Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

, fem. ዐባይ፡ , m. ዐቢያን፡ , fem. ዐቢያት፡ , ዐበይት፡

1)magnus^la, bestia ; ; ; ; እብን፡ ዐበይት፡ ; ; ጥቅም፡ ዐቢይ፡ ; mons ; ሀገር፡ ዐባይ፡ ; arbor ; ብርሃናት፡ ዐበይት፡ ; domus ; ; cubiculum ; fluvius ; mare ; በረድ፡ ዐበይት፡ ; ; ዐበይት፡ መዋቅሕት፡ ; መጥባሕት፡ ዐቢይ፡ ; ሕዝብ፡ ዐቢይ፡ ; ; ዕሴት፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; በዓል፡ ዐቢይ፡ ; ; ተኣምራት፡ ዐቢያን፡ ወስቡሓን፡ ; ; ዐውያት፡ ዐበይት፡ ; ግብር፡ ዐበይት፡ ; እኪት፡ ዐበይት፡ ; ኵነኔ፡ ዐበይት፡ ; ; መቅሠፍት፡ ዐቢይ፡ ; ኀጢአት፡ ዐባይ፡ F.M. 6,1; caet.; raro junctum nominibus temporis, ut: ዐቢየ፡ ሰዓተ፡ .

a)vehemens^la, ut ventus: ; ; ; ዝናም፡ ዐቢይ፡ ; ድልቅልቅ፡ ዐቢይ፡ ; ማዕበል፡ ዐቢይ፡ ; ድቀት፡ ዐቢይ፡ ; ድንጋፄ፡ ; fletus ; ira ; timor ; gaudium ; tribulatio , al.

b)altus^la, de voce በዐቢይ፡ ቃል፡ ; Dan. apocr. 1,24; ; ; በዐቢይ፡ ፀዓዕ፡ ; ; ; de somno et tranquillitate: ናዋም፡ ዐቢይ፡ ὕπνος βαθύς ; ዛሕን፡ ዐቢይ፡ .

c)gravis^la, magni momenti^la: ዐቢይ፡ ዝነገር፡ ለነ፡ ; ; ; ; ; ; አኮ፡ ዐቢይ፡ ዝንቱ፡ ሊተ፡ እመ፡ አፍቀርክዎ፡ ; ዐቢይ፡ ውእቱ፡ ሊተ፡ እስመ፡ ዮሴፍ፡ሕያው፡ ; ; ; ; .

d)magnum vel magna i.e. magna facinora^la, magnalia^la: ይገብር፡ ዐቢየ፡ በኵለሄ፡ ; ገብረ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; .

e)magnus^la, de verbis insolentis vel superbi: አፉሁ፡ ይነብብ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; ዐቢይ፡ ነገር፡

f)Adv. ዐቢየ፡

α)valde^la ; ; .

β)alta^lavel clara voce^la: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ .

2)de personis,

a)magnus^lapotentia, dignitate, opibus al.: ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

α)de Deo: ; ; ; ; ; .

β)de sacerdote summo^la: ካህን፡ ዐቢይ፡ ; ; al.

γ)nobilis^la, procer^la, primoris^la, princeps^la: ትሑት፡ ምስለ፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; ዐቢይ፡ ወንኡስ፡ ; ; ; ; δυνάστης ; ዐበይት፡ ሰብእ፡ n. 988 ; ዐበይት፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዐበይተ፡ ተዓይን፡ ; ዐበይተ፡ ነገድክሙ፡ ; ; ዐቢያን፡ .

b)annis i.e. natu major^lavel maximus^la: አንተ፡ ዐቢይነ፡ πρεσβύτερος (crebrius ዘየዐቢ፡ ). Huc referenda videtur phrasis ዐቢይ፡ ክርስቲያን፡ Christiani^la( adulti^lavel maturi^la, ንኡስ፡ ክርስቲያን፡ catechumenis^lavel neophytis^la) ; ;

Cross-references: ● for ዐቢይ፡ ሕማም፡ ሕማም፡ (TraCES) ● for ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ ክርስቲያን፡ (TraCES)

ሕኑጽ

, aedificatus^la, exstructus^la, conditus^la, stabilitus^la: ; ; አህጉር፡ እለ፡ ሕኑጻት፡ አረፋቲሆን፡ ; ; ; ጥቅም፡ ዘሕንጽት፡ በእብነ፡ በረድ፡ ; .

ጥቅም

, m. et fem. (ut ; ) { , ትቀም፡ var.}, moenia^la, murus^laambiens vel muri^la: አረፋት፡ ወጥቅም፡ τεῖχος καὶ περίτειχος ; ; προτείχισμα ; አነ፡ እከውና፡ ጥቅመ፡ እሳት፡ ዐውዳ፡ ; የሐንጽ፡ ጥቅመ፡ ዐውደኪ፡ ; φραγμός ; ; χάρακες ; ኣአትት፡ ጥቅሞ፡ τοῖχον ; ወድቀ፡ ጥቅማ፡ ἐπάλξεις ; τεῖχος , τείχη ; ; ውስተ፡ አርእስተ፡ ጥቅም፡ ; ሀገር፡ ዘንኅለ፡ ጥቅማ፡ ; ; ; al. crebro; አረፍተ፡ ጥቅመ፡ ሀገር፡ ὀχυρώματα τείχους ; ; አህጉረ፡ ጥቅም፡ urbes^la( moenibus^la) munitae^la ; ; ; n. 1223vel አህጉር፡ እለ፡ ቦን፡ ጥቅመ፡ ; ; al.; ኢያሪኮ፡ ዕጹት፡ ይእቲ፡ ወጥቅም፡ ዘላዕሌሃ፡ ; ሀገር፡ ዘአልባ፡ ጥቅመ፡ . – Voc. Ae.^la: ጥቅም፡ ዘ፡ ግምብ፡

ጥቅበት

et suendi ars^la, sartura^la, assutum^la: በህየ፡ ተምህረ፡ ግብረ፡ እድ፤ ጽሕፈተ፡ ወጥቅበተ፡ ወኵሎ፡ ግብረ፡ ምንኵስና፡ ; .

ጥቅዐት

inflatus tubae^la, cantus buccinae^la, Lud. e Libr. Myst.

ጥቋሌ ጥቋሌ

et ጥንቋሌ፡ hariolatio^la, divinatio^la, ጠንቈለ፡

ሥራይ

, ሥራያት፡ , plerumque φάρμακον

1)medicamentum^la, medicina^la, pharmacum^la, malagma^la ; ; ሥራየ፡ ሕይወት፡ ; ፈውስ፡ ወሥራይ፡ ( συνούλωσις καὶ ἴαμα ); ሶቤሃ፡ ፈውሶ፡ ይከውነከ፡ ለሥጋከ፡ ወሥራየ፡ ለአዕጽምቲከ፡ ἐπιμέλεια ; ; μάλαγμα ሥራይ፡ ዘቀብእዎ፡ ; ; ይጠይእዎ፡ ሥራየ፡ . Hinc ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ medicamentarius^la, medicus^la ; ; -15; ; ; ; ዐቀብተ፡ ሥራይ፡ ; ; ; ዐቃብያነ፡ ሥራይ፡

2)venenum^la, veneficium^la, pharmacum^la, incantamentum^la ; ; ; ሥራያት፡ ; ; ; ; ; ማየ፡ ሥራይ፡ ; ጥበበ፡ ሥራይ፡ ; መጽሐፈ፡ ሥራያት፡ ; ይገብር፡ ግብረ፡ ሥራይ፡ ; ; . Hincveneficus^la, pharmacus^la, incantator^la, magus^la: ዘሥራይ፡ ; ; እለ፡ ሥራይ፡ ; ሰብአ፡ ሥራይ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሰብእ፡ ዘሥራያት፡ γόητες .

śǝrāy , ሥራያት፡ śǝrāyāt

Grébaut
ሥራይ፡ śǝrāy , ሥራያት፡ śǝrāyāt «médicament^fr, poison^fr» ― መድኃኒት፡ Ms. BNFabb217, fol. 51r.
127

Leslau
ሥራይ śǝrāy incantation^en, magic^en, charm^en, witchcraft^en, sorcery^en, enchantment^en, spell^en, poison^en, healing^en, medicine^en, cure^en, bandage^en
ዘሥራይ፡ za-śǝrāy ( እለ፡ሥራይ፡ ʾǝlla śǝrāy , ሰብአ፡ ሥራይ፡ sabʾa śǝrāy ) sorcerer^en, magician^en, wizard^en, enchanter^en 536a

Cross-references:

a) for ምግባረ፡ ሥራይ፡ ምግባር፡ (Grébaut)

b) for መፍትሔ፡ ሥራይ፡ መፍትሒ፡ (Leslau)

c) for ሰብአ፡ ሥራይ፡ ሰብእ፡ (Grébaut)

d) for አስማተ፡ ሥራይ፡ ስም፡ (Leslau)

e) for ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ዐቃቢ፡ (Leslau)

ጥበብ

, m. et fem. , ጥበባት፡

1)sapientia^la, prudentia^la, intelligentia^la, scientia^la, disciplina^la: σοφία ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al.; ; ; al.; መንፈሰ፡ ጥበብ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al. sexcenties; divina ; ; ; ; ; ጥበበ፡ ሰሎሞን፡ inscriptus est liber biblicus Sap.; φρόνησις ; ; ; ; ; al.; αἴσθησις ; σύνησις ; ; ; al.; πανουργία ; ጥበቢሃ፡ ለነፍስከ፡ ; ἐπιστήμη ; ; ; ; παιδεία ; ልሳነ፡ ጥበብ፡ ; σοφία τοῦ γραμματέως ; αἰνίγματα ; Joannes Apost. ornatur epitheto ባሕረ፡ ጥበባት፡ Deg.; Joannes Ap. ይትናገር፡ ህሉና፡ መለኮትከ፡ ወይፌክር፡ ባሕረ፡ ጥበባት፡ Lit. Jac. Sar. n. 1230

a)philosophia^la: ቤተ፡ ጥበብ፡ quae erat Athenis ; ጥበብ፡ ዘአፍአ፡ ( doctrina Christiana)

b)medicina^la: ተምህሩ፡ ግብረ፡ ጥበብ፡ ወኮኑ፡ ይፌውስዎሙ፡ ለድውያን፡ ;

c) ጥበበ፡ ከዋክብት፡ astronomia^la

2)peritia^la, ars^la, scientia^la: ጥበበ፡ ነገር፡ Platt; ἐπιστήμη medici ; artificis ; ቤት፡ እንተ፡ ተሐንጸት፡ በጥበብ፡ Enc.; ምሁር፡ በኵሉ፡ ጥበበ፡ ሥራይ፡ ወሰገል፡

3)consilium^lavel artificium callidi^la: ፈርሁ፡ ከመ፡ ኢይጠበቡ፡ ካልአ፡ ጥበበ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; መከረት፡ ጥበበ፡ Enc.; Enc.

ስሑት

errans^la, aberrans^la, errore captus^la, seductus^la: ስሑታን፡ πλανώμενοι ; (Deus) ጥበበ፡ ስሑታን፡ ; አብድ፡ ስሑት፡ ውእቱ፡ ወጠቢብሂ፡ ውእቱ፡ ዘይትጌሠጽ፡ እምካልኣኒሁ፡

ሰበከ

[non ad ሰብሐ፡ laudare, sed ad radices צוח صاح שׁוע ጸውዐ፡ צעק et זעק صخِب referendum videtur] ይስብክ፡

1)vociferari^la, exclamare^la, proclamare^la, praeconio edciere^la, praedicare^la, pronuntiare^la: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ κεκράξατε μέγα ; ስብኩ፡ ሎሙ፡ (var. ስበኩ፡ ) καλέσατε αὐτούς n. 362 ; κηρύσσειν ; ; ሰበከ፡ ቅድሜሁ፡ ; rei ስብኩ፡ ምሕልላ፡ ; διαβοᾶν ; καλεῖν ሰበኩ፡ ጾመ፡ ; ጥበበ፡ ስብክ፡ ; ለ፡ pers. alicui^la ( παρήγγειλε ); ትሰብክ፡ ሎሙ፡ ἀπαγγελεῖς αὐτοῖς ; vel de aliquo^la: ሰበከ፡ ሎቱ፡ ከመ፡ περὶ αὐτοῦ ; ይስብክ፡ ሎቱ፡ ዐዋዲ፡ ውስተ፡ መርሕበ፡ ሀገር፡ ; .

2)In specie: annuntiare^lavel praedicare^laverbum Dei, evangelium; vel rei: ; ይሰብኩ፡ ሎሙ፡ ሰላመ፡ ; ስብክ፡ ሎሙ፡ ; እስብክ፡ ግዕዛነ፡ ለፂውዋን፡ ; በከመ፡ { ሰበኩ፡ } ነቢያት፡ ; አቅደሙ፡ ሰቢኮ፡ ነቢያት፡ ከመ፡ ይመጽእ፡ ክርስቶስ፡ Deg.; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; εὐαγγελίζειν ; ; in libris ex Arabico translatis etiam cum በ፡ rei: ሰበከ፡ በህየ፡ በወንጌለ፡ ኢየሱስ፡ ; ; etiam Platt.

3)Ludolfum: obtestari^laaliquem: ኣምሕለከ፡ ወእሰብከከ፡ adjuro te et obtestor^la, sic passim in Ssal. Req.

ጥበብ

, m. et fem. , ጥበባት፡

a)philosophia^la: ቤተ፡ ጥበብ፡ quae erat Athenis ; ጥበብ፡ ዘአፍአ፡ ( doctrina Christiana)

b)medicina^la: ተምህሩ፡ ግብረ፡ ጥበብ፡ ወኮኑ፡ ይፌውስዎሙ፡ ለድውያን፡ ;

c) ጥበበ፡ ከዋክብት፡ astronomia^la

3)consilium^lavel artificium callidi^la: ፈርሁ፡ ከመ፡ ኢይጠበቡ፡ ካልአ፡ ጥበበ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; መከረት፡ ጥበበ፡ Enc.; Enc.

ጥበብ

, m. et fem. , ጥበባት፡

a)philosophia^la: ቤተ፡ ጥበብ፡ quae erat Athenis ; ጥበብ፡ ዘአፍአ፡ ( doctrina Christiana)

b)medicina^la: ተምህሩ፡ ግብረ፡ ጥበብ፡ ወኮኑ፡ ይፌውስዎሙ፡ ለድውያን፡ ;

c) ጥበበ፡ ከዋክብት፡ astronomia^la

3)consilium^lavel artificium callidi^la: ፈርሁ፡ ከመ፡ ኢይጠበቡ፡ ካልአ፡ ጥበበ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; መከረት፡ ጥበበ፡ Enc.; Enc.

ኮነ

I,1[proprie: erectum stare^la, Ges. thes. p. 665; كَانَ exsistit^la, accidit^la, fuit^la] n. 862 ኮነ፡ ( ; ; al.), ይኩን፡ ( ይኵን፡ passim), Imperat. ኩን፡ ( ኵን፡ )

1)accidere^la, evenire^la, fieri^la( geschehen^de): ዘከመ፡ ኮነ፡ τὸ γεγονός ; ; ደንገፁ፡ በበይነ፡ ዘኮነ፡ ; ; ; ለእመ፡ ከዊነ፡ ኮነ፡ ከመዝ፡ በመዋዕሊክሙ፡ ; ; ኀጢአት፡ ዘይከውን፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ; ; በከመ፡ ነበብኩ፡ ከማሁ፡ ይከውን፡ ; ዘእንበለ፡ ይኩን፡ ; ; ዘእምይእዜ፡ ይከውን፡ ; ዘሀሎ፡ ይኩን፡ ἃ δεῖ γενέσθαι ; እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ኮነት፡ ዛቲ፡ ; ; ዘኮነ፡ τὴν αἰτίαν ; (pro ): ኮነነ፡ በከመ፡ ፈከረ፡ ; በከመ፡ ኢተሐዘብኩ፡ ኮነኒ፡ ; saepe in locutione hac: ወኮነ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ኀበ፡ አብራም፡ ; ; ; ; ; saepe pro hebr. וַיְהִי vel וְהָיָה , sive ወ፡ sive omisso, ut: ; ; ; ; ; ; ; ወይከውን፡ ይእተ፡ አሚረ፡ al.; ለይኩን፡ ለይኩን፡ fiat! fiat!^la ; ; ; ; ለይኩን፡ በከመ፡ ትቤ፡ .

a)evadere^la, ratum fieri^la, impleri^la, de votis, promissis, vaticiniis, ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ; በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ; ; .

b)absolvi^la, confici^la, ; እምዝ፡ አብእዎሙ፡ ውስተ፡ መቃብሪሆሙ፡ ወትብል፡ ፫ ጸዋት፡ ወትጸርኅ፡ ፱ ጊዜ፡ እስከ፡ ይከውን፡ ({ bis es vorüber ist^de}, sepultura) ;

c)contingere^lai.e. succedere^laalicui (e voto), vel : ወኢኮኖ፡ ሎቱዝ፡ ; ወኢኮኖሙ፡ ;

2)fieri^la( werden^de)

a)exsistere^la, oriri^la, gigni^la ; ; ; ; ; ; ወኮነ፡ ጋእዝ፡ ; ; ; ; ኢይኩን፡ እንከ፡ ፍሬ፡ እምውስቴትኪ፡ ; ; ኵሉ፡ ኮነ፡ እመሬት፡ ; ኢየሱስ፡ ዘኮንከ፡ እምቤተ፡ ይሁዳ፡ Enc. Mar.

b)obtingere^la( zu Theil werden^de) vel : ወኮኑ፡ ሊተ፡ እምኔሃ፡ ፫ ውሉድ፡ ; ኢትከውነክሙ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

c)fieri aliquid^la, converti in aliquid^la( zu etwas werden^de), praedicati (passim ): ብርሃንከ፡ ጽልመተ፡ ኮነከ፡ ; እምከመ፡ ሞተ፡ ሰብእ፡ ይከውን፡ ክፍለ፡ ዕፄ፡ ; እግዚአብሔር፡ ረዳኢየ፡ ኮነኒ፡ ; ; ኮነ፡ ነዳፌ፡ ; ; ; ኮንኪ፡ ብእሲተ፡ ; ; ; ; ; ( ἐστράφη ); ; ቦዐርከ፡ ዘጸላኤ፡ ይከውነከ፡ ( μετατιθέμενος ) ; ( τρεπόμενος ); ዘሌሊት፡ መዓልተ፡ ይከውኖ፡ ; ; ; ; ; crebro in locutione: ወኮነቶ፡ ብእሲቶ፡ ; al.; መንፈቀ፡ ሌሊት፡ ከዊኖ፡ ; ; አቅደመ፡ ስምዐ፡ ከዊነ፡ እስጢፋኖስ፡ Mavâs. 4; ኢትፍቅድ፡ ከዊነ፡ መኰንነ፡ ; ለ፡ praed.: ; ናሁ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ኮኖሙ፡ ለጽእለት፡ ; vel ውስተ፡ , ut: ይእቲ፡ ኮነት፡ ውስተ፡ ርእሰ፡ ማእዘንት፡ ; ከመ፡ ( fieri instar^laalicujus i.e. ei similem^la), ኮኑ፡ ከመ፡ አእዱገ፡ ገዳም፡ ; ; ኮኑ፡ ከመ፡ ዘኢተፈጥሩ፡ ; ; .

α)aliquis factus est aliquid i.e. accidit ei^laaliquid, expertus est^laaliquid: ኢያእመረት፡ ዘኮነ፡ ምታ፡ ; ; እለ፡ ከመዝ፡ ኮኑ፡ ; ; መንተ፡ ኮንኪ፡ ; ; ; ; ; ; ምንተ፡ ኮንክሙ፡ ይእዜ፡ ; ኮንኩ፡ ከመ፡ n. 863 ; .

β)vertitur^laalicui aliquid in rem, vel ei imputatur tamquam^la: ይከውነከ፡ ጌጋየ፡ ነቢበ፡ ብዙኅ፡ ነገር፡ λογισθήσεται ; ጥበበ፡ ይከውኖ፡ (v. ይትሐሰብ፡ ሎቱ፡ ) ; ; ; ; .

3)esse^la, raro i.q. exsistere^la( dasein^de, vorhanden sein^de), ut: ; እስመ፡ ኢኮኑ፡ ( ደቂቃ፡ ) ὅτι οὐκ εἰσίν (v. ኢሀለዉ፡ ); ; plerumque ad copulandum subjectum et praedicatum, quod ubi nomen ( vel ) est, in poni solet (quamquam passim Nominativus occurrit, ut in locutione ; ኢኮነ፡ ሠናይ፡ ወኢኮነ፡ አዳም፡ ትኩን፡ ታቦተ፡ እግዚአብሔር፡ ኀበ፡ ባዕድ፡ ). Crebro usurpatur, ubi enunciationis copula pronominalis variis de causis non sufficit, ut: ኩን፡ መሓሬ፡ ; ትከውኖ፡ ከመ፡ መጽሄት፡ ዝሕልት፡ ; ይከውኑ፡ ዘአምላክ፡ ; ; እመ፡ ጠቢበ፡ ኮንከ፡ ለርእስከ፡ ጠቢበ፡ ትከውን፡ ለቢጽከ፡ ; ; ምድር፡ ከመ፡ ገነተ፡ ትፍሥሕት፡ ኮነት፡ ; ኢይክል፡ ኵሎ፡ ከዊነ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; በከዊነ፡ ሕዝቡ፡ ቅዱስ፡ ; ; (ubi ignominia te afficiunt, Deum invoca) ወሶቤሃ፡ ይትዌለጥ፡ ኀሳርከ፡ እምከዊነ፡ ኀሳር፡ ኀበ፡ ከዊነ፡ ክብር፡ ; ከመ፡ ኢኮነ፡ ውእቱ፡ ክርስቶስሃ፡ ; ; ; ; ; ; ; አኮኑ፡ ጽልመት፡ ይእቲ፡ ( ዕለት፡ ) ወኢኮነት፡ ብርሃነ፡ ; ተቀብረ፡ በሀገረ፡ ዳዊት፡ ወኢኮነሰ፡ ውስተ፡ መቃብረ፡ ነገሥት፡ ; ; ኢኮነ፡ ከመዝ፡ ; ; ወኮነ፡ አይኅ፡ ላዕለ፡ ምድር፡ አርብዓ፡ ዕለተ፡ ; ; ; ; ; ; ; ዘይከውን፡ is qui futurus est^la ; ዘይመጽእ፡ ወዘይከውን፡ በደኃሪት፡ ; ; .

a)Aliis verbis praemittitur

α) ኮነ፡ Imperfecto verbi, ad significandum Imperfectum Latinorum: ኮነ፡ ይገብር፡ fuit conficiens^lai.e. conficiebat^la ; ; ኮነ፡ ይጐይይ፡ ወትረ፡ ; ኮነ፡ ያወትር፡ ; ኮነ፡ ያመልክ፡

β) ኮነ፡ Perfecto, ad significandum Perfectum vel Plusquamperfectum Latinorum: ኮንኩ፡ ኢነበብኩ፡ ቃለ፡ ጽድቅ፡ ; አስቴር፡ ዘኮነ፡ አክሶይሮስ፡ አውሰባ፡ ; እስከ፡ ፍጻሜሁ፡ ለዘ፡ ኮኑ፡ ወጠኑ፡ al. (maxime in libris ex Arabico translatis).

γ) ይከውን፡ vel ይኩን፡ Imperfecto vel Subjunctivo, ut: ይኩኑ፡ ያምልኩ፡ adoraturi sint^la .

b)est alicui^lares i.e. habet^larem ( einem gehören^de), ለ፡ pers., ut ; ; ; ማእዱ፡ ለከ፡ ትኩን፡ ; ኵሉ፡ ንዋዩ፡ እምድኅረ፡ ምንኵስናሁ፡ ይከውን፡ ለምኔት፡ F.N. 10.

c)esse in rem^lavel rei^la( zu etwas dienen^de, gereichen^de), ለ፡ rei: ; ; ወይከውን፡ ፍሬሁ፡ ለሲሳይ፡ ወቈጽሉ፡ ለፈውስ፡ ; ; (pro ) i.e. alicui^la, ut: ወይኩንከ፡ ለዐጸደ፡ ወይን፡ ; vel rei et (pro ): ወትከውኖ፡ ዕቅፍተ፡ 1 ; አሮን፡ ይኩንከ፡ ነቢየ፡ ; ; ; ኢይከውነከ፡ ምክሐ፡ (v. ለምክሕ፡ ) ; etiam ከመ፡ rei ( pro^la, loco^la): ኩኖ፡ ለእጓለ፡ ማውታ፡ ከመ፡ አቡሁ፡ .

d)versari in^laaliqua re, በ፡ , ut: በሣልሲት፡ ዓመት፡ ይኩን፡ (poenitens) በጾም፡ ወበጸሎት፡ F.M. 5,8; ዘኮነ፡ በሐዊረ፡ ፍኖት፡ F.M. 32,1; ከመ፡ እኩን፡ ቦቱ፡ ἵνα εὑρεθῶ ἐν αὐτῷ .

e)constare^la

α)manere, firmum esse: በቃሉ፡ ይከውን፡ ኵሉ፡ σύγκειται ; ነገር፡ ዘተናገርክሙ፡ ኢይከውን፡ (v. ኢይቀውም፡ ) ἐμμείνῃ .

β)de pretio, : ኮነ፡ ርእሰ፡ አድግ፡ ፶ ሰቅለ፡ ብሩር፡ caput asini erat quinquaginta siclis^la ; n. 864 በ፡ , ut: መስፈርተ፡ ስንዳሌ፡ በሰቅል፡ ትከውን፡ .

f) ዘኮነ፡ vel ዘኮነ፡ ከዊኖ፡ (v. ከዊነ፡ ) quicumque fuerit^la, quicumque^lavel ullus^la( irgendwelcher^de): ዘኮነ፡ ; ዘኮነ፡ ንዋይ፡ πᾶν σκεῦος ; ; ጠዐም፡ እክለ፡ ዘኮነ፡ ; በዘ፡ ኮነ፡ ከዊኖ፡ ὅ τι οὖν ἂν ᾖ ; ዘይቀሥጥ፡ እምቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ዘኮነ፡ ከዊነ፡ Clem. f. 161; ; ወእመሂ፡ በዘኮነ፡ ከዊኖ፡ መግባረ፡ እኩይ፡ (sive quocumque facinore malo) ; ; Clem. f. 133; ; ; እመኒ፡ ገብር፡ አው፡ ሐራዊ፡ አው፡ ነዓዊ፡ ወዘኮነ፡ ከዊኖ፡

4)Significatui esse^lasignificationes quaedam secundariae et speciales admiscentur:

a)est i.e. (factum est quod fieret necesse erat) satis est^la, sufficit^la, ; (pro : alicui^la): ኮነከ፡ አከለከ፡ ἱκανούσθω σοι ; ; ይኩንክሙ፡ ለክሙ፡ ; ይከውነክሙ፡ ( እምይእዜ፡ ) ; Infin. in Nom. vel : ኮነክሙ፡ ዐሪግ፡ ; ኮነክሙ፡ ዐዊዶቶ፡ ; verbi (quae loci interpretatio magis placet, quam est quod^la); ኮንየ፡ (sub ኮን፡ ).

b)fieri potest^la: እፎ፡ ይከውን፡ ነቢብ፡ እምኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልሳን፡

c)est alicujus^la, meum^la, tuum^la, decet^laaliquem, vel ለ፡ pers.: ኢኮነ፡ ለክሙ፡ አእምሮ፡ ፍትሕ፡ ; ኢኮነ፡ ለክሙ፡ ታእምሩ፡ መዋዕለ፡ ወአዝማነ፡ ; ኢኮነ፡ ለነ፡ ወለክሙ፡ ዘነሐንጽ፡ ቤተ፡ አምላክነ፡ ; ኢይከውነከ፡ ከመ፡ ትዕጥን፡ .

d)permissum est^la, licet^la( ἔξεστι , ἔστι ): ገብረ፡ ዘኢይከውን፡ ; ; suff. (pro ) vel ለ፡ , ut: ኵሉ፡ ይከውነነ፡ ; እስመ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ፡ ኢኮነ፡ ለክርስቲያን፡ ; Infin. sive in , ut: ዘኢይከውን፡ ገቢረ፡ ; ; ; ; ; ; ; sive praemisso ለ፡ , ut: ዘኢይከውኖሙ፡ ለበሊዕ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , sive praemisso እምነ፡ (negativo): ; verbi: ኢይከውን፡ ንደዮ፡ ; ; ; ; ; ከመ፡ verbi: ; Rel. Bar.

e)expedit^la, conducit^la: ለከ፡ ይከውነከ፡ ትሕምም፡ ወለቤትከሂ፡ σοὶ συμφέρον ἐστὶ θλιβῆναι ,

ጠበ

et ጠበበ፡ I,1[ طَبَّ ܛܰܒ ] ይጥበብ፡ ይጥብብ፡

1)sapere^la, sapientia praeditum esse^la, sapientem^lavel prudentem esse^lavel fieri^la: ጥበቡ፡ σοφίσθητε ; ጥበብ፡ ወኀሊ፡ ; እጥብብ፡ ; ጠበብኩ፡ ; ዘጠበበ፡ በሕዝቡ፡ ; ይጠቡ፡ ; ይጥበቡ፡ ; በዝንቱ፡ ይትመካሕ፡ ዘይትሜካሕ፤ ጠቢብ፡ ወያእምር፡ ኪያየ፡ ; n. 1228 ይልህቅ፡ በአእምሮ፡ ወበጥቦ፡ (legendum videtur ጠቦ፡ ) ; comparative: sapientiorem^lavel prudentiorem esse^lavel fieri^la: ጠበብከ፡ አንተ፡ σοφώτερος ; suff. (aliquo): አልቦ፡ ዘይጠብበከ፡ , vel እምነ፡ ( ጠበ፡ et ጠበበ፡ ); አንተኑ፡ ትጠብብ፡ እምዳንኤል፡ ; ; ; ; .

a)intelligentem^la, doctum^la, eruditum^la, disciplina imbutum esse^lavel fieri^la: ትጥበብ፡ vel ትጥብብ፡ παιδεύεσθαι ; ; ኢይጠብብ፡ አምጣነ፡ ሕያው፡ ውእቱ፡ ; እለ፡ ይፈቅዱ፡ ይጥበቡ፡ (v. ይጥብቡ፡ ) ; ምንትኑ፡ ይጠብብ፡ τί σοφισθήσεται ; γνῶσις .

b)philosophari^la: አርእየኒ፡ እስኩ፡ ዘጠበ፡ እንዘ፡ ሕሙም፡ ውእቱ፡ ወጽዑር፡ δεῖξόν μοι τὸν ἐν αὐτῷ τῷ πάθει φιλοσοφοῦντα (pluries).

c)resipiscere^la, sobrium esse^lavel fieri^la: ጥበቡ፡ ወአጥብቡ፡ ልበክሙ፡ νήψατε ; ; ; ጠበ፡ ንጉሥ፡ እምዕንባዜሁ፡ Gad. T.H.

2)peritum^la, gnarum esse^lavel fieri^larei, በ፡ rei: ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; ከመ፡ ይጥበቡ፡ (v. ይጠበቡ፡ ) በኪኖሙ፡ ; rei: እለ፡ ይጠብቡ፡ ኪያሃ፡ ( ለመጻሕፍት፡ )

3)in malam partem: callidum^la, astutum esse^la, ; .

ጠበ

et ጠበበ፡ I,1[ طَبَّ ܛܰܒ ] ይጥበብ፡ ይጥብብ፡

c)resipiscere^la, sobrium esse^lavel fieri^la: ጥበቡ፡ ወአጥብቡ፡ ልበክሙ፡ νήψατε ; ; ; ጠበ፡ ንጉሥ፡ እምዕንባዜሁ፡ Gad. T.H.

3)in malam partem: callidum^la, astutum esse^la, ; .

ጥበብ

, m. et fem. , ጥበባት፡

a)philosophia^la: ቤተ፡ ጥበብ፡ quae erat Athenis ; ጥበብ፡ ዘአፍአ፡ ( doctrina Christiana)

b)medicina^la: ተምህሩ፡ ግብረ፡ ጥበብ፡ ወኮኑ፡ ይፌውስዎሙ፡ ለድውያን፡ ;

c) ጥበበ፡ ከዋክብት፡ astronomia^la

3)consilium^lavel artificium callidi^la: ፈርሁ፡ ከመ፡ ኢይጠበቡ፡ ካልአ፡ ጥበበ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; መከረት፡ ጥበበ፡ Enc.; Enc.

ጥበብ

, m. et fem. , ጥበባት፡

a)philosophia^la: ቤተ፡ ጥበብ፡ quae erat Athenis ; ጥበብ፡ ዘአፍአ፡ ( doctrina Christiana)

b)medicina^la: ተምህሩ፡ ግብረ፡ ጥበብ፡ ወኮኑ፡ ይፌውስዎሙ፡ ለድውያን፡ ;

c) ጥበበ፡ ከዋክብት፡ astronomia^la

3)consilium^lavel artificium callidi^la: ፈርሁ፡ ከመ፡ ኢይጠበቡ፡ ካልአ፡ ጥበበ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; መከረት፡ ጥበበ፡ Enc.; Enc.

ጥበብ

, m. et fem. , ጥበባት፡

a)philosophia^la: ቤተ፡ ጥበብ፡ quae erat Athenis ; ጥበብ፡ ዘአፍአ፡ ( doctrina Christiana)

b)medicina^la: ተምህሩ፡ ግብረ፡ ጥበብ፡ ወኮኑ፡ ይፌውስዎሙ፡ ለድውያን፡ ;

c) ጥበበ፡ ከዋክብት፡ astronomia^la

3)consilium^lavel artificium callidi^la: ፈርሁ፡ ከመ፡ ኢይጠበቡ፡ ካልአ፡ ጥበበ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; መከረት፡ ጥበበ፡ Enc.; Enc.

ክቡት

occultus^la, abditus^la, celatus^la, arcanus^la, clandestinus^la: መድፍን፡ ክቡት፡ ; ; ጥበብሰ፡ ክቡት፡ ወመዝገብ፡ ዘኢያስተርኢ፡ ; ; ; ኅቡእ፡ ወክቡት፡ ( abstrusus^la, Lud.) ; አንቀጽ፡ ክቡት፡ ( geheime Thüre ) – Adv. ክቡተ፡ occulte^la, clam^la, ; ; Enc.

ቆመ

I,1[ קוּם ܩܳܡ قَامَ ] ይቁም፡ stare^la, se sistere^la n. 452 ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ቆመት፡ በእግረ፡ ሰብእ፡ ዲበ፡ ምድር፡ ; አዕማደ፡ ወርቅ፡ ዘይቀውሙ፡ በዲበ፡ ምክያደ፡ ብሩር፡ ; ቁም፡ ውስተ፡ አንቀጸ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ; ቆሙ፡ ቅድመ፡ እግዚአብሔር፡ ; παραστήσονται ; ; ከመ፡ ኢይቁም፡ ውስተ፡ መካንከ፡ ; ቁም፡ ላዕሌየ፡ ; ; ቆመ፡ ማእከለ፡ – ወማእከለ፡ ; ; አፍአ፡ ይቀውም፡ ; ይቀውሙ፡ በፍርሀት፡ . Passim loci, ut: ኢየሱስ፡ ይቀውም፡ ሐይቀ፡ .

a)stare^lai.e. positum esse^la ; ; እመ፡ ቆመ፡ አረፋቲሃ፡ ; ; በ constitutum esse^lain re, niti^lare ; ; ; ; .

b)consistere^la, insistere^la, subsistere^la, inhiberi^la, de iis, quae antea movebantur: ; ; ; ; ; ; አኮኑ፡ በእዴሁ፡ ቆመት፡ ፀሓይ፡ ; ; ; ቁም፡ ምስሌየ፡ ; ; ; አንቅዕተ፡ ማያት፡ ይቀውሙ፡ ወኢይውሕዙ፡ ; ; ; ቆመ፡ ዝናም፡ እምነ፡ ሰማይ፡ ; (afflictus transeunti inclamat:) ቁመኒ፡ ቁመኒ፡ በእንተ፡ እግዚአብሔር፡ (c. suff. ) ; ቁም፡ subsiste^la(in legendo) i.e. pausam fac^laOct. Aeth. P. ; .

c)adstare^la, circumstare^la ; ; ; ; .

d)locum tenere^la, persistere^la( fugere), ከመ፡ ትቁም፡ ውስተ፡ ፀብእ፡ ; ቅድመ፡ ; ; ; ; ; ;

e)perstare^lai.e.

α)perdurare^la, constare^la( bestehen ) ; ; ; ; ; ኪዳንክሙ፡ ኢይቀውም፡ ; ; ሃይማኖትሰ፡ ለዓለም፡ ትቀውም፡ ; ; ይቀውም፡ ስሙ፡ ለትውልደ፡ ትውልድ፡ 9; ; ; ; ; .

β)perseverare^la: ቁም፡ በሥርዐትከ፡ ; ; ኢትቁም፡ በነገር፡ እኩይ፡ ; .

γ)manere^la ; ይቀውም፡ ምስሌከ፡ ; ሐሠር፡ ቅድመ፡ ዐውሎ፡ ዘኢይቀውም፡ ; ቁመኒ፡ ; ( mane me^la).

δ)ratum esse^lavel fieri^la ; ; ; ; ; ዘመኑ፡ ቃል፡ ይቀውም፡ ; ኢይቀውም፡ ትእዛዙ፡ ejus^latestamentum irritum est^la .

ε)confirmari^la: ወቆመ፡ ግብሩ፡ ὠρθώθη .

ζ)exsistere^la: ዘእንበለ፡ ትቁም፡ ምድር፡ ; ; oriri^la እምነ፡

f)praepositum esse^la, praeesse^la, ላዕለ፡ ; ለ፡ ; ; de patriarcha Alexandrino ዘቆመ፡

g)resistere^la, insurgere^la, obsistere^la ላዕለ፡ , ut: ትቀውሙ፡ ላዕለ፡ ነፍስየ፡ ; ; ; ; ; .

h)assistere^la, adesse^laalicui protegendo^lavel defendendo^la, ለ፡ ut ; (cfr. ); እቀውም፡ ለዛቲ፡ ሀገር፡ ; ; vel : ጥበብየ፡ ቆመተኒ፡ ; ቁሙኒ፡ በፍኖት፡

i)foras stare^lai.e. segregari^la እምነ፡ vel አፍአ፡ እምነ , ut: ይቁም፡ እምቤተ፡ ክርስቲያን፡ ; ; ; ; ; ይቁም፡ ἀφοριζέσθω ( ቅዉም፡ et ተቀውመ፡ ; etenim poenitentes^la ይቀውሙ፡ አፍአ፡ እምቤተ፡ ክርስቲያን፡ ). n. 453

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose