30,10 ; nec non cumc. እምነ፡ ut: ኢትትሀከይ፡ እደዊከ፡ እምነ፡ አግብርቲከ፡ Josuae liber.Jos. 10,6 ; { episcopus factus ኢተሀከየ፡ በውስተ፡ ሢመቱ፡ እምገድሉ፡ ቀዳሚ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: PagwemenSx. Pag. 5 }.
4)pusillanimem esselain re peragenda (cfr. كَهِيَ ): ኢትትሀከይ፡ ኰንኖቶ፡ μὴ ὀλιγοψυχήσῳς ἐν τῷ κρίνειν Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 4,9 .
5)aversarila, aspernarila: ኢይትሀከይ፡ መዊተ፡ οὐ παραιτοῦμαι τὸ ἀποθανεῖν Actus apostolorum.Act. 25,11 ; ዘእጽሕፍ፡ ለክሙ፡ ኢይትሀከይ፡ አንሰ፡ vobis scribere me non pigetlaad Philippenses epistola Pauli.Phil. 3,1 ; etiam cum እምነ፡ rei: ኢትትሀከይ፡ እመልእክት፡ ministerium ne aspernerislaHomiliae et Vitae Sanctorum, a Ludolfo lectae (in Cod. Berolinensi).Hom. (Lud.); Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 10,24 .
III,1
1)segnitiae vel desidiae deditum essela; segnem, pigrum, otiosum, tardum esse vel fierila: አፍቀሩ፡ ጽሕ፡ በእገሪሆሙ፡ ወኢይትሀከዩ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 14,10 ; ኢትትሀከዩ፡ nolite segnes esselaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,30 ; ዘይጻሙ፡ በሥጋሁ፡ ወይትሀከይ፡ በነፍሱ፡ qui negotiosus est corpore et otiosus animâla, Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. ; ኢናፅርዕ፡ ቅኔ፡ እደዊነ፡ ወኢንትሀከይ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 13. C.c. rei: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 35,4 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,11 ; ኢትትሀከዩ፡ ለንስሓ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 225 ; et cumc.Acc.Infin.: ኢትትሀከዩ፡ ነዲፎታ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,14 ; ( episcopusla) ኢይትሀከይ፡ ጸዊመ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 4.
2)cunctarila, haesitarela, ὀκνεῖν , construitur cumc.c.Acc.Infin.: ኢትትሀከይ፡ ሐውጾ፡ ድዉይ፡ μὴ ὄκνει ἐπισκέπτεσθαι ἄρρωστον Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,35 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 12,6 ; Judith liber apocryphus.Judith 12,13 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,16 ; Judicum liber.Jud. 18,9 .
3)languescerela, intermitterela, cessarela, deficerelain re peragenda: construitur cumc.c.Acc.: ኢትትሀከይ፡ ጸሎተ፡ ne intermittas preceslaReliquiae Baruch.Rel. Bar. ; et cumc.Acc.Infin.: ኢትትሀከይ፡ ገቢረ፡ ሠናይ፡ μὴ ἀπόσχῃ εὖ ποιεῖν Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,27 ; ad Galatas epistola Pauli.Gal. 6,9 ; ad Thessalonicenses epistolae Pauli I, II.Thess. 3,13 ; Lucae evangelium.Luc. 18,1 ; ኢይትሀከዩ፡ ወሪቀ፡ ውስተ፡ n. 11 ገጽየ፡ liber Jobi.Job 30,10 ; nec non cumc. እምነ፡ ut: ኢትትሀከይ፡ እደዊከ፡ እምነ፡ አግብርቲከ፡ Josuae liber.Jos. 10,6 ; { episcopus factus ኢተሀከየ፡ በውስተ፡ ሢመቱ፡ እምገድሉ፡ ቀዳሚ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: PagwemenSx. Pag. 5 }.
4)pusillanimem esselain re peragenda (cfr. كَهِيَ ): ኢትትሀከይ፡ ኰንኖቶ፡ μὴ ὀλιγοψυχήσῳς ἐν τῷ κρίνειν Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 4,9 .
5)aversarila, aspernarila: ኢይትሀከይ፡ መዊተ፡ οὐ παραιτοῦμαι τὸ ἀποθανεῖν Actus apostolorum.Act. 25,11 ; ዘእጽሕፍ፡ ለክሙ፡ ኢይትሀከይ፡ አንሰ፡ vobis scribere me non pigetlaad Philippenses epistola Pauli.Phil. 3,1 ; etiam cum እምነ፡ rei: ኢትትሀከይ፡ እመልእክት፡ ministerium ne aspernerislaHomiliae et Vitae Sanctorum, a Ludolfo lectae (in Cod. Berolinensi).Hom. (Lud.); Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 10,24 .
IV,1efficere, utlaaliquis languescatla, deficiatla: ዛቲ፡ መጽሐፍ፡ መዜንው፡ ሠናይ፤ ኢያዐቅፉ፡ ትጋሀ፡ ሌሊት፡ ወኢያደክማ፡ ወኢያስተሀክያ፡ ብዙኀ፡ ነጽሮ፡ hic liber egregius narrator est; ei lucubratione offendiculum non paratur; non enervatur nec viribus destituitur frequentissima inspectionelaFal. in proëmio. (In titulo Lucae evangelium.Luc. 23,11 romanae editionisrom.pro አስተሃከዮ፡ cum Graeco et cum edit. Platt legendum est: አስተአከዮ፡ ). tahakaya III,1; tahakkaya III,2
(Dillmann 1) , (Dillmann 2) ወይቤልዎ፡ ኢንትሀከይ፡ ንሕነ፡ ከመ፡ ንሖር፡ ኀበ፡ ሐፄጌ፡ ወኢናመከኒ፡ በመከራ፡ ክረምት።“Nous ne désirons pas cesser d’aller (chez le) Ḥaṣēgē , nous n’allons pas chercher de prétextes dans les ennuis de la saison des pluies”fr 54 l. 24–25 (ed.), 63 l. 36–37 (tr.); in the following ex. the verb takes the indirect object but the construction may be faulty: ዓዲ፡ ይቤሎሙ፡ እስኩ፡ ኢይትሀከይ፡ ለክሙ፡ እስመ፡ እወስደክሙ፡ ኀበ፡ ትረክቡ፡ ረባሐ፡ 158 l. 23–24 (ed.) Again he said to them, please do not be idle because I will take you where you will gain profiten
Grébaut
ተሀከየ፡ tahakaya III,1 «aspernatus estla, piger fuitla» ― ሰነፈ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 1.
ተሀከየ፡ tahakkaya III,2 se livrer à la paressefr, être négligent, nonchalantfr.
እመ፡ ፈቀደ፡ ኀበ፡ ቍጥዓ፡ ወመዓት፡ ዘተሠርዓ፡ ላዕሌነ፡ ሶበ፡ ሶበ፡ ይትሔከይ፡ ለይኩን፡ ቍጥዓሁ፡ ቱሱሐ፡ በምጣኔ፡ እስመ፡ ቀታልያን፡ ይትጌበሩ፡ ሰይፈ፡ እምነ፡ ኀፂን። Ms. BNFet110, fol. 43rb.
ስምዑ፡ ኦኖሎት፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ዘንተ፡ ይቤ፡ እግዚአብሔር፡ ናሁ፡ አነ፡ እትኃሠሥ፡ አባግዕየ፡ እምነ፡ ኖሎት፡ ወኢይርእይዎሙ፡ ዳግመ፡ ኖሎት፡ ወአድኅን፡ አባግዕየ፡ እምአፉሆሙ፡ ወኢይከውኑ፡ ካዕበ፡ መብልዓ፡ ሎሙ። ይደሉ፡ ከመ፡ ይለብው፡ እንከ፡ አይ፡ ኵነኔ፡ ይደልዎ፡ ለዘይትሔከይ፡ አስተሐምሞ፡ በእለ፡ ተሠይመ፡ ላዕሌሆሙ። Ms. BNFet110, fol. 38v a-b.
7
Leslau
ተሀከየ tahakaya , ( 7) ተሀከየ tahakkaya be sluggishen, be slacken, be slothfulen, be wearyen, be nonchalanten, neglecten, be negligenten, be lazyen, be indolenten, be inerten, be tranquilen, be idleen, be remissen, ceaseen, hesitateen, delayen, declineen, disdainen 216b
tahakaya III,1; tahakkaya III,2
(Dillmann 1) , (Dillmann 2) ወይቤልዎ፡ ኢንትሀከይ፡ ንሕነ፡ ከመ፡ ንሖር፡ ኀበ፡ ሐፄጌ፡ ወኢናመከኒ፡ በመከራ፡ ክረምት።“Nous ne désirons pas cesser d’aller (chez le) Ḥaṣēgē , nous n’allons pas chercher de prétextes dans les ennuis de la saison des pluies”fr 54 l. 24–25 (ed.), 63 l. 36–37 (tr.); in the following ex. the verb takes the indirect object but the construction may be faulty: ዓዲ፡ ይቤሎሙ፡ እስኩ፡ ኢይትሀከይ፡ ለክሙ፡ እስመ፡ እወስደክሙ፡ ኀበ፡ ትረክቡ፡ ረባሐ፡ 158 l. 23–24 (ed.) Again he said to them, please do not be idle because I will take you where you will gain profiten
Grébaut
ተሀከየ፡ tahakaya III,1 «aspernatus estla, piger fuitla» ― ሰነፈ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 1.
ተሀከየ፡ tahakkaya III,2 se livrer à la paressefr, être négligent, nonchalantfr.
እመ፡ ፈቀደ፡ ኀበ፡ ቍጥዓ፡ ወመዓት፡ ዘተሠርዓ፡ ላዕሌነ፡ ሶበ፡ ሶበ፡ ይትሔከይ፡ ለይኩን፡ ቍጥዓሁ፡ ቱሱሐ፡ በምጣኔ፡ እስመ፡ ቀታልያን፡ ይትጌበሩ፡ ሰይፈ፡ እምነ፡ ኀፂን። Ms. BNFet110, fol. 43rb.
ስምዑ፡ ኦኖሎት፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ዘንተ፡ ይቤ፡ እግዚአብሔር፡ ናሁ፡ አነ፡ እትኃሠሥ፡ አባግዕየ፡ እምነ፡ ኖሎት፡ ወኢይርእይዎሙ፡ ዳግመ፡ ኖሎት፡ ወአድኅን፡ አባግዕየ፡ እምአፉሆሙ፡ ወኢይከውኑ፡ ካዕበ፡ መብልዓ፡ ሎሙ። ይደሉ፡ ከመ፡ ይለብው፡ እንከ፡ አይ፡ ኵነኔ፡ ይደልዎ፡ ለዘይትሔከይ፡ አስተሐምሞ፡ በእለ፡ ተሠይመ፡ ላዕሌሆሙ። Ms. BNFet110, fol. 38v a-b.
7
Leslau
ተሀከየ tahakaya , ( 7) ተሀከየ tahakkaya be sluggishen, be slacken, be slothfulen, be wearyen, be nonchalanten, neglecten, be negligenten, be lazyen, be indolenten, be inerten, be tranquilen, be idleen, be remissen, ceaseen, hesitateen, delayen, declineen, disdainen 216b
tahakaya III,1; tahakkaya III,2
(Dillmann 1) , (Dillmann 2) ወይቤልዎ፡ ኢንትሀከይ፡ ንሕነ፡ ከመ፡ ንሖር፡ ኀበ፡ ሐፄጌ፡ ወኢናመከኒ፡ በመከራ፡ ክረምት።“Nous ne désirons pas cesser d’aller (chez le) Ḥaṣēgē , nous n’allons pas chercher de prétextes dans les ennuis de la saison des pluies”fr 54 l. 24–25 (ed.), 63 l. 36–37 (tr.); in the following ex. the verb takes the indirect object but the construction may be faulty: ዓዲ፡ ይቤሎሙ፡ እስኩ፡ ኢይትሀከይ፡ ለክሙ፡ እስመ፡ እወስደክሙ፡ ኀበ፡ ትረክቡ፡ ረባሐ፡ 158 l. 23–24 (ed.) Again he said to them, please do not be idle because I will take you where you will gain profiten
Grébaut
ተሀከየ፡ tahakaya III,1 «aspernatus estla, piger fuitla» ― ሰነፈ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 1.
ተሀከየ፡ tahakkaya III,2 se livrer à la paressefr, être négligent, nonchalantfr.
እመ፡ ፈቀደ፡ ኀበ፡ ቍጥዓ፡ ወመዓት፡ ዘተሠርዓ፡ ላዕሌነ፡ ሶበ፡ ሶበ፡ ይትሔከይ፡ ለይኩን፡ ቍጥዓሁ፡ ቱሱሐ፡ በምጣኔ፡ እስመ፡ ቀታልያን፡ ይትጌበሩ፡ ሰይፈ፡ እምነ፡ ኀፂን። Ms. BNFet110, fol. 43rb.
ስምዑ፡ ኦኖሎት፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ዘንተ፡ ይቤ፡ እግዚአብሔር፡ ናሁ፡ አነ፡ እትኃሠሥ፡ አባግዕየ፡ እምነ፡ ኖሎት፡ ወኢይርእይዎሙ፡ ዳግመ፡ ኖሎት፡ ወአድኅን፡ አባግዕየ፡ እምአፉሆሙ፡ ወኢይከውኑ፡ ካዕበ፡ መብልዓ፡ ሎሙ። ይደሉ፡ ከመ፡ ይለብው፡ እንከ፡ አይ፡ ኵነኔ፡ ይደልዎ፡ ለዘይትሔከይ፡ አስተሐምሞ፡ በእለ፡ ተሠይመ፡ ላዕሌሆሙ። Ms. BNFet110, fol. 38v a-b.
7
Leslau
ተሀከየ tahakaya , ( 7) ተሀከየ tahakkaya be sluggishen, be slacken, be slothfulen, be wearyen, be nonchalanten, neglecten, be negligenten, be lazyen, be indolenten, be inerten, be tranquilen, be idleen, be remissen, ceaseen, hesitateen, delayen, declineen, disdainen 216b
ʾastahakaya
Grébaut
አስተሀከየ፡ «mépriserfr, compter pour rienfr, déclarer mauvaisfr, semer des discordesfr» ― አከፋፋ፡ Ms. BNFabb217, fol. 10r.
7
Leslau
አስተሀከየ ʾastahakaya caus. of videasvid. ተሀከየ tahakaya ; also ( 7) despiseen, disdainen, bring about dissensionen 216b
III,1
1)segnitiae vel desidiae deditum essela; segnem, pigrum, otiosum, tardum esse vel fierila: አፍቀሩ፡ ጽሕ፡ በእገሪሆሙ፡ ወኢይትሀከዩ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 14,10 ; ኢትትሀከዩ፡ nolite segnes esselaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,30 ; ዘይጻሙ፡ በሥጋሁ፡ ወይትሀከይ፡ በነፍሱ፡ qui negotiosus est corpore et otiosus animâla, Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. ; ኢናፅርዕ፡ ቅኔ፡ እደዊነ፡ ወኢንትሀከይ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 13. C.c. rei: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 35,4 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,11 ; ኢትትሀከዩ፡ ለንስሓ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 225 ; et cumc.Acc.Infin.: ኢትትሀከዩ፡ ነዲፎታ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,14 ; ( episcopusla) ኢይትሀከይ፡ ጸዊመ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 4.
2)cunctarila, haesitarela, ὀκνεῖν , construitur cumc.c.Acc.Infin.: ኢትትሀከይ፡ ሐውጾ፡ ድዉይ፡ μὴ ὄκνει ἐπισκέπτεσθαι ἄρρωστον Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,35 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 12,6 ; Judith liber apocryphus.Judith 12,13 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,16 ; Judicum liber.Jud. 18,9 .
3)languescerela, intermitterela, cessarela, deficerelain re peragenda: construitur cumc.c.Acc.: ኢትትሀከይ፡ ጸሎተ፡ ne intermittas preceslaReliquiae Baruch.Rel. Bar. ; et cumc.Acc.Infin.: ኢትትሀከይ፡ ገቢረ፡ ሠናይ፡ μὴ ἀπόσχῃ εὖ ποιεῖν Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,27 ; ad Galatas epistola Pauli.Gal. 6,9 ; ad Thessalonicenses epistolae Pauli I, II.Thess. 3,13 ; Lucae evangelium.Luc. 18,1 ; ኢይትሀከዩ፡ ወሪቀ፡ ውስተ፡ n. 11 ገጽየ፡ liber Jobi.Job 30,10 ; nec non cumc. እምነ፡ ut: ኢትትሀከይ፡ እደዊከ፡ እምነ፡ አግብርቲከ፡ Josuae liber.Jos. 10,6 ; { episcopus factus ኢተሀከየ፡ በውስተ፡ ሢመቱ፡ እምገድሉ፡ ቀዳሚ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: PagwemenSx. Pag. 5 }.
4)pusillanimem esselain re peragenda (cfr. كَهِيَ ): ኢትትሀከይ፡ ኰንኖቶ፡ μὴ ὀλιγοψυχήσῳς ἐν τῷ κρίνειν Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 4,9 .
5)aversarila, aspernarila: ኢይትሀከይ፡ መዊተ፡ οὐ παραιτοῦμαι τὸ ἀποθανεῖν Actus apostolorum.Act. 25,11 ; ዘእጽሕፍ፡ ለክሙ፡ ኢይትሀከይ፡ አንሰ፡ vobis scribere me non pigetlaad Philippenses epistola Pauli.Phil. 3,1 ; etiam cum እምነ፡ rei: ኢትትሀከይ፡ እመልእክት፡ ministerium ne aspernerislaHomiliae et Vitae Sanctorum, a Ludolfo lectae (in Cod. Berolinensi).Hom. (Lud.); Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 10,24 .
III,1
1)segnitiae vel desidiae deditum essela; segnem, pigrum, otiosum, tardum esse vel fierila: አፍቀሩ፡ ጽሕ፡ በእገሪሆሙ፡ ወኢይትሀከዩ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 14,10 ; ኢትትሀከዩ፡ nolite segnes esselaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,30 ; ዘይጻሙ፡ በሥጋሁ፡ ወይትሀከይ፡ በነፍሱ፡ qui negotiosus est corpore et otiosus animâla, Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. ; ኢናፅርዕ፡ ቅኔ፡ እደዊነ፡ ወኢንትሀከይ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 13. C.c. rei: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 35,4 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,11 ; ኢትትሀከዩ፡ ለንስሓ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 225 ; et cumc.Acc.Infin.: ኢትትሀከዩ፡ ነዲፎታ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,14 ; ( episcopusla) ኢይትሀከይ፡ ጸዊመ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 4.
2)cunctarila, haesitarela, ὀκνεῖν , construitur cumc.c.Acc.Infin.: ኢትትሀከይ፡ ሐውጾ፡ ድዉይ፡ μὴ ὄκνει ἐπισκέπτεσθαι ἄρρωστον Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,35 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 12,6 ; Judith liber apocryphus.Judith 12,13 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,16 ; Judicum liber.Jud. 18,9 .
3)languescerela, intermitterela, cessarela, deficerelain re peragenda: construitur cumc.c.Acc.: ኢትትሀከይ፡ ጸሎተ፡ ne intermittas preceslaReliquiae Baruch.Rel. Bar. ; et cumc.Acc.Infin.: ኢትትሀከይ፡ ገቢረ፡ ሠናይ፡ μὴ ἀπόσχῃ εὖ ποιεῖν Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,27 ; ad Galatas epistola Pauli.Gal. 6,9 ; ad Thessalonicenses epistolae Pauli I, II.Thess. 3,13 ; Lucae evangelium.Luc. 18,1 ; ኢይትሀከዩ፡ ወሪቀ፡ ውስተ፡ n. 11 ገጽየ፡ liber Jobi.Job 30,10 ; nec non cumc. እምነ፡ ut: ኢትትሀከይ፡ እደዊከ፡ እምነ፡ አግብርቲከ፡ Josuae liber.Jos. 10,6 ; { episcopus factus ኢተሀከየ፡ በውስተ፡ ሢመቱ፡ እምገድሉ፡ ቀዳሚ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: PagwemenSx. Pag. 5 }.
4)pusillanimem esselain re peragenda (cfr. كَهِيَ ): ኢትትሀከይ፡ ኰንኖቶ፡ μὴ ὀλιγοψυχήσῳς ἐν τῷ κρίνειν Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 4,9 .
5)aversarila, aspernarila: ኢይትሀከይ፡ መዊተ፡ οὐ παραιτοῦμαι τὸ ἀποθανεῖν Actus apostolorum.Act. 25,11 ; ዘእጽሕፍ፡ ለክሙ፡ ኢይትሀከይ፡ አንሰ፡ vobis scribere me non pigetlaad Philippenses epistola Pauli.Phil. 3,1 ; etiam cum እምነ፡ rei: ኢትትሀከይ፡ እመልእክት፡ ministerium ne aspernerislaHomiliae et Vitae Sanctorum, a Ludolfo lectae (in Cod. Berolinensi).Hom. (Lud.); Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 10,24 .
tahakaya III,1; tahakkaya III,2
(Dillmann 1) , (Dillmann 2) ወይቤልዎ፡ ኢንትሀከይ፡ ንሕነ፡ ከመ፡ ንሖር፡ ኀበ፡ ሐፄጌ፡ ወኢናመከኒ፡ በመከራ፡ ክረምት።“Nous ne désirons pas cesser d’aller (chez le) Ḥaṣēgē , nous n’allons pas chercher de prétextes dans les ennuis de la saison des pluies”fr 54 l. 24–25 (ed.), 63 l. 36–37 (tr.); in the following ex. the verb takes the indirect object but the construction may be faulty: ዓዲ፡ ይቤሎሙ፡ እስኩ፡ ኢይትሀከይ፡ ለክሙ፡ እስመ፡ እወስደክሙ፡ ኀበ፡ ትረክቡ፡ ረባሐ፡ 158 l. 23–24 (ed.) Again he said to them, please do not be idle because I will take you where you will gain profiten
Grébaut
ተሀከየ፡ tahakaya III,1 «aspernatus estla, piger fuitla» ― ሰነፈ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 1.
ተሀከየ፡ tahakkaya III,2 se livrer à la paressefr, être négligent, nonchalantfr.
እመ፡ ፈቀደ፡ ኀበ፡ ቍጥዓ፡ ወመዓት፡ ዘተሠርዓ፡ ላዕሌነ፡ ሶበ፡ ሶበ፡ ይትሔከይ፡ ለይኩን፡ ቍጥዓሁ፡ ቱሱሐ፡ በምጣኔ፡ እስመ፡ ቀታልያን፡ ይትጌበሩ፡ ሰይፈ፡ እምነ፡ ኀፂን። Ms. BNFet110, fol. 43rb.
ስምዑ፡ ኦኖሎት፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ዘንተ፡ ይቤ፡ እግዚአብሔር፡ ናሁ፡ አነ፡ እትኃሠሥ፡ አባግዕየ፡ እምነ፡ ኖሎት፡ ወኢይርእይዎሙ፡ ዳግመ፡ ኖሎት፡ ወአድኅን፡ አባግዕየ፡ እምአፉሆሙ፡ ወኢይከውኑ፡ ካዕበ፡ መብልዓ፡ ሎሙ። ይደሉ፡ ከመ፡ ይለብው፡ እንከ፡ አይ፡ ኵነኔ፡ ይደልዎ፡ ለዘይትሔከይ፡ አስተሐምሞ፡ በእለ፡ ተሠይመ፡ ላዕሌሆሙ። Ms. BNFet110, fol. 38v a-b.
7
Leslau
ተሀከየ tahakaya , ( 7) ተሀከየ tahakkaya be sluggishen, be slacken, be slothfulen, be wearyen, be nonchalanten, neglecten, be negligenten, be lazyen, be indolenten, be inerten, be tranquilen, be idleen, be remissen, ceaseen, hesitateen, delayen, declineen, disdainen 216b
tahakaya III,1; tahakkaya III,2
(Dillmann 1) , (Dillmann 2) ወይቤልዎ፡ ኢንትሀከይ፡ ንሕነ፡ ከመ፡ ንሖር፡ ኀበ፡ ሐፄጌ፡ ወኢናመከኒ፡ በመከራ፡ ክረምት።“Nous ne désirons pas cesser d’aller (chez le) Ḥaṣēgē , nous n’allons pas chercher de prétextes dans les ennuis de la saison des pluies”fr 54 l. 24–25 (ed.), 63 l. 36–37 (tr.); in the following ex. the verb takes the indirect object but the construction may be faulty: ዓዲ፡ ይቤሎሙ፡ እስኩ፡ ኢይትሀከይ፡ ለክሙ፡ እስመ፡ እወስደክሙ፡ ኀበ፡ ትረክቡ፡ ረባሐ፡ 158 l. 23–24 (ed.) Again he said to them, please do not be idle because I will take you where you will gain profiten
Grébaut
ተሀከየ፡ tahakaya III,1 «aspernatus estla, piger fuitla» ― ሰነፈ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 1.
ተሀከየ፡ tahakkaya III,2 se livrer à la paressefr, être négligent, nonchalantfr.
እመ፡ ፈቀደ፡ ኀበ፡ ቍጥዓ፡ ወመዓት፡ ዘተሠርዓ፡ ላዕሌነ፡ ሶበ፡ ሶበ፡ ይትሔከይ፡ ለይኩን፡ ቍጥዓሁ፡ ቱሱሐ፡ በምጣኔ፡ እስመ፡ ቀታልያን፡ ይትጌበሩ፡ ሰይፈ፡ እምነ፡ ኀፂን። Ms. BNFet110, fol. 43rb.
ስምዑ፡ ኦኖሎት፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ዘንተ፡ ይቤ፡ እግዚአብሔር፡ ናሁ፡ አነ፡ እትኃሠሥ፡ አባግዕየ፡ እምነ፡ ኖሎት፡ ወኢይርእይዎሙ፡ ዳግመ፡ ኖሎት፡ ወአድኅን፡ አባግዕየ፡ እምአፉሆሙ፡ ወኢይከውኑ፡ ካዕበ፡ መብልዓ፡ ሎሙ። ይደሉ፡ ከመ፡ ይለብው፡ እንከ፡ አይ፡ ኵነኔ፡ ይደልዎ፡ ለዘይትሔከይ፡ አስተሐምሞ፡ በእለ፡ ተሠይመ፡ ላዕሌሆሙ። Ms. BNFet110, fol. 38v a-b.
7
Leslau
ተሀከየ tahakaya , ( 7) ተሀከየ tahakkaya be sluggishen, be slacken, be slothfulen, be wearyen, be nonchalanten, neglecten, be negligenten, be lazyen, be indolenten, be inerten, be tranquilen, be idleen, be remissen, ceaseen, hesitateen, delayen, declineen, disdainen 216b
tahakka
Grébaut
ተሀከ፡ tahakka III,1 «devenir tumultueuxfr, être émeutéfr» ― ተጠላ፡ Ms. BNFabb217, fol. 9v.
6
Leslau
ተሀከ tahakka ( 6), ተሀከከ tahakaka () be tumultuousen 216b
nomen agentisn. ag.(a III,1): ኩን፡ ኢተሀካዬ፡ ἴσθι μὴ ἐκλυόμενος Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,3 . (Cod. Bruc. Bodl.).
et ሀብለየ፡ quadril. I, transit.: ludibrio haberela, irriderela, cavillarila(in spec. in comoedialavel spectaculola): እለ፡ ከመዝ፡ የሀወልይዎ፡ ለእግዚአብሔር፡ ወእለ፡ ጸጋ፡ ትስብእቱ፡ ይመይጡ፡ ውስተ፡ ሀውልዮ፡ τῶν ὀνειδίζόντων θεῷ τὰ ἀνθρώπινα καὶ τὴν χάριν ἐν μέρει ὀνείδους ποιουμένων ho.Theodoti Ancyr. in Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 102 ; ተሀወልዮ፡ ለእግዚአብሔር፡ ቃል፡ ዘሐመ፡ ὀνειδίζεις Θεῷ παθόντι , Theodoti Ancyr. in Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 102 ; ኢየሀወልይዎኑ፡ ለክርስቶስ፡ ኃጥኣን፡ ho.Juvenalis Hieros. (in Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 107 ); እመ፡ አረሚ፡ ሀውለይዎ፡ ለምስጢር፡ ἐὰν Ἕλληνες κωμῳδῶσι τὸ θαῦμα hom.Procli in Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 120 (cfr. Mansi IV.580). De vera verbi notione haesitantes Vocabulariorumlaauctores e conjectura interpretantur modo ደመረ፡ , modo አቀላቀለ፡ [Mihi hoc verbum, a ሀብል፡ et ሀውል፡ denominatum, ad radicem הָבַל referendum esse, et proprie inania loquila, nugarila, grave quid vel res serias ad nugas et inanes loquelas revocarelasignificare videtur].
1) deriseit, canzonòit, mise in ridicoloit (specialmente nella rappresentazione comica); disprezzòit, profanòit
2) mescolòit
test