Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

not foundsubst., plerumque m. , pluralisPl. አቅርንት፡ [ קֶרֶן ܩܰܪܢܳܐ قَرْنٌ ] 1) cornulaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 22,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,22 ; Danielis prophetia.Dan. 7, 8 sequensseq.; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,3 sequensseq.; Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,6 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,3 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 13,1 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,9 sequensseq.; Regum liber biblicum III.3 Reg. 22,11 .
a) ቀርነ፡ ነጌ፡ n. 428(cornu i.e. dens elephanti) Amosi prophetia.Am. 3,15 ; Amosi prophetia.Am. 6,14 (alia videasvid. sub ነጌ፡ ); etiam omisso ነጌ፡ , ut: ክቡዳን፡ አቅርንት፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,10 ; Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 283.
c) ዘክልኤቱ፡ አቅርንቲሁ፡ bicornisla, de Alexandro M., not able to find explanation in abbreviation listCat. Cod. Ox. Bodl. p. 79 ; እስክንድር፡ ዘይሰመይ፡ ዘ፪ አቅርንቲሁ፡ እስመ፡ ውእቱ፡ ነግሠ፡ በአቅርንተ፡ ፀሓይ፡ እምሥራቂሃ፡ እስከ፡ ምዕራቢሃ፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 48.
g)cornu, quo pro vasculolautuntur: ቀርነ፡ ቅብእ፡ κέρας Regum liber biblicum I.1 Reg. 16,1 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 1,39 ; φακός Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,1 .
h)frustumlapanis cornu simile (de pane orbiculari): ቀርነ፡ ኅብስት፡ κλάσμα ἄρτου Hezekielis prophetia.Hez. 13,19 . Voc. Ae.la: ቀርን፡ መጥቅዕ፡ ብ፡ ነጋሪት፡ ቀንድ፡ ; aliud: ቀርን፡ ዘ፡ ነጋሪት፡ ገንታሂ፡ ይ።
{
i)parslarei anteriorlavel extremala( Spitzede), not able to find explanation in abbreviation listI Sal. Mar. 33 ( videasvid. sub አጽባዕት፡ )
}
et ብዒዛ፡ (etiam per , ) Substantivumsubst., pluralisPl. ብዕዛት፡ vel ብዒዛት፡ nomen instrumenti musici, ut videtur cornulavel bucinaelavel lituilaspecies (secundum Ludolfum „cornu genus tenue et longum, quod inflari solet, sic dictum ab animali ብዕዛ፡ “). Saepius cum ቀርን፡ conjunctum reperitur, ut: በአቅርንት፡ ወበብዕዛ፡ ἐν σάλπιγξι καὶ ἐν κερατίναις Paralipomenon liber II.2 Par. 15,14 ; Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 138 ; በጸናጽል፡ ወበዕንዚራ፡ ወበቃለ፡ ቀርን፡ ወብዕዛ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 25,1 ; ወምስሌሁ፡ መዘምራን፡ እለኒ፡ በጸናጽል፡ ወእለኒ፡ በከበሮ፡ወእለኒ፡ በብእዛ፡ ወበአቅርንት፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 13,8 . Sed ut in locis modo laudatis Paralipomenon liber I.1 Par. 13,8 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 25,1 pro κινύραις vel νάβλαις substitutum videtur, ita in aliis quoque locis variis varia instrumentorum nomina Graeca respondent: በብዕዛ፡ የዐነዝሩ፡ ἐν κινύρᾳ 1 Paralipomenon libri I et II.Par. 25,3 ; በከበሮ፡ ወበብዕዛ፡ ἐν νάβλαις καὶ κινύραις Paralipomenon liber II.2 Par. 5,12 ; Paralipomenon liber II.2 Par. 29,25 ; በውእቱ፡ አቅርንት፡ ወብኢዛት፡ (v. ወብዕዛት፡ ) ወበጸናጽል፡ ወበመሓልይ፡ ( ἐν ὀργάνοις ?) Paralipomenon liber II.2 Par. 5,13 ; ቃለ፡ ቀርን፡ ወዕንዚራ፡ ወመሰንቆ፡ ወብዕዛ፡ ወማሕሌት፡ ( σύριγξ an σαμβύκη ?) Danielis prophetia.Dan. 3,5 sequensseq., unde interpretes nomina instrumentorum musicorum negligentissime vertisse elucet. Aliâs quoque occurrit, ut Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3 ; አርጋኖን፡ ወብዕዛ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 18. Donique Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.in alium errorem abeunt et cymbalumlavel tintinnabulumlainterpretantur: ብዕዛ፡ ዘ፡ ጸናጽል፡ ; aliudla: ናብሊስ፡ ብእዛ፡ ብ፡ ቃጭል፡ ብዕዛሰ፡ ጸናጽልሂ፡ ይ፡
III,3(quoad formam, non quoad significationem), sibilarela: መንፈስ፡ ዘይትፋጸይ፡ συρίζον Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 17,17 ; ቃለ፡ ቀጢን፡ ከመ፡ ዘይትፋጸይ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 19,12 ; de serpente, συρίζειν Jeremiae prophetia.Jer. 26,22 varia lectiovar.(in uno cod. ተፈጸየ፡ scriptum); ወዓዲ፡ መንፈሰ፡ ቅዱሰ፡ ርእየ፡ (sc. Stephanus) እንዘ፡ ይወርድ፡ ዲበ፡ ምሥዋዕ፡ በውስተ፡ ውሳጤ፡ መንጦላዕት፡ ወሶበ፡ ርእየ፡ እንዘ፡ ይወርድ፡ ዲቤሁ፡ ተፋጸየ፡ ወከማሁ፡ ዲያቆናትኒ፡ ይትፋጸዩ፡ በርደተ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ ዲበ፡ ኅብስት፡ ወጽዋዕ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 159 (quo loco refutatur Castelli sententia, a Lud. accepta, ut qui in loco Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 172,4 significatum exsultandilastatuant); Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 172,4 .
a)exsibilarela, sibilislaexploderela: ለተፋጽዮ፡ εἰς σύριγμα Jeremiae prophetia.Jer. 18,16 ; Zephania prophetia.Zeph. 2,15 ; 3 reg. 9,8; sequensseq. በእንተ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 19,8 ; Jeremiae prophetia.Jer. 27,13 ( ይትፋጼ፡ pro ይትፋጸይ፡ ); Jeremiae prophetia.Jer. 29,18 ; cumc. ላዕለ፡ pers.: Threni, liber biblicus.Thren. 2,15 ; cumc.Acc.personapers.: ይትፋጸይዋ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 25,9 ; Jeremiae prophetia.Jer. 28,37 varia lectiovar.; ይትፋጸዩኪ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 27,36 varia lectiovar.
b)de avi ( sibilarelaan minurrirela?): Satanas ait: avis forma induta tibi apparebo እንዘ፡ እትፋጸይ፡ እዘብጥ፡ ገበዋትየ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 233.
c)fistulalacanerela, Judicum liber.Jud. 5,16 . Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.: ይትፋጸይ፡ ዘ፡ ያፏዋጭ፡ (v. ያፋጭ፡ ).
not foundsubst,m. et fem. , pluralisPl. ቃላት፡ [ קוֹל ܩܳܠܳܐ قَالٌ vel قَولٌ ] )
1)voxlavel sonuslacujusvis generis
a)vox hominum, angelorum Dei: Canticum Canticorum.Cant. 2,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,39 ; ቃለ፡ ነገር፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,19 ; መጽአ፡ ቃል፡ እምሰማይ፡ Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,1 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,1 ; ቃለ፡ ሐሤት፡ ወቃለ፡ ፍሥሓ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,34 ; Jeremiae prophetia.Jer. 16,9 ; ቃል፡ ተሰምዐ፡ በራማ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,15 ; ቃለ፡ ብካይ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 6,8 ; ይሰምዓ፡ ቃልየ፡ Evangelium Joannis.Joh. 10,16 ; Evangelium Joannis.Joh. 10,27 ; ይሁቡ፡ ቃሎሙ፡ edant vocem suamlaJeremiae prophetia.Jer. 4,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,15 ; አንሥኡ፡ ቃለክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 40,9 ; አልዐለ፡ ቃለ፡ sustulit vocemlaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; አዕቢ፡ ቃለከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,1 ; n. 451 ያዐቢ፡ ቃሎ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,20 ; ጸርሐ፡ በቃል፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,1 ; በዐቢይ፡ ቃል፡ alta vocelaRegum liber biblicum I.1 Reg. 28,12 ; Deuteronomium.Deut. 5,19 ; Hezekielis prophetia.Hez. 9,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 29,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 36,13 ; በ፩ቃል፡ una vocelaLucae evangelium.Luc. 14,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,15 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,18 .
2)sermola, oratiola
a)quatenus est loquendi facultas vel ratio: ወሀቦሙ፡ ቃለ፡ ወልሳነ፡ ወዐይነ፡ ወእዝነ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,5 ; ዘኢያአምር፡ ቃለ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,3 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,10 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,11 ; እንስሳ፡ ዘአልቦ፡ ቃል፡ ἄλογα not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,12 ; ቃልከ፡ ያዐውቀከ፡ ( λαλιά ) Marci Evangelium.Marc. 14,70 .
c)quatenus sunt dicta, effata, verba.
3)
b)verbala, sermola, oratiola: ቃሎሙ፡ ለጠቢባን፡ ድሉት፡ በመዳልው፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,25 ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ እምቃልከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,13 ; ዘክልኤቱ፡ ቃሉ፡ δίγλωσσος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,14 ; ምዕረ፡ አውሢአከ፡ ሶቤሃ፡ ፈጽም፡ ቃለከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 48,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,1 ; Judicum liber.Jud. 5,29 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,23 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,18 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,15 ; ቃለ፡ ነገራ፡ ለይእቲ፡ መጽሐፍ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 4,8 . In specie
α)oppositum, -o, -nituropp.operibus et factis: ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,12 ; በቃል፡ ወበምግባር፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 17 ; በቃል፡ ወአኮ፡ በምግባር፡ Lud. ex Hom.
ε)verbum Dei creansla, substantialela, Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 55,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,1 sequensseq.; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,13 ; creberrime in libris theologicis ut Chrys., Cyr., Haim. Ab., al.
4)
b)res gestala: እምድኅረ፡ እላንቱ፡ ቃላት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 32,1 ; ዘተረፈ፡ እምቃላተ፡ ዳዊት፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 29,29 ; 2 Paralipomenon libri I et II.Par. 13,22 al.; ዜና፡ ቃላቲሁ፡ relatio actorum ejuslanot able to find explanation in abbreviation listSyn. Ter 16 Enc.
c)resla: ፫ቃለ፡ ዘአነ፡ እነብብ፡ ላዕሌከ፡ l Paralipomenon libri I et II.Par. 21,10 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,13 (aliâs ነገር፡ ).
5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ vel ቃለ፡ ሐፄ፡ vulgo dicitur nuntiuslavel legatuslaRegis Aethiopiae, Lud. e Conf. Ssagâ-Zaab.
ቃል፡ qāl
Compounds
ቃለ፡ qāla status constructusst. c., ቃል፡ qāl spokesman ofen
a) (Dillmann 5) ቃለ፡ ኀፄ፡ qāla ḫaḍe , ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe , ቃለ፡ ሐፃች፡ qāla ḥaḍāč , ቃለ፡ ዓፄ፡ qāla ʿāḍe , ቃል፡ አፄ፡ qāl ʾaḍe spokesman for the kingen, king’s heralden አኮ፡ በቃለ፡ ኀፄ፡par le moyen d’un porte-parole royalfr 24 l. 14 (ed.), 27 l. 12–13 (tr.); ቃለ፡ ሐፃች፡ ክፍለ፡ ሐዋርያት፡le qāla ḥaḍāč, Kefla Ḥawāryātfr 34 l. 21 (ed.), 40 l. 17–18 (tr.); 38 l. 34 (ed.), 46 l. 5 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ጐላች፡ ይሳከር፡le porte-parole du roi, qui a procédé aux formalités concernant cette concession féodale, Issākarfr 43 l. 15–16 (ed.), 51 l. 24–25 (tr.); ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.); ወእንዘ፡ ቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ድል፡ ሰገድ፡et pendant que le qāl aṣē maṣḥaf bēt était Del Sagadfr 34 l. 11–12 (ed.), 40 l. 7–8 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ በዓለ፡ መጽሐፍ፡ ያዕቆብ፡le porte parole du roi baʿāla maṣḥaf, Yāʿǝqobfr 33 l. 28–29 (ed.), 39 l. 16–17 (tr.); ቃል፡ ሐፄ፡ ዣን፡ ሐፀና፡ ዘጊዮርጊስ፡le porte-parole du roi (qāl ḥaṣē) žān ḥaṣanā, Za-Giyorgisfr 37 l. 17 (ed.), 44 l. 5–6 (tr.); ቃልሐፄ፡ ዣንጽራር፡ ጔታ፡ ዓሥራት፡le qāl ḥaṣē žan ṣerār gētā était ʿĀsrātfr 35 l. 16 (ed.), 41 19–20 (tr.); ወቃለ፡ ዓፄሂ፡ ዘዣንጽራር፡ ጔታ፡ ሐብተ፡ ሚካኤል፡le qāla ḥ{sic}aṣē, žān ṣerār guiētā, Ḥabta Mikā’ēlfr 31 l. 13–14 (ed.), 36 l. 18–19 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ዓቄት፡ ደበና፡ ጌታ፡ ገሪማ፡le porte-parole du roi ʿāqēt dabanā gētā, Garimāfr 41 l. 18 (ed.), 49 l. 8–9 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ አስጐላች፡ የውስጥ፡ ብላቴን፡ ጌታ፡ ተክለ፡ ሃይማኖት፡le porte-parole du roi, qui a obtenu cette concession féodale (? asgulāč), le ya-wesṭ belāttangētā Takla Hāymanotfr 43 l. 31 (ed.), 52 l. 13–14 (tr.), videasvid. ሐፄ፡
Leslau
ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe (Lt) the one who is in charge of transmitting the order of the king or the emperor, literallylit. ‘the voice of the emperor’ 226a
b) ቃለ፡ ነጋሢ፡ qāla nagāśi spokesman for the governoren ቃለ፡ ነጋሢ፡porte-parole du nagāsifr 39 l. 11 (ed.), 46 l. 19 (tr.); ሥዩመ፡ ተንቤን፡ ወሕዱጉ፡ ወራቅ፡ መአሰሬሁ፡ ወቃለ፡ ነጋሢሁ፡au chef du Tambēn, à son vicaire, à son rāq maʾasarē, et à son porte-parolefr 40 l. 9 (ed.), 47 l. 20–21 (tr.), videasvid. ነጋሢ፡
c) (Dillmann 5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ qāla nǝguś spokesman for the kingen እንዘ፡ ቃለ፡ ንጉሥ፡ ወበዓለ፡ [መጽሐፍ፡] ወልደ፡ ደራትዮስ፡[Ces ordres ont été donnés] pendant que le porte-parole du roi et le baʿāla maṣḥaf(?), Walda Darātyos,fr 72 l. 8–9 (ed.), 86 l. 24–25 (tr.), videasvid. ንጉሥ፡
d) ቃለ፡ ኢተጌ፡ qāla ʾitage spokesman for the queenen, queen’s heralden ወቃለ፡ ኢተጌ፡ አባ፡ ተክለ፡ ወንጌል፡le porte-parole de la reine, abbā Takla Wangēlfr 28 l. 26–27 (ed.), 33 l. 4–5 (tr.), videasvid. እቴጌ፡
Cross-references: for ሞገሰ፡ ቃል፡ videasvid. ሞገስ፡
Substantivumsubst.(semel inveni ዐውያ፡ , scilicetsc. ጊዜ፡ ዐውያከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,9 in cod. Laur.; caeteri habent: በጊዜ፡ ዐውየውከ፡ ) ejulatiola, { ululatusla}, lamentumla, flebilis clamorla, ploratusla, vociferatiola, Genesis liber Pentateuchi.Gen. 21,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,23 ; አንሥኡ፡ ዐውያተ፡ n. 999 εἶπον ὤ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 3,21 ; οὐαί οὐαὶ Amosi prophetia.Am. 5,16 ; ቃለ፡ ብካይ፡ ወቃለ፡ ዐውያት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 65,19 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; Zephania prophetia.Zeph. 1,10 ; ቃለ፡ ዐውያቲሃ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 8,19 ; Jeremiae prophetia.Jer. 14,2 ; ይሰምዖ፡ ዐውያቶ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 32,16 ; ዐውያቶሙ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,12 ; ዐውያተ፡ ነዳያን፡ liber Jobi.Job 34,28 ; Jesaiae prophetia.Jes. 15,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 18,22 ; Jeremiae prophetia.Jer. 20,16 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,22 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 143,17 ; ዐውየወት፡ ዐውያተ፡ ዐበይተ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 85,6 . Substantivumsubst., m. , fletusla, ploratusla, lamentatiolaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 46,29 ; በከየ፡ ብካየ፡ ዐቢየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,3 , Judicum liber.Jud. 21,2 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,4 ; liber Jobi.Job 16,16 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 5,62 ; Matthaei Evangelium.Matth. 2,18 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,12 ; ብካየ፡ ኢያዜር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 16,9 ; ብካይ፡ ወላሕ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 22,12 ; Joelis prophetia.Joel 2,12 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 6,8 ; ቃለ፡ ብካይ፡ ወቃለ፡ ዐውያት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 65,19 ; Jeremiae prophetia.Jer. 9,19 ( φονὴ οἰκτροῦ ); ብካየ፡ ገዓሮሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 3,21 ; በዝኀ፡ ብካይ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 31,5 ; κοπετός Amosi prophetia.Am. 5,16 .
Substantivumsubst.m. et fem.
2)oblectamentumla: ከመ፡ ኢይረስይዎ፡ ተውኔተ፡ ለአሕዛብ፡ ἐπίχαρμα τοῖς ἔθνεσιν Judith liber apocryphus.Judith 4,12 .
3)luduslavel lususlacujusvis generis: ተውኔት፡ ወማሕሌት፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13,13 Platt; የሐውር፡ ውስተ፡ ተውኔት፡ ወዘፈን፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 146 ; sacerdotes ኢይነጽሩ፡ ተውኔተ፡ ወኢዘፈነ፡ F.M. 32,7; በተውኔት፡ ዘይትረከብ፡ (ubi Graecus habet κύβοις σχολάζων ) II Can. Apostolorum. Pars Synodi. Numerus significat canones.Can. Ap. 40 ; in specie:
a)musicala, saltatiola, chorusla: ቃለ፡ ተውኔት፡ φωνὴ παιζόντων Jeremiae prophetia.Jer. 37,19 ; μουσικὰ ተውኔት፡ Danielis prophetia.Dan. 3,10 ; Danielis prophetia.Dan. 3,15 ; n. 918 θωδαθᾶ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 22,27 ; χοροί Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 32,19 ; ንዋየ፡ ተውኔት፡ instrumenta musicalaDanielis prophetia.Dan. 3,7 ; ንዋያተ፡ ማሕሌት፡ ዘተውኔት፡ F.M. 32,7.
b)theatrumla, scenala: መካነ፡ ተውኔት፡ τὸ θέατρον Actus apostolorum.Act. 19,29 Platt; ሰብአ፡ ተውኔት፡ scenicilaConstitutiones Apostolorum.Const. Ap. 62 ; clerici ne adeant ኀበ፡ ቤተ፡ ተውኔት፡ F.M. 32,2; not able to find explanation in abbreviation listTit. Ap. 32 ; Christiani ne adeant ቤተ፡ ተውኔት፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 27.
4)illusiola, ludibriumla, ludicrumla, παιγνία Jeremiae prophetia.Jer. 29,17 ; ተውኔቶሙ፡ ἐμπαιγμός Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 12,25 ; παίγνιον Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 15,12 ; ኀያላን፡ ተውኔቱ፡ Habacuci prophetia.Hab. 1,10 .
III,2
1)prophetam agerela, se talem simularela, Lud. e Syn.
2)prophetam fierila, prophetarela, vaticinarila: Lucae evangelium.Luc. 1,67 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,22 ; ፈጺሞ፡ ተነብዮ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,13 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 19,20 sequensseq.; ተነበይ፡ Amosi prophetia.Am. 7,12 ; Joelis prophetia.Joel 3,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 11,21 ; Jer.14,13; Jeremiae prophetia.Jer. 23,25 sequensseq.; Jeremiae prophetia.Jer. 36,26 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 46,20 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,1 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 5,1 ; ቃለ፡ ትንቢት፡ እንተ፡ ተነበየት፡ ἡ ἄνωθεν ψῆφος Cyr. ad not able to find explanation in abbreviation listTheod. f. 10 ; construitur cumc.c.Acc.rei: ይትኔበዩ፡ ዐመፃ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 5,31 ; Jeremiae prophetia.Jer. 32,16 ; Jeremiae prophetia.Jer. 34,8 ; Jeremiae prophetia.Jer. 34,11 ; ይትኔበዩ፡ ሕስወ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 14,28 ; cumc. በ፡ rei, ut: ይትኔበዩ፡ ለክሙ፡ በሐሰት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 34,12 ; ተነበየ፡ በትንቢት፡ መለኮታዊት፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 15 ; cumc. ለ፡ pers. alicuila: ተነበይ፡ ሎሙ፡ ዘ፡ ነገረ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 32,16 ; Jeremiae prophetia.Jer. 34,8 ; Hezekielis prophetia.Hez. 11,4 ; Hezekielis prophetia.Hez. 13,17 ; cumc. ላዕለ፡ pers. contrala: Hezekielis prophetia.Hez. 4,7 ; Hezekielis prophetia.Hez. 29,2 . Infin. ተነብዮ፡ vel ተነብዮት፡
a)charismalavel munus prophetiaela: ተለዎ፡ እምነ፡ ሙሴ፡ ተነብዮት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 46,1 .
b)prophetiala, vaticiniumlaet vaticiniala: ነቢያት፡ እለ፡ ያወፅኡ፡ ተነብዮ፡ ልሳኖሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 23,31 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 24,33 ; ትሜህር፡ ተነብዮተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 39,1 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 1,18 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 1,20 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 22,7 .
not foundsubst,m. et fem. , pluralisPl. ቃላት፡ [ קוֹל ܩܳܠܳܐ قَالٌ vel قَولٌ ] )
1)voxlavel sonuslacujusvis generis
a)vox hominum, angelorum Dei: Canticum Canticorum.Cant. 2,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,39 ; ቃለ፡ ነገር፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,19 ; መጽአ፡ ቃል፡ እምሰማይ፡ Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,1 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,1 ; ቃለ፡ ሐሤት፡ ወቃለ፡ ፍሥሓ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,34 ; Jeremiae prophetia.Jer. 16,9 ; ቃል፡ ተሰምዐ፡ በራማ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,15 ; ቃለ፡ ብካይ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 6,8 ; ይሰምዓ፡ ቃልየ፡ Evangelium Joannis.Joh. 10,16 ; Evangelium Joannis.Joh. 10,27 ; ይሁቡ፡ ቃሎሙ፡ edant vocem suamlaJeremiae prophetia.Jer. 4,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,15 ; አንሥኡ፡ ቃለክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 40,9 ; አልዐለ፡ ቃለ፡ sustulit vocemlaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; አዕቢ፡ ቃለከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,1 ; n. 451 ያዐቢ፡ ቃሎ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,20 ; ጸርሐ፡ በቃል፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,1 ; በዐቢይ፡ ቃል፡ alta vocelaRegum liber biblicum I.1 Reg. 28,12 ; Deuteronomium.Deut. 5,19 ; Hezekielis prophetia.Hez. 9,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 29,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 36,13 ; በ፩ቃል፡ una vocelaLucae evangelium.Luc. 14,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,15 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,18 .
2)sermola, oratiola
a)quatenus est loquendi facultas vel ratio: ወሀቦሙ፡ ቃለ፡ ወልሳነ፡ ወዐይነ፡ ወእዝነ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,5 ; ዘኢያአምር፡ ቃለ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,3 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,10 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,11 ; እንስሳ፡ ዘአልቦ፡ ቃል፡ ἄλογα not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,12 ; ቃልከ፡ ያዐውቀከ፡ ( λαλιά ) Marci Evangelium.Marc. 14,70 .
c)quatenus sunt dicta, effata, verba.
3)
b)verbala, sermola, oratiola: ቃሎሙ፡ ለጠቢባን፡ ድሉት፡ በመዳልው፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,25 ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ እምቃልከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,13 ; ዘክልኤቱ፡ ቃሉ፡ δίγλωσσος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,14 ; ምዕረ፡ አውሢአከ፡ ሶቤሃ፡ ፈጽም፡ ቃለከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 48,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,1 ; Judicum liber.Jud. 5,29 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,23 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,18 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,15 ; ቃለ፡ ነገራ፡ ለይእቲ፡ መጽሐፍ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 4,8 . In specie
α)oppositum, -o, -nituropp.operibus et factis: ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,12 ; በቃል፡ ወበምግባር፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 17 ; በቃል፡ ወአኮ፡ በምግባር፡ Lud. ex Hom.
ε)verbum Dei creansla, substantialela, Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 55,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,1 sequensseq.; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,13 ; creberrime in libris theologicis ut Chrys., Cyr., Haim. Ab., al.
4)
b)res gestala: እምድኅረ፡ እላንቱ፡ ቃላት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 32,1 ; ዘተረፈ፡ እምቃላተ፡ ዳዊት፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 29,29 ; 2 Paralipomenon libri I et II.Par. 13,22 al.; ዜና፡ ቃላቲሁ፡ relatio actorum ejuslanot able to find explanation in abbreviation listSyn. Ter 16 Enc.
c)resla: ፫ቃለ፡ ዘአነ፡ እነብብ፡ ላዕሌከ፡ l Paralipomenon libri I et II.Par. 21,10 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,13 (aliâs ነገር፡ ).
5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ vel ቃለ፡ ሐፄ፡ vulgo dicitur nuntiuslavel legatuslaRegis Aethiopiae, Lud. e Conf. Ssagâ-Zaab.
ቃል፡ qāl
Compounds
ቃለ፡ qāla status constructusst. c., ቃል፡ qāl spokesman ofen
a) (Dillmann 5) ቃለ፡ ኀፄ፡ qāla ḫaḍe , ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe , ቃለ፡ ሐፃች፡ qāla ḥaḍāč , ቃለ፡ ዓፄ፡ qāla ʿāḍe , ቃል፡ አፄ፡ qāl ʾaḍe spokesman for the kingen, king’s heralden አኮ፡ በቃለ፡ ኀፄ፡par le moyen d’un porte-parole royalfr 24 l. 14 (ed.), 27 l. 12–13 (tr.); ቃለ፡ ሐፃች፡ ክፍለ፡ ሐዋርያት፡le qāla ḥaḍāč, Kefla Ḥawāryātfr 34 l. 21 (ed.), 40 l. 17–18 (tr.); 38 l. 34 (ed.), 46 l. 5 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ጐላች፡ ይሳከር፡le porte-parole du roi, qui a procédé aux formalités concernant cette concession féodale, Issākarfr 43 l. 15–16 (ed.), 51 l. 24–25 (tr.); ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.); ወእንዘ፡ ቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ድል፡ ሰገድ፡et pendant que le qāl aṣē maṣḥaf bēt était Del Sagadfr 34 l. 11–12 (ed.), 40 l. 7–8 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ በዓለ፡ መጽሐፍ፡ ያዕቆብ፡le porte parole du roi baʿāla maṣḥaf, Yāʿǝqobfr 33 l. 28–29 (ed.), 39 l. 16–17 (tr.); ቃል፡ ሐፄ፡ ዣን፡ ሐፀና፡ ዘጊዮርጊስ፡le porte-parole du roi (qāl ḥaṣē) žān ḥaṣanā, Za-Giyorgisfr 37 l. 17 (ed.), 44 l. 5–6 (tr.); ቃልሐፄ፡ ዣንጽራር፡ ጔታ፡ ዓሥራት፡le qāl ḥaṣē žan ṣerār gētā était ʿĀsrātfr 35 l. 16 (ed.), 41 19–20 (tr.); ወቃለ፡ ዓፄሂ፡ ዘዣንጽራር፡ ጔታ፡ ሐብተ፡ ሚካኤል፡le qāla ḥ{sic}aṣē, žān ṣerār guiētā, Ḥabta Mikā’ēlfr 31 l. 13–14 (ed.), 36 l. 18–19 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ዓቄት፡ ደበና፡ ጌታ፡ ገሪማ፡le porte-parole du roi ʿāqēt dabanā gētā, Garimāfr 41 l. 18 (ed.), 49 l. 8–9 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ አስጐላች፡ የውስጥ፡ ብላቴን፡ ጌታ፡ ተክለ፡ ሃይማኖት፡le porte-parole du roi, qui a obtenu cette concession féodale (? asgulāč), le ya-wesṭ belāttangētā Takla Hāymanotfr 43 l. 31 (ed.), 52 l. 13–14 (tr.), videasvid. ሐፄ፡
Leslau
ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe (Lt) the one who is in charge of transmitting the order of the king or the emperor, literallylit. ‘the voice of the emperor’ 226a
b) ቃለ፡ ነጋሢ፡ qāla nagāśi spokesman for the governoren ቃለ፡ ነጋሢ፡porte-parole du nagāsifr 39 l. 11 (ed.), 46 l. 19 (tr.); ሥዩመ፡ ተንቤን፡ ወሕዱጉ፡ ወራቅ፡ መአሰሬሁ፡ ወቃለ፡ ነጋሢሁ፡au chef du Tambēn, à son vicaire, à son rāq maʾasarē, et à son porte-parolefr 40 l. 9 (ed.), 47 l. 20–21 (tr.), videasvid. ነጋሢ፡
c) (Dillmann 5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ qāla nǝguś spokesman for the kingen እንዘ፡ ቃለ፡ ንጉሥ፡ ወበዓለ፡ [መጽሐፍ፡] ወልደ፡ ደራትዮስ፡[Ces ordres ont été donnés] pendant que le porte-parole du roi et le baʿāla maṣḥaf(?), Walda Darātyos,fr 72 l. 8–9 (ed.), 86 l. 24–25 (tr.), videasvid. ንጉሥ፡
d) ቃለ፡ ኢተጌ፡ qāla ʾitage spokesman for the queenen, queen’s heralden ወቃለ፡ ኢተጌ፡ አባ፡ ተክለ፡ ወንጌል፡le porte-parole de la reine, abbā Takla Wangēlfr 28 l. 26–27 (ed.), 33 l. 4–5 (tr.), videasvid. እቴጌ፡
Cross-references: for ሞገሰ፡ ቃል፡ videasvid. ሞገስ፡
Substantivumsubst.( pluralisPl.a singularisSing.inusitatusinus.) dejectus aquaela, catarrhactaela, torrensla, imbresla: አስራበ፡ ሰማይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,11 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,2 ; Malachiae prophetia.Mal. 3,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 41,9 ; Rel. Bar.; አስራበ፡ ማይ፡ ὄμβροι Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 16,16 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 28,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 89,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 89,7 ; አስራበ፡ ቀላይ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3 ; ቃለ፡ ነቢያት፡ ዘይውሕዝ፡ ከመ፡ አስራበ፡ ወርቅ፡ ንጹሕ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 176 ; Org.; ለእመ፡ አውሐዘ፡ እግዚአብሔር፡ አስራበ፡ እክል፡ እምሰማይ፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 7,2 . Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.: አስራብ፡ ዘ፡ ሻሻታ፡ (v. ሻሽታ፡ ).
not foundsubst,m. et fem. , pluralisPl. ቃላት፡ [ קוֹל ܩܳܠܳܐ قَالٌ vel قَولٌ ] )
1)voxlavel sonuslacujusvis generis
a)vox hominum, angelorum Dei: Canticum Canticorum.Cant. 2,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,39 ; ቃለ፡ ነገር፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,19 ; መጽአ፡ ቃል፡ እምሰማይ፡ Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,1 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,1 ; ቃለ፡ ሐሤት፡ ወቃለ፡ ፍሥሓ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,34 ; Jeremiae prophetia.Jer. 16,9 ; ቃል፡ ተሰምዐ፡ በራማ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,15 ; ቃለ፡ ብካይ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 6,8 ; ይሰምዓ፡ ቃልየ፡ Evangelium Joannis.Joh. 10,16 ; Evangelium Joannis.Joh. 10,27 ; ይሁቡ፡ ቃሎሙ፡ edant vocem suamlaJeremiae prophetia.Jer. 4,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,15 ; አንሥኡ፡ ቃለክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 40,9 ; አልዐለ፡ ቃለ፡ sustulit vocemlaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; አዕቢ፡ ቃለከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,1 ; n. 451 ያዐቢ፡ ቃሎ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,20 ; ጸርሐ፡ በቃል፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,1 ; በዐቢይ፡ ቃል፡ alta vocelaRegum liber biblicum I.1 Reg. 28,12 ; Deuteronomium.Deut. 5,19 ; Hezekielis prophetia.Hez. 9,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 29,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 36,13 ; በ፩ቃል፡ una vocelaLucae evangelium.Luc. 14,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,15 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,18 .
2)sermola, oratiola
a)quatenus est loquendi facultas vel ratio: ወሀቦሙ፡ ቃለ፡ ወልሳነ፡ ወዐይነ፡ ወእዝነ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,5 ; ዘኢያአምር፡ ቃለ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,3 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,10 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,11 ; እንስሳ፡ ዘአልቦ፡ ቃል፡ ἄλογα not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,12 ; ቃልከ፡ ያዐውቀከ፡ ( λαλιά ) Marci Evangelium.Marc. 14,70 .
c)quatenus sunt dicta, effata, verba.
3)
b)verbala, sermola, oratiola: ቃሎሙ፡ ለጠቢባን፡ ድሉት፡ በመዳልው፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,25 ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ እምቃልከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,13 ; ዘክልኤቱ፡ ቃሉ፡ δίγλωσσος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,14 ; ምዕረ፡ አውሢአከ፡ ሶቤሃ፡ ፈጽም፡ ቃለከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 48,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,1 ; Judicum liber.Jud. 5,29 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,23 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,18 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,15 ; ቃለ፡ ነገራ፡ ለይእቲ፡ መጽሐፍ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 4,8 . In specie
α)oppositum, -o, -nituropp.operibus et factis: ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,12 ; በቃል፡ ወበምግባር፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 17 ; በቃል፡ ወአኮ፡ በምግባር፡ Lud. ex Hom.
ε)verbum Dei creansla, substantialela, Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 55,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,1 sequensseq.; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,13 ; creberrime in libris theologicis ut Chrys., Cyr., Haim. Ab., al.
4)
b)res gestala: እምድኅረ፡ እላንቱ፡ ቃላት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 32,1 ; ዘተረፈ፡ እምቃላተ፡ ዳዊት፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 29,29 ; 2 Paralipomenon libri I et II.Par. 13,22 al.; ዜና፡ ቃላቲሁ፡ relatio actorum ejuslanot able to find explanation in abbreviation listSyn. Ter 16 Enc.
c)resla: ፫ቃለ፡ ዘአነ፡ እነብብ፡ ላዕሌከ፡ l Paralipomenon libri I et II.Par. 21,10 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,13 (aliâs ነገር፡ ).
5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ vel ቃለ፡ ሐፄ፡ vulgo dicitur nuntiuslavel legatuslaRegis Aethiopiae, Lud. e Conf. Ssagâ-Zaab.
ቃል፡ qāl
Compounds
ቃለ፡ qāla status constructusst. c., ቃል፡ qāl spokesman ofen
a) (Dillmann 5) ቃለ፡ ኀፄ፡ qāla ḫaḍe , ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe , ቃለ፡ ሐፃች፡ qāla ḥaḍāč , ቃለ፡ ዓፄ፡ qāla ʿāḍe , ቃል፡ አፄ፡ qāl ʾaḍe spokesman for the kingen, king’s heralden አኮ፡ በቃለ፡ ኀፄ፡par le moyen d’un porte-parole royalfr 24 l. 14 (ed.), 27 l. 12–13 (tr.); ቃለ፡ ሐፃች፡ ክፍለ፡ ሐዋርያት፡le qāla ḥaḍāč, Kefla Ḥawāryātfr 34 l. 21 (ed.), 40 l. 17–18 (tr.); 38 l. 34 (ed.), 46 l. 5 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ጐላች፡ ይሳከር፡le porte-parole du roi, qui a procédé aux formalités concernant cette concession féodale, Issākarfr 43 l. 15–16 (ed.), 51 l. 24–25 (tr.); ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.); ወእንዘ፡ ቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ድል፡ ሰገድ፡et pendant que le qāl aṣē maṣḥaf bēt était Del Sagadfr 34 l. 11–12 (ed.), 40 l. 7–8 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ በዓለ፡ መጽሐፍ፡ ያዕቆብ፡le porte parole du roi baʿāla maṣḥaf, Yāʿǝqobfr 33 l. 28–29 (ed.), 39 l. 16–17 (tr.); ቃል፡ ሐፄ፡ ዣን፡ ሐፀና፡ ዘጊዮርጊስ፡le porte-parole du roi (qāl ḥaṣē) žān ḥaṣanā, Za-Giyorgisfr 37 l. 17 (ed.), 44 l. 5–6 (tr.); ቃልሐፄ፡ ዣንጽራር፡ ጔታ፡ ዓሥራት፡le qāl ḥaṣē žan ṣerār gētā était ʿĀsrātfr 35 l. 16 (ed.), 41 19–20 (tr.); ወቃለ፡ ዓፄሂ፡ ዘዣንጽራር፡ ጔታ፡ ሐብተ፡ ሚካኤል፡le qāla ḥ{sic}aṣē, žān ṣerār guiētā, Ḥabta Mikā’ēlfr 31 l. 13–14 (ed.), 36 l. 18–19 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ዓቄት፡ ደበና፡ ጌታ፡ ገሪማ፡le porte-parole du roi ʿāqēt dabanā gētā, Garimāfr 41 l. 18 (ed.), 49 l. 8–9 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ አስጐላች፡ የውስጥ፡ ብላቴን፡ ጌታ፡ ተክለ፡ ሃይማኖት፡le porte-parole du roi, qui a obtenu cette concession féodale (? asgulāč), le ya-wesṭ belāttangētā Takla Hāymanotfr 43 l. 31 (ed.), 52 l. 13–14 (tr.), videasvid. ሐፄ፡
Leslau
ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe (Lt) the one who is in charge of transmitting the order of the king or the emperor, literallylit. ‘the voice of the emperor’ 226a
b) ቃለ፡ ነጋሢ፡ qāla nagāśi spokesman for the governoren ቃለ፡ ነጋሢ፡porte-parole du nagāsifr 39 l. 11 (ed.), 46 l. 19 (tr.); ሥዩመ፡ ተንቤን፡ ወሕዱጉ፡ ወራቅ፡ መአሰሬሁ፡ ወቃለ፡ ነጋሢሁ፡au chef du Tambēn, à son vicaire, à son rāq maʾasarē, et à son porte-parolefr 40 l. 9 (ed.), 47 l. 20–21 (tr.), videasvid. ነጋሢ፡
c) (Dillmann 5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ qāla nǝguś spokesman for the kingen እንዘ፡ ቃለ፡ ንጉሥ፡ ወበዓለ፡ [መጽሐፍ፡] ወልደ፡ ደራትዮስ፡[Ces ordres ont été donnés] pendant que le porte-parole du roi et le baʿāla maṣḥaf(?), Walda Darātyos,fr 72 l. 8–9 (ed.), 86 l. 24–25 (tr.), videasvid. ንጉሥ፡
d) ቃለ፡ ኢተጌ፡ qāla ʾitage spokesman for the queenen, queen’s heralden ወቃለ፡ ኢተጌ፡ አባ፡ ተክለ፡ ወንጌል፡le porte-parole de la reine, abbā Takla Wangēlfr 28 l. 26–27 (ed.), 33 l. 4–5 (tr.), videasvid. እቴጌ፡
Cross-references: for ሞገሰ፡ ቃል፡ videasvid. ሞገስ፡
not foundsubst,m. et fem. , pluralisPl. ቃላት፡ [ קוֹל ܩܳܠܳܐ قَالٌ vel قَولٌ ] )
1)voxlavel sonuslacujusvis generis
a)vox hominum, angelorum Dei: Canticum Canticorum.Cant. 2,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,39 ; ቃለ፡ ነገር፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,19 ; መጽአ፡ ቃል፡ እምሰማይ፡ Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,1 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,1 ; ቃለ፡ ሐሤት፡ ወቃለ፡ ፍሥሓ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,34 ; Jeremiae prophetia.Jer. 16,9 ; ቃል፡ ተሰምዐ፡ በራማ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,15 ; ቃለ፡ ብካይ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 6,8 ; ይሰምዓ፡ ቃልየ፡ Evangelium Joannis.Joh. 10,16 ; Evangelium Joannis.Joh. 10,27 ; ይሁቡ፡ ቃሎሙ፡ edant vocem suamlaJeremiae prophetia.Jer. 4,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,15 ; አንሥኡ፡ ቃለክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 40,9 ; አልዐለ፡ ቃለ፡ sustulit vocemlaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; አዕቢ፡ ቃለከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,1 ; n. 451 ያዐቢ፡ ቃሎ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,20 ; ጸርሐ፡ በቃል፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,1 ; በዐቢይ፡ ቃል፡ alta vocelaRegum liber biblicum I.1 Reg. 28,12 ; Deuteronomium.Deut. 5,19 ; Hezekielis prophetia.Hez. 9,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 29,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 36,13 ; በ፩ቃል፡ una vocelaLucae evangelium.Luc. 14,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,15 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,18 .
2)sermola, oratiola
a)quatenus est loquendi facultas vel ratio: ወሀቦሙ፡ ቃለ፡ ወልሳነ፡ ወዐይነ፡ ወእዝነ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,5 ; ዘኢያአምር፡ ቃለ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,3 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,10 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,11 ; እንስሳ፡ ዘአልቦ፡ ቃል፡ ἄλογα not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,12 ; ቃልከ፡ ያዐውቀከ፡ ( λαλιά ) Marci Evangelium.Marc. 14,70 .
c)quatenus sunt dicta, effata, verba.
3)
b)verbala, sermola, oratiola: ቃሎሙ፡ ለጠቢባን፡ ድሉት፡ በመዳልው፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,25 ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ እምቃልከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,13 ; ዘክልኤቱ፡ ቃሉ፡ δίγλωσσος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,14 ; ምዕረ፡ አውሢአከ፡ ሶቤሃ፡ ፈጽም፡ ቃለከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 48,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,1 ; Judicum liber.Jud. 5,29 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,23 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,18 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,15 ; ቃለ፡ ነገራ፡ ለይእቲ፡ መጽሐፍ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 4,8 . In specie
α)oppositum, -o, -nituropp.operibus et factis: ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,12 ; በቃል፡ ወበምግባር፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 17 ; በቃል፡ ወአኮ፡ በምግባር፡ Lud. ex Hom.
ε)verbum Dei creansla, substantialela, Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 55,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,1 sequensseq.; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,13 ; creberrime in libris theologicis ut Chrys., Cyr., Haim. Ab., al.
4)
b)res gestala: እምድኅረ፡ እላንቱ፡ ቃላት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 32,1 ; ዘተረፈ፡ እምቃላተ፡ ዳዊት፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 29,29 ; 2 Paralipomenon libri I et II.Par. 13,22 al.; ዜና፡ ቃላቲሁ፡ relatio actorum ejuslanot able to find explanation in abbreviation listSyn. Ter 16 Enc.
c)resla: ፫ቃለ፡ ዘአነ፡ እነብብ፡ ላዕሌከ፡ l Paralipomenon libri I et II.Par. 21,10 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,13 (aliâs ነገር፡ ).
5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ vel ቃለ፡ ሐፄ፡ vulgo dicitur nuntiuslavel legatuslaRegis Aethiopiae, Lud. e Conf. Ssagâ-Zaab.
ቃል፡ qāl
Compounds
ቃለ፡ qāla status constructusst. c., ቃል፡ qāl spokesman ofen
a) (Dillmann 5) ቃለ፡ ኀፄ፡ qāla ḫaḍe , ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe , ቃለ፡ ሐፃች፡ qāla ḥaḍāč , ቃለ፡ ዓፄ፡ qāla ʿāḍe , ቃል፡ አፄ፡ qāl ʾaḍe spokesman for the kingen, king’s heralden አኮ፡ በቃለ፡ ኀፄ፡par le moyen d’un porte-parole royalfr 24 l. 14 (ed.), 27 l. 12–13 (tr.); ቃለ፡ ሐፃች፡ ክፍለ፡ ሐዋርያት፡le qāla ḥaḍāč, Kefla Ḥawāryātfr 34 l. 21 (ed.), 40 l. 17–18 (tr.); 38 l. 34 (ed.), 46 l. 5 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ጐላች፡ ይሳከር፡le porte-parole du roi, qui a procédé aux formalités concernant cette concession féodale, Issākarfr 43 l. 15–16 (ed.), 51 l. 24–25 (tr.); ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.); ወእንዘ፡ ቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ድል፡ ሰገድ፡et pendant que le qāl aṣē maṣḥaf bēt était Del Sagadfr 34 l. 11–12 (ed.), 40 l. 7–8 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ በዓለ፡ መጽሐፍ፡ ያዕቆብ፡le porte parole du roi baʿāla maṣḥaf, Yāʿǝqobfr 33 l. 28–29 (ed.), 39 l. 16–17 (tr.); ቃል፡ ሐፄ፡ ዣን፡ ሐፀና፡ ዘጊዮርጊስ፡le porte-parole du roi (qāl ḥaṣē) žān ḥaṣanā, Za-Giyorgisfr 37 l. 17 (ed.), 44 l. 5–6 (tr.); ቃልሐፄ፡ ዣንጽራር፡ ጔታ፡ ዓሥራት፡le qāl ḥaṣē žan ṣerār gētā était ʿĀsrātfr 35 l. 16 (ed.), 41 19–20 (tr.); ወቃለ፡ ዓፄሂ፡ ዘዣንጽራር፡ ጔታ፡ ሐብተ፡ ሚካኤል፡le qāla ḥ{sic}aṣē, žān ṣerār guiētā, Ḥabta Mikā’ēlfr 31 l. 13–14 (ed.), 36 l. 18–19 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ዓቄት፡ ደበና፡ ጌታ፡ ገሪማ፡le porte-parole du roi ʿāqēt dabanā gētā, Garimāfr 41 l. 18 (ed.), 49 l. 8–9 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ አስጐላች፡ የውስጥ፡ ብላቴን፡ ጌታ፡ ተክለ፡ ሃይማኖት፡le porte-parole du roi, qui a obtenu cette concession féodale (? asgulāč), le ya-wesṭ belāttangētā Takla Hāymanotfr 43 l. 31 (ed.), 52 l. 13–14 (tr.), videasvid. ሐፄ፡
Leslau
ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe (Lt) the one who is in charge of transmitting the order of the king or the emperor, literallylit. ‘the voice of the emperor’ 226a
b) ቃለ፡ ነጋሢ፡ qāla nagāśi spokesman for the governoren ቃለ፡ ነጋሢ፡porte-parole du nagāsifr 39 l. 11 (ed.), 46 l. 19 (tr.); ሥዩመ፡ ተንቤን፡ ወሕዱጉ፡ ወራቅ፡ መአሰሬሁ፡ ወቃለ፡ ነጋሢሁ፡au chef du Tambēn, à son vicaire, à son rāq maʾasarē, et à son porte-parolefr 40 l. 9 (ed.), 47 l. 20–21 (tr.), videasvid. ነጋሢ፡
c) (Dillmann 5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ qāla nǝguś spokesman for the kingen እንዘ፡ ቃለ፡ ንጉሥ፡ ወበዓለ፡ [መጽሐፍ፡] ወልደ፡ ደራትዮስ፡[Ces ordres ont été donnés] pendant que le porte-parole du roi et le baʿāla maṣḥaf(?), Walda Darātyos,fr 72 l. 8–9 (ed.), 86 l. 24–25 (tr.), videasvid. ንጉሥ፡
d) ቃለ፡ ኢተጌ፡ qāla ʾitage spokesman for the queenen, queen’s heralden ወቃለ፡ ኢተጌ፡ አባ፡ ተክለ፡ ወንጌል፡le porte-parole de la reine, abbā Takla Wangēlfr 28 l. 26–27 (ed.), 33 l. 4–5 (tr.), videasvid. እቴጌ፡
Cross-references: for ሞገሰ፡ ቃል፡ videasvid. ሞገስ፡
participiumpart.( I,2) efficaxla: ቃለ፡ ነገር፡ መሰልጥ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 21 Enc. maśalṭ , pluralisPl. መሠልጣን፡ maśalṭān
Grébaut
መሠልጥ፡ maśalṭ , pluralisPl. መሠልጣን፡ maśalṭān «puissantfr» ― የሠለጠነ፡ Ms. BNFabb217, fol. 49v.
122
Leslau
መሠልጥ maśalṭ (), መሥልጥ maśǝlṭ ( 123) who has poweren, powerfulen 530a
Cross-references: videasvid. also መስልጥ፡
nomen agentisn. ag., ( fem. ነጋሢት፡ ), pluralisPl.cumc. ነገሥት፡ ( videasvid. sub ንጉሥ፡ ), fem. ነጋሥያት፡
1)rexla( fem. reginala), i.q. ንጉሥ፡ , sed rarius usitatum et sublimiori potius graviorive orationi reservatum: ሕየው፡ (v. ሕያው፡ ) አበ፡ ነጋሢ፡ vivasla( vivatla) rexlaRegum liber biblicum I.1 Reg. 10,24 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 16,16 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 1,25 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 1,34 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 1,39 ; 4 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 11,12 ; Paralipomenon liber II.2 Par. 23,11 ; ወልደ፡ ነጋሢ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 13,4 ; ቤተ፡ ነጋሢ፡ Hosea.Hos. 5,1 ; እግዚአብሔር፡ ነጋሢ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 23 Enc.; ነጋሥያት፡ (v. ነገሥት፡ ) ሐፃንያቲኪ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 49,23 ; ነጋሢያት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 36,2 .
a)Regem Aethiopiae olim ነጋሢ፡ compellatum esse, ex illa formula ሕየው፡ አበ፡ ነጋሢ፡ elucet, quae non potest non ex Abyssinorum usu loquendi in Bibliorum versionem esse translata, conferascfr.nomen أَلنَّجَاشِي , quo Arabes regem Aethiopum appellare solent.
2)rectorla, dominatorla, dynastala: ነጋሢ፡ አኃዚ፡ ὁ κρατῶν Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 14,19 ; ኢይትዐበይ፡ ረድእ፡ ላዕለ፡ መምህሩ፡ ወኢወዓሊ፡ ላዕለ፡ ነጋሢ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 5 ; conferascfr.amh. ነጋሽ፡ , Lud. Hist. not able to find explanation in abbreviation listAe. II. 17,3 .
not foundsubst,m. et fem. , pluralisPl. ቃላት፡ [ קוֹל ܩܳܠܳܐ قَالٌ vel قَولٌ ] )
1)voxlavel sonuslacujusvis generis
a)vox hominum, angelorum Dei: Canticum Canticorum.Cant. 2,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,39 ; ቃለ፡ ነገር፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,19 ; መጽአ፡ ቃል፡ እምሰማይ፡ Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,1 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,1 ; ቃለ፡ ሐሤት፡ ወቃለ፡ ፍሥሓ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,34 ; Jeremiae prophetia.Jer. 16,9 ; ቃል፡ ተሰምዐ፡ በራማ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,15 ; ቃለ፡ ብካይ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 6,8 ; ይሰምዓ፡ ቃልየ፡ Evangelium Joannis.Joh. 10,16 ; Evangelium Joannis.Joh. 10,27 ; ይሁቡ፡ ቃሎሙ፡ edant vocem suamlaJeremiae prophetia.Jer. 4,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,15 ; አንሥኡ፡ ቃለክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 40,9 ; አልዐለ፡ ቃለ፡ sustulit vocemlaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; አዕቢ፡ ቃለከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,1 ; n. 451 ያዐቢ፡ ቃሎ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,20 ; ጸርሐ፡ በቃል፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,1 ; በዐቢይ፡ ቃል፡ alta vocelaRegum liber biblicum I.1 Reg. 28,12 ; Deuteronomium.Deut. 5,19 ; Hezekielis prophetia.Hez. 9,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 29,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 36,13 ; በ፩ቃል፡ una vocelaLucae evangelium.Luc. 14,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,15 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,18 .
2)sermola, oratiola
a)quatenus est loquendi facultas vel ratio: ወሀቦሙ፡ ቃለ፡ ወልሳነ፡ ወዐይነ፡ ወእዝነ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,5 ; ዘኢያአምር፡ ቃለ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,3 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,10 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,11 ; እንስሳ፡ ዘአልቦ፡ ቃል፡ ἄλογα not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,12 ; ቃልከ፡ ያዐውቀከ፡ ( λαλιά ) Marci Evangelium.Marc. 14,70 .
c)quatenus sunt dicta, effata, verba.
3)
b)verbala, sermola, oratiola: ቃሎሙ፡ ለጠቢባን፡ ድሉት፡ በመዳልው፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,25 ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ እምቃልከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,13 ; ዘክልኤቱ፡ ቃሉ፡ δίγλωσσος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,14 ; ምዕረ፡ አውሢአከ፡ ሶቤሃ፡ ፈጽም፡ ቃለከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 48,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,1 ; Judicum liber.Jud. 5,29 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,23 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,18 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,15 ; ቃለ፡ ነገራ፡ ለይእቲ፡ መጽሐፍ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 4,8 . In specie
α)oppositum, -o, -nituropp.operibus et factis: ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,12 ; በቃል፡ ወበምግባር፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 17 ; በቃል፡ ወአኮ፡ በምግባር፡ Lud. ex Hom.
ε)verbum Dei creansla, substantialela, Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 55,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,1 sequensseq.; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,13 ; creberrime in libris theologicis ut Chrys., Cyr., Haim. Ab., al.
4)
b)res gestala: እምድኅረ፡ እላንቱ፡ ቃላት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 32,1 ; ዘተረፈ፡ እምቃላተ፡ ዳዊት፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 29,29 ; 2 Paralipomenon libri I et II.Par. 13,22 al.; ዜና፡ ቃላቲሁ፡ relatio actorum ejuslanot able to find explanation in abbreviation listSyn. Ter 16 Enc.
c)resla: ፫ቃለ፡ ዘአነ፡ እነብብ፡ ላዕሌከ፡ l Paralipomenon libri I et II.Par. 21,10 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,13 (aliâs ነገር፡ ).
5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ vel ቃለ፡ ሐፄ፡ vulgo dicitur nuntiuslavel legatuslaRegis Aethiopiae, Lud. e Conf. Ssagâ-Zaab.
not foundsubst,m. et fem. , pluralisPl. ቃላት፡ [ קוֹל ܩܳܠܳܐ قَالٌ vel قَولٌ ] )
1)voxlavel sonuslacujusvis generis
a)vox hominum, angelorum Dei: Canticum Canticorum.Cant. 2,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,39 ; ቃለ፡ ነገር፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,19 ; መጽአ፡ ቃል፡ እምሰማይ፡ Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,1 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,1 ; ቃለ፡ ሐሤት፡ ወቃለ፡ ፍሥሓ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,34 ; Jeremiae prophetia.Jer. 16,9 ; ቃል፡ ተሰምዐ፡ በራማ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,15 ; ቃለ፡ ብካይ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 6,8 ; ይሰምዓ፡ ቃልየ፡ Evangelium Joannis.Joh. 10,16 ; Evangelium Joannis.Joh. 10,27 ; ይሁቡ፡ ቃሎሙ፡ edant vocem suamlaJeremiae prophetia.Jer. 4,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,15 ; አንሥኡ፡ ቃለክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 40,9 ; አልዐለ፡ ቃለ፡ sustulit vocemlaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; አዕቢ፡ ቃለከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,1 ; n. 451 ያዐቢ፡ ቃሎ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,20 ; ጸርሐ፡ በቃል፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,1 ; በዐቢይ፡ ቃል፡ alta vocelaRegum liber biblicum I.1 Reg. 28,12 ; Deuteronomium.Deut. 5,19 ; Hezekielis prophetia.Hez. 9,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 29,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 36,13 ; በ፩ቃል፡ una vocelaLucae evangelium.Luc. 14,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,15 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,18 .
2)sermola, oratiola
a)quatenus est loquendi facultas vel ratio: ወሀቦሙ፡ ቃለ፡ ወልሳነ፡ ወዐይነ፡ ወእዝነ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,5 ; ዘኢያአምር፡ ቃለ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,3 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,10 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,11 ; እንስሳ፡ ዘአልቦ፡ ቃል፡ ἄλογα not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,12 ; ቃልከ፡ ያዐውቀከ፡ ( λαλιά ) Marci Evangelium.Marc. 14,70 .
c)quatenus sunt dicta, effata, verba.
3)
b)verbala, sermola, oratiola: ቃሎሙ፡ ለጠቢባን፡ ድሉት፡ በመዳልው፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,25 ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ እምቃልከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,13 ; ዘክልኤቱ፡ ቃሉ፡ δίγλωσσος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,14 ; ምዕረ፡ አውሢአከ፡ ሶቤሃ፡ ፈጽም፡ ቃለከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 48,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,1 ; Judicum liber.Jud. 5,29 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,23 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,18 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,15 ; ቃለ፡ ነገራ፡ ለይእቲ፡ መጽሐፍ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 4,8 . In specie
α)oppositum, -o, -nituropp.operibus et factis: ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,12 ; በቃል፡ ወበምግባር፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 17 ; በቃል፡ ወአኮ፡ በምግባር፡ Lud. ex Hom.
ε)verbum Dei creansla, substantialela, Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 55,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,1 sequensseq.; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,13 ; creberrime in libris theologicis ut Chrys., Cyr., Haim. Ab., al.
4)
b)res gestala: እምድኅረ፡ እላንቱ፡ ቃላት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 32,1 ; ዘተረፈ፡ እምቃላተ፡ ዳዊት፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 29,29 ; 2 Paralipomenon libri I et II.Par. 13,22 al.; ዜና፡ ቃላቲሁ፡ relatio actorum ejuslanot able to find explanation in abbreviation listSyn. Ter 16 Enc.
c)resla: ፫ቃለ፡ ዘአነ፡ እነብብ፡ ላዕሌከ፡ l Paralipomenon libri I et II.Par. 21,10 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,13 (aliâs ነገር፡ ).
5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ vel ቃለ፡ ሐፄ፡ vulgo dicitur nuntiuslavel legatuslaRegis Aethiopiae, Lud. e Conf. Ssagâ-Zaab.
nagāśi
1) ነጋሤ፡ ጐዣም፡ nagāśe gʷažžām (title) 52 l. 19 (ed.) Chronicle of ʿAmda ṢǝyonChron. Am. 11 videasvid. ጐጃም፡ , videasvid. also ነጋሽ፡
Cross-references: ● for ቃለ፡ ነጋሢ፡ videasvid. ቃል፡ (TraCES) ● for ባሕረ፡ ነጋሲ፡ videasvid. ነጋሽ፡ (TraCES)
ቃል፡ qāl
Compounds
ቃለ፡ qāla status constructusst. c., ቃል፡ qāl spokesman ofen
a) (Dillmann 5) ቃለ፡ ኀፄ፡ qāla ḫaḍe , ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe , ቃለ፡ ሐፃች፡ qāla ḥaḍāč , ቃለ፡ ዓፄ፡ qāla ʿāḍe , ቃል፡ አፄ፡ qāl ʾaḍe spokesman for the kingen, king’s heralden አኮ፡ በቃለ፡ ኀፄ፡par le moyen d’un porte-parole royalfr 24 l. 14 (ed.), 27 l. 12–13 (tr.); ቃለ፡ ሐፃች፡ ክፍለ፡ ሐዋርያት፡le qāla ḥaḍāč, Kefla Ḥawāryātfr 34 l. 21 (ed.), 40 l. 17–18 (tr.); 38 l. 34 (ed.), 46 l. 5 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ጐላች፡ ይሳከር፡le porte-parole du roi, qui a procédé aux formalités concernant cette concession féodale, Issākarfr 43 l. 15–16 (ed.), 51 l. 24–25 (tr.); ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.); ወእንዘ፡ ቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ድል፡ ሰገድ፡et pendant que le qāl aṣē maṣḥaf bēt était Del Sagadfr 34 l. 11–12 (ed.), 40 l. 7–8 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ በዓለ፡ መጽሐፍ፡ ያዕቆብ፡le porte parole du roi baʿāla maṣḥaf, Yāʿǝqobfr 33 l. 28–29 (ed.), 39 l. 16–17 (tr.); ቃል፡ ሐፄ፡ ዣን፡ ሐፀና፡ ዘጊዮርጊስ፡le porte-parole du roi (qāl ḥaṣē) žān ḥaṣanā, Za-Giyorgisfr 37 l. 17 (ed.), 44 l. 5–6 (tr.); ቃልሐፄ፡ ዣንጽራር፡ ጔታ፡ ዓሥራት፡le qāl ḥaṣē žan ṣerār gētā était ʿĀsrātfr 35 l. 16 (ed.), 41 19–20 (tr.); ወቃለ፡ ዓፄሂ፡ ዘዣንጽራር፡ ጔታ፡ ሐብተ፡ ሚካኤል፡le qāla ḥ{sic}aṣē, žān ṣerār guiētā, Ḥabta Mikā’ēlfr 31 l. 13–14 (ed.), 36 l. 18–19 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ዓቄት፡ ደበና፡ ጌታ፡ ገሪማ፡le porte-parole du roi ʿāqēt dabanā gētā, Garimāfr 41 l. 18 (ed.), 49 l. 8–9 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ አስጐላች፡ የውስጥ፡ ብላቴን፡ ጌታ፡ ተክለ፡ ሃይማኖት፡le porte-parole du roi, qui a obtenu cette concession féodale (? asgulāč), le ya-wesṭ belāttangētā Takla Hāymanotfr 43 l. 31 (ed.), 52 l. 13–14 (tr.), videasvid. ሐፄ፡
Leslau
ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe (Lt) the one who is in charge of transmitting the order of the king or the emperor, literallylit. ‘the voice of the emperor’ 226a
b) ቃለ፡ ነጋሢ፡ qāla nagāśi spokesman for the governoren ቃለ፡ ነጋሢ፡porte-parole du nagāsifr 39 l. 11 (ed.), 46 l. 19 (tr.); ሥዩመ፡ ተንቤን፡ ወሕዱጉ፡ ወራቅ፡ መአሰሬሁ፡ ወቃለ፡ ነጋሢሁ፡au chef du Tambēn, à son vicaire, à son rāq maʾasarē, et à son porte-parolefr 40 l. 9 (ed.), 47 l. 20–21 (tr.), videasvid. ነጋሢ፡
c) (Dillmann 5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ qāla nǝguś spokesman for the kingen እንዘ፡ ቃለ፡ ንጉሥ፡ ወበዓለ፡ [መጽሐፍ፡] ወልደ፡ ደራትዮስ፡[Ces ordres ont été donnés] pendant que le porte-parole du roi et le baʿāla maṣḥaf(?), Walda Darātyos,fr 72 l. 8–9 (ed.), 86 l. 24–25 (tr.), videasvid. ንጉሥ፡
d) ቃለ፡ ኢተጌ፡ qāla ʾitage spokesman for the queenen, queen’s heralden ወቃለ፡ ኢተጌ፡ አባ፡ ተክለ፡ ወንጌል፡le porte-parole de la reine, abbā Takla Wangēlfr 28 l. 26–27 (ed.), 33 l. 4–5 (tr.), videasvid. እቴጌ፡
Cross-references: for ሞገሰ፡ ቃል፡ videasvid. ሞገስ፡
ቃል፡ qāl
Compounds
ቃለ፡ qāla status constructusst. c., ቃል፡ qāl spokesman ofen
a) (Dillmann 5) ቃለ፡ ኀፄ፡ qāla ḫaḍe , ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe , ቃለ፡ ሐፃች፡ qāla ḥaḍāč , ቃለ፡ ዓፄ፡ qāla ʿāḍe , ቃል፡ አፄ፡ qāl ʾaḍe spokesman for the kingen, king’s heralden አኮ፡ በቃለ፡ ኀፄ፡par le moyen d’un porte-parole royalfr 24 l. 14 (ed.), 27 l. 12–13 (tr.); ቃለ፡ ሐፃች፡ ክፍለ፡ ሐዋርያት፡le qāla ḥaḍāč, Kefla Ḥawāryātfr 34 l. 21 (ed.), 40 l. 17–18 (tr.); 38 l. 34 (ed.), 46 l. 5 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ጐላች፡ ይሳከር፡le porte-parole du roi, qui a procédé aux formalités concernant cette concession féodale, Issākarfr 43 l. 15–16 (ed.), 51 l. 24–25 (tr.); ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.); ወእንዘ፡ ቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ድል፡ ሰገድ፡et pendant que le qāl aṣē maṣḥaf bēt était Del Sagadfr 34 l. 11–12 (ed.), 40 l. 7–8 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ በዓለ፡ መጽሐፍ፡ ያዕቆብ፡le porte parole du roi baʿāla maṣḥaf, Yāʿǝqobfr 33 l. 28–29 (ed.), 39 l. 16–17 (tr.); ቃል፡ ሐፄ፡ ዣን፡ ሐፀና፡ ዘጊዮርጊስ፡le porte-parole du roi (qāl ḥaṣē) žān ḥaṣanā, Za-Giyorgisfr 37 l. 17 (ed.), 44 l. 5–6 (tr.); ቃልሐፄ፡ ዣንጽራር፡ ጔታ፡ ዓሥራት፡le qāl ḥaṣē žan ṣerār gētā était ʿĀsrātfr 35 l. 16 (ed.), 41 19–20 (tr.); ወቃለ፡ ዓፄሂ፡ ዘዣንጽራር፡ ጔታ፡ ሐብተ፡ ሚካኤል፡le qāla ḥ{sic}aṣē, žān ṣerār guiētā, Ḥabta Mikā’ēlfr 31 l. 13–14 (ed.), 36 l. 18–19 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ዓቄት፡ ደበና፡ ጌታ፡ ገሪማ፡le porte-parole du roi ʿāqēt dabanā gētā, Garimāfr 41 l. 18 (ed.), 49 l. 8–9 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ አስጐላች፡ የውስጥ፡ ብላቴን፡ ጌታ፡ ተክለ፡ ሃይማኖት፡le porte-parole du roi, qui a obtenu cette concession féodale (? asgulāč), le ya-wesṭ belāttangētā Takla Hāymanotfr 43 l. 31 (ed.), 52 l. 13–14 (tr.), videasvid. ሐፄ፡
Leslau
ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe (Lt) the one who is in charge of transmitting the order of the king or the emperor, literallylit. ‘the voice of the emperor’ 226a
b) ቃለ፡ ነጋሢ፡ qāla nagāśi spokesman for the governoren ቃለ፡ ነጋሢ፡porte-parole du nagāsifr 39 l. 11 (ed.), 46 l. 19 (tr.); ሥዩመ፡ ተንቤን፡ ወሕዱጉ፡ ወራቅ፡ መአሰሬሁ፡ ወቃለ፡ ነጋሢሁ፡au chef du Tambēn, à son vicaire, à son rāq maʾasarē, et à son porte-parolefr 40 l. 9 (ed.), 47 l. 20–21 (tr.), videasvid. ነጋሢ፡
c) (Dillmann 5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ qāla nǝguś spokesman for the kingen እንዘ፡ ቃለ፡ ንጉሥ፡ ወበዓለ፡ [መጽሐፍ፡] ወልደ፡ ደራትዮስ፡[Ces ordres ont été donnés] pendant que le porte-parole du roi et le baʿāla maṣḥaf(?), Walda Darātyos,fr 72 l. 8–9 (ed.), 86 l. 24–25 (tr.), videasvid. ንጉሥ፡
d) ቃለ፡ ኢተጌ፡ qāla ʾitage spokesman for the queenen, queen’s heralden ወቃለ፡ ኢተጌ፡ አባ፡ ተክለ፡ ወንጌል፡le porte-parole de la reine, abbā Takla Wangēlfr 28 l. 26–27 (ed.), 33 l. 4–5 (tr.), videasvid. እቴጌ፡
Cross-references: for ሞገሰ፡ ቃል፡ videasvid. ሞገስ፡
Substantivumsubst.(formâ participiumpart.); pluralisPl. ነገሥት፡ (forma mutuata a ነጋሢ፡ q.v.), pluralisPl.pluralisPl. ነገሥታት፡
1)rexla: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 14,1 sequensseq.; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,6 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 26,8 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 36,31 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,1 sequensseq.; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,8 sequensseq.; Josuae liber.Jos. 12,1 sequensseq.; Judicum liber.Jud. 4,2 ; Reg.; aliis in locis innumeris; ንጉሥ፡ ጻድቅ፡ ይነግሥ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 32,1 ; ነገሥተ፡ አሕዛብ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 14,32 ; Jesaiae prophetia.Jes. 60,10 ; አዋልደ፡ ንጉሥ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 48,10 ; ገብረ፡ ንጉሥ፡ Evangelium Joannis.Joh. 4,46 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,49 ; ቤተ፡ ንጉሥ፡ Lucae evangelium.Luc. 7,25 ; በእንተ፡ ነገሥት፡ F.N. 44; ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ ὁ βασιλεὺς ὁ μέγας Jesaiae prophetia.Jes. 36,13 ; Judith liber apocryphus.Judith 2,5 ; ንጉሠ፡ ነገሥት፡ Danielis prophetia.Dan. 2,47 ; Hezekielis prophetia.Hez. 26,7 , quo eodem titulo etiam Reges Aethiopiae insigniuntur; de Deo: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 5,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 43,6 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 46,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 73,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 109,6 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 51,1 ; ንጉሠ፡ ኵሉ፡ ነገሥት፡ παμβασιλεύς Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 50,15 ; ንጉሠ፡ ሰማይ፡ Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 4,58 ; cumc. ለ፡ , ut: ንጉሥ፡ ለተግባር፡ βασιλεῦ πάσης κτίσεως Judith liber apocryphus.Judith 9,12 : ነገሥታት፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 160,3 ; ዓመታተ፡ ነገሥታተ፡ አክሱም፡ Chron. Ax.; Imperatorla( Augustusla) Romanorum: ቄሳር፡ ንጉሥ፡ Lucae evangelium.Luc. 2,1 ; ንጉሥ፡ Actus apostolorum.Act. 25,21 Platt; Sx. crebro, ut Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaggabitSx. Mag. 13 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 7 Enc., al.
2)Sed etiam duces inferioris ordinis hoc nomine appellantur: rectorla, princepsla, duxla, praefectusla, tyrannusla, satrapala, al.: ነገሥት፡ ἡγούμενοι Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,17 ; ἄρχων እሜር፡ ንጉሠ፡ ብሔር፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 18,25 ; τετράρχης Matthaei Evangelium.Matth. 14,1 ; Lucae evangelium.Luc. 9,7 ; ነገሥት፡ στρατηγοί Jeremiae prophetia.Jer. 28,57 ; τύραννοι Danielis prophetia.Dan. 3,2 ; τακτικοί Danielis prophetia.Dan. 6,2 ; ነገሥተ፡ ሠራዊት፡ χιλίαρχοι Numeri, liber Pentateuchi.Num. 31,48 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 31,52 ; ነገሥተ፡ ሕዝብ፡ Deuteronomium.Deut. 1,15 ; de praefectis provinciarum, Sx., ut Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaggabitSx. Mag. 2 ; ነገሥተ፡ አሕማር፡ navarchila( rectores naviumla) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 101,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 101,9 .
not foundsubst,m. et fem. , pluralisPl. ቃላት፡ [ קוֹל ܩܳܠܳܐ قَالٌ vel قَولٌ ] )
1)voxlavel sonuslacujusvis generis
a)vox hominum, angelorum Dei: Canticum Canticorum.Cant. 2,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,39 ; ቃለ፡ ነገር፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,19 ; መጽአ፡ ቃል፡ እምሰማይ፡ Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,1 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,1 ; ቃለ፡ ሐሤት፡ ወቃለ፡ ፍሥሓ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,34 ; Jeremiae prophetia.Jer. 16,9 ; ቃል፡ ተሰምዐ፡ በራማ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,15 ; ቃለ፡ ብካይ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 6,8 ; ይሰምዓ፡ ቃልየ፡ Evangelium Joannis.Joh. 10,16 ; Evangelium Joannis.Joh. 10,27 ; ይሁቡ፡ ቃሎሙ፡ edant vocem suamlaJeremiae prophetia.Jer. 4,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,15 ; አንሥኡ፡ ቃለክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 40,9 ; አልዐለ፡ ቃለ፡ sustulit vocemlaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; አዕቢ፡ ቃለከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,1 ; n. 451 ያዐቢ፡ ቃሎ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,20 ; ጸርሐ፡ በቃል፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,1 ; በዐቢይ፡ ቃል፡ alta vocelaRegum liber biblicum I.1 Reg. 28,12 ; Deuteronomium.Deut. 5,19 ; Hezekielis prophetia.Hez. 9,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 29,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 36,13 ; በ፩ቃል፡ una vocelaLucae evangelium.Luc. 14,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,15 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,18 .
2)sermola, oratiola
a)quatenus est loquendi facultas vel ratio: ወሀቦሙ፡ ቃለ፡ ወልሳነ፡ ወዐይነ፡ ወእዝነ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,5 ; ዘኢያአምር፡ ቃለ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,3 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,10 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,11 ; እንስሳ፡ ዘአልቦ፡ ቃል፡ ἄλογα not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,12 ; ቃልከ፡ ያዐውቀከ፡ ( λαλιά ) Marci Evangelium.Marc. 14,70 .
c)quatenus sunt dicta, effata, verba.
3)
b)verbala, sermola, oratiola: ቃሎሙ፡ ለጠቢባን፡ ድሉት፡ በመዳልው፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,25 ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ እምቃልከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,13 ; ዘክልኤቱ፡ ቃሉ፡ δίγλωσσος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,14 ; ምዕረ፡ አውሢአከ፡ ሶቤሃ፡ ፈጽም፡ ቃለከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 48,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,1 ; Judicum liber.Jud. 5,29 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,23 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,18 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,15 ; ቃለ፡ ነገራ፡ ለይእቲ፡ መጽሐፍ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 4,8 . In specie
α)oppositum, -o, -nituropp.operibus et factis: ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,12 ; በቃል፡ ወበምግባር፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 17 ; በቃል፡ ወአኮ፡ በምግባር፡ Lud. ex Hom.
ε)verbum Dei creansla, substantialela, Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 55,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,1 sequensseq.; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,13 ; creberrime in libris theologicis ut Chrys., Cyr., Haim. Ab., al.
4)
b)res gestala: እምድኅረ፡ እላንቱ፡ ቃላት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 32,1 ; ዘተረፈ፡ እምቃላተ፡ ዳዊት፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 29,29 ; 2 Paralipomenon libri I et II.Par. 13,22 al.; ዜና፡ ቃላቲሁ፡ relatio actorum ejuslanot able to find explanation in abbreviation listSyn. Ter 16 Enc.
c)resla: ፫ቃለ፡ ዘአነ፡ እነብብ፡ ላዕሌከ፡ l Paralipomenon libri I et II.Par. 21,10 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,13 (aliâs ነገር፡ ).
5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ vel ቃለ፡ ሐፄ፡ vulgo dicitur nuntiuslavel legatuslaRegis Aethiopiae, Lud. e Conf. Ssagâ-Zaab.
not foundsubst,m. et fem. , pluralisPl. ቃላት፡ [ קוֹל ܩܳܠܳܐ قَالٌ vel قَولٌ ] )
1)voxlavel sonuslacujusvis generis
a)vox hominum, angelorum Dei: Canticum Canticorum.Cant. 2,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,39 ; ቃለ፡ ነገር፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,19 ; መጽአ፡ ቃል፡ እምሰማይ፡ Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,1 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,1 ; ቃለ፡ ሐሤት፡ ወቃለ፡ ፍሥሓ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,34 ; Jeremiae prophetia.Jer. 16,9 ; ቃል፡ ተሰምዐ፡ በራማ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,15 ; ቃለ፡ ብካይ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 6,8 ; ይሰምዓ፡ ቃልየ፡ Evangelium Joannis.Joh. 10,16 ; Evangelium Joannis.Joh. 10,27 ; ይሁቡ፡ ቃሎሙ፡ edant vocem suamlaJeremiae prophetia.Jer. 4,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,15 ; አንሥኡ፡ ቃለክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 40,9 ; አልዐለ፡ ቃለ፡ sustulit vocemlaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; አዕቢ፡ ቃለከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,1 ; n. 451 ያዐቢ፡ ቃሎ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,20 ; ጸርሐ፡ በቃል፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,1 ; በዐቢይ፡ ቃል፡ alta vocelaRegum liber biblicum I.1 Reg. 28,12 ; Deuteronomium.Deut. 5,19 ; Hezekielis prophetia.Hez. 9,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 29,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 36,13 ; በ፩ቃል፡ una vocelaLucae evangelium.Luc. 14,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,15 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,18 .
2)sermola, oratiola
a)quatenus est loquendi facultas vel ratio: ወሀቦሙ፡ ቃለ፡ ወልሳነ፡ ወዐይነ፡ ወእዝነ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,5 ; ዘኢያአምር፡ ቃለ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,3 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,10 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,11 ; እንስሳ፡ ዘአልቦ፡ ቃል፡ ἄλογα not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,12 ; ቃልከ፡ ያዐውቀከ፡ ( λαλιά ) Marci Evangelium.Marc. 14,70 .
c)quatenus sunt dicta, effata, verba.
3)
b)verbala, sermola, oratiola: ቃሎሙ፡ ለጠቢባን፡ ድሉት፡ በመዳልው፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,25 ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ እምቃልከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,13 ; ዘክልኤቱ፡ ቃሉ፡ δίγλωσσος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,14 ; ምዕረ፡ አውሢአከ፡ ሶቤሃ፡ ፈጽም፡ ቃለከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 48,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,1 ; Judicum liber.Jud. 5,29 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,23 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,18 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,15 ; ቃለ፡ ነገራ፡ ለይእቲ፡ መጽሐፍ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 4,8 . In specie
α)oppositum, -o, -nituropp.operibus et factis: ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,12 ; በቃል፡ ወበምግባር፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 17 ; በቃል፡ ወአኮ፡ በምግባር፡ Lud. ex Hom.
ε)verbum Dei creansla, substantialela, Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 55,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,1 sequensseq.; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,13 ; creberrime in libris theologicis ut Chrys., Cyr., Haim. Ab., al.
4)
b)res gestala: እምድኅረ፡ እላንቱ፡ ቃላት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 32,1 ; ዘተረፈ፡ እምቃላተ፡ ዳዊት፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 29,29 ; 2 Paralipomenon libri I et II.Par. 13,22 al.; ዜና፡ ቃላቲሁ፡ relatio actorum ejuslanot able to find explanation in abbreviation listSyn. Ter 16 Enc.
c)resla: ፫ቃለ፡ ዘአነ፡ እነብብ፡ ላዕሌከ፡ l Paralipomenon libri I et II.Par. 21,10 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,13 (aliâs ነገር፡ ).
5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ vel ቃለ፡ ሐፄ፡ vulgo dicitur nuntiuslavel legatuslaRegis Aethiopiae, Lud. e Conf. Ssagâ-Zaab.
nǝguś , pluralisPl. nagaśt , pluralisPl.pluralisPl. nagaśtāt
Leslau
ሕያው፡ ንጉሥ ḥǝyāw nǝguś long live the kingen, videasvid. ሕያው፡ 252a
Cross-references:
a) for ሕጹጻነ፡ ነገሥት videasvid. ሕጹጽ፡ (Leslau)
b) for ቃለ፡ ንጉሥ፡ videasvid. ቃል፡
ቃል፡ qāl
Compounds
ቃለ፡ qāla status constructusst. c., ቃል፡ qāl spokesman ofen
a) (Dillmann 5) ቃለ፡ ኀፄ፡ qāla ḫaḍe , ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe , ቃለ፡ ሐፃች፡ qāla ḥaḍāč , ቃለ፡ ዓፄ፡ qāla ʿāḍe , ቃል፡ አፄ፡ qāl ʾaḍe spokesman for the kingen, king’s heralden አኮ፡ በቃለ፡ ኀፄ፡par le moyen d’un porte-parole royalfr 24 l. 14 (ed.), 27 l. 12–13 (tr.); ቃለ፡ ሐፃች፡ ክፍለ፡ ሐዋርያት፡le qāla ḥaḍāč, Kefla Ḥawāryātfr 34 l. 21 (ed.), 40 l. 17–18 (tr.); 38 l. 34 (ed.), 46 l. 5 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ጐላች፡ ይሳከር፡le porte-parole du roi, qui a procédé aux formalités concernant cette concession féodale, Issākarfr 43 l. 15–16 (ed.), 51 l. 24–25 (tr.); ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.); ወእንዘ፡ ቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ድል፡ ሰገድ፡et pendant que le qāl aṣē maṣḥaf bēt était Del Sagadfr 34 l. 11–12 (ed.), 40 l. 7–8 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ በዓለ፡ መጽሐፍ፡ ያዕቆብ፡le porte parole du roi baʿāla maṣḥaf, Yāʿǝqobfr 33 l. 28–29 (ed.), 39 l. 16–17 (tr.); ቃል፡ ሐፄ፡ ዣን፡ ሐፀና፡ ዘጊዮርጊስ፡le porte-parole du roi (qāl ḥaṣē) žān ḥaṣanā, Za-Giyorgisfr 37 l. 17 (ed.), 44 l. 5–6 (tr.); ቃልሐፄ፡ ዣንጽራር፡ ጔታ፡ ዓሥራት፡le qāl ḥaṣē žan ṣerār gētā était ʿĀsrātfr 35 l. 16 (ed.), 41 19–20 (tr.); ወቃለ፡ ዓፄሂ፡ ዘዣንጽራር፡ ጔታ፡ ሐብተ፡ ሚካኤል፡le qāla ḥ{sic}aṣē, žān ṣerār guiētā, Ḥabta Mikā’ēlfr 31 l. 13–14 (ed.), 36 l. 18–19 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ዓቄት፡ ደበና፡ ጌታ፡ ገሪማ፡le porte-parole du roi ʿāqēt dabanā gētā, Garimāfr 41 l. 18 (ed.), 49 l. 8–9 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ አስጐላች፡ የውስጥ፡ ብላቴን፡ ጌታ፡ ተክለ፡ ሃይማኖት፡le porte-parole du roi, qui a obtenu cette concession féodale (? asgulāč), le ya-wesṭ belāttangētā Takla Hāymanotfr 43 l. 31 (ed.), 52 l. 13–14 (tr.), videasvid. ሐፄ፡
Leslau
ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe (Lt) the one who is in charge of transmitting the order of the king or the emperor, literallylit. ‘the voice of the emperor’ 226a
b) ቃለ፡ ነጋሢ፡ qāla nagāśi spokesman for the governoren ቃለ፡ ነጋሢ፡porte-parole du nagāsifr 39 l. 11 (ed.), 46 l. 19 (tr.); ሥዩመ፡ ተንቤን፡ ወሕዱጉ፡ ወራቅ፡ መአሰሬሁ፡ ወቃለ፡ ነጋሢሁ፡au chef du Tambēn, à son vicaire, à son rāq maʾasarē, et à son porte-parolefr 40 l. 9 (ed.), 47 l. 20–21 (tr.), videasvid. ነጋሢ፡
c) (Dillmann 5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ qāla nǝguś spokesman for the kingen እንዘ፡ ቃለ፡ ንጉሥ፡ ወበዓለ፡ [መጽሐፍ፡] ወልደ፡ ደራትዮስ፡[Ces ordres ont été donnés] pendant que le porte-parole du roi et le baʿāla maṣḥaf(?), Walda Darātyos,fr 72 l. 8–9 (ed.), 86 l. 24–25 (tr.), videasvid. ንጉሥ፡
d) ቃለ፡ ኢተጌ፡ qāla ʾitage spokesman for the queenen, queen’s heralden ወቃለ፡ ኢተጌ፡ አባ፡ ተክለ፡ ወንጌል፡le porte-parole de la reine, abbā Takla Wangēlfr 28 l. 26–27 (ed.), 33 l. 4–5 (tr.), videasvid. እቴጌ፡
Cross-references: for ሞገሰ፡ ቃል፡ videasvid. ሞገስ፡
ቃል፡ qāl
Compounds
ቃለ፡ qāla status constructusst. c., ቃል፡ qāl spokesman ofen
a) (Dillmann 5) ቃለ፡ ኀፄ፡ qāla ḫaḍe , ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe , ቃለ፡ ሐፃች፡ qāla ḥaḍāč , ቃለ፡ ዓፄ፡ qāla ʿāḍe , ቃል፡ አፄ፡ qāl ʾaḍe spokesman for the kingen, king’s heralden አኮ፡ በቃለ፡ ኀፄ፡par le moyen d’un porte-parole royalfr 24 l. 14 (ed.), 27 l. 12–13 (tr.); ቃለ፡ ሐፃች፡ ክፍለ፡ ሐዋርያት፡le qāla ḥaḍāč, Kefla Ḥawāryātfr 34 l. 21 (ed.), 40 l. 17–18 (tr.); 38 l. 34 (ed.), 46 l. 5 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ጐላች፡ ይሳከር፡le porte-parole du roi, qui a procédé aux formalités concernant cette concession féodale, Issākarfr 43 l. 15–16 (ed.), 51 l. 24–25 (tr.); ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.); ወእንዘ፡ ቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ድል፡ ሰገድ፡et pendant que le qāl aṣē maṣḥaf bēt était Del Sagadfr 34 l. 11–12 (ed.), 40 l. 7–8 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ በዓለ፡ መጽሐፍ፡ ያዕቆብ፡le porte parole du roi baʿāla maṣḥaf, Yāʿǝqobfr 33 l. 28–29 (ed.), 39 l. 16–17 (tr.); ቃል፡ ሐፄ፡ ዣን፡ ሐፀና፡ ዘጊዮርጊስ፡le porte-parole du roi (qāl ḥaṣē) žān ḥaṣanā, Za-Giyorgisfr 37 l. 17 (ed.), 44 l. 5–6 (tr.); ቃልሐፄ፡ ዣንጽራር፡ ጔታ፡ ዓሥራት፡le qāl ḥaṣē žan ṣerār gētā était ʿĀsrātfr 35 l. 16 (ed.), 41 19–20 (tr.); ወቃለ፡ ዓፄሂ፡ ዘዣንጽራር፡ ጔታ፡ ሐብተ፡ ሚካኤል፡le qāla ḥ{sic}aṣē, žān ṣerār guiētā, Ḥabta Mikā’ēlfr 31 l. 13–14 (ed.), 36 l. 18–19 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ዓቄት፡ ደበና፡ ጌታ፡ ገሪማ፡le porte-parole du roi ʿāqēt dabanā gētā, Garimāfr 41 l. 18 (ed.), 49 l. 8–9 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ አስጐላች፡ የውስጥ፡ ብላቴን፡ ጌታ፡ ተክለ፡ ሃይማኖት፡le porte-parole du roi, qui a obtenu cette concession féodale (? asgulāč), le ya-wesṭ belāttangētā Takla Hāymanotfr 43 l. 31 (ed.), 52 l. 13–14 (tr.), videasvid. ሐፄ፡
Leslau
ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe (Lt) the one who is in charge of transmitting the order of the king or the emperor, literallylit. ‘the voice of the emperor’ 226a
b) ቃለ፡ ነጋሢ፡ qāla nagāśi spokesman for the governoren ቃለ፡ ነጋሢ፡porte-parole du nagāsifr 39 l. 11 (ed.), 46 l. 19 (tr.); ሥዩመ፡ ተንቤን፡ ወሕዱጉ፡ ወራቅ፡ መአሰሬሁ፡ ወቃለ፡ ነጋሢሁ፡au chef du Tambēn, à son vicaire, à son rāq maʾasarē, et à son porte-parolefr 40 l. 9 (ed.), 47 l. 20–21 (tr.), videasvid. ነጋሢ፡
c) (Dillmann 5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ qāla nǝguś spokesman for the kingen እንዘ፡ ቃለ፡ ንጉሥ፡ ወበዓለ፡ [መጽሐፍ፡] ወልደ፡ ደራትዮስ፡[Ces ordres ont été donnés] pendant que le porte-parole du roi et le baʿāla maṣḥaf(?), Walda Darātyos,fr 72 l. 8–9 (ed.), 86 l. 24–25 (tr.), videasvid. ንጉሥ፡
d) ቃለ፡ ኢተጌ፡ qāla ʾitage spokesman for the queenen, queen’s heralden ወቃለ፡ ኢተጌ፡ አባ፡ ተክለ፡ ወንጌል፡le porte-parole de la reine, abbā Takla Wangēlfr 28 l. 26–27 (ed.), 33 l. 4–5 (tr.), videasvid. እቴጌ፡
Cross-references: for ሞገሰ፡ ቃል፡ videasvid. ሞገስ፡
quadril. I [quod equidem non cum Ludolfo et cum Hupfeldio Exerc. Aeth. p. 27 ad فَدَّ et فَدْفَدَ currerela( ፈጠነ፡ ), sed ad פוּץ , chald. פוּשׁ , فاض فضّ ( فضل ) retulerim; de עדף autem videasvid. ወደፈ፡ ]
2)copiosioremla, uberioremla, plenioremlaesselavel fierila, abundarela, redundarela, superabundarela: ከመ፡ ኢትፈድፍድ፡ ኀጢአትየ፡ πλεονάσωσι Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 23,3 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 6,1 ; 2 ad Thessalonicenses epistolae Pauli I, II.Thess. 1,3 ; περισσεύειν ad Romanos epistola Pauli.Rom. 5,15 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 4,10 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,12 ; ὑπερπερισσεύειν ad Romanos epistola Pauli.Rom. 5,20 ; ὑπερπλεονάζειν ad Timotheum epistola I.1 Tim. 1,14 ; sequensseq. እምነ፡ comparative: Matthaei Evangelium.Matth. 5,20 .
a)numerolasuperarela, plureslaessela, excederelanumerumla: ፈድፈዱ፡ እምነ፡ πλείους ἐγένοντο ἤ Josuae liber.Jos. 10,11 ; ወኮነ፡ ኵሉ፡ መዋዕለ፡ ትንቢቱ፡ ፳ ዓመት፡ ወዘይፈደፍድ፡ ( etlaquodlaexcurritlavel etlasuprala, etlaampliusla) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 15 ; ፶ ዓመት፡ ወዘይፈደፍድ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: SaneSx. Sen. 20 ; sequensseq. እምነ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 3,48 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 3,49 ; ተወሰከ፡ ዘመኑ፡ (Hizkiae) ወፈድፈደ፡ እምነ፡ ኍልቁ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 4 Enc.
b)redundarelalongitudinela, longioremlaessela, Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 26,12 .
c)sufficerela, cumc.Acc.Infin.: ኢፈድፈዱ፡ ነጺሐ፡ οὐχ ἡγνίσθησαν ἱκανοί Paralipomenon liber II.2 Par. 30,3 .
3)superioremlaesselavel fierilain re, excellerela, praecellerela, ትፈደፍዲ፡ ὑπέρκεισαι Proverbiorum liber biblicus.Prov. 29,47 ; cumc. እምነ፡ compar.: Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,29 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,19 varia lectiovar.; cumc.Acc.personapers.: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,40 ; cumc. በ፡ inlare: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,16 ; ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 8,7 ; n. 1381vilasuperioremlaessela: ቃለ፡ ንጉሥ፡ ጸንዐ፡ ወፈድፈደ፡ እምቃለ፡ ኢዮአብ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 21,4 .
not foundsubst,m. et fem. , pluralisPl. ቃላት፡ [ קוֹל ܩܳܠܳܐ قَالٌ vel قَولٌ ] )
1)voxlavel sonuslacujusvis generis
a)vox hominum, angelorum Dei: Canticum Canticorum.Cant. 2,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,39 ; ቃለ፡ ነገር፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,19 ; መጽአ፡ ቃል፡ እምሰማይ፡ Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,1 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,1 ; ቃለ፡ ሐሤት፡ ወቃለ፡ ፍሥሓ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,34 ; Jeremiae prophetia.Jer. 16,9 ; ቃል፡ ተሰምዐ፡ በራማ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,15 ; ቃለ፡ ብካይ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 6,8 ; ይሰምዓ፡ ቃልየ፡ Evangelium Joannis.Joh. 10,16 ; Evangelium Joannis.Joh. 10,27 ; ይሁቡ፡ ቃሎሙ፡ edant vocem suamlaJeremiae prophetia.Jer. 4,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,15 ; አንሥኡ፡ ቃለክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 40,9 ; አልዐለ፡ ቃለ፡ sustulit vocemlaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; አዕቢ፡ ቃለከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,1 ; n. 451 ያዐቢ፡ ቃሎ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,20 ; ጸርሐ፡ በቃል፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,1 ; በዐቢይ፡ ቃል፡ alta vocelaRegum liber biblicum I.1 Reg. 28,12 ; Deuteronomium.Deut. 5,19 ; Hezekielis prophetia.Hez. 9,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 29,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 36,13 ; በ፩ቃል፡ una vocelaLucae evangelium.Luc. 14,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,15 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,18 .
2)sermola, oratiola
a)quatenus est loquendi facultas vel ratio: ወሀቦሙ፡ ቃለ፡ ወልሳነ፡ ወዐይነ፡ ወእዝነ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,5 ; ዘኢያአምር፡ ቃለ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,3 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,10 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,11 ; እንስሳ፡ ዘአልቦ፡ ቃል፡ ἄλογα not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,12 ; ቃልከ፡ ያዐውቀከ፡ ( λαλιά ) Marci Evangelium.Marc. 14,70 .
c)quatenus sunt dicta, effata, verba.
3)
b)verbala, sermola, oratiola: ቃሎሙ፡ ለጠቢባን፡ ድሉት፡ በመዳልው፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,25 ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ እምቃልከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,13 ; ዘክልኤቱ፡ ቃሉ፡ δίγλωσσος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,14 ; ምዕረ፡ አውሢአከ፡ ሶቤሃ፡ ፈጽም፡ ቃለከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 48,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,1 ; Judicum liber.Jud. 5,29 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,23 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,18 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,15 ; ቃለ፡ ነገራ፡ ለይእቲ፡ መጽሐፍ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 4,8 . In specie
α)oppositum, -o, -nituropp.operibus et factis: ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,12 ; በቃል፡ ወበምግባር፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 17 ; በቃል፡ ወአኮ፡ በምግባር፡ Lud. ex Hom.
ε)verbum Dei creansla, substantialela, Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 55,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,1 sequensseq.; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,13 ; creberrime in libris theologicis ut Chrys., Cyr., Haim. Ab., al.
4)
b)res gestala: እምድኅረ፡ እላንቱ፡ ቃላት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 32,1 ; ዘተረፈ፡ እምቃላተ፡ ዳዊት፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 29,29 ; 2 Paralipomenon libri I et II.Par. 13,22 al.; ዜና፡ ቃላቲሁ፡ relatio actorum ejuslanot able to find explanation in abbreviation listSyn. Ter 16 Enc.
c)resla: ፫ቃለ፡ ዘአነ፡ እነብብ፡ ላዕሌከ፡ l Paralipomenon libri I et II.Par. 21,10 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,13 (aliâs ነገር፡ ).
5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ vel ቃለ፡ ሐፄ፡ vulgo dicitur nuntiuslavel legatuslaRegis Aethiopiae, Lud. e Conf. Ssagâ-Zaab.
ቃል፡ qāl
Compounds
ቃለ፡ qāla status constructusst. c., ቃል፡ qāl spokesman ofen
a) (Dillmann 5) ቃለ፡ ኀፄ፡ qāla ḫaḍe , ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe , ቃለ፡ ሐፃች፡ qāla ḥaḍāč , ቃለ፡ ዓፄ፡ qāla ʿāḍe , ቃል፡ አፄ፡ qāl ʾaḍe spokesman for the kingen, king’s heralden አኮ፡ በቃለ፡ ኀፄ፡par le moyen d’un porte-parole royalfr 24 l. 14 (ed.), 27 l. 12–13 (tr.); ቃለ፡ ሐፃች፡ ክፍለ፡ ሐዋርያት፡le qāla ḥaḍāč, Kefla Ḥawāryātfr 34 l. 21 (ed.), 40 l. 17–18 (tr.); 38 l. 34 (ed.), 46 l. 5 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ጐላች፡ ይሳከር፡le porte-parole du roi, qui a procédé aux formalités concernant cette concession féodale, Issākarfr 43 l. 15–16 (ed.), 51 l. 24–25 (tr.); ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.); ወእንዘ፡ ቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ድል፡ ሰገድ፡et pendant que le qāl aṣē maṣḥaf bēt était Del Sagadfr 34 l. 11–12 (ed.), 40 l. 7–8 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ በዓለ፡ መጽሐፍ፡ ያዕቆብ፡le porte parole du roi baʿāla maṣḥaf, Yāʿǝqobfr 33 l. 28–29 (ed.), 39 l. 16–17 (tr.); ቃል፡ ሐፄ፡ ዣን፡ ሐፀና፡ ዘጊዮርጊስ፡le porte-parole du roi (qāl ḥaṣē) žān ḥaṣanā, Za-Giyorgisfr 37 l. 17 (ed.), 44 l. 5–6 (tr.); ቃልሐፄ፡ ዣንጽራር፡ ጔታ፡ ዓሥራት፡le qāl ḥaṣē žan ṣerār gētā était ʿĀsrātfr 35 l. 16 (ed.), 41 19–20 (tr.); ወቃለ፡ ዓፄሂ፡ ዘዣንጽራር፡ ጔታ፡ ሐብተ፡ ሚካኤል፡le qāla ḥ{sic}aṣē, žān ṣerār guiētā, Ḥabta Mikā’ēlfr 31 l. 13–14 (ed.), 36 l. 18–19 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ዓቄት፡ ደበና፡ ጌታ፡ ገሪማ፡le porte-parole du roi ʿāqēt dabanā gētā, Garimāfr 41 l. 18 (ed.), 49 l. 8–9 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ አስጐላች፡ የውስጥ፡ ብላቴን፡ ጌታ፡ ተክለ፡ ሃይማኖት፡le porte-parole du roi, qui a obtenu cette concession féodale (? asgulāč), le ya-wesṭ belāttangētā Takla Hāymanotfr 43 l. 31 (ed.), 52 l. 13–14 (tr.), videasvid. ሐፄ፡
Leslau
ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe (Lt) the one who is in charge of transmitting the order of the king or the emperor, literallylit. ‘the voice of the emperor’ 226a
b) ቃለ፡ ነጋሢ፡ qāla nagāśi spokesman for the governoren ቃለ፡ ነጋሢ፡porte-parole du nagāsifr 39 l. 11 (ed.), 46 l. 19 (tr.); ሥዩመ፡ ተንቤን፡ ወሕዱጉ፡ ወራቅ፡ መአሰሬሁ፡ ወቃለ፡ ነጋሢሁ፡au chef du Tambēn, à son vicaire, à son rāq maʾasarē, et à son porte-parolefr 40 l. 9 (ed.), 47 l. 20–21 (tr.), videasvid. ነጋሢ፡
c) (Dillmann 5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ qāla nǝguś spokesman for the kingen እንዘ፡ ቃለ፡ ንጉሥ፡ ወበዓለ፡ [መጽሐፍ፡] ወልደ፡ ደራትዮስ፡[Ces ordres ont été donnés] pendant que le porte-parole du roi et le baʿāla maṣḥaf(?), Walda Darātyos,fr 72 l. 8–9 (ed.), 86 l. 24–25 (tr.), videasvid. ንጉሥ፡
d) ቃለ፡ ኢተጌ፡ qāla ʾitage spokesman for the queenen, queen’s heralden ወቃለ፡ ኢተጌ፡ አባ፡ ተክለ፡ ወንጌል፡le porte-parole de la reine, abbā Takla Wangēlfr 28 l. 26–27 (ed.), 33 l. 4–5 (tr.), videasvid. እቴጌ፡
Cross-references: for ሞገሰ፡ ቃል፡ videasvid. ሞገስ፡
Substantivumsubst.( m. ), pluralisPl. አውታር፡ ,
2)funiculusla, filumla: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 35,17 in cumc.( מֵיתָרִים ); አውታረ፡ ሣሬት፡ ἱστὸς ἀράχνης Jesaiae prophetia.Jes. 59,5 varia lectiovar. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: አውታሪሁ፡ (sc. ለመሰንቆ፡ ) ዘ፡ ዥማቶች።
watr , pluralisPl. ʾawtār threaden ወሞጣሕት፡ ዘወትር፡ ዘግምዛ፡ ፱።9 stole di filo di tessuto colorato,it 64 l. 15 (ed.), 53 l. 22–23 (tr.)
Leslau
ወትር watr , pluralisPl. አውታር ʾawtār sinewen, corden, stringen (of musical instrument), weben (of spider) 622b
Substantivumsubst., m. , rarius fem. , pluralisPl. አፈው፡ , pluralisPl.pluralisPl. አፈዋት፡ [ פֶּה , فُوهٌ فَاهٌ فِيهٌ فَمٌ فُمٌ , ܦܰܘܡ ], in st. constr. et in Acc. አፈ፡ ; cumc.pronomen suffixumpron. suff. አፉየ፡ , አፉከ፡ , አፉሁ፡ caet. (ut Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 5,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,29 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,5 ; Jeremiae prophetia.Jer. 51,17 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 10,9 ), in Acc. አፋሁ፡ ( Matthaei Evangelium.Matth. 5,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 13,6 ; Actus apostolorum.Act. 10,34 Platt; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,18 ), አፋሃ፡ ( Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,16 Platt), etiam አፈክሙ፡ ( Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,33 varia lectiovar.), at plerumque per ûla, ut: አፉየ፡ ( liber Jobi.Job 33,2 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,29 ; Judicum liber.Jud. 11,35 ), አፉከ፡ ( Judicum liber.Jud. 11,36 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,22 ), አፉክሙ፡ ( liber Jobi.Job 19,5 ), አፉሁ፡ , አፉሃ፡ ( Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 56,8 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 106,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,11 annotatioann.), አፉሆሙ፡ ( liber Jobi.Job 29,9 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,16 , al.),
1)osla(oris), tam brutorum ( rictusla, rostrumla): ተፈጽመ፡ አፈ፡ ኵሉ፡ አራዊት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; Danielis prophetia.Dan. 6,18 ; Danielis prophetia.Dan. 6,20 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,22 ; liber Jobi.Job 41,12 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,28 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 17,27 ; quam hominum: ውስተ፡ አፈ፡ በላዒ፡ Nahum.Nah. 3,12 ; Marci Evangelium.Marc. 7,15 ; አብቀዉ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,13 ; Hezekielis prophetia.Hez. 2,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 9,12 ; በስዕመተ፡ አፉሁ፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,2 ; አፈ፡ ራትዓን፡ ይመልእ፡ ሠሐቀ፡ liber Jobi.Job 8,21 ; አልቦሙ፡ መንፈሰ፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,17 ; ያበቁ፡ አፉሁ፡ እስከ፡ እዘኒሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,5 ; instrumentum loquendi ( στόμα , etiam γλῶσσα ) Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,11 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,15 ; ቃለ፡ አፉከ፡ liber Jobi.Job 15,6 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,26 ; liber Jobi.Job 32,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 49,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,30 ; ለአብዳን፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ ልቦሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,26 ; ዘወጽአ፡ እምአፉነ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 51,17 ; አፈ፡ ረሲዓን፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,6 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,11 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,31 ; አፈ፡ ነኪር፡ ወአኮ፡ አፈ፡ ዚአከ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 27,2 ; Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; ይነብብ፡ አፍ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 12,34 ; Jesaiae prophetia.Jes. 9,17 ; ከሠትኩ፡ አፉየ፡ liber Jobi.Job 33,2 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 15,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,2 ; ፈታሕኩ፡ አፉየ፡ Judicum liber.Jud. 11,35 ; ይፈጽም፡ አፉሆሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,29 ; ዘየዐቅብ፡ አፉሁ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 13,3 ; ትነሥእ፡ በአፉከ፡ ሥርዐትየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 49,17 ; n. 809 ታዐብዩ፡ አፉክሙ፡ liber Jobi.Job 19,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,22 ; ያሐሥሙ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,16 ; አፍ፡ ጥዑም፡ γλῶσσα εὔλαλος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,5 ; በአፍ፡ ርኵስት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,4 ; አፍ፡ እኩይ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 4,24 ; በአሐዱ፡ አፍ፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 15,6 . Nota etiam አፈ፡ ወርቅ፡ χρυσόστομος (cognomen Joannis Patriarchae Constantinopolitani) ut F.M. 2,11 al.
a) አፈ፡ በአፍ፡ osla( orela) ad osla(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 39,4 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 12,8 ; Epistola Joannis II.2 Joh. 12 ; Epistola Joannis III.3 Joh. 14.
b) በአፈ፡ vel እምአፈ፡ ex orelaalicujus (eo dictante): ጸሐፈ፡ ባሮክ፡ በአፈ፡ (v. እምአፈ፡ ) ኤርምያስ፡ ኵሎ፡ ቃለ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 51,31 ; እምአፉሁ፡ አይድዐኒ፡ ኤርምያስ፡ ዘኵሎ፡ ነገረ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,18 .
c) እምአፉሁ፡ ex ore suolai.e. oratione extemporali: እለ፡ ይነግሩ፡ እምአፉሆሙ፡ ድንቀተ፡ ወኢቀደሙ፡ ጽሒፈ፡ Hom. Severiani in Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 122 ; vel: e mente sua, ut: ይጌሥጾሙ፡ ኵሎ፡ አሚረ፡ ፩ ጊዜ፡ እመጻሕፍት፡ (e Bibliis) ወ ፩ ጊዜ፡ እምአፉሁ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 30.
d) አፍ፡ nonnumquam idem est quod ቃለ፡ አፍ፡ i.e. verbumla, sermola, jussuslaal., ut: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 48,13 ; Deuteronomium.Deut. 19,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,16 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,2 ; ኵሉ፡ ይቁም፡ በአፈ፡ ዚአሆሙ፡ (sc. episcoporum) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 227 ; አልቦሙ፡ ስርየት፡ ዘእንበለ፡ በአፉሆሙ፡ ለእለ፡ ሐመዩ፡ (nulla iis remissio est, nisi intercessione eorum, quibus maledixerunt) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 230.
e)oslaalicujus i.e. oratorlavel interpreslaalicujus: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,16 ; ትከውን፡ ከመ፡ አፉየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 15,19 . Cfr. አፈ፡ ንጉሥ፡ in Isenb. lexiconlex.amh. p. 137. Etiam ubi de ore plurium agitur, non pluralisPl. አፈው፡ , sed SingularisSing. አፍ፡ frequentant, ut Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,33 ; Danielis prophetia.Dan. 6,18 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 9,18 al.
2)Varie transfertur:
c)caputlaclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: SaneSx. Sen. 27 Enc.
d)initiumla, ut: aurorae, አፈ፡ ጽባሕ፡ i.e. primum diluculumla, ὄρθρος Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,15 ; በአፈ፡ ጽባሕ፡ τὸ πρωΐ Regum liber biblicum III.3 Reg. 17,6 ; ዕቅበተ፡ ሌሊት፡ እንተ፡ አፈ፡ ጽባሕ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,24 ; እንተ፡ አፈ፡ ጽባሕ፡ primo diluculolanot able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 105 ; vel: mortis, ut: በአፈ፡ ሞት፡ in extremisla, in agonela, Lud. sine auctore, auctoritateauct.
1)ʾafa Substantivumsubst. st.c. spokesman ofen
a) አፈ፡ መኰንን፡ ʾafa makʷannǝn (title) spokesman of the princeen ከመ፡ ኢይባእ፡ መኰንን፡ እመሂ፡ አፈ፡ መኰንን፡que personne ne puisse y entrer, ni le gouverneur, ni le procureur du gouverneurfr 32 l. 24–25 (ed.), 38 l. 2–3 (tr.); ወአፈ፡ መኰንን፡ ዘሚካኤል፡et le procureur du gouverneur, Za-Mikāʾelfr 48 l. 3 (ed.), 57 l. 24 (tr.), videasvid. መኰንን፡
b) አፈ፡ ሹም፡ ʾafa šum (title) chief’s spokesmanen ወበጽራዕሂ፡ ሥዩማኒሆሙ፡ ወዘታሕቴሆሙ፡ ኅዱግ፡ ወአፈ፡ ሹም፡ በስምዕ፡ ወበአንበሳ፡ ወበመዓር፡ ወበቀለታ፡ ወበሕዳድ፡ አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ፡፡Dans le Ṣerāʿ, nous avons défendu d’y entrer aux chefs des pays et à leurs subordonnés, les vicaires et les porte-parole des chefs, pour la cire, le lion, le miel, pour l’aumône et le ḥedādfr 40 l. 11–13 (ed.), 47 l. 23–26 (tr.), videasvid. ሹም፡
c) አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ʾafa nǝbura ʾǝd (title) spokesman of the nǝbura ʾǝden ለቀሰ፡ ገበዝ፡ ወለራቅማሰራ፡ ለአፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ወለመጋቢ፡ ለሊቀ፡ አበው፡ ወለሊቀ፡ ዲያቆናት፡ ይኩን ጥብጣቤሆሙ፡ በበ ፲ ወ ፪፡let the whipping of the qäsä gäbäz, raqmasära, afä nǝburä ǝd, the mäggabi, the liqä abäw and the liqä diyaqonat be 12 eachen 84 (ed.), 58 (tr.); ወአፈ፡ ንቡረ፡ እድሂ፡ ክፍለ፡ ስምዖን፡le procureur (af) de nebura ed, Kefla Semʿonfr 28 l. 6–7 (ed.), 32 10–11 (tr.); እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተአገለ፡ ውጉዘ፡ ይኩን፡ በአፈ፡ ጴጥሮስ፡ ወጳውሎስ፡ ወበአፈ፡ አብ፡ ወወልድ፡ ወመንፈስ፡ ቅዱስ። እመሂ፡ ንቡረ፡ እድ፧ አው፡ አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘእንበለ፡ ማኅበር።S’il se trouve quelqu’un qui viole ou transgresse [cet acte], qu’il soit maudit par la bouche de Pierre et de Paul, et par la bouche du Père, du Fils et du Saint Esprit; même s’il s’agit du nebura ed ou du procureur (afa) du nebura ed, agissant sans l’autorisation de la communauté!fr 28 l. 16–19 (ed.), 32 l. 22–27 (tr.)
Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ videasvid. ንቡር፡videasvid. እድ፡
d) አፈ፡ ወይዘሮ፡ ʾafa wayzaro (title) spokesman of the lady ወአፈ፡ ወይዘሮ፡au porte-parole de la princessefr 40 l. 6 (ed.), 47 l. 16–17 (tr.), videasvid. ወይዘሮ፡
Substantivumsubst., m. , rarius fem. , pluralisPl. አፈው፡ , pluralisPl.pluralisPl. አፈዋት፡ [ פֶּה , فُوهٌ فَاهٌ فِيهٌ فَمٌ فُمٌ , ܦܰܘܡ ], in st. constr. et in Acc. አፈ፡ ; cumc.pronomen suffixumpron. suff. አፉየ፡ , አፉከ፡ , አፉሁ፡ caet. (ut Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 5,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,29 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,5 ; Jeremiae prophetia.Jer. 51,17 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 10,9 ), in Acc. አፋሁ፡ ( Matthaei Evangelium.Matth. 5,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 13,6 ; Actus apostolorum.Act. 10,34 Platt; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,18 ), አፋሃ፡ ( Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,16 Platt), etiam አፈክሙ፡ ( Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,33 varia lectiovar.), at plerumque per ûla, ut: አፉየ፡ ( liber Jobi.Job 33,2 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,29 ; Judicum liber.Jud. 11,35 ), አፉከ፡ ( Judicum liber.Jud. 11,36 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,22 ), አፉክሙ፡ ( liber Jobi.Job 19,5 ), አፉሁ፡ , አፉሃ፡ ( Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 56,8 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 106,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,11 annotatioann.), አፉሆሙ፡ ( liber Jobi.Job 29,9 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,16 , al.),
1)osla(oris), tam brutorum ( rictusla, rostrumla): ተፈጽመ፡ አፈ፡ ኵሉ፡ አራዊት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; Danielis prophetia.Dan. 6,18 ; Danielis prophetia.Dan. 6,20 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,22 ; liber Jobi.Job 41,12 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,28 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 17,27 ; quam hominum: ውስተ፡ አፈ፡ በላዒ፡ Nahum.Nah. 3,12 ; Marci Evangelium.Marc. 7,15 ; አብቀዉ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,13 ; Hezekielis prophetia.Hez. 2,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 9,12 ; በስዕመተ፡ አፉሁ፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,2 ; አፈ፡ ራትዓን፡ ይመልእ፡ ሠሐቀ፡ liber Jobi.Job 8,21 ; አልቦሙ፡ መንፈሰ፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,17 ; ያበቁ፡ አፉሁ፡ እስከ፡ እዘኒሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,5 ; instrumentum loquendi ( στόμα , etiam γλῶσσα ) Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,11 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,15 ; ቃለ፡ አፉከ፡ liber Jobi.Job 15,6 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,26 ; liber Jobi.Job 32,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 49,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,30 ; ለአብዳን፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ ልቦሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,26 ; ዘወጽአ፡ እምአፉነ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 51,17 ; አፈ፡ ረሲዓን፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,6 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,11 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,31 ; አፈ፡ ነኪር፡ ወአኮ፡ አፈ፡ ዚአከ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 27,2 ; Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; ይነብብ፡ አፍ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 12,34 ; Jesaiae prophetia.Jes. 9,17 ; ከሠትኩ፡ አፉየ፡ liber Jobi.Job 33,2 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 15,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,2 ; ፈታሕኩ፡ አፉየ፡ Judicum liber.Jud. 11,35 ; ይፈጽም፡ አፉሆሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,29 ; ዘየዐቅብ፡ አፉሁ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 13,3 ; ትነሥእ፡ በአፉከ፡ ሥርዐትየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 49,17 ; n. 809 ታዐብዩ፡ አፉክሙ፡ liber Jobi.Job 19,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,22 ; ያሐሥሙ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,16 ; አፍ፡ ጥዑም፡ γλῶσσα εὔλαλος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,5 ; በአፍ፡ ርኵስት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,4 ; አፍ፡ እኩይ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 4,24 ; በአሐዱ፡ አፍ፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 15,6 . Nota etiam አፈ፡ ወርቅ፡ χρυσόστομος (cognomen Joannis Patriarchae Constantinopolitani) ut F.M. 2,11 al.
a) አፈ፡ በአፍ፡ osla( orela) ad osla(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 39,4 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 12,8 ; Epistola Joannis II.2 Joh. 12 ; Epistola Joannis III.3 Joh. 14.
b) በአፈ፡ vel እምአፈ፡ ex orelaalicujus (eo dictante): ጸሐፈ፡ ባሮክ፡ በአፈ፡ (v. እምአፈ፡ ) ኤርምያስ፡ ኵሎ፡ ቃለ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 51,31 ; እምአፉሁ፡ አይድዐኒ፡ ኤርምያስ፡ ዘኵሎ፡ ነገረ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,18 .
c) እምአፉሁ፡ ex ore suolai.e. oratione extemporali: እለ፡ ይነግሩ፡ እምአፉሆሙ፡ ድንቀተ፡ ወኢቀደሙ፡ ጽሒፈ፡ Hom. Severiani in Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 122 ; vel: e mente sua, ut: ይጌሥጾሙ፡ ኵሎ፡ አሚረ፡ ፩ ጊዜ፡ እመጻሕፍት፡ (e Bibliis) ወ ፩ ጊዜ፡ እምአፉሁ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 30.
d) አፍ፡ nonnumquam idem est quod ቃለ፡ አፍ፡ i.e. verbumla, sermola, jussuslaal., ut: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 48,13 ; Deuteronomium.Deut. 19,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,16 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,2 ; ኵሉ፡ ይቁም፡ በአፈ፡ ዚአሆሙ፡ (sc. episcoporum) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 227 ; አልቦሙ፡ ስርየት፡ ዘእንበለ፡ በአፉሆሙ፡ ለእለ፡ ሐመዩ፡ (nulla iis remissio est, nisi intercessione eorum, quibus maledixerunt) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 230.
e)oslaalicujus i.e. oratorlavel interpreslaalicujus: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,16 ; ትከውን፡ ከመ፡ አፉየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 15,19 . Cfr. አፈ፡ ንጉሥ፡ in Isenb. lexiconlex.amh. p. 137. Etiam ubi de ore plurium agitur, non pluralisPl. አፈው፡ , sed SingularisSing. አፍ፡ frequentant, ut Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,33 ; Danielis prophetia.Dan. 6,18 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 9,18 al.
2)Varie transfertur:
c)caputlaclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: SaneSx. Sen. 27 Enc.
d)initiumla, ut: aurorae, አፈ፡ ጽባሕ፡ i.e. primum diluculumla, ὄρθρος Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,15 ; በአፈ፡ ጽባሕ፡ τὸ πρωΐ Regum liber biblicum III.3 Reg. 17,6 ; ዕቅበተ፡ ሌሊት፡ እንተ፡ አፈ፡ ጽባሕ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,24 ; እንተ፡ አፈ፡ ጽባሕ፡ primo diluculolanot able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 105 ; vel: mortis, ut: በአፈ፡ ሞት፡ in extremisla, in agonela, Lud. sine auctore, auctoritateauct.
1)ʾafa Substantivumsubst. st.c. spokesman ofen
a) አፈ፡ መኰንን፡ ʾafa makʷannǝn (title) spokesman of the princeen ከመ፡ ኢይባእ፡ መኰንን፡ እመሂ፡ አፈ፡ መኰንን፡que personne ne puisse y entrer, ni le gouverneur, ni le procureur du gouverneurfr 32 l. 24–25 (ed.), 38 l. 2–3 (tr.); ወአፈ፡ መኰንን፡ ዘሚካኤል፡et le procureur du gouverneur, Za-Mikāʾelfr 48 l. 3 (ed.), 57 l. 24 (tr.), videasvid. መኰንን፡
b) አፈ፡ ሹም፡ ʾafa šum (title) chief’s spokesmanen ወበጽራዕሂ፡ ሥዩማኒሆሙ፡ ወዘታሕቴሆሙ፡ ኅዱግ፡ ወአፈ፡ ሹም፡ በስምዕ፡ ወበአንበሳ፡ ወበመዓር፡ ወበቀለታ፡ ወበሕዳድ፡ አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ፡፡Dans le Ṣerāʿ, nous avons défendu d’y entrer aux chefs des pays et à leurs subordonnés, les vicaires et les porte-parole des chefs, pour la cire, le lion, le miel, pour l’aumône et le ḥedādfr 40 l. 11–13 (ed.), 47 l. 23–26 (tr.), videasvid. ሹም፡
c) አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ʾafa nǝbura ʾǝd (title) spokesman of the nǝbura ʾǝden ለቀሰ፡ ገበዝ፡ ወለራቅማሰራ፡ ለአፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ወለመጋቢ፡ ለሊቀ፡ አበው፡ ወለሊቀ፡ ዲያቆናት፡ ይኩን ጥብጣቤሆሙ፡ በበ ፲ ወ ፪፡let the whipping of the qäsä gäbäz, raqmasära, afä nǝburä ǝd, the mäggabi, the liqä abäw and the liqä diyaqonat be 12 eachen 84 (ed.), 58 (tr.); ወአፈ፡ ንቡረ፡ እድሂ፡ ክፍለ፡ ስምዖን፡le procureur (af) de nebura ed, Kefla Semʿonfr 28 l. 6–7 (ed.), 32 10–11 (tr.); እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተአገለ፡ ውጉዘ፡ ይኩን፡ በአፈ፡ ጴጥሮስ፡ ወጳውሎስ፡ ወበአፈ፡ አብ፡ ወወልድ፡ ወመንፈስ፡ ቅዱስ። እመሂ፡ ንቡረ፡ እድ፧ አው፡ አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘእንበለ፡ ማኅበር።S’il se trouve quelqu’un qui viole ou transgresse [cet acte], qu’il soit maudit par la bouche de Pierre et de Paul, et par la bouche du Père, du Fils et du Saint Esprit; même s’il s’agit du nebura ed ou du procureur (afa) du nebura ed, agissant sans l’autorisation de la communauté!fr 28 l. 16–19 (ed.), 32 l. 22–27 (tr.)
Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ videasvid. ንቡር፡videasvid. እድ፡
d) አፈ፡ ወይዘሮ፡ ʾafa wayzaro (title) spokesman of the lady ወአፈ፡ ወይዘሮ፡au porte-parole de la princessefr 40 l. 6 (ed.), 47 l. 16–17 (tr.), videasvid. ወይዘሮ፡
not foundsubst,m. et fem. , pluralisPl. ቃላት፡ [ קוֹל ܩܳܠܳܐ قَالٌ vel قَولٌ ] )
1)voxlavel sonuslacujusvis generis
a)vox hominum, angelorum Dei: Canticum Canticorum.Cant. 2,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,39 ; ቃለ፡ ነገር፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,19 ; መጽአ፡ ቃል፡ እምሰማይ፡ Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,1 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,1 ; ቃለ፡ ሐሤት፡ ወቃለ፡ ፍሥሓ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,34 ; Jeremiae prophetia.Jer. 16,9 ; ቃል፡ ተሰምዐ፡ በራማ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,15 ; ቃለ፡ ብካይ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 6,8 ; ይሰምዓ፡ ቃልየ፡ Evangelium Joannis.Joh. 10,16 ; Evangelium Joannis.Joh. 10,27 ; ይሁቡ፡ ቃሎሙ፡ edant vocem suamlaJeremiae prophetia.Jer. 4,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,15 ; አንሥኡ፡ ቃለክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 40,9 ; አልዐለ፡ ቃለ፡ sustulit vocemlaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; አዕቢ፡ ቃለከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,1 ; n. 451 ያዐቢ፡ ቃሎ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,20 ; ጸርሐ፡ በቃል፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,1 ; በዐቢይ፡ ቃል፡ alta vocelaRegum liber biblicum I.1 Reg. 28,12 ; Deuteronomium.Deut. 5,19 ; Hezekielis prophetia.Hez. 9,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 29,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 36,13 ; በ፩ቃል፡ una vocelaLucae evangelium.Luc. 14,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,15 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,18 .
2)sermola, oratiola
a)quatenus est loquendi facultas vel ratio: ወሀቦሙ፡ ቃለ፡ ወልሳነ፡ ወዐይነ፡ ወእዝነ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,5 ; ዘኢያአምር፡ ቃለ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,3 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,10 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,11 ; እንስሳ፡ ዘአልቦ፡ ቃል፡ ἄλογα not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,12 ; ቃልከ፡ ያዐውቀከ፡ ( λαλιά ) Marci Evangelium.Marc. 14,70 .
c)quatenus sunt dicta, effata, verba.
3)
b)verbala, sermola, oratiola: ቃሎሙ፡ ለጠቢባን፡ ድሉት፡ በመዳልው፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,25 ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ እምቃልከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,13 ; ዘክልኤቱ፡ ቃሉ፡ δίγλωσσος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 5,14 ; ምዕረ፡ አውሢአከ፡ ሶቤሃ፡ ፈጽም፡ ቃለከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 48,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,1 ; Judicum liber.Jud. 5,29 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,23 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,8 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,18 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,15 ; ቃለ፡ ነገራ፡ ለይእቲ፡ መጽሐፍ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 4,8 . In specie
α)oppositum, -o, -nituropp.operibus et factis: ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,12 ; በቃል፡ ወበምግባር፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 17 ; በቃል፡ ወአኮ፡ በምግባር፡ Lud. ex Hom.
ε)verbum Dei creansla, substantialela, Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 55,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,1 sequensseq.; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,13 ; creberrime in libris theologicis ut Chrys., Cyr., Haim. Ab., al.
4)
b)res gestala: እምድኅረ፡ እላንቱ፡ ቃላት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 32,1 ; ዘተረፈ፡ እምቃላተ፡ ዳዊት፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 29,29 ; 2 Paralipomenon libri I et II.Par. 13,22 al.; ዜና፡ ቃላቲሁ፡ relatio actorum ejuslanot able to find explanation in abbreviation listSyn. Ter 16 Enc.
c)resla: ፫ቃለ፡ ዘአነ፡ እነብብ፡ ላዕሌከ፡ l Paralipomenon libri I et II.Par. 21,10 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,13 (aliâs ነገር፡ ).
5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ vel ቃለ፡ ሐፄ፡ vulgo dicitur nuntiuslavel legatuslaRegis Aethiopiae, Lud. e Conf. Ssagâ-Zaab.
ቃል፡ qāl
Compounds
ቃለ፡ qāla status constructusst. c., ቃል፡ qāl spokesman ofen
a) (Dillmann 5) ቃለ፡ ኀፄ፡ qāla ḫaḍe , ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe , ቃለ፡ ሐፃች፡ qāla ḥaḍāč , ቃለ፡ ዓፄ፡ qāla ʿāḍe , ቃል፡ አፄ፡ qāl ʾaḍe spokesman for the kingen, king’s heralden አኮ፡ በቃለ፡ ኀፄ፡par le moyen d’un porte-parole royalfr 24 l. 14 (ed.), 27 l. 12–13 (tr.); ቃለ፡ ሐፃች፡ ክፍለ፡ ሐዋርያት፡le qāla ḥaḍāč, Kefla Ḥawāryātfr 34 l. 21 (ed.), 40 l. 17–18 (tr.); 38 l. 34 (ed.), 46 l. 5 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ጐላች፡ ይሳከር፡le porte-parole du roi, qui a procédé aux formalités concernant cette concession féodale, Issākarfr 43 l. 15–16 (ed.), 51 l. 24–25 (tr.); ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.); ወእንዘ፡ ቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ድል፡ ሰገድ፡et pendant que le qāl aṣē maṣḥaf bēt était Del Sagadfr 34 l. 11–12 (ed.), 40 l. 7–8 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ በዓለ፡ መጽሐፍ፡ ያዕቆብ፡le porte parole du roi baʿāla maṣḥaf, Yāʿǝqobfr 33 l. 28–29 (ed.), 39 l. 16–17 (tr.); ቃል፡ ሐፄ፡ ዣን፡ ሐፀና፡ ዘጊዮርጊስ፡le porte-parole du roi (qāl ḥaṣē) žān ḥaṣanā, Za-Giyorgisfr 37 l. 17 (ed.), 44 l. 5–6 (tr.); ቃልሐፄ፡ ዣንጽራር፡ ጔታ፡ ዓሥራት፡le qāl ḥaṣē žan ṣerār gētā était ʿĀsrātfr 35 l. 16 (ed.), 41 19–20 (tr.); ወቃለ፡ ዓፄሂ፡ ዘዣንጽራር፡ ጔታ፡ ሐብተ፡ ሚካኤል፡le qāla ḥ{sic}aṣē, žān ṣerār guiētā, Ḥabta Mikā’ēlfr 31 l. 13–14 (ed.), 36 l. 18–19 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ዓቄት፡ ደበና፡ ጌታ፡ ገሪማ፡le porte-parole du roi ʿāqēt dabanā gētā, Garimāfr 41 l. 18 (ed.), 49 l. 8–9 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ አስጐላች፡ የውስጥ፡ ብላቴን፡ ጌታ፡ ተክለ፡ ሃይማኖት፡le porte-parole du roi, qui a obtenu cette concession féodale (? asgulāč), le ya-wesṭ belāttangētā Takla Hāymanotfr 43 l. 31 (ed.), 52 l. 13–14 (tr.), videasvid. ሐፄ፡
Leslau
ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe (Lt) the one who is in charge of transmitting the order of the king or the emperor, literallylit. ‘the voice of the emperor’ 226a
b) ቃለ፡ ነጋሢ፡ qāla nagāśi spokesman for the governoren ቃለ፡ ነጋሢ፡porte-parole du nagāsifr 39 l. 11 (ed.), 46 l. 19 (tr.); ሥዩመ፡ ተንቤን፡ ወሕዱጉ፡ ወራቅ፡ መአሰሬሁ፡ ወቃለ፡ ነጋሢሁ፡au chef du Tambēn, à son vicaire, à son rāq maʾasarē, et à son porte-parolefr 40 l. 9 (ed.), 47 l. 20–21 (tr.), videasvid. ነጋሢ፡
c) (Dillmann 5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ qāla nǝguś spokesman for the kingen እንዘ፡ ቃለ፡ ንጉሥ፡ ወበዓለ፡ [መጽሐፍ፡] ወልደ፡ ደራትዮስ፡[Ces ordres ont été donnés] pendant que le porte-parole du roi et le baʿāla maṣḥaf(?), Walda Darātyos,fr 72 l. 8–9 (ed.), 86 l. 24–25 (tr.), videasvid. ንጉሥ፡
d) ቃለ፡ ኢተጌ፡ qāla ʾitage spokesman for the queenen, queen’s heralden ወቃለ፡ ኢተጌ፡ አባ፡ ተክለ፡ ወንጌል፡le porte-parole de la reine, abbā Takla Wangēlfr 28 l. 26–27 (ed.), 33 l. 4–5 (tr.), videasvid. እቴጌ፡
Cross-references: for ሞገሰ፡ ቃል፡ videasvid. ሞገስ፡
ʾǝtege , ኢቴጌ፡ ʾitege , ኢተጌ፡ ʾitage Substantivumsubst. (title) ‘consort of an Ethiopian monarch, Empressen, Queenen 1210a ወእምዝ፡ አዕረፉ፡ ኢቴጌ፡ ቀሾ፡Ensuite, mourut l’itēgē Qašofr 69 l. 14 (ed.), 83 l. 31 (tr.)
Cross-references: for ቃለ፡ ኢተጌ፡ videasvid. ቃል፡