Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

(vel እንግድዓ፡ ) , m. et fem. , እንግድኣት፡ [sec. Lud. dictum a pulsu vel palpitatione cordis (cfr. جَوْشٌ جُؤْشُوشٌ ); minus probandum videtur etymon, a F. E. Ch. Dietrich in Abhandlungen f. semit. propositum, a نجد ] n. 1204

1)pectus^la, bestiarum; ; ; ; ; hominum: ; ; አስተጋብኦ፡ እድ፡ ዲበ፡ እንግድኣ፡ ; ; ; (statuae); ; ; እንግድኣት፡ ; ( ጐድአ፡ ); ሰላም፡ ለእንግድኣኪ፡ ወለሕፅንኪ፡ ካልእታ፡ ወለአእዳውኪ፡ መንታ፡ I ; ኦእምኔከ፡ ሞት፡ እስመ፡ ኬድከ፡ በሰኰናከ፡ እንግድኣቲሆሙ፡ ለካህናት፡ ; pro animo^la: ብእሲ፡ ጸቢበ፡ እንግድኣ፡ በግዕዙ፡ ይጸልእዎ፡ ሰብእ፡ ; ብእሲ፡ ድኩመ፡ ኅሊና፡ ወጸቢበ፡ እንግድኣ፡ አብድ፡ ውእቱ፡ ; M.M. f. 108; አጥሪ፡ ትዕግሥተ፡ ወርሕበተ፡ እንግድኣ፡

2)thorax^la, lorica^la: ; ; ማኅበርተ፡ እንግድኣሁ፡ πτύξις θώρακος . – : እንግድኣ፡ ዘ፡ ደረት።

(Dillmann 1) ʾǝngǝdʾā , ʾǝngǝdʿā mind^en, intellect^en ወአርአዮ፡ ዘውስተ፡ ሕሊናሁ፡ ለ ፩፡ ሊቅ፡ ሊቀ፡ ማእምራን፡ ተዓይኒሁ፡ ዘያፈቅሮ፡ እምኵሎሙ፡ ሊቃውንቲሁ፡ በእንተ፡ ሠናይ፡ እንግልጋሁ፡ ወጥበበ፡ ቃሉ፡ ወራኅበ፡ እንግድዓሁ፡ ወኑኃ፡ መንፈሱ። ‘He revealed his internal thought to a learned man, chief of learned men of his court whom he loved more than any other of his learned men because of his pleasing congregation, the wisdom of his speech, his broad understanding and the elevation of his spirit^en’ 54 § 99 (ed.), 30–31 § 99 (tr.)

ምርፋቅ

(et መርፋቅ፡ ; ) , ምርፋቃት፡

1)locus accubitus^la: ይርፍቁ፡ በበ፡ ምርፋቃቲሆሙ፡ ; ; ; ርእሰ፡ ምርፋቅ፡ vel ምርፋቃት፡ πρωτοκλισία { primus^la} mensae locus^la ; ; ; ; ሰላም፡ ለእንግድዓኪ፡ ለእሳተ፡ መለኮት፡ ምርፋቁ፡

2)refectorium^lain monasteriis Lud.

3)convivium^la, compotatio^la(Belage): ኢይግበሩ፡ ምርፋቀ፡ ለስቴ፡ (53); የሐውር፡ ኀበ፡ ምርፋቃት፡ ;

4)i.q. መርፈቅ፡

ፍሕሶ

, Lud. „herba florem pulcherrimum purpureum, confertis foliis, rosâ majorem, proferens, paeonia^laut videtur“ n. 1348: ከመ፡ ፍሕሶ፡ ቀይሕ፡ σπαρτίον τὸ κόκκινον ; ; ሰላም፡ ለከናፍርኪ፡ ከመ፡ ፍሕሶ፡ ቀይሕ፡ At varias exhibent interpretationes

1) ፍሕሶ፡ ዘ፡ ጕተናማ፡ ጽጌ፡ ዘይሰመይ፡

2) ፍሕስ፡ ዘ፡ ፈትለ፡ ሐሪር፡ , quod mire convenit cum Gr. σπαρτίον funiculus.^la

ሰላም ተንበል

, m. et fem. (ut ; ; ), [ ܫܠܳܡ שָׁלוֹם سَلَامٌ ]

1)incolumitas^la, salus^la ; ; ሑር፡ በሰላም፡ ; በሰላም፡ የሐውር፡ ወበሰላም፡ ይትመየጥ፡ ; ; 2 reg. 3,24; ይዜንዎ፡ በእንተ፡ ሰላም፡ ; ; ከመ፡ ያእምር፡ ሰላሞሙ፡ ut cognosceret, quomodo valerent^la

2)pax^la( εἰρήνη ), quatenus est cum concordia^laet securitas^la, tum salus^laet felicitas^la, omnis generis bona ad bene et beate vivendum necessaria complectens, secundum usum loquendi biblicum.

a)sensu proprio: ገብረ፡ ምስሌሆሙ፡ ሰላመ፡ ; ; ; ; ንግበር፡ ሎቱ፡ ሰላመ፡ ; ፈነዉ፡ መልእክተ፡ በቃለ፡ ሰላም፡ ; ይኩን፡ ሰላም፡ ማእከሌነ፡ ; ; ; ትጼውዕዎሙ፡ በሰላም፡ ; ; ለሰላም፡ ; ፈነዉ፡ ኀበ፡ ጢጦስ፡ ይኅሥሡ፡ ሰላመ፡ እምኔሁ፡ ; ሰብአ፡ ሰላም፡ pacis amatores^la ; ዕደወ፡ ሰላምከ፡ ἄνδρες εἰρηνικοί σου ; ; ሰላመ፡ ይትናገሩኒ፡ ; ; ምክረ፡ ሰላም፡ βουλὴ εἰρηνική ; ይጸልኡ፡ ሰላመ፡ ; ; ; ገባርያነ፡ ሰላም፡ εἰρηνοποιοί pacifici^la .

b)sensu biblico: ; ; ; ብዙኅ፡ ሰላመ፡ ደቂቅኪ፡ ; ሰላም፡ በዲበ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ንርከብ፡ ሰላመ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ; ; ; ; n. 323 ; .

3)salus^lai.e. salutatio^la: ሰላም፡ ለከ፡ salus tibi! salve!^lacreberrime, ut in singulis Encomiorum Synaxarii strophis; ላዕሌሁ፡ ሰላም፡ (in commemoratione nominum Sanctorum) al.; ሰላመ፡ ገብርኤል፡ salutatio Gabrielis^la( Ave^la ) 33. 203; (ritu ordinationis absoluto) ያቅርቡ፡ ኵሉ፡ ሰላመ፡ ሎቱ፡ ( ለጳጳስ፡ ) ; አትልዎ፡ ሰላም፡ sequi facere salutem^laLud. ex

vel ተንባል፡ , nec non ተንብል፡ , m. , ተናብል፡ ( ), ተናብልት፡ , etiam ተንበላት፡ et ተንባላት፡ , nec non ተንብላን፡ (Deg.)

1)orator^la, interpres^la, legatus^la, πρέσβεις ተናብልት፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ἄγγελοι ; ; ; ὅμηρα ተንበላት፡ ; ተንባል፡ ; ሰላም፡ ለከ፡ (Thomae Apost.) ለብሔረ፡ ህንደኬ፡ መልአካ፤ እንዘ፡ ትከውን፡ ሎቱ፡ ተንባለ፡ ( ተንበለ፡ Lud.) ወኮቶሊካ፤ ለንጉሠ፡ ጎና፡ ሐነጽከ፡ በሰማይ፡ ታዕካ፤

2)intercessor^la, deprecator^la: ኄራን፡ ወተንብላን፡ እለ፡ ይስእሉ፡ ምሕረተ፡ ለውሉደ፡ ሰብእ፡ Deg.

3) ተንበላት፡ vel ተንባላት፡ (raro ትንባላት፡ ut ) „in specie vocantur Chalifae^lasive successores Muhammedis^la, qui semet رسول الله ( ተንበለ፡ አምላክ፡ ) dictitavit“ (Lud.), ut: እምቅድመ፡ ይንግሡ፡ ተንበላት፡ በግብጽ፡ ; እምሥጋዌ፡ እስከ፡ ተንበላት፡፮፻፲ወ፬ ዓመት፡ vel እምሰማዕታት፡ እስከ፡ ተንበላት፡ ፫፻፴ወ፰ Lud. e Comp. eccl.; ዓመተ፡ vel ሐሳበ፡ ተንባላት፡ Abush.; deinde in genere

4)Muhammedani vel Muslimi, ; ; ዐረብ፡ ተንባላት፡ ; ብሔረ፡ ተንበላት፡ ; ምስለ፡ ተንበላት፡ ወአይሁድ፡ ; ንጉሠ፡ ተንበላት፡ Lud. e V. S.; ነቢየ፡ ተንበላት፡ Etiam pro accipitur ተንበላት፡ , ut: ኮነ፡ አቡሁ፡ ተንባላተ፡ ወአውሰበ፡ ብእሲተ፡ ክርስቲያናዊተ፡ ; ለእመ፡ ዘመወ፡ ማእምን፡ አው፡ ማእምንት፡ በተንበላት፡ አው፡ ዘኢኮነ፡ ማእምነ፡ Kedr f. 81. n. 563

tanbal Muslim^en ወእምዝ፡ እምድኅረ፡ ፫ወርኅ፡ አዘዘ፡ ንጉሥ፡ ካዕበ፡ ይሰድዎ፡ ብሔረ፡ ደዋሮ፡ ውስተ፡ ሀገር፡ እንተ፡ ይብልዋ፡ ጻክራ፡ እስመ፡ ሃሎ፡ ህየ፡ መቃብረ፡ ተንበላት፡ ዘመኰንነ፡ ዓደል። ‘Then after three months, the king ordered again that they took him to the province Däwwaro, to a city called Ṣakra, because there was there the cemetry of the Muslims of the governor of ʿAdäl^en’ 81 l. 15-18 (ed.) , 70 l. 20-23 (tr.) ; አንሰ፡ ኢይበልዕ፡ ሥጋ፡ በዝ፡ ብሔር፡ እስመ፡ ሥርዐተ፡ ብሔርክሙ፡ ኢጥዑም፡ ለዜንዎ፡ እስመ፡ ትበልዑ፡ ክርስቲያን፡ ዘሐረዱ፡ ተንባላት፡ ወተንበላትኒ፡ ይበልዑ፡ ዘሐረዱ፡ ክርስቲያን፡ ‘As for me, I will not eat meat in this country because the habit of your country is not good (even) to recount, for you Christians eat what the Muslims butchered and the Muslims eat what the Christians butchered^en’ 46 (342) l. 4-6 (ed); 47 (343) l. 4-7 (tr.)

ምማቴ

ut videtur: maculoitas^la[e verbo መመተ፡ (a מוּם ܡܽܘܡܳܐ مُومٌ propagato?) formatum]

a)morbi vel vulnerum species, fortasse sugillationes^la, tumores lividi sub oculis^la: ምማቴ፡ ወግሕሡት፡ ይዳደቆሙ፡ ለእኩያን፡ ὑπώπια καὶ συντρίμματα συναντᾷ κακοῖς .

b)vitiositas^lain genere: ( Dei voluntas est una, hominum voluntates sunt variae^la) በእንተ፡ ዘውስቴቶሙ፡ ምማቴ፡ ወጽነት፡ ወውኅደተ፡ አእምሮ፡ ወድካመ፡ ጠባይዕ፡ ወብዝኀ፡ ሕማማት፡ – ad Prov.: ምማቴ፡ ዘ፡ ሐዘን፡ (sed vereor, ne auctores Voc.^latemere conjectaverint); : መመተ፡ ዘ፡ ሸሸ፡ (?).

mǝmmāte ‘debolezza^it’ ሰላም፡ ለከ፡ ሊባኖስ፡ ዘኮንከ፡ ብርሃነ፡ አእምሮ፡ ከሣቴ፡ ደቂቀከ፡ ዕቀብ፡ እምማቴ፡ ወአዘክር፡ ግፍዐ፡ ናቡቴ፡ ‘Salve a te, Libānos, che sei divenuto luce di sapere — rivelatore, proteggi i tuoi figli dalla debolezza, e fa ricordare l’offesa di Nabot^it’ 213 § 566 (ed.) , 123 § 566 (tr.) (‘«mǝmmāte » : termine raro, dal significato incerto {...}.’ 123 n. 2 )

Leslau
ምማቴ፡ mǝmmāte defect^en, (Lt) bruises^en; (T.M)panic^en, flight^en, affliction^en; (Sw. in D 161) sorrow^en, (K*) deficiency^en 347b

ተቅዋም

m. et fem. , ተቅዋማት፡

1)statumen^la, basis^la, fundamentum^la, ተቅዋማት፡ ὑποστηρίγματα ; መዓፁት፡ ወተቅዋማቲሁ፡ τὰ πρόθυρα καὶ οἱ ἧλοι .

2)in specie: statumen lucernae, candelabrum^la, lychnuchus^la: ማኅቶት፡ እንተ፡ ታበርህ፡ ዲበ፡ ተቅዋማ፡ ; ; ; ጽንዕት፡ ተቅዋም፡ ; 3 ; ( fem. ); ; ; ሰላም፡ ለከ፡ ሙሴ፡ ተቅዋመ፡ ሀገረ፡ ፈርማ፡

taqwām (Dillmann 2) lamp-stand^en ተቅዋመ፡ ማኅቶት፡ ፪ መብራህተ፡ ቀዋሚ፡ ፫ ‘2 piedistalli per lampade, 3 lampade su piedistallo,^it’ 43 VI l. 30–31 (ed.), 36 l. 30–31 (tr.)

Leslau
ተቅዋም taqwām basis^en, stand^en, position^en, place^en, pedestal^en, framework^en, lamp-stand^en, candelstick^en 456a

ግዕዝ

1)migratio^la

a)excessus^lamentis, ἔκστασις , ግዕዘ፡ ኅሊና፡ ; .

b)conversiones^lacoeli, ግዕዘ፡ ሰማይ፡ τροπαὶ οὐρανοῦ .

c): ii qui emigraverunt^la, secesserunt^la, liberi facti sunt^la. Hoc nomine ግዕዝ፡ populus Aethiopum, qui ex Arabia in Abyssiniam migravit, se ipse appellabat (cfr. አግዓዚ፡ ), I,4; 56 Deinde eodem nomine vocabantur

α)terra Aethiopum^lai.e. Abyssinia, sive ብሔረ፡ ግዕዝ፡ ; sive ግዕዝ፡ simplex, fem. , ut: ሰላም፡ ለከ፡ ቆመ፡ በቀልት፡ ወአርዝ፤ ዘፈረየተከ፡ ግዕዝ፤ ይስሐቅ፡ ጥቡዕ፡ ሰማዕተ፡ አምላክ፡ ዐዚዝ፤ ; እስከ፡ ዮም፡ ትትፌሣሕ፡ ግዕዝ፡ .

β)lingua Aethiopica^la, sive ልሳነ፡ ግዕዝ፡ sive ግዕዝ፡ simplex: ተዐልዋ፡ እምዕብራይስጢ፡ ኀበ፡ ግዕዝ፡ M.M. f. 49; ( ተተርጐመ፡ ).

2)plerumque m. , ግዕዛት፡ ( ; ). Sicut τρόπος vel ἀναστροφή

a)versandi vel agendi ratio^la, vita^la, mores^la, studium^la, sentiendi ratio^la, ingenium^la: በኵሉ፡ ግዕዝከ፡ ἀναστροφή ; ; ; ; ግዕዝኪ፡ τρόπος ; ዝኬ፡ ውእቱ፡ ግዕዞሙ፡ ( τρόπος pro τόπος ) ; βίος ግዕዝ፡ ዘእንበለ፡ ነውር፡ ; ἀγωγή ; ὁδός , ὁδοί , ታአምሩ፡ ግዕዞሙ፡ ለቴማን፡ ወእከዮሙ፡ ለሳባን፡ ; ይፈድዮ፡ ለሰብእ፡ በከመ፡ ግዕዙ፡ ; ዝንቱ፡ ውእቱ፡ ግዕዝኪ፡ እምንእስኪ፡ ; ; ኃጥእ፡ ዘክልኤቱ፡ ግዕዙ፡ ወምክዕቢተ፡ የሐውር፡ τρίβους ; ἡ ἔξοδος καὶ εἴσοδος ; ; ኵሉ፡ ሰብእ፡ ይረክብ፡ ዘከመ፡ ግዕዙ፡ ἔργα ; ἤθη ; ; ; ዘእንበለ፡ ግዕዝ፡ ἀθέμιτος 1 ; ὅρμημα ; διάνοια ; γνῶμαι ግዕዞሙ፡ ለረሲዓን፡ ; እለ፡ የሐውሩ፡ በግዕዞሙ፡ θελήματα ; ἐνθυμήματα ; ኀደጎ፡ በግዕዙ፡ በዘፈቀደ፡ διαβούλιον ; አልብየ፡ ዘከመ፡ ግዕዝየ፡ ἰσόψυχον ; እምልብሰቱ፡ ለሰብእ፡ ወእምሑረቱ፡ ወእምሠሐቁ፡ ይትዐወቅ፡ ግዕዙ፡ τὰ περὶ αὐτοῦ ; ; ለእመ፡ ኢኮነት፡ ከመ፡ ግዕዝከ፡ κατὰ χεῖρά σου ; ጠቢብ፡ በሥነ፡ ግዕዙ፡ ; እምነ፡ ግዕዙ፡ ያሜክርዎ፡ ለሰብእ፡ ; ለንኡስኒ፡ ወለዐቢይኒ፡ አሠኒ፡ ግዕዘከ፡ ወቃለከ፡ ; ኢትወልጥ፡ ግዕዘከ፡ μὴ ἀλλάξῃς σεαυτόν ; ወልድከ፡ ዘኢየሐውር፡ በግዕዝከ፡ ; ዘይቤለከ፡ ዐቢይ፡ ኦሆ፡ በሎ፡ ለግዕዙ፡ ; በግዕዘ፡ ልቦሙ፡ እኩይ፡ ; ; ; ዐርዮ፡ ግዕዝ፡ ὁμόνοια ; ብእሲ፡ ምስለ፡ ብእሲቱ፡ እለ፡ የኀብሩ፡ ግዕዘ፡ ; እምከመ፡ ዐረዩ፡ ግዕዛቲሆሙ፡ ; ውእቱ፡ እምሰብእ፡ ሠናያነ፡ ግዕዝ፡ Etiam pro variis aliis Graecorum vocibus usurpatur:

α) ላሕዎ፡ በከመ፡ ግዕዙ፡ κατὰ τὴν ἀξίαν αὐτοῦ ; κρίσιν .

β) δοκιμή .

γ) συνείδησις (conscientia vitae^lahoneste actae^la): ስምዐ፡ ግዕዝነ፡ ; በሠናይ፡ ግዕዝ፡ ; ; .

b)indoles^la, natura^la, essentia^la, ( Wesen^de) hominis: በኵሉ፡ ግዕዝክሙ፡ καρδίαις ; χάρισμα ; ኵሎሙ፡ እለ፡ ግዕዘ፡ (Platt ለግዕዘ፡ ) ነፍስቶሙ፡ ይገብሩ፡ οἱ κατὰ σάρκα ὄντες ; ; ; Dei: tres personae ይትወሐዱ፡ ለ፩ ዘውእቱ፡ ግዕዝ፡ Lud. e Mss. Colb.; ግዕዞሙ፡ ዘኢይትፈለጥ፡ Lit. Joh.

c)natura^la, indoles^larerum: ግዕዘ፡ ብሔር፡ ἴχνη ; ; ግዕዞን፡ ለአእባን፡ ; ሰማይ፡ ጥቀ፡ ሠናይት፡ ወብርህት፡ ፈድፋደ፡ በግዕዛ፡ ; ባሕር፡ ወለጠ፡ ግዕዞ፡ (cfr. ግዕዘ፡ ሰማይ፡ supra sub 1, b).

d)ratio^la, modus^la, in : ratione^la, ut: ከመ፡ ኢይትከየድ፡ (I ) ግዕዘ፡ ልስሐተ፡ ጼው፡ ግዱፍ፡ . n. 1189

3)In specie nomine ግዕዝ፡ , quatenus significat nativum^la, usitatum^la, simplex^la, appellantur

a)forma^lavel ordo literarum^laAlphabeti Aethiopici simplex^la, ut ሀ , ለ ( iis formis quae annexis vocalium notulis immutatae sunt, ut ሆ፡ ሂ፡ ሊ፡ al.).

b)primus e tribus canendi modis^la, quibus Abyssini in decantandis hymnis suis liturgicis utuntur ( ዕዝል፡ et አራራይ፡ ), communis^lavel simplex^la: ወእምዝ፡ ትብል፡ ጸሎተ፡ ቅዳሕ፡ ዘእምዳዊት፡ በዜማ፡ ግዕዝ፡ ; ; creberrime, ut: ህየንተ፡ ዕዝል፡ ዘነግህ፡ ግዕዝ፡ al.

ደለወ

I,1, ይድሉ፡ ,

I)Transit.: librare^la, pendĕre^la, ponderare^la, : እለ፡ ትደልውዎ፡ በመዳልው፡ ; ትደልዎ፡ ; ; ; ደሊውየ፡ ; ; እመ፡ ደለውከ፡ በመዳልው፡ ቃለከ፡ ; ድሉ፡ በመዳልው፡ ኀጣውኢነ፡ ; .

a)appendĕre^la: ወደለዉ፡ ዐስብየ፡ ; ደለውኩ፡ ሎቱ፡ ወርቆ፡ ; ደለውኩ፡ ሎሙ፡ ወርቀ፡ ወብሩረ፡ ; ; ;

b)perpendere^la .

c)aggravare^la, Lud. ex Hom. Chrys.

II)Intransit.: libratum, statera quasi comparatum ( etiam sub ተደልወ፡ ) i.e.

1)aequum esse^la, aequare^la, : አይደልዋ፡ ብሩር፡ ተውላጣ፡ οὐ σταθήσεται ἀργύριον ἀντάλλαγμα αὐτῆς .

2)congruum^la, commodum^la, aptum^la, idoneum esse^la, ለ፡ vel : ይገብር፡ ዘዘዚአሁ፡ ዘይደሉ፡ ለመልእክተ፡ ኵሉ፡ .

a)utilem^la, fructuosum esse^la, conducere^la, expedire^la, συμφέρειν , ኢይደልዎ፡ ለአብድ፡ ተድላ፡ ; አኮ፡ ኵሉ፡ ዘይደልዋ፡ ; ; ἀγαθόν μοι ; ሰምሮ፡ ሎቱ፡ ተግባሩ፡ ወደለዎ፡ ብሔር፡ ; neg.: ἀσύμφορον , ἄχρηστον εἶναι , ut: ከመ፡ ብሒእ፡ ኢይደልዎ፡ ለቍስል፡ ; p.; p.; ፍሬሆሙ፡ ኢይደሉ፡ ለበሊዕ፡ .

b)bonum^lavel jucundum esse^lasensibus: እንዘ፡ ይደሉ፡ ለከናፍርየ፡ ἱκανούμενος χείλεσι ( mundend^de) ; ትደልዎሙ፡ እመባልዕት፡ ሠናያት፡ .

3)decet^la, convenit^la, par^la, aequum est^la, debetur^la, dignus sum^la, Nomin. rei et ለ፡ pers. vel : ለከ፡ ይደሉ፡ ስብሐት፡ πρέπει ; ; ; ; ; ; ኵሉ፡ ዘይደሉ፡ ሊተ፡ καθήκει ; ; ὡραῖον , ይደልዎን፡ ኰንኖ፡ ለሢበት፡ ; ; καλόν , ኢይደልዎ፡ ብዒል፡ ; ἄξιος crebro: ; ; ; ; ; ; ; ; ዘሎቱ፡ ይደሉ፡ ቤት፡ αὐτοῦ ἄξιον οἴκημα ; ; አብእ፡ n. 1079 መባአ፡ ለእግዚአብሔር፡ በዘይደልወከ፡ ; ; ; ἱκανός ; praeterea: ; ; ኵሉ፡ ዘይደልዎ፡ ወዘኢይደልዎ፡ dignus et indignus^la ; ዘይደልዎ፡ ጵጵስና፡ qui episcopatu dignus est ; 309 ; ለእሉ፡ ኵሎሙ፡ ይደሉ፡ ፍትሐ፡ ሞት፡ ; etiam Infinitivi: ይደልዎሙ፡ መክፈልተ፡ ዚአሁ፡ ከዊነ፡ (v. ከዊን፡ ) ; ሰላም፡ ለከ፡ በርተሎሜዎስ፡ አቡነ፤ ዘደለወከ፡ በርትዕ፡ ኤጲስ፡ ቆጶሰ፡ ከዊነ፤ ; vel ለ፡ et Infin.: ደለዎ፡ ለርእይ፡ (v. ርእይ፡ ) dignus fuit qui videret ; ከመ፡ verbi: ይደልዎ፡ ከመ፡ ይንሣእ፡ ἄξιόν ἐστι λαβεῖν ; Platt; ; ይደሉ፡ ከመ፡ ኢይቅረብ፡ ዘእንበለ፡ ይነስሕ፡ ; crebrius : ; ; ; ; ; ዓዲ፡ ይደልወክሙ፡ እነጽር፡ እንከሰ፡ መሥዋዕተ፡ ; ; ; .

4)oportet^la, debeo^la, meum tuum ejus est^la, mereor^la, reus sum^la, ለ፡ pers. vel et Nomin. rei: ከመ፡ ይቅትሉ፡ ነፍሰ፡ ዘኢይደሉ፡ መዊት፡ ἃς οὐκ ἔδει ἀποθανεῖν ; vel ለ፡ et Infin., ut: ; ብእሲ፡ ቀታሌ፡ ነፍስ፡ ዘይደሉ፡ ለሞት፡ (qui mortis reus est) ; verbi: ይደልወነ፡ ንመጡ፡ ὀφείλομεν τιθέναι ; ; Chrys. crebro; vel ላዕለ፡ pers. et Nomin. rei: ደለወት፡ ላዕሌሁ፡ ደይን፡ (reus est judicio) ; ዘይደሉ፡ ላዕሌሁ፡ ቀትል፡ ( ተድኅነ፡ ); ዝንቱ፡ ውሳኔ፡ ሕግ፡ ይደሉ፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ( diese Bestimmung liegt allen ob^de, zu erfüllen^de) ; ይደሉ፡ ላዕሌሆሙ፡ ተፈልጦ፡ ; vel : vel ከመ፡ : . — Voc. Ae.: ደለወ፡ ዘ፡ ተገባው።

ተርፍ

crebrius ተረፍ፡ ,

1)reliqua pars^la, reliquum^lavel residuum^la, reliquiae^la, ; ; (v. ትራፍ፡ ); ወሀቦ፡ ለያዕቆብ፡ ተረፈ፡ ; ተረፍክሙ፡ ; ተረፈ፡ ዮሴፍ፡ ; ; ; ; ; ተርፈ፡ ቤተ፡ ይሁዳ፡ ; ተረፍ፡ እለ፡ ተረፉ፡ ; ዘርኦሙ፡ ወተረፎሙ፡ ; ተረፈ፡ መሳፍንት፡ ; ; ተረፈ፡ መዋዕሊከሙ፡ .

a)ultimus^la: ሰላም፡ ለከ፡ ተረፈ፡ ነቢያት፡ ሱቱኤል፤ እምድኅረ፡ ማእረር፡ ወቀሥም፡ ከመ፡ ፩አስካል፡

b) ተረፋት፡ libri Paralipomenon^la, 76( ትራፍ፡ ).

2)superfluum^la, abundantia^la, ; ; እምተረፈ፡ ልብ፡ ; ; ( ንትጋ፡ ); πλήρομα ; res superflua^lai.e. supervacua^la: n. 559 ዝንቱ፡ ኀሠሣ፡ ከመ፡ ተረፍ፡ ውእቱ፡ περισσόν τι τὸ ταῦτα ζητεῖν

3)id quod redundat^la, lucrum^la, usura^la, ; ; fortasse etiam . – Mira est versio vocis λῆμμα (qua LXX מַשָּׂא effatum divinum^lainterpretati sunt) ተረፍ፡ , ut: ተረፈ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; etiam ; An λῆμμα cum λεῖμμα confuderint?

ነቃዊ

sonans^la, vocem edens^lacujusvis generis, ut: ነቃዊ፡ ዶርሆ፡ cantans gallus^la Enc.; ሰላም፡ ለከ፡ ነቃዌ መጽሐፍ፡ ማዕነቅ፤ ፊቅጦረ፡ ( Victor^la, cantor Bibliorum^la, turtur^la) Enc.

መዋኢ

victor^la, vincens^la ; est epitheton ; ሰማዕታት፡ መዋእያን፡ Deg.; ; ; ገባሬ፡ ፀብእ፡ ይከውን፡ ፩ጊዜ፡ መዋኤ፡ ወ፩ጊዜ፡ ተመዋኤ። ከመዝ፡ ሥርዐተ፡ ዓለም፡ ; ሰላም፡ ለከ፡ አባዲር፡ መዋኢ። ሰብአ፡ ፀር፡ ወምክረ፡ ጸላኢ፡ Enc. መዋእያን mawāʾǝyān

Leslau
መዋኢ mawāʾi ( መዋእያን፡ mawāʾǝyān ) act. part. of ሞአ moʾa ; victor^en, victoriuos^en, conqueror^en 374b

ዘ

et ( gramm.§ 147; gramm.§ 169,5).

A): m. ዘ፡ , fem. እንተ፡ , እለ፡ qui^la, quae^la, quod^la.

1)De constructione hujus pronominis ( gramm.§ 201; § 202).

a)Formae pronominis secundum numeros et genera variantur, ut: ኢየሱስ፡ ዘተብህለ፡ ክርስቶስ፡ ; ምድር፡ እንተ፡ ኢኮነት፡ እንቲአከ፡ ; ; ; አጥባት፡ እለ፡ ኢሐፀና፡ ; ቢጾሙ፡ እለ፡ ውስተ፡ ካልእ፡ ሐመር፡ ; sed ubicumque nomen, ad quod referatur, praemissum est, ዘ፡ simplex (tamquam nota relationis generalis) sufficere potest, ut: አንስትያ፡ ዘኀረዩ፡ (quas) ; አባግዕ፡ ዘአልቦ፡ ኖላዌ፡ ; . (De እንተ፡ qui^lapro ዘ፡ vid. infra sub B,2).

b)Pronomen relativum in Accusativo positum esse, aut e contextu subintelligitur, ut: ቃል፡ ዘይቤሎሙ፡ ; ዐጸደ፡ ወይን፡ ዘወሀቦ፡ ለዮሴፍ፡ ; ; aut pronomine sive verbo sive notae Accusativi suffixo notatur: እብን፡ እንተ፡ መነንዋ፡ ; አሕዛብ፡ እለ፡ አውፅኦሙ፡ ; አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ . Genitivus pronomine ei nomini, a quo Genitivus pendet, suffixo notatur, ut: አመት፡ እንተ፡ ስማ፡ አጋር፡ ancilla^la(quae nomen ejus i.e.) cujus nomen Agar^la ; ሕዝብ፡ እለ፡ ኢትሰምዕ፡ ነገሮሙ፡ . Praepositiones pronomini relativo

α)vel (sicut in aliis linguis Semiticis) postponuntur eaeque pronomine suffixo (ad idem nomen ad quod refertur relato) munitae: ምድር፡ እንተ፡ ውስቴታ፡ ነበረ፡ terra^la(quae in ea i.e.) in qua habitaverat^la ; ; ; ዘመጻእኪ፡ ኀቤሁ፡ ad quem venisti^la .

β)vel (quamquam rarius) praemittuntur: ወኵሉ፡ ውስተ፡ ዘወድቀ፡ በድኖሙ፡ καὶ πᾶν ἐφ᾽ ὃ ἂν ἐπιπέσῃ ; በኵሉ፡ በዘአመከሮ፡ ; ሰይፍ፡ በዘይቀትለነ፡ ; ; ; ; ; ; ; ጽንዕ፡ በዘ፡ ይትዌከሉ፡ ረሲዓን፡ ; ; ; ; ; .

γ)denique et praemittuntur et suffixo munitae postponuntur: በዘቦቱ፡ ; ; ; ; ; . – Pronomini relativo, ubi ratione modo dicta complementum pronominis suffixi adjectum est, passim ለ፡ praefigitur, quo illud pronomen suff. ad referendum esse significetur: ለእለ፡ ውስቴቶሙ፡ ሀሎከ፡ ἐν οἷς σὺ εἶ ; ወቦ፡ ለዘወሀቦ፡ et erat cui dedit^la ; አልቦ፡ ለዘየኀፍሮ፡ nemo est quem vereatur^la(ne interpreteris: nemo est qui eum vereatur^la)

c)Praepositiones longiores quae secundum legem sub b,β dictam praeponendae erant, pronomini relativo postponere licet: ዘእምነ፡ (pro እምነ፡ ዘ፡ ) ; ; እለ፡ እምኀበ፡ ; እንተ፡ ኀበ፡ ; ዘኀበ፡ ; ; n. 1030 ዘእምአመ፡ .

d)nonnumquam in Accusativo loci et temporis, ponitur: መካን፡ እንተ፡ ὁ τόπος ἐν ᾧ ; ፭ ዓመት፡ ዘ፡ ἐν οἷς ; ; . . ; .

e)Enunciationem relativam ei nomini, cui apposita est, postponere non necesse est sed etiam praemittere licet, ut: ኢትእርዩ፡ ዘወድቀ፡ እክለ፡ . ; ; . Nec raro illud nomen attractione in enunciationem relativam transmittitur: ዛቲ፡ ይእቲ፡ ዳግሚትየ፡ ዘጸሐፍኩ፡ መጽሐፈ፡ (pro መጽሐፍ፡ ) ; ; ; ; ; ; (plura gramm.§ 201).

2)De significatione pronominis.

a), ubi nomen ad quod referatur non memoratum est exponitur

α)is qui^la, ejus qui^la, ei qui^laal.: ብፁዓን፡ እለ፡ ይላሕዉ፡ beati ii qui lugent^la ; ምንተ፡ እረግም፡ ዘእግዚአብሔር፡ ኢረገመ፡ (eum quem) ; ደመ፡ ዘቀተለ፡ (ejus qui) ; ዕሤተ፡ እንተ፡ ገበርኩ፡ ሠናይተ፡ praemium ejus quod feci boni ; ዘእለ፡ eorum qui^la ; ለእለ፡ ይፈቅዱ፡ ይትፈወሱ፡ አሕየዎሙ፡ (eos qui) ; ምስለ፡ እለ፡ ሞቱ፡ (cum iis qui mortui sunt) ; እእሪ፡ እክለ፡ ኀበ፡ እለ፡ ረከብኩ፡ ሞገሰ፡ (apud eos apud quos) .

β)quicumque^la, quisquis^la, ; ; ; ; ; ; ; , al.; ( ዘኮነ፡ col. 864); በዘፈቀድከ፡ ኰንን፡ ኪያየ፡ (quocumque modo volueris) ; et duplicatum ዘዘ፡ . At plerumque ኵሉ፡ ዘ፡ , ut: ኵሉ፡ ዘታሕተ፡ ሰማይ፡ ; ኵልክሙ፡ እለ፡ πάντες ὅσοι ; ; al. crebro.

γ)si quis^la: ዘርኢከ፡ እምውስቴቶሙ፡ ጠቢበ፡ ትልዎ፡ τίς σοφός ; αὐτῷ προσκολλήθητι ; ዘኪያሃ፡ አፍቀረ፡ አፍቀረ፡ ሕይወቶ፡ ; ; .

δ)qualis^la: እመ፡ ትገብር፡ ሠናየ፡ አእምር፡ ለዘ፡ ትገብር፡ τίνι ; ምንዳቤ፡ ዘኢኮነ፡ እምቅድመ፡ ዓለም οἵα ; mos ዘኢኮነ፡ እምቅድመዝ፡ Org.

ε)de ለእለ፡ quot^la, quotcumque^la ለለ፡ col. 25.

b) ዘ፡ crebro pronomine Latinorum neutro exponendum est: አልቦሙ፡ ዘይበልዑ፡ non habebant quod ederent ; ; ; ; al.; rarius እንተ፡ pro neutro usurpatur, ut: አድኅነኒ፡ እምእንተ፡ እፈርህ፡ ῥῦσαί με ἐκ τοῦ φόβου μου apocr.

c) ዘሂ፡ – ዘሂ፡ alius^la– alius^la ; ; ; ናሁ፡ እለሂ፡ – ወእለሃ፡ .

d)de ቦ፡ ዘ፡ vel ቦ፡ እለ፡ quidam^la, et^la ቦዘ፡ – ቦዘ፡ alius – alius^la ቦ፡ col. 481.

e)de አልቦ፡ ዘ፡ nullus^la, nihil^la አልቦ፡ col. 717.

f)de ከመዘ፡ quasi^la, tamquam^laet ዘከመ፡ sicut^la ከመ፡ col. 827.

g) ወዝኒ፡ ዘ፡ ; ; et plerumque ወዘ፡ quod autem ad id attinet quod^la ; ወዘኒ፡ ይቤ፡ ; ; ወዘሰ፡ ነገረ፡ ሞት፡ quod autem ad mortem attinet^la .

B)Conj.

1) ዘ፡

a)quod^la( daß^de)

α)ad complendam et exponendam notionem antea brevius significatam: ምንትኑ፡ ውእቱ፡ ዝንቱ፡ ዘአፍጠንከ፡ ረኪበ፡ ; ; ; . ; ; ; ; ; .

β)post interrogationem, ubi causa interrogationis exponitur: ምንተ፡ ኮንከ፡ ዘተማሕፀንከ፡ በምሥዋዕ፡ τί γέγονέ σοι ὅτι πέφευγας ; ; ; . ; .

γ)eo quod^la: አሕየውኪ፡ ነፍሰኪ፡ ዘአፍጠንኪ፡ ወሪደ፡ σπεύσασα .

δ)post verba impersonalia: ኢአከለክሙኑ፡ ዘረዐይክሙ፡ ; ; ምንተ፡ ይበቊዐነ፡ ዘነሐዩ፡ ; ; ; ደለወኒ፡ ዘአሕመምከኒ፡ ; ይመስለክሙኑ፡ ዘሐሰተ፡ ይብል፡ ; Dan. apocr. 13,6; ; ; n. 1031 ; .

ε)quod^la, quia^la: ነስሐ፡ እግዚአብሔር፡ ዘአንገሦ፡ ; ኣአኵተከ፡ ዘኢረሰይከኒ፡ ; ሴልየ፡ ዘርሕቀ፡ .

ζ)Ubi enunciationis pars quaedam cum negatione emphatice praemissa est, ejus praedicatum ope conjunctionis ዘ፡ adjicere amant: non est quod^la, ut: ኢኮነ፡ እንበይነ፡ ዝሙት፡ ዘእነሥኣ፡ ; አኮ፡ በኅብስት፡ ክመ፡ ዘየሐዩ፡ ሰብእ፡ ; ; ; nec non: አኮ፡ ዘሞተት፡ (non est quod i.e.) nequaquam mortua est^la ; ; et አልቦ፡ ዘትትጋአዙ፡ በፍኖት፡ .

η) ቦ፡ ዘ፡ vel ቦኑ፡ ዘ፡ num est quod?^la ; ; ; ( ቦ፡ col. 482) et አልቦኑ፡ ዘ፡ nonne est quod?^la .

θ) እፎ፡ ዘ፡ quomodo est quod^lasub. እፎ፡ col. 807.

ι) ሕቀ፡ ክመ፡ ዘእም፡ haud multum abfuit quin^la ሕቀ፡ col. 98.

b)cum^la, si^la, ; .

2) እንተ፡ a poëtis pro ዘ፡ usurpatur: quod^la, ut: ሰላም፡ ለከ፡ እንተ፡ ነበርከ፡ ዕቁደ፡ ; ሰላም፡ ለበርኳስስ፡ ከመ፡ ያርኁ፡ ወይዕጹ፤ እንተ፡ አድምዐ፡ ሢመተ፡ ለእግዚአብሔር፡ ውስተ፡ አንቀጹ፡ ; ሰላም፡ ለዩሐንስ፡ ወአቡቂር፤ እንተ፡ ነበሩ፡ ኅቡአ፡ በእለ፡ እስክንድርያ፡ ሀገር፤ ; ሰላም፡ ለአቃርዮስ፡ እንተ፡ ደለዎ፡ ርእይ፤ ; al. creberrime. Sed aliis in locis pro masc. ዘ፡ usurpatum videtur ( Lud. in 363), ut: ሰላም፡ እብል፡ ለብእሲ፡ ምእመን፤ እንተ፡ ይሰመይ፡ ጎልያን፡ ; ( ሰላም፡ ) ለረድአ፡ ጳውሎስ፡ ቲቶ፡ እንተ፡ አፍቀሮ፡ (sc. Paulus) ; al. ( እንተ፡ duarum syllabarum poëta maluit quam ዘ፡ monosyllabum. Si quis እንተ፡ idem quod እንዘ፡ esse putaverit, opponendum videtur, quod nulla ratio conspicua est, cur poëta እንዘ፡ uti noluerit).

3) ዘ፡ cum praepositionibus compositum,

a) በዘ፡

α)cum^la, dum^la: ወለደት፡ሎቱ፡ወልደ፡በዘረሥአ፡ ; ; ; ; quamvis^la .

β)ut^la( quo^la), sive consecutivum sive finale, plerumque : ( ὥστε ); ለምንት፡ ትትናገር፡ በዘ፡ ይሰምዑ፡ ሕዝብ፡ ; በዘ፡ ይረክበክሙ፡ እኩይ፡ τοῦ κακῶς εἶναι ὑμῖν ; ገብሩ፡ በዘ፡ ያምዕዑኒ፡ ; በዘ፡ ይትናዘዙ፡ εἰς παράκλησιν ; ; እሁቦሙ፡ ልበ፡ በዘ፡ ያአምሩኒ፡ τοῦ εἰδέναι ; ; ; ; ; ; ; ; ; rarius , ut .

γ)pro eo quod^la, .

b) እምዘ፡

α)ex quo^la(tempore): እምዘ፡ ተወልደ፡ ; እምዘ፡ ተፄወውነ፡ ; .

β)postquam^la, ( ubi^la, quum^la): እምዘ፡ ጌሠ፡ ; ; ; . ; ; ; ; ; , al.

α) በእንተ፡ ዘ፡ pro eo quod^lavel propterea quod^la ; ; ; .

β) ህየንተ፡ ዘ፡ loco ejus quod^la( cum^la) ;

γ) እንበይነ፡ ዘ፡ ideo quod^la

እለ፡ ʾǝlla associative referring to ‘X and his associates/followers’ መዓልተ፡ ይውዕል፡ እንዘ፡ ይሴአል፡ መጻሕፍተ፡ እምነ፡ ማእምራን፡ እለ፡ አባ፡ ሠርፀ፡ ድንግል፡ ላዕሌሆሙ፡ ሰላም፡ ‘Seine Tage verbrachte er damit, die Gelehrten, wie den Abba Śarṣa-Dengel und andere — das Heil sei über ihnen — nach den Schriften zu befragen^de’ 6 l. 4-6 (ed.) , 6 l. 9-11 (tr.) (‘Äth. ella . Hier nicht als Plural des Relativpronomens zu deuten (+ PN = die Leute des PN; übersetzt »os familiares«) sondern als Pluralmorphem vor Eigennamen mit der Bedeutung »Leute wie z.B. PN und Genossen; vgl. 3 l. 22, 28 (ed.) , 5 l. 27; 6 l. 4 (Ḥamalmāl et ses compagnons«).’ 6 n. 16 )

ረቦኒ

et ረቡኒ፡ , ῥαββονί , ῥαββουνί רבּוני magister mi^la ; ; ሰላም፡ ለከ፡ ገብረ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ ረቡኒ፡ Enc.

ሕንክ

; hanc vocem legi in Cod. Mus. Brit. XLIV ab initio, ubi terra Abyssiniae laudatur: እስመ፡ ድንግል፡ ይእቲ፡ ምድር፡ ወክዱን፡ ሕንክ፡ n. 109Quae lectio si bona est, equidem propono ሕንክ፡ explicare adolescentem^la, qui, experientia annorum imbutus, et prudentiae et verecundiae capax esse incipit (coll. חָנִיךְ , حَنِيكٌ ). – Forma ሐኒክ፡ ut videtur i.q. حَنِيكٌ legitur in Enc.: ሰላም፡ ለከ፡ ገብረ፡ ዮሐንስ፡ ቡሩክ። በምግባሪከ፡ ሐኒክ፡ sed sensus e contextu haud satis perspicuus est.

ሐዋርያ

(ut videtur, primitus et , deinde ) m. , ሐዋርያት፡ [hinc حَوَارِيٌّ ] cursor^la, viator^la: ከመ፡ እኩይ፡ ሐዋርያ፡ κακὸς ὁδοιπόρος ; πρόδρομος .

2)missus^la, legatus^la, nuntius^la, tabellarius^la: ἀπεσταλμένος ; ; ἄγγελοι ሐዋርያ፡ (coll.) ( ); ἄγγελοι ሐዋርያት፡ ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ፈነወ፡ ሐዋርያተ፡ ኀበ፡ vel ውስተ፡ ; ; ; φορολόγος ; ; βιβλιοφόροι ; .

3)In specie apostolus^la(Christi) ut ; ; ; ; al.; ለክርስቶስ፡ ስሙ፡ መሲሕ፡ በእንተ፡ ቅብአት፡ በከመ፡ ሐዋርያ፡ በእንተ፡ ሐዊሮቱ፡ ይሰመይ፡ ( καθάπερ ἀπόστολος κατὰ τὴν ἀποστολήν ) Cyr. c. – Hinc እንተ፡ ሐዋርያት፡ apostolica^la, (epitheton Ecclesiae) ; al., (et fidei^la, ut) ርትዕት፡ ወእንተ፡ ሐዋርያት፡ ሃይማኖት፡ Cyr. ad – Praeterea ሐዋርያ፡ (vel መጽሐፈ፡ ሐዋርያ፡ ) Apostolus^lasignificat Epistolas Novi Testamenti^laexceptis Paulinis, Lit., Lection., al. (ut ).

4)Caeterum non apostoli tantum ሐዋርያት፡ nominantur, sed etiam Jesus Christus^la ሐዋርያ፡ nomen gerit: ( ἀπόστολος ); ( πρόδρομος ); በሰማይ፡ ኀበ፡ ቦአ፡ ኢየሱስ፡ ሐዋርያ፡ እምቅድሜነ፡ Mavâs. 67. Nec raro nomine ሐዋርያ፡ alii quoque viri (apostolici) in ecclesia eminentes praedicantur, potissimum in Synaxario, ut ጢሞና፡ ሐዋርያ፡ ወረድእ፡ እምኍልቆሙ፡ ለ፸ወ፪ አርድእት፡ ; ሐዋርያ፡ እስጢፋኖስ፡ ሊቀ፡ ዲያቆናት፡ ; et ሐዋርያ፡ nonnumquam pro ሐዋርያዊ፡ usurpatur, ut ሰላም፡ ለከ፡ ፊላታዎስ፡ ሐዋርያ፤ ወሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘለእስክንድርያ፤ Enc.

for ጉባኤ፡ ሐዋርያት፡ , ጉቡኣን፡ ሐዋርያት፡ ጉባኤ፡ (TraCES)

ሎዛ

lozā , ሉዛ፡ luzā

Grébaut
ሎዛ፡ lozā , ሉዛ፡ luzā (place) Lōzā ( λουζά ) ሰላም፡ ለኪ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ሎዛ፡ ቤተ፡ ያዕቆብ። 33; ንግደትኪ፡ ቍስቋመ፡ እምሎዛ። 290.
40

Leslau
ሎዛ፡ lozā (, ) place where one gets help^en 322

Cross-references: also ሎዛን፡

ሐመር

(a Nr. I), fem. (rarius m. , ut ; ; ) አሕማር፡ , አሕማራት፡ , navis^lacujuscumque generis (inde a maxima usque ad scapham) ναῦς , πλοῖον , πλοιάριον : ; ; ( አሕማር፡ እለ፡ ቦን፡ ክንፈ፡ ); ; ; ; ; ; ( ረከበ፡ ሐመረ፡ ዘይነግድ፡ ); ; ; ; ; ; ; ( ሐመር፡ እንተ፡ ታንኮልል፡ ); ; ; ( ዘይነግድ፡ በሐመር፡ ባሕረ፡ ); ; ; ; ; ; አሕማረ፡ ተርሴስ፡ ; ; ሐመር፡ ንኡስ፡ ; ንእስት፡ ሐመር፡ ; ; አሕማራት፡ (vers. alt.); ሊቀ፡ ሐመር፡ ναύκληρος ; ነገሥተ፡ አሕማር፡ ; ሰብአ፡ ሐመር፡ Platt; ተሰብረት፡ ሐመርየ፡ ; ዘተሰብረ፡ በባሕር፡ ሐመሩ፡ qui naufragium fecit^la ; de puppi navis^la ; ; . – Navi comparatur ecclesia et Maria: ሰላም፡ ለኪ፡ ሐመር፡ ሐዳስ፡ እንተ፡ ትጸውሪ፡ ብዕለ፡ ዓለም፡ Mavâs. 38. n. 76– : ተንከተም፡ አርማስ፡ ሐመር፡ ዘ፡ መርከብ። ḥamar

Cross-references:

a) for ሰብአ፡ አሕማር፡ ሰብእ (TraCES, Grébaut)

b) for ሐዳፍያነ፡ አሕማር፡ ኀዳፍ፡ (TraCES, Grébaut)

ተረሳዪ

( III,1vel III,2) sese amiciens^la, ornans^la: ሰላም፡ ለኪ፡ ተረሳይተ፡ (v. ተረሳዪተ፡ ) ክብር፡ በዑጻፌ። ወቀናቲተ፡ ንጽሕ፡ አምሳለ፡ መክፌ፡ Enc.

ኪዳን

, m. et fem. , ኪዳናት፡

1)stipulatio^la, testamentum^la, μαρτύρια 4 ( ተካየደ፡ n. 1); ኪዳን፡ ዘጽኑዕ፡ διαθήκη ; መጽሐፈ፡ ኪዳን፡ (sc. Herodis moribundi) ; መጽሐፈ፡ ኪዳን፡ ዘእግዚእነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ፡ inscriptus est libellus Aethiopicus (exstat in Bibliotheca Stuttgartiensi et in Abbadiana Cod. LI. XC. CIC); Maria ornatur epitheto ኪዳነ፡ ምሕረት፡ ( testamentum gratiae^lavel misericordiae^la), ut: ሰላም፡ ለኪ፡ ኪዳነ፡ ምሕረት፡ II Sal. Mar.; 87; etiam de libris V.T. et : ኪዳን፡ ብሊት፡ ወሐዳስ፡

2)foedus^la, pactum^la, διαθήκη , et hominum et Dei: ኪዳንክሙ፡ ዘምስለ፡ ሲኦል፡ ; ; ; ; ዛቲ፡ ይእቲ፡ ኪዳኖሙ፡ እንተ፡ ኀቤየ፡ ; ነገረ፡ ኪዳን፡ ; ሕገ፡ ኪዳኑ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; ትእምርተ፡ ኪዳን፡ ; ኪዳነ፡ ጼው፡ ; እሠይም፡ ለከ፡ ኪዳነ፡ ; ; ; አነ፡ ሤምኩ፡ ኪዳነ፡ ኀበ፡ አበዊከ፡ ; እሁብ፡ ኪዳነ፡ ምስሌክሙ፡ ; ; ኣቀውም፡ ኪዳነ፡ ምስሌከ፡ ; ; ; ; አቀመ፡ ሎቱ፡ ኪዳነ፡ ሰላም፡ ; ; ኪዳነ፡ ተካየድኩ፡ ምስለ፡ ; ኪዳን፡ እንተ፡ ተሠርዐት፡ ሎሙ፡ ; እለ፡ ቦኡ፡ ውስተ፡ ኪዳን፡ ; ዐቀበ፡ ኪዳነ፡ ; ክሕዱ፡ ኪዳነ፡ ; vel ነሠተ፡ vel ኀደገ፡ vel መነነ፡ ; አይሁድ፡ እለ፡ መነኑ፡ ኪዳናተ፡

3)promissum, pollicitatio: ግበሩ፡ በከመ፡ ኪዳንክሙ፡ ; ኪዳናቲከ፡ ; ተካየዶሙ፡ ኪዳናተ፡ ከመ፡ ይክሐድዎ፡ ለኢየሱስ፡ ; ; ; al. creberrime.

kidān (Dillmann 2) pact^en ‘patto^it’ ወበረከቱ፡ ወጽንዐ፡ ትዕግሥቱ፡ ወሞገሰ፡ ኪዳኑ፡ የሀሉ፡ ምስሌነ፡ ‘La sua preghiera a la sua benedizione, la costanza delle sua pazienza e la grazia del suo kidān siano con noi.^it’ 2 § 4 (ed.), 2 § 4 (tr.); ወተካየድኩ፡ ኪዳነ፡ ምስለ፡ ሰብአ፡ ይእቲ፡ ሀገር፡ ወይእቲ፡ ደብር፡ በቅድመ፡ ኢዮስያስ፡ አቡየ፡ ከመ፡ ኢይባዕ፡ ውስተ፡ ምድሮሙ፡ እመሂ፡ መኰንን፡ አው፡ አፈ፡ መኰንን፡ ‘J’ai fait un pacte avec les gens de ce pays et de ce couvent devant mon père Iyosyās, [en promettant] que personne n’entre dans leur terre, ni le gouverneur, ni le procureur (afa) du gouverneur,^fr’ 26 l. 17–19 (ed.), 30 l. 2–5 (tr.) (‘«kidān»: propriamente «patto», come ben noto, è termine tecnico della agiografia etiopica; indica l’accordo stipulato tra Cristo ed il santo, in vita, sulla sua sorte terrena e post mortem, e sulle benedizioni concesse a coloro che pregheranno il santo e ne celebrerano il tazkār , la «commemorazione»; vd. CI-CII ; .’ 2 n. 9)

Leslau
ኪዳን kidān covenant^en, pact^en, treaty^en, testimony^en, alliance^en, will^en, testament^en, promise made by God to the Virgin^en 301a

ዳግም

( ) , fem. ዳግምት፡ iteratus^la, secundus^la, alter^la: ዳግም፡ ልደት፡ παλιγγενεσία ; ; ; ዳግም፡ ኦሪት፡ δευτερονόμιον ; ; ኦሪት፡ ዘዳግም፡ titulus Deuteronomii^lalibri biblici; ዳግም፡ ሞት፡ ; ; ; ዳግም፡ ብእሲ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ዘይነግሥ፡ ዳግመ፡ (qui regnabit secundus) ; admittit sicut alia numeralia: ; ; አዕቀጸኒ፡ ናሁ፡ ዳግም፡ ዮም፡ ; „nomini proprio additum distinguit homines ejusdem nominis“ (Lud.), ut: ሚናስ፡ ዳግም፡ i.e. Minas alter vel secundus (Alexandriae Patriarcha LXI) Sx. Enc.; nonnumquam successor^laalicujus, ut: ሰላም፡ ለክልስትያኖስ፡ ለዮናክንዲስ፡ ዳግሙ፡ Enc. (nam ክልስትያኖስ፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘሮሜ፡ ኮነ፡ ረድኦ፡ ለዮናክንዲኖስ፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘእምቅድሜሁ፡ ). Adv.

a) በዳግም፡

α)secundum^la, iterum^la, secunda vice^la: ἐκ δευτέρου ; τὸ δεύτερον ; ἐν τῷ δευτέρῳ ; ἔτι .

β)secundo loco^la .

b) ዳግመ፡ iterum^la, denuo^la, rursus^la, secundo^la ; ; ; ; ; ( ዳግም፡ rom.); ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; δίς ; እንከ፡ ዳግመ፡ ; ዓዲ፡ ዳግመ፡ ; ዳግመ፡ ካዕበ፡ ; ; ; ወካዕበ፡ የሐውር፡ ዳግመ፡ የአብስ፡ ; ኢ — ዳግመ፡ οὐκέτι non amplius^la ; ከመ፡ ኢይኩን፡ ዳግመ፡ አይኅ፡ ; ኢዳግመ፡ እንከ፡ .

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose