Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

Substantivumsubst., plerumque fem. , pluralisPl. ዕለታት፡
1)temporis spatiumla( Zeitdauer ), tempusla: በዕለተ፡ ምንዳቤ፡ ἐν καιρῷ θλίψεως Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,11 ; Jeremiae prophetia.Jer. 14,8 ; በዕለት፡ ኅሪት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 49,8 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,1 ; ኅጹር፡ ዕለትየ፡ ከመ፡ ἐκλείψει με ὁ χρόνος ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,32 Platt; ዕለተ፡ ነግህ፡ ወሰርክ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6.
2)diesla, oppositum, -o, -nituropp.nocte: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,24 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 24,18 ; ዕለታት፡ ወለያልይ፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 167,1 ; (crebrius መዓልት፡ ); quatenus est pars temporis (mensis, anni, al.): ዕለተ፡ ሞት፡ ዕለተ፡ ልደት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,1 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 , Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 26,10 ; liber Jobi.Job 3,1 ; liber Jobi.Job 3,2 ; ዮም፡ በዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 1,18 ; እስከ፡ ዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,7 ; በይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,13 ; አሐተ፡ ዕለተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 27,1 ; በአሐቲ፡ ዕለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 9,14 ; ኵሎ፡ ዕለተ፡ ὅλην τὴν ἡμέραν Threni, liber biblicus.Thren. 1,13 ; Threni, liber biblicus.Thren. 3,3 ; በእፎ፡ ዕለት፡ እምዕለት፡ ትነውኅ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,7 ; ዕለት፡ እንተ፡ ኀለፈት፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,9 ; ዕለተ፡ ቀትል፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 ; ዕለተ፡ በዓል፡ Threni, liber biblicus.Thren. 2,22 ; ዕለተ፡ መንሱት፡ liber Jobi.Job 21,30 ; ዕለተ፡ ሠናይት፡ et እኪት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,25 ; ቀርበት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,6 ; ዕለት፡ እኪት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 17,17 ; ዕለተ፡ ኢየሩሳሌም፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 136,9 ; ዕለተ፡ በረድ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 23,20 ; ዕለት፡ ዐባይ፡ Judae epistola.Judae 6 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,17 ; ሰቡዐ፡ ዕለታተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,3 ; አመ፡ ዕለተ፡ ዐሡሩ፡ ወረቡዑ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 23,5 ; በዕለተ፡ ሳምንት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 59.
b)de die in diemla: እምዕለት፡ ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,2 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 16,23 ; ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ እምዕለት፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,8 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እምዕለት፡ ለዕለት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 13,10 ; በኵሉ፡ መዋዕሊሆሙ፡ ዘዘለለዕለት፡ ዕለተ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 16,37 .
d) በዕለቱ፡ πρὸς ἡμέραν Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,27 ; ዛቲ፡ ዕለት፡ hodiela1 Paralipomenon libri I et II.Par. 29,5 ; እምይእተ፡ ዕለተ፡ inde ab eo dielanot able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,64 ( videasvid. እምነ፡ col. 194).
ʿǝlat , pluralisPl. ʿǝlatāt
1) fateen ወምስለ፡ ብጽሐተ፡ እሉ፡ ልኡካን፡ ወመልእክተ፡ ዚአሆሙ፡ ተሰነአወ፡ ምጽአተ፡ ባሻ፡ እመንገለ፡ ስዋኬን፡ ዘሰሀበቶ፡ ዕለቱ።Avec l’arrivée de ces messagers et de leur lettre coïncida l’arrivée du bacha, du côté de Sawāken, entraîné par son destinfr 54 l. 27–28 (ed.), 64 l. 4–5 (tr.), እስመ፡ አእመረት፡ ነፍሱ፡ ለባዊት፡ ከመ፡ ትበጽሖ፡ ይእቲ፡ ዕለት፡ እኁሁ፡ En effet, son esprit intelligent avait compris que le jour de son frère allait l’atteindrefr 92 l. 8–9 (ed.), 105 l. 1–3 (tr.), ወዝንቱኒ፡ ንጉሥ፡ ርቱዓ፡ ሃይማኖት፡ ኢቀብጸ፡ ተስፋሁ፡ በእንተዝ፤ አላ፡ አእኮቶ፡ ለእግዚአብሔር፡ እስመ፡ አእመረ፡ ከመ፡ ዕለት፡ ሎቱ፡ ወዕለት፡ ለካልኡ።Questo re ortodosso invero non disperò, ma diè lode al Signore, poichè conosceva come vi sarebbe un giorno per lui (prospero), e un giorno per gli altriit 12 l. 15–18 (ed.); 22 l. 33, 23 l. 1–2 (tr.)
2) (Dillmann 2) ዕለተ፡ ነዛ፡ probably day of mourningen ወአልቦ፡ ዘተናዘዘ፡ እስከ፡ ዕለተ፡ ነዛ፡no one was consoled until the day of mourningen 105 § 229 (ed.), 60 § 229 (tr.) (‘ ዕለተ፡ ነዛ፡ This seems to be the day of the national mourning when the people were crying, wearing black and sprinkling ashes and soil on the hair. The word ነዛ is an Amharic loanword which means ‘to drop tears like rainwater.’ The equivalent Gǝʿǝz form of ነዛ is videasvid. ነዝኀ .’ 60 n. 311)
Leslau
ዕለተ፡ ሆሳዕና ʿǝlata hosāʿnā Palm Sundayen 219b, videasvid. ሆሳዕና፡
Substantivumsubst., plerumque fem. , pluralisPl. ዕለታት፡
1)temporis spatiumla( Zeitdauer ), tempusla: በዕለተ፡ ምንዳቤ፡ ἐν καιρῷ θλίψεως Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,11 ; Jeremiae prophetia.Jer. 14,8 ; በዕለት፡ ኅሪት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 49,8 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,1 ; ኅጹር፡ ዕለትየ፡ ከመ፡ ἐκλείψει με ὁ χρόνος ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,32 Platt; ዕለተ፡ ነግህ፡ ወሰርክ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6.
2)diesla, oppositum, -o, -nituropp.nocte: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,24 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 24,18 ; ዕለታት፡ ወለያልይ፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 167,1 ; (crebrius መዓልት፡ ); quatenus est pars temporis (mensis, anni, al.): ዕለተ፡ ሞት፡ ዕለተ፡ ልደት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,1 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 , Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 26,10 ; liber Jobi.Job 3,1 ; liber Jobi.Job 3,2 ; ዮም፡ በዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 1,18 ; እስከ፡ ዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,7 ; በይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,13 ; አሐተ፡ ዕለተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 27,1 ; በአሐቲ፡ ዕለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 9,14 ; ኵሎ፡ ዕለተ፡ ὅλην τὴν ἡμέραν Threni, liber biblicus.Thren. 1,13 ; Threni, liber biblicus.Thren. 3,3 ; በእፎ፡ ዕለት፡ እምዕለት፡ ትነውኅ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,7 ; ዕለት፡ እንተ፡ ኀለፈት፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,9 ; ዕለተ፡ ቀትል፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 ; ዕለተ፡ በዓል፡ Threni, liber biblicus.Thren. 2,22 ; ዕለተ፡ መንሱት፡ liber Jobi.Job 21,30 ; ዕለተ፡ ሠናይት፡ et እኪት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,25 ; ቀርበት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,6 ; ዕለት፡ እኪት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 17,17 ; ዕለተ፡ ኢየሩሳሌም፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 136,9 ; ዕለተ፡ በረድ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 23,20 ; ዕለት፡ ዐባይ፡ Judae epistola.Judae 6 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,17 ; ሰቡዐ፡ ዕለታተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,3 ; አመ፡ ዕለተ፡ ዐሡሩ፡ ወረቡዑ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 23,5 ; በዕለተ፡ ሳምንት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 59.
b)de die in diemla: እምዕለት፡ ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,2 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 16,23 ; ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ እምዕለት፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,8 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እምዕለት፡ ለዕለት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 13,10 ; በኵሉ፡ መዋዕሊሆሙ፡ ዘዘለለዕለት፡ ዕለተ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 16,37 .
d) በዕለቱ፡ πρὸς ἡμέραν Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,27 ; ዛቲ፡ ዕለት፡ hodiela1 Paralipomenon libri I et II.Par. 29,5 ; እምይእተ፡ ዕለተ፡ inde ab eo dielanot able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,64 ( videasvid. እምነ፡ col. 194).
ʿǝlat , pluralisPl. ʿǝlatāt
1) fateen ወምስለ፡ ብጽሐተ፡ እሉ፡ ልኡካን፡ ወመልእክተ፡ ዚአሆሙ፡ ተሰነአወ፡ ምጽአተ፡ ባሻ፡ እመንገለ፡ ስዋኬን፡ ዘሰሀበቶ፡ ዕለቱ።Avec l’arrivée de ces messagers et de leur lettre coïncida l’arrivée du bacha, du côté de Sawāken, entraîné par son destinfr 54 l. 27–28 (ed.), 64 l. 4–5 (tr.), እስመ፡ አእመረት፡ ነፍሱ፡ ለባዊት፡ ከመ፡ ትበጽሖ፡ ይእቲ፡ ዕለት፡ እኁሁ፡ En effet, son esprit intelligent avait compris que le jour de son frère allait l’atteindrefr 92 l. 8–9 (ed.), 105 l. 1–3 (tr.), ወዝንቱኒ፡ ንጉሥ፡ ርቱዓ፡ ሃይማኖት፡ ኢቀብጸ፡ ተስፋሁ፡ በእንተዝ፤ አላ፡ አእኮቶ፡ ለእግዚአብሔር፡ እስመ፡ አእመረ፡ ከመ፡ ዕለት፡ ሎቱ፡ ወዕለት፡ ለካልኡ።Questo re ortodosso invero non disperò, ma diè lode al Signore, poichè conosceva come vi sarebbe un giorno per lui (prospero), e un giorno per gli altriit 12 l. 15–18 (ed.); 22 l. 33, 23 l. 1–2 (tr.)
2) (Dillmann 2) ዕለተ፡ ነዛ፡ probably day of mourningen ወአልቦ፡ ዘተናዘዘ፡ እስከ፡ ዕለተ፡ ነዛ፡no one was consoled until the day of mourningen 105 § 229 (ed.), 60 § 229 (tr.) (‘ ዕለተ፡ ነዛ፡ This seems to be the day of the national mourning when the people were crying, wearing black and sprinkling ashes and soil on the hair. The word ነዛ is an Amharic loanword which means ‘to drop tears like rainwater.’ The equivalent Gǝʿǝz form of ነዛ is videasvid. ነዝኀ .’ 60 n. 311)
Leslau
ዕለተ፡ ሆሳዕና ʿǝlata hosāʿnā Palm Sundayen 219b, videasvid. ሆሳዕና፡
Substantivumsubst., plerumque fem. , pluralisPl. ዕለታት፡
1)temporis spatiumla( Zeitdauer ), tempusla: በዕለተ፡ ምንዳቤ፡ ἐν καιρῷ θλίψεως Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,11 ; Jeremiae prophetia.Jer. 14,8 ; በዕለት፡ ኅሪት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 49,8 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,1 ; ኅጹር፡ ዕለትየ፡ ከመ፡ ἐκλείψει με ὁ χρόνος ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,32 Platt; ዕለተ፡ ነግህ፡ ወሰርክ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6.
2)diesla, oppositum, -o, -nituropp.nocte: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,24 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 24,18 ; ዕለታት፡ ወለያልይ፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 167,1 ; (crebrius መዓልት፡ ); quatenus est pars temporis (mensis, anni, al.): ዕለተ፡ ሞት፡ ዕለተ፡ ልደት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,1 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 , Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 26,10 ; liber Jobi.Job 3,1 ; liber Jobi.Job 3,2 ; ዮም፡ በዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 1,18 ; እስከ፡ ዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,7 ; በይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,13 ; አሐተ፡ ዕለተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 27,1 ; በአሐቲ፡ ዕለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 9,14 ; ኵሎ፡ ዕለተ፡ ὅλην τὴν ἡμέραν Threni, liber biblicus.Thren. 1,13 ; Threni, liber biblicus.Thren. 3,3 ; በእፎ፡ ዕለት፡ እምዕለት፡ ትነውኅ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,7 ; ዕለት፡ እንተ፡ ኀለፈት፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,9 ; ዕለተ፡ ቀትል፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 ; ዕለተ፡ በዓል፡ Threni, liber biblicus.Thren. 2,22 ; ዕለተ፡ መንሱት፡ liber Jobi.Job 21,30 ; ዕለተ፡ ሠናይት፡ et እኪት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,25 ; ቀርበት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,6 ; ዕለት፡ እኪት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 17,17 ; ዕለተ፡ ኢየሩሳሌም፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 136,9 ; ዕለተ፡ በረድ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 23,20 ; ዕለት፡ ዐባይ፡ Judae epistola.Judae 6 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,17 ; ሰቡዐ፡ ዕለታተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,3 ; አመ፡ ዕለተ፡ ዐሡሩ፡ ወረቡዑ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 23,5 ; በዕለተ፡ ሳምንት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 59.
b)de die in diemla: እምዕለት፡ ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,2 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 16,23 ; ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ እምዕለት፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,8 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እምዕለት፡ ለዕለት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 13,10 ; በኵሉ፡ መዋዕሊሆሙ፡ ዘዘለለዕለት፡ ዕለተ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 16,37 .
d) በዕለቱ፡ πρὸς ἡμέραν Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,27 ; ዛቲ፡ ዕለት፡ hodiela1 Paralipomenon libri I et II.Par. 29,5 ; እምይእተ፡ ዕለተ፡ inde ab eo dielanot able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,64 ( videasvid. እምነ፡ col. 194).
not foundsubst,m. et fem. (ut Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ), pluralisPl. በዓላት፡ { pluralisPl. በዓውልት፡ not able to find explanation in abbreviation listCat. Cod. Mus. Brit. p. 28 annot. a ; Malachiae prophetia.Mal. 2,3 in Abb. LV} festumla, dies festusla
a)solemnia laetala, conviviumla, epulumla, in specie nuptialela(quidquid feriis, hilaritate, pompa, cibo potuque liberaliori celebratur): πότος Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,36 ; ገብረ፡ በዓለ፡ ለአሕዛብ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 1,5 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,18 ; Judith liber apocryphus.Judith 6,21 ; δοχή Esther, liber biblicus.Esth. 1,3 ; Esther, liber biblicus.Esth. 5,4 sequensseq.; χορός ገብራ፡ ላቲ፡ ዐቢየ፡ በዓለ፡ Judith liber apocryphus.Judith 15,12 ; δεῖπνον Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,17 ; Lucae evangelium.Luc. 14,12 ; γάμος Tobit, liber apocryphus.Tob. 6,13 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 8,19 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 9,6 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 11,18 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,46 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,8 ; በዓለ፡ መርዓ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,9 ; በዓሎሙ፡ ለአእዱገ፡ ገዳም፡ εὐφροσύνη ὄνων ἀγρίων Jesaiae prophetia.Jes. 32,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 35,7 ; τελεταὶ ἀνόσιοι በዓላት፡ ዘርሑቅ፡ እምጽድቅ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 12,4 .
b)dies festusla, sensu proprio (de diebus sacris anniversariislapopulorum), ἑορτή : Judaeorum Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 34,22 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 23,1 sequensseq.; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 1 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 sequensseq.; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 73,9 ; Hezekielis prophetia.Hez. 23,34 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 1,6 ; ዕለተ፡ በዓል፡ Baruchi liber apocryphus.Bar. 1,14 ; አልቦ፡ ዘይመጽእ፡ ለበዓል፡ Threni, liber biblicus.Thren. 1,4 ; Threni, liber biblicus.Thren. 2,6 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,7 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,3 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,45 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,15 ; Lucae evangelium.Luc. 2,42 ; ገብረ፡ በዓለ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 41,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 30,29 ; Nahum.Nah. 2,1 ; Christianorum Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 29 ; በበዓላት፡ እሙራት፡ festis solemnibuslaFaus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 10,3 ; በዓለ፡ ፵ tesseracostelaseu ascensiola, Statuta Apostolorum, pars Synodi.Stat. Ap. 12 ; not able to find explanation in abbreviation listCod. Mus. Brit. XXX,53 ; በዓለ፡ ፶ pentecostela, Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg. , al. Distinguunt Aethiopes በዓላት፡ ትኩላት፡ festa fixalaseu immobilialaet ኢትኩላት፡ vel ዐዋድያት፡ mobiliala, Lud. Praeterea notandum, vocem በዓለ፡ ante nomen festi crebro omitti, ut: በቴዎድሮስ፡ ሰማዕት፡ (pro በበዓለ፡ ቴዎድሮስ፡ ሰማዕት፡ ) in festo Theodori martyrislaad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 10 tit.
ʿǝlat , pluralisPl. ʿǝlatāt
1) fateen ወምስለ፡ ብጽሐተ፡ እሉ፡ ልኡካን፡ ወመልእክተ፡ ዚአሆሙ፡ ተሰነአወ፡ ምጽአተ፡ ባሻ፡ እመንገለ፡ ስዋኬን፡ ዘሰሀበቶ፡ ዕለቱ።Avec l’arrivée de ces messagers et de leur lettre coïncida l’arrivée du bacha, du côté de Sawāken, entraîné par son destinfr 54 l. 27–28 (ed.), 64 l. 4–5 (tr.), እስመ፡ አእመረት፡ ነፍሱ፡ ለባዊት፡ ከመ፡ ትበጽሖ፡ ይእቲ፡ ዕለት፡ እኁሁ፡ En effet, son esprit intelligent avait compris que le jour de son frère allait l’atteindrefr 92 l. 8–9 (ed.), 105 l. 1–3 (tr.), ወዝንቱኒ፡ ንጉሥ፡ ርቱዓ፡ ሃይማኖት፡ ኢቀብጸ፡ ተስፋሁ፡ በእንተዝ፤ አላ፡ አእኮቶ፡ ለእግዚአብሔር፡ እስመ፡ አእመረ፡ ከመ፡ ዕለት፡ ሎቱ፡ ወዕለት፡ ለካልኡ።Questo re ortodosso invero non disperò, ma diè lode al Signore, poichè conosceva come vi sarebbe un giorno per lui (prospero), e un giorno per gli altriit 12 l. 15–18 (ed.); 22 l. 33, 23 l. 1–2 (tr.)
2) (Dillmann 2) ዕለተ፡ ነዛ፡ probably day of mourningen ወአልቦ፡ ዘተናዘዘ፡ እስከ፡ ዕለተ፡ ነዛ፡no one was consoled until the day of mourningen 105 § 229 (ed.), 60 § 229 (tr.) (‘ ዕለተ፡ ነዛ፡ This seems to be the day of the national mourning when the people were crying, wearing black and sprinkling ashes and soil on the hair. The word ነዛ is an Amharic loanword which means ‘to drop tears like rainwater.’ The equivalent Gǝʿǝz form of ነዛ is videasvid. ነዝኀ .’ 60 n. 311)
Leslau
ዕለተ፡ ሆሳዕና ʿǝlata hosāʿnā Palm Sundayen 219b, videasvid. ሆሳዕና፡
baʿāl , pluralisPl. baʿālāt
Leslau
በዓለ፡ ሆሳዕና baʿāla hosāʿnā Palm Sundayen, videasvid. ሆሳዕና፡ 219b
በዓለ፡ መርዓዊ baʿāla marʿāwi (Lt) weddingen, videasvid. መርዓዊ፡ 356b
በዓለ፡ ምትሀት baʿāla mǝthat sorcereren, videasvid. ምትሀት፡ 371b
በዓለ፡ መጥቅዕ baʿāla maṭqǝʿ the Feast of the Trumpetsen reffering to the Jewish New Year (See 106, 303–305, 187), videasvid. መጥቅዕ፡ 595b
(et ተሐወሰ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,44 C III,1reflexivumrefl.et passivumpass.
1)se moverela, moverila, commoverila, concutila, agitarilaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 25,22 ; ኢይትሐወስ፡ liber Jobi.Job 41,14 ; ዘኢይትሐወስ፡ ἀνίκητος liber Jobi.Job 39,26 ; ἀσάλευτος Deuteronomium.Deut. 11,18 ; ይትሐወስ፡ ጽላሎት፡ Canticum Canticorum.Cant. 4,6 ; ዓመታት፡ ይትሐወሱ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; ከመ፡ ኢይትሐወስ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 10,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 33,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 54,10 ; ብርዕ፡ ዘበነፋስ፡ ይትሐወስ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 11,7 romanae editionisrom.; ተመንደብነ፡ እንዘ፡ ንትሐወስ፡ እምለፌ፡ ለለፌ፡ Actus apostolorum.Act. 27,15 romanae editionisrom.
2)loco moverilavel se moverela, cumc. እምነ፡ loci Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,44 ; ኢይትሐወስ፡ እንከ፡ እምንባሩ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 46,7 ; አሰራ፡ ኢይትሐወስ፡ እመካነ፡ ኀጢአት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,5 ; ዐምደ፡ ምድር፡ ተሐውሰ፡ እመንበሩ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 57,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 60,21 ; ዕለተ፡ ተሐውሶ፡ ἐξόδιον Numeri, liber Pentateuchi.Num. 29,35 ( videasvid.annot. ad locum).
3)Reptiliala, τὰ ἑρπετὰ , aethiopice ዘይትሐወስ፡ verti solent Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,20-24 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,19 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2-6 ; ኵሉ፡ ዘይትሐወስ፡ አዕዋፍ፡ τὰ ἑρπετὰ τῶν πετεινῶν Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,20 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,26 . Voc. Ae.: ተሀውከ፡ ተሐውሰ፡ አንቀልቀለ፡ ብ፡ ተናወጸ፡ ; aliudla: ተሀውከ፡ ተሐውሰ፡ ዘ፡ ተነቃነቀ፡
taḥawsa
Grébaut
ተሐውሰ፡ taḥawsa III,1 ይትሐወስ፡ «être ébranléfr, être agitéfr, se mouvoirfr, bougerfr, ramperfr, aller çà et làfr » ― ተነቀነቀ፡ , ተላወሰ፡ , ተመላለሰ፡ Ms. BNFabb217, fol. 26v.
57
Leslau
ተሐውሰ፡ taḥawsa , ተሐወሰ፡ taḥawasa , ተሖሰ፡ taḥosa passive {of videasvid. ሖሰ፡ ḥosa }; also moveen, creepen
ዘይትሐወስ zayǝtḥawwas reptileen 250a
Substantivumsubst.(i.e. تَكْلِيلٌ ) coronatiola(sponsi et sponsae, videasvid.Tertull. de cor. mil. C. 13; de virgg. vel cumc.11; Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 9 in I Tim.) i.e. nuptiaelaet consecratiolanuptialisla: ሶበ፡ ተዋሰቡ፡ በጸሎተ፡ ተክሊል፡ F.M. 5,17; ለእመ፡ ሀለወቶ፡ ለ፩እምእመናን፡ ዕቅብት፡ ያውስባ፡ በጸሎተ፡ ተክሊል፡ ወእመ፡ አኮ፡ ይሰደድ፡ F.M. 8,1; እምቅድመ፡ ይግበሩ፡ ሎቱ፡ ተክሊለ፡ , et እምድኅረ፡ ተክሊል፡ F.M. 12,5; በጊዜ፡ ተክሊል፡ F.N. 24,4; ዕለተ፡ ተክሊል፡ dieslanuptialislaAbushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 50 ; super eos qui secundo vel tertio matrimonium ineunt ne recitent በረከተ፡ ተክሊል፡ አላ፡ ጸሎተ፡ አስተስርዮ፡ F.N. 24,1; መጽሐፈ፡ ተክሊል፡ , (liber quo formulae orationis nuptialis continentur) 210.
III,1
1)nascila: ተወሊዶ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 2,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 2,4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,24 ; Evangelium Joannis.Joh. 9,2 ; Evangelium Joannis.Joh. 9,19 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,23 ; Jeremiae prophetia.Jer. 16,3 ; liber Jobi.Job 39,1 ; Hezekielis prophetia.Hez. 28,13 ; ወልድ፡ ጻድቅ፡ ይትወለድ፡ ለሕይወት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,19 ; መዋዕልየ፡ ዘእምአመ፡ ተወለድኩ፡ Judith liber apocryphus.Judith 12,18 ; ዕለተ፡ ተወለድከ፡ ( dies natalis tuusla) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 23,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 20,14 ; ቀዳሚ፡ ተወልዶ፡ vel ቀዲመ፡ ተወልዶ፡ primogenituralaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 24 ; ዘቀደመ፡ ተወልዶ፡ primogenituslaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 26 ; construitur cumc.c. ለ፡ patris, Genesis liber Pentateuchi.Gen. 21,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,24 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 2,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 6,1 ; etiam: እስመ፡ ሕፃን፡ ተወልደ፡ ለነ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 9,6 ; cumc. እምነ፡ matris: Paralipomenon liber I.1 Par. 2,3 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 3,12 ; Lucae evangelium.Luc. 1,35 ; መዋቲ፡ ዘይትወለድ፡ እምአንስት፡ liber Jobi.Job 14,1 ; liber Jobi.Job 15,14 ; ተወልዱ፡ እምከርሠ፡ እሞሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 19,12 ; ዘተወልደ፡ እምሥጋ፡ Evangelium Joannis.Joh. 3,6 ; et viri: ወእምኔሁ፡ ኵሉ፡ ጻድቃን፡ ተወልዱ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 1,13 varia lectiovar.; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,64 ; et causae: n. 886 ኢተወለድነ፡ እምዝሙት፡ Joh.8,41; cumc. እምላዕለ፡ matris: Matthaei Evangelium.Matth. 1,16 ; Matthaei Evangelium.Matth. 1,20 ; vel viri ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,5 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,15 ; vel cumc. በላዕለ፡ mulieris, Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 15,5 .
a)natum esse e Deola: እምእግዚአብሔር፡ ተወልዱ፡ Evangelium Joannis.Joh. 1,13 ; Evangelium Joannis.Joh. 3,6 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 3,9 .
b)regenerarila: not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 1,23 ; ዘኢተወልደ፡ ዳግመ፡ Evangelium Joannis.Joh. 3,3 ; Evangelium Joannis.Joh. 3,7 ; እለ፡ ተወልዱ፡ ዳግመ፡ በቅድስት፡ ጥምቀት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 95.
c)gignila, de Filio Dei: ቃል፡ ( ὁ Λόγος ) ዘበአማን፡ ተወልደ፡ ወኢተገብረ፡ Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 119.
2)de rebus: nascila, gignila, oririla, Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,38 ; ይትወለድ፡ ብሩር፡ እምጸበለ፡ ምድር፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 65,7 ; በተካሕዶ፡ ይትወለድ፡ ለነ፡ ባቍዕ፡ not able to find explanation in abbreviation listCyr. c. Pall. f. 68 ; እምስካር፡ ይትወለድ፡ ምርዐት፡ ወዝሙት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 139 ; እምልብ፡ ይትወለድ፡ ኵሉ፡ ኀጢአት፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 2,11 ; እምዛቲ፡ ግብር፡ ይትወለድ፡ ቀትል፡ F.M. 24,1; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 11 Enc. ; ሰዐል፡ ይትወለድ፡ እምነ፡ ቍር፡ Lud. ex auctore, auctoritateauct.Gregorii.
3)prolem nanciscila, liberos susciperela, Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,3 .
Substantivumsubst.
1)memoriala, recordatiola: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 144,7 ; ተዝካረ፡ ገብረ፡ ለስብሓቲሁ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 110,4 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 23,18 ; ግበራ፡ ተዝካርየ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 32,10 ; ወባሕቱ፡ ግበር፡ ሎቱ፡ ተዝካሮ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,23 ; ዘይሁብ፡ ስኂነ፡ ለተዝካርየ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 66,3 ; ጸሐፍዛ፡ለተዝካር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 17,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 67 tit.; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 69 tit.
b)sacrificiumlamemorialela: Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 5,12 ; አነ፡ አባእኩ፡ ተዝካረ፡ ስእለትክሙ፡ ቅድሜሁ፡ ለቅዱስ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 12,12 ; vel donum memorialelaLiturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 160,1 .
2)res memoriae proditala: ጸሐፈ፡ ምጽሐፈ፡ ተዝካር፡ Malachiae prophetia.Mal. 3,16 ; ወጽሑፍ፡ ውስቴታ፡ ተዝካር፡ ὑπόμνημα Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 6,2 .
a)liber memoriarumla, commentariusla: ተዝካረ፡ ኖብያት፡ ( ἔγραψε τοὺς λόγους τούτους εἰς ) μνημόσυνον Esther, liber biblicus (apocr.).Esth. apocr. 1 ; ጸሓፌ፡ ተዝካር፡ ὑπομνηματογράφος Jesaiae prophetia.Jes. 36,3 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 6,17 .
b)libellus memorialisla, conscriptiola, tabulaela: ተዝካረ፡ ስእለት፡ ከመ፡ እጽሐፍ፡ሎሙ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 13,4 ; si consilii habendi causa conveniunt, ይጽሐፉ፡ ተዝካረ፡ ነገር፡ ( Protokollde) Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 51 .
3)
a)festum in memoriamlaalicujus celebratumlaLeviticus, liber Pentateuchi.Lev. 23,24 ; Lucae evangelium.Luc. 22,19 ; ንግበር፡ ተዝካሮ፡ ለእስጢፋኖስ፡ Mavâs’et; numerus significant sections.Mavâs. 12 ; ተዝካረ፡ ዕረፍቱ፡ ያብዕሉ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 15 Enc. ; ዕለተ፡ ተዝካር፡ Lud. e Can. Laodiceni. Pars Synodi. Numerus significat canones.Can. Laod. 51 ; ዝንቱ፡ ዘይትነበብ፡ በኵሉ፡ ተዝካረ፡ ምውታን፡ ለለዓመቱ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 144 ; መፍትው፡ ንግበር፡ ተዝካሮሙ፡ ለምውታን፡ በዕጣን፡ ወበመሥዋዕት፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 147.
b)commemoratiola, creberrime in Sx., ut ተዝካረ፡ በዓሉ፡ ለመልአክ፡ ሚካኤል፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 12 ; ተዝካሮሙ፡ ለ፳ወ፬ ካህናተ፡ ሰማይ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 24 ; al.
1) (Dillmann 3) ወሀብኩ፡ አነ፡ አቤሴሎም፡ ለፍቁረ፡ አቡየ፡ ወፍቁረ፡ ነፍስየ፡ ቄሰ፡ ገበዝ፡ ዘአማኑኤል፡ እምድረ፡ አይምሐክ፡ {...} ከመ፡ ይኩን፡ ለተዝካርየ፡ ወዝክረ፡ ስምየ፡Moi, Abēsēlom j’ai donné au qēsa gabaz Za-ʾAmānuʾēl, chéri de mon père et chéri de moi, dans la territoire d’Aymaḥak, {…}, afin que cela serve pour ma commémoraison, et pour mon souvenir éternel.fr 63 l. 6–9 (ed.), 76 l. 3–6 (tr.); ወከመ፡ ይግበሩ፡ ተዝካርየ፡ እሉ፡ ካህናት፡ በዕለተ፡ በዓለ፡ ሚካኤል፡ ሊቀ፡ መላእክት፡et afin que ces ecclésiastiques fassent ma commémoraison le jour de la fête de l’archange Michel,fr 64 l. 18–19 (ed.), 77 l. 20–21 (tr.); ወተዝካር፡ ዘአባ፡ ሳሙኤል፡ ዘገዳመ፡ ዋሊ፡ ይትናገር፡ እምኔሃ።et la commémoraison d’abbā Sāmuʾēl de Gadāma Wāli est célébrée par elle.fr 76 l. 17 (ed.), 91 l. 35–36 (tr.)
2) ተዝካረ፡ ገበዝ፡ tazkāra gabaz meaning unknown (see also the comment below) ወተዝካረ፡ ገበዝ፡ ሐወስታ፡ ወሐምብራ፡ ብርዝ፡ ወጥሕን።Pour la commémoraison de la cathédrale (tazkāra gabaz), le Ḥawastā et le Ḥambarā doivent du berz et de la farinefr 9 l. 12–13 (ed.), 9 l. 20–21 (tr.) (‘Je ne comprends pas bien l’expression: en Abyssinie, la commémoraison d’un défunt donne lieu à un grand repas; dans l’usage vulgaire, tazkār est aussi bien la commémoraison du mort que le banquet qui la suit.’ 10 n. 4), videasvid. ገበዝ፡
participiumpart., fem. መፍርህት፡ , is qui timorem injicit i.e. timendusla, metuendusla, terribilisla, formidabilisla: ባሕር፡ መፍርህ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 10,18 ; መንበርከ፡ መፍርህ፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 164,4 ; Herodes M. erat መፍርህ፡ ጥቀ፡ ወግሩም፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 340 ; urbs vastata est ወኮነት፡ መፍርህተ፡ ለእለ፡ የኀልፉ፡ ውስቴታ፡ Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 13 ; ዕለተ፡ ትንሣኤ፡ መፍርህት፡ ወግርምት፡ Canones Ancyrani. Pars Synodi. Numerus significat canones.Can. Ancyr. 4 ; መፍርሃን፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 6.
Substantivumsubst., plerumque fem. , pluralisPl. ዕለታት፡
1)temporis spatiumla( Zeitdauer ), tempusla: በዕለተ፡ ምንዳቤ፡ ἐν καιρῷ θλίψεως Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,11 ; Jeremiae prophetia.Jer. 14,8 ; በዕለት፡ ኅሪት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 49,8 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,1 ; ኅጹር፡ ዕለትየ፡ ከመ፡ ἐκλείψει με ὁ χρόνος ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,32 Platt; ዕለተ፡ ነግህ፡ ወሰርክ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6.
2)diesla, oppositum, -o, -nituropp.nocte: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,24 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 24,18 ; ዕለታት፡ ወለያልይ፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 167,1 ; (crebrius መዓልት፡ ); quatenus est pars temporis (mensis, anni, al.): ዕለተ፡ ሞት፡ ዕለተ፡ ልደት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,1 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 , Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 26,10 ; liber Jobi.Job 3,1 ; liber Jobi.Job 3,2 ; ዮም፡ በዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 1,18 ; እስከ፡ ዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,7 ; በይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,13 ; አሐተ፡ ዕለተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 27,1 ; በአሐቲ፡ ዕለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 9,14 ; ኵሎ፡ ዕለተ፡ ὅλην τὴν ἡμέραν Threni, liber biblicus.Thren. 1,13 ; Threni, liber biblicus.Thren. 3,3 ; በእፎ፡ ዕለት፡ እምዕለት፡ ትነውኅ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,7 ; ዕለት፡ እንተ፡ ኀለፈት፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,9 ; ዕለተ፡ ቀትል፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 ; ዕለተ፡ በዓል፡ Threni, liber biblicus.Thren. 2,22 ; ዕለተ፡ መንሱት፡ liber Jobi.Job 21,30 ; ዕለተ፡ ሠናይት፡ et እኪት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,25 ; ቀርበት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,6 ; ዕለት፡ እኪት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 17,17 ; ዕለተ፡ ኢየሩሳሌም፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 136,9 ; ዕለተ፡ በረድ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 23,20 ; ዕለት፡ ዐባይ፡ Judae epistola.Judae 6 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,17 ; ሰቡዐ፡ ዕለታተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,3 ; አመ፡ ዕለተ፡ ዐሡሩ፡ ወረቡዑ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 23,5 ; በዕለተ፡ ሳምንት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 59.
b)de die in diemla: እምዕለት፡ ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,2 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 16,23 ; ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ እምዕለት፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,8 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እምዕለት፡ ለዕለት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 13,10 ; በኵሉ፡ መዋዕሊሆሙ፡ ዘዘለለዕለት፡ ዕለተ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 16,37 .
d) በዕለቱ፡ πρὸς ἡμέραν Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,27 ; ዛቲ፡ ዕለት፡ hodiela1 Paralipomenon libri I et II.Par. 29,5 ; እምይእተ፡ ዕለተ፡ inde ab eo dielanot able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,64 ( videasvid. እምነ፡ col. 194).
Substantivumsubst., plerumque fem. , pluralisPl. ዕለታት፡
1)temporis spatiumla( Zeitdauer ), tempusla: በዕለተ፡ ምንዳቤ፡ ἐν καιρῷ θλίψεως Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,11 ; Jeremiae prophetia.Jer. 14,8 ; በዕለት፡ ኅሪት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 49,8 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,1 ; ኅጹር፡ ዕለትየ፡ ከመ፡ ἐκλείψει με ὁ χρόνος ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,32 Platt; ዕለተ፡ ነግህ፡ ወሰርክ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6.
2)diesla, oppositum, -o, -nituropp.nocte: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,24 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 24,18 ; ዕለታት፡ ወለያልይ፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 167,1 ; (crebrius መዓልት፡ ); quatenus est pars temporis (mensis, anni, al.): ዕለተ፡ ሞት፡ ዕለተ፡ ልደት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,1 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 , Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 26,10 ; liber Jobi.Job 3,1 ; liber Jobi.Job 3,2 ; ዮም፡ በዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 1,18 ; እስከ፡ ዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,7 ; በይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,13 ; አሐተ፡ ዕለተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 27,1 ; በአሐቲ፡ ዕለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 9,14 ; ኵሎ፡ ዕለተ፡ ὅλην τὴν ἡμέραν Threni, liber biblicus.Thren. 1,13 ; Threni, liber biblicus.Thren. 3,3 ; በእፎ፡ ዕለት፡ እምዕለት፡ ትነውኅ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,7 ; ዕለት፡ እንተ፡ ኀለፈት፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,9 ; ዕለተ፡ ቀትል፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 ; ዕለተ፡ በዓል፡ Threni, liber biblicus.Thren. 2,22 ; ዕለተ፡ መንሱት፡ liber Jobi.Job 21,30 ; ዕለተ፡ ሠናይት፡ et እኪት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,25 ; ቀርበት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,6 ; ዕለት፡ እኪት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 17,17 ; ዕለተ፡ ኢየሩሳሌም፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 136,9 ; ዕለተ፡ በረድ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 23,20 ; ዕለት፡ ዐባይ፡ Judae epistola.Judae 6 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,17 ; ሰቡዐ፡ ዕለታተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,3 ; አመ፡ ዕለተ፡ ዐሡሩ፡ ወረቡዑ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 23,5 ; በዕለተ፡ ሳምንት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 59.
b)de die in diemla: እምዕለት፡ ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,2 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 16,23 ; ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ እምዕለት፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,8 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እምዕለት፡ ለዕለት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 13,10 ; በኵሉ፡ መዋዕሊሆሙ፡ ዘዘለለዕለት፡ ዕለተ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 16,37 .
d) በዕለቱ፡ πρὸς ἡμέραν Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,27 ; ዛቲ፡ ዕለት፡ hodiela1 Paralipomenon libri I et II.Par. 29,5 ; እምይእተ፡ ዕለተ፡ inde ab eo dielanot able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,64 ( videasvid. እምነ፡ col. 194).
ʿǝlat , pluralisPl. ʿǝlatāt
1) fateen ወምስለ፡ ብጽሐተ፡ እሉ፡ ልኡካን፡ ወመልእክተ፡ ዚአሆሙ፡ ተሰነአወ፡ ምጽአተ፡ ባሻ፡ እመንገለ፡ ስዋኬን፡ ዘሰሀበቶ፡ ዕለቱ።Avec l’arrivée de ces messagers et de leur lettre coïncida l’arrivée du bacha, du côté de Sawāken, entraîné par son destinfr 54 l. 27–28 (ed.), 64 l. 4–5 (tr.), እስመ፡ አእመረት፡ ነፍሱ፡ ለባዊት፡ ከመ፡ ትበጽሖ፡ ይእቲ፡ ዕለት፡ እኁሁ፡ En effet, son esprit intelligent avait compris que le jour de son frère allait l’atteindrefr 92 l. 8–9 (ed.), 105 l. 1–3 (tr.), ወዝንቱኒ፡ ንጉሥ፡ ርቱዓ፡ ሃይማኖት፡ ኢቀብጸ፡ ተስፋሁ፡ በእንተዝ፤ አላ፡ አእኮቶ፡ ለእግዚአብሔር፡ እስመ፡ አእመረ፡ ከመ፡ ዕለት፡ ሎቱ፡ ወዕለት፡ ለካልኡ።Questo re ortodosso invero non disperò, ma diè lode al Signore, poichè conosceva come vi sarebbe un giorno per lui (prospero), e un giorno per gli altriit 12 l. 15–18 (ed.); 22 l. 33, 23 l. 1–2 (tr.)
2) (Dillmann 2) ዕለተ፡ ነዛ፡ probably day of mourningen ወአልቦ፡ ዘተናዘዘ፡ እስከ፡ ዕለተ፡ ነዛ፡no one was consoled until the day of mourningen 105 § 229 (ed.), 60 § 229 (tr.) (‘ ዕለተ፡ ነዛ፡ This seems to be the day of the national mourning when the people were crying, wearing black and sprinkling ashes and soil on the hair. The word ነዛ is an Amharic loanword which means ‘to drop tears like rainwater.’ The equivalent Gǝʿǝz form of ነዛ is videasvid. ነዝኀ .’ 60 n. 311)
Leslau
ዕለተ፡ ሆሳዕና ʿǝlata hosāʿnā Palm Sundayen 219b, videasvid. ሆሳዕና፡
ʿǝlat , pluralisPl. ʿǝlatāt
1) fateen ወምስለ፡ ብጽሐተ፡ እሉ፡ ልኡካን፡ ወመልእክተ፡ ዚአሆሙ፡ ተሰነአወ፡ ምጽአተ፡ ባሻ፡ እመንገለ፡ ስዋኬን፡ ዘሰሀበቶ፡ ዕለቱ።Avec l’arrivée de ces messagers et de leur lettre coïncida l’arrivée du bacha, du côté de Sawāken, entraîné par son destinfr 54 l. 27–28 (ed.), 64 l. 4–5 (tr.), እስመ፡ አእመረት፡ ነፍሱ፡ ለባዊት፡ ከመ፡ ትበጽሖ፡ ይእቲ፡ ዕለት፡ እኁሁ፡ En effet, son esprit intelligent avait compris que le jour de son frère allait l’atteindrefr 92 l. 8–9 (ed.), 105 l. 1–3 (tr.), ወዝንቱኒ፡ ንጉሥ፡ ርቱዓ፡ ሃይማኖት፡ ኢቀብጸ፡ ተስፋሁ፡ በእንተዝ፤ አላ፡ አእኮቶ፡ ለእግዚአብሔር፡ እስመ፡ አእመረ፡ ከመ፡ ዕለት፡ ሎቱ፡ ወዕለት፡ ለካልኡ።Questo re ortodosso invero non disperò, ma diè lode al Signore, poichè conosceva come vi sarebbe un giorno per lui (prospero), e un giorno per gli altriit 12 l. 15–18 (ed.); 22 l. 33, 23 l. 1–2 (tr.)
2) (Dillmann 2) ዕለተ፡ ነዛ፡ probably day of mourningen ወአልቦ፡ ዘተናዘዘ፡ እስከ፡ ዕለተ፡ ነዛ፡no one was consoled until the day of mourningen 105 § 229 (ed.), 60 § 229 (tr.) (‘ ዕለተ፡ ነዛ፡ This seems to be the day of the national mourning when the people were crying, wearing black and sprinkling ashes and soil on the hair. The word ነዛ is an Amharic loanword which means ‘to drop tears like rainwater.’ The equivalent Gǝʿǝz form of ነዛ is videasvid. ነዝኀ .’ 60 n. 311)
Leslau
ዕለተ፡ ሆሳዕና ʿǝlata hosāʿnā Palm Sundayen 219b, videasvid. ሆሳዕና፡
nazzā
Cross-references: for ዕለተ፡ ነዛ፡ videasvid. ዕለት፡ 1) (TraCES)
Substantivumsubst., plerumque fem. , pluralisPl. ዕለታት፡
1)temporis spatiumla( Zeitdauer ), tempusla: በዕለተ፡ ምንዳቤ፡ ἐν καιρῷ θλίψεως Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,11 ; Jeremiae prophetia.Jer. 14,8 ; በዕለት፡ ኅሪት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 49,8 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,1 ; ኅጹር፡ ዕለትየ፡ ከመ፡ ἐκλείψει με ὁ χρόνος ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,32 Platt; ዕለተ፡ ነግህ፡ ወሰርክ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6.
2)diesla, oppositum, -o, -nituropp.nocte: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,24 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 24,18 ; ዕለታት፡ ወለያልይ፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 167,1 ; (crebrius መዓልት፡ ); quatenus est pars temporis (mensis, anni, al.): ዕለተ፡ ሞት፡ ዕለተ፡ ልደት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,1 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 , Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 26,10 ; liber Jobi.Job 3,1 ; liber Jobi.Job 3,2 ; ዮም፡ በዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 1,18 ; እስከ፡ ዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,7 ; በይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,13 ; አሐተ፡ ዕለተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 27,1 ; በአሐቲ፡ ዕለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 9,14 ; ኵሎ፡ ዕለተ፡ ὅλην τὴν ἡμέραν Threni, liber biblicus.Thren. 1,13 ; Threni, liber biblicus.Thren. 3,3 ; በእፎ፡ ዕለት፡ እምዕለት፡ ትነውኅ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,7 ; ዕለት፡ እንተ፡ ኀለፈት፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,9 ; ዕለተ፡ ቀትል፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 ; ዕለተ፡ በዓል፡ Threni, liber biblicus.Thren. 2,22 ; ዕለተ፡ መንሱት፡ liber Jobi.Job 21,30 ; ዕለተ፡ ሠናይት፡ et እኪት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,25 ; ቀርበት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,6 ; ዕለት፡ እኪት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 17,17 ; ዕለተ፡ ኢየሩሳሌም፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 136,9 ; ዕለተ፡ በረድ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 23,20 ; ዕለት፡ ዐባይ፡ Judae epistola.Judae 6 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,17 ; ሰቡዐ፡ ዕለታተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,3 ; አመ፡ ዕለተ፡ ዐሡሩ፡ ወረቡዑ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 23,5 ; በዕለተ፡ ሳምንት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 59.
b)de die in diemla: እምዕለት፡ ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,2 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 16,23 ; ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ እምዕለት፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,8 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እምዕለት፡ ለዕለት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 13,10 ; በኵሉ፡ መዋዕሊሆሙ፡ ዘዘለለዕለት፡ ዕለተ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 16,37 .
d) በዕለቱ፡ πρὸς ἡμέραν Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,27 ; ዛቲ፡ ዕለት፡ hodiela1 Paralipomenon libri I et II.Par. 29,5 ; እምይእተ፡ ዕለተ፡ inde ab eo dielanot able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,64 ( videasvid. እምነ፡ col. 194).
ʿǝlat , pluralisPl. ʿǝlatāt
1) fateen ወምስለ፡ ብጽሐተ፡ እሉ፡ ልኡካን፡ ወመልእክተ፡ ዚአሆሙ፡ ተሰነአወ፡ ምጽአተ፡ ባሻ፡ እመንገለ፡ ስዋኬን፡ ዘሰሀበቶ፡ ዕለቱ።Avec l’arrivée de ces messagers et de leur lettre coïncida l’arrivée du bacha, du côté de Sawāken, entraîné par son destinfr 54 l. 27–28 (ed.), 64 l. 4–5 (tr.), እስመ፡ አእመረት፡ ነፍሱ፡ ለባዊት፡ ከመ፡ ትበጽሖ፡ ይእቲ፡ ዕለት፡ እኁሁ፡ En effet, son esprit intelligent avait compris que le jour de son frère allait l’atteindrefr 92 l. 8–9 (ed.), 105 l. 1–3 (tr.), ወዝንቱኒ፡ ንጉሥ፡ ርቱዓ፡ ሃይማኖት፡ ኢቀብጸ፡ ተስፋሁ፡ በእንተዝ፤ አላ፡ አእኮቶ፡ ለእግዚአብሔር፡ እስመ፡ አእመረ፡ ከመ፡ ዕለት፡ ሎቱ፡ ወዕለት፡ ለካልኡ።Questo re ortodosso invero non disperò, ma diè lode al Signore, poichè conosceva come vi sarebbe un giorno per lui (prospero), e un giorno per gli altriit 12 l. 15–18 (ed.); 22 l. 33, 23 l. 1–2 (tr.)
2) (Dillmann 2) ዕለተ፡ ነዛ፡ probably day of mourningen ወአልቦ፡ ዘተናዘዘ፡ እስከ፡ ዕለተ፡ ነዛ፡no one was consoled until the day of mourningen 105 § 229 (ed.), 60 § 229 (tr.) (‘ ዕለተ፡ ነዛ፡ This seems to be the day of the national mourning when the people were crying, wearing black and sprinkling ashes and soil on the hair. The word ነዛ is an Amharic loanword which means ‘to drop tears like rainwater.’ The equivalent Gǝʿǝz form of ነዛ is videasvid. ነዝኀ .’ 60 n. 311)
Leslau
ዕለተ፡ ሆሳዕና ʿǝlata hosāʿnā Palm Sundayen 219b, videasvid. ሆሳዕና፡
vel አሜ፡ particula temporis; forma አሜ፡ antiquitus usitatior erat (ut in Novum TestamentumN.T.romanae editionisrom.Matthaei Evangelium.Matth. 11,22 ; Matthaei Evangelium.Matth. 17,22 ; Matthaei Evangelium.Matth. 19,28 ; Lucae evangelium.Luc. 11,31 ; Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 52 ), posthac አመ፡ communi usu recepta est, nisi quod ante pronomen suffixumpron. suff.forma አሜ፡ semper conservata est. [De etymo videasvid. gramm.§ 64,b; Hupfeld in Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes Bd. II p. 139; Ewald in Göttingische Gelehrte Anzeigen1857 p. 1884].
A)Adv. relativumrel.temporis: quola, quala, quibusla, quumla, ut: ውእተ፡ አሚረ፡ አመ፡ ኀልቁ፡ ብዙኃን፡ Jesaiae prophetia.Jes. 30,25 ; Jesaiae prophetia.Jes. 30,26 ; ከመ፡ ትካት፡ አመ፡ ( ut olim quumla) liber Jobi.Job 29,3 sequensseq.; በእንታክቲ፡ ዕለት፡ አመ፡ ይነብሩ፡ ሕዝብየ፡ በሰላም፡ ትትነሣእ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 38,14 ; Hezekielis prophetia.Hez. 38,18 ; ዕለት፡ አመ፡ ወለደተኒ፡ እምየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 20,14 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,21 ; Marci Evangelium.Marc. 6,21 ; Marci Evangelium.Marc. 14,12 .
b) አልቦ፡ አመ፡ numquamla, nondumla, ut: liber Jobi.Job 4,7 ; ይነቅህ፡ ዓለም፡ ዘአልቦ፡ አመ፡ ነቅሀ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 5,32 (deest in edidited.Laur.); plura exempla videasvid. sub አልቦ፡ ; ኢአመ፡ numquamla, Lud. e V.S.
c) ቦአመ፡ ቦአመ፡ modo – modolaRegum liber biblicum II.2 Reg. 11,25 .
B)Conj.
1) አመ፡ ( አሜ፡ ) quo temporela, tum quandola, quumla, ubila, cumc.Perf.: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 16,16 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 20,13 ; ከመ፡ አመ፡ ወፅኡ፡ እምነ፡ ግብጽ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 11,16 ; አመ፡ ልህቂ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 2,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 21,1 ; Baruchi liber apocryphus.Bar. 1,2 ( ἐν τῷ καιρῷ ᾧ ); Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 50 tit.; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 67,8 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 125,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,3 ; Lucae evangelium.Luc. 2,21 ; Lucae evangelium.Luc. 2,22 ; Lucae evangelium.Luc. 2,42 ; Lucae evangelium.Luc. 4,25 ; Lucae evangelium.Luc. 6,3 al.; cumc.Perf. i.e. Fut. exacto: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 50,24 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 15,2 ; አመ፡ ኀልቀ፡ ፸ ዓመት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 36,10 ; አመ፡ ሞትኩ፡ ቅብረኒ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 4,3 ; Evangelium Joannis.Joh. 8,28 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 11,27 ; cumc.Imperf. i.e. Fut.: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 50,25 ; Hezekielis prophetia.Hez. 33,12 ( ᾗ ἂν ἡμέρᾳ ); Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,14 ; Matthaei Evangelium.Matth. 19,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,31 ; Lucae evangelium.Luc. 9,26 ; 1 not able to find explanation in abbreviation listPetr. 1,7 ; cumc.Imperf. i.e. Latinorum Imperf. vel Praes.: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 11,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 35,1 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 5,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 113,1 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,27 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 12,12 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 14,2 ; አመ፡ ይፈጥሮ፡ ለእጓለ፡ እመሕያው፡ ይእተ፡ አሚረ፡ ይኤዝዞ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,7 ; in sententiis nominalibus Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,13 ; አመ፡ ሕያው፡ ውእቱ፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 10,6 ; passim: dumla, Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,16 ; Lucae evangelium.Luc. 1,8 ; Lucae evangelium.Luc. 2,2 ; አመ፡ ትዴሎ፡ ይከውን፡ ከማከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,11 ; ዘአመ፡ ይጼነስ፡ ኢየሐዝን፡ አመ፡ ይዴለው፡ እፎ፡ ያስተፌሥሕ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 10,31 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 1,3 .
2)Composita
c) ለአመ፡ in id tempus quola: ታስተዴሉ፡ ገጸከ፡ ለአመ፡ የዐግትዋ፡ ለኢየሩሳሌም፡ Hezekielis prophetia.Hez. 4,7 ; ተዐገሡኒ፡ ለአሜ፡ እትነሣእ፡ Zephania prophetia.Zeph. 3,8 .
d) እንተ፡ አመ፡ si quandola, quandocumquelasequensseq.Imperf. Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,28 .
e) ዘአመ፡ quodla(erat) tum quumlaPsalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 3 lit.; ዘአመ፡ ንኡስ፡ አጥባትኪ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 23,21 ; Marci Evangelium.Marc. 8,19 .
Cross-references: not foundPraep.
1) አመ፡ (v. አሜ፡ ) temporela, inla, Abl. temporis: አመ፡ ምንዳቤሆሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 2,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,19 ; አመ፡ ትፍሥሕቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,23 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,12 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 12,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,2 ; አመ፡ ማእረረ፡ ሥርናይ፡ Judith liber apocryphus.Judith 2,27 ; አሜ፡ ፍዳ፡ Lucae evangelium.Luc. 11,31 romanae editionisrom.; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 11,24 romanae editionisrom.; ante nomina temporis: አሜ፡ ዕለተ፡ ደይን፡ Matthaei Evangelium.Matth. 11,22 ; Matthaei Evangelium.Matth. 17,23 ; አመ፡ ዐሡር፡ ወኀሙስ፡ ዕለት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 16,1 ; አመ፡ ዕለተ፡ እኪት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,25 ; አመ፡ መዋዕለ፡ ጽጋብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,25 ; Jesaiae prophetia.Jes. 9,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 77,12 ; አመ፡ ዕለተ፡ እጼውዐከ፡ eo die quolai.e. quo dielaPsalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 55,20 ( videasvid.supra sub A,a); አመ፡ ፲ወ፫ ዓመተ፡ መንግሥቱ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 1,2 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 1,1 ; Danielis prophetia.Dan. 1,1 ; Danielis prophetia.Dan. 3,1 ; Danielis prophetia.Dan. 8,1 ; Hezekielis prophetia.Hez. 8,1 ; ante nomina personarum, ut Lucae evangelium.Luc. 4,27 .
2)composita
a) እመአመ፡ ex temporela, abhincla, inde ala: Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,27 ; እምአመ፡ መዋዕለ፡ ኢዮስያስ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,2 ; እምአሜ፡ ቀዳሚት፡ ዕለት፡ Haggaei prophetia.Hagg. 2,15 ; Haggaei prophetia.Hagg. 2,18 ; ጻድቃን፡ ዘእምአመ፡ አዳም፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,7 ; p. 303 n. 10; pronomini relativumrel.postpositum ዘእምአመ፡ inde ab eo quolaLeviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,17 ; Judith liber apocryphus.Judith 12,18 .
c) ለአመ፡ in tempusla, inla: ለአመ፡ ረኃብ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,36 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,11 ; መድኀኒትነሰ፡ ለአመ፡ ምንዳቤነ፡ ውእቱ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 33,2 .
3)pronomenPron.suffixa assumit, ut
b)in specie pronomen suffixumpron. suff.III personapers.sing.m. et fem. , scilicetsc. አሜሁ፡ vel አሜሃ፡ tuncla, tumla, τότε , አሜሁ፡ liber Jobi.Job 19,29 ; liber Jobi.Job 28,27 ; liber Jobi.Job 38,21 ; ወአሜሁሰ፡ not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 13,32 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 42,21 ; Marci Evangelium.Marc. 15,42 romanae editionisrom.; Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 5 ; ዘአሜሁ፡ ὁ τότε ad Romanos epistola Pauli.Rom. 6,21 ; አሜሃ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,6 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 50,20 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 125,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 125,3 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,15 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,10 ; liber Jobi.Job 3,13 ; liber Jobi.Job 20,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 44,8 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 4,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 8,14 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,17 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,18 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 11,35 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 12,12 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 2,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 2,17 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,15 ; Lucae evangelium.Luc. 13,1 ; እምአሜሃ፡ inde ab eo temporelaMatthaei Evangelium.Matth. 4,17 ; Matthaei Evangelium.Matth. 16,21 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,16 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 224 ; እስከ፡ አሜሃ፡ usque in illud tempuslaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 33 ; እስከ፡ ዝየ፡ ወአሜሁ፡ Danielis prophetia.Dan. 7,28 . [Ordo significationum quem proposuimus, invertendus erit ei, qui አመ፡ (ab አም፡ i.e. ዓም፡ ) primitus substantivum, significans tempusla, fuisse censuerit].
Substantivumsubst., plerumque fem. , pluralisPl. ዕለታት፡
1)temporis spatiumla( Zeitdauer ), tempusla: በዕለተ፡ ምንዳቤ፡ ἐν καιρῷ θλίψεως Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,11 ; Jeremiae prophetia.Jer. 14,8 ; በዕለት፡ ኅሪት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 49,8 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,1 ; ኅጹር፡ ዕለትየ፡ ከመ፡ ἐκλείψει με ὁ χρόνος ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,32 Platt; ዕለተ፡ ነግህ፡ ወሰርክ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6.
2)diesla, oppositum, -o, -nituropp.nocte: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,24 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 24,18 ; ዕለታት፡ ወለያልይ፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 167,1 ; (crebrius መዓልት፡ ); quatenus est pars temporis (mensis, anni, al.): ዕለተ፡ ሞት፡ ዕለተ፡ ልደት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,1 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 , Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 26,10 ; liber Jobi.Job 3,1 ; liber Jobi.Job 3,2 ; ዮም፡ በዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 1,18 ; እስከ፡ ዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,7 ; በይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,13 ; አሐተ፡ ዕለተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 27,1 ; በአሐቲ፡ ዕለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 9,14 ; ኵሎ፡ ዕለተ፡ ὅλην τὴν ἡμέραν Threni, liber biblicus.Thren. 1,13 ; Threni, liber biblicus.Thren. 3,3 ; በእፎ፡ ዕለት፡ እምዕለት፡ ትነውኅ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,7 ; ዕለት፡ እንተ፡ ኀለፈት፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,9 ; ዕለተ፡ ቀትል፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 ; ዕለተ፡ በዓል፡ Threni, liber biblicus.Thren. 2,22 ; ዕለተ፡ መንሱት፡ liber Jobi.Job 21,30 ; ዕለተ፡ ሠናይት፡ et እኪት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,25 ; ቀርበት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,6 ; ዕለት፡ እኪት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 17,17 ; ዕለተ፡ ኢየሩሳሌም፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 136,9 ; ዕለተ፡ በረድ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 23,20 ; ዕለት፡ ዐባይ፡ Judae epistola.Judae 6 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,17 ; ሰቡዐ፡ ዕለታተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,3 ; አመ፡ ዕለተ፡ ዐሡሩ፡ ወረቡዑ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 23,5 ; በዕለተ፡ ሳምንት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 59.
b)de die in diemla: እምዕለት፡ ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,2 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 16,23 ; ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ እምዕለት፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,8 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እምዕለት፡ ለዕለት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 13,10 ; በኵሉ፡ መዋዕሊሆሙ፡ ዘዘለለዕለት፡ ዕለተ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 16,37 .
d) በዕለቱ፡ πρὸς ἡμέραν Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,27 ; ዛቲ፡ ዕለት፡ hodiela1 Paralipomenon libri I et II.Par. 29,5 ; እምይእተ፡ ዕለተ፡ inde ab eo dielanot able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,64 ( videasvid. እምነ፡ col. 194).
ʿǝlat , pluralisPl. ʿǝlatāt
1) fateen ወምስለ፡ ብጽሐተ፡ እሉ፡ ልኡካን፡ ወመልእክተ፡ ዚአሆሙ፡ ተሰነአወ፡ ምጽአተ፡ ባሻ፡ እመንገለ፡ ስዋኬን፡ ዘሰሀበቶ፡ ዕለቱ።Avec l’arrivée de ces messagers et de leur lettre coïncida l’arrivée du bacha, du côté de Sawāken, entraîné par son destinfr 54 l. 27–28 (ed.), 64 l. 4–5 (tr.), እስመ፡ አእመረት፡ ነፍሱ፡ ለባዊት፡ ከመ፡ ትበጽሖ፡ ይእቲ፡ ዕለት፡ እኁሁ፡ En effet, son esprit intelligent avait compris que le jour de son frère allait l’atteindrefr 92 l. 8–9 (ed.), 105 l. 1–3 (tr.), ወዝንቱኒ፡ ንጉሥ፡ ርቱዓ፡ ሃይማኖት፡ ኢቀብጸ፡ ተስፋሁ፡ በእንተዝ፤ አላ፡ አእኮቶ፡ ለእግዚአብሔር፡ እስመ፡ አእመረ፡ ከመ፡ ዕለት፡ ሎቱ፡ ወዕለት፡ ለካልኡ።Questo re ortodosso invero non disperò, ma diè lode al Signore, poichè conosceva come vi sarebbe un giorno per lui (prospero), e un giorno per gli altriit 12 l. 15–18 (ed.); 22 l. 33, 23 l. 1–2 (tr.)
2) (Dillmann 2) ዕለተ፡ ነዛ፡ probably day of mourningen ወአልቦ፡ ዘተናዘዘ፡ እስከ፡ ዕለተ፡ ነዛ፡no one was consoled until the day of mourningen 105 § 229 (ed.), 60 § 229 (tr.) (‘ ዕለተ፡ ነዛ፡ This seems to be the day of the national mourning when the people were crying, wearing black and sprinkling ashes and soil on the hair. The word ነዛ is an Amharic loanword which means ‘to drop tears like rainwater.’ The equivalent Gǝʿǝz form of ነዛ is videasvid. ነዝኀ .’ 60 n. 311)
Leslau
ዕለተ፡ ሆሳዕና ʿǝlata hosāʿnā Palm Sundayen 219b, videasvid. ሆሳዕና፡
Substantivumsubst., plerumque fem. , pluralisPl. ዕለታት፡
1)temporis spatiumla( Zeitdauer ), tempusla: በዕለተ፡ ምንዳቤ፡ ἐν καιρῷ θλίψεως Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,11 ; Jeremiae prophetia.Jer. 14,8 ; በዕለት፡ ኅሪት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 49,8 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,1 ; ኅጹር፡ ዕለትየ፡ ከመ፡ ἐκλείψει με ὁ χρόνος ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,32 Platt; ዕለተ፡ ነግህ፡ ወሰርክ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6.
2)diesla, oppositum, -o, -nituropp.nocte: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,24 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 24,18 ; ዕለታት፡ ወለያልይ፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 167,1 ; (crebrius መዓልት፡ ); quatenus est pars temporis (mensis, anni, al.): ዕለተ፡ ሞት፡ ዕለተ፡ ልደት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,1 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 , Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 26,10 ; liber Jobi.Job 3,1 ; liber Jobi.Job 3,2 ; ዮም፡ በዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 1,18 ; እስከ፡ ዛቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,7 ; በይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,13 ; አሐተ፡ ዕለተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 27,1 ; በአሐቲ፡ ዕለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 9,14 ; ኵሎ፡ ዕለተ፡ ὅλην τὴν ἡμέραν Threni, liber biblicus.Thren. 1,13 ; Threni, liber biblicus.Thren. 3,3 ; በእፎ፡ ዕለት፡ እምዕለት፡ ትነውኅ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,7 ; ዕለት፡ እንተ፡ ኀለፈት፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,9 ; ዕለተ፡ ቀትል፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,8 ; ዕለተ፡ በዓል፡ Threni, liber biblicus.Thren. 2,22 ; ዕለተ፡ መንሱት፡ liber Jobi.Job 21,30 ; ዕለተ፡ ሠናይት፡ et እኪት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,25 ; ቀርበት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,6 ; ዕለት፡ እኪት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 17,17 ; ዕለተ፡ ኢየሩሳሌም፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 136,9 ; ዕለተ፡ በረድ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 23,20 ; ዕለት፡ ዐባይ፡ Judae epistola.Judae 6 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,17 ; ሰቡዐ፡ ዕለታተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,3 ; አመ፡ ዕለተ፡ ዐሡሩ፡ ወረቡዑ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 23,5 ; በዕለተ፡ ሳምንት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 59.
b)de die in diemla: እምዕለት፡ ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,2 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 16,23 ; ዕለት፡ velv. ዕለተ፡ እምዕለት፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,8 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እምዕለት፡ ለዕለት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 13,10 ; በኵሉ፡ መዋዕሊሆሙ፡ ዘዘለለዕለት፡ ዕለተ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 16,37 .
d) በዕለቱ፡ πρὸς ἡμέραν Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,27 ; ዛቲ፡ ዕለት፡ hodiela1 Paralipomenon libri I et II.Par. 29,5 ; እምይእተ፡ ዕለተ፡ inde ab eo dielanot able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,64 ( videasvid. እምነ፡ col. 194).
praepositiopraep.separ., cujus forma abbreviata et inseparabilis est እም፡ ( gramm.§ 164,3). In libris mss. antiquioribus: እምነ፡ , in recentioribus እም፡ frequentius occurrit. Pro እምነ፡ antiquitus usitatum erat እምኔ፡ ut Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 20,5 F. Pronomina suffixa ope vocalis êlasibi subjungit, ut እምኔየ፡ , እምኔከ፡ al. ( gramm.§ 167,3), rarissime sine êla, ut እምኖሙ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,7 . Forma እም፡ si verbo a litera መ፡ incipienti praefigitur, non bis sed semel tantum exscribitur, ut እምነ፡ ሞቱ፡ vel እሞቱ፡
1)significat discessumla, distantiamla, separationemlaab aliquo: ala, dela, exla: የኀልቁ፡ ኃጥኣን፡ እምድር፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,40 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,36 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,14 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 27,4 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,15 ; ተዘርዉ፡ ኵሉ፡ ሕዝብ፡ እምኔሁ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 13,8 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 13,11 ; አይቴ፡ አሐውር፡ እመንፈስከ፡ n. 192Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 138,6 ; በዐሡር፡ መዋዕል፡ እምኮሬብ፡ Deuteronomium.Deut. 1,2 ; ኢኮኑ፡ ርሑቃነ፡ እምድር፡ Evangelium Joannis.Joh. 21,8 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 37,22 . Frequentissimus est hic praepositionis usus post verba absentiae, distantiae, separandi, recedendi, fugiendi, mittendi, removendi, rapiendi, revertendi, mutandi, prohibendi, deficiendi et aberrandi, desistendi, cessandi, exinaniendi, quiescendi, occultandi; huic usui vicinus est usus post verba timendi, cavendi, nec non expergiscendi, convalescendi et medendi, purgandi.
a)praemittitur nominibus loci et spatii, ut significet non tantum directionem, unde aliquid veniat vel fiat, ut እምርሑቅ፡ e longinquolaliber Jobi.Job 2,11 ; Jesaiae prophetia.Jes. 10,3 ; እለ፡ እምቅሩብ፡ οἱ ἐγγίζοντες Jesaiae prophetia.Jes. 33,13 ; እምላዕሉ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 27,51 ; እምሥራቅ፡ ፀሐይ፡ ወእስከነ፡ ዐረብ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 112,3 al., sed etiam partem vel regionem, alaqua vel versuslaquam aliquid sit: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,16 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,29 ; እምፀጋሙ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,4 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,11 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,20 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 38,2 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,18 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 22,2 ; videasvid.etiam praepositiones compositas: እምቅድመ፡ , እምድኅረ፡ , እምታሕተ፡ ; nec non terminum, trans quem sit vel a quo incipiat aliquid: ላዕሉ፡ እምኔሁ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 39,3 ; አፍአ፡ እምጥቅም፡ ἔξωθεν τοῦ τείχους Jeremiae prophetia.Jer. 21,4 ; ውስጠ፡ እምነ፡ መንጦላዕት፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,12 ; እምነ፡ እስከ፡ inde a – usque adlaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 6,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,12 ; Deuteronomium.Deut. 4,32 .
b)nota locutionem adverbialem: መካን፡ እመካን፡ e loco in locumla, ut: ዘይትፋለስ፡ ሀገር፡ እምሀገር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,31 ( videasvid.infra not able to find explanation in abbreviation listNr. 5, a): sed etiam እመካን፡ መካነ፡ e loco in locumla, ut: መልአ፡ ምድረ፡ ስብሐቲሁ፡ እምወሰን፡ ወሰነ፡ implevit terram gloria tua a finibus ad fineslaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 Enc.
c)nonnumquam, omisso verbo removendi vel prohibendi, in structuris praegnantibus እምነ፡ eundem significatum habet, qui ei post verba prohibendi convenit; dixeris eum negativumlaet sejunctivumla: ተፈጽመ፡ አፈ፡ አራዊት፡ እምነቢብ፡ obturatum est os bestiarumla(prohibitus) a loquendolai.e. ute ne loquerenturlaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 15 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,17 ; ተገመንኩ፡ እምኔከ፡ polluta sum tibila(interdicta) Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 119 sequensseq.; videasvid.etiam ሐሰ፡ ; ኀደረ፡ ህየ፡ እምዔሳው፡ ወልዱ፡ habitavit ibi, procul a filio suolaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 107 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,2 ; { Maʃshafa Genzat.Genz. f. 120 ; Maʃshafa Genzat.Genz. f. 121 ( videasvid. sub በሃም፡ ); Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 15,15 ( videasvid. sub ፅሩዕ፡ ); F.N. 10,8 ( videasvid. sub የዋሂ፡ ).
d)post verba carendila, ut Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 23 videasvid. sub አጽምአ፡ ; M.M. f. 36 videasvid. sub ጽሙእ፡ ; nec non varia exempla sub ጾመ፡ et ጾም፡ }.
2)significat egressumlae loco, persona, re: exla, abla: ፃእ፡ እምነ፡ ምድርከ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,19 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 39,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 41,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 79,9 ; Evangelium Joannis.Joh. 6,23 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,34 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,42 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,34 . Frequentissimus est hic usus, potissimum post verba egrediendi, surgendi, germinandi, expellendi, extrahendi, eripiendi, al. Deinde adhibetur denotandis
d)auctori, alaquo aliquid factum est: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,36 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 8,6 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 2,14 ; Matthaei Evangelium.Matth. 1,20 ; cumc.verbo passivo: እምኔሁ፡ ተቀጽዑ፡ ዐናብርት፡ liber Jobi.Job 9,13 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,11 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 2,13 . Memorabile est compistum በእምነ፡ , quod in Cyr. satis frequenter occurrit, alias a me quidem nusquam repertum est: ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ወቦቱ፡ ἐν αὐτῷ καὶ δι᾽ αὐτοῦ Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 18 ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ወበእምኔሁ፡ ተፈጥረ፡ πάντα δι᾽ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 22 ; ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ቆመ፡ πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηκε Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 22 ; አብ፡ ይሁብ፡ በረከቶ፡ በእምኔሁ፡ ለወልድ፡ διανέμει ὁ πατὴρ δι᾽ υἱοῦ τὰ ἀγαθά Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 46 ; al.
k)conditionila, in qua tamquam in fundamento nitens aliquis agit: ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 2,4 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,23 .
3)significat partemlaex toto exemtam: ፩ እምኔሆሙ፡ Danielis prophetia.Dan. 6,2 ; መኑ፡ እምክልኤሆሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 21,31 ; ክልኤቱ፡ እምኔክሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 18,19 ; Marci Evangelium.Marc. 6,15 ; Lucae evangelium.Luc. 11,1 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,2 .
a)omisso vocabulo numerum definienti, significat: aliquidla, aliquidla, aliqua parsla, ut: ሰይጣን፡ ይወዲ፡ እምኔክሙ፡ ውስተ፡ ሞቅሕ፡ e vobislascilicetsc.aliquotlaApocalypsis Joannis.Apoc. 2,10 ; 2 Evangelium Joannis.Joh. 4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,19 ; ዘይጸውር፡ እምኵሉ፡ በረከተ፡ ግብጽ፡ gestanslaaliquid e bonis AegyptilaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 45,23 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 7,19 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 12,4 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,23 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 16,26 .
b)partitive satis frequentatum est post verba ነሥአ፡ , ወሀበ፡ , ኀርየ፡ , በልዐ፡ , ሰትየ፡ , ተርፈ፡ , አትረፈ፡ , መልአ፡ , ጸግበ፡ et ea quae similem habent significatum.
c)hoc እምነ፡ partitivum etiam aliam praepositionem sibi praemissam tolerat, ut: ይቤ፡ አረጋዊ፡ ለእምጠቢባን፡ uni e sapientibuslaMashafa Falasfa.Fal. f. 60.
4)usurpatur comparativela: praela; quamla; et comparativo et superlativo denotando adhibetur; et cum adjectivis participiisque et cum verbis conjungitur: ዐቢይ፡ እምነ፡ major quamlaJosuae liber.Jos. 19,9 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,26 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 12,3 ; ሠናይት፡ እምአንስት፡ pulcherrima mulierumlaCanticum Canticorum.Cant. 1,8 ; Lucae evangelium.Luc. 1,28 ; ትጠብብ፡ እምኵሉ፡ አርዌ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 34,19 ; Marci Evangelium.Marc. 4,31 ; ያፈቅሮ፡ እምነ፡ diligebat cum magis quamlaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 37,3 ; እምኵሉ፡ ጽድቅ፡ ትመውእ፡ ὑπὲρ πάντα νικᾷ ἡ ἀλήθεια Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,12 ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 6,13 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,10 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 41,12 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,19 (20); እምነ፡ ክልኤሆሙ፡ ብእሲት፡ እንተ፡ ሠናይ፡ ልባ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,19 -27.
a)post እምነ፡ comparativum alias praepositiones et genitivi notam ( ዘ፡ ), quae secundum enuntiationis structuram rei comparatae praemittendae erant, omittere licet: Matthaei Evangelium.Matth. 5,20 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,13 , quamquam etiam retineri possunt: ይኄይስ፡ ነቢር፡ ውስተ፡ ገዳም፡ እምስለ፡ ብእሲት፡ መግእዝት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 21,19 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 25,24 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 29,19 .
5)Transfertur ad tempusla: inde ala, exla, abhincla: Marci Evangelium.Marc. 10,6 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 15,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 48,15 ; Zachariae prophetia.Zach. 7,5 ; Judicum liber.Jud. 16,17 ; እምትካት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 13,25 ; እምዓለም፡ Jeremiae prophetia.Jer. 2,20 ; እምይእዜ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,39 ; እምቅድመ፡ ዓለም፡ inde ab initio mundilaMatthaei Evangelium.Matth. 24,21 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 41,4 ; እምኔሁ፡ deindelaJacobi epistola.Jac. 4,14 romanae editionisrom.; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 83,5 ; እምዝ፡ post haecla, deindela, deincepsla, tuncla, tumlaMatthaei Evangelium.Matth. 2,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,10 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,11 al. ( videasvid. ; videasvid. አሜሃ፡ , ሶቤሃ፡ ); እምዘ፡ et n. 194 እምአመ፡ ex quola(tempore) Lucae evangelium.Luc. 8,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 11,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,22 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,1 al. ( videasvid. ዘ፡ ); liber Jobi.Job 31,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 44,7 ( videasvid. አመ፡ ); እምነ፡ statim postlaLeviticus, liber Pentateuchi.Lev. 27,17 ; እምሰሚዐ፡ ቃሉ፡ audita ejus vocelaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 25 Enc. In specie nota
b)etiam locutionibus adverbialibus in Accusativo positis, ut: ይእተ፡ አሚረ፡ , ይእተ፡ ዕለተ፡ haec praepositio praefigitur: እምይእተ፡ ዕለተ፡ (v. ዕለቲ፡ ዕለት፡ ) not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,64 ; እምይእተ፡ አሚረ፡ (v. እምይእቲ፡ አሚር፡ ) Regum liber biblicum I.1 Reg. 16,13 annotatioann.30, 25; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 2,22 (cfr. እስከ፡ ; et እምድኅረ፡ ሕቀ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 80 ; et ለለ፡ ) not foundPraep. እምነ፡ pronomino relativo ዘ፡ postponere licet, ut: ዘእምነ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 33,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,13 . not foundPraep. እምነ፡ aliis praepositionibus praefigitur, ut: ላዕለ፡ , መልዕልተ፡ , መንገለ፡ , ማእከለ፡ , መትሕተ፡ , ቅድመ፡ , በይነ፡ , ኀበ፡ , ታሕተ፡ , ውስተ፡ , ዐውደ፡ , ዲበ፡ , ድኅረ፡ q.v.; et conjunctionibus, ut: ቅድመ፡ , አመ፡ , , ዘ፡ , ድኅረ፡ q.v.
ʿǝlat , pluralisPl. ʿǝlatāt
1) fateen ወምስለ፡ ብጽሐተ፡ እሉ፡ ልኡካን፡ ወመልእክተ፡ ዚአሆሙ፡ ተሰነአወ፡ ምጽአተ፡ ባሻ፡ እመንገለ፡ ስዋኬን፡ ዘሰሀበቶ፡ ዕለቱ።Avec l’arrivée de ces messagers et de leur lettre coïncida l’arrivée du bacha, du côté de Sawāken, entraîné par son destinfr 54 l. 27–28 (ed.), 64 l. 4–5 (tr.), እስመ፡ አእመረት፡ ነፍሱ፡ ለባዊት፡ ከመ፡ ትበጽሖ፡ ይእቲ፡ ዕለት፡ እኁሁ፡ En effet, son esprit intelligent avait compris que le jour de son frère allait l’atteindrefr 92 l. 8–9 (ed.), 105 l. 1–3 (tr.), ወዝንቱኒ፡ ንጉሥ፡ ርቱዓ፡ ሃይማኖት፡ ኢቀብጸ፡ ተስፋሁ፡ በእንተዝ፤ አላ፡ አእኮቶ፡ ለእግዚአብሔር፡ እስመ፡ አእመረ፡ ከመ፡ ዕለት፡ ሎቱ፡ ወዕለት፡ ለካልኡ።Questo re ortodosso invero non disperò, ma diè lode al Signore, poichè conosceva come vi sarebbe un giorno per lui (prospero), e un giorno per gli altriit 12 l. 15–18 (ed.); 22 l. 33, 23 l. 1–2 (tr.)
2) (Dillmann 2) ዕለተ፡ ነዛ፡ probably day of mourningen ወአልቦ፡ ዘተናዘዘ፡ እስከ፡ ዕለተ፡ ነዛ፡no one was consoled until the day of mourningen 105 § 229 (ed.), 60 § 229 (tr.) (‘ ዕለተ፡ ነዛ፡ This seems to be the day of the national mourning when the people were crying, wearing black and sprinkling ashes and soil on the hair. The word ነዛ is an Amharic loanword which means ‘to drop tears like rainwater.’ The equivalent Gǝʿǝz form of ነዛ is videasvid. ነዝኀ .’ 60 n. 311)
Leslau
ዕለተ፡ ሆሳዕና ʿǝlata hosāʿnā Palm Sundayen 219b, videasvid. ሆሳዕና፡
III,1, rarius ተፀፈረ፡ ,
1)refl.
a)sibi plecterela, torquerelacrines: ተሠነየት፡ ወተፀፍረት፡ (v. ወተፀፈረት፡ ) ርእሳ፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 9,30 ; በተፀፍሮ፡ ሥዕርቶን፡ ad Timotheum epistola I.1 Tim. 2,9 ; not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 3,3 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 137.
b)se applicarela( amplectila): ተፀፍረ፡ ቦቱ፡ ዝኩ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ περιπεπλεγμένη πρὸς αὐτόν Hezekielis prophetia.Hez. 17,7 ; ወኵሉ፡ አብድ፡ ዘከመዝ፡ ይፀፈር፡ (v. ይፃመር፡ ) τοιούτοις συμπλέκεται Proverbiorum liber biblicus.Prov. 20,1 .
2)pass.
a)plectila, contorquerila, nectila: አክሊለ፡ ስብሐት፡ ዘተፀፍረ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 28,5 ; ኢይፀፈር፡ ሥዕርተኪ፡ በዲቤኪ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 24,17 ; አሕባለ፡ ኃጥኣን፡ ተፀፍራ፡ (v. ተፀፈራ፡ ) not able to find explanation in abbreviation listGenz. f. 135 ; v. ተፃፈራ፡ III,3) ላዕሌየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,61 .
b)transl., contexila: ኀጢአትየ፡ ዘተፀፍረ፡ በእዴየ፡ συνεπλάκησαν Threni, liber biblicus.Thren. 1,14 ; nos homines ተፀፈርነ፡ በህላዌነ፡ እምእለ፡ ኢይትአየያ፡ (ex inaequalibus i.e. e corpore et animo) Cyr. ad not able to find explanation in abbreviation listTheod. f. 16 ; ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ ወፅአት፡ ወተፀፍረት፡ ወሠረጸት፡ በትር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 7,10 .
c)implicarila, illaquearila: not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,20 ; ይፀፈር፡ (v. ይሠገር፡ ) ἐμπλακήσεται Proverbiorum liber biblicus.Prov. 28,18 .
I,1[ יָלַד ܝܻܠܶܕ وَلَدَ ] SubjunctivusSubj. ይለድ፡ , Imperat. ለድ፡ ,
1)parĕrela
a)de feminis (hominibus), absoluteabs.: ወሊድ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,16 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,17 , Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,13 , Genesis liber Pentateuchi.Gen. 20,17 , Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,3 ; Judicum liber.Jud. 13,2 ; እንተ፡ ትወልድ፡ parturiensla, puerperalaLeviticus, liber Pentateuchi.Lev. 12,7 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 21,3 ; Jeremiae prophetia.Jer. 6,24 ; Jeremiae prophetia.Jer. 8,21 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 48,19 ; ዕለተ፡ ወሊዶታ፡ Lucae evangelium.Luc. 2,6 ; ሶበ፡ ታለጽቅ፡ ትለድ፡ Evangelium Joannis.Joh. 16,21 ; Lucae evangelium.Luc. 1,57 ; plerumque sequensseq.Acc.: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 16,11 ; ዘወለደት፡ እምከርሣ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 49,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 1,21 ; Matthaei Evangelium.Matth. 1,23 ; Matthaei Evangelium.Matth. 1,25 ; Lucae evangelium.Luc. 1,31 ; Lucae evangelium.Luc. 1,57 ; Lucae evangelium.Luc. 2,7 al. crebro; cumc. ለ፡ patris ( cuilafilius natus est): ወለደት፡ ሎቱ ወልደ፡ Hosea.Hos. 1,3 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 21,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 29,34 ; ኢወለደት፡ ሎቱ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 16,1 ; በዲበ፡ auctoris (patris): ብእሲት፡ እንተ፡ ትወልድ፡ ወራሴ፡ በዲበ፡ መሐዛ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 23,22 vel cumc. በላዕለ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 23,23 .
c)de avibus: አስተጋብአት፡ ዘኢወለደት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 17,11 .
d)translatetransl. ወለድክሙ፡ ዐመፃ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 7,15 ; ኢታአምር፡ ዘትወልድ፡ ሳኒታ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,28 ; Jacobi epistola.Jac. 1,15 .
2)gignerela, procrearela, generarela, progignerela:
c)spiritualiter: regenerarela, sive de Deo (qui homines regenerat) not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 1,3 ; sive de hominibus (qui alios regenerant): ad Philemonem epistola Pauli.Philem. 10 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 4,15 ; addito ዳግመ፡ , ut: sacerdotes ዳግመ፡ ወለዱክሙ፡ እማይ፡ ወእመንፈስ፡ ቅዱስ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 228.
nomen actionisn. act.et Substantivumsubst.
1)ascensiola: die creationis secundo ኮነ፡ ዕርገቱ፡ ለማይ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 3.
a)emersusla: ሰላም፡ ለዕርገተ፡ ሥጋሁ፡ እምባሕር፤ እንዘ፡ እብን፡ ክቡድ፡ ውስተ፡ እገሪሁ፡ እሱር፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 6 Enc.
b)ascensiolavel assumtiolain coelum, Lucae evangelium.Luc. 9,51 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 1,5 ; ዕርገተ፡ ሰማይ፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 2,9 ; ዕርገቱ፡ ለኢየሱስ፡ ውስተ፡ ሰማይ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 1 ; festum ascensionis Christi: ዕለተ፡ ዕርገት፡ Cod. Mus. not able to find explanation in abbreviation listBrit. XXIX n. 54 ; ዋዜማ፡ ዘዕርገት፡ Deg.; ዕርገተ፡ ኢሳይያስ፡ ነቢይ፡ inscriptus est liber Asc. Jes. (a Laurentio editus).
c)oblatiolasacramenti proprie dicta: nemo ecclesia exeat ዘእንበለ፡ ይትፈጸም፡ ዕርገተ፡ ቍርባን፡ F.N. 12 ( videasvid. አዕረገ፡ n. 3, b).
d)suffitiolathuris: ዕርገተ፡ ዕጣን፡ Lit. Epiph.
2)ascensusla, locus acclivisla: የዐርጉ፡ ውስተ፡ ዕርገተ፡ አሳኢ፡ κατὰ τὴν ἀνάβασιν Ἀσσεῖς 2 Paralipomenon libri I et II.Par. 20,16 (v. ምዕራገ፡ ).
not foundsubst., m. et fem.
1)judiciumla, damnatiola, condemnatiola: ደይነ፡ ንነሥእ፡ ለርእስነ፡ κρίσιν ἑλώμεθα ἑαυτοῖς liber Jobi.Job 34,4 ; plerumque de judicio Dei, quo homines judicat vel condemnat: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,6 ; ኢትግበር፡ ዘንተ፡ ደይነ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,25 ; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 6 ; Jacobi epistola.Jac. 2,13 ; እንተ፡ ተዐቢ፡ ደይን፡ Jacobi epistola.Jac. 3,1 ; Jacobi epistola.Jac. 5,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,24 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 17,1 ; Judae epistola.Judae 6 ; Judae epistola.Judae 7 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,27 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,12 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 3,8 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 11,29 ; ሄኖክ፡ ይጽሕፍ፡ ደይነ፡ ወኵነኔ፡ ዓለም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; ቀደመ፡ ገቢረ፡ ደይን፡ ወኵነኔሁ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 6,45 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,43 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,70 ; ደይን፡ እምድኅረ፡ ሞት፡ ይመጽእ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,37 ; ትንሣኤ፡ ዘለደይን፡ Evangelium Joannis.Joh. 5,29 ; ትንሣኤ፡ ደይን፡ ( oppositum, -o, -nituropp. ትንሣኤ፡ ሕይወት፡ ) Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 20 ; ዕለተ፡ ደይን፡ Judith liber apocryphus.Judith 16,17 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 10,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 11,22 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 3,7 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 120, al.
nomen actionisn. act.mactatiola: ዕለተ፡ ጥብሐት፡ Jacobi epistola.Jac. 5,5 Platt.