Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

conjunctus^la, connexus^la, adjunctus^la, Lud. e Syn.; መልአክ፡ ዘፅሙር፡ ምስሌሁ፡ (i.e. angelus ejus tutelaris), Lud. e Libr. Myst.; ፅሙረ፡ simul^la, conjunctim^la, ut: S. Maria ኮነት፡ ድንግለ፡ ወእመ፡ ፅሙረ፡ Lud. ex Enc. Mar.

መዝለፊ

redarguens^la: ኮነነ፡ መዝለፌ፡ (v. መዝላፈ፡ ) ኅሊናነ፡ ; formam መዝላፊ፡ Lud. affert e Mss. Colb.

ኮነ

I,1[proprie: erectum stare^la, Ges. thes. p. 665; كَانَ exsistit^la, accidit^la, fuit^la] n. 862 ኮነ፡ ( ; ; al.), ይኩን፡ ( ይኵን፡ passim), Imperat. ኩን፡ ( ኵን፡ )

1)accidere^la, evenire^la, fieri^la( geschehen^de): ዘከመ፡ ኮነ፡ τὸ γεγονός ; ; ደንገፁ፡ በበይነ፡ ዘኮነ፡ ; ; ; ለእመ፡ ከዊነ፡ ኮነ፡ ከመዝ፡ በመዋዕሊክሙ፡ ; ; ኀጢአት፡ ዘይከውን፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ; ; በከመ፡ ነበብኩ፡ ከማሁ፡ ይከውን፡ ; ዘእንበለ፡ ይኩን፡ ; ; ዘእምይእዜ፡ ይከውን፡ ; ዘሀሎ፡ ይኩን፡ ἃ δεῖ γενέσθαι ; እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ኮነት፡ ዛቲ፡ ; ; ዘኮነ፡ τὴν αἰτίαν ; (pro ): ኮነነ፡ በከመ፡ ፈከረ፡ ; በከመ፡ ኢተሐዘብኩ፡ ኮነኒ፡ ; saepe in locutione hac: ወኮነ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ኀበ፡ አብራም፡ ; ; ; ; ; saepe pro hebr. וַיְהִי vel וְהָיָה , sive ወ፡ sive omisso, ut: ; ; ; ; ; ; ; ወይከውን፡ ይእተ፡ አሚረ፡ al.; ለይኩን፡ ለይኩን፡ fiat! fiat!^la ; ; ; ; ለይኩን፡ በከመ፡ ትቤ፡ .

a)evadere^la, ratum fieri^la, impleri^la, de votis, promissis, vaticiniis, ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ; በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ; ; .

b)absolvi^la, confici^la, ; እምዝ፡ አብእዎሙ፡ ውስተ፡ መቃብሪሆሙ፡ ወትብል፡ ፫ ጸዋት፡ ወትጸርኅ፡ ፱ ጊዜ፡ እስከ፡ ይከውን፡ ({ bis es vorüber ist^de}, sepultura) ;

c)contingere^lai.e. succedere^laalicui (e voto), vel : ወኢኮኖ፡ ሎቱዝ፡ ; ወኢኮኖሙ፡ ;

2)fieri^la( werden^de)

a)exsistere^la, oriri^la, gigni^la ; ; ; ; ; ; ወኮነ፡ ጋእዝ፡ ; ; ; ; ኢይኩን፡ እንከ፡ ፍሬ፡ እምውስቴትኪ፡ ; ; ኵሉ፡ ኮነ፡ እመሬት፡ ; ኢየሱስ፡ ዘኮንከ፡ እምቤተ፡ ይሁዳ፡ Enc. Mar.

b)obtingere^la( zu Theil werden^de) vel : ወኮኑ፡ ሊተ፡ እምኔሃ፡ ፫ ውሉድ፡ ; ኢትከውነክሙ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

c)fieri aliquid^la, converti in aliquid^la( zu etwas werden^de), praedicati (passim ): ብርሃንከ፡ ጽልመተ፡ ኮነከ፡ ; እምከመ፡ ሞተ፡ ሰብእ፡ ይከውን፡ ክፍለ፡ ዕፄ፡ ; እግዚአብሔር፡ ረዳኢየ፡ ኮነኒ፡ ; ; ኮነ፡ ነዳፌ፡ ; ; ; ኮንኪ፡ ብእሲተ፡ ; ; ; ; ; ( ἐστράφη ); ; ቦዐርከ፡ ዘጸላኤ፡ ይከውነከ፡ ( μετατιθέμενος ) ; ( τρεπόμενος ); ዘሌሊት፡ መዓልተ፡ ይከውኖ፡ ; ; ; ; ; crebro in locutione: ወኮነቶ፡ ብእሲቶ፡ ; al.; መንፈቀ፡ ሌሊት፡ ከዊኖ፡ ; ; አቅደመ፡ ስምዐ፡ ከዊነ፡ እስጢፋኖስ፡ Mavâs. 4; ኢትፍቅድ፡ ከዊነ፡ መኰንነ፡ ; ለ፡ praed.: ; ናሁ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ኮኖሙ፡ ለጽእለት፡ ; vel ውስተ፡ , ut: ይእቲ፡ ኮነት፡ ውስተ፡ ርእሰ፡ ማእዘንት፡ ; ከመ፡ ( fieri instar^laalicujus i.e. ei similem^la), ኮኑ፡ ከመ፡ አእዱገ፡ ገዳም፡ ; ; ኮኑ፡ ከመ፡ ዘኢተፈጥሩ፡ ; ; .

α)aliquis factus est aliquid i.e. accidit ei^laaliquid, expertus est^laaliquid: ኢያእመረት፡ ዘኮነ፡ ምታ፡ ; ; እለ፡ ከመዝ፡ ኮኑ፡ ; ; መንተ፡ ኮንኪ፡ ; ; ; ; ; ; ምንተ፡ ኮንክሙ፡ ይእዜ፡ ; ኮንኩ፡ ከመ፡ n. 863 ; .

β)vertitur^laalicui aliquid in rem, vel ei imputatur tamquam^la: ይከውነከ፡ ጌጋየ፡ ነቢበ፡ ብዙኅ፡ ነገር፡ λογισθήσεται ; ጥበበ፡ ይከውኖ፡ (v. ይትሐሰብ፡ ሎቱ፡ ) ; ; ; ; .

3)esse^la, raro i.q. exsistere^la( dasein^de, vorhanden sein^de), ut: ; እስመ፡ ኢኮኑ፡ ( ደቂቃ፡ ) ὅτι οὐκ εἰσίν (v. ኢሀለዉ፡ ); ; plerumque ad copulandum subjectum et praedicatum, quod ubi nomen ( vel ) est, in poni solet (quamquam passim Nominativus occurrit, ut in locutione ; ኢኮነ፡ ሠናይ፡ ወኢኮነ፡ አዳም፡ ትኩን፡ ታቦተ፡ እግዚአብሔር፡ ኀበ፡ ባዕድ፡ ). Crebro usurpatur, ubi enunciationis copula pronominalis variis de causis non sufficit, ut: ኩን፡ መሓሬ፡ ; ትከውኖ፡ ከመ፡ መጽሄት፡ ዝሕልት፡ ; ይከውኑ፡ ዘአምላክ፡ ; ; እመ፡ ጠቢበ፡ ኮንከ፡ ለርእስከ፡ ጠቢበ፡ ትከውን፡ ለቢጽከ፡ ; ; ምድር፡ ከመ፡ ገነተ፡ ትፍሥሕት፡ ኮነት፡ ; ኢይክል፡ ኵሎ፡ ከዊነ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; በከዊነ፡ ሕዝቡ፡ ቅዱስ፡ ; ; (ubi ignominia te afficiunt, Deum invoca) ወሶቤሃ፡ ይትዌለጥ፡ ኀሳርከ፡ እምከዊነ፡ ኀሳር፡ ኀበ፡ ከዊነ፡ ክብር፡ ; ከመ፡ ኢኮነ፡ ውእቱ፡ ክርስቶስሃ፡ ; ; ; ; ; ; ; አኮኑ፡ ጽልመት፡ ይእቲ፡ ( ዕለት፡ ) ወኢኮነት፡ ብርሃነ፡ ; ተቀብረ፡ በሀገረ፡ ዳዊት፡ ወኢኮነሰ፡ ውስተ፡ መቃብረ፡ ነገሥት፡ ; ; ኢኮነ፡ ከመዝ፡ ; ; ወኮነ፡ አይኅ፡ ላዕለ፡ ምድር፡ አርብዓ፡ ዕለተ፡ ; ; ; ; ; ; ; ዘይከውን፡ is qui futurus est^la ; ዘይመጽእ፡ ወዘይከውን፡ በደኃሪት፡ ; ; .

a)Aliis verbis praemittitur

α) ኮነ፡ Imperfecto verbi, ad significandum Imperfectum Latinorum: ኮነ፡ ይገብር፡ fuit conficiens^lai.e. conficiebat^la ; ; ኮነ፡ ይጐይይ፡ ወትረ፡ ; ኮነ፡ ያወትር፡ ; ኮነ፡ ያመልክ፡

β) ኮነ፡ Perfecto, ad significandum Perfectum vel Plusquamperfectum Latinorum: ኮንኩ፡ ኢነበብኩ፡ ቃለ፡ ጽድቅ፡ ; አስቴር፡ ዘኮነ፡ አክሶይሮስ፡ አውሰባ፡ ; እስከ፡ ፍጻሜሁ፡ ለዘ፡ ኮኑ፡ ወጠኑ፡ al. (maxime in libris ex Arabico translatis).

γ) ይከውን፡ vel ይኩን፡ Imperfecto vel Subjunctivo, ut: ይኩኑ፡ ያምልኩ፡ adoraturi sint^la .

b)est alicui^lares i.e. habet^larem ( einem gehören^de), ለ፡ pers., ut ; ; ; ማእዱ፡ ለከ፡ ትኩን፡ ; ኵሉ፡ ንዋዩ፡ እምድኅረ፡ ምንኵስናሁ፡ ይከውን፡ ለምኔት፡ F.N. 10.

c)esse in rem^lavel rei^la( zu etwas dienen^de, gereichen^de), ለ፡ rei: ; ; ወይከውን፡ ፍሬሁ፡ ለሲሳይ፡ ወቈጽሉ፡ ለፈውስ፡ ; ; (pro ) i.e. alicui^la, ut: ወይኩንከ፡ ለዐጸደ፡ ወይን፡ ; vel rei et (pro ): ወትከውኖ፡ ዕቅፍተ፡ 1 ; አሮን፡ ይኩንከ፡ ነቢየ፡ ; ; ; ኢይከውነከ፡ ምክሐ፡ (v. ለምክሕ፡ ) ; etiam ከመ፡ rei ( pro^la, loco^la): ኩኖ፡ ለእጓለ፡ ማውታ፡ ከመ፡ አቡሁ፡ .

d)versari in^laaliqua re, በ፡ , ut: በሣልሲት፡ ዓመት፡ ይኩን፡ (poenitens) በጾም፡ ወበጸሎት፡ F.M. 5,8; ዘኮነ፡ በሐዊረ፡ ፍኖት፡ F.M. 32,1; ከመ፡ እኩን፡ ቦቱ፡ ἵνα εὑρεθῶ ἐν αὐτῷ .

e)constare^la

α)manere, firmum esse: በቃሉ፡ ይከውን፡ ኵሉ፡ σύγκειται ; ነገር፡ ዘተናገርክሙ፡ ኢይከውን፡ (v. ኢይቀውም፡ ) ἐμμείνῃ .

β)de pretio, : ኮነ፡ ርእሰ፡ አድግ፡ ፶ ሰቅለ፡ ብሩር፡ caput asini erat quinquaginta siclis^la ; n. 864 በ፡ , ut: መስፈርተ፡ ስንዳሌ፡ በሰቅል፡ ትከውን፡ .

f) ዘኮነ፡ vel ዘኮነ፡ ከዊኖ፡ (v. ከዊነ፡ ) quicumque fuerit^la, quicumque^lavel ullus^la( irgendwelcher^de): ዘኮነ፡ ; ዘኮነ፡ ንዋይ፡ πᾶν σκεῦος ; ; ጠዐም፡ እክለ፡ ዘኮነ፡ ; በዘ፡ ኮነ፡ ከዊኖ፡ ὅ τι οὖν ἂν ᾖ ; ዘይቀሥጥ፡ እምቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ዘኮነ፡ ከዊነ፡ Clem. f. 161; ; ወእመሂ፡ በዘኮነ፡ ከዊኖ፡ መግባረ፡ እኩይ፡ (sive quocumque facinore malo) ; ; Clem. f. 133; ; ; እመኒ፡ ገብር፡ አው፡ ሐራዊ፡ አው፡ ነዓዊ፡ ወዘኮነ፡ ከዊኖ፡

4)Significatui esse^lasignificationes quaedam secundariae et speciales admiscentur:

a)est i.e. (factum est quod fieret necesse erat) satis est^la, sufficit^la, ; (pro : alicui^la): ኮነከ፡ አከለከ፡ ἱκανούσθω σοι ; ; ይኩንክሙ፡ ለክሙ፡ ; ይከውነክሙ፡ ( እምይእዜ፡ ) ; Infin. in Nom. vel : ኮነክሙ፡ ዐሪግ፡ ; ኮነክሙ፡ ዐዊዶቶ፡ ; verbi (quae loci interpretatio magis placet, quam est quod^la); ኮንየ፡ (sub ኮን፡ ).

b)fieri potest^la: እፎ፡ ይከውን፡ ነቢብ፡ እምኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልሳን፡

c)est alicujus^la, meum^la, tuum^la, decet^laaliquem, vel ለ፡ pers.: ኢኮነ፡ ለክሙ፡ አእምሮ፡ ፍትሕ፡ ; ኢኮነ፡ ለክሙ፡ ታእምሩ፡ መዋዕለ፡ ወአዝማነ፡ ; ኢኮነ፡ ለነ፡ ወለክሙ፡ ዘነሐንጽ፡ ቤተ፡ አምላክነ፡ ; ኢይከውነከ፡ ከመ፡ ትዕጥን፡ .

d)permissum est^la, licet^la( ἔξεστι , ἔστι ): ገብረ፡ ዘኢይከውን፡ ; ; suff. (pro ) vel ለ፡ , ut: ኵሉ፡ ይከውነነ፡ ; እስመ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ፡ ኢኮነ፡ ለክርስቲያን፡ ; Infin. sive in , ut: ዘኢይከውን፡ ገቢረ፡ ; ; ; ; ; ; ; sive praemisso ለ፡ , ut: ዘኢይከውኖሙ፡ ለበሊዕ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , sive praemisso እምነ፡ (negativo): ; verbi: ኢይከውን፡ ንደዮ፡ ; ; ; ; ; ከመ፡ verbi: ; Rel. Bar.

e)expedit^la, conducit^la: ለከ፡ ይከውነከ፡ ትሕምም፡ ወለቤትከሂ፡ σοὶ συμφέρον ἐστὶ θλιβῆναι ,

ኮን

sufficentia^la, ( ኮነ፡ n. 4,a) non usitatur nisi cum , ut: ኮንየ፡ (i.q. ኮነኒ፡ ) sufficit mihi^la, satis habeo^la: ስእነት፡ ብሂለ፡ ኮንየ፡ ; ኢይብሉ፡ ኮንየ፡ ; ኮንየ፡ . – Voc. Ae.: ኮንየ፡ ዘ፡ በቃኝ።

ተልዕለ

ተለዐለ፡ ተላዐለ፡ In Perf. forma ተለዐለ III,2creberrime usitata est, rarissime ተልዕለ፡ III,1ut ( gramm.§ 97,2); nonnumquam ተላዐለ፡ III,3(sed ejusdem sensus, qui stirpi III,2convenit) occurrit (ut F; ; in cod. ; ; ; ); in Imperf. ይትሌዐል፡ , rarissime ይትላዐል፡ (ut ), in ይትለዐል፡ ; ተልዒል፡ ( ); ተልዕሎ፡ et – ሎት፡ ( ; Platt; ) et ተላዕሎ፡ ( ); et :

1)se efferre^la, efferri^la, tolli^la, extolli^la, exaltari^la: ይትሌዐል፡ ንስር፡ ; ተለዐለ፡ ማይ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ አድባር፡ ነዋኃት፡ ; ; ተለዐለት፡ ታቦት፡ እምነ፡ ምድር፡ ; ከመ፡ ዕፀ፡ ቄድሮስ፡ ተለዐልኩ፡ ; ; ለተልዕሎ፡ ብእሲ፡ ላዕለ፡ ሕዝብ፡ ; ተልዒለከ፡ በልቡናከ፡ ( መልዕልተ፡ ከዋክብት፡ ) Deg.; sensu : ; ; ተለዐለ፡ ቃሎሙ፡ ; ተለዐለ፡ ቆሙ፡ ; ; ; ; ; ; comparative: altiorem^la, excelsum^la, exaltatum esse^la, ይትሌዐሉ፡ እምኔሆሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; et : ዲያቆን፡ ኢይቅረብ፡ ቅድመ፡ ዘይትሌዐሎ፡ diaconus ne communicet ante eum, qui eo superior est^la

2)efferri^la, augeri^la, proficere^la, eminere^lain re: ይትሌዐል፡ ወይከብር፡ ; ; ተለዐለ፡ ላዕለ፡ ኵሎሙ፡ ሰብእ፡ በልቡናሁ፡ ወበጥበቡ፡ ; προκόπτειν ; ኮነኒ፡ ተልዕሎ፡ ባቲ፡ προκοπὴ ἐγένετό μοι ἐν αὐτῇ ; .

3)laudibus extolli^la .

አውል

[ آلٌ ], exhalatio terrae humida, vapor^la, nebula^la, ጠል፡ ወአውል፡ δρόσος καὶ νιφετός ; Deus pluviam retinebit, ወትተርፍ፡ ምድር፡ ባሕቲታ፡ እንበለ፡ ጠል፡ ወአውል፡ ; : odor vestimentorum vestrorum ኮነኒ፡ አውለ፡ („exhalatio suavis“ Lud.) ወምሕረተ፡ Lud. e Vit. Pachom. — Voc^la. Ae^la: አውል፡ ህቦ፡ ዘ፡ ጤዛ።

ኮነ

a)evadere^la, ratum fieri^la, impleri^la, de votis, promissis, vaticiniis, ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ; በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ; ; .

c)contingere^lai.e. succedere^laalicui (e voto), vel : ወኢኮኖ፡ ሎቱዝ፡ ; ወኢኮኖሙ፡ ;

2)fieri^la( werden^de)

b)obtingere^la( zu Theil werden^de) vel : ወኮኑ፡ ሊተ፡ እምኔሃ፡ ፫ ውሉድ፡ ; ኢትከውነክሙ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

a)Aliis verbis praemittitur

γ) ይከውን፡ vel ይኩን፡ Imperfecto vel Subjunctivo, ut: ይኩኑ፡ ያምልኩ፡ adoraturi sint^la .

e)constare^la

α)manere, firmum esse: በቃሉ፡ ይከውን፡ ኵሉ፡ σύγκειται ; ነገር፡ ዘተናገርክሙ፡ ኢይከውን፡ (v. ኢይቀውም፡ ) ἐμμείνῃ .

4)Significatui esse^lasignificationes quaedam secundariae et speciales admiscentur:

b)fieri potest^la: እፎ፡ ይከውን፡ ነቢብ፡ እምኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልሳን፡

e)expedit^la, conducit^la: ለከ፡ ይከውነከ፡ ትሕምም፡ ወለቤትከሂ፡ σοὶ συμφέρον ἐστὶ θλιβῆναι ,

ኮነ

a)evadere^la, ratum fieri^la, impleri^la, de votis, promissis, vaticiniis, ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ; በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ; ; .

c)contingere^lai.e. succedere^laalicui (e voto), vel : ወኢኮኖ፡ ሎቱዝ፡ ; ወኢኮኖሙ፡ ;

2)fieri^la( werden^de)

b)obtingere^la( zu Theil werden^de) vel : ወኮኑ፡ ሊተ፡ እምኔሃ፡ ፫ ውሉድ፡ ; ኢትከውነክሙ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

a)Aliis verbis praemittitur

γ) ይከውን፡ vel ይኩን፡ Imperfecto vel Subjunctivo, ut: ይኩኑ፡ ያምልኩ፡ adoraturi sint^la .

e)constare^la

α)manere, firmum esse: በቃሉ፡ ይከውን፡ ኵሉ፡ σύγκειται ; ነገር፡ ዘተናገርክሙ፡ ኢይከውን፡ (v. ኢይቀውም፡ ) ἐμμείνῃ .

4)Significatui esse^lasignificationes quaedam secundariae et speciales admiscentur:

b)fieri potest^la: እፎ፡ ይከውን፡ ነቢብ፡ እምኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልሳን፡

e)expedit^la, conducit^la: ለከ፡ ይከውነከ፡ ትሕምም፡ ወለቤትከሂ፡ σοὶ συμφέρον ἐστὶ θλιβῆναι ,

ኮነ

a)evadere^la, ratum fieri^la, impleri^la, de votis, promissis, vaticiniis, ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ; በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ; ; .

c)contingere^lai.e. succedere^laalicui (e voto), vel : ወኢኮኖ፡ ሎቱዝ፡ ; ወኢኮኖሙ፡ ;

2)fieri^la( werden^de)

b)obtingere^la( zu Theil werden^de) vel : ወኮኑ፡ ሊተ፡ እምኔሃ፡ ፫ ውሉድ፡ ; ኢትከውነክሙ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

a)Aliis verbis praemittitur

γ) ይከውን፡ vel ይኩን፡ Imperfecto vel Subjunctivo, ut: ይኩኑ፡ ያምልኩ፡ adoraturi sint^la .

e)constare^la

α)manere, firmum esse: በቃሉ፡ ይከውን፡ ኵሉ፡ σύγκειται ; ነገር፡ ዘተናገርክሙ፡ ኢይከውን፡ (v. ኢይቀውም፡ ) ἐμμείνῃ .

4)Significatui esse^lasignificationes quaedam secundariae et speciales admiscentur:

b)fieri potest^la: እፎ፡ ይከውን፡ ነቢብ፡ እምኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልሳን፡

e)expedit^la, conducit^la: ለከ፡ ይከውነከ፡ ትሕምም፡ ወለቤትከሂ፡ σοὶ συμφέρον ἐστὶ θλιβῆναι ,

መከነ ኰነነ ነበረ ሰማዒ ሀለወ ሀለወ ሀለወ መጽአ መካን ኮን ኮነ ኮነ ኮነ

I,1[amh. ; proprie, ut videtur, inhiberi^la, subsistere^la, a כּוּן ( ኮነ፡ ) stetit^lapropagatum; Arabes frequentant عَقَمَ عَقِمَ et عَقَرَ vel عَقُرَ ] ይምክን፡

1)sterilem^la, i nfoecundum esse^lavel fieri^la, de hominibus, brutis et terra: ከመ፡ ኢትምክን፡ μήποτε στειρώσῃ ; ; አንስት፡ ይመክና፡ ( ἀτεκνοῦσθαι ); ትመክን፡ ብሔረ፡ ሃይማኖት፡ ; abortum pati^la: አልህምቲሆሙ፡ ኢይመክና፡ ( ὠμοτόκησε ) .

2)orbum fieri^la, liberis orbari^la ; ከመ፡ ኢይምክኑ፡ ሕዝብኪ፡ ; ; እምነ፡ filii

I,2[propagatum e radice כּוּן ኮነ፡ , sicut כּוֹנֵן ܟܰܘܶܢ al., Ges. thes. p. 665]

1)judicare^la: ይትነሣእ፡ እግዚአብሔር፡ ለኰንኖ፡ ; በመዋዕለ፡ ይኴንኑ፡ መሳፍንት፡ ; ይደልዎን፡ ኰንኖ፡ ለሢበት፡ ; ; ; ; : ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; causae vel judicii: ; ኰነንከ፡ እግዚኦ፡ ኵነኔ፡ ነፍስየ፡ ; ዘይኴንን፡ ጽድቀ፡ ; ; : ; ; በ፡ normae: ቦኑ፡ እግዚአብሔር፡ ይኴንን፡ በዐመፃ፡ (v. ዐመፃ፡ ) ; በጽድቅ፡ ; ; ; በሕግ፡ .

a)( jus^laalicujus tueri^laet) vindicare^laaliquem ab aliquo: ; ; ኰንነኒ፡ እምዕድውየ፡ ; ኰነነኒ፡ ትዕይርትየ፡ እምእዴሁ፡ ለናባል፡ .

b)condemnare^la, damnare^la: ኰነና፡ ለኀጢአት፡ ; ; ; n. 855 ለ፡ poenae, ut: ኰነንዎ፡ ዘኒ፡ ለሞት፡ ወዘኒ፡ ለመቅሠፍት፡ ; ; verbi: ኰነንዋ፡ ትሙት፡ .

c)punire^la: ; በ፡ poenae: ይኴንንዎ፡ በሞት፡ ; ; Deus ኰነኖ፡ ለዘካቶያስ፡ በአርምሞ፡ Hom. Jac. Sarug. (Lud.); ከመ፡ ይኰንንዎሙ፡ በዐጺረ፡ ምክያዳት፡

d)in specie: tormentis^lavel supplicio afficere^la, torquere^la, excruciare^la, martyres, ut: ኰነንዎ፡ ኵነኔ፡ ዐቢየ፡ ; በብዙኅ፡ ኵነኔ፡ አምድኅረ፡ ኰነንዎ፡ Enc.; al. creberrime.

2)principatum gerere^la, dominari^la, imperium tenere^la, ; ኰነኑ፡ በመንግሥቶሙ፡ ; ; : ; እንዘ፡ እኴንኖሙ፡ ነበርኩ፡ ; ; እንተ፡ ትኴንን፡ በሓውርተ፡ ἄρχουσα ἐν χώραις ; ; ብዙኀ፡ አሕዛበ፡ ኰኒንየ፡ πολλῶν ἐπάρξας ἐθνῶν ; ; ; ; እለ፡ እኩየ፡ ኵነኔ፡ ይኴንንዎሙ፡ .

a)regere^la: ; ለኰንኖ፡ መዓልት፡ ወሌሊት፡ ; ; ; .

b)imperare^la .

c)potestatem habere^larei: ዘነፍሰ፡ ይኴንን፡ ὃς ἔχει ἐξουσίαν τοῦ φονεῦσαι ; ኢትኴንን፡ ርእሳ፡ .

d)possessionem habere^larei, occupare^la, tenere^la: ኰነናሆሙ፡ εἰς κατάσχεσιν ἡμῖν ; ; .

I,1[radix, cujus usus in Geez latissime patet, in caeteris linguis deperdita (exc. quibusdam ejus vestigiis in lingua Arab. sub نَبَرَ ), Amh. ኖረ፡ et ነበረ፡ ] ይንበር፡

1)sidere^la, considere^la, sedere^la; sich sezen ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢትንበር፡ ማእከለ፡ ዐበይት፡ ; ነበረ፡ ዲበ፡ መንበር፡ ; ንበሪ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ; sizen ; ; ; ; ; ; ነበርኩ፡ ሕዙነ፡ ; ; ; ; ይነብር፡ ውስተ፡ ቤት፡ ; ; ; ; ; ; ነበሩ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; እምከመ፡ ነበርከ፡ ውስተ፡ ማእድ፡ ዐቢይ፡ ; ; ዲበ፡ vel ላዕለ፡ vel በ፡ vel ውስተ፡ sedis: ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 651 ; . In specie

a)sedere^la, de regibus (sc. in solio, regnandi causa) ; ; de judicibus (sc. in tribunali, judicandi causa) ; ; ነበረ፡ ሎሙ፡ ዐውደ፡ ( sedit iis ad judicium^lavel in tribunali^la) ; ; de episcopis (sc. in sede episcopali, gubernandi causa) ; Sx.

b)praesidere^la: ይንበር፡ ቅድሜሆሙ፡ (in consilio) F.N. 5.

c)obsidere^laurbem, ላዕለ፡ ; ; ; .

d)consedisse cum^laaliquo, ምስለ፡ ; .

e) ነበረ፡ ዲፓ፡ in insidiis subsidere^la .

f)de rebus inanimatis: situm^la, positum esse^la( κεῖμαι ), ; ; ; ; አርዑት፡ ዘነበረ፡ (v. ዘንቡር፡ ) ላዕሌሆሙ፡ .

g)esse^laapud scriptorem i.e. scriptum esse^la, ut: ነበረ፡ ውስተ፡ ቀኖናተ፡ ነገሥት፡ in Canonibus Regum scriptum legitur^laF.N. 32.

2)manere^la, permanere^la, remanere^la, esse^la, ; ; ; ; ; ; ; ( ἦν ); ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; praed.: ነበረት፡ መበለተ፡ ፫ዓመተ፡ ; ; ; ዛቲ፡ አንቀጽ፡ ዕፁታ፡ ትነብር፡ ; ; ኢይትበደር፡ ብዕል፡ እምነቢረ፡ ጥዑይ፡ ; ዘነበርክሙ፡ ክቡዳነ፡ እምንዋመ፡ ፍርሀት፡ Enc.; vel Imperf. (sicut post ሀለወ፡ et ኮነ፡ ), ut: ነበሩ፡ የዐቅቡ፡ ኵላ፡ ሌሊተ፡ ; ነበረ፡ ህየ፡ አሐደ፡ ወርኀ፡ ያስተጋብእ፡ , vel እንዘ፡ , ut: እስመ፡ መጠነዝ፡ መዋዕል፡ ይነብራ፡ እንዘ፡ ይትኄረሳ፡ .

a)perseverare^la, persistere^la, in re, በ፡ ; ; ; ኢነበሩ፡ በኪዳን፡ ; አንስት፡ ትንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡

b)contentum esse^lare, በ፡ , ut: ንበሩ፡ በሲሳይክሙ፡ ἀρκεῖσθε τοῖς ὀψωνίοις ὑμῶν ; vel fidum manere^laalicui, በ፡ , ut: ኵሉ፡ ብእሲ፡ ይንበር፡ በብእሲቱ፡ τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα ἐχέτω ; ብእሲ፡ ይንበር፡ በብእሲቱ፡ ወብእሲትኒ፡ ትንበር፡ በምታ፡

c)manere^lai.e. durare^la, perdurare^la: ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ይነብር፡ ለዓለም፡ ; በከመ፡ መከርኩ፡ ከማሁ፡ ይነብር፡ ; ; ; ; ; ; ይነብር፡ ስሙ፡ ለዝላፉ፡ ; እምአመ፡ ነበረ፡ ዝዓለም፡ .

3)habitare^la, incolere^la, commorari^la: ; ዑቁ፡ ዮጊ፡ ቅሩባነ፡ ትነብሩ፡ ; et loci: ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዲበ፡ vel ላዕለ፡ terrae ; ; ; ምስለ፡ cum^lavel ኀበ፡ apud^la ; ; ; ; ; ; creberrime loci: ; እለ፡ ትነብሩ፡ ኢየሩሳሌም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ንበሩ፡ ገዳመ፡ ; ; .

a)cohabitare^lacum muliere, ምስለ፡ , ; ; ; ; .

b)habitari^la, habitatum esse^la, de urbibus et terris: ይሁዳ፡ ለዓለም፡ ትነብር፡ κατοικηθήσεται ; ; አህጉር፡ እለ፡ ይነብራ፡ ; ; ; ; ; ዘእንበሌሆሙ፡ ኢይትከሀል፡ ነቢረ፡ ሀገር፡ . : ነበረ፡ ዘ፡ ተቀመጠ፡

, ሰማዕያን፡

1)audiens^la: ልሳኖ፡ ሰማዒ፡ n. 339 γλώσσης ἀκουστής ; እግዚአብሔር፡ ሰማዔ፡ ስብሐተ፡ ማሕሴት፡ ዘመላእክት፡

a)auditor^la, auscultator^la( Zuhörer^de) ἀκροαταί ሰማዕያን፡ ; ; In specie ሰማዕያን፡ , quatenus distinguuntur a ምእመናን፡ fidelibus^la, sunt catechumeni^la ; .

b)exauditor^la, exaudiens^la: (Deus) ለእለ፡ በጽድቅ፡ ይጼውዕዎ፡ ሰማዒ፡ ; ሰማዔ፡ ስእለቶሙ፡ ; .

c)obediens^la, obtemperans^la, morigerus^la ; ሰማዔ፡ አብ፡ ὑπήκοος πατρί ; ; ኤልሳዕ፡ ለትእዛዘ፡ ሊቁ፡ (Eliae) ሰማዒ፡

2) ሰማዕት፡ (pro quo passim) ሰምዓት፡

a)testis^laet testes^laet ,m. et fem. ; ሰማዕታት፡

α): ናሁ፡ ሰማዕትየ፡ ውስተ፡ ሰማይ፡ ; ሰማዕት፡ ጕጉእ፡ ; ሰማዕተ፡ ሐሰት፡ ; ይኩን፡ እግዚአብሔር፡ ሰማዕተክሙ፡ ; ; ; ; ከመ፡ , ut: አነ፡ ሰማዕቱ፡ ከመ፡ ; ; ; ; ; በእንተ፡ ; .

β): ያምጽኡ፡ ሰማዕቶሙ፡ ; ; አኬድኩ፡ ሰማዕተ፡ ; ; አስምዕ፡ ሰማዕተ፡ ; ; ; ; ሰማዕተ፡ ሐሰት፡ ; ; ; ; ; saepe ኮነ፡ conjunctum testari^la, ከመ፡ : ለሊክሙ፡ ሰማዕትየ፡ ከመ፡ አነ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; { }; . Nonnumquam ሰማዕት፡ i.q. ስምዕ፡ testimonium^la, ut 10.

γ) ሰማዕታት፡ ; በእንተ፡ ፈታሒ፡ ወሰማዕታት፡ ; in specie .

b)martyr^laet martyres^la: በዛቲ፡ ዕለት፡ ሰማዕተ፡ ኮነ፡ ; alias creberrime in Sx.; ; ; ; ዘሐመ፡ በእንተ፡ እግዚአብሔር፡ ወኮነ፡ ሰማዕተ፡ ; Stephanus ቀዳሜ፡ ሰማዕት፡ protomartyr^la ; ሰማዕታት፡ ; ; ዓመተ፡ vel ዓመታተ፡ ሰማዕታት፡ anni^la( aera^la) martyrum^laAbush., al.

I,2(rarius per ሐ et ኀ ) Imperf. ይሄሉ፡ , የሀሉ፡ , ሀሊው፡ ( ), ሀልዎ፡ et ሀልዎቶ፡ ; in Perf. 3 masc. praeter formam ሀለወ፡ etiam forma contracta ሀሎ፡ usitatissima est ( gramm.p. 142 2), nec non in 3 fem. ሀሎት፡ efferri et scribi potest ( ). Sed erravit J. Ludolfus, cum inter formas ሀሎ፡ et ሀለወ፡ significationis discrimen interesse censeret (in 1 et 2), nam omnibus fere in locis, ubi ሀለወ፡ vel ሀሎ፡ occurrit, diversi libri mss. utramque formam promiscue usurpatam exhibent. [Radicem ሀለወ፡ comparandam propono cum arab. حَالَ ( حَول ) et substantivo حَالٌ ; eodem modo literae radic. secundae et tertiae ordo permutatus est inter ኀለወ፡ et خال ( خَول ), ኀለየ፡ et خال ( خَيْل ), al. Sed quamvis prima radicis significatio in vertendo, mutando, circumagendo^lasit, tamen miro quodam genii linguae innati lusu verbo notio existendi^laaddicta est, alteri autem verbo ኮነ፡ , cujus notio prima a stando^lapetita est, significatio oriendi, fiendi, accidendi^lacontigit. Amh. sonat አለ፡ ]. Significat:

1)esse^la, existere^la. Neque tamen ad praedicatum cum subjecto copulandum adhiberi solet, sed existentiam subjecti nudam ponit, aut absolute, aut tamquam in aliquo loco, statu, tempore, actione versantis: ሀሎ፡ ፩ ብእሲ፡ ; . ኢትፍቱ፡ ሀልዎ፡ ምስሌሆሙ፡ . ሀሎኩ፡ ውስተ፡ ባቢሎን፡ ; በአምጣነ፡ ሀለውኩ፡ ; ኢትፍራህ፤ ሀሎኩ፡ ምስሌከ፡ ; n. 4 ; ; እግዚኦ፡ ሀሎከ፡ ማእከሌነ፡ ; ይከውኑ፡ ከመ፡ ዘኢሀለዉ፡ ; ውስተ፡ እዴሆሙ፡ ሀለወት፡ ሠናይቶሙ፡ ; ኵሎሙ፡ እለ፡ ሀለዉ፡ ዲበ፡ ምድር፡ .

a)Creberrime ipsum Perf. ሀለወ፡ notionem temporis praesentis suggerit: አንበሳ፡ ሀሎ፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ λέων ἐν ταῖς ὁδοῖς ; አይቴ፡ ሀሎ፡ ubi est?^la ; ; ; ; አነ፡ ውእቱ፡ ዘሀሎ፡ ἐγώ εἰμι ὁ ὤν ; ሀለወ፡ ወኢሀለወ፡ ἦν καὶ οὐκ ἔστι ; sed haud minus frequenter ሀለወ፡ tempore praeterito vertendum est: ጸሐፍ፡ ኵሎ፡ ነገረ፡ ዘሀሎ፡ ውስተ፡ ክርታስ፡ ; ሀሎኩ፡ አነ፡ ኀበ፡ ፈለግ፡ ; ; ; ; ; . Imperfectum tempus futurum significat: ወለዓለምኒ፡ ትሄሉ፡ ; ; ; ; ; sed etiam de tempore praesenti usurpatur: ዘሀሎ፡ ወይሄሉ፡ ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν ; ; የኀልፍ፡ ከመ፡ ጽላሎት፡ ወኢይሄሉ፡ እንከ፡ . De enuntiationibus conditionalibus conferre licet exempla ; ; ; ኀበ፡ ሀሎ፡ ደመና፡ ህየ፡ ሀሎ፡ መንፈስ፡ ; et al.

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

c)Nonnunquam ope verbi ሀለወ፡ praedicatum subjecto copulatur; quod si fit, praedicatum in ponere licet ( gramm.p. 346): ለዘ፡ ሀለወ፡ ድልወ፡ ei, qui paratus fuerit^la ; ; sed notio existendi huic verbo tam firmiter inhaeret ut praedicatum appositionis instar saepius in Nomt. ponatur: ሀለወ፡ ድፉን፡ ; ; ወእሙንቱሂ፡ ሀለዉ፡ ቅዉማን፡ al.

d)Aethiopes verbum ሀለወ፡ cum Imperfecto alius verbi componunt, ut durationem actionis denotent, sive in tempus praeteritum incidat: ሀሎኩ፡ እሰክብ፡ dormiebam^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; sive in Praesens: ሀሎ፡ ይነብር፡ በየማነ፡ እግዚአብሔር፡ , vel praesens instans: ይመጽእ፡ ሀሎ፡ venturus est^la ; ትሠጠም፡ ሀለወት፡ ; ሀለወት፡ ትወልድ፡ ; sive in futurum አንተ፡ ሀለወት፡ ትትፌጸም፡ ; Platt; ዘይከውን፡ ሀሎ፡ . Simili modo cum alius verbi Infinitivo verbali coniungitur, eodem sensu: ሀሉ፡ ተወኪለከ፡ ἴσθι πεποιθώς et al.; nec non እንዘ፡ Imperf. sequi potest: በኵሉ፡ መዋዕለ፡ ሕይወትየ፡ ሀለውኩ፡ እንዘ፡ እዜከሮ፡ ለእግዚአብሔር፡

e)Opponitur ዘሀሎ፡ id quod est^lai.e. praesens^laei quod venturum vel futurum est ( ዘይመጽእ፡ , ዘይሄሉ፡ , ዘይከውን፡ ) ; ( τὰ ἐνεστῶτα ) , quamquam aliis in locis ዘሀሎ፡ id, quod factum est^la τὸ γεγονός , significat, .

f)Theologis et philosophis ሀልዎ፡ et ሀልዎት፡ est existentia^la, essentia^la, ut እግዚአብሔር፡ አምጻኤ፡ ኵሉ፡ ዓለም፡ እምኀበ፡ ኢሀልዎ፡ ኀበ፡ ሀልዎ፡ Deus qui totum mundum^la ἐκ τοῦ μὴ εἶναι εἰς τὸ εἶναι perducit^laFal. f. 83; እግዚአብሔር፡ ለሰብእ፡ እምሀልዎ፡ አግብኦ፡ ውስተ፡ ሞት፡ ; Hippocrates et Galenus docent: ነፍስሰ፡ ኢትሄሉ፡ ዘእንበለ፡ ዳእሙ፡ በሀልዎተ፡ ሥጋ፡ ወተኀልፍ፡ በኅልፈታ፡ ሀልዎታት፡ entia^la( τὰ γεγονότα ) saepissime in Chrys., ut

2)instare^la, futurum esse^la: ክልኤቱ፡ ዓመት፡ ኀለፈ፡ ዘረኃብ፡ ወዓዲ፡ ሀሎ፡ ኀምስቱ፡ ዓመት፡ ; . Construi solet cum , verbi, ut conveniat Graeco μέλλειν Infin. n. 5( gramm.p. 138): እለ፡ ሀለዎሙ፡ ይእመኑ፡ ቦቱ፡ οἱ μέλλοντες πιστεύειν ἐπ᾽ αὐτῷ ; ; ; ; ; ; vel simplici Futuro Graeco: ; ; ; ; . Haud raro ሀልዎ፡ post verbi collocatur; ያእምርዎ፡ ሀለዎሙ፡ ; ; ; . Sed multis aliis in locis haec phrasis Graeco δεῖ seq. Infin., Latino oportet^la, necesse est^larespondet, quippe cum ሀለወ፡ cum conjunctum significare possit convenit ei, ut^lavel oportet^la( infra ). Ita legitur: ሀለወክሙ፡ ትትወለዱ፡ δεῖ ὑμᾶς γεννηθῆναι ; ; ; ; . Etiam ከመ፡ subjunctivo praeponere licet: ሀለወኒ፡ ከመ፡ እዜንዎን፡ Rarius libri et mss. et impressi in hac phrasi pro verbi Imperf. praebent: ሀለዎ፡ ይትሌዐል፡ Caeterum non modo ሀለወ፡ cum , sed etiam verbum ሀለወ፡ personaliter flexum, Subjunctivo praepositum, idem significare potest: ዘሀለወ፡ ይኩን፡ ; ; ; ሀሎነ፡ ኵልነ፡ ንብጻሕ፡ ; Polygl., ሀለውነ፡ ንሕምም፡ { : Weninger, Verbalsystem^lap. 271, n. 430}.

3)exstare^la, reperiri^la, esse^la: እስመ፡ ሀሎ፡ ዘያሐምም፡ ἔστι γὰρ ὁ ταπεινῶν ; ሀለወ፡ ዘይብዕል፡ በብዝኀ፡ ጠዊዕ፡ ; ; ; ; ; ; ልሂቅኒ፡ ወአእሩግኒ፡ በኀቤነ፡ ሀለወ፡ ; ; ; ; ; ኢሀሎኑ፡ ህየ፡ ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ; ኢሀለወት፡ ኀበ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ οὐχ εὑρέθη ; ; ኵሉ፡ ዝንቱ፡ ኢሀለወ፡ ኀበ፡ ጻድቃን፡ haec omnia apud justos non reperiuntur^la( accidunt^la) ; ሀሎ፡ ኀቤከ፡ πάρεστί σοι , subest tibi^la, .

4)durare^la, manere^la, vivere^la, esse^la: ዘይሄሉ፡ ለዓለም፡ μένων εἰς αἰῶνα ; ; ዘሀለወ፡ ዘልፈ፡ 1 ; ወአንተሰ፡ ትሄሉ፡ σὺ δὲ διαμένεις ; አብያተ፡ ጻድቃን፡ ይሄልዉ፡ οἶκοι δικαίων παραμένουσι ; ; ሕሊና፡ ልብከ፡ ኢይሄሉ፡ ; ኢይሄሉ፡ በመሐላሁ፡ jusjurandum non servat^la ; ሀልዎትከ፡ በዝ፡ ἀντέχεσθαι ἐν τούτῳ ; ሀልዉ፡ በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ; ኢትሄሉ፡ ለዓለም፡ οὐ κατοικηθήσεται εἰς τὸν αἰῶνα ; ; ; perdurare^la ; opponitur ተሀጕለ፡ ; nonnunquam synonymum est verbo ሐይወ፡ ut ወቦ፡ እለሂ፡ ሀለዉ፡ እስከ፡ ይእዜ፡ ; እመ፡ ሀሎኩ፡ ትሬኢ፡ ወእመ፡ ሐየውከ፡ ታአምሮ፡ , nec non ይሄሉ፡ በተስፋ፡ κατασκηνώσει ἐπ᾽ ἐλπίδι .

5)versari in aliqua re^la: ውስተ፡ መስሎ፡ ነገር፡ ኢይሄልዉ፡ ; እንዘ፡ ሀለወት፡ ውስተ፡ ማሕምመ፡ ወሊድ፡ ; ኢሳይያስ፡ ሀሎ፡ በራእየ፡ እግዚእ፡ .

6)se habere^la(de valetudine, conditione, caet.), quo sensu ኮነ፡ usitatius est: ከመ፡ ይስማዕ፡ ዜናሃ፡ ዘከመ፡ ሀለወት፡ ; ናአምር፡ ዘከመ፡ ሀለዉ፡ πῶς ἔχουσι ; እፎ፡ ሀሎከ፡ quomodo vales?^laLud.

7)adesse^la, praesentem esse^la: ኢሀሎ፡ ምትየ፡ ውስተ፡ ቤቱ፡ πάρεστι ; ; ; ; ለእመ፡ ኢሀሎኩ፡ ἀπὼν ; ; ሀልዎ፡ በሥጋ፡ παρουσία τοῦ σώματος ; ; ; ; ; በሀልዎተ፡ ሰብእ፡ coram hominibus^la ; ኵልነ፡ እለ፡ ሀሎነ፡ ዝየ፡ omnes qui adsumus^la ; ለኵሎሙ፡ እለ፡ ሀለዉ፡ omnibus, qui aderant^la

8)Ubi subjunctum habet, ሀለወ፡ pariter ac ኮነ፡ significare potest: convenit ei^la, decet eum^la, cadit in eum^la, ut እመቦ፡ ዘስሕተ፡ ውስተ፡ ዘከመዝ፡ ግብር፡ ሀለዎ፡ n. 6 ንስሓ፡ ፫ ዓመት፡ ፍጹም፡ poenitentia triennii integri ei injungenda est^la b. Ita saepissime cum Subjunctivo verbi construitur, supra Etiam sine pronomine subjuncto eundem sensum habet : ዘኢሀሎ፡ τὰ μὴ δέοντα (Platt: ዘኢህልው፡ ).

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

I,1[i.q. מָצָא , ܡܛܳܐ , Ges. thes. p. 813; amh. መጣ፡ ] ይምጻእ፡

1)venire^la( ἥκειν , ἔρχεσθαι , παραγίνεσθαι ): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al. sexcenties; እምነ፡ loci, unde quis venit: ; ; ; ; ; ; ውስተ፡ loci, ad vel in quem venit: ኀበ፡ pers.: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ላዕለ፡ super^la(supervenire alicui) ; ; ; ; ; contra^la ; loci ; ; ; (supervenire alicui, invadere aliquem, venire alicui): ; ; ; ; ; መጽአኒ፡ መንፈስ፡ ἦλθέ μοι . – Neque de personis tantum sed etiam de rebus inanimatis usurpatur: እምከመ፡ መጽአ፡ ነፋስ፡ ; መጽኡ፡ ወሓይዝት፡ ; ሕልም፡ ; ; ምንዳቤ፡ ; መቅሠፍት፡ ; መጥባሕት፡ ; ጽራኅ፡ al.

a)in specie dicitur de tempore: ; ይመጽእ፡ መዋዕል፡ ; ; ; ዘይመጽእ፡ venturus^lai.e. futurus^la ; ( ዘኀለፈ፡ ); ዘይመጽእ፡ ወዘይከውን፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

b) መጽአ፡ seq. በ፡ venire cum re^la(ea praeditum vel eam apportantem): ; ; ; .

c) በልብ፡ in mentem venire: ኢይመጽኦሙ፡ በልቦሙ፡ , vel sine በልብ፡ ut: ይመጽአነ፡ ካልእ፡ ኅሊና፡ ; a.

2)nonnumquam provenire^la, nasci^la, oriri^la: መጽአ፡ ረኃብ፡ ἐγένετο ; ; ትውልድ፡ ይመጽእ፡ ; ; (v. ወፅአ፡ ); ; ; አእምሩ፡ ከመ፡ ፍርሀተ፡ ገጽ፡ ይመጽእ፡ እምነሢአ፡ አምኃ፡ .

3)ad exitum venire^la, evenire^la, impleri^la, de propositis, desideriis, vaticiniis: ትምጻእ፡ ምክረ፡ ቅዱሰ፡ እስራኤል፡ ; ; ; (alias: በጽሐ፡ , ኮነ፡ ).

locus^la ኮነ፡ n. 202sufficentia^la, ( ኮነ፡ n. 4,a) non usitatur nisi cum , ut: ኮንየ፡ (i.q. ኮነኒ፡ ) sufficit mihi^la, satis habeo^la: ስእነት፡ ብሂለ፡ ኮንየ፡ ; ኢይብሉ፡ ኮንየ፡ ; ኮንየ፡ . – Voc. Ae.: ኮንየ፡ ዘ፡ በቃኝ። I,1[proprie: erectum stare^la, Ges. thes. p. 665; كَانَ exsistit^la, accidit^la, fuit^la] n. 862 ኮነ፡ ( ; ; al.), ይኩን፡ ( ይኵን፡ passim), Imperat. ኩን፡ ( ኵን፡ )

a)evadere^la, ratum fieri^la, impleri^la, de votis, promissis, vaticiniis, ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ; በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ; ; .

c)contingere^lai.e. succedere^laalicui (e voto), vel : ወኢኮኖ፡ ሎቱዝ፡ ; ወኢኮኖሙ፡ ;

2)fieri^la( werden^de)

b)obtingere^la( zu Theil werden^de) vel : ወኮኑ፡ ሊተ፡ እምኔሃ፡ ፫ ውሉድ፡ ; ኢትከውነክሙ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

a)Aliis verbis praemittitur

γ) ይከውን፡ vel ይኩን፡ Imperfecto vel Subjunctivo, ut: ይኩኑ፡ ያምልኩ፡ adoraturi sint^la .

e)constare^la

α)manere, firmum esse: በቃሉ፡ ይከውን፡ ኵሉ፡ σύγκειται ; ነገር፡ ዘተናገርክሙ፡ ኢይከውን፡ (v. ኢይቀውም፡ ) ἐμμείνῃ .

4)Significatui esse^lasignificationes quaedam secundariae et speciales admiscentur:

b)fieri potest^la: እፎ፡ ይከውን፡ ነቢብ፡ እምኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልሳን፡

e)expedit^la, conducit^la: ለከ፡ ይከውነከ፡ ትሕምም፡ ወለቤትከሂ፡ σοὶ συμφέρον ἐστὶ θλιβῆναι ,

a)evadere^la, ratum fieri^la, impleri^la, de votis, promissis, vaticiniis, ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ; በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ; ; .

c)contingere^lai.e. succedere^laalicui (e voto), vel : ወኢኮኖ፡ ሎቱዝ፡ ; ወኢኮኖሙ፡ ;

2)fieri^la( werden^de)

b)obtingere^la( zu Theil werden^de) vel : ወኮኑ፡ ሊተ፡ እምኔሃ፡ ፫ ውሉድ፡ ; ኢትከውነክሙ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

a)Aliis verbis praemittitur

γ) ይከውን፡ vel ይኩን፡ Imperfecto vel Subjunctivo, ut: ይኩኑ፡ ያምልኩ፡ adoraturi sint^la .

e)constare^la

α)manere, firmum esse: በቃሉ፡ ይከውን፡ ኵሉ፡ σύγκειται ; ነገር፡ ዘተናገርክሙ፡ ኢይከውን፡ (v. ኢይቀውም፡ ) ἐμμείνῃ .

4)Significatui esse^lasignificationes quaedam secundariae et speciales admiscentur:

b)fieri potest^la: እፎ፡ ይከውን፡ ነቢብ፡ እምኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልሳን፡

e)expedit^la, conducit^la: ለከ፡ ይከውነከ፡ ትሕምም፡ ወለቤትከሂ፡ σοὶ συμφέρον ἐστὶ θλιβῆναι ,

a)evadere^la, ratum fieri^la, impleri^la, de votis, promissis, vaticiniis, ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ; በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ; ; .

c)contingere^lai.e. succedere^laalicui (e voto), vel : ወኢኮኖ፡ ሎቱዝ፡ ; ወኢኮኖሙ፡ ;

2)fieri^la( werden^de)

b)obtingere^la( zu Theil werden^de) vel : ወኮኑ፡ ሊተ፡ እምኔሃ፡ ፫ ውሉድ፡ ; ኢትከውነክሙ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

a)Aliis verbis praemittitur

γ) ይከውን፡ vel ይኩን፡ Imperfecto vel Subjunctivo, ut: ይኩኑ፡ ያምልኩ፡ adoraturi sint^la .

e)constare^la

α)manere, firmum esse: በቃሉ፡ ይከውን፡ ኵሉ፡ σύγκειται ; ነገር፡ ዘተናገርክሙ፡ ኢይከውን፡ (v. ኢይቀውም፡ ) ἐμμείνῃ .

4)Significatui esse^lasignificationes quaedam secundariae et speciales admiscentur:

b)fieri potest^la: እፎ፡ ይከውን፡ ነቢብ፡ እምኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልሳን፡

e)expedit^la, conducit^la: ለከ፡ ይከውነከ፡ ትሕምም፡ ወለቤትከሂ፡ σοὶ συμφέρον ἐστὶ θλιβῆναι ,

makana , makkana

Grébaut
መከነ፡ makkana I,2 ይሜክን፡ , ይመክን፡ «devenir stérile^fr» ― መከነ፡ Ms. BNFabb217, fol. 43r.
103

Leslau
መከነ makana (yǝmkǝn), ( 103) መከነ makkana be barren^en, be unfruitful^en, be sterile^en, be childless^en, be bereaved^en 339b

samāʿi

Leslau
ሰማዕተ፡ ሐሰት samāʿǝta ḥassat false witness^en, ሐሰት፡ 246a

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

maṣʾa

Grébaut
መጽአ፡ maṣʾa I,1 ይመጽእ፡ , ይምጻእ፡ «venir^fr» ― መጣ፡ Ms. BNFabb217, fol. 48r.
118

Leslau
መጽአ maṣʾa (yǝmṣāʾ) come^en, happen to^en, occur to^en, come upon^en, arise^en; (with the acc) overtake^en
ዘይመጽእ zayǝmaṣṣǝʾ future^en 369b

ተሰልጠ

III,1et ተሰለጠ፡ III,2

1)compleri^la, impleri^la, perfectum fieri^la, consummari^la, absolvi^la, de vaticinio ; በዘ፡ ይሴለጥ፡ ሙስናሃ፡ ለኢየሩሳሌም፡ ; ከመ፡ ትሰለጥ፡ ኀጢአት፡ ; ተሰልጠ፡ መዐትየ፡ ; ከመ፡ ኢይሰለጡ፡ ἵνα μὴ τελειωθῶσι ; በኀቤክሙ፡ ተሰልጠት፡ ጥበብ፡ (v. ጠፍአት፡ ); ወተሰልጠ፡ ሕማምየ፡ ውስተ፡ መሬት፡ ; ἐλαττοῦσθαι .

2)efficacem fieri^la, proficere^la, peragere^la: ተገብረ፡ ወተሰልጠ፡ እሳት፡ ውስቴቱ፡ ( ለማይ፡ ) ἐνήργει ; ኮነ፡ ወተሰልጠ፡ καὶ κατευωδώθη αὐτῷ ; ገብረ፡ ወተሰልጠ፡ . – : በጽሐ፡ ተሰልጠ፡ ዘ፡ ደረሰ፡

ጥዉቅ

1)angustiis pressus^lavel circumventus^la, afflictus^la, oppressus^la: ዕደው፡ ጥዉቃን፡ τεθλιμμένοι ; ተዘከር፡ እግዚኦ፡ ጥዉቃነ፡ ወጽቡባነ፡ ; ኮነ፡ ጥዉቀ፡ እምሕዋሳቱ፡ ; ዛቲ፡ ነፍስ፡ ሕምምት፡ ወጥውቅት፡ M.F.

2)„ arduus^la, difficilis^la, de sermone: ጥውቅት፡ ይእቲ፡ ለተርጕሞ፡ arduum est interpretatu“, Lud. e Mss. Colb. – : ጽፉቅ፡ ጽዑቅ፡ ጥዉቅ፡ ዘ፡ ጭንቅ። n. 1240

መብእስ

(etiam መብአስ፡ Lud.) , m. et fem. , quidquid asperum et salebrosum est^la, ut locus, regio, via; salebra^la; usurpatur

a) ይኩን፡ ኵሉ፡ መብእስ፡ መጽያሕተ፡ τὰ σκολιά ; ; ; ገብሩ፡ መብእሰ፡ ፍናዋተ፡ ἔθηκαν ἐν τοῖς πεδίοις σκάνδαλα ; ኮነ፡ ፍናዊሁ፡ መብእሰ፡ ወመጽብበ፡ ; ; ኀጢአት፡ መብእስ፡ ይእቲ፡ ; ኅድጋ፡ ለመብእስ፡ ; ደብር፡ መብእስ፡ ውእቱ፡ τὸ ὄρος τραχὺ λίαν ; ፍኖተ፡ መብእስ፡ ; saepe : የሐውሩ፡ መብእሰ፡ πορευόμενοι σχολιῶς ; መብእስ፡ ይእቲ፡ በኀበ፡ አብዳን፡ ; መብእስ፡ እበኒሃ፡ ለፍኖተ፡ ኃጥኣን፡ ; .

b); ፍኖት፡ መብእስ፡ ; ; ፍኖት፡ ጠዋይ፡ ወመብእስ፡ ; ቈላት፡ መብእስ፡ .

ስኩብ

cubans^la, recubans^la( dormiens^la), jacens^la, depositus^la: ሕፃን፡ ስኩብ፡ ውስተ፡ ጎል፡ ; ስኩበ፡ ኮንኩ፡ ; Christus ኮነ፡ ስኩበ፡ በውስተ፡ መቃብር፡ F.N. 15; ልብክሙ፡ ላዕለ፡ ዐራተ፡ ሞት፡ ስኩብ፡ ; ርእዩ፡ ኀበ፡ ዝንቱ፡ እኅው፡ ዘስኩብ፡ ማእከሌክሙ፡ በሃም፡ ወጽሙም፡

ርኅሩኅ

teneri amoris plenus^la( zärtlich ), lenis^la, mitis^la, mansuetus^la: (mater vestra) ርኅርኅተ፡ ልብ፡ ላዕሌክሙ፡ ; ለ፡ erga^la Enc.; ዘቦ፡ ትፋቅሮ፡ ርኅሩኅ፡ ወተዐጋሢ፡ ውእቱ፡ F.N. 45; መፍቀሬ፡ ሰብእ፡ ወርኅሩኅ፡ φιλάνθρωπος ; ብእሲ፡ የዋህ፡ ወርኅሩኅ፡ ( μετὰ προσηνείας ) ; ኮነ፡ ትሑተ፡ ወርኅሩኀ፡ ልብ፡ ወየዋህ፡ ; ; ኩን፡ ርኅሩኀ፡ ለንጉሥ፡

ሃይማኖት

( ܗܰܝܡܳܢܽܘܬܐ ) peregrinae formationis, ab Aramaeis petitum, ab Aethiopibus frequentissime usitatum, , m. et fem. :

1)fides qua creditur^la; fidelitas^la( Glaube , Treue ): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; . (synon. አሚን፡ , ተአምኖ፡ ), ; ; πίστεις ; ሃይማኖተ፡ ተስፋ፡ πίστις ἐλπίδος ; በ in^la ; እለ፡ አዕረፉ፡ በሃይማኖት፡ በክርስቶስ፡ ; ዘይገብር፡ ሃይማኖተ፡ ποιῶν πίστεις ; ; ; ሃይማኖተ፡ ዕቀብ፡ ምስለ፡ ቢጽከ፡ (de amicitia) ; ; ; ያጸንዑ፡ ሃይማኖቶሙ፡ በቀለም፡ ወበማየ፡ ሕመት፡ ; ብእሲ፡ ዚታአምር፡ ከመ፡ ቦ፡ ሃይማኖተ፡ ( fidelem eum esse^la) ; ሀጕለ፡ ሃይማኖቶ፡ fidem perdidit^la ; ; ; በሃይማኖቶሙ፡ in bonam fidem^la ; .

2)fides quae creditur^la( religio^la, confessio^la); ሃይማኖት፡ ቅድስት፡ ; ሃይማኖት፡ ርትዕት፡ fides orthodoxa^la : ርቱዐ፡ ሃይማኖት፡ orthodoxus^la(saepissime; etiam titulus libri cujusdam dogmatici); ሃይማኖተ፡ አበው፡ fides Patrum^la(titulus libri celeberrimi); ጸሎተ፡ ሃይማኖት፡ symbolum fidei^la ; ሃይማኖተ፡ እስላም፡ Islami religio^la ; ሃይማኖተ፡ ንስጦሮስ፡ confessio Nestorii^laEnc.

hāymānot

Grébaut
ሃይማኖት፡ hāymānot , ሃይማኖታት፡ hāymānotāt présente des significations très différentes : foi chrétienne^fr (au sens général), foi catholique^fr (diophysite); foi monophysite de Dioscore^fr (opposée à la foi catholique), (reject de l’« Epistola dogmatica ad Flavianum» du pape Léon Ier, ጦማረ፡ ልዮን፡ ); religion^fr, croyance^fr, etc. አስተጋብኡ፡ ኵሎ፡ መኳንንተ፡ ወሊቃውንተ፡ ወመምህራነ፡ ወኵሎ፡ ዓበይተ፡ መንግሥት፡ ወመከሩ፡ ከመ፡ ይሕትትዎሙ፡ ወይጠይቅዎሙ፡ ነገረ፡ ሃይማኖት። አሜሃ፡ ተዓውቀ፡ ወተጠየቀ፡ ከመ፡ ኮነ፡ ሰብአ፡ ሮም፡ ወከመ፡ የአምኑ፡ በሃይማኖተ፡ ልዮን፡ ርኩስ፡ ዓላዊ፡ እስከ፡ ተናገሩ፡ በቃሎሙ፡ እንዘ፡ ይብሉ፡ ፪ጠባይዓት፡ ሀለዉ፡ በክርስቶስ። ወእምዝ፡ ተሠጥዉ፡ ወይቤሉ፡ ንጉሥ፡ ወሰብኡ፡ ንሕነሰ፡ ኢንብል፡ ከመዝ፡ ዳእሙ፡ ንቤ፡ አልቦ፡ ምንታዌ፡ በክርስቶስ፡ አምላክ፡ ድኅረ፡ ተዋሕዶተ፡ መለኮት፡ ወትስብዕት፡ እንበለ፡ ቱሳሔ፡ ወኢድማሬ። ወነአምን፡ በሃይማኖተ፡ ቅዱስ፡ ዲዮስቆሮስ፡ ጽዱቀ፡ ንባብ። 8.
ሃይማኖት፡ religion au sens le plus général, christianisme, paganisme, doctrines ésotériques, etc. አስተርእዮተ፡ አቴናውያን፡ ወሃይማኖቶሙ። 143.
ሃይማኖት፡ ርትዕት፡ hāymānot rǝtǝʿt foi orthodoxe^fr (monophysite). ተናገረ፡ [ዮሐንስ፡ ዘሀገረ፡ ብርልስ፡] በእንተ፡ ሥርዓተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ወሕገ፡ ሃይማኖት፡ ርትዕት። Ms. BNFet111, fol. 120v. ርቱዕ፡
ሃይማኖት፡ croyance mystagogique^fr. እልመስጦአግያ፡ ወይእቲ፡ ሃይማኖት፡ [እንተ፡] መሐሮሙ፡ እግዚእነ፡ ወመድኃኒነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ፡ ለአርዳኢሁ። 72.
ሃይማኖት፡ መሲሓዊት፡ hāymānot masiḥāwit , ሃይማኖት፡ ኦርቶዶክሳዊት፡ hāymānot ʾortodoksāwit religion chrétienne^fr. አድለወ፡ [መክስንድዮስ፡] ለሃይማኖትነ፡ ወአዘዘ፡ ከመ፡ ያቅልሉ፡ ስደተ፡ እምክርስቲያን። 193; አቀመ፡ [ቈስጠንጢኖስ፡] ሃይማኖተ፡ ኦርቶዶክሳዊት። 197; ኮነ፡ [ቈስጠንጢኖስ፡] ዐቃቤ፡ ሃይማኖት፡ መሲሓዊት፡ ወጐያዪ፡ እምአምልኮ፡ ጣዖት። 197; እሉ፡ ጉባኤ፡ ነኪራን፡ እምሃይማኖት፡ መሲሓዊት። Ms. BNFet110, fol. 3vc; ኢይሔልዩ፡ ኀበ፡ ፍጻሜ፡ ሃይማኖት፡ መሲሓዊት። Ms. BNFet110, fol. 36ra. መሲሓዊ፡ , ኦርቶዶክሳዊ፡
9

Cross-references:

a) for for መሃሬ፡ ሃይማኖት፡ መሃሪ፡ (Grébaut)

b) for ሕጸተ፡ ሃይማኖት፡ ሕጸት፡ (Grébaut)

c) for ሕጹጸ፡ ሃይማኖት፡ ሕጹጽ፡ (Grébaut)

d) for ሰብአ፡ ሃይማኖት፡ ሰብእ፡ (Grébaut)

e) for ነገረ፡ ሃይማኖት፡ ነገር፡ (Grébaut)

f) for ነገር፡ ዘሃይማኖት፡ ነገር፡ (Grébaut)

g) for አክሊለ፡ ሃይማኖት፡ አክሊል፡ (Grébaut)

h) for ድደ፡ ሃይማኖት፡ ድድ፡ (Grébaut)

Leslau
ሃይማኖት hāymānot , ሀይማኖት haymānot belief^en, creed^en, faith^en, religion^en
ሃይማኖት፡ ርትዕት፡ hāymānot rǝtǝʿt orthodox religion^en
ሃይማኖት፡ መሲሓዊት፡ hāymānot masiḥāwit faith of the Unctionists^en; see 20–23
ሃይማኖተ፡ አበው፡ hāymānota ʾabaw the Faith of the Fathers^en, a collection of confessions and testimonies of the Church Fathers concerning their Christian belief; see 82
221a–b
ሃይማኖት፡ መሲሓዊት፡ hāymānot masiḥāwit faith of the Unctionists^en; see Hammerschmidt in 60, 364b

Cross-references:

a) for ሐዲሰ፡ ሃይማኖት፡ ሐዲስ፡ (Leslau)

b) for መዝገበ፡ ሃይማኖት፡ መዝገብ (Leslau)

c) for ርቱዐ፡ ሃይማኖት፡ ርቱዕ፡ (Leslau)

ሙስና

( gramm.§ 122,e, β ) fem. et m. , ሙስናት፡

1)corruptio^la, putrefactio^la: ተዘከሮ፡ ለሞት፡ ወለሙስና፡ ( καταφθορά ) ; ዕፄ፡ ወሙስና፡ σῆτες καὶ σκώληκες ; Lit. Chrys.; διαφθορά ; ; ; ; ; ; ; ኢሙስና፡ ἀφθαρσία Cyr. ad ; እንበለ፡ ሙስና፡ ἐν ἀφθαρσίᾳ .

2)perditio^la, pernicies^la, interitus^la, exitium^la ; ; ; φθορά ; ἀπώλεια ; ; ኮነ፡ ለሙስና፡ ወለሀጕል፡ ; ሙስናሃ፡ ለነነዌ፡ ; διαφθορά ; ἀφανισμός ; ; ; ወተጋብኡ፡ ፬ሙስናት፡ ዘውእቶሙ፡ ቀትል፡ ወዋዕይ፡ ወፀብእ፡ ወረኃብ፡

3)vastatio^la, desolatio^la ἐρήμωσις ; ; ; ; ; ; .

4)sensu ethico: corruptio^la, pravitas^la ; ; ; ; ; ; in specie: vita dissoluta^la(perditio opum) ἀσωτία .

musǝnnā , ሙሱና፡ musunnā , musǝnnāt

Grébaut
ሙስና፡ musǝnnā «corruption^fr, perte^fr, dégâts^fr» ― ጥፋት፡ Ms. BNFabb217, fol. 38v.
90

Leslau
ሙስና musǝnnā , ሙሱና፡ musunnā spoiling^en (n), rotting^en (n), corruption^en, perdition^en, ruin^en, desolation^en, devastation^en, destruction^en, depravity^en, perversion^en 366a–b

ልብ

[ לֵב et לֵבָב , ܠܶܒܳܐ , لُبٌّ amh. ልብ፡ ; de etymo Ges. thes. p. 738] m. et fem. (ut ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ) አልባብ፡ (ut ) est

1)sensu n. 42physico cor^laet hominum ut , et animalium ut ; ; ; ; ; inde medium rei^la ልበ፡ ባሕር፡ ; ; ; ልባ፡ ለምድር፡ ; ልበ፡ ጸበርት፡ interiores frondes palmae^la(i.q. talmud. לוּלַב ) { } .

2)animus^la, cor^la, quatenus est sedes sensuum et affectuum^la, agendi sentiendique ratio^la, voluntas^laet consilium^la, innumeris in locis (secundum usum loquendi biblicum): ንብብዋ፡ ውስተ፡ ልባ፡ ; ናዝዛ፡ ለልብከ፡ ; ; ደይ፡ ቃሎ፡ ውስተ፡ { ልብከ፡ }; ለአብዳን፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ ልቦሙ፡ ; ዘይፈትን፡ ልበ፡ ወኵልያተ፡ ; እስመ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ውእቱ፡ ልቡ፡ ; ኖሎት፡ ዘከመ፡ ልብየ፡ ; በኵሉ፡ ልብ፡ toto animo^lasaepissime (ut ); በክልኤቱ፡ ልብ፡ ἐν καρδίᾳ δισσῇ ; ዘክልኤ፡ ልቡ፡ δίψυχος ; በልብ፡ ወልብ፡ ; ; τὰ ἐντὸς , τὰ ἔγκατα ; ; ኀብአ፡ ያዕቆብ፡ ልቦ፡ ለላባ፡ ; praeterea አዕበየ፡ , ኀየለ፡ , ጸንዐ፡ , አጽንዐ፡ , አግዘፈ፡ , አንበረ፡

3)praecipue summae animi facultates: mens^la, ratio^la, intellectus^la; conscientia^la, ልብየ፡ ገብአኒ፡ αἱ φρένες μου ; ; ገብኦ፡ ልቡ፡ σωφρονῶν ; ; σύνεσις ; ; ዘአልቦ፡ ልብ፡ ἀσύνετος ; ; ; ; ; ; ልበ፡ ሰብእ፡ ( ልበ፡ አርዌ፡ ) ; ; ; ὁ νοῦς ; ; ; ; ; ( ); ; ; ; ; διάνοια ; ; ; 1 ; συνείδησις ; ; .

lǝbb imagination^en, ‘Phantasie^de’ ዘንተሰ፡ አኮ፡ እምልብነ፡ ዘንብል፤ አላ፡ በዘ፡ ሰማዕነ፡ ንነግር፡ ወበዘርኢነ፡ ሰማዕተ፡ ንከውን። ‘Dies schreiben wir nicht aus unserer Erfindung heraus, sondern wir schildern, was wir gehört haben, und wir bezeugen, was wir gesehen^de’ 29 l. 16–18 (ed.), 33 l. 31–32 (tr.) (‘Hier ist schon lebb deutlich im Sinne von Phantasie gebraucht, eine Notion aufgrund derer Afa-Warq Gabra-Iyasus seinen berühmten Neologismus lebbwallad geprägt hat.’ 33 n. 152)

Grébaut
ልብ፡ lǝbb

1) intelligence profonde des choses^fr ኮነ፡ ለሰብአ፡ ዝንቱ፡ ዘመን፡ ወዝንቱ፡ ትውልድ፡ አገበረነ፡ መፍቅድ፡ ኀበ፡ ትርጓሜ፡ ዛቲ፡ መጽሐፍ፡ ከመ፡ ታብርሃነ፡ ወትክሥት፡ ለነ፡ ልበ፡ መጻሕፍት፡ አምላካዊያት፡ ዘተኀብአ፡ እምኔነ፡ እምብዝኀ፡ ዑረተ፡ ሕሊናነ። Ms. BNFet110, fol. 1ra.
31–32

2) caractère^fr, sentiments^fr, idées^fr, impressions^fr ወለጠ፡ ኪዳነ፡ ዘተካየደ፡ ምስለ፡ ለኪኑስ፡ ወተግሀ፡ ከመ፡ ይግበር፡ ምግባረ፡ ዘይከውን፡ ለአሕጕሎቱ፡ በፍርሃት፡ ወወለጠ፡ ልቦ። 199
ልብ፡ ጽኑን፡ lǝbb ṣǝnun «cœur lâche^fr» ንሥኡ፡ ሕፃነ፡ ወአሰርዎ፡ ላዕለ፡ መስቀል፡ ወተሳለቁ፡ ቦቱ፡ ወኮነ፡ ልቦሙ፡ ጽኑነ፡ ወቀተልዎ፡ ለሕፃን፡ ዘተቀትለ፡ ዘእንበለ፡ ፍርሃት። 237, ጽኑን፡
Locution አሠነየ፡ (II,2) ልበ፡ ʾaśannaya lǝbba «déterminer^fr, faire fléchir^fr», faire prendre une décision^fr በውእቱ፡ ዘመን፡ ኮነ፡ ፍቁሩ፡ ለንጉሥ፡ ዘይኑን፡ አካክዮስ፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘቍስጥንጥንያ፡ ወአሠነየ፡ ልበ፡ ንጉሥ፡ ከመ፡ ይጽሐፉ፡ ባቡኒቆን፡ ዘበትርጓሜሁ፡ መጽሐፈ፡ ሃይማኖት፡ ፫፡ ጉባኤያት፡ ዘውእቶን፡ በኒቅያ፡ ወቍስጥንጥንያ፡ ወኤፌሶን። 251; አይልሉስሰ፡ ኮነ፡ ይልእክ፡ ኀበ፡ ንግሥት፡ ዋሪና፡ ሐሞቱ፡ እንዘ፡ ይብላ፡ ታሠኒ፡ ልበ፡ ንጉሥ፡ በእንቲአሁ፡ ወይእቲሰ፡ ኢክህለት፡ አሠንዮቶ፡ ልቡ፡ ለንጉሥ። 251; አሠነዩ፡ ልቦ፡ ከመ፡ ይኩን፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ህየንተ፡ ወይሉስ፡ ወአሰፈውዎ፡ ብዙኀ፡ ሀብታተ፡ ከመ፡ ያቅም፡ ሃይማኖተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን። 251; ወከላጂኒ፡ ወሀቦ፡ ለቴዎድሮስ፡ ብዙኀ፡ ንዋየ፡ ፈሪሆ፡ ከመ፡ ኢይቅትልዎሙ፡ (sic) ለእሙ፡ ወለብእሲቱ፡ ሀለዉ፡ ተኀቢኦሙ፡ በእለ፡ እስክንድርያ። ወቴዎድሮስ፡ መኰንን፡ አሠነየ፡ ልቦ፡ ለከላጂ። 251, አሠነየ፡
32
ልብ፡ ቅጥቁጥ፡ lǝbb qǝṭquṭ contrition^fr (cœur brisé), dans la langue ascétique. Texte et référence: ... ምስለ፡ ረድኤተ፡ እግዚአብሔር፡ ወጽንዑ፡ በልብ፡ ቅጥቁጥ፡ በከመ፡ መሐረነ፡ በዘቀደመ፡... …Avec l’aide du Seigneur et sa puissance dans la contrition, comme il nous l’a enseigné auparavant par (ses) paroles…^fr Ms. BNFet110, fol. 14ra. 446–447

3) servant d’élément de composition

a) Joint à des noms:
ሕማመ፡ ልብ፡ ḥǝmāma lǝbb «mélancolie^fr» ወድቀ፡ ውስተ፡ ዝንቱ፡ ሕማመ፡ ልብ። 184, ሕማም፡
ኀዘነ፡ ልብ፡ ḫazana lǝbb «regret^fr» አዕረፈ፡ እንበለ፡ ኀዘነ፡ ልብ፡ ወሀከክ። 201, ሐዘን፡
ስሕተተ፡ ልብ፡ sǝḥtata lǝbb «folie^fr» ተወለጠ፡ ልቡናሁ፡ ወኮነ፡ የዐውድ፡ ውስተ፡ አብያተ፡ ዘቅጽር፡ በስሕተተ፡ ልብ። 287, ስሕተት፡
ትግሀተ፡ ልብ፡ tǝghata lǝbb «générosité^fr» ገብረት፡ ዘንተ፡ ኵሎ፡ በትግሀተ፡ ልብ፡ ለሕይወተ፡ ሀገር። 169, ትግሀት፡
ትዕቢተ፡ ልብ፡ tǝʿbita lǝbb «orgueil^fr» ኮነ፡ አኃዜ፡ ዓለም፡ ኵላ፡ ወወለጠ፡ ስሞ፡ በትዕቢተ፡ ልብ። 169, ትዕቢት፡
ጽንዐተ፡ ልብ፡ ṣǝnʿata lǝbb «tyrannie^fr» ወሰከ፡ ጽንዐተ፡ ልብ፡ እምነ፡ እኅወ፡ አቡሁ፡ ዘኮነ፡ እምቅድሜሁ። 279, ጽንዐት፡

b) Joint à des adjectifs:
ትሑተ፡ ልብ፡ tǝḥuta lǝbb «modeste^fr» ኮነ፡ የዋሀ፡ ወትሑተ፡ ልብ። 195, ትሑት፡
ትኩዘ፡ ልብ፡ tǝkkuza lǝbb «plein de tristesse^fr» ሰከበ፡ ወኖመ፡ እንዘ፡ ኅዙን፡ ውእቱ፡ ወትኩዘ፡ ልብ። 195, ትኩዝ፡
ኅዙነ፡ ልብ፡ ḫǝzuna lǝbb «affligé^fr» ኢትኩን፡ ኅዙነ፡ ልብ፡ በከመ፡ ትኄሊ፡ አንተ፡ ወትብል፡ በእንተ፡ ኀጢአትየ፡ ኢባረከኒ፡ ዝንቱ፡ አረጋዊ። 257, ሕዙን፡
ድኩመ፡ ልብ፡ dǝkuma lǝbb «découragé^fr» ወዓዲ፡ ሮምሎስ፡ ፈርሀ፡ ወኮነ፡ ድኩመ፡ ልብ፡ ወእምብዝኀ፡ ፍርሃቱ፡ ተጠየቀ፡ እምኀበ፡ ማእምራን፡ ወመናፍስት፡ ርኩሳን። 175, ድኩም፡
ዕቡየ፡ ልብ፡ ʿǝbbuya lǝbb «orgueilleux^fr» ወአክሪሱስሰ፡ ኮነ፡ ግዙፈ፡ ክሳድ፡ ወዕቡየ፡ ልብ። 167, ዕቡይ፡
ጽኑዐ፡ ልብ፡ ṣǝnuʿa lǝbb «(homme) de mauvais cœur^fr» ወይጣሉስሰ፡ ዓዲ፡ ዘኮነ፡ ሊቀ፡ ሐራ፡ ዘሀገረ፡ አብራኪ፡ ጽኑዐ፡ ልብ፡ ኮነ፡ ይጸልኦ፡ ለሳዊሮስ፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘሀገረ፡ አንጾኪያ። 265, ጽኑዕ፡
ፍሡሐ፡ ልብ፡ fǝśśuḥa lǝbb «(ayant) le cœur satisfait^fr» ቅንአ፡ ላዕለ፡ ሑረቶሙ፡ እኩይ፡ ወኢኮነ፡ ፍሡሐ፡ ልብ፡ ከመ፡ ቀዳሚ፡ 200, ፍሡሕ፡

Leslau
ልብ፡ ጽኑን lǝbb ṣǝnun ( 32 ) cowardly heart^en 561a

Cross-references:

a) for ሁከተ፡ ልብ፡ ሁከት፡ (Grébaut)

ባዕድ

( ) alius^la, alter^la, et et substantive: ዘእምባዕድ፡ ዘመድ፡ ; ባዕድ፡ ሰብእ፡ ; ወኢጸውዐ፡ ባዕደ፡ ሰብአ፡ ወኢመነሂ፡ ; ; አልቦ፡ ባዕደ፡ እንበሌሁ፡ ; ; ገራህተ፡ ባዕድ፡ ; ; ዘዘራእኩ፡ ባዕድ፡ ይብልዖ፡ ; ; የኀድግ፡ ኵሎ፡ ለባዕድ፡ ; ይዘግብ፡ ለባዕድ፡ ; ቤተ፡ ባዕድ፡ ; እንዘ፡ ባዕድ፡ ይነግር፡ ኢታይድዕ፡ ቃለከ፡ ; ; ; ; ; ; መኑ፡ ባዕድ፡ ዘይመይጥ፡ ምክሮሙ፡ ; ; ; ; እምነ፡ , ut: ኢይርአይ፡ ባዕደ፡ እምነ፡ ማእድ፡ወጻሕል፡ ( nihil aliud quam mensam^la) Reg. Pach.

a)caeteri^la: ወባዕደኒ፡ ኵሎ፡ ተግባሮሙ፡ ; ; ; ; .

b)alienus^la, peregrinus^la: አሕዛበ፡ ባዕድ፡ ἔθνη ἀλλότρια ; በብሔረ፡ ባዕድ፡ ; ; ኮነ፡ ለባዕድ፡ ርስትነ፡ ; ለባዕድ፡ አማልክት፡ .

c) እንተ፡ ባዕድ፡ ἄλλοθεν aliunde^la, alibi^la, aliorsum^la ( etiam ).

ልሁብ

inflammatus^la, aestuans^la, ignitus^la: ኮነ፡ ልሁበ፡ ውስተ፡ አፍቅሮተ፡ እግዚአብሔር፡ ; ዐራተ፡ ሐጺን፡ ልሁብ፡ lǝhub

Grébaut
ልሁብ፡ lǝhub «ignitus^la» ― ተኵስ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 3.
20

Leslau
ልሁብ lǝhub ignited^en, inflamed^en, warm^en 308b

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose