Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

I,1[vic. ጸፍሐ፡ , צָפַח , צָפָה ܛܦܰܚ صَفَحَ شَبَحَ سَبَحَ ሰብሐ፡ ; amh. ሰፋ፡ ] ይስፋሕ፡

A)intransit. se extendere^la, expandere^la, protendere^la, dilatare^la, ; ; ; ; ; ; (quamquam hoc loco etiam III,1interpretari licet); እምቅድመ፡ ይስፍሑ፡ ደመናት፡ Lit. Orth.;

B)transit.

1)extendere^la, distendere^la, protendere^la, expandere^la, pandere^la: እግዚአብሔር፡ ዘሰፍሐ፡ ሰማየ፡ ; ; ; ; ; ; ; መሥገርተ፡ ; ; ; ሰፍሑ፡ ሠቃቲሆሙ፡ ; መንጸፈ፡ ; አዕጻደ፡ ; አልባሰ፡ ; ፀምረ፡ ; እሰፍሕ፡ ላዕሌክሙ፡ ማእሰ፡ ; አዕጹቀ፡ ; ሰፍሐት፡ ማእደ፡ ቅድሜሆሙ፡ ወአንበረት፡ ሥጋ፡ ላዕለ፡ ማእድ፡ ; ዐራተ፡ ; መካይደ፡ ; alas: ይቀውም፡ ሰፊሖ፡ ክነፊሁ፡ ; ; ; እግረ፡ ; ;

a)in specie: manus ; ; ; ; ሰፍሑ፡ እደዊሆሙ፡ ወነሥኡ፡ ; ሰፍሐ፡ እዴሁ፡ ይንሣእ፡ መጥባሕተ፡ ; ; እደዊሃ፡ ይሰፍሕ፡ ዲበ፡ ዘይበቍዕ፡ ; ትሰፍሕ፡ መዝራዕታ፡ ለፈቲል፡ ; ; ; ሰፍሐ፡ እዴሁ፡ ኀቤየ፡ ; ; ላዕለ፡ pers. ; ad adjuvandum: እሰፍሕ፡ እደዊየ፡ ለሕዝብ፡ ዐላውያን፡ ; ad precandum: ሰፍሐት፡ አፃብዐ፡ እደዊሃ፡ ውስተ፡ ሰማይ፡ ; ; ; ad largiendum ( aperire^lamanum): ስፉሕ፡ እዴሃ፡ ወሀብ፡ ; ; ለነዳይ፡ ስፉሕ፡ እዴከ፡ ; ; ; ትሰፍሕ፡ እደዊሃ፡ ለውሂብ፡

b)expandere^lavel patefacere^laepistolam, ut ab omnibus legi possit; ἐκτιθέναι (bis).

c)protendere^lai.e. porrigere^la: ሰፍሐ፡ ክሣዶ፡ ወመተሩ፡ ክሣዶ፡ በሰይፍ፡

d)distendere^ladistorquendo: እንዘ፡ ይሰፍሕዎ፡ ሐቌ፡

e) Aethiops legit: πῶς ἁπλῶς σοι ἡ σάρξ μου ; ሰፍሐ፡ enim expandere^laidem valet quod ἁπλοῦν , ስፉሕ፡

f)extendere^la, protendere^la እኪተ፡ ; ምሕረተ፡ .

2)dilatare^la, latum facere^la πλατύνειν ; .

ሰፍሐ

I,1[vic. ጸፍሐ፡ , צָפַח , צָפָה ܛܦܰܚ صَفَحَ شَبَحَ سَبَحَ ሰብሐ፡ ; amh. ሰፋ፡ ] ይስፋሕ፡

B)transit.

b)expandere^lavel patefacere^laepistolam, ut ab omnibus legi possit; ἐκτιθέναι (bis).

c)protendere^lai.e. porrigere^la: ሰፍሐ፡ ክሣዶ፡ ወመተሩ፡ ክሣዶ፡ በሰይፍ፡

d)distendere^ladistorquendo: እንዘ፡ ይሰፍሕዎ፡ ሐቌ፡

e) Aethiops legit: πῶς ἁπλῶς σοι ἡ σάρξ μου ; ሰፍሐ፡ enim expandere^laidem valet quod ἁπλοῦν , ስፉሕ፡

f)extendere^la, protendere^la እኪተ፡ ; ምሕረተ፡ .

2)dilatare^la, latum facere^la πλατύνειν ; .

ሰፍሐ

I,1[vic. ጸፍሐ፡ , צָפַח , צָפָה ܛܦܰܚ صَفَحَ شَبَحَ سَبَحَ ሰብሐ፡ ; amh. ሰፋ፡ ] ይስፋሕ፡

B)transit.

b)expandere^lavel patefacere^laepistolam, ut ab omnibus legi possit; ἐκτιθέναι (bis).

c)protendere^lai.e. porrigere^la: ሰፍሐ፡ ክሣዶ፡ ወመተሩ፡ ክሣዶ፡ በሰይፍ፡

d)distendere^ladistorquendo: እንዘ፡ ይሰፍሕዎ፡ ሐቌ፡

e) Aethiops legit: πῶς ἁπλῶς σοι ἡ σάρξ μου ; ሰፍሐ፡ enim expandere^laidem valet quod ἁπλοῦν , ስፉሕ፡

f)extendere^la, protendere^la እኪተ፡ ; ምሕረተ፡ .

2)dilatare^la, latum facere^la πλατύνειν ; .

ሰፍሐ ሠብሐ ሰፈነ ስፉሕ

I,1[vic. ጸፍሐ፡ , צָפַח , צָפָה ܛܦܰܚ صَفَحَ شَبَحَ سَبَحَ ሰብሐ፡ ; amh. ሰፋ፡ ] ይስፋሕ፡

B)transit.

b)expandere^lavel patefacere^laepistolam, ut ab omnibus legi possit; ἐκτιθέναι (bis).

c)protendere^lai.e. porrigere^la: ሰፍሐ፡ ክሣዶ፡ ወመተሩ፡ ክሣዶ፡ በሰይፍ፡

d)distendere^ladistorquendo: እንዘ፡ ይሰፍሕዎ፡ ሐቌ፡

e) Aethiops legit: πῶς ἁπλῶς σοι ἡ σάρξ μου ; ሰፍሐ፡ enim expandere^laidem valet quod ἁπλοῦν , ስፉሕ፡

f)extendere^la, protendere^la እኪተ፡ ; ምሕረተ፡ .

2)dilatare^la, latum facere^la πλατύνειν ; .

I,1pinguescere^la, pinguem^la, opimum^la, obesum fieri^la[amh. ሰባ፡ id.; vicina videntur שָׂבֵעַ شَبِعَ ጸግበ፡ satiatum esse^la, an شَبُحَ latus fuit^lade brachiis ( ሰፍሐ፡ )? adeps^laautem arabice est شَحْمٌ ] de hominibus et animalibus, λιπαίνεσθαι ; ; ጸገብኪ፡ ወሠባሕኪ፡ ፈድፋደ፡ ἐβαρύνθης ; ዘሠብሐ፡ ትጠብሑ፡ τὸ παχύ ; ሠባሕኪ፡ ወሠነይኪ፡ ጥቀ፡ ἐγένου καλὴ ; ሥጋ፡ ዘሠብሐ፡ κρέα τῶν ἐκλεκτῶν ; ይሠብሕ፡ መራዕይከ፡ ( βοσκηθήσεται ) ; de gladio Dei: ሠብሐት፡ እምሥብሐ፡ አጣሊ፡ ἐπαχύνθη ἀπό . I,1[hoc verbum mihi nunc cum ሰፍሐ፡ et ሰፈፈ፡ cognatum videtur, prima extendendi^lanotione in significatum augescendi^la, invalescendi^la, praepollendi^lapropagata]

1)invalescere^la, pererebescere^la, praevalere^la, superiorem^lavel principem evadere^la: እስመ፡ ዓዲሁ፡ ኢሰፈነ፡ ስብከቱ፡ በላዕለ፡ ኵሉ፡ οὔπω πάντων περιγέγονε τὸ κήρυγμα ; ዐብየ፡ እከይ፡ ወዐመፃ፡ ወዝሙት፡ jsp. p. 356; ሰፈነት፡ ኵለሄ፡ እከይ፡ ወዐመፃ፡ ወዝሙት፡ ; ሶበ፡ ሰፈነ፡ አሚን፡ (fides christiana) ላዕለ፡ ኵሉ፡ አሕዛብ፡ F.N. 45.

2)dominari^la, principatum tenere^la, praeesse^la, moderari^la, ላዕለ፡ , ut: አንተ፡ ትሰፍን፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ σὺ πάντων δεσπόζεις vel ἄρχεις ; ; መገብት፡ እለ፡ ይሰፍኑ፡ ላዕለ፡ ቅኔ፡ προστάται ἔργου ; ሰፈነ፡ ላዕለ፡ ብዙኅ፡ አሕዛብ፡ ; ዲበ፡ Org.; ሰፈነት፡ ላዕሌሆሙ፡ ድንጋጼ፡ እንተ፡ ኢተሐዘብዋ፡ ; : ናሁ፡ አማርያ፡ ካህን፡ ይሰፍነክሙ፡ በኵሉ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ 2 ; ዘይሰፍን፡ ምኔተ፡ ; ለ፡ , ut: ብእሲ፡ ዘይሰፍን፡ ለእስራኤል፡ ; : አመ፡ ይሰፍን፡ ኵርያቍ፡ Ter; Abush. – : ሰፈፈ፡ ሰፈነ፡ ብ፡ ሰፋ፡ መላሂ።

1)extensus^la, expansus^la: ክነፊሆሙ፡ ስፉሓን፡ 2 ; ; ሰይፉ፡ ስፍሕት፡ ውስተ፡ ኢየሩሳሌም፡ 1 ; ስፉሕ፡ እደዊሆን፡ ; ; ስፍሕተ፡ እድ፡ extensam habens manum^la

2)patens^la, latus^la, amplus^la, spatiosus^la: ምድር፡ ቡርክት፡ ወስፍሕት፡ ; ; ; ርሒብ፡ ወስፉሕ፡ παλτεῖς καὶ εὐρύχωροι ; ; ስፍሕት፡ ፍኖት፡ ; ; hinc ስፉሕ፡ spatium amplum^la: አሐውር፡ ስፉሐ፡ ἐν πλατυσμῷ .

3)( implicito, contorto, simulato) simplex^la, integer^la, sincerus^la, ἁπλοῦς ; በስፉሕ፡ ልብ፡ ἐν ἁπλότητι καρδίας ; ; ; ; ; ; በንጹሕ፡ ልብ፡ ወበስፉሕ፡ ኅሊና፡ Org.; hinc ስፍሕት፡ simplicitias^la, sinceritas^la ; et ስፉሐ፡ simpliciter^la, sincere^la: ዘይኔጽር፡ ስፉሐ፡ ὁ πλέπων λεῖα ; vel በስፉሕ፡ .

4)liberalis^la(proprie: qui apertam habet manum, ሰፍሐ፡ ) እግዚአብሔር፡ ስፉሐ፡ ሀብት፡

5)obductus^la, obtentus^la( ተሰፍሐ፡ 3): ዘሕብረ፡ በረድ፡ ስፉሕ፡ ዲበ፡ ክነፊሆሙ፡ .

śabḥa , ሰብሐ፡ sabḥa

Grébaut
ሠብሐ፡ śabḥa I,1 ይሠብሕ፡ , ይሥባሕ፡ «être gras^fr» ― ሰባ፡ Ms. BNFabb217, fol. 52r. N.B. (de Juste d’Urbin). «Ne confondez pas ce verbe pour la prononciation et pour le sens avec ሰብሐ፡ I,2 ‘glorifier’»
130

Leslau
ሠብሐ፡ śabḥa (yǝśbaḥ), (, ) ሰብሐ፡ sabḥa be fat^en, grow fat^en 525b

ቂላኖስ

vel ቄለሲን፡ , ut mihi videtur φελόνης , φαιλόνης (arab. ف perperam lecto ق ) planeta^la, casula^la: (patriarcha) ሰፍሐ፡ ቂላኖስ፡ (v. ቄለሲኖ፡ ) ዲበ፡ ምድር፡ Paulo infra legitur: ወወድቀት፡ ጦማር፡ ማእከለ፡ ሄላንስን፡ , quod non potest non ejusdem vocabuli esse forma alia. (Amh. ቀልነስወት፡ huc non pertinere videtur).

እድ

, m. et fem. , እደው፡ et አእዳው፡ [ יָד ܝܰܕ ܐܺܝܕܳܐ يَدٌ (etiam أَدٌ ), amh. እጅ፡ ; etiam ውእደ፡ ] እድ፡ pronomina suff. per ê^lasibi annectit, ut እዴየ፡ , እዴሆሙ፡ , caet. ( gramm.§ 154,d),

1)manus^la(cum brachio), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ውስተ፡ እዴሁ፡ ፍሕም፡ ; ደይ፡ እዴከ፡ ላዕለ፡ እዴየ፡ ; ዘእሱር፡ እዴሁ፡ ዘየማን፡ ; ; ; , alias sexcenties; ጸሐፍኩ፡ በእዴየ፡ manu propria^la ; ጸሐፈ፡ ክታበ፡ በእዴሁ፡ ; ሰፍሐ፡ እደ፡ ለነዳይ፡ ; ; አእዳው፡ maxime in libris inferioris aetatis, ut I Sal. ; F.M. 26,8; quamquam passim etiam in Bibliis, ut . In specie significatur manu

a)fides: ወሀቡ፡ እደ፡ ይስድዱ፡ አንስቲያሆሙ፡ ; መጥወኒ፡ እዴከ፡ ወመጠዎ፡ እዴሁ፡ .

b)dexteritas: በከመ፡ እዴሁ፡ ከማሁ፡ ክብሩ፡ .

c)auxilium et instrumenta: ; እደ፡ እግዚአብሔር፡ ሀለወት፡ ምስሌሁ፡ ; ኢይጻምዋ፡ እደው፡ ባቲ፡ ; ዘእንበለ፡ እድ፡ ; ; inde በእደ፡ vel በእደወ፡ per^la, ope^la, opera^laalicujus: ተፈነወ፡ ቃል፡ በእዴየ፡ ; ; ዘነገረ፡ እግዚአብሔር፡ በእደ፡ ኤርምያስ፡ ; ; ; ; ; አምኑ፡ በእደዊሃ፡ ( ad fidem perducti sunt per eam^la) ; ; .

d)ductus, unde ላዕለ፡ እደ፡ vel ዲበ፡ እደ፡ ( على يد ) sub auspiciis^la, ductus^laalicujus: Platt; ወአምነ፡ ጢሞቴዎስ፡ ዲበ፡ እደዊሁ፡ ለጳውሎስ፡ ;

e)possessio: አልብየ፡ ወስተ፡ እዴየ፡ ; ; ; .

f)vis^laet potestas^la: ውስተ፡ እዴሁ፡ ኵሉ፡ ሕያው፡ ; ኵሉ፡ በእደ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ወሀብኩክሙ፡ ውስተ፡ እዴክሙ፡ ; ; : እወድቅ፡ ውስተ፡ እዴሆሙ፡ ; ; አትሕቲ፡ ርእሰኪ፡ ታሕተ፡ እዴሃ፡ ; አድኅነኒ፡ እምነ፡ እዴሁ፡ ; ; ; ; ; etiam ante nomina bestiarum rerumque inanimatarum: ውስተ፡ እደ፡ ኵናት፡ ; ; ; ; ; .

g)robur, potentia: በእድ፡ ጽንዕት፡ : ; እድ፡ ጽቡስ፡ ; ኵሉ፡ እድ፡ ይደክም፡ .

a)brachium^lahominis, βραχίων l,32 (ubi ὠμός መዝራዕት፡ ) n. 799; ከመ፡ ድጕልማ፡ ውስተ፡ እደ፡ የማን፡ ; አውቃፍ፡ ለእደዊሃ፡ .

b)armus bestiarum^la, manus^laquarumdam bestiarum: βραχίων (at መዝራዕት፡ ); χείρ ዘየሐውር፡ በእደዊሁ፡ ; ላጽቄት፡ ዘበእደዊሁ፡ የሐውር፡ .

3)manus^laarte factae vel brachia^laarte facta:

a)manubrium^la: እደ፡ መንሥግ፡ .

b)manica^la,

α)vinculum manus: በእደ፡ ሰናስለ፡ ኀጺን፡ ἐν χειροκέδαις σιδηραῖς ;

β)chirotheca^la, vel tegumentum digitorum: ገብሩ፡ አምሳለ፡ እድ፡ ወአጻብዕ፡ ዘኀጺን፡ ; በእደወ፡ ኀጺን፡ እንዘ፡ ይጸፍዕ፡ ገጾ፡

c)axis^larotae, ; .

d)ut videtur, specillum^la: እድ፡ ዘኀጺን፡ ዘየሐትት፡ ዘውስተ፡ ከርሥ፡ (cruciatus instrumentum)

e)monumentum^la(quatenus manus instar indicat aliquid) .

f)brachia^la(fulcra lateralia) solii .

g)prominentia^la .

4)pars^la(sicut יָד ): ፲ እድ፡ , ፱ እድ፡ δέκα μέρη , ἐννέα μέρη ; የኀልቅ፡ ክልኤ፡ እድ፡ ወይተርፍ፡ ሣልስት፡ እዴሃ፡ ; ; ; ; ; ; ; ብርሃነ፡ ዚአሁ፡ ፯ እደ፡ ያበርህ፡ እምዘወርኅ፡ (septies lucidior erit quam) ; numeralia ordinalia in st. constr. voci እድ፡ praeponi solent, ut: ሣልስተ፡ እዴሃ፡ ለምድር፡ tertia^la( partis^lai.e.) pars terrae^la ; ; ; ; 2 ; ; ; ውስተ፡ ሣልስተ፡ እደ፡ መንግሥትየ፡ ; ; ለዝኩ፡ ሳብዕተ፡ እድ፡ ; , quamquam etiam occurrit: ራብዕት፡ እዴሃ፡ ለምድር፡ ; ; al.; in : ትሰቲ፡ ሳድስተ፡ እዴሃ፡ ለኢን፡ ; ; —

5)latus^la: መንገለ፡ እደ፡ ማየ፡ ባሕር፡ ; በእደ፡ ባሕር፡ ; በእደ፡ አቡሁ፡ ( ወእደ፡ et ውእደ፡ ).

6)locus^la, deinde in st. constr. relative usurpatur, (quamquam ወእደ፡ vel ውእደ፡ magis frequentatur),

a) እደ፡ quο loco^la, ubi^la{ cfr. Hebr. יָד חָזִית (ubicumque conspexeris) }, ut: እደ፡ እውዕል፡ ወእበይት፡ Lud. ex Org.

b) በእደ፡ quο loco^la, ubi^la, ut: በኵሉ፡ መካናት፡ በእደ፡ ገብሩ፡

c) እምእደ፡ e loco ubi^la, ut: መጽአ፡ ኀቤሃ፡ ፩ ወሬዛ፡ እምእደ፡ (v. እምውእደ፡ ) ይትኀባእ፡ ( ወእደ፡ et ውእደ፡ ). — Locus Asc. Jes. ubi Laurentius እድ፡ longitudo^lavertit, dubius videtur (an: duodecim palmas et quatuor…latus?)

ʾǝd

a) for ምልአ፡ እድ፡ ምልእ፡ (Leslau)

b) for ትሥልስት፡ እድ፡ ትሥልስት፡ (Leslau)

c) for ሣልስተ፡ እድ፡ ሣልስ፡

d) for አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ አፍ፡ (TraCES)

ሰፍሐ

I,1[vic. ጸፍሐ፡ , צָפַח , צָפָה ܛܦܰܚ صَفَحَ شَبَحَ سَبَحَ ሰብሐ፡ ; amh. ሰፋ፡ ] ይስፋሕ፡

B)transit.

b)expandere^lavel patefacere^laepistolam, ut ab omnibus legi possit; ἐκτιθέναι (bis).

c)protendere^lai.e. porrigere^la: ሰፍሐ፡ ክሣዶ፡ ወመተሩ፡ ክሣዶ፡ በሰይፍ፡

d)distendere^ladistorquendo: እንዘ፡ ይሰፍሕዎ፡ ሐቌ፡

e) Aethiops legit: πῶς ἁπλῶς σοι ἡ σάρξ μου ; ሰፍሐ፡ enim expandere^laidem valet quod ἁπλοῦν , ስፉሕ፡

f)extendere^la, protendere^la እኪተ፡ ; ምሕረተ፡ .

2)dilatare^la, latum facere^la πλατύνειν ; .

ሰፍሐ

I,1[vic. ጸፍሐ፡ , צָפַח , צָפָה ܛܦܰܚ صَفَحَ شَبَحَ سَبَحَ ሰብሐ፡ ; amh. ሰፋ፡ ] ይስፋሕ፡

B)transit.

b)expandere^lavel patefacere^laepistolam, ut ab omnibus legi possit; ἐκτιθέναι (bis).

c)protendere^lai.e. porrigere^la: ሰፍሐ፡ ክሣዶ፡ ወመተሩ፡ ክሣዶ፡ በሰይፍ፡

d)distendere^ladistorquendo: እንዘ፡ ይሰፍሕዎ፡ ሐቌ፡

e) Aethiops legit: πῶς ἁπλῶς σοι ἡ σάρξ μου ; ሰፍሐ፡ enim expandere^laidem valet quod ἁπλοῦν , ስፉሕ፡

f)extendere^la, protendere^la እኪተ፡ ; ምሕረተ፡ .

2)dilatare^la, latum facere^la πλατύνειν ; .

ዲበ

[sive a ደበበ፡ sive a ዴበ፡ propagata] antiquitus ዲቤ፡ (ut et ; et ) quae forma ante pronomina suff. semper retinetur ( gramm.§ 167,3), dein plerumque ዲበ፡

1) ዲበ፡ simplex: super^la, supra^la, in^la, plerumque ἐπί , de statu quietis et de motu (cum ላዕለ፡ multis in locis permutatur, sed proprie ab eo distinguitur, sicut ἐπί auf ab ὑπὲρ über , ita quidem, ut ዲበ፡ magis de iis quae in superiore rei parte posita sunt, ei insistunt vel incumbunt, minus de iis, quae rei imminent et super eam suspensa sunt, usurpetur: ዘይወግር፡ እብነ፡ ላዕሌሁ፡ ({über sich}) ትወርድ፡ ዲበ፡ ( auf ) ርእሱ፡ ; አዕረፈት፡ በረከት፡ ላዕለ፡ ያዕቆብ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ ): እብን፡ ዲበ፡ እብን፡ ; አግብርት፡ ዲበ፡ አፍራስ፡ ; ርእስኪ፡ ዘዲቤኪ፡ ; እደውኪ፡ ዲበ፡ ርእስኪ፡ ; ; መንፈሰ፡ ዚአየ፡ ውእቱ፡ ዘዲቤከ፡ ; ይነብር፡ ዲበ፡ መንበር፡ ; ; ያንብርዋ፡ ዲበ፡ ተቅዋማ፡ ; ; ቆመት፡ ዲበ፡ ምድር፡ ; ይሰክብ፡ n. 1104 ዲበ፡ ምስካቡ፡ ; ; ይርፍቁ፡ ዲበ፡ ሣዕር፡ ; እለ፡ የኀድሩ፡ ዲበ፡ የብስ፡ ; ይጼዐን፡ ዲበ፡ አድግ፡ ; አስመኩ፡ ዲቤከ፡ ; ያሰክምዎ፡ ዲበ፡ መታክፍቲሁ፡ ; ወድቀ፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ ; ; ዲበ፡ ዘይወርድ፡ መንፈስ፡ ; ዲበ፡ ኰኵሕ፡ አሐንጽ፡ ; ; ዘይወዲ፡ እብነ፡ ዲበ፡ ሞጸፍ፡ ; ንሥኡ፡ አርዑትየ፡ ዲቤክሙ፡ ; ሶጠት፡ ዲበ፡ ርእስየ፡ ; ተክዕወ፡ ዲበ፡ ምድር፡ ; ወሀብኩ፡ መንፈስየ፡ ዲቤሁ፡ ; አፍሓመ፡ እሳት፡ ታስተጋብእ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ ; ; ጽሑፍ፡ ዲበ፡ ( ተድባብ፡ ); እንስሳ፡ ዘሀሎ፡ ዲበ፡ ምድር፡ ; .

a)post verba tegendi et vestiendi: ክዱን፡ እብን፡ ዲቤሁ፡ ; ; ; ; de vestibus alicui superindutis: ኢየሀሉ፡ ዲቤሆሙ፡ ፀምር፡ ; ሀሎ፡ ዲቤሁ፡ ልብስ፡ ጥቁብ፡ vel de tutela, qua quis protegitur ; ; vel precari pro^laaliquo ; .

b)de onere, quod est super aliquem: ጌጋይነ፡ ወኀጢአትነ፡ ዲቤነ፡ ውእቱ፡ ; ከብደ፡ ቀትል፡ ዲበ፡ ሳኦል፡ .

c)de potestate, qua quis superat alios: ነግሠ፡ ዲበ፡ ; ሤምኮ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ ; ; ; ; ኣመጽኦሙ፡ ዲቤኪ፡ ወየዐግቱኪ፡ ; ; et de praestantia .

d)nonnumquam: per^lavel trans superficiem^larei, {darüber hin}: ; ; ሐመር፡ ዲበ፡ ሞገድ፡ እንተ፡ ተሐውር፡ ; ፍኖተ፡ አርዌ፡ ምድር፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ ; ሰፍሐ፡ እዴሁ፡ ዲበ፡ ባሕር፡ ; et passim ad^la, in^lavertere licet: እደዊሃ፡ ትሰፍሕ፡ ዲበ፡ ዘይበቍዕ፡ ἐπὶ τὰ συμφέροντα ; ከልብ፡ ዘይገብእ፡ ዲበ፡ ቂያኡ፡ ; ; ነፍኀ፡ ዲበ፡ ገጹ፡ መንፈሰ፡ ; ዕፃ፡ በጽሐ፡ ዲበ፡ ማትያስ፡ .

e)de imminendo et suspendendo rei: ( an ) ad^la, in^la: ነበረ፡ ዲበ፡ ዐዘቅት፡ ; በከየ፡ ዲበ፡ ክሳዱ፡ ; ኢይቢታ፡ ዲበ፡ መሳቅል፡ ; ተሰቅለ፡ ዲበ፡ ዕፅ፡ ; ረፈቀ፡ ዲበ፡ እንግድኣሁ፡ ; ; ከመ፡ እስልጥ፡ መቅሠፍትየ፡ ዲቤሆሙ፡ ἐν αὐτοῖς .

a)de causa: ob^la, de^la, ዲበ፡ ሀጕለ፡ ውሉዶሙ፡ ይግዕሩ፡ ; ተፈሥሐ፡ ; ; በከየ፡ ; ሠሐቀ፡ ; ተሳለቀ፡ ; ; ተምዐ፡ , al.

b)post verba confidendi: ; .

c)adversus^la, contra^la, in^la: ; ; ; ( εἰς ); ; ; ; ; ; ; ; ; ; ያነብሩ፡ መዓቅበ፡ ዲቤኪ፡ እንተ፡ ዐውድኪ፡ ; al.

d)addendo et cumulando: super^la, insuper^la, ad^la, ይዌስክ፡ ዓዲ፡ ዲቤሁ፡ ; ; ; ; መቅሠፍት፡ ዲበ፡ መቅሠፍት፡ ወጽልእ፡ ዲበ፡ ጽልእ፡ ( በዲበ፡ ); ወዲበ፡ ዝኒ፡ ወሰከ፡ ላዕለ፡ ሥጋሁ፡ ቅሥፈተ፡ Enc. II) Componitur cum aliis praepositionibus:

3) በዲበ፡ super^la, supra^la, in^la

a)post verba commorandi: በዲበ፡ ምድር፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ቀሡት፡ በዲበ፡ መትከፍታ፡ ; በዲበ፡ ምስካቢሆሙ፡ ; በዲበ፡ አንሕስት፡ ; ; በዲበ፡ ሠናይቱ፡ ለሰብእ፡ ተአዛዚ፡ ; ዘነበበ፡ በዲበ፡ ምሥዋዕ፡ .

b)adjiciendi et cumulandi: ወሰከ፡ ; ; ; ; ደገመ፡ ; ወይሌ፡ በዲበ፡ ወይሌ፡ ወድንጋፄ፡ በዲበ፡ ድንጋፄ፡ ; n. 1105 ድቀት፡ በዲበ፡ ድቀት፡ ; ; ; ሠናይት፡ በዲበ፡ በረከት፡ .

4) እምዲበ፡

a)desuper^la ; ; ; .

b)super^la .

5) እንተ፡ ዲበ፡

a)trans^laet super^la( über – hin , über – hinüber ) ; ; ይወግሩ፡ ርእሶ፡ እንተ፡ ዲበ፡ አረፍት፡ .

b)per^la: እንተ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ የሐውር፡ .

ኵፋር

et ኩፋር፡ , ( m. ) nomen vestimenti episcopalis, ut videtur, infula^la[a כָּפַר كفر غفر ( ܥܦܪ ) tegere^la, ܡܰܥܦܪܳܐ et ማዕፈርት፡ ]: Demetrius patriarcha ሰፍሐ፡ ኩፋሮ፡ ወነሥአ፡ በእዴሁ፡ እምእሳት፡ ወረሰዮ፡ ውስቴቱ፡ ; አንበራ፡ ለእሳት፡ ውስተ፡ ኵፋሩ፡ (ubi eadem res narratur); rex Abyssiniae dona dedit ለጳጳስ፡ ወለእጬጌ፡ ወአሰርገዎሙ፡ ኩፋረ፡ ወዝናረ፡ ወልብሰ፡ ቀጠንተ፡ .

ሰፍሐ

I,1[vic. ጸፍሐ፡ , צָפַח , צָפָה ܛܦܰܚ صَفَحَ شَبَحَ سَبَحَ ሰብሐ፡ ; amh. ሰፋ፡ ] ይስፋሕ፡

B)transit.

b)expandere^lavel patefacere^laepistolam, ut ab omnibus legi possit; ἐκτιθέναι (bis).

c)protendere^lai.e. porrigere^la: ሰፍሐ፡ ክሣዶ፡ ወመተሩ፡ ክሣዶ፡ በሰይፍ፡

d)distendere^ladistorquendo: እንዘ፡ ይሰፍሕዎ፡ ሐቌ፡

e) Aethiops legit: πῶς ἁπλῶς σοι ἡ σάρξ μου ; ሰፍሐ፡ enim expandere^laidem valet quod ἁπλοῦν , ስፉሕ፡

f)extendere^la, protendere^la እኪተ፡ ; ምሕረተ፡ .

2)dilatare^la, latum facere^la πλατύνειν ; .

ክንፍ

, m. et fem. , et , ክነፍ፡ et አክናፍ፡ [ כָּנָף ܟܶܢܦܳܐ ܓܶܦܳܐ كَنَفٌ ] 1) ala^la, ሰፍሐ፡ ክነፊሁ፡ ; ; ይበቍል፡ ክነፊሆን፡ ; ; ; ; ; ; ዘዐቢይ፡ ክነፊሁ፡ ; angelorum ; ; ; ነሥኡ፡ ሎሙ፡ ክንፈ፡ ; naves እለ፡ ቦን፡ ክንፈ፡ ; venti ; ; : ለምጽዋት፡ ባቲ፡ አክናፍ፡ ዘወርቅ፡ ; alae Dei (quibus homines tegit et tuetur) ; ; ; ; አክናፈ፡ እግዚእ፡ .

2)pinna^lapiscis ; ; ; ; ; .

3)ora^la

a)vestis, lacinia^la, ከሠተት፡ ክነፊሃ፡

b)terrae, extremum^la: ክንፈ፡ ምድር፡ ; ; እምአርባዕቱ፡ ክነፊሃ፡ ለምድር፡ ; vallium .

ሰፍሐ

I,1[vic. ጸፍሐ፡ , צָפַח , צָפָה ܛܦܰܚ صَفَحَ شَبَحَ سَبَحَ ሰብሐ፡ ; amh. ሰፋ፡ ] ይስፋሕ፡

B)transit.

b)expandere^lavel patefacere^laepistolam, ut ab omnibus legi possit; ἐκτιθέναι (bis).

c)protendere^lai.e. porrigere^la: ሰፍሐ፡ ክሣዶ፡ ወመተሩ፡ ክሣዶ፡ በሰይፍ፡

d)distendere^ladistorquendo: እንዘ፡ ይሰፍሕዎ፡ ሐቌ፡

e) Aethiops legit: πῶς ἁπλῶς σοι ἡ σάρξ μου ; ሰፍሐ፡ enim expandere^laidem valet quod ἁπλοῦν , ስፉሕ፡

f)extendere^la, protendere^la እኪተ፡ ; ምሕረተ፡ .

2)dilatare^la, latum facere^la πλατύνειν ; .

ሰፍሐ

I,1[vic. ጸፍሐ፡ , צָפַח , צָפָה ܛܦܰܚ صَفَحَ شَبَحَ سَبَحَ ሰብሐ፡ ; amh. ሰፋ፡ ] ይስፋሕ፡

B)transit.

b)expandere^lavel patefacere^laepistolam, ut ab omnibus legi possit; ἐκτιθέναι (bis).

c)protendere^lai.e. porrigere^la: ሰፍሐ፡ ክሣዶ፡ ወመተሩ፡ ክሣዶ፡ በሰይፍ፡

d)distendere^ladistorquendo: እንዘ፡ ይሰፍሕዎ፡ ሐቌ፡

e) Aethiops legit: πῶς ἁπλῶς σοι ἡ σάρξ μου ; ሰፍሐ፡ enim expandere^laidem valet quod ἁπλοῦν , ስፉሕ፡

f)extendere^la, protendere^la እኪተ፡ ; ምሕረተ፡ .

2)dilatare^la, latum facere^la πλατύνειν ; .

ስፍሕ

(raro ሰፍሕ፡ )

1)extensio^la, latitudo^la, tractus^la( ጽፍሕ፡ ): ውስተ፡ ሰፍሐ፡ በሓውርት፡ τὸ πλάτος τῆς χώρας ; እለ፡ የሐውሩ፡ በስፍሐ፡ ምድር፡ ; እላስ፡ ወኵሎሙ፡ እለ፡ ምስሌኪ፡ ዘስፍሖሙ፡ ; τὸ κύτος ; ; ; Lit. Epiph.; ይኩን፡ ስፍሐ፡ ምጣኔ፡ ማእከለ፡ ቤት፡ ወቤት፡ ፲ወ፪መከየድ፡ F.N. 37.

2)res expansa^lavel extensa^la: ውስተ፡ ስፍሐ፡ ይብስት፡ ፀምር፡ እንዘ፡ ይወርድ፡ ጠል፡ Enc. (cfr. ); segmenta hostiarum expansa ; ስፍሓት፡

3)simplicitas^la, sincritas^la: ስፍሐ፡ ልብ፡

4)stamen^la(telae), στήμων -58; hom. Procli in ( ምሕን፡ ); .

ምንት መስዕ

interrog., ad res relatum (neutr.) quid?^la( gramm.§ 63; gramm.§ 147,b; gramm.§ 198,e). Plurali caret; ምንተ፡ , et in interrogatione recta et in obliqua usurpatur.

1)interrogativum: ምንት፡ ውእቱ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ወምንት፡ ባቍዑ፡ ወምንትኑ፡ ሠናይቱ፡ ወምንትኑ፡ እኪቱ፡ ; ምንት፡ እንከ፡ ረባሖሙ፡ ለክልኤሆሙ፡ ; ; ምንትኑ፡ ዛቲ፡ አበሳ፡ ; ; ምንትኑ፡ እላ፡ አህጉር፡ 3 ; ; utrum?^la ; ; ; ; ; ምንተ፡ ይመስል፡ ብእሲሁ፡ ; ; statui constr. subjunctum: አሰረ፡ ምንትኑ፡ ዝንቱ፡ .

a)Creberrime annexa particula interrogativa ኑ፡ intenditur: ምንትኑ፡ ; ; ; ምንትኑ፡ ዝንቱ፡ ; ; al.

b)saepe de qualitate rerum interrogat: qualis^la, quale?^la ምንት፡ ሕዝብከ፡ ἐκ ποίου καοῦ εἶ σύ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ( etiam d).

c)crebro de personis praeciatur, sive quia cujusnam generis et rationis sint interrogans nescit: ምንትኑ፡ እሉ፡ ; ; sive quia contemtim loquitur: ምንትኑ፡ ዝንቱ፡ ይብልዎ፡ τίς οὖτος; ; ምንትኑ፡ አንትሙ፡ እለ፡ τίνες ἔστε ὑμεῖς οἵ ; አነ፡ ምንት፡ አነ፡ ; ; ; ; ; ; .

d)quamvis ምንት፡ plurimis in locis substantivi vim teneat (unde locutionem: ምንት፡ ዕፁ፡ በኀበ፡ ረከብክሙ፡ ὑπὸ τί δένδρον; quae est arbor, sub qua … ?^la explicabis), tamen (secus ac መኑ፡ ) nomen vel sibi appositum haud aspernatur: ; ; ; ምንተ፡ ብነ፡ ክፍለ፡ ምስለ፡ ዳዊት፡ ; ምንተ፡ ረከብከ፡ ላዕለ፡ ገብርከ፡ አበሳ፡ ;

e)pronomen suffixum, cui sensus Dativi inest, assumit: ምንትከ፡ እሙንቱ፡ እሉ፡ ; ; .

f)cum aliis vocibus interrogativis omisso ወ፡ copulari potest: እፎ፡ ምንተ፡ πῶς ἢ τί; .

g)nota locutionem: ምንተ፡ ኮንከ፡ quid factus es^lai.e. quid est tibi?^la ; ; ; 1 ; ; et ምንት፡ ብኪ፡ ከመ፡ ትሰተዪ፡ .

h)nota locutionem: quid tibi est mecum^lanegotii? ምንት፡ ብከ፡ ምስሌየ፡ ; ; ; ; ; vel ምንት፡ ብየ፡ ምስሌኪ፡ .

i)de ምንት፡ et ምንተ፡ quare? cur?^laet de ምንት፡ cum praepp. infra.

2)indefinitum fit addito ኒ፡ , rarius ሂ፡ (rarissime sine ኒ et ሂ፡ , ut ); potissimum in enuntiationibus negativis usitatur: aliquid^la, aliquod^la; n. 188quod^la; quidquam^la, ullum^la; substantive usurpatur: ; ; ; ; al.; et adjective: ኢታንሥኡ፡ ምንተኒ፡ ጾረ፡ : ኢይትቃወማ፡ ምንትኒ፡ እኩይ፡ ; ምንትኒ፡ ሐሰት፡ ኢ፡ ; ; ; ; , et ipsis personarum nominibus attribuitur, ut: ምንተኒ፡ አንስተ፡ ኢያአምር፡ ; ከመ፡ ኢይንሣእ፡ ምንተኒ፡ ብእሲተ፡ Praefixo ወ፡ , ut: ወኢምንትኒ፡ significat: ne ullum quidem^laut ; ; ; ወአልቦ፡ ወኢምንትኒ፡ ; al.; praeterea ወኢምንት፡ vel ወኢምንትኒ፡ est nihil^la, nihil omnino^la: ; ሰፍሖ፡ ለመስዕ፡ ዲበ፡ ወኢምንት፡ ; ከመ፡ ወኢምንትኒ፡ ክዒወ፡ ደም፡ በኀቤሁ፡ ; ከመ፡ ወኢምንት፡ እሙንቱ፡ ; ; ; ; relatum ad tempus: ከመ፡ ወኢምንትኒ፡ ἐν στιγμῇ χρόνου . Nonnumquam ኢምንተኒ፡ adverbialiter usurpatur: nullo modo^la ; – Adverbialiter usurpantur

a) ምንትኑ፡ vel ምንት፡ quid? quomodo? cur?^la ; ; ; ምንትኑመ፡ ; Platt.

b) ምንተ፡ vel ምንተኑ፡ quid? quomodo? cur?^la ; ምንተ፡ ወለድከኒ፡ ; ; ; ; እምውስተ፡ ርኩስ፡ ምንተ፡ ይወጽእ፡ ንጹሕ፡ ; ; ; ; ; ; ; Praeterea nota, in locutionibus, quales sunt ምንት፡ አሥሐቃ፡ , ምንት፡ አቀመክሙ፡ quid eam ridere, vos stare fecit?^lai.e. cur risit? cur statis?^lafrequentissimis, pro nominativo ምንት፡ crebro ምንተ፡ reperiri: cur ridere eam fecit?^la(imperson.), ut ; p.

c) ለምንት፡ , ለምንትኑ፡

β)cui rei? quem in finem?^la ; ; ; ለምንትኑ፡ ዝንቱ፡ ወለምንትኑ፡ ዝክቱ፡ ; ; ; .

d) በምንት፡ , በምንትኑ፡ qua in re?^la ; qua cum re?^la ; qua in re^lai.e. unde?^la በምንት፡ ኣአምር፡ ; qua re^la( womit^de, wodurch^de?) ; ; qua ratione?^la ; al. pro vario praepositionis በ፡ usu. Nonnumquam በምንት፡ est ob quid? cur?^la ; ; τοιγαροῦν ( በምንትኑመ፡ ) .

e) በእንተ፡ ምንት፡ vel ምንትኑ፡ vel በበይነ፡ ምንት፡ quam ob rem? cur? quare?^la ; ; ; ; ; .

f) እስከ፡ ምንት፡ vel ምንትኑ፡ quousque? quamdiu?^la ; .

, plerumque m. , [amh. ምሥእ፡ ; arab. نَسْعٌ , نِسْعٌ , مِسْعٌ ]

1)aquilo^la, boreas^la ; ነፋሰ፡ መስዕ፡ τυφωνικός .

2)septemtrio^la, plaga septemtrionalis^la( βοῤῥᾶς , βορέας ): ሰፍሖ፡ ለመስዕ፡ ዲበ፡ ወኢምንት፡ ; ; ; እብሎ፡ ለመስዕ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; . – ( ab Aethiopibus መስዕ፡ ventus contra auctoritatem Graeci intrusus est). Memorabilis est versio loci ἐκτρέπων εἰς τὸ πρωΐ σκιάν ዘይመይጦ፡ ለብርሃን፡ መንገለ፡ መስዕ፡ . – De confusione vocis መስዕ፡ cum አዜብ፡ et ሰሜን፡ vid. ad et s.v. ሰሜን፡

masʿ

Grébaut
መስዕ፡ masʿ «Nord^fr» ― ሰሜን፡ Ms. BNFabb217, fol. 39r.
92

Leslau
መስዕ masʿ north^en, north wind^en, southwest wind^en, southeast^en 362b

ሰፍር

safr , ስፍር፡ sǝfr part of (place name) ግርማ፡ ሰፍር፡

ስፍንግ

, ስፍነግ፡ , ሰፍንግ፡ , ሰፍነግ፡ , σπόγγος spongia^la ; ( fem. ); ; ( masc. ; ሰንቡእ፡ ); ምድር፡ ተፈጥረት፡ በአምሳለ፡ ስፍነግ፡ እንተ፡ ትነብር፡ መልዕልተ፡ ማይ፡ – ( : ሰፍነግ፡ ዘ፡ ሐረንገዴ፡ ).

ልምሉም

1)virescens^la, germinans^la ; ዕፅ፡ ልምልምት፡ እንተ፡ ኢትወዲ፡ ; { ገብረ፡ ይቡሰ፡ ዕፀ፡ ልምሉመ፡ }.

2)recens^la, de uvis C; de pane: ( monachus^la) ደወየ፡ ወፈተወ፡ ኅብስተ፡ ልምሉመ፡

3)tener^la, lentus^la, mollis^la, lenis^la: ሎሰ፡ ጽቡረ፡ ልምሉመ፡ ἁπαλήν ; ሰፍነግ፡ ልምሉም፡ spongia mollis^la ; ናላ፡ ልምሉም፡ ውእቱ፡ በግዕዘ፡ ጠባይዕ፡ ὁ γὰρ ἐγκέφαλος φύσει ἐστὶν ἁπαλός ; ፈውሳት፡ ልምሉማት፡ medicamenta lenia^la ; de voce: ዐቃቤ፡ አንቀጸ፡ ምኔት፡ ይኩን፡ ልምሉመ፡ ቃል፡ ለርሑቃን፡ ወለቅሩባን፡ ወትሑተ፡ ጥቀ፡ ; { de sermone, ut: አስፈጦሙ፡ ወኄጦሙ፡ በነገረ፡ ልምሉም፡ }.

lǝmlum

Grébaut
ልምሉም፡ lǝmlum , ልምሉማን፡ lǝmlumān ; fem. ልምልምት፡ lǝmlǝmt , ልምሉማት፡ lǝmlumāt «verdoyant^fr, tendre^fr» ― ለምለም፡ Ms. BNFabb217, fol. 13v. Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 4.
25

Leslau
ልምሉም lǝmlum soft^en, tender^en, mild^en, smooth^en, flexible^en, delicate^en, fresh^en, verdant^en 315b

ስፍንግ

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose