Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

, plerumque m. , ቆባራት፡ [ كَفْرٌ كِفْرٌ caligo^lanoctis^laa كَفَرَ abscondit^la, texit^la: קְבַל tenebrae^la, caligo^la] caligo^la, tenebrae^la, caligo nubium^la, γνόφος ; ; ; ዕለተ፡ ጽልመት፡ ወቆባር፡ ; ; ; ; ; ; ; ; κονιορτός ; ; አድባረ፡ ቆባራት፡ እለ፡ ክረምት፡ .

ፋሲካ

, rarius ፋስካ፡ , πάσχα , φασέκ ( etiam ጳሲካ፡ et ፍሥሕ፡ ) pascha^la,

1)agnus^lapaschalis^laJudaeorum: ወጠብሑ፡ ፋሲካ፡ ; ; ; Ex; 12,27 ; ; ; ( ፋስካ፡ ); .

2)festum^lavel tempus^lapaschatis^la,

b)Christianorum

α) πάσχα σταυρώσιμον , ሰቡዐ፡ ፋሲካ፡ (67).

β)plerumque πάσχα ἀναστάσιμον , ሰሙነ፡ ፋሲካ፡ (67); ዕለተ፡ ፋሲካ፡ (dies resurrectionis) ; ; Deg.; በፋሲካ፡ ኦሪት፡ ኢይግበሩ፡ ፋሲካ፡ ወንጌል፡ Sx. Enc.; etiam ጾም፡ ; in Computo Eccl. ፍሥሕ፡ σταυρώσιμον et ፋሲካ፡ ἀναστάσιμον distingui solet.

ፍዳ

, plerumque m. , retributio^la: ዓመተ፡ ፍዳ፡ ኵነኔሃ፡ ለጽዮን፡ .

a)praemium^la, remuneratio^la: የዐስየከ፡ ፍጡነ፡ ፍዳ፡ ጽድቅከ፡ ; ; ለምንት፡ ይፈድየኒ፡ ዘንተ፡ ፍዳ፡ ; .

b)poena^la, vindicta^la, ultio^la, judicium^la: ἀνταπόδοσις , ἀνταπόδομα ; n. 1380 ; ; ፍዳ፡ ኀጢአቶሙ፡ ይገብእ፡ ላዕለ፡ ርእሶሙ፡ ; ; ዕለተ፡ ፍዳ፡ ; ; ; ያገብእ፡ ለነ፡ ፍዳሃ፡ ; ፍዳ፡ ደም፡ ንጹሕ፡ ይገብእ፡ ላዕሌክሙ፡ ; በቀል፡ ወፍዳ፡ ; ; ; ἐπαγωγαί , ምሉእ፡ ፍዳሁ፡ ዲበ፡ ቤቱ፡ ; ; ἐκδίκησις , ፍዳሆሙ፡ ለኃጥኣን፡ ዕፄ፡ ; ዕለተ፡ ፍዳከ፡ ; ; ἐπισκοπή ; ἀντιμισθία ; ይረክብ፡ ፍዳሆሙ፡ δίκην τίσουσι ; κρίσις ; 1 ; num sit ዘይትሐበየኒ፡ እምፍዳ፡ ምግባርየ፡ ዘግሩም፡ ጥቀ፡ Org.; አመ፡ አኀዝዋ፡ (feminam) ወአቅረብዋ፡ ለፍዳ፡ (judicio) Enc.; (etiam Enc., ubi Lud. significationem meritum^lastatuit, significatio poena^lamerita sufficit).

c)In et st. constr. usurpatur loco praepositionis pro^la, ἀντί ; ; nec non ህየንተ፡ ዘ፡ … ፍዳ፡ a poëta novatur propterea^laquod^la, ut: ህየንተ፡ ዘአፍቀርኮሙ፡ ፍዳ፤ Enc. – : ፍዳ፡ ዘ፡ ብድራት፡

ፍዳ

, plerumque m. , retributio^la: ዓመተ፡ ፍዳ፡ ኵነኔሃ፡ ለጽዮን፡ .

a)praemium^la, remuneratio^la: የዐስየከ፡ ፍጡነ፡ ፍዳ፡ ጽድቅከ፡ ; ; ለምንት፡ ይፈድየኒ፡ ዘንተ፡ ፍዳ፡ ; .

እምነ

separ., cujus forma abbreviata et inseparabilis est እም፡ ( gramm.§ 164,3). In libris mss. antiquioribus: እምነ፡ , in recentioribus እም፡ frequentius occurrit. Pro እምነ፡ antiquitus usitatum erat እምኔ፡ ut F. Pronomina suffixa ope vocalis ê^lasibi subjungit, ut እምኔየ፡ , እምኔከ፡ al. ( gramm.§ 167,3), rarissime sine ê^la, ut እምኖሙ፡ . Forma እም፡ si verbo a litera መ፡ incipienti praefigitur, ም non bis sed semel tantum exscribitur, ut እምነ፡ ሞቱ፡ vel እሞቱ፡

1)significat discessum^la, distantiam^la, separationem^laab aliquo: a^la, de^la, ex^la: የኀልቁ፡ ኃጥኣን፡ እምድር፡ ; ; ; ; ; ተዘርዉ፡ ኵሉ፡ ሕዝብ፡ እምኔሁ፡ ; ; አይቴ፡ አሐውር፡ እመንፈስከ፡ n. 192 ; በዐሡር፡ መዋዕል፡ እምኮሬብ፡ ; ኢኮኑ፡ ርሑቃነ፡ እምድር፡ ; . Frequentissimus est hic praepositionis usus post verba absentiae, distantiae, separandi, recedendi, fugiendi, mittendi, removendi, rapiendi, revertendi, mutandi, prohibendi, deficiendi et aberrandi, desistendi, cessandi, exinaniendi, quiescendi, occultandi; huic usui vicinus est usus post verba timendi, cavendi, nec non expergiscendi, convalescendi et medendi, purgandi.

a)praemittitur nominibus loci et spatii, ut significet non tantum directionem, unde aliquid veniat vel fiat, ut እምርሑቅ፡ e longinquo^la ; ; እለ፡ እምቅሩብ፡ οἱ ἐγγίζοντες ; እምላዕሉ፡ ; እምሥራቅ፡ ፀሐይ፡ ወእስከነ፡ ዐረብ፡ al., sed etiam partem vel regionem, a^laqua vel versus^laquam aliquid sit: ; ; እምፀጋሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; etiam praepositiones compositas: እምቅድመ፡ , እምድኅረ፡ , እምታሕተ፡ ; nec non terminum, trans quem sit vel a quo incipiat aliquid: ላዕሉ፡ እምኔሁ፡ ; አፍአ፡ እምጥቅም፡ ἔξωθεν τοῦ τείχους ; ውስጠ፡ እምነ፡ መንጦላዕት፡ ; እምነ፡ – እስከ፡ inde a – usque ad^la ; ; ; .

b)nota locutionem adverbialem: መካን፡ እመካን፡ e loco in locum^la, ut: ዘይትፋለስ፡ ሀገር፡ እምሀገር፡ ( infra a): sed etiam እመካን፡ መካነ፡ e loco in locum^la, ut: መልአ፡ ምድረ፡ ስብሐቲሁ፡ እምወሰን፡ ወሰነ፡ implevit terram gloria tua a finibus ad fines^la Enc.

c)nonnumquam, omisso verbo removendi vel prohibendi, in structuris praegnantibus እምነ፡ eundem significatum habet, qui ei post verba prohibendi convenit; dixeris eum negativum^laet sejunctivum^la: ተፈጽመ፡ አፈ፡ አራዊት፡ እምነቢብ፡ obturatum est os bestiarum^la(prohibitus) a loquendo^lai.e. ute ne loquerentur^la ; ; ተገመንኩ፡ እምኔከ፡ polluta sum tibi^la(interdicta) ; etiam ሐሰ፡ ; ኀደረ፡ ህየ፡ እምዔሳው፡ ወልዱ፡ habitavit ibi, procul a filio suo^la ; ; ; { ; ( በሃም፡ ); ( ፅሩዕ፡ ); F.N. 10,8 ( የዋሂ፡ ).

d)post verba carendi^la, ut አጽምአ፡ ; M.M. f. 36 ጽሙእ፡ ; nec non varia exempla sub ጾመ፡ et ጾም፡ }.

2)significat egressum^lae loco, persona, re: ex^la, ab^la: ፃእ፡ እምነ፡ ምድርከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; . Frequentissimus est hic usus, potissimum post verba egrediendi, surgendi, germinandi, expellendi, extrahendi, eripiendi, al. Deinde adhibetur denotandis

b)materiae, ex^laqua aliquid fit vel componitur: ; ; ; ; ; .

c)initio^la, a quo aliquid exorditur: Platt; ; ;

d)auctori, a^laquo aliquid factum est: ; ; ; ; verbo passivo: እምኔሁ፡ ተቀጽዑ፡ ዐናብርት፡ ; ; . Memorabile est compistum በእምነ፡ , quod in Cyr. satis frequenter occurrit, alias a me quidem nusquam repertum est: ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ወቦቱ፡ ἐν αὐτῷ καὶ δι᾽ αὐτοῦ ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ወበእምኔሁ፡ ተፈጥረ፡ πάντα δι᾽ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται ; ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ቆመ፡ πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηκε ; አብ፡ ይሁብ፡ በረከቶ፡ በእምኔሁ፡ ለወልድ፡ διανέμει ὁ πατὴρ δι᾽ υἱοῦ τὰ ἀγαθά ; al.

f)causae remotiori^la: propter^la, ob^la, prae^la: ; ; ; ; ; ; ; እምዐቢይ፡ ረኃብ፡ ; እምግርማከ፡ ; እምፍርሀት፡ ጐዩ፡ ; ; ; ; ; ; potissimum post verba, quae affectum animi significant, ut: ኀፈረ፡ , አንከረ፡ , ተፈሥሐ፡ al.

g)rarius causae instrumentali^laut ; .

h)normae^lavel causae^la, e qua judicatur, cognoscitur: ; ; ; ; .

i)fonti^la, unde aliquid petitur ; ; ; ; ; ; ; .

k)conditioni^la, in qua tamquam in fundamento nitens aliquis agit: ; .

3)significat partem^laex toto exemtam: ፩ እምኔሆሙ፡ ; መኑ፡ እምክልኤሆሙ፡ ; ክልኤቱ፡ እምኔክሙ፡ ; ; ; .

a)omisso vocabulo numerum definienti, significat: aliquid^la, aliquid^la, aliqua pars^la, ut: ሰይጣን፡ ይወዲ፡ እምኔክሙ፡ ውስተ፡ ሞቅሕ፡ e vobis^laaliquot^la ; 2 ; ; ዘይጸውር፡ እምኵሉ፡ በረከተ፡ ግብጽ፡ gestans^laaliquid e bonis Aegypti^la ; ; ; ; .

b)partitive satis frequentatum est post verba ነሥአ፡ , ወሀበ፡ , ኀርየ፡ , በልዐ፡ , ሰትየ፡ , ተርፈ፡ , አትረፈ፡ , መልአ፡ , ጸግበ፡ et ea quae similem habent significatum.

c)hoc እምነ፡ partitivum etiam aliam praepositionem sibi praemissam tolerat, ut: ይቤ፡ አረጋዊ፡ ለእምጠቢባን፡ uni e sapientibus^la

4)usurpatur comparative^la: prae^la; quam^la; et comparativo et superlativo denotando adhibetur; et cum adjectivis participiisque et cum verbis conjungitur: ዐቢይ፡ እምነ፡ major quam^la ; ; ; ሠናይት፡ እምአንስት፡ pulcherrima mulierum^la ; ; ትጠብብ፡ እምኵሉ፡ አርዌ፡ ; ; ; ያፈቅሮ፡ እምነ፡ diligebat cum magis quam^la ; እምኵሉ፡ ጽድቅ፡ ትመውእ፡ ὑπὲρ πάντα νικᾷ ἡ ἀλήθεια ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ ; ; ; (20); እምነ፡ ክልኤሆሙ፡ ብእሲት፡ እንተ፡ ሠናይ፡ ልባ፡ -27.

a)post እምነ፡ comparativum alias praepositiones et genitivi notam ( ዘ፡ ), quae secundum enuntiationis structuram rei comparatae praemittendae erant, omittere licet: ; , quamquam etiam retineri possunt: ይኄይስ፡ ነቢር፡ ውስተ፡ ገዳም፡ እምስለ፡ ብእሲት፡ መግእዝት፡ ; ; .

b)hoc eodem እምነ፡ vel እም፡ duae enuntiationes integrae inter se comparari possunt; quod ubi fit, እምነ፡ conjunctionem potius quam praepositionem dixeris (quae idem valet quod እምነ፡ ዘ፡ ): ንደቅ፡ ውስተ፡ እደ፡ እግዚአብሔር፡ እምንደቅ፡ ውስተ፡ እደ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , al.

5)Transfertur ad tempus^la: inde a^la, ex^la, abhinc^la: ; ; ; ; ; እምትካት፡ ; እምዓለም፡ ; እምይእዜ፡ ; እምቅድመ፡ ዓለም፡ inde ab initio mundi^la ; ; እምኔሁ፡ deinde^la ; ; እምዝ፡ post haec^la, deinde^la, deinceps^la, tunc^la, tum^la ; ; ; ; al. ( ዝ ; አሜሃ፡ , ሶቤሃ፡ ); እምዘ፡ et n. 194 እምአመ፡ ex quo^la(tempore) ; ; ; al. ( ዘ፡ ); ; ( አመ፡ ); እምነ፡ statim post^la ; እምሰሚዐ፡ ቃሉ፡ audita ejus voce^la In specie nota

a) ትውልድ፡ እምትውልድ፡ generatio alia post etiam^la ; ; ዕለተ፡ እምዕለት፡ ; et indecl. ዕለት፡ እምዕለት፡ diem alium post alium^la ; ዓም፡ እምዓም፡ ( supra b; et gramm.§ 163,2).

b)etiam locutionibus adverbialibus in Accusativo positis, ut: ይእተ፡ አሚረ፡ , ይእተ፡ ዕለተ፡ haec praepositio praefigitur: እምይእተ፡ ዕለተ፡ (v. ዕለቲ፡ ዕለት፡ ) ; እምይእተ፡ አሚረ፡ (v. እምይእቲ፡ አሚር፡ ) 30, 25; (cfr. እስከ፡ ; et እምድኅረ፡ ሕቀ፡ ; et ለለ፡ ) – እምነ፡ pronomino relativo ዘ፡ postponere licet, ut: ዘእምነ፡ ; . – እምነ፡ aliis praepositionibus praefigitur, ut: ላዕለ፡ , መልዕልተ፡ , መንገለ፡ , ማእከለ፡ , መትሕተ፡ , ቅድመ፡ , በይነ፡ , ኀበ፡ , ታሕተ፡ , ውስተ፡ , ዐውደ፡ , ዲበ፡ , ድኅረ፡ q.v.; et conjunctionibus, ut: ቅድመ፡ , አመ፡ , , ዘ፡ , ድኅረ፡ q.v.

ዕለት ሞዐልት

, plerumque fem. , ዕለታት፡

1)temporis spatium^la( Zeitdauer ), tempus^la: በዕለተ፡ ምንዳቤ፡ ἐν καιρῷ θλίψεως ; ; በዕለት፡ ኅሪት፡ ; ; ኅጹር፡ ዕለትየ፡ ከመ፡ … ἐκλείψει με ὁ χρόνος Platt; ዕለተ፡ ነግህ፡ ወሰርክ፡

2)dies^la, nocte: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዕለታት፡ ወለያልይ፡ ; (crebrius መዓልት፡ ); quatenus est pars temporis (mensis, anni, al.): ዕለተ፡ ሞት፡ ዕለተ፡ ልደት፡ ; , ; ; ; ; ዮም፡ በዛቲ፡ ዕለት፡ ; እስከ፡ ዛቲ፡ ዕለት፡ ; በይእቲ፡ ዕለት፡ ; አሐተ፡ ዕለተ፡ ; በአሐቲ፡ ዕለት፡ ; ኵሎ፡ ዕለተ፡ ὅλην τὴν ἡμέραν ; ; በእፎ፡ ዕለት፡ እምዕለት፡ ትነውኅ፡ ; ዕለት፡ እንተ፡ ኀለፈት፡ ; ዕለተ፡ ቀትል፡ ; ዕለተ፡ በዓል፡ ; ዕለተ፡ መንሱት፡ ; ዕለተ፡ ሠናይት፡ et እኪት፡ ; ቀርበት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ ; ዕለት፡ እኪት፡ ; ዕለተ፡ ኢየሩሳሌም፡ ; ዕለተ፡ በረድ፡ ; ዕለት፡ ዐባይ፡ ; ; ሰቡዐ፡ ዕለታተ፡ ; አመ፡ ዕለተ፡ ዐሡሩ፡ ወረቡዑ፡ ; በዕለተ፡ ሳምንት፡

a)crebro in st.c. integrae enunciationi praeponitur: ኢትርግም፡ ዕለተ፡ ተወለድከ፡ ; ; በዕለተ፡ እጼውዐከ፡ (eo die quo) ; ; ; ; ; ; ; እምዕለተ፡ ትበልዑ፡ (inde ab eo die quo) ; እምዕለተ፡ ከደነ፡ ኀፍረቶ፡ ; አመ፡ ዕለተ፡ (quo die) ይድኅፅ፡ ; ( አመ፡ ). n. 925

b)de die in diem^la: እምዕለት፡ ዕለት፡ ዕለተ፡ ; ; ዕለት፡ ዕለተ፡ እምዕለት፡ ; ; እምዕለት፡ ለዕለት፡ ; በኵሉ፡ መዋዕሊሆሙ፡ ዘዘለለዕለት፡ ዕለተ፡ .

c)quotidianus^la: ሲሳይ፡ ዘለለዕለትነ፡ ; ; .

d) በዕለቱ፡ πρὸς ἡμέραν ; ዛቲ፡ ዕለት፡ hodie^la1 ; እምይእተ፡ ዕለተ፡ inde ab eo die^la ( እምነ፡ col. 194).

(in libris Mss. vel impressis antiquioribus, ut ; ; ) et plerumque መዓልት፡ , m. et fem. , መዋዕል፡ , መዋዕላት፡

1)In

a)dies^la, nocte: ; ; ዘሌሊት፡ መዓልተ፡ ይከውኖ፡ ; ; መዓልተ፡ interdiu^la, die^la, per diem^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; መዋዕለ፡ አርብዓ፡ ወአርብዓ፡ ለያልየ፡ .

b)tempus diurnum^la, in specie meridianum^la, meridies^la, sive ቀትረ፡ መዓልት፡ , vel መዓልተ፡ ቀትር፡ , vel ብርሃነ፡ መዓልት፡ ; sive መዓልት፡ absolute: ይወድቁ፡ መዓልተ፡ ከመ፡ ዘመንፈቀ፡ ሌሊት፡ ; በጊዜ፡ መዓልት፡ ; ; ; .

2)In Plur.

a)tempus^la( χρόνος , καιρός ): ተዘከር፡ መዋዕለ፡ ረኃብ፡ አመ፡ መዋዕለ፡ ጽጋብ፡ ; ለነዋኅ፡ መዋዕል፡ εἰς πολὺν χρόνον ; መዋዕል፡ ወአዝማን፡ ; ; ; ; ; በእማንቱ፡ መዋዕል፡ ; ይእተ፡ አሚረ፡ ወበውእቱ፡ መዋዕል፡ ; በመዋዕለ፡ ምንዳቤሆሙ፡ ; ; በዝ፡ መዋዕል፡ ; ብዙኀ፡ መዋዕለ፡ ; መዋዕለ፡ ኅዳጠ፡ ; በጕንዱይ፡ መዋዕል፡ ; ጕንዱየ፡ መዋዕለ፡ ; ነበረ፡ መዋዕለ፡ .

b)dies^la(multo magis frequentatum quam ዕለታት፡ ): አሐተ፡ ዕለተ፡ ወሰኑየ፡ መዋዕለ፡ ; አሐቲ፡ ዕለት፡ ሰኑየ፡ መዋዕለ፡ ኮነት፡ ; በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ ኵሉ፡ መዋዕል፡ ይትፈለጥ፡ ; በእማንቱ፡ ሠሉስ፡ መዋዕል፡ ; ; ; ; ; ; ውኁድ፡ መዋዕል፡ ; ብዙኀ፡ መዋዕለ፡ ; መዋዕል፡ እኩያት፡ ; ; መዋዕለ፡ ማእረር፡ ; መዋዕለ፡ ሕይወትከ፡ ; በአምጣነ፡ መዋዕለ፡ ዓለም፡ ; ; በኵሉ፡ መዋዕል፡ ; ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ ; መዋዕለ፡ ግብር፡ ( sabbathis) ; ርእሰ፡ መዋዕል፡ ; ; መዋዕላት፡ ; በካልእት፡ መዋዕላት፡ ; ለለመዋዕል፡ ἐξ ἠμερῶν εἰς ἡμέρας ; n. 926 መሥዋዕቶሙ፡ ዘበበመዋዕል፡ ; in st.c. integrae enunciationi praepositum (sicut ዕለተ፡ ), ut: በመዋዕለ፡ ተወልደ፡ ዮሴፍ፡ diebus quibus (vel: tempore quo) natus est ; በመዋዕለ፡ ትኤብስ፡ ትነስሕ፡ . – Abyssini quadriennii singulos annos nomine quaternorum Evangelistarum insignire solent, ut መዋዕለ፡ ማርቆስ፡ caet., ; III,6,98; . p. 439;

ʿǝlat , ʿǝlatāt

1) fate^en ወምስለ፡ ብጽሐተ፡ እሉ፡ ልኡካን፡ ወመልእክተ፡ ዚአሆሙ፡ ተሰነአወ፡ ምጽአተ፡ ባሻ፡ እመንገለ፡ ስዋኬን፡ ዘሰሀበቶ፡ ዕለቱ። ‘Avec l’arrivée de ces messagers et de leur lettre coïncida l’arrivée du bacha, du côté de Sawāken, entraîné par son destin^fr’ 54 l. 27–28 (ed.), 64 l. 4–5 (tr.), እስመ፡ አእመረት፡ ነፍሱ፡ ለባዊት፡ ከመ፡ ትበጽሖ፡ ይእቲ፡ ዕለት፡ እኁሁ፡ En effet, son esprit intelligent avait compris que le jour de son frère allait l’atteindre^fr 92 l. 8–9 (ed.), 105 l. 1–3 (tr.), ወዝንቱኒ፡ ንጉሥ፡ ርቱዓ፡ ሃይማኖት፡ ኢቀብጸ፡ ተስፋሁ፡ በእንተዝ፤ አላ፡ አእኮቶ፡ ለእግዚአብሔር፡ እስመ፡ አእመረ፡ ከመ፡ ዕለት፡ ሎቱ፡ ወዕለት፡ ለካልኡ። ‘Questo re ortodosso invero non disperò, ma diè lode al Signore, poichè conosceva come vi sarebbe un giorno per lui (prospero), e un giorno per gli altri^it’ 12 l. 15–18 (ed.); 22 l. 33, 23 l. 1–2 (tr.)

2) (Dillmann 2) ዕለተ፡ ነዛ፡ probably day of mourning^en ወአልቦ፡ ዘተናዘዘ፡ እስከ፡ ዕለተ፡ ነዛ፡ ‘no one was consoled until the day of mourning^en’ 105 § 229 (ed.), 60 § 229 (tr.) (‘ ዕለተ፡ ነዛ፡ This seems to be the day of the national mourning when the people were crying, wearing black and sprinkling ashes and soil on the hair. The word ነዛ is an Amharic loanword which means ‘to drop tears like rainwater.’ The equivalent Gǝʿǝz form of ነዛ is ነዝኀ .’ 60 n. 311)

Leslau
ዕለተ፡ ሆሳዕና ʿǝlata hosāʿnā Palm Sunday^en 219b, ሆሳዕና፡

moʿalt

Cross-references: for ሠርቀ፡ መዓልት፡ ሠርቅ፡

ዕለት

, plerumque fem. , ዕለታት፡

c)quotidianus^la: ሲሳይ፡ ዘለለዕለትነ፡ ; ; .

d) በዕለቱ፡ πρὸς ἡμέραν ; ዛቲ፡ ዕለት፡ hodie^la1 ; እምይእተ፡ ዕለተ፡ inde ab eo die^la ( እምነ፡ col. 194).

ʿǝlat , ʿǝlatāt

Leslau
ዕለተ፡ ሆሳዕና ʿǝlata hosāʿnā Palm Sunday^en 219b, ሆሳዕና፡

ዕለት

, plerumque fem. , ዕለታት፡

c)quotidianus^la: ሲሳይ፡ ዘለለዕለትነ፡ ; ; .

d) በዕለቱ፡ πρὸς ἡμέραν ; ዛቲ፡ ዕለት፡ hodie^la1 ; እምይእተ፡ ዕለተ፡ inde ab eo die^la ( እምነ፡ col. 194).

ʿǝlat , ʿǝlatāt

Leslau
ዕለተ፡ ሆሳዕና ʿǝlata hosāʿnā Palm Sunday^en 219b, ሆሳዕና፡

ሆሳዕና ሆሳዕና ዕለት ሠሉስ ሳንይ ሣልስ ወዐለ ኮነ ነዛ

ὡςαννά ( הוֹשִׁיעָה־נָּה )

a)Hosianna!^la ; ; .

b) ዘሆሳዕና፡ (sc. ዕለት፡ sive በዓል፡ ) nec non ሆሳዕና፡ nude: dominica Palmarum^la, ut et in tit. በሆሳዕና፡ ; ዘሆሳዕና፡ Cod. Mus. Brit. XXIX, 39; በሳኒታ፡ ሆሳዕና፡ በሰኑይ፡ ዕለት፡ feria secunda Palmarum^la, ; እምሆሳዕና፡ inde a dominica Palmarum^la, Deinde quia in festo palmarum folia palmarum gestare solebant,

c)phoenix^la, palma^la: ዘይቶን፡ ወሆሳዕና፡ oleae et palmae^la ; ልብሱ፡ እምልሕጸ፡ ሆሳዕና፡ ወቈጽሉ፡ ; quare in Voc. Aeth. ሆሳዕና፡ nominibus plantarum adnumeratum et nomine Amhar. ሰሌን፡ ( phoenice dactylifera^la) explicatum est. { הוֹשַׁעְנָא fasciculus salicum^la, 992; 653–656}.

ὡςαννά ( הוֹשִׁיעָה־נָּה )

a)Hosianna!^la ; ; .

, plerumque fem. , ዕለታት፡

c)quotidianus^la: ሲሳይ፡ ዘለለዕለትነ፡ ; ; .

d) በዕለቱ፡ πρὸς ἡμέραν ; ዛቲ፡ ዕለት፡ hodie^la1 ; እምይእተ፡ ዕለተ፡ inde ab eo die^la ( እምነ፡ col. 194).

temporale,

1)tres^la(dies) et tertius^la(dies): ሠሉሰ፡ ዕለተ፡ ; ; ; ; ; ሠሉሰ፡ መዋዕለ፡ ; ; n. 232 ; ምሕዋረ፡ ሠሉስ፡ ዕለት፡ ; እስከ፡ ሠሉስ፡ መዋዕል፡ ; በሠሉስ፡ ዕለት፡ ; (omisso ዕለት፡ in ); አመ፡ ሠሉሱ፡ ለሠርቀ፡ ወርኅ፡ ; admittit: ደወይኩ፡ ሠሉስየ፡ ዮም፡ ; .

2)feria tertia^lahebdomadis, ut: በሠሉስ፡ ዕለት፡ ; ሠሉስ፡ ዘፋሲካ፡ Cod. Mus. Brit. XXIX, 44 vel ሠሉስ፡ ፋሲካ፡ Mavâs. 44.

( ثَانٍ ), nonnisi in fem. ሳኒት፡ , passim ሰኒት፡ , usitatur: postera dies^lavel nox^la, postriduum^la: በሳኒት፡ ዕለት፡ ; ; ; ; etiam omissa voce ዕለት፡ , ut: ለለ፡ ይጸብሕ፡ ሰኒት፡ Enc.; እምሳኒተ፡ ሰንበት፡ ; በሳኒተ፡ ዕለት፡ ; በሳኒተ፡ በልዐ፡ ; በሳኒታ፡ ለቀዳሚት፡ . – At plerumque suff. â^lasubjunctum habet: ሳኒታ፡ postera^la( ejus dies^la): ኢታአምር፡ ዘትወልድ፡ ሳኒታ፡ ; አመ፡ ሳኒታ፡ ; በሳኒታ፡ postridie^la ; ; ; ; ; postera nocte^la ; አመ፡ ሳኒታ፡ ሌሊት፡ ; በሳኒታ፡ ዕለት፡ ; ; ; ; በሳኒታ፡ ዕለት፡ እምዘ፡ ቀተለ፡ ; በዕለት፡ ሳኒታ፡ ; አመ፡ ሳኒታ፡ ዕለተ፡ በዓል፡ . Deinde voci ሳኒታ፡ tamquam statui constr. nomina vel pronomina subjungunt: በሳኒታ፡ ፋስካ፡ τῇ ἐπαύριον τοῦ πάσχα ; በሳኒታ፡ ሠርቅ፡ τῇ ἐπαύριον τοῦ μηνός ; በሌሊት፡ ዘይፈቅዱ፡ በሳኒታሃ፡ ቍርባነ፡ ይንሥኡ፡ F.M. 10,3; ; (ordinale), fem. ሣልስት፡ tertius^la ; ; ; ; ; ; ;

a) ሣልሱ፡ tertius^la ; ; ሣልስታ፡ tertia^la(earum) ; ሣልሶሙ፡ tertium^la(eorum) ; ; ይከውኖሙ፡ እስራኤል፡ ሣልሶሙ፡ ለግብጽ፡ ወለፋርስ፡ ; ናሁ፡ ሣልሶሙ፡ ዮም፡ እንዘ፡ ይጸንሑኒ፡ . Etiam ubi plures actiones ejusdem personae enumerantur, ሣልስ፡ ad personam relato usurpatur, ut: ሣልስታ፡ ሰረቀት፡ በዝሙታ፡ τὸ τρίτον tertio^la, .

b)nota locutionem: ሣልስከ፡ ዝንቱ፡ tertium tuum hoc est i.e. jam tertiâ vice^la(facis id) ; ; , et sine ሣልስ፡ ዝንቱ፡ .

c) በሣልስ፡ tertium^la, tertia vice^la ; ; ; (sed. tertio loco^la).

d)fem. ሣልስት፡ nonnumquam est

α)tertia pars^la τὸ τρίτον ; (v. ሣልስተ፡ እድ፡ )

β)tertia dies^la(subintellecto ዕለት፡ ) Asc. ; በሣልስታ፡ ; ሣልስተ፡ tertia^lai.e. perendie^la ; et nudius tertius^la: ትማልመኒ፡ ወሣልስተኒ፡ ; .

γ)tertia vicis^la: ሣልስተ፡ tertium^la .

et ውዕለ፡ I,1[amh. ዋለ፡ ; vicinum est nomen עוֹלָם ( ዓለም፡ ), de quo 91 ; etiam יחל חול et גיל ] የዐል፡ , Imperat. ዐል፡

1)morari^la, manere^la, commorari^la: ንዋዕል፡ ንውዕል፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ እንዘ፡ ነሐውር፡ ; ነበረ፡ ትዕይንት፡ ወውዕለ፡ (v. ወዐለ፡ , pro ውዑል፡ ) እስከ፡ አመ፡ ሐይዉ፡ ἡσυχίαν εἶχον αὐτόθι καθήμενοι ; n. 924 ቦአ፡ የዐል፡ καταλῦσαι ; ወኄረ፡ ዐል፡ (v. ከመ፡ ትንበር፡ ኄረ፡ ) καὶ σώζου ; ኅቡረ፡ ወዐሉ፡ cohabitaverunt^la ; ወዐለ፡ ቅድሜሁ፡ ሞት፡ (lictoris vel stipatoris instar, ወዓሊ፡ ) τρέχει .

2)in specie: diem agere^lavel transigere^la, per diem facere^laaliquid, interdiu commorari^la, opus diurnum facere^la( ዕለት፡ ), ከመ፡ የዐል፡ Cod. Bibl. Bodl. XXVIII; እለ፡ ይውዕሉ፡ በስታይ፡ (v. ውስተ፡ ስታይ፡ ) ; ዘኀቤሁ፡ ወዐልኩ፡ ዮም፡ ; ወይውዕል፡ በይምን፡ ; ወዐሉ፡ ኀቤሁ፡ ይእተ፡ ዕለተ፡ ; ወዐለ፡ በሐሩረ፡ ፀሓይ፡ ; ይውዕሉ፡ ውስተ፡ ግበቢሆሙ፡ ; loci: እስመ፡ ወዐለ፡ ገዳመ፡ ኀበ፡ እለ፡ … ; ; እንዘ፡ , ut: ወወዐሉ፡ ይእተ፡ ዕለተ፡ እንዘ፡ ይትናገሩ፡ ; vel Imperf., ut: ቤትኩ፡ ወወዐልኩ፡ እጸብት፡ ; homo ይውዕል፡ ወይትቀነይ፡ እስከ፡ ይመሲ፡ ; ይወፍር፡ ሰብእ፡ ውስተ፡ ተግባሩ፡ ወይውዕል፡ ወይትቀነይ፡ እስከ፡ ይመሲ፡

3)agere^ladiem festum (in lingua Amharico-Aethiopica): እውዕል፡ ፋሲካ፡ Cod. Bibl. Bodl. XXVIII ( ኰስሐ፡ ).

I,1[proprie: erectum stare^la, Ges. thes. p. 665; كَانَ exsistit^la, accidit^la, fuit^la] n. 862 ኮነ፡ ( ; ; al.), ይኩን፡ ( ይኵን፡ passim), Imperat. ኩን፡ ( ኵን፡ )

1)accidere^la, evenire^la, fieri^la( geschehen^de): ዘከመ፡ ኮነ፡ τὸ γεγονός ; ; ደንገፁ፡ በበይነ፡ ዘኮነ፡ ; ; ; ለእመ፡ ከዊነ፡ ኮነ፡ ከመዝ፡ በመዋዕሊክሙ፡ ; ; ኀጢአት፡ ዘይከውን፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ; ; በከመ፡ ነበብኩ፡ ከማሁ፡ ይከውን፡ ; ዘእንበለ፡ ይኩን፡ ; ; ዘእምይእዜ፡ ይከውን፡ ; ዘሀሎ፡ ይኩን፡ ἃ δεῖ γενέσθαι ; እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ኮነት፡ ዛቲ፡ ; ; ዘኮነ፡ τὴν αἰτίαν ; (pro ): ኮነነ፡ በከመ፡ ፈከረ፡ ; በከመ፡ ኢተሐዘብኩ፡ ኮነኒ፡ ; saepe in locutione hac: ወኮነ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ኀበ፡ አብራም፡ ; ; ; ; ; saepe pro hebr. וַיְהִי vel וְהָיָה , sive ወ፡ sive omisso, ut: ; ; ; ; ; ; ; ወይከውን፡ ይእተ፡ አሚረ፡ al.; ለይኩን፡ ለይኩን፡ fiat! fiat!^la ; ; ; ; ለይኩን፡ በከመ፡ ትቤ፡ .

a)evadere^la, ratum fieri^la, impleri^la, de votis, promissis, vaticiniis, ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ; በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ; ; .

b)absolvi^la, confici^la, ; እምዝ፡ አብእዎሙ፡ ውስተ፡ መቃብሪሆሙ፡ ወትብል፡ ፫ ጸዋት፡ ወትጸርኅ፡ ፱ ጊዜ፡ እስከ፡ ይከውን፡ ({ bis es vorüber ist^de}, sepultura) ;

c)contingere^lai.e. succedere^laalicui (e voto), vel : ወኢኮኖ፡ ሎቱዝ፡ ; ወኢኮኖሙ፡ ;

2)fieri^la( werden^de)

a)exsistere^la, oriri^la, gigni^la ; ; ; ; ; ; ወኮነ፡ ጋእዝ፡ ; ; ; ; ኢይኩን፡ እንከ፡ ፍሬ፡ እምውስቴትኪ፡ ; ; ኵሉ፡ ኮነ፡ እመሬት፡ ; ኢየሱስ፡ ዘኮንከ፡ እምቤተ፡ ይሁዳ፡ Enc. Mar.

b)obtingere^la( zu Theil werden^de) vel : ወኮኑ፡ ሊተ፡ እምኔሃ፡ ፫ ውሉድ፡ ; ኢትከውነክሙ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

c)fieri aliquid^la, converti in aliquid^la( zu etwas werden^de), praedicati (passim ): ብርሃንከ፡ ጽልመተ፡ ኮነከ፡ ; እምከመ፡ ሞተ፡ ሰብእ፡ ይከውን፡ ክፍለ፡ ዕፄ፡ ; እግዚአብሔር፡ ረዳኢየ፡ ኮነኒ፡ ; ; ኮነ፡ ነዳፌ፡ ; ; ; ኮንኪ፡ ብእሲተ፡ ; ; ; ; ; ( ἐστράφη ); ; ቦዐርከ፡ ዘጸላኤ፡ ይከውነከ፡ ( μετατιθέμενος ) ; ( τρεπόμενος ); ዘሌሊት፡ መዓልተ፡ ይከውኖ፡ ; ; ; ; ; crebro in locutione: ወኮነቶ፡ ብእሲቶ፡ ; al.; መንፈቀ፡ ሌሊት፡ ከዊኖ፡ ; ; አቅደመ፡ ስምዐ፡ ከዊነ፡ እስጢፋኖስ፡ Mavâs. 4; ኢትፍቅድ፡ ከዊነ፡ መኰንነ፡ ; ለ፡ praed.: ; ናሁ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ኮኖሙ፡ ለጽእለት፡ ; vel ውስተ፡ , ut: ይእቲ፡ ኮነት፡ ውስተ፡ ርእሰ፡ ማእዘንት፡ ; ከመ፡ ( fieri instar^laalicujus i.e. ei similem^la), ኮኑ፡ ከመ፡ አእዱገ፡ ገዳም፡ ; ; ኮኑ፡ ከመ፡ ዘኢተፈጥሩ፡ ; ; .

α)aliquis factus est aliquid i.e. accidit ei^laaliquid, expertus est^laaliquid: ኢያእመረት፡ ዘኮነ፡ ምታ፡ ; ; እለ፡ ከመዝ፡ ኮኑ፡ ; ; መንተ፡ ኮንኪ፡ ; ; ; ; ; ; ምንተ፡ ኮንክሙ፡ ይእዜ፡ ; ኮንኩ፡ ከመ፡ n. 863 ; .

β)vertitur^laalicui aliquid in rem, vel ei imputatur tamquam^la: ይከውነከ፡ ጌጋየ፡ ነቢበ፡ ብዙኅ፡ ነገር፡ λογισθήσεται ; ጥበበ፡ ይከውኖ፡ (v. ይትሐሰብ፡ ሎቱ፡ ) ; ; ; ; .

3)esse^la, raro i.q. exsistere^la( dasein^de, vorhanden sein^de), ut: ; እስመ፡ ኢኮኑ፡ ( ደቂቃ፡ ) ὅτι οὐκ εἰσίν (v. ኢሀለዉ፡ ); ; plerumque ad copulandum subjectum et praedicatum, quod ubi nomen ( vel ) est, in poni solet (quamquam passim Nominativus occurrit, ut in locutione ; ኢኮነ፡ ሠናይ፡ ወኢኮነ፡ አዳም፡ ትኩን፡ ታቦተ፡ እግዚአብሔር፡ ኀበ፡ ባዕድ፡ ). Crebro usurpatur, ubi enunciationis copula pronominalis variis de causis non sufficit, ut: ኩን፡ መሓሬ፡ ; ትከውኖ፡ ከመ፡ መጽሄት፡ ዝሕልት፡ ; ይከውኑ፡ ዘአምላክ፡ ; ; እመ፡ ጠቢበ፡ ኮንከ፡ ለርእስከ፡ ጠቢበ፡ ትከውን፡ ለቢጽከ፡ ; ; ምድር፡ ከመ፡ ገነተ፡ ትፍሥሕት፡ ኮነት፡ ; ኢይክል፡ ኵሎ፡ ከዊነ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; በከዊነ፡ ሕዝቡ፡ ቅዱስ፡ ; ; (ubi ignominia te afficiunt, Deum invoca) ወሶቤሃ፡ ይትዌለጥ፡ ኀሳርከ፡ እምከዊነ፡ ኀሳር፡ ኀበ፡ ከዊነ፡ ክብር፡ ; ከመ፡ ኢኮነ፡ ውእቱ፡ ክርስቶስሃ፡ ; ; ; ; ; ; ; አኮኑ፡ ጽልመት፡ ይእቲ፡ ( ዕለት፡ ) ወኢኮነት፡ ብርሃነ፡ ; ተቀብረ፡ በሀገረ፡ ዳዊት፡ ወኢኮነሰ፡ ውስተ፡ መቃብረ፡ ነገሥት፡ ; ; ኢኮነ፡ ከመዝ፡ ; ; ወኮነ፡ አይኅ፡ ላዕለ፡ ምድር፡ አርብዓ፡ ዕለተ፡ ; ; ; ; ; ; ; ዘይከውን፡ is qui futurus est^la ; ዘይመጽእ፡ ወዘይከውን፡ በደኃሪት፡ ; ; .

a)Aliis verbis praemittitur

α) ኮነ፡ Imperfecto verbi, ad significandum Imperfectum Latinorum: ኮነ፡ ይገብር፡ fuit conficiens^lai.e. conficiebat^la ; ; ኮነ፡ ይጐይይ፡ ወትረ፡ ; ኮነ፡ ያወትር፡ ; ኮነ፡ ያመልክ፡

β) ኮነ፡ Perfecto, ad significandum Perfectum vel Plusquamperfectum Latinorum: ኮንኩ፡ ኢነበብኩ፡ ቃለ፡ ጽድቅ፡ ; አስቴር፡ ዘኮነ፡ አክሶይሮስ፡ አውሰባ፡ ; እስከ፡ ፍጻሜሁ፡ ለዘ፡ ኮኑ፡ ወጠኑ፡ al. (maxime in libris ex Arabico translatis).

γ) ይከውን፡ vel ይኩን፡ Imperfecto vel Subjunctivo, ut: ይኩኑ፡ ያምልኩ፡ adoraturi sint^la .

b)est alicui^lares i.e. habet^larem ( einem gehören^de), ለ፡ pers., ut ; ; ; ማእዱ፡ ለከ፡ ትኩን፡ ; ኵሉ፡ ንዋዩ፡ እምድኅረ፡ ምንኵስናሁ፡ ይከውን፡ ለምኔት፡ F.N. 10.

c)esse in rem^lavel rei^la( zu etwas dienen^de, gereichen^de), ለ፡ rei: ; ; ወይከውን፡ ፍሬሁ፡ ለሲሳይ፡ ወቈጽሉ፡ ለፈውስ፡ ; ; (pro ) i.e. alicui^la, ut: ወይኩንከ፡ ለዐጸደ፡ ወይን፡ ; vel rei et (pro ): ወትከውኖ፡ ዕቅፍተ፡ 1 ; አሮን፡ ይኩንከ፡ ነቢየ፡ ; ; ; ኢይከውነከ፡ ምክሐ፡ (v. ለምክሕ፡ ) ; etiam ከመ፡ rei ( pro^la, loco^la): ኩኖ፡ ለእጓለ፡ ማውታ፡ ከመ፡ አቡሁ፡ .

d)versari in^laaliqua re, በ፡ , ut: በሣልሲት፡ ዓመት፡ ይኩን፡ (poenitens) በጾም፡ ወበጸሎት፡ F.M. 5,8; ዘኮነ፡ በሐዊረ፡ ፍኖት፡ F.M. 32,1; ከመ፡ እኩን፡ ቦቱ፡ ἵνα εὑρεθῶ ἐν αὐτῷ .

e)constare^la

α)manere, firmum esse: በቃሉ፡ ይከውን፡ ኵሉ፡ σύγκειται ; ነገር፡ ዘተናገርክሙ፡ ኢይከውን፡ (v. ኢይቀውም፡ ) ἐμμείνῃ .

β)de pretio, : ኮነ፡ ርእሰ፡ አድግ፡ ፶ ሰቅለ፡ ብሩር፡ caput asini erat quinquaginta siclis^la ; n. 864 በ፡ , ut: መስፈርተ፡ ስንዳሌ፡ በሰቅል፡ ትከውን፡ .

f) ዘኮነ፡ vel ዘኮነ፡ ከዊኖ፡ (v. ከዊነ፡ ) quicumque fuerit^la, quicumque^lavel ullus^la( irgendwelcher^de): ዘኮነ፡ ; ዘኮነ፡ ንዋይ፡ πᾶν σκεῦος ; ; ጠዐም፡ እክለ፡ ዘኮነ፡ ; በዘ፡ ኮነ፡ ከዊኖ፡ ὅ τι οὖν ἂν ᾖ ; ዘይቀሥጥ፡ እምቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ዘኮነ፡ ከዊነ፡ Clem. f. 161; ; ወእመሂ፡ በዘኮነ፡ ከዊኖ፡ መግባረ፡ እኩይ፡ (sive quocumque facinore malo) ; ; Clem. f. 133; ; ; እመኒ፡ ገብር፡ አው፡ ሐራዊ፡ አው፡ ነዓዊ፡ ወዘኮነ፡ ከዊኖ፡

4)Significatui esse^lasignificationes quaedam secundariae et speciales admiscentur:

a)est i.e. (factum est quod fieret necesse erat) satis est^la, sufficit^la, ; (pro : alicui^la): ኮነከ፡ አከለከ፡ ἱκανούσθω σοι ; ; ይኩንክሙ፡ ለክሙ፡ ; ይከውነክሙ፡ ( እምይእዜ፡ ) ; Infin. in Nom. vel : ኮነክሙ፡ ዐሪግ፡ ; ኮነክሙ፡ ዐዊዶቶ፡ ; verbi (quae loci interpretatio magis placet, quam est quod^la); ኮንየ፡ (sub ኮን፡ ).

b)fieri potest^la: እፎ፡ ይከውን፡ ነቢብ፡ እምኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልሳን፡

c)est alicujus^la, meum^la, tuum^la, decet^laaliquem, vel ለ፡ pers.: ኢኮነ፡ ለክሙ፡ አእምሮ፡ ፍትሕ፡ ; ኢኮነ፡ ለክሙ፡ ታእምሩ፡ መዋዕለ፡ ወአዝማነ፡ ; ኢኮነ፡ ለነ፡ ወለክሙ፡ ዘነሐንጽ፡ ቤተ፡ አምላክነ፡ ; ኢይከውነከ፡ ከመ፡ ትዕጥን፡ .

d)permissum est^la, licet^la( ἔξεστι , ἔστι ): ገብረ፡ ዘኢይከውን፡ ; ; suff. (pro ) vel ለ፡ , ut: ኵሉ፡ ይከውነነ፡ ; እስመ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ፡ ኢኮነ፡ ለክርስቲያን፡ ; Infin. sive in , ut: ዘኢይከውን፡ ገቢረ፡ ; ; ; ; ; ; ; sive praemisso ለ፡ , ut: ዘኢይከውኖሙ፡ ለበሊዕ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , sive praemisso እምነ፡ (negativo): ; verbi: ኢይከውን፡ ንደዮ፡ ; ; ; ; ; ከመ፡ verbi: ; Rel. Bar.

e)expedit^la, conducit^la: ለከ፡ ይከውነከ፡ ትሕምም፡ ወለቤትከሂ፡ σοὶ συμφέρον ἐστὶ θλιβῆναι ,

hosāʿnā

Grébaut
ሆሳዕና፡ hosanna^fr dimanche des Rameaux; palme^fr, palmier^fr; nom donné à Jésus-Christ.
ዘሆሳዕና፡ indication liturgique du dimanche des Rameaux. Ici et dans les cas similaires, en tout ce qui concerne la liturgie éthiopienne, tant au temporal qu’au sanctoral, la proclitique ዘ n’est qu’un indicatif des fêtes religieuses.
Examples : ዘልደት፡ fête de Noël^fr; ዘልደታ፡ fête de la Nativité de Marie^fr; ዘዕርገት፡ fête de l’Ascension^fr; ዘዕርገታ፡ fête de l’Assomption^fr, etc.; les deux mots cités ici signifient le premier naissance^fr ( ልደት፡ ), le second montée^fr ( ዕርገት፡ ).
Voir infra cette proclictique.
በዓለ፡ ሆሳዕና፡ fête des Rameaux^fr.
እሑደ፡ ሆሳዕና፡ Dimanche des Rameaux^fr.
ሰኑየ፡ ሆሳዕና፡ Lundi saint^fr.
ሳኒታ፡ ሆሳዕና፡ lendemain de Rameaux^fr.
ሠሉስ፡ ሆሳዕና፡ Mardi saint^fr.
ረቡዕ፡ ሆሳዕና፡ Mercredi saint^fr.
ቦአ፡ ወተመይጠ፡ ... አመ፡ ፯ለሚያዝያ፡ በሳኒታ፡ ሆሣዕና፡ ወበዓለ፡ በዓለ፡ ፋሲካ፡ በህየ 65.
ሆሳዕና፡ palme^fr አክሊል፡ ዲበ፡ ርእሶሙ፡ ዘምርስኔ፡ [ወ]ሆሳዕና። 165 l. 1–2 (Grébaut gives page 19 but in the quoted edition the citation appears on p. 165).
4–5

Leslau
ሆሳዕና hosāʿnā Hosanna^en, palm tree^en, Palm Sunday^en;
ዘሆሳዕና zahosāʿnā Palm Sunday^en 219b

Cross-references:

a) for መኃትወ፡ ሆሳዕና፡ ማኅቶት፡ (TraCES, Leslau)

b) for በዓለ፡ ሆሳዕና፡ በዓል፡ (TraCES, Leslau)

c) for ዕለተ፡ ሆሳዕና፡ ዕለት፡ (TraCES, Leslau)

hosāʿnā

Leslau
ሆሳዕና hosāʿnā Hosanna^en, palm tree^en, Palm Sunday^en;
ዘሆሳዕና zahosāʿnā Palm Sunday^en 219b

Cross-references:

a) for መኃትወ፡ ሆሳዕና፡ ማኅቶት፡ (TraCES, Leslau)

b) for በዓለ፡ ሆሳዕና፡ በዓል፡ (TraCES, Leslau)

c) for ዕለተ፡ ሆሳዕና፡ ዕለት፡ (TraCES, Leslau)

ʿǝlat , ʿǝlatāt

Leslau
ዕለተ፡ ሆሳዕና ʿǝlata hosāʿnā Palm Sunday^en 219b, ሆሳዕና፡

śalusa
the day after tomorrow^en ውእቱሰ፡ አስተጐናደየ፡ ነገረ፡ እንዘ፡ ይብል፤ ጌሰመ፡ ወሠሉሰ፡ ይኩን። ‘Il essaya de différer la chose en disant : “On fera cela demain , après-demain!”^fr’ 47 l. 34–35 (ed.), 55 l. 36–37 (tr.)

Grébaut
śalus ሠሉስ፡ śalus «trois^fr (mascl.), mardi^fr» ― ሶስት፡ , ማክሰኞ፡ Ms. BNFabb217, fol. 49r.
121

Leslau
ሠሉስ śalus after tomorrow^en, three^en (days), the third day of the week or month^en, Tuesday^en
ሠሉሰ śalusa (Lt) after tomorrow^en 529b

śālǝs , fem. śālǝst

Grébaut
ሣልስ፡ śālǝs «troisième^fr m. » ― ሶስተኛ፡ Ms. BNFabb217, fol. 49r.
ሣልስት፡ śālǝst «troisième^fr fem. » ― ሶስተናይት፡ Ms. BNFabb217, fol. 49r.
122

Leslau
ሣልስ śālǝs m. , ሣልስት śālǝst fem. third^en
ሣልስተ śālǝsta on the third day^en, in the third place^en
ሣልስተ፡ እድ śālǝsta ʾǝd a third^en, እድ፡
529b

nazzā

Cross-references: for ዕለተ፡ ነዛ፡ ዕለት፡ 1) (TraCES)

ሰዐት

vel ሰዓት፡ , fem. et m. , ሰዐታት፡ vel ሰዓታት፡ [ שָׁעָה ܫܳܥܳܐ سَاعَةٌ Ges. thes. p. 1455; amh. ሰዓት፡ et ሳት፡ ]

1)hora^la: ; መስየ፡ ወድአ፡ ሰዓት፡ ; ; ; ; መንፈቀ፡ ሰዓት፡ ἡμιώριον ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; ኵሎ፡ vel ኵላ፡ ሰዐተ፡ ; ; ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; ጌሠመ፡ በዛቲ፡ ሰዓት፡ ; መጠነ፡ አሐቲ፡ ሰዓት፡ ; በዛቲ፡ ሰዓት፡ ; ዕለት፡ ወሰዓት፡ ; ጊዜ፡ ሰዐተ፡ ተሱዓት፡ ; እስከ፡ ተሱዐት፡ ሰዓት፡ ; በስድስቱ፡ ሰዓት፡ ; ; ; ጊዜ፡ ሣልስ፡ ሰዓት፡ ; ; በከየ፡ ሰዐተ፡ ነዋኀ፡ ; ዐቢየ፡ ሰዓተ፡ ; እለ፡ ያሰግሉ፡ ውስተ፡ ሰዐታት፡ ወዕለት፡ ወለያልይ፡ ; de horis precum canonicis -13. De horis nocturnis vel vigiliis^la: φυλακαί ሰዐታት፡ ; ; ከመ፡ ይዕቀቡ፡ ሰዐታተ፡ ደብተራ፡ ; ; እምሰዐተ፡ ጽባሕ፡ ἀπὸ τῆς φυλακῆς πρωίας ; በቀዳሚት፡ ሰዓት፡ ; ; .

2)momentum temporis^la, pars temporis^la, etiam minutissima: እምውእቱ፡ ሰዓት፡ ; ሖረ፡ በሰዐቱ፡ extemplo^la, illico^la ; ; ለሰዐትከ፡ πρὸς ὥραν ; ለሰዓት፡ πρόσκαιρος ; -

3)tempus^lain genere; tempus statutum^la, certum^la, festum^la: ሰዐተ፡ መንሱት፡ ; ; በአሐቲ፡ ሰዓት፡ ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ ለለ፡ ሰዐቱ፡ καθ᾽ ὥραν ; ሠለስተ፡ ሰዐተ፡ ዘበዓልክሙ፡ τρεῖς καιρούς ; n. 390 ደኃሪት፡ ሰዓት፡ ይእቲ፡ ; እምቅድመ፡ ሰዓቱ፡ πρὸ ὥρας ; እምሰዐት፡ እስከ፡ ሰዐት፡ ; ለምንት፡ ይረስዖን፡ እግዚአብሔር፡ ለሰዓታትየ፡ .

አብዐለ

II,1

1)divitem reddere^la, locupletare^la, ditare^la, ; ; ; ; ቀሊል፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ያብዕሎ፡ ለነዳይ፡ ; እድ፡ ጽኑዕ፡ ብእሴ፡ ያብዕል፡ ; ቦእለ፡ ያብዕሉ፡ ርእሶሙ፡ ; ; ; ለ፡ pers. ; .

2)festum celebrare^la, festum diem agere^la, ( a በዓል፡ ), sive በዓለ፡ , ut: ባቲ፡ ያብዕሉ፡ ሮም፡ በዓሎ፡ ለእስጢፋኖስ፡ ; ዕለት፡ ዘያብዕሉ፡ ቦቱ፡ ትንሣኤ፡ ቅድስተ፡ ; ተዝካረ፡ ዕረፍቱ፡ ሶርያ፡ ያብዕሉ፡ Enc.; sive , ut: ተጋብኡ፡ አይሁድ፡ ከመ፡ ያብዕሉ፡ ; አብዐሉ፡ ፰ዕለተ፡ ; ;

ጐሥዐ

vel ጐሥአ፡ I,1[ ܓܣܳܐ جَشَأَ جَوْشٌ جَسَعَ ; amh. ገሣ፡ ]

1)transit. eructare^la, ebullire^la, ( scatere^la), : ኵሉ፡ ዘይጐሥዕ፡ ማይ፡ ἐρεύγεται ; ; sermonem, verba: ቦእለ፡ ይጐሥዑ፡ በእንቲአየ፡ ቃላተ፡ ዐመፃ፡ μοχθηροὺς ἐρεύγονται κατ᾽ ἐμὲ λόγους Epist. Cyrilli ad Joann. Ant. in ; ጐሥዐ፡ ልብየ፡ ቃለ፡ ሠናየ፡ ; his iisdem verbis incipit Lit. Mar. ( f. 170,1) quare haec Lit. ጐሥዐ፡ ልብየ፡ inscribitur praef. f. 1; ; ; ዕለት፡ ለዕለት፡ ትጐሥዕ፡ ነቢበ፡ ; ወጐሥዐ፡ ልብየ፡ ጥቀ፡ ጥበበ፡ ; ዘጐሥዐ፡ መጻሕፍተ፡ ጥበብ፡ ኵሎ፡ Enc.; omisso : .

2)intransit.: ebullire^la, scaturire^la, መንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይጐሥዕ፡ ውስተ፡ ልቡ፡ በከመ፡ ይጐሥዑ፡ አፍላጋት፡ ወይውሕዙ፡ ; እምነ፡ ሐዋርያት፡ ጐሥዐ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ ላዕለ፡ ኵሎሙ፡ ቅዱሳን፡ መሃይምናን፡ – : ጐሥዐ፡ ዘ፡ ተፋ፡ ፈላሂ፡ ይ፡ ; aliud^la: ብ፡ ፈላ፡ ገሳሂ፡ ይ።

ቅዱስ

1)sanctus^la, sacer^la,

a)(sanctus) de Deo: ; ; ; ; ; ; ቅዱሰ፡ ቅዱሳን፡ ስሙ፡ ; ቅዱስ፡ እስራኤል፡ ; ; al.; ቅዱስ፡ ወዐቢይ፡ al.; de Christo et Spiritu S.: ; ; ; al.; angelis: ; ; ; ; hominibus: ; ; ; ; ; ቅዱሳነ፡ ልዑል፡ ; ; ቅዱሳኒሃ፡ Ναζιραῖοι αὐτῆς ; ; ; ; ; ; 2 al.

b)(sacer) de rebus et locis: መጻሕፍት፡ ቅዱሳት፡ ; ኦሪት፡ ; ; ምግባር፡ ; ጽዋዔ፡ ; ዕለት፡ ቅድስት፡ ; ; ኅብስት፡ ; ዕጣን፡ ; ; ዐራዝ፡ vel ልብስ፡ ; በመካን፡ ቅዱስ፡ ; ; ; ደብተራሁ፡ ቅዱስ፡ ; ሀገር፡ ቅድስት፡ ; . – c. ለ፡ pers. alicui^la: ; ; ; al. Crebro occurrit: ቅዱሰ፡ ቅዱሳን፡ sanctissimus^la, sacrosanctus^la ; ; ; ; ; ; alium sensum habet ቅዱስ፡ ለቅዱሳን፡ sanctus sanctis^la(sc. sacerdotibus) ; ; ; ; vel ቅዱስ፡ ዘቅዱስ፡ .

2)Passim usurpatur substantive: sacrum^la, res sacra^la, sacrarium^la, sanctuarium^la: ቅዱሳን፡ τὰ ἅγια res ; locus ; l; ; ቅድስት፡ τὸ ἅγιον (res) ; τὰ ἅγια (locus) ; ; ቅዱሰ፡ ቅዱሳን፡ sanctum sanctorum^la(pars tabernaculi vel templi) ; ; ; ቅድስተ፡ ቅዱሳን፡ ; ; ውስተ፡ ቤተ፡ ቅድስተ፡ ቅዱሳን፡ . Nonnumquam ቅድስት፡ ቅዳሴ፡ vel ቅድሳት፡ , ut Polygl.

አመ

vel አሜ፡ particula temporis; forma አሜ፡ antiquitus usitatior erat (ut in ; ; ; ; ), posthac አመ፡ communi usu recepta est, nisi quod ante forma አሜ፡ semper conservata est. [De etymo gramm.§ 64,b; Hupfeld in Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes Bd. II p. 139; Ewald in Göttingische Gelehrte Anzeigen1857 p. 1884].

A)Adv. temporis: quo^la, qua^la, quibus^la, quum^la, ut: ውእተ፡ አሚረ፡ አመ፡ ኀልቁ፡ ብዙኃን፡ ; ; ከመ፡ ትካት፡ አመ፡ ( ut olim quum^la) ; በእንታክቲ፡ ዕለት፡ አመ፡ ይነብሩ፡ ሕዝብየ፡ በሰላም፡ ትትነሣእ፡ ; ; ዕለት፡ አመ፡ ወለደተኒ፡ እምየ፡ ; ; ; .

a) አመ፡ ዕለተ፡ (pro ዕለተ፡ አመ፡ per attractionem, nisi hanc phrasin e lit. C,1 interpretari malueris) quo die^la ; ; ; ; ; ; አመ፡ ዕለተ፡ ይድኅፅ፡ ; ; አመ፡ መዋዕለ፡ quibus diebus^la ; ; አመ፡ መዋዕለ፡ ትዴለው፡ ; እምአመ፡ ዕለተ፡ ex quo die^la ; .

b) አልቦ፡ አመ፡ numquam^la, nondum^la, ut: ; ይነቅህ፡ ዓለም፡ ዘአልቦ፡ አመ፡ ነቅሀ፡ (deest in Laur.); plura exempla አልቦ፡ ; ኢአመ፡ numquam^la, Lud. e V.S.

c) ቦአመ፡ – ቦአመ፡ modo – modo^la .

B)Conj.

1) አመ፡ ( አሜ፡ ) quo tempore^la, tum quando^la, quum^la, ubi^la, Perf.: ; ; ከመ፡ አመ፡ ወፅኡ፡ እምነ፡ ግብጽ፡ ; አመ፡ ልህቂ፡ ; ; ( ἐν τῷ καιρῷ ᾧ ); tit.; ; ; ; ; ; ; ; al.; Perf. i.e. Fut. exacto: ; ; ; አመ፡ ኀልቀ፡ ፸ ዓመት፡ ; አመ፡ ሞትኩ፡ ቅብረኒ፡ ; ; ; Imperf. i.e. Fut.: ; ( ᾗ ἂν ἡμέρᾳ ); ; ; ; ; 1 ; Imperf. i.e. Latinorum Imperf. vel Praes.: ; ; ; ; ; ; ; አመ፡ ይፈጥሮ፡ ለእጓለ፡ እመሕያው፡ ይእተ፡ አሚረ፡ ይኤዝዞ፡ ; in sententiis nominalibus ; አመ፡ ሕያው፡ ውእቱ፡ ; passim: dum^la, ; ; ; አመ፡ ትዴሎ፡ ይከውን፡ ከማከ፡ ; ዘአመ፡ ይጼነስ፡ ኢየሐዝን፡ አመ፡ ይዴለው፡ እፎ፡ ያስተፌሥሕ፡ ; .

2)Composita

a) እምአመ፡ (vel እምነ፡ አመ፡ ) ex quo^la, ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; Imperf.: እምአመ፡ ይወፅኡ፡ እምከርሠ፡ n. 724 እሞሙ፡ እስከ፡ አመ፡ ይትቀበሩ፡ .

b) እስከ፡ አመ፡ dum^la, usque dum^la, donec^la, Perf.: እስከ፡ አመ፡ ኮነ፡ ; Imperf. ; ; ; ; ; ( እስከ፡ አሜ፡ ).

c) ለአመ፡ in id tempus quo^la: ታስተዴሉ፡ ገጸከ፡ ለአመ፡ የዐግትዋ፡ ለኢየሩሳሌም፡ ; ተዐገሡኒ፡ ለአሜ፡ እትነሣእ፡ .

d) እንተ፡ አመ፡ si quando^la, quandocumque^laImperf. .

e) ዘአመ፡ quod^la(erat) tum quum^la lit.; ዘአመ፡ ንኡስ፡ አጥባትኪ፡ ; .

Cross-references:

1) አመ፡ (v. አሜ፡ ) tempore^la, in^la, Abl. temporis: አመ፡ ምንዳቤሆሙ፡ ; ; አመ፡ ትፍሥሕቱ፡ ; ; ; ; አመ፡ ማእረረ፡ ሥርናይ፡ ; አሜ፡ ፍዳ፡ ; ; ante nomina temporis: አሜ፡ ዕለተ፡ ደይን፡ ; ; አመ፡ ዐሡር፡ ወኀሙስ፡ ዕለት፡ ; አመ፡ ዕለተ፡ እኪት፡ ; አመ፡ መዋዕለ፡ ጽጋብ፡ ; ; ; አመ፡ ዕለተ፡ እጼውዐከ፡ eo die quo^lai.e. quo die^la ( supra sub A,a); አመ፡ ፲ወ፫ ዓመተ፡ መንግሥቱ፡ ; ; ; ; ; ; ante nomina personarum, ut .

2)composita

a) እመአመ፡ ex tempore^la, abhinc^la, inde a^la: ; እምአመ፡ መዋዕለ፡ ኢዮስያስ፡ ; እምአሜ፡ ቀዳሚት፡ ዕለት፡ ; ; ጻድቃን፡ ዘእምአመ፡ አዳም፡ ; p. 303 n. 10; pronomini postpositum ዘእምአመ፡ inde ab eo quo^la ; .

b) እስከ፡ አመ፡ usque ad tempus^la, usque ad^la: እስከ፡ አሜ፡ ሞቱ፡ ለሄሮድስ፡ ; ; ; እስከ፡ አመ፡ ሙሴ፡

c) ለአመ፡ in tempus^la, in^la: ለአመ፡ ረኃብ፡ ; ; መድኀኒትነሰ፡ ለአመ፡ ምንዳቤነ፡ ውእቱ፡ .

3)suffixa assumit, ut

a) እምአሜከ፡ ex quo tu es^la ; እስከ፡ አሜሁ፡ usque in ejus tempus^la

b)in specie III m. et fem. , አሜሁ፡ vel አሜሃ፡ tunc^la, tum^la, τότε , አሜሁ፡ ; ; ; ወአሜሁሰ፡ ; ; ; ; ዘአሜሁ፡ ὁ τότε ; አሜሃ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እምአሜሃ፡ inde ab eo tempore^la ; ; ; ; እስከ፡ አሜሃ፡ usque in illud tempus^la ; እስከ፡ ዝየ፡ ወአሜሁ፡ . – [Ordo significationum quem proposuimus, invertendus erit ei, qui አመ፡ (ab አም፡ i.e. ዓም፡ ) primitus substantivum, significans tempus^la, fuisse censuerit].

እምነ

d)post verba carendi^la, ut አጽምአ፡ ; M.M. f. 36 ጽሙእ፡ ; nec non varia exempla sub ጾመ፡ et ጾም፡ }.

b)materiae, ex^laqua aliquid fit vel componitur: ; ; ; ; ; .

c)initio^la, a quo aliquid exorditur: Platt; ; ;

g)rarius causae instrumentali^laut ; .

h)normae^lavel causae^la, e qua judicatur, cognoscitur: ; ; ; ; .

i)fonti^la, unde aliquid petitur ; ; ; ; ; ; ; .

k)conditioni^la, in qua tamquam in fundamento nitens aliquis agit: ; .

3)significat partem^laex toto exemtam: ፩ እምኔሆሙ፡ ; መኑ፡ እምክልኤሆሙ፡ ; ክልኤቱ፡ እምኔክሙ፡ ; ; ; .

c)hoc እምነ፡ partitivum etiam aliam praepositionem sibi praemissam tolerat, ut: ይቤ፡ አረጋዊ፡ ለእምጠቢባን፡ uni e sapientibus^la

ተፀንሰ

III,1concipi^la, ; 9; ተፀኒሶ፡ (cum conceptus esset) ; Christus ውስተ፡ ማሕፀነ፡ ድንግል፡ ተፀንሰ፡ ; ; ዕለት፡ እንተ፡ ባቲ፡ ተፀነስከ፡ M.M. f. 31; እምድኅረ፡ ኅዳጥ፡ መዋዕል፡ ተፀንሰ፡ ዝንቱ፡ ቅዱስ፡ ; ተፀንሶቱ፡ ( ለክርስቶስ፡ ) እንበለ፡ ዘርእ፡ Haim. Ab.; ( ad ተጸነሰ፡ referendum est).

ዕለት

, plerumque fem. , ዕለታት፡

c)quotidianus^la: ሲሳይ፡ ዘለለዕለትነ፡ ; ; .

d) በዕለቱ፡ πρὸς ἡμέραν ; ዛቲ፡ ዕለት፡ hodie^la1 ; እምይእተ፡ ዕለተ፡ inde ab eo die^la ( እምነ፡ col. 194).

ʿǝlat , ʿǝlatāt

Leslau
ዕለተ፡ ሆሳዕና ʿǝlata hosāʿnā Palm Sunday^en 219b, ሆሳዕና፡

አስተውፅአ

vel አስተወፅአ፡ IV,1et crebrius አስተዋፅአ፡ IV,3

1)expendere^la, erogare^la: ; ; ; ወአሐውር፡ ኣስተዋፅእ፡ ምጽዋተ፡ ἐδαπάνων αὐτά ; አስተውፅኦ፡ (v. አስተዋፅኦ፡ ) ለመድፍንከ፡ በእንተ፡ ትእዛዙ፡ ለልዑል፡ ; እለ፡ ኢያስተዋፅኡ፡ ብዕሎሙ፡ በሠናይ፡ ὁ κακῶς τῷ πλούτῳ κεχρημένος Chrys. ; ለእመቦ፡ ምንትኒ፡ ዘአጥረይነ፡ ናስተዋፅእ፡ በዘይደሉ፡ Chrys.

a)impendere^la, insumere^la, ላዕለ፡ pers.: ዘአስተወፃእከ፡ (v. ዘአስተዋፃእከ፡ ) ላዕሌሁ፡ ; ; ለ፡ pers. vel rei: ወያስተዋፅኡ፡ ሎቱ፡ ኵሎ፡ አሚረ፡ ሲሳዮ፡ ስንዳሌ፡ ፳ ; .

b)conferre^la, collationem facere^la: hebr. in C (Oct. in ); ; ; ለ፡ pers. .

c)pendere tributum^la .

d)expendere^laalicui aliquid i.e. exsolvere^la: procurator ያስተዋፅእ፡ ለ፡ pupillo, quidquid opus est F.N. 32.

e)expendere fructum^lavel usuram^lapecuniae: pecunia ይኩን፡ ለውሉዳ፡ (feminae) መዝገበ፡ ዕቁበ፡ ሎሙ፤ ባሕቱ፡ አስተዋፅኦቱ፡ ታሕተ፡ እዴሃ፡ .

f) አስተዋፅኦ፡ Syn.; አስተዋፅኦታት፡ expensa^la, impensa^la, sumtus^la.

2)exigere^latributum: ያስተዋፅእ፡ ሎቱ፡ ጸባሕተ፡ Sx.

3)ejicere^launum post alium, jactum facere^lamercium: ወአስተዋፅኡ፡ ወገደፉ፡ ውስተ፡ ባሕር፡ ንዋዮሙ፡ ἐκβολὴν ἐποιήσαντο .

4)producere^la: Deus Pater አኮ፡ ለመርድአ፡ ግብር፡ ዘወለዶ፡ ለወልድ፡ ወአኮ፡ ለአስተዋፅኦ፡ ኪን፡ ወተግባር፡ ዘደመረ፡ ህላዌ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ ውስተ፡ ህላዌሁ፡ M.M. f. 52.

5)excerpere^la: ከመ፡ ያስተዋፅኡ፡ መጽሐፈ፡ ፍትሕ፡ እምብሉይ፡ ወሐዲስ፡ F.N. p. 2 ( etiam ).

6)sortem exire facere ex hydria i.e. sortiri^la

7)efficere summam^lae calculis: አስተወፅአ፡ ሐሳበ፡ እምነ፡ …

8)ad exitum perducere^la: ዕለት፡ እንተ፡ አስተውፅኦ፡ (v. አስተዋፅኦ፡ ) ይእቲ፡ ἐξόδιον .

ዕለት እኩይ

, plerumque fem. , ዕለታት፡

c)quotidianus^la: ሲሳይ፡ ዘለለዕለትነ፡ ; ; .

d) በዕለቱ፡ πρὸς ἡμέραν ; ዛቲ፡ ዕለት፡ hodie^la1 ; እምይእተ፡ ዕለተ፡ inde ab eo die^la ( እምነ፡ col. 194).

(etiam እኵይ፡ ) et , fem. እኪት፡ (rarius እኪይት፡ ut in Herm.; L),

A)Adj. malus^la

1)vilis^la, futilis^la, foedus^laaspectu: ; ; ; ; ; ; .

2)noxius^la, perniciosus^la, malignus^la, de morbis, vulneribus, ulceribus: ; Lev.13,4; ; እኩይ፡ ደዌ፡ ; ; ; ; bestiis rapacibus: ; ; ( ὄφις ); ; aliis rebus ; ; ተዘከር፡ ከመ፡ እኩይ፡ ዐይነ፡ ሰብእ፡ ; .

3)adversus^la, molestus^la, gravis^la, sinister^la, miser^la: ነገር፡ እኩይ፡ ; ጽልመት፡ እኪት፡ σκότος δεινόν ; ቅኔ፡ et ኵነኔ፡ እኩይ፡ σκληρός ; እኩይ፡ ሞት፡ ሞታ፡ ; እኪት፡ ኀሳር፡ ; ድቀቶሙ፡ ለሰብእ፡ ኃጥኣን፡ እኩይ፡ ; ዕለት፡ እኪት፡ ; ; ; መዋዕል፡ እኩይ፡ ; ; ; ; ; እኪተ፡ መዋዕል፡ σκληρὰ ἡμέρᾳ .

4)ethice: pravus^la, nequam^la, malignus^la, improbus^la; de personis: ብእሲ፡ እኩይ፡ πονηρός ; ; እኩያን፡ ; ; ; ; ትውልድ፡ እኪት፡ ; κακός ; ; ; ; φαῦλος ; ብእሲት፡ እኪት፡ ; ; σκληρός ; λοιμός ; ; ἀσεβής ; ; እኩያነ፡ ልማድ፡ ወግዕዝ፡ ; መንፈስ፡ እኩይ፡ ; ጋኔን፡ እኩይ፡ ; ; de Satana ; ; ; de rebus, ut: ልብ፡ እኩይ፡ ( σκληρά ) ; ; ; በእኪት፡ ዐይን፡ ( ἀναιδεῖ ) ; እኩይ፡ ፍኖትከ፡ ; , ዘእኩይ፡ ምግባሩ፡ ; ነገር፡ እኩይ፡ ; ኅሊና፡ እኩይ፡ ; ፍትወት፡ እኪት፡ ; ትምክሕት፡ እኪት፡ ; ስም፡ እኩይ፡ nomen malum^lai.e. mali^la ; ; . — እኩይ፡ በኀበ፡ vel በቅድመ፡ ; ; vel ላዕለ፡ idem est quod displicens^laalicui.

B)sive እኩይ፡ sive እኪት፡ malum^la, እኩያት፡ ;

1)ethice

a)pravum^la, malitia^la, እኩይ፡ ; ; ; ; ; ; እኪት፡ ; ; ; ; ; ኵሉ፡ እኪት፡ ትንእስ፡ እምእኪት፡ ብእሲት፡ πᾶσα κακία ; ብዙኀ፡ እኪተ፡ ትሜህር፡ አጽርዖት፡ ; ; ; ; .

b)malum quod quis facit, loquitur, sentit: ገብሩ፡ እኩየ፡ በቅድሜየ፡ ; ; ; ; ; ይነቡ፡ ኵሎ፡ እኩየ፡ ; ; ትኄልዩ፡ እኩየ፡ ; ይፈድዩኒ፡ እኩየ፡ ; n. 789 ገቢረ፡ እኪት፡ ; ገበርተ፡ እኪት፡ ; ; ኢትግበራ፡ ለእኪት፡ ወኢይርከብከ፡ እኩይ፡ ; እስመ፡ ፪ እኩያተ፡ ገብሩ፡ ሕዝብየ፡ .

2)malum quod cui accidit: res adversae^la, calamitas^la, miseria^la, infortunium^la, እኩይ፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; እኪት፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ለእኪትክሙ፡ ( ut male sit vobis^la) ; ; በመዋዕለ፡ እኩያት፡ .

Cross-references: Adv. እኩየ፡ male^la ; በእኩይ፡ male^la, ut: እስከ፡ ይጠወይ፡ ሥጋሁ፡ በእኩይ፡ ; dolose^la ; ተናገሩ፡ ምስሌሆሙ፡ በእኩይ፡ — Voc. Ae.: እኩይ፡ ሕሡም፡ ብ፡ ቢስ።

ʿǝlat , ʿǝlatāt

Leslau
ዕለተ፡ ሆሳዕና ʿǝlata hosāʿnā Palm Sunday^en 219b, ሆሳዕና፡

አዙዝ

a)jussus^la: እዙዝ፡ ውእቱ፡ ከመ፡ ያጥፍእ፡ jussus erat delere^la ; ( አንተ፡ ) እዙዝ፡ ለከሢተ፡ ትምህርት፡ Enc.

b)praeceptus^la, mandatus^la, statutus^la: ሀቦ፡ ክፍሎ፡ ዘእዙዝ፡ ለከ፡ ; በከመ፡ እዙዝ፡ በኀበ፡ እግዚእነ፡ ; ወዓዲ፡ እዙዝ፡ ወስተ፡ ሕግ፡ ; በከመ፡ እዙዝ፡ በእንቲአሆሙ፡ ; ዕለት፡ እዝዝት፡ ይእቲ፡

α) ኢእዙዝ፡ vetitus^la: ዘኢእዙዝ፡ ውስተ፡ ሕግ፡ ; ; ( መብልዕ፡ ) ዘኢእዙዝ፡ በውስተ፡ ሕግ፡

β)testamento legatus^la: ዘእዙዝ፡ ሎቱ፡ is cui testamento legatum est^la(aliquid) F.N. 41,1; F.N. 41,5.

2)obediens^la, obtemperans^la: ሳኦል፡ ሶበ፡ ኮነ፡ እዙዘ፡ ለእግዚአብሔር፡ ኮነ፡ እግዚአብሔር፡ ያመውኦ፡

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose