Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

(etiam per ኀ et ሀ ) I,1[proprie, ut videtur, viribus contendere^la, כֹּחַ , nec non كَاح pugnando vincere^la]

1)contendere^la, niti ad^laaliquid, aemulari^la: ቅኆ፡ ( ቅናእ፡ Platt) ለንስሓ፡ ; አምላክ፡ ዘኢይቅሕውዎ፡ Deus cui nullus est aemulus^laLit. Joh.

2)certare^la, contendere cum^laaliquo de praemio vel honore obtinendo, Lud. sine n. 417

I,1(etiam per ሀ et ኅ ) [vid. ዋሕውሐ፡ ; وَخَى tetendit^la, profectus fuit^la; cum وَحَى revelavit^lafrustra hoc verbum composuit Lud.] circumire^la, obire^la, ambire^la: እመ፡ ወሐይኩ፡ (v. ዋሔኩ፡ ) ኆኅተ፡ ቤታ፡ ἐγκάθετος ἐγενόμην ἐπὶ θύραις αὐτῆς . I,1[in libris melioris notae per ሀ exscriptum; in caeteris linguis haec eadem radix deest, sed nescio an ejusdem stirpis sint חָטַף חָתַף خَطِفَ et خَاتَ ] ይሂድ፡ , Infin. ሀዪድ፡ et ሀይድ፡ , ሀይዶ፡ , ሀይዶት፡ , auferre per vim^la, adimere^la, rapere^la, eripere^la, diripere^la: ኢትሂድ፡ ; ; ; ሀይዶ፡ ; ሀይድ፡ rapina^la(saepissime, ); rei: ; ; λαμβάνειν πόλεις ; : ; ; እነሥእ፡ ወአሀይደከ፡ λήψομαι κραταιῶς ; : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; : rapere^la, in se vertere^la, fascinare^la: ለብሰ፡ ዳዊት፡ ዘየሀይድ፡ ዐይነ፡ ; ዕበየ፡ ብርሃኑ፡ የሀይድ፡ አዕይንተ፡ ; Enc. – : ተዐገለ፡ ሄደ፡ ዘ፡ ቀማ፡ ,

1)migratio^la

a)excessus^lamentis, ἔκστασις , ግዕዘ፡ ኅሊና፡ ; .

b)conversiones^lacoeli, ግዕዘ፡ ሰማይ፡ τροπαὶ οὐρανοῦ .

c): ii qui emigraverunt^la, secesserunt^la, liberi facti sunt^la. Hoc nomine ግዕዝ፡ populus Aethiopum, qui ex Arabia in Abyssiniam migravit, se ipse appellabat (cfr. አግዓዚ፡ ), I,4; 56 Deinde eodem nomine vocabantur

α)terra Aethiopum^lai.e. Abyssinia, sive ብሔረ፡ ግዕዝ፡ ; sive ግዕዝ፡ simplex, fem. , ut: ሰላም፡ ለከ፡ ቆመ፡ በቀልት፡ ወአርዝ፤ ዘፈረየተከ፡ ግዕዝ፤ ይስሐቅ፡ ጥቡዕ፡ ሰማዕተ፡ አምላክ፡ ዐዚዝ፤ ; እስከ፡ ዮም፡ ትትፌሣሕ፡ ግዕዝ፡ .

β)lingua Aethiopica^la, sive ልሳነ፡ ግዕዝ፡ sive ግዕዝ፡ simplex: ተዐልዋ፡ እምዕብራይስጢ፡ ኀበ፡ ግዕዝ፡ M.M. f. 49; ( ተተርጐመ፡ ).

2)plerumque m. , ግዕዛት፡ ( ; ). Sicut τρόπος vel ἀναστροφή

a)versandi vel agendi ratio^la, vita^la, mores^la, studium^la, sentiendi ratio^la, ingenium^la: በኵሉ፡ ግዕዝከ፡ ἀναστροφή ; ; ; ; ግዕዝኪ፡ τρόπος ; ዝኬ፡ ውእቱ፡ ግዕዞሙ፡ ( τρόπος pro τόπος ) ; βίος ግዕዝ፡ ዘእንበለ፡ ነውር፡ ; ἀγωγή ; ὁδός , ὁδοί , ታአምሩ፡ ግዕዞሙ፡ ለቴማን፡ ወእከዮሙ፡ ለሳባን፡ ; ይፈድዮ፡ ለሰብእ፡ በከመ፡ ግዕዙ፡ ; ዝንቱ፡ ውእቱ፡ ግዕዝኪ፡ እምንእስኪ፡ ; ; ኃጥእ፡ ዘክልኤቱ፡ ግዕዙ፡ ወምክዕቢተ፡ የሐውር፡ τρίβους ; ἡ ἔξοδος καὶ εἴσοδος ; ; ኵሉ፡ ሰብእ፡ ይረክብ፡ ዘከመ፡ ግዕዙ፡ ἔργα ; ἤθη ; ; ; ዘእንበለ፡ ግዕዝ፡ ἀθέμιτος 1 ; ὅρμημα ; διάνοια ; γνῶμαι ግዕዞሙ፡ ለረሲዓን፡ ; እለ፡ የሐውሩ፡ በግዕዞሙ፡ θελήματα ; ἐνθυμήματα ; ኀደጎ፡ በግዕዙ፡ በዘፈቀደ፡ διαβούλιον ; አልብየ፡ ዘከመ፡ ግዕዝየ፡ ἰσόψυχον ; እምልብሰቱ፡ ለሰብእ፡ ወእምሑረቱ፡ ወእምሠሐቁ፡ ይትዐወቅ፡ ግዕዙ፡ τὰ περὶ αὐτοῦ ; ; ለእመ፡ ኢኮነት፡ ከመ፡ ግዕዝከ፡ κατὰ χεῖρά σου ; ጠቢብ፡ በሥነ፡ ግዕዙ፡ ; እምነ፡ ግዕዙ፡ ያሜክርዎ፡ ለሰብእ፡ ; ለንኡስኒ፡ ወለዐቢይኒ፡ አሠኒ፡ ግዕዘከ፡ ወቃለከ፡ ; ኢትወልጥ፡ ግዕዘከ፡ μὴ ἀλλάξῃς σεαυτόν ; ወልድከ፡ ዘኢየሐውር፡ በግዕዝከ፡ ; ዘይቤለከ፡ ዐቢይ፡ ኦሆ፡ በሎ፡ ለግዕዙ፡ ; በግዕዘ፡ ልቦሙ፡ እኩይ፡ ; ; ; ዐርዮ፡ ግዕዝ፡ ὁμόνοια ; ብእሲ፡ ምስለ፡ ብእሲቱ፡ እለ፡ የኀብሩ፡ ግዕዘ፡ ; እምከመ፡ ዐረዩ፡ ግዕዛቲሆሙ፡ ; ውእቱ፡ እምሰብእ፡ ሠናያነ፡ ግዕዝ፡ Etiam pro variis aliis Graecorum vocibus usurpatur:

α) ላሕዎ፡ በከመ፡ ግዕዙ፡ κατὰ τὴν ἀξίαν αὐτοῦ ; κρίσιν .

β) δοκιμή .

γ) συνείδησις (conscientia vitae^lahoneste actae^la): ስምዐ፡ ግዕዝነ፡ ; በሠናይ፡ ግዕዝ፡ ; ; .

b)indoles^la, natura^la, essentia^la, ( Wesen^de) hominis: በኵሉ፡ ግዕዝክሙ፡ καρδίαις ; χάρισμα ; ኵሎሙ፡ እለ፡ ግዕዘ፡ (Platt ለግዕዘ፡ ) ነፍስቶሙ፡ ይገብሩ፡ οἱ κατὰ σάρκα ὄντες ; ; ; Dei: tres personae ይትወሐዱ፡ ለ፩ ዘውእቱ፡ ግዕዝ፡ Lud. e Mss. Colb.; ግዕዞሙ፡ ዘኢይትፈለጥ፡ Lit. Joh.

c)natura^la, indoles^larerum: ግዕዘ፡ ብሔር፡ ἴχνη ; ; ግዕዞን፡ ለአእባን፡ ; ሰማይ፡ ጥቀ፡ ሠናይት፡ ወብርህት፡ ፈድፋደ፡ በግዕዛ፡ ; ባሕር፡ ወለጠ፡ ግዕዞ፡ (cfr. ግዕዘ፡ ሰማይ፡ supra sub 1, b).

d)ratio^la, modus^la, in : ratione^la, ut: ከመ፡ ኢይትከየድ፡ (I ) ግዕዘ፡ ልስሐተ፡ ጼው፡ ግዱፍ፡ . n. 1189

3)In specie nomine ግዕዝ፡ , quatenus significat nativum^la, usitatum^la, simplex^la, appellantur

a)forma^lavel ordo literarum^laAlphabeti Aethiopici simplex^la, ut ሀ , ለ ( iis formis quae annexis vocalium notulis immutatae sunt, ut ሆ፡ ሂ፡ ሊ፡ al.).

b)primus e tribus canendi modis^la, quibus Abyssini in decantandis hymnis suis liturgicis utuntur ( ዕዝል፡ et አራራይ፡ ), communis^lavel simplex^la: ወእምዝ፡ ትብል፡ ጸሎተ፡ ቅዳሕ፡ ዘእምዳዊት፡ በዜማ፡ ግዕዝ፡ ; ; creberrime, ut: ህየንተ፡ ዕዝል፡ ዘነግህ፡ ግዕዝ፡ al.

litera alphabeti undecima, quae ኀርም nominatur ( etiam 102 ); pronuntiata antiquitus sonuerat sicut خ Arabum, posthac cum ሐ et ሀ confusa est. III,3Hanc stirpem, cujus genuina notio esset: se invicem vel sibi invicem rem rapere^la, eripere^la, Ludolfus quidem e probare voluit, sed mihi non dubium est, quin ibi ሃ pro ሀ sec. gramm.§ 48 exscriptum sit. n. 1litera alphabeti Aethiopici prima, quam ሀውይ፡ et ሆይ፡ Hoi^lavocabant (alio nomine nunc vocant Abyssini, vide Isenb. amh. p. 1). HincLudolfus (in 1) repetiit originem vocis ሆህያት፡ , m. et fem. , ሀየላት፡ cervus^la(i.q. אַיָּל , ܐܰܝܠܳܐ , أُيَّلٌ إِيَّلٌ ) ἔλαφος ; ; a,16; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወሬዛ፡ ኀየል፡ νεβρὸς ἐλάφων ; ሀየላት፡ ወለዳ፡ በውስተ፡ ገዳም፡ . (Hanc vocem rectius litera ሀ quam litera ኀ scribendam esse, cum ex etymo, de quo Ges. thes. p. 45, tum ex ipsa librorum mss., ut qui saepius ሀ quam ኀ exhibeant, scriptura elucet). – Voc. Ae.^la: ሀየል፡ ዘ፡ ዋላ፡ , m. et fem. , ሀየላት፡ cervus^la(i.q. אַיָּל , ܐܰܝܠܳܐ , أُيَّلٌ إِيَّلٌ ) ἔλαφος ; ; a,16; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወሬዛ፡ ኀየል፡ νεβρὸς ἐλάφων ; ሀየላት፡ ወለዳ፡ በውስተ፡ ገዳም፡ . (Hanc vocem rectius litera ሀ quam litera ኀ scribendam esse, cum ex etymo, de quo Ges. thes. p. 45, tum ex ipsa librorum mss., ut qui saepius ሀ quam ኀ exhibeant, scriptura elucet). – Voc. Ae.^la: ሀየል፡ ዘ፡ ዋላ፡ heda

Leslau
hyd , ሄደ heda (yǝhid), ሔደ ḥeda rob^en, take by force^en, plunder^en, spoil^en, break^en (the law), carry away by force^en, wrest^en, snatch away^en, confiscate^en, seize^en, wrong^en, outrage^en, (figurative) ravish^en, bewitch^en (for the figurative meaning ‘ravish, bewitch’, cp. Amh. ‘marräkä’ take prisoner in war^en, capture^en, captivate^en, fascinate^en) 220b

tahāyada

Grébaut
ተሃየደ፡ tahāyada III,3 «se piller l’un l’autre^fr » ― ተቀማማ፡ Ms. BNFabb217, fol. 10v.
12

Leslau
ተሃየደ፡ tahāyada rob one another^en, take by force^en 220b

cervo^it cervo^it

ሐለለ

I,2i.q. አሕለለ፡ q.v. ḥalala

Grébaut
ሐለለ፡ ḥalala I,1 የሐልል፡ , ይሕልል፡ «être chaud^fr, être brûlant^fr» ― ተኰሰ፡ Ms. BNFabb217, fol. 19r.
41

Leslau
ሐለለ፡ ḥalala (*, 41), ሀለለ፡ halala (, ) burn^en, be burning^en, scorched^be, (, ) dry up^en 229b

ሀለወ ሀለወ

vigilare^la ኀለወ፡ I,2(rarius per ሐ et ኀ ) Imperf. ይሄሉ፡ , የሀሉ፡ , ሀሊው፡ ( ), ሀልዎ፡ et ሀልዎቶ፡ ; in Perf. 3 masc. praeter formam ሀለወ፡ etiam forma contracta ሀሎ፡ usitatissima est ( gramm.p. 142 2), nec non in 3 fem. ሀሎት፡ efferri et scribi potest ( ). Sed erravit J. Ludolfus, cum inter formas ሀሎ፡ et ሀለወ፡ significationis discrimen interesse censeret (in 1 et 2), nam omnibus fere in locis, ubi ሀለወ፡ vel ሀሎ፡ occurrit, diversi libri mss. utramque formam promiscue usurpatam exhibent. [Radicem ሀለወ፡ comparandam propono cum arab. حَالَ ( حَول ) et substantivo حَالٌ ; eodem modo literae radic. secundae et tertiae ordo permutatus est inter ኀለወ፡ et خال ( خَول ), ኀለየ፡ et خال ( خَيْل ), al. Sed quamvis prima radicis significatio in vertendo, mutando, circumagendo^lasit, tamen miro quodam genii linguae innati lusu verbo notio existendi^laaddicta est, alteri autem verbo ኮነ፡ , cujus notio prima a stando^lapetita est, significatio oriendi, fiendi, accidendi^lacontigit. Amh. sonat አለ፡ ]. Significat:

1)esse^la, existere^la. Neque tamen ad praedicatum cum subjecto copulandum adhiberi solet, sed existentiam subjecti nudam ponit, aut absolute, aut tamquam in aliquo loco, statu, tempore, actione versantis: ሀሎ፡ ፩ ብእሲ፡ ; . ኢትፍቱ፡ ሀልዎ፡ ምስሌሆሙ፡ . ሀሎኩ፡ ውስተ፡ ባቢሎን፡ ; በአምጣነ፡ ሀለውኩ፡ ; ኢትፍራህ፤ ሀሎኩ፡ ምስሌከ፡ ; n. 4 ; ; እግዚኦ፡ ሀሎከ፡ ማእከሌነ፡ ; ይከውኑ፡ ከመ፡ ዘኢሀለዉ፡ ; ውስተ፡ እዴሆሙ፡ ሀለወት፡ ሠናይቶሙ፡ ; ኵሎሙ፡ እለ፡ ሀለዉ፡ ዲበ፡ ምድር፡ .

a)Creberrime ipsum Perf. ሀለወ፡ notionem temporis praesentis suggerit: አንበሳ፡ ሀሎ፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ λέων ἐν ταῖς ὁδοῖς ; አይቴ፡ ሀሎ፡ ubi est?^la ; ; ; ; አነ፡ ውእቱ፡ ዘሀሎ፡ ἐγώ εἰμι ὁ ὤν ; ሀለወ፡ ወኢሀለወ፡ ἦν καὶ οὐκ ἔστι ; sed haud minus frequenter ሀለወ፡ tempore praeterito vertendum est: ጸሐፍ፡ ኵሎ፡ ነገረ፡ ዘሀሎ፡ ውስተ፡ ክርታስ፡ ; ሀሎኩ፡ አነ፡ ኀበ፡ ፈለግ፡ ; ; ; ; ; . Imperfectum tempus futurum significat: ወለዓለምኒ፡ ትሄሉ፡ ; ; ; ; ; sed etiam de tempore praesenti usurpatur: ዘሀሎ፡ ወይሄሉ፡ ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν ; ; የኀልፍ፡ ከመ፡ ጽላሎት፡ ወኢይሄሉ፡ እንከ፡ . De enuntiationibus conditionalibus conferre licet exempla ; ; ; ኀበ፡ ሀሎ፡ ደመና፡ ህየ፡ ሀሎ፡ መንፈስ፡ ; et al.

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

c)Nonnunquam ope verbi ሀለወ፡ praedicatum subjecto copulatur; quod si fit, praedicatum in ponere licet ( gramm.p. 346): ለዘ፡ ሀለወ፡ ድልወ፡ ei, qui paratus fuerit^la ; ; sed notio existendi huic verbo tam firmiter inhaeret ut praedicatum appositionis instar saepius in Nomt. ponatur: ሀለወ፡ ድፉን፡ ; ; ወእሙንቱሂ፡ ሀለዉ፡ ቅዉማን፡ al.

d)Aethiopes verbum ሀለወ፡ cum Imperfecto alius verbi componunt, ut durationem actionis denotent, sive in tempus praeteritum incidat: ሀሎኩ፡ እሰክብ፡ dormiebam^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; sive in Praesens: ሀሎ፡ ይነብር፡ በየማነ፡ እግዚአብሔር፡ , vel praesens instans: ይመጽእ፡ ሀሎ፡ venturus est^la ; ትሠጠም፡ ሀለወት፡ ; ሀለወት፡ ትወልድ፡ ; sive in futurum አንተ፡ ሀለወት፡ ትትፌጸም፡ ; Platt; ዘይከውን፡ ሀሎ፡ . Simili modo cum alius verbi Infinitivo verbali coniungitur, eodem sensu: ሀሉ፡ ተወኪለከ፡ ἴσθι πεποιθώς et al.; nec non እንዘ፡ Imperf. sequi potest: በኵሉ፡ መዋዕለ፡ ሕይወትየ፡ ሀለውኩ፡ እንዘ፡ እዜከሮ፡ ለእግዚአብሔር፡

e)Opponitur ዘሀሎ፡ id quod est^lai.e. praesens^laei quod venturum vel futurum est ( ዘይመጽእ፡ , ዘይሄሉ፡ , ዘይከውን፡ ) ; ( τὰ ἐνεστῶτα ) , quamquam aliis in locis ዘሀሎ፡ id, quod factum est^la τὸ γεγονός , significat, .

f)Theologis et philosophis ሀልዎ፡ et ሀልዎት፡ est existentia^la, essentia^la, ut እግዚአብሔር፡ አምጻኤ፡ ኵሉ፡ ዓለም፡ እምኀበ፡ ኢሀልዎ፡ ኀበ፡ ሀልዎ፡ Deus qui totum mundum^la ἐκ τοῦ μὴ εἶναι εἰς τὸ εἶναι perducit^laFal. f. 83; እግዚአብሔር፡ ለሰብእ፡ እምሀልዎ፡ አግብኦ፡ ውስተ፡ ሞት፡ ; Hippocrates et Galenus docent: ነፍስሰ፡ ኢትሄሉ፡ ዘእንበለ፡ ዳእሙ፡ በሀልዎተ፡ ሥጋ፡ ወተኀልፍ፡ በኅልፈታ፡ ሀልዎታት፡ entia^la( τὰ γεγονότα ) saepissime in Chrys., ut

2)instare^la, futurum esse^la: ክልኤቱ፡ ዓመት፡ ኀለፈ፡ ዘረኃብ፡ ወዓዲ፡ ሀሎ፡ ኀምስቱ፡ ዓመት፡ ; . Construi solet cum , verbi, ut conveniat Graeco μέλλειν Infin. n. 5( gramm.p. 138): እለ፡ ሀለዎሙ፡ ይእመኑ፡ ቦቱ፡ οἱ μέλλοντες πιστεύειν ἐπ᾽ αὐτῷ ; ; ; ; ; ; vel simplici Futuro Graeco: ; ; ; ; . Haud raro ሀልዎ፡ post verbi collocatur; ያእምርዎ፡ ሀለዎሙ፡ ; ; ; . Sed multis aliis in locis haec phrasis Graeco δεῖ seq. Infin., Latino oportet^la, necesse est^larespondet, quippe cum ሀለወ፡ cum conjunctum significare possit convenit ei, ut^lavel oportet^la( infra ). Ita legitur: ሀለወክሙ፡ ትትወለዱ፡ δεῖ ὑμᾶς γεννηθῆναι ; ; ; ; . Etiam ከመ፡ subjunctivo praeponere licet: ሀለወኒ፡ ከመ፡ እዜንዎን፡ Rarius libri et mss. et impressi in hac phrasi pro verbi Imperf. praebent: ሀለዎ፡ ይትሌዐል፡ Caeterum non modo ሀለወ፡ cum , sed etiam verbum ሀለወ፡ personaliter flexum, Subjunctivo praepositum, idem significare potest: ዘሀለወ፡ ይኩን፡ ; ; ; ሀሎነ፡ ኵልነ፡ ንብጻሕ፡ ; Polygl., ሀለውነ፡ ንሕምም፡ { : Weninger, Verbalsystem^lap. 271, n. 430}.

3)exstare^la, reperiri^la, esse^la: እስመ፡ ሀሎ፡ ዘያሐምም፡ ἔστι γὰρ ὁ ταπεινῶν ; ሀለወ፡ ዘይብዕል፡ በብዝኀ፡ ጠዊዕ፡ ; ; ; ; ; ; ልሂቅኒ፡ ወአእሩግኒ፡ በኀቤነ፡ ሀለወ፡ ; ; ; ; ; ኢሀሎኑ፡ ህየ፡ ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ; ኢሀለወት፡ ኀበ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ οὐχ εὑρέθη ; ; ኵሉ፡ ዝንቱ፡ ኢሀለወ፡ ኀበ፡ ጻድቃን፡ haec omnia apud justos non reperiuntur^la( accidunt^la) ; ሀሎ፡ ኀቤከ፡ πάρεστί σοι , subest tibi^la, .

4)durare^la, manere^la, vivere^la, esse^la: ዘይሄሉ፡ ለዓለም፡ μένων εἰς αἰῶνα ; ; ዘሀለወ፡ ዘልፈ፡ 1 ; ወአንተሰ፡ ትሄሉ፡ σὺ δὲ διαμένεις ; አብያተ፡ ጻድቃን፡ ይሄልዉ፡ οἶκοι δικαίων παραμένουσι ; ; ሕሊና፡ ልብከ፡ ኢይሄሉ፡ ; ኢይሄሉ፡ በመሐላሁ፡ jusjurandum non servat^la ; ሀልዎትከ፡ በዝ፡ ἀντέχεσθαι ἐν τούτῳ ; ሀልዉ፡ በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ; ኢትሄሉ፡ ለዓለም፡ οὐ κατοικηθήσεται εἰς τὸν αἰῶνα ; ; ; perdurare^la ; opponitur ተሀጕለ፡ ; nonnunquam synonymum est verbo ሐይወ፡ ut ወቦ፡ እለሂ፡ ሀለዉ፡ እስከ፡ ይእዜ፡ ; እመ፡ ሀሎኩ፡ ትሬኢ፡ ወእመ፡ ሐየውከ፡ ታአምሮ፡ , nec non ይሄሉ፡ በተስፋ፡ κατασκηνώσει ἐπ᾽ ἐλπίδι .

5)versari in aliqua re^la: ውስተ፡ መስሎ፡ ነገር፡ ኢይሄልዉ፡ ; እንዘ፡ ሀለወት፡ ውስተ፡ ማሕምመ፡ ወሊድ፡ ; ኢሳይያስ፡ ሀሎ፡ በራእየ፡ እግዚእ፡ .

6)se habere^la(de valetudine, conditione, caet.), quo sensu ኮነ፡ usitatius est: ከመ፡ ይስማዕ፡ ዜናሃ፡ ዘከመ፡ ሀለወት፡ ; ናአምር፡ ዘከመ፡ ሀለዉ፡ πῶς ἔχουσι ; እፎ፡ ሀሎከ፡ quomodo vales?^laLud.

7)adesse^la, praesentem esse^la: ኢሀሎ፡ ምትየ፡ ውስተ፡ ቤቱ፡ πάρεστι ; ; ; ; ለእመ፡ ኢሀሎኩ፡ ἀπὼν ; ; ሀልዎ፡ በሥጋ፡ παρουσία τοῦ σώματος ; ; ; ; ; በሀልዎተ፡ ሰብእ፡ coram hominibus^la ; ኵልነ፡ እለ፡ ሀሎነ፡ ዝየ፡ omnes qui adsumus^la ; ለኵሎሙ፡ እለ፡ ሀለዉ፡ omnibus, qui aderant^la

8)Ubi subjunctum habet, ሀለወ፡ pariter ac ኮነ፡ significare potest: convenit ei^la, decet eum^la, cadit in eum^la, ut እመቦ፡ ዘስሕተ፡ ውስተ፡ ዘከመዝ፡ ግብር፡ ሀለዎ፡ n. 6 ንስሓ፡ ፫ ዓመት፡ ፍጹም፡ poenitentia triennii integri ei injungenda est^la b. Ita saepissime cum Subjunctivo verbi construitur, supra Etiam sine pronomine subjuncto eundem sensum habet : ዘኢሀሎ፡ τὰ μὴ δέοντα (Platt: ዘኢህልው፡ ).

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

ሀለወ

I,2(rarius per ሐ et ኀ ) Imperf. ይሄሉ፡ , የሀሉ፡ , ሀሊው፡ ( ), ሀልዎ፡ et ሀልዎቶ፡ ; in Perf. 3 masc. praeter formam ሀለወ፡ etiam forma contracta ሀሎ፡ usitatissima est ( gramm.p. 142 2), nec non in 3 fem. ሀሎት፡ efferri et scribi potest ( ). Sed erravit J. Ludolfus, cum inter formas ሀሎ፡ et ሀለወ፡ significationis discrimen interesse censeret (in 1 et 2), nam omnibus fere in locis, ubi ሀለወ፡ vel ሀሎ፡ occurrit, diversi libri mss. utramque formam promiscue usurpatam exhibent. [Radicem ሀለወ፡ comparandam propono cum arab. حَالَ ( حَول ) et substantivo حَالٌ ; eodem modo literae radic. secundae et tertiae ordo permutatus est inter ኀለወ፡ et خال ( خَول ), ኀለየ፡ et خال ( خَيْل ), al. Sed quamvis prima radicis significatio in vertendo, mutando, circumagendo^lasit, tamen miro quodam genii linguae innati lusu verbo notio existendi^laaddicta est, alteri autem verbo ኮነ፡ , cujus notio prima a stando^lapetita est, significatio oriendi, fiendi, accidendi^lacontigit. Amh. sonat አለ፡ ]. Significat:

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

ነፍስ

, fem. et m. , ነፍሳት፡ anima^la, animus^la

1)halitus^la, spiritus^la: እምጣነ፡ ሕያው፡ አንተ፡ ወሀለወት፡ ነፍስከ፡ πνοή ; ; ; ነፍሱሂ፡ ፍሕም፡ ይእቲ፡ ; ; ; እስከ፡ ነፍስ፡ ደኃሪት፡ usque ad extremum spiritum^la .

2)anima^lai.e. vis vitalis^la, vita^la: ነፍሰ፡ ኵሉ፡ ሕያው፡ ; ሀለወት፡ ነፍሱ፡ ላዕሌሁ፡ ; አልጸቀት፡ ትፃእ፡ ነፍሳ፡ ; ትግባእ፡ ነፍሱ፡ ላዕሌሁ፡ ; ትሕዮ፡ ነፍስየ፡ ; ሐይወት፡ ነፍስከ፡ ; ; ለትሙት፡ ነፍስየ፡ ; ነፍሶሙ፡ መጠዉ፡ reddiderunt animam^lai.e. exspiraverunt^la Enc.; ; መጠወ፡ ነፍሶ፡ በእንተ፡ vel ህየንተ፡ ; የኀሥሥዋ፡ ለነፍሶ፡ ; ቀታሌ፡ ነፍስ፡ ; ; ይቀትሎ፡ ነፍሶ፡ ; ; ; ; ; ዕቀቡ፡ ነፍሰክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ነፍስ፡ ነባቢት፡ anima rationalis^laLit. Chrys.; እስመ፡ ፪ ነፍሳት፡ ሀለዋ፡ ኀበ፡ ሰብእ፤ አሐቲ፡ መንፈሰ፡ ሕይወት፡ ዘወፅአት፡ እምአፉሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ ወኢትትኌለቍ፡ ምስለ፡ ጠባይዕ፡ ወኢትመውትሂ፤ ወአሐቲመ፡ ደመ፡ ነፍስት፡ ይእቲ፡ እምጠባይዕ፡ ወይእቲሰ፡ መዋቲት፡ Org. ( ዐብረ፡ )

a) ዘነፍስ፡ anima praeditum^la, animatum^la, animans^la ዘአልቦ፡ ነፍስ፡ inanimatum^la ; ኵሉ፡ ዘነፍስ፡ πᾶσα σάρξ omnes mortales^la ; ; ; ; ; ; ; .

b) ዘነፍስ፡ ψυχικός animalis^la( rationalis et spiritualis) ; 1 .

c)anima^la(a corpore separata) mortuorum^la, manes^la: ከመ፡ ታዕርፍ፡ ነፍሱ፡ ; ; ትረክቡ፡ ሕይወተ፡ ዘለዓለም፡ ወክፍለ፡ ምስለ፡ ነፍሳተ፡ ጻድቃን፡ በመንግሥተ፡ ሰማያት፡ ; ; ; ; ; ; .

3)animus^la( ψυχή et πνεύμα , etiam καρδία et θυμός ): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኵሉ፡ ነፍስ፡ ይደነግፅ፡ ; ( πνεῦμα ); ( πνεῦμα ); ; ; ; ; ; ; l ( πνεῦμα ); በፍትወተ፡ ነፍሶሙ፡ ; አፍቅሮ፡ እምነፍስከ፡ ; በኵሉ፡ ነፍስከ፡ ; ; ; ; καρδία ; ; ነፍስ፡ ጠባብ፡ ψυχή πεπαιδευμένη ; ነፍስ፡ መስተዓግሥት፡ ψυχή εγκρατής ; ነፍስ፡ እንተ፡ ትፈርሆ፡ ለእግዚአብሔር፡ πνεῦμα φοβούμενων ; ነፍሳተ፡ አራዊት፡ θυμοὶ θηρίων .

4)animans^la: ኵሉ፡ ነፍሰ፡ ሕይወት፡ ; ; ; ነፍሰ፡ ሕያው፡ ; .

a)in specie homo^la, persona^la: ; ; ; ; ነፍስ፡ ሕዝንት፡ ; ነፍስ፡ መዐትም፡ ; ነፍስ፡ እንተ፡ ተኀሥሦ፡ ; ነፍሳቲነ፡ (v. ነፍስትነ፡ ) αἱ ἰδέαι ἡμῶν ; in censu populi: ; ; ; ; ; ኵሉ፡ ነፍሳት፡ ዘአትረፈ፡ ; ወኢአሐቲ፡ ነፍስ፡ ; ፸፻ ነፍስ፡ ὀνόματα .

b)de mancipiis^la: በነፍሰ፡ ሰብእ፡ ; .

c)de mortuo^lavel cadavere^la: ነፍስ፡ እንተ፡ ሞተት፡ ; ; ነፍስ፡ ; ምስለ፡ ነፍሰ፡ ሕፃን፡

d)spiritus^lacoelestes vel daemones^la: ; ነፍሳት፡ ርኩሳት፡ ወአጋንንት፡ ; ; ; እምነፍሰ፡ አጋንንት፡ . n. 708

5)cum : ipse^la(quamquam rarius usitatum), ut: ከመ፡ ኢታውድቅ፡ ነፍሰከ፡ εἰς πτῶσίν σου ; ; ; መጠወ፡ ነፍሶ፡ ለሞት፡ Lit. Chrys.

nafs
በነፍስ፡ በደም፡ banafs badam , በነፍስ፡ ወበደም፡ banafs wabadam Conti Rossini translates it as ‘for reasons of time’, see below, but his rendering seems incorrect ዝኵሉ፡ ሐደስኩ፡ አነ፡ ልብነ፡ ድንግል፡ ከመ፡ ኢይባእ፡ መኰንን፡ እመሂ፡ አፈ፡ መኰንን፡ እመሂ፡ አንበሳ፡ ወእመሂ፡ ፈረስ፡ እመሂ፡ በነፍስ፡ በደም፡ ወእመሂ፡ በቀደስተይና። ‘J’ai confirmé tout cela; que personne ne puisse y entrer, ni le gouverneur, ni le procureur du gouverneur (afa makuannen), ni le lion ni le cavalier, ni pour raisons temporelles ni sous prétextes ecclésiastiques (?)^fr’ 32 l. 24–26 (ed.), 38 l. 1–4 (tr.); ወአውገዝነ፡ በአፈ፡ ጳጳስነ፡ አባ፡ ማርቆስ፡ ወበአፈ፡ አብ፡ ወወልድ፡ ወመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ወበአፉሃ፡ ለእግዝእትነ፡ ማርያም፡ ከመ፡ ኢይታዓደዎ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ በነፍስ፡ ወበደም፡ ‘Sous peine d’excommunication par la bouche de notre métropolite abbā Mārqos, par la bouche du Père, du Fils et du saint Esprit, et par la bouche de Notre-Dame Marie, nous avons défendu au gouverneur du Tigré de violer ce fief, pour l’âme et pour le sang^fr’ 34 l. 24–27 (ed.), 40 l. 22–26 (tr.)

Leslau
ነፍሰ፡ ሕይወት nafsa ḥǝywat living creature^en, ሕይወት፡ 252b

ተሐተተ

III,1et se^lavel sibi examinare^la, examinari^la; (vox forensis) cognosci^la, interrogari^la: ዘእንበለ፡ ትትኰነን፡ ተሐተት፡ πρὸ κρίσεως ἐξέταζε σεαυτόν ; ; ሀለወነ፡ ኵልነ፡ ንትሐተት፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ትትሐተት፡ በእንተ፡ ኵሉ፡ ዘገበርከ፡ ; እስከ፡ ይትሐተት፡ ; ; ; .

ሀለወ

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

ሀለወ

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

ነበረ ኀለወ ኀለወ ሀለወ ሀለወ ሀለወ ሀለወ ሀለወ ሀለወ ሀለወ ሀለወ ሀለወ ሀለወ ሀለወ ሀለወ ህልው ሀልዎ

I,1[radix, cujus usus in Geez latissime patet, in caeteris linguis deperdita (exc. quibusdam ejus vestigiis in lingua Arab. sub نَبَرَ ), Amh. ኖረ፡ et ነበረ፡ ] ይንበር፡

1)sidere^la, considere^la, sedere^la; sich sezen ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢትንበር፡ ማእከለ፡ ዐበይት፡ ; ነበረ፡ ዲበ፡ መንበር፡ ; ንበሪ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ; sizen ; ; ; ; ; ; ነበርኩ፡ ሕዙነ፡ ; ; ; ; ይነብር፡ ውስተ፡ ቤት፡ ; ; ; ; ; ; ነበሩ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; እምከመ፡ ነበርከ፡ ውስተ፡ ማእድ፡ ዐቢይ፡ ; ; ዲበ፡ vel ላዕለ፡ vel በ፡ vel ውስተ፡ sedis: ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 651 ; . In specie

a)sedere^la, de regibus (sc. in solio, regnandi causa) ; ; de judicibus (sc. in tribunali, judicandi causa) ; ; ነበረ፡ ሎሙ፡ ዐውደ፡ ( sedit iis ad judicium^lavel in tribunali^la) ; ; de episcopis (sc. in sede episcopali, gubernandi causa) ; Sx.

b)praesidere^la: ይንበር፡ ቅድሜሆሙ፡ (in consilio) F.N. 5.

c)obsidere^laurbem, ላዕለ፡ ; ; ; .

d)consedisse cum^laaliquo, ምስለ፡ ; .

e) ነበረ፡ ዲፓ፡ in insidiis subsidere^la .

f)de rebus inanimatis: situm^la, positum esse^la( κεῖμαι ), ; ; ; ; አርዑት፡ ዘነበረ፡ (v. ዘንቡር፡ ) ላዕሌሆሙ፡ .

g)esse^laapud scriptorem i.e. scriptum esse^la, ut: ነበረ፡ ውስተ፡ ቀኖናተ፡ ነገሥት፡ in Canonibus Regum scriptum legitur^laF.N. 32.

2)manere^la, permanere^la, remanere^la, esse^la, ; ; ; ; ; ; ; ( ἦν ); ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; praed.: ነበረት፡ መበለተ፡ ፫ዓመተ፡ ; ; ; ዛቲ፡ አንቀጽ፡ ዕፁታ፡ ትነብር፡ ; ; ኢይትበደር፡ ብዕል፡ እምነቢረ፡ ጥዑይ፡ ; ዘነበርክሙ፡ ክቡዳነ፡ እምንዋመ፡ ፍርሀት፡ Enc.; vel Imperf. (sicut post ሀለወ፡ et ኮነ፡ ), ut: ነበሩ፡ የዐቅቡ፡ ኵላ፡ ሌሊተ፡ ; ነበረ፡ ህየ፡ አሐደ፡ ወርኀ፡ ያስተጋብእ፡ , vel እንዘ፡ , ut: እስመ፡ መጠነዝ፡ መዋዕል፡ ይነብራ፡ እንዘ፡ ይትኄረሳ፡ .

a)perseverare^la, persistere^la, in re, በ፡ ; ; ; ኢነበሩ፡ በኪዳን፡ ; አንስት፡ ትንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡

b)contentum esse^lare, በ፡ , ut: ንበሩ፡ በሲሳይክሙ፡ ἀρκεῖσθε τοῖς ὀψωνίοις ὑμῶν ; vel fidum manere^laalicui, በ፡ , ut: ኵሉ፡ ብእሲ፡ ይንበር፡ በብእሲቱ፡ τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα ἐχέτω ; ብእሲ፡ ይንበር፡ በብእሲቱ፡ ወብእሲትኒ፡ ትንበር፡ በምታ፡

c)manere^lai.e. durare^la, perdurare^la: ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ይነብር፡ ለዓለም፡ ; በከመ፡ መከርኩ፡ ከማሁ፡ ይነብር፡ ; ; ; ; ; ; ይነብር፡ ስሙ፡ ለዝላፉ፡ ; እምአመ፡ ነበረ፡ ዝዓለም፡ .

3)habitare^la, incolere^la, commorari^la: ; ዑቁ፡ ዮጊ፡ ቅሩባነ፡ ትነብሩ፡ ; et loci: ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዲበ፡ vel ላዕለ፡ terrae ; ; ; ምስለ፡ cum^lavel ኀበ፡ apud^la ; ; ; ; ; ; creberrime loci: ; እለ፡ ትነብሩ፡ ኢየሩሳሌም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ንበሩ፡ ገዳመ፡ ; ; .

a)cohabitare^lacum muliere, ምስለ፡ , ; ; ; ; .

b)habitari^la, habitatum esse^la, de urbibus et terris: ይሁዳ፡ ለዓለም፡ ትነብር፡ κατοικηθήσεται ; ; አህጉር፡ እለ፡ ይነብራ፡ ; ; ; ; ; ዘእንበሌሆሙ፡ ኢይትከሀል፡ ነቢረ፡ ሀገር፡ . : ነበረ፡ ዘ፡ ተቀመጠ፡

I,2[ خَالَ ( خَولٌ )] custodivit^la, animum advertit^lasuis, bene rexit curavitque^lasuos] vigilare^la, excubias agere^la, et transit. vigilare pro^laaliquo vel custodire^la: ኀልዎ፡ ዘይትሐዘብ፡ ያኀልቅ፡ ንዋመ፡ በድቃስ፡ ; ሌሊተ፡ ኀልዉ፡ ἔστω ὑμίν ἡ νὺξ προφυλακή ; እምተግሀ፡ ወእምኀለወ፡ ; ከንቶ፡ ይተግሁ፡ እለ፡ ይኄልዉ፡ ; ይተግሁ፡ ወይኄልዉ፡ ἀγραυλοῦντες ; (in ይተግሁ፡ ወይኄልዩ፡ ወየዐቅቡ፡ መራዕይሆሙ፡ legitur); እለ፡ ይኄልውዋ፡ ἐγρήγοροι αὐτῆς . („Vox in dialecto Tigrensi, sed aliâs minus frequenter usitata“, Lud. 29). I,2[ خَالَ ( خَولٌ )] custodivit^la, animum advertit^lasuis, bene rexit curavitque^lasuos] vigilare^la, excubias agere^la, et transit. vigilare pro^laaliquo vel custodire^la: ኀልዎ፡ ዘይትሐዘብ፡ ያኀልቅ፡ ንዋመ፡ በድቃስ፡ ; ሌሊተ፡ ኀልዉ፡ ἔστω ὑμίν ἡ νὺξ προφυλακή ; እምተግሀ፡ ወእምኀለወ፡ ; ከንቶ፡ ይተግሁ፡ እለ፡ ይኄልዉ፡ ; ይተግሁ፡ ወይኄልዉ፡ ἀγραυλοῦντες ; (in ይተግሁ፡ ወይኄልዩ፡ ወየዐቅቡ፡ መራዕይሆሙ፡ legitur); እለ፡ ይኄልውዋ፡ ἐγρήγοροι αὐτῆς . („Vox in dialecto Tigrensi, sed aliâs minus frequenter usitata“, Lud. 29). I,2(rarius per ሐ et ኀ ) Imperf. ይሄሉ፡ , የሀሉ፡ , ሀሊው፡ ( ), ሀልዎ፡ et ሀልዎቶ፡ ; in Perf. 3 masc. praeter formam ሀለወ፡ etiam forma contracta ሀሎ፡ usitatissima est ( gramm.p. 142 2), nec non in 3 fem. ሀሎት፡ efferri et scribi potest ( ). Sed erravit J. Ludolfus, cum inter formas ሀሎ፡ et ሀለወ፡ significationis discrimen interesse censeret (in 1 et 2), nam omnibus fere in locis, ubi ሀለወ፡ vel ሀሎ፡ occurrit, diversi libri mss. utramque formam promiscue usurpatam exhibent. [Radicem ሀለወ፡ comparandam propono cum arab. حَالَ ( حَول ) et substantivo حَالٌ ; eodem modo literae radic. secundae et tertiae ordo permutatus est inter ኀለወ፡ et خال ( خَول ), ኀለየ፡ et خال ( خَيْل ), al. Sed quamvis prima radicis significatio in vertendo, mutando, circumagendo^lasit, tamen miro quodam genii linguae innati lusu verbo notio existendi^laaddicta est, alteri autem verbo ኮነ፡ , cujus notio prima a stando^lapetita est, significatio oriendi, fiendi, accidendi^lacontigit. Amh. sonat አለ፡ ]. Significat:

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

, fem. ህሉት፡

1)qui est^la, existens^la: ፈጠረ፡ ፍጥረተ፡ ይኩን፡ ህልወ፡ ἔκτισεν εἰς τὸ εἶναι τὰ πάντα ; መድኀኒነ፡ ዘህልው፡ እምቅድመ፡ ዓለም፡ ; አምጣነ፡ ነፍስ፡ ህሉት፡ ውስተ፡ ሥጋ፡ ; ; ዘህልው፡ ἃ εἰσί , . Conjunctum cum እምነ፡ significat oriundus a^la: ነአምን፡ በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ከመ፡ ኢኮነ፡ ነኪረ፡ እምህላዌ፡ መለኮት፡ እስመ፡ እምአብ፡ ውእቱ፡ ህልው፡ καὶ γάρ ἐστιν ἐκ πατρὸς φυσικῶς

2)is qui vere est^la, verus^la, durans^la, stabilis^la: ንርአይ፡ ለእመ፡ ነገሩ፡ ህልው፡ εἰ οἱ λόγοι αὐτοῦ ἀληθεῖς ; ; ህልወ፡ ቃለ፡ ἀληθῆ λόγον ; አማን፡ ህልወ፡ እብለክሙ፡ ἐγὼ τὴν ἀλήθειαν λέγω ὑμῖν ; ዐስብ፡ ህልው፡ μισθὸς τῆς ἀληθείας ; πιστόν ; ዝንጓጔ፡ ህልው፡ cavillatio perpetua^la, ; ብዕል፡ ህልው፡ ወዕሴት፡ ዘይነብር፡ ለዓለም፡ Inde ህልወ፡ vel በህልው፡ vere^la, revera^la: አኮ፡ በህልው፡ ወአኮ፡ በጽድቅ፡ et ; ህልወ፡ ኮንኩ፡ ምስሌሆሙ፡

3)qui praesto est^la: እስመ፡ ዕበየ፡ ክሂሎትከ፡ ህልው፡ ኀቤከ፡ ዘልፈ፡ πάρεστί σοι ; qui adest^la: እመሰ፡ ኮንኩ፡ ህልወ፡ እምኢተፈጸመ፡ ሎሙዝ፡ si adfuissem, hoc iis non contigisset^la

4) τὸ δέον ዘህልው፡ 1 Platt ( ሀለወ፡ ).

ḫallawa , ሀለወ፡ hallawa , ሐለወ፡ ḥallawa I,2; ሐለወ፡ ḥalawa I,1

Grébaut
ሐለወ፡ ḥalawa I,1 የሐሉ፡ , ይሕሉ፡ «garder^fr, surveiller^fr» ― ጠበቀ፡ . (Dillmann présente au fondamental intensif le verbe ኀለወ፡ I,2.) Ms. BNFabb217, fol. 20r.
42

Leslau
ኀለወ ḫallawa , () ሀለወ፡ hallawa , ሐለወ፡ ḥallawa watch^en, keep watch^en, guard^en
( 218 has ḥallawa = Amh. ጠለቀ ṭälläqä ‘be deep’; it is a misprint for ጠበቀ ṭäbbäqä ‘gurad’.) 262a

ḫallawa , ሀለወ፡ hallawa , ሐለወ፡ ḥallawa I,2; ሐለወ፡ ḥalawa I,1

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

hǝllǝw , fem. hǝllut

Grébaut
ህልው፡ hǝllǝw le vrai, ce qui est exact^fr ከሠተ፡ ለነ፡ ዓቢየ፡ ወመድምመ፡ ወህልወ። 189.
በህልው፡ réellement^fr, exactement^fr እኩሌ፡ ፀሩ፡ ለእግዚአብሔር፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ፡ እለ፡ ይመይጥዎሙ፡ በህልው፡ ለእለ፡ አምኑ፡ በአማን፡ ቃል፡ ወበምግባር፡ ዝውእቱ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ። 193.
ዘበህልው፡ en ce qui concerne la vérité, l’exactitude^fr (m. à m.: le vrai). ናሁኬ፡ ኢተሐከይነ፡ በዘህልው፡ ስምዖ፡ ለእግዚእነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ፡ ወእግዚእነ፡ ዘከመ፡ ገብረ፡ እንዘ፡ ንሬኢ፡ ሀለውነ፡ ወዘከመ፡ ዘለፈ፡ ሕሊናቲነ፡ በኀቤነ። 193.
3

Leslau
ህልው hǝllǝw (fem.) ህሉት hǝllut existing^en, who exists^en, who lives^en, that lasts^en, lasting^en, constant^en, that is present^en, who originates^en, that is true^en, that is exact^en
በህልው ba-hǝllǝw , ህልወ hǝllǝwa really^en, exactly^en, truly^en 218a

hallǝwo

Grébaut
ሀልዎ hallǝwo ( ), présente dans la langue théologique souvent les mêmes sens que les noms abstraits {} ህላዌ፡ et {} ህሉና፡ , existence^fr, présence^fr, essence^fr, nature^fr, substance^fr, φύσις , οὐσία , ὑπόστασις . L’expression théologique fréquemment usitée ኅቡረ፡ ህላዌ፡ ( ὁμούσιος ) se substitue parfois à l’expression ኅቡረ፡ ሀልዎ፡ .
ሀልዎ፡ «existence^fr, l’être^fr» –– መኖር፡ , Ms. Paris, BnF, d’Abbadie 217, fol. 9r.
ሀልዎ፡ «persona^la» –– መኖር፡ , Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 1.
ሀልዎ፡ l’existence^fr, en opposition à ኢሀልዎ፡ le néant^fr. እግዚአብሔር፡ ዘገብረ፡ ኵሎ፡ እምኀበ፡ ኢሀልዎ፡ ኀበ፡ ሀልዎ፡ በሥልጣነ፡ መለኮቱ፡ ጽኑዕ፡ በኵሉ፡ ግብር። 159.
ሀልዎት፡ hallǝwot existence^fr, (synonyme de ሀልዎ፡ ). ነገር፡ በእንተ፡ ምሥጢረ፡ መለኮት፡ ኢሀሎ፡ አብ፡ እምቅድመ፡ ወልድ፡ ወኢሀሎ፡ ወልድ፡ እምቅድመ፡ አብ፡ ወኢሀሎ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ ቅድመ፡ አብ፡ ወወልድ። ሀልዎቶሙ፡ እምቅድመ፡ ፍጥረተ፡ ዓለም። ወአሐዱ፡ ውእቱ፡ ሀልዎቶሙ፡ እምድኅረ፡ ፍጥረተ፡ ዓለም። ፫ስመ፡ ሠለስቲሆሙ፡ ብሂል፡ እግዚአብሔር፡ ዕሩይ፡ መለኮቶሙ፡ ወ፩ውእቱ፡ ሀልዎቶሙ፡ እምቅድመ፡ ሰማይ፡ ወምድር። አልቦ፡ ማኅለቅተ፡ ለሀልዎቶሙ። 2
ሀልዎት፡ «praesentia^la» –– Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 1.
3

Cross-references: also ሀለወ፡ esp. 1f)

ምስለ

(cujus forma antiquior ምስሌ፡ Polygl.; ምስሌየ፡ ምስሌከ፡ caet.; gramm.§ 167,3), propr. instar^la, sicut^la(cfr. مِثَلٌ ), deinde exuta notione primaria: cum^la(pro quo nonnumquam pariter atque^ladixeris, ut ኢታማስን፡ ጻድቃነ፡ ምስለ፡ ኃጥኣን፡ ; ; ).

1)cum^la

a)copulative: ኣፈልሰከ፡ ምስለ፡ ኵሉ፡ አኀዊከ፡ σέ σὺν πᾷσι τοῖς φίλοις σου ; (ubi Gr. καί habet); ; ; ; ; .

b)de societate et comitatu: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

α)in specie conjungitur cum verbis sumendi et ferendi: ንሣእ፡ ምስሌከ፡ ሐሞተ፡ sume tecum fel^la ; ; ; .

β)cum verbis mittendi, ubi significat per^la: ፈነወ፡ መጽሐፈ፡ ምስሌሁ፡ misit epistolam cum eo^lai.e. per eum^la ; ; .

γ)praemittitur iis, quae quis secum fert (alias: በ፡ ): ሰረረ፡ ንስር፡ ምስለ፡ መጽሐፍ፡ avolavit aquila cum epistola^la(eam secum ferens) Rel. Bar.; ተለውዋ፡ ዕደው፡ ምስለ፡ ንዋየ፡ ሐቅሎሙ፡ ; ; ; ; ; .

δ)rarius ad significandas actiones secundarias cum principali conjunctas ( μετά ): ትትካየድ፡ ኪዳነ፡ ምስለ፡ መሐላ፡ jungas foedus^la(cum jurejurando i.e.) jurejurando sanciens^la ; .

c)de conjunctione: verbamiscendi et conjungendi, consentiendi, cognationis, foederandi, conciliandi, concordandi, vicinitatis, al.; praeterea nota constructiones quasdam praegnantes (ubi notionem conjunctus^lasupplere licet), ut ; ናእተ፡ ምስለ፡ ሐምለ፡ ብሒእ፡ ትበልዑ፡ ; በልዑ፡ ምስለ፡ ደም፡ ; ; ሥጋ፡ ዘምስለ፡ መንፈስ፡ ምስለ፡ ደም፡ ; unâ cum^la ; ; .

d)de auxilio: እስመ፡ እግዚአብሔር፡ ምስሌነ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ተራድአ፡

e)de aequalitate, ዐረየ፡ , ተዐረየ፡ , ዕሩይ፡ , ተማሰለ፡ ; de aequalitate temporis: በጽባሕ፡ ምስለ፡ ትንሣኤ፡ ፀሓይ፡ ; ; aliud exemplum sub ሕስት፡

f)praecipuum locum tenet ምስለ፡ ubi de actionibus reciprocis tractatur; post verba dimicandi, litigandi, disputandi, consultandi, aemulandi, paciscendi, concumbendi, cohabitandi, scortandi ( ሰከበ፡ , ኀደረ፡ , ዘመወ፡ ) et post varia alia verba stirpis III,3ut ተጻልአ፡ , ተዓመፀ፡ , ተናጸረ፡ , ተሳመዐ፡ n. 175 , etiam post verbae mutuae diremtionis, ubi Latini a^lasubstituunt ut ተሌለዩ፡ ፩ ምስለ፡ ካልኡ፡ ; ; ; ሀለወ፡ ባእስ፡ ወጽልእ፡ ምስሌከ፡ ወምስሌሆሙ፡ inimicitia inter te et illos mutua^laJsp. p. 304.

g)de commercio vel communione, nec non de eo, quod cum^laaliquo versans (boni malive) agis erga^laeum: ምንተ፡ ብየ፡ ምስሌክን፡ (quid habeo i.e.) quid mihi vobiscum?^la ; ምንተ፡ ብከ፡ ምስለ፡ ሰላም፡ (quae communio est tibi cum pace?) 4 ; አንከሩ፡ ፩፩ ምስለ፡ ካልኡ፡ (alius cum alio) ; ; ; ; ; ይግበር፡ እግዚአብሔር፡ ምስሌክን፡ ምሕረተ፡ erga vos^la, ; ; ; አኮ፡ ከመ፡ ትካት፡ ገጹ፡ ምስሌሁ፡ πρὸς αὐτόν ; ; ከመዝ፡ ኀልዩ፡ ምስለ፡ ቢጽክሙ፡ ( εἰς ἀλλήλους ) ; 1 ; .

h)de ratione possessionis: ኢኮኑ፡ ምስለ፡ ውሉድ፡ liberos non habebant^la

2)eodem loco cum^laaliquo i.e. apud^la, ad^la, iuxta^la ; ; ; ; ረከብነ፡ ብእሴ፡ ምስሌኪ፡ ; አጽዐኖ፡ ምስሌሁ፡ ውስተ፡ ሰረገላሁ፡ ( ኀቤሁ፡ ); ; ምስሌሁ፡ ἐχόμενα αὐτοῦ ; vel penes^la ; ልብየ፡ ኢሀለወ፡ ምስሌየ፡ ; ; vel inter^la: ዘኢኮነ፡ ምስለ፡ ሰብእ፡ ንብረቱ፡ ; ; ; in spec. post ኈለቈ፡ , ተኈለቈ፡ , ተፈቅደ፡

3)de accessione rei ad rem, unde societas utriusque oritur: ad^la, praeter^la: ( ἐπί ); ( πρός ); ; ምስለ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ፡ σύν πᾶσι τούτοις praeter^lavel super haec omnia^la ; ἐπὶ τούτοις ; ; ምስለ፡ ዝኒ፡ πρὸς τούτοις ; .

4)cum aliqua re i.e. ea non obstante^la( bei , trotz , ut مَعَ , עִם , በ፡ בְּ ): ; ምስለ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ፡ ; ( በዝ፡ ); ; ; ; ; ; ምስለ፡ ከመዝ፡ οὐδ᾽ ὥς ; .

mǝsla

Grébaut
ምስለ፡ mǝsla «avec^fr, ensemble^fr» ― ጋራ፡ Ms. BNFabb217, fol. 38r.
88

Leslau
ምስለ፡ mǝsla with^en, in the company of^en, in addition to^en; also used with verbs expressing reciprocity; according to the context it also has the meanings of other prepositions; e.g. ተሌለዩ፡ አሐዱ፡ ምስለ፡ ካልኡ tatelayu ʾaḥadu mǝsla kālǝʾu they were separated each from his brother^en (friend, another), አኮ፡ ከመ፡ ትካት፡ ገጹ፡ ምስሌሁ ʾakko kama tǝkāt gaṣṣu mǝslehu his countenance was not toward him as before^en;
ምስለ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ mǝsle zǝntu kʷǝllu besides all this^en, for all this^en, nonetheless^en
with suffix pronouns the base is ምስሌ- mǝsle-
365b

ሀለወ

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

ሞቅሕ

, መዋቅሕት፡

1)vinculum^la, compes^la, catena^la, δεσμός , δεσμοί , ሰበርኩ፡ መዋቅሕቲክሙ፡ ; ; ; ; ; መዋቅሕቲሃ፡ ዘብርት፡ ; አሕመምዎሙ፡ በመዋቅሕት፡ ; ; πέδαι ; እምነ፡ መዋቅሕቲከ፡ ዘእዴከ፡ ; κλοιοί በመዋቅሕት፡ ይትአሰሩ፡ ; κημός ; ἅλυσις ; ; ; ; ; መዋቅሕተ፡ ኀጺን፡

2)carcer^la, custodia^la, vincula^la, φυλακή ; አንበሮሙ፡ vel ወደዮሙ፡ ውስተ፡ ሞቅሕ፡ ; ; ; በውስተ፡ ሞቅሕ፡ ; ; ; ሀለወ፡ ውስተ፡ ሞቅሕ፡ ; በዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ ἐν τῇ αὐλῇ τῆς φυλακῆς ; ; ቤተ፡ ሞቅሕ፡ domus custodiae vel vincolorum i.e. carcer: ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

moqǝḥ , mawāqǝḥt

Grébaut
ሞቅሕ፡ moqǝḥ , መዋቅሕት፡ mawāqǝḥt «chaîne^fr, lien^fr, compedes^it (entrave pour les pieds)» ― ሰንሰለት፡ , የእግር፡ ብረት፡ Ms. BNFabb217, fol. 39v.
93

Leslau
ሞቅሕ moqǝḥ , ( መዋቅሕት፡ mawāqǝḥt ) chain^en, band^en, bond^en, fetter^en 354a

Cross-references: for ቤተ፡ ሞቅሕ፡ ቤት፡

ሥርው

, m. et fem. , ሥረው፡ et አሥራው፡ , rarius ሥርዋት፡ ( ; )

1)[i.q. שׁוֹר , ܫܶܪܝܳܢ , amh. ሥር፡ ] nervus^la, musculus^la, νεῦρον (synon. መትን፡ ): ; ; ; ዘኀጺን፡ሥርወ፡ ክሣድከ፡ ; ; ; ; ሥርወ፡ ሕሩም፡ ; ; ሥርወ፡ መዝራእተ፡ እደዊሆሙ፡ ; ; ; ; commissura^la ; Platt; Platt; ሥርወ፡ ልብየ፡ τὰ αἰσθητήρια τῆς καρδίας ; አዕጽምት፡ ወአሥራው፡ ; ደዌ፡ አደግደገ፡ ሥጋሁ፡ ወተዐውቀ፡ አሥራወ፡ እንግድዓሁ፡

2)(i.q. שֹׁרֶשׁ ܫܶܪܝܳܐ , amh. ሥር፡ , arab. سِرٌّ ) radix^la n. 242plantarum eorumque quae cum iis comparantur: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ይሠርጽ፡ ሥርዎሙ፡ ; ኢበቈለ፡ ሥርዎሙ፡ ; ; ይየብስ፡ ሥረዊሁ፡ ; ; መልኀ፡ ሥርዎሙ፡ ; ይጸንዕ፡ ሥርዉ፡ ; እምሥርው፡ አጥፍአ፡ ; ሥርው፡ ወጕንድ፡ ; ዘእንበለ፡ ሥርው፡ ἄρριζος ; ሀለወ፡ ውስተ፡ ሥርው፡ ἔτι ὂν ἐπὶ ῥίζης ; radices agere^lavel capere^la: ወደየ፡ ሥርወ፡ { }; ; ገብረ፡ ሥርወ፡ ; አብቈልኩ፡ ሥርወ፡ ; አኀዘ፡ ሥርወ፡ ; ; Transl.: ሥርዎሙ፡ ለርኩሳን፡ ; ሥርወ፡ ዐመፃ፡ ; ; ; ; . In specie est

a)principium^la, fundamentum^la, origo^la: ሥርዋ፡ ለጥበብ፡ ፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; .

b)stirps^la, genus^la ; ; ; ሥርውኪ፡ ወዘመድኪ፡ እምድረ፡ ከናአን፡ ; .

c)causa^la .

d)exemplar libri originarium^la( أَصْلٌ ): መጽሐፈ፡ ሥርው፡ Jsp. (In Voc. Ae.^la: ሥርወ፡ ሕሩም፡ ዘ፡ ሽሉዳ፡ ).

śǝrw , ሡር፡ śur , ሥር፡ śǝr , śǝraw , ʾaśrāw , śǝrwāt

Grébaut
ሥርው፡ śǝrw , ሥረው፡ śǝraw , ሥርዋት፡ śǝrwāt , አሥራው፡ ʾaśrāw «racine^fr, nerf^fr» ― ሥር፡ Ms. BNFabb217, fol. 51r.
126

Leslau
ሥርው śǝrw ( ሥረው śǝraw , አሥራው ʾaśrāw ), () ሡር፡ śur , ሥር፡ śǝr sinew^en, tendon^en, nerve^en, muscle^en, basis^en, root^en, origin^en, stock^en, tribe^en, () belief^en (that is, the basis)
ሥርው፡ ሕሩም śǝrw ḥǝrum sinew of the thigh^en, lit. ‘the forbidden muscle’; it reflects the Heb. ‘gīḏ hannāše̮’ ‘the sinew of the thigh-vein’ which people are forbidden to eat, according to Gen. 32:32, ሕሩም፡ 535b

ብዕለ ሀለወ

I,1[Hebraei habent בָּעַל possedit^la, dominatus est^la; in specie: uxorem duxit^la, sicut بَعَلَ et ܒܥܰܠ ; Arabes frequentant مَالَ dives fuit^la; etiam መበለ፡ ] ይብዐል፡

1)divitem esse^lavel fieri^la, locupletari^la: ነዲይኒ፡ ወብዒልኒ፡ ; ሠናይ፡ ብዒል፡ ; ሠያጢ፡ ወሰካሪ፡ ኢይብዕል፡ ; ብዕሉ፡ ; n. 528 ; ; ብዕልክሙ፡ 1 Cor; 4,8; ይብዕል፡ ; ሀለወ፡ ዘይብዕል፡ በብዝኀ፡ ጠዊዕ፡ ; ከመ፡ ትብዐሉ፡ ; ; ; ; Cyr. de r. fid. 55; ይጔጕእ፡ ይብዐል፡ ; እንተ፡ እምኔሃ፡ ብዕሉ፡ ኵሎሙ፡ ; ብዕለ፡ ; ይብዕል፡ ብዕለ፡ ዐቢየ፡ ; i.e. ditiorem esse aliquo^la: ዘይብዕለከ፡ ; ; ; ምንትኑ፡ ይብዕላ፡ ለጥበብ፡ τί σοφίας πλουσιώτερον ; .

2)conjugium inire^la: in loco ከመ፡ ይነብር፡ ወሬዛ፡ ምስለ፡ ድንግል፡ verbo ይነብር፡ in ይብዕል፡ vel ይቤዕል፡ ( I,2) sive substitutum sive appositum est ( יִבְעַל σ ).

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

ጦዐ ቄቀየ

I,1[significatio prima in contorquendo^lafuisse videtur; ጠወየ፡ ; etiam ቄቀየ፡ a קָוָה ] 1) nimis restrictum^lai.e. parcum esse^la, avare invidere^laalicui aliquid: ሀለወ፡ ዘይብዕል፡ በብዝኀ፡ ጠዊዕ፡ ወእንዘ፡ ይቄቂ፡ ; ; ለ፡ pers.: ለነፍሱ፡ ይጠውዕ፤ ለመኑ፡ ሀለዎ፡ ይጸጊ፡ ; አልቦቱ፡ ዘየአክዮ፡ ለዘይጠውዕ፡ ለነፍሱ፡ (v. በነፍሱ፡ , ነፍሱ፡ ) ; rei: ዐይኑ፡ ለሐማሚ፡ ይጠውዕ፡ እክለ፡ φθονερὸς ἐπ᾽ ἄρτῳ .

2)parce facere^lavel referre^la: ዘጠዊዖ፡ ይዘርዖ፡ ለዝንቱ፡ ከማሁ፡ ይጠውዖ፡ ሎቱኒ፡ ማእረሮ፡ . – : ጠዊዖ፡ ዘ፡ አሳንሶ፡ ወቦ፡ ዘ፡ በንፍገት፡ ; : ጦዐ፡ ዘ፡ ሳሳ።

quadril. I (sec. Lud. etiam ቀቀየ፡ I,2) [referendum videtur ad קָנָה de cujus significatu primo Ges. thes. p. 1201; etiam تَكَوَّى , maxime وَكَا constrinxit^lautrem; IV avarus fuit^la; ጦዐ፡ ] constringere, restringere i.e. parcum^la, avarum et tenacem esse^la, avaritia ductum sibi aliisve detrahere^laaliquid, ( kargen , geizen , abkargen ): animae, እቄቅያ፡ ለነፍስየ፡ እምፍግዕ፡ στερίσκω ; ዘይቄቅያ፡ ለነፍሱ፡ ὁ συνάγων ἀπὸ τῆς ψυχῆς αὐτοῦ ; Infinit.: ዘይቄቂ፡ አውጽኦ፡ እምንዋዩ፡ ለዘይደሉ፡ ይሁብ፡ ምክዕቢተ፡ በከንቱ፡ ; vel እምነ፡ bonorum et ለ፡ pers.: ብእሲ፡ ዘይቄቂ፡ እምንዋዩ፡ ለርእሱ፡ ያስተጋብእ፡ ለካልኡ፡ ; ዘይቄቂ፡ ለርእሱ፡ ይዘግብ፡ ለባዕድ፡ Prov. Th. Petr.; : ሀለወ፡ ዘይብዕል፡ በብዝኀ፡ ጠዊዕ፡ ወእንዘ፡ ይቄቂ፡ ( ἀπὸ σφιγγίας ) ; ዘቦቱ፡ ንዋይ፡ ወይቄቁ፡ Chrys. Ta. 32. – : ቄቀየ፡ ዘ፡ ነፈገ።

ተጠናቀቀ

III,3accuratum^lavel subtilem esse^lain facienda re, diligenter^lavel exacte facere^laaliquid: ሀለወ፡ ዘይጠበብ፡ ወይጠናቀቅ፡ እንዘ፡ ይዔምፅ፡ πανουργία ἀκριβής ; Infin.: ; F.N. 45; ( አጠንቀቀ፡ ); ለ፡ Infin.: ተጠናቀቀ፡ ለገቢረ፡ አምሳሉ፡ በዘይሤኒ፡ ወይኄይስ፡ ; በተጠናቅቆ፡ accurate^la, scrupulose^la, diligenter^la ;

a)scrupulose observare^la: ተጠናቀቁ፡ ሥርዐታ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ ;

b)subtiliter^lavel minutius^lavel diligenter explorare^la, scrutari^la, contemplari^laaliquid, በእንተ፡ rei: ( ተምዕደ፡ col. 210); rei: ; ኢትነጽራ፡ ለብእሲት፡ በዐይነ፡ ፍትወት፡ ወኢትጠናቀቅ፡ ሥነ፡ ገጽ፡ ከመ፡ ኢያንበለብል፡ (sic) ነበልባለ፡ እሳት፡ ውስተ፡ ልብከ፡

ተፈወሰ

III,2sanari^la, curari^la: ; ; ; F.M. 5,5; እምነ፡ morbi vulnerisve: ; ; ከመ፡ ይትፈወስ፡ እምቍስሉ፡ ; F.M. 3,7; vulneris: ኢይበቍዐከ፡ ዘተፈወስከ፡ ቍስለ፡ ; ሀለወ፡ ይትፌወስ፡ ንድፈቶ፡ ; membri: ኢተፈወሰ፡ እገሪሁ፡ .

a)medicinam^laadhibere^la: እንበለ፡ ትሕምም፡ ተፈወስ፡ πρὸ ἀῤῥωστίας θεραπεύου .

b)salubrem^lareddi^la: ተፈወሰ፡ ውእቱ፡ ማይ፡ .

ንድፈት

jaculatio^la, jactus teli^lavel ictus^la, vulnus telo inflictum^la, τόξευμα ; ሐመ፡ ፈድፋደ፡ እምንድፈት፡ E; n. 685 ቍስለ፡ ንድፈቱ፡ ; ሀለወ፡ ይትፌወስ፡ ንድፈቶ፡ ኀበ፡ ነደፍዎ፡ ሶርያ፡ .

ተጼሐ

III,1aequari^la, complanari^la,

a)sterni^la, muniri^la, de viis: ትጸያሕ፡ ፍኖተ፡ ራትዓን፡ ; ተጼሐ፡ ሎቱ፡ ፍኖት፡ ; አድባር፡ ተፈሥሑ፤ አውግር፡ ተሐሠዩ፤ ወፍናው፡ ተጼሑ፡ Mavâs. 64.

b)de aliis rebus: ሀለወ፡ ይጸያሕ፡ ዐውዱ፡ ለማኅፈድ፡ ὁμαλὰ γενέσθαι ; ይጸያሕ፡ ሎቱ፡ ኵሉ፡ ግብር፡ πάντα εὐκόλως φέρει ( etiam ጽዩሕ፡ )

ሀለወ

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose