, m. et fem. , ጸሎታት፡ [a verbo tertiae ወ formatum; צְלוֹ צְלוֹתַא ܨܠܽܘܬܳܐ صَلٰوةٌ ] precatiola, preceslaad Deum fusae, oratiola: ንጹሕ፡ ጸሎትየ፡ ; ኀለፈት፡ ጸሎትየ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሠናይ፡ ውእቱ፡ ጸሎት፡ ; ; ; ; ታበዝኁ፡ ጸሎተ፡ ; ; ; ; ; ; ; ጸሎተ፡ ጸለየ፡ ከመ፡ ኢይዝንም፡ ዝናም፡ ; ጸሎቶሙ፡ ከመ፡ ይጥበቡ፡ ; ጸሎት፡ ጽንዕት፡ (efficax) ; ገበርክሙ፡ ጸሎተ፡ ( በስሙ፡ ) Sx. Enc.; ጸሎታት፡ ; Enc.; ቤተ፡ ጸሎት፡ ; ; ; de horis precum canonicis ( ); ; ; ጸሎተ፡ ግበሩ፡ ነግሀ፡ ወበ፫ ሰዓት፡ ወበ፮ ወበ፱ ወበሰርክ፡ ወበንቅወተ፡ ዶርሆ፡ ወንፍቃ፡ ሌሊት፡ Ssal. Req.; de ጸሎት፡ agitur F.N. 14; variae preces, quae passim memorantur, sunt: ጸሎተ፡ ሃይማኖት፡ (symbolum fidei) 3; ; ; ጸሎተ፡ ወንጌል፡ ወአቡነ፡ ዘበሰማያት፡ ; ; ጸሎተ፡ ወንጌል፡ እግዚአብሔር፡ እግዚኦ፡ ; ; ጸሎተ፡ አኰቴት፡ ; ; ; ጸሎተ፡ ዕጣን፡ ; ; ጸሎተ፡ ንስሓ፡ ; ጸሎተ፡ ዘሰላም፡ ; Lit. crebro ጸሎተ፡ ቡራኬ፡ ; ጸሎተ፡ ምውታን፡ ጸለዩ፡ ላዕሌሁ፡ Enc.; ጸሎተ፡ መቃብር፡ ; በእንተ፡ እለ፡ ኖሙ፡ ; ; ; ጸሎተ፡ ተክሊል፡ F.M. 5,17; F.M. 8,1; ጸሎተ፡ ሰውሳብ፡ F.M. 5,8; ጸሎተ፡ ማእድ፡ Reg. Pach.; al.; etiam 234; 235; ጸሎተ፡ መብረቅ፡ inscriptae sunt preces quaedam magicae, –88. a)precatio faustala: ከመ፡ ትብጻሕ፡ ጸሎቱ፡ εὐλογία (v. በረከቱ፡ ) .
c) ቅብአ፡ ጸሎት፡ unguentum precibus consecratumla ; ጸሎት፡ ላዕለ፡ ጻሕል፡ . particula inseparabilis suffixa (
gramm.§ 62,1,a;
gramm.§ 168,5;
gramm.§ 200,2); vim habet restringendilaet distinguendilaejus, ad quod pertinet, vocabuli, ita ut ante caetera emineat. a)Additur iis enucniationis vocabulis, in quae summa orationis vis intenditur ( certela, verola): ወልድየሰ፡ ሞተ፡ ἀπώλετο τὸ παιδίον ; ; ሕያው፡ ውእቱሰ፡ ὑγιαίνει ; ; ( ክመ፡ – ሰ፡ ); ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; nonnumquam duobus ejusdem enuntiationis vocabulis annectitur, ut .
b)Respondet graeco μέν ( quidemla), sive in altero membro sequatur ወ simplex, ut: ቃልሰ፡ ቃለ፡ ያዕቆብ፡ ወእደው፡ ዘዔሳው፡ ; እግዚአብሔር፡ ለዕቡያንሰ፡ ይትቃወሞሙ፡ ወለትሑታን፡ ይሁቦሙ፡ ክብረ፡ ; ; ; ; sive sequatur ወ – ሰ፡ , ut: ሰብእሰ፡ ገጸ፡ ይሬኢ፡ ወእግዚአብሔርሰ፡ ልበ፡ ይሬኢ፡ ; ; ; ; ; ; sive ወ – ኒ፡ , ut: ለአድግሰ፡ አቅምሖ፡ ወለገብርኒ፡ ገሥጾ፡ ; እንዘ፡ ሕይወትሰ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ወፍተኒ፡ እምኀበ፡ ንጉሥ፡ ይነሥእ፡ .
c)Respondet graeco δέ ( autemla, verola, contrala, sedla) et oppositionem leviorem gravioremve suugerit; rarius ሰ፡ nudum, ut: ይእዜሰኬ፡ νυνὶ δέ ; ; ; plerumque cum ወ፡ compositum, scilicet: ወ – ሰ፡ , ut: ወአእምሮ፡ ሕግሰ፡ ; ወለእለ፡ ዘእንበለ፡ ልብሰ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወእመሰኬ፡ : nonnumquam fortiore aliqua particula adversativa adjecta, ut: ወባሕቱ፡ ለሊሁሰ፡ ; ; ወእሙንቱሰ፡ ዳእሙ፡ ክልኤሆሙ፡ እለ፡ ድኅኑ፡ ; ኮኑ፡ አበዊሁ፡ ነዳያነ፡ አላ፡ እሙንቱሰ፡ ኮኑ፡ ብዑላነ፡ በምግባረ፡ ሠናይ፡ In specie hoc ወ – ሰ፡ usurpatur, α)ubi ad causam vel quaestionem novam transitus fit: ወተኣምሪሁሰ፡ ejus signa autemla(sc. quod attinet) ; ; ;
β)ubi enuntiationi principali alia subjungitur, qua status vel conditio personae vel rei, in principali enuntiatione laudatae, describatur: ተንሥአ፡ መልአከ፡ እግዚአብሔር፡ ይትዓቀፎ፡ ወውእቱሰ፡ ይጼዐን፡ ዲበ፡ እድግቱ፡ ; ; ; ; . – Voci አነ፡ egolaannexum ሰ፡ cum ea in አንሰ፡ concrescit (
gramm.§ 171, ).
particula inseparabilis suffixa (
gramm.§ 62,1,a;
gramm.§ 168,5;
gramm.§ 200,2); vim habet restringendilaet distinguendilaejus, ad quod pertinet, vocabuli, ita ut ante caetera emineat. a)Additur iis enucniationis vocabulis, in quae summa orationis vis intenditur ( certela, verola): ወልድየሰ፡ ሞተ፡ ἀπώλετο τὸ παιδίον ; ; ሕያው፡ ውእቱሰ፡ ὑγιαίνει ; ; ( ክመ፡ – ሰ፡ ); ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; nonnumquam duobus ejusdem enuntiationis vocabulis annectitur, ut .
b)Respondet graeco μέν ( quidemla), sive in altero membro sequatur ወ simplex, ut: ቃልሰ፡ ቃለ፡ ያዕቆብ፡ ወእደው፡ ዘዔሳው፡ ; እግዚአብሔር፡ ለዕቡያንሰ፡ ይትቃወሞሙ፡ ወለትሑታን፡ ይሁቦሙ፡ ክብረ፡ ; ; ; ; sive sequatur ወ – ሰ፡ , ut: ሰብእሰ፡ ገጸ፡ ይሬኢ፡ ወእግዚአብሔርሰ፡ ልበ፡ ይሬኢ፡ ; ; ; ; ; ; sive ወ – ኒ፡ , ut: ለአድግሰ፡ አቅምሖ፡ ወለገብርኒ፡ ገሥጾ፡ ; እንዘ፡ ሕይወትሰ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ወፍተኒ፡ እምኀበ፡ ንጉሥ፡ ይነሥእ፡ .
c)Respondet graeco δέ ( autemla, verola, contrala, sedla) et oppositionem leviorem gravioremve suugerit; rarius ሰ፡ nudum, ut: ይእዜሰኬ፡ νυνὶ δέ ; ; ; plerumque cum ወ፡ compositum, scilicet: ወ – ሰ፡ , ut: ወአእምሮ፡ ሕግሰ፡ ; ወለእለ፡ ዘእንበለ፡ ልብሰ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወእመሰኬ፡ : nonnumquam fortiore aliqua particula adversativa adjecta, ut: ወባሕቱ፡ ለሊሁሰ፡ ; ; ወእሙንቱሰ፡ ዳእሙ፡ ክልኤሆሙ፡ እለ፡ ድኅኑ፡ ; ኮኑ፡ አበዊሁ፡ ነዳያነ፡ አላ፡ እሙንቱሰ፡ ኮኑ፡ ብዑላነ፡ በምግባረ፡ ሠናይ፡ In specie hoc ወ – ሰ፡ usurpatur, α)ubi ad causam vel quaestionem novam transitus fit: ወተኣምሪሁሰ፡ ejus signa autemla(sc. quod attinet) ; ; ;
β)ubi enuntiationi principali alia subjungitur, qua status vel conditio personae vel rei, in principali enuntiatione laudatae, describatur: ተንሥአ፡ መልአከ፡ እግዚአብሔር፡ ይትዓቀፎ፡ ወውእቱሰ፡ ይጼዐን፡ ዲበ፡ እድግቱ፡ ; ; ; ; . – Voci አነ፡ egolaannexum ሰ፡ cum ea in አንሰ፡ concrescit (
gramm.§ 171, ).
particula inseparabilis suffixa (
gramm.§ 62,1,a;
gramm.§ 168,5;
gramm.§ 200,2); vim habet restringendilaet distinguendilaejus, ad quod pertinet, vocabuli, ita ut ante caetera emineat. a)Additur iis enucniationis vocabulis, in quae summa orationis vis intenditur ( certela, verola): ወልድየሰ፡ ሞተ፡ ἀπώλετο τὸ παιδίον ; ; ሕያው፡ ውእቱሰ፡ ὑγιαίνει ; ; ( ክመ፡ – ሰ፡ ); ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; nonnumquam duobus ejusdem enuntiationis vocabulis annectitur, ut .
b)Respondet graeco μέν ( quidemla), sive in altero membro sequatur ወ simplex, ut: ቃልሰ፡ ቃለ፡ ያዕቆብ፡ ወእደው፡ ዘዔሳው፡ ; እግዚአብሔር፡ ለዕቡያንሰ፡ ይትቃወሞሙ፡ ወለትሑታን፡ ይሁቦሙ፡ ክብረ፡ ; ; ; ; sive sequatur ወ – ሰ፡ , ut: ሰብእሰ፡ ገጸ፡ ይሬኢ፡ ወእግዚአብሔርሰ፡ ልበ፡ ይሬኢ፡ ; ; ; ; ; ; sive ወ – ኒ፡ , ut: ለአድግሰ፡ አቅምሖ፡ ወለገብርኒ፡ ገሥጾ፡ ; እንዘ፡ ሕይወትሰ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ወፍተኒ፡ እምኀበ፡ ንጉሥ፡ ይነሥእ፡ .
c)Respondet graeco δέ ( autemla, verola, contrala, sedla) et oppositionem leviorem gravioremve suugerit; rarius ሰ፡ nudum, ut: ይእዜሰኬ፡ νυνὶ δέ ; ; ; plerumque cum ወ፡ compositum, scilicet: ወ – ሰ፡ , ut: ወአእምሮ፡ ሕግሰ፡ ; ወለእለ፡ ዘእንበለ፡ ልብሰ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወእመሰኬ፡ : nonnumquam fortiore aliqua particula adversativa adjecta, ut: ወባሕቱ፡ ለሊሁሰ፡ ; ; ወእሙንቱሰ፡ ዳእሙ፡ ክልኤሆሙ፡ እለ፡ ድኅኑ፡ ; ኮኑ፡ አበዊሁ፡ ነዳያነ፡ አላ፡ እሙንቱሰ፡ ኮኑ፡ ብዑላነ፡ በምግባረ፡ ሠናይ፡ In specie hoc ወ – ሰ፡ usurpatur, α)ubi ad causam vel quaestionem novam transitus fit: ወተኣምሪሁሰ፡ ejus signa autemla(sc. quod attinet) ; ; ;
β)ubi enuntiationi principali alia subjungitur, qua status vel conditio personae vel rei, in principali enuntiatione laudatae, describatur: ተንሥአ፡ መልአከ፡ እግዚአብሔር፡ ይትዓቀፎ፡ ወውእቱሰ፡ ይጼዐን፡ ዲበ፡ እድግቱ፡ ; ; ; ; . – Voci አነ፡ egolaannexum ሰ፡ cum ea in አንሰ፡ concrescit (
gramm.§ 171, ).
particula inseparabilis suffixa (
gramm.§ 62,1,a;
gramm.§ 168,5;
gramm.§ 200,2); vim habet restringendilaet distinguendilaejus, ad quod pertinet, vocabuli, ita ut ante caetera emineat. a)Additur iis enucniationis vocabulis, in quae summa orationis vis intenditur ( certela, verola): ወልድየሰ፡ ሞተ፡ ἀπώλετο τὸ παιδίον ; ; ሕያው፡ ውእቱሰ፡ ὑγιαίνει ; ; ( ክመ፡ – ሰ፡ ); ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; nonnumquam duobus ejusdem enuntiationis vocabulis annectitur, ut .
b)Respondet graeco μέν ( quidemla), sive in altero membro sequatur ወ simplex, ut: ቃልሰ፡ ቃለ፡ ያዕቆብ፡ ወእደው፡ ዘዔሳው፡ ; እግዚአብሔር፡ ለዕቡያንሰ፡ ይትቃወሞሙ፡ ወለትሑታን፡ ይሁቦሙ፡ ክብረ፡ ; ; ; ; sive sequatur ወ – ሰ፡ , ut: ሰብእሰ፡ ገጸ፡ ይሬኢ፡ ወእግዚአብሔርሰ፡ ልበ፡ ይሬኢ፡ ; ; ; ; ; ; sive ወ – ኒ፡ , ut: ለአድግሰ፡ አቅምሖ፡ ወለገብርኒ፡ ገሥጾ፡ ; እንዘ፡ ሕይወትሰ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ወፍተኒ፡ እምኀበ፡ ንጉሥ፡ ይነሥእ፡ .
c)Respondet graeco δέ ( autemla, verola, contrala, sedla) et oppositionem leviorem gravioremve suugerit; rarius ሰ፡ nudum, ut: ይእዜሰኬ፡ νυνὶ δέ ; ; ; plerumque cum ወ፡ compositum, scilicet: ወ – ሰ፡ , ut: ወአእምሮ፡ ሕግሰ፡ ; ወለእለ፡ ዘእንበለ፡ ልብሰ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወእመሰኬ፡ : nonnumquam fortiore aliqua particula adversativa adjecta, ut: ወባሕቱ፡ ለሊሁሰ፡ ; ; ወእሙንቱሰ፡ ዳእሙ፡ ክልኤሆሙ፡ እለ፡ ድኅኑ፡ ; ኮኑ፡ አበዊሁ፡ ነዳያነ፡ አላ፡ እሙንቱሰ፡ ኮኑ፡ ብዑላነ፡ በምግባረ፡ ሠናይ፡ In specie hoc ወ – ሰ፡ usurpatur, α)ubi ad causam vel quaestionem novam transitus fit: ወተኣምሪሁሰ፡ ejus signa autemla(sc. quod attinet) ; ; ;
β)ubi enuntiationi principali alia subjungitur, qua status vel conditio personae vel rei, in principali enuntiatione laudatae, describatur: ተንሥአ፡ መልአከ፡ እግዚአብሔር፡ ይትዓቀፎ፡ ወውእቱሰ፡ ይጼዐን፡ ዲበ፡ እድግቱ፡ ; ; ; ; . – Voci አነ፡ egolaannexum ሰ፡ cum ea in አንሰ፡ concrescit (
gramm.§ 171, ).
particula inseparabilis suffixa (
gramm.§ 62,1,a;
gramm.§ 168,5;
gramm.§ 200,2); vim habet restringendilaet distinguendilaejus, ad quod pertinet, vocabuli, ita ut ante caetera emineat. a)Additur iis enucniationis vocabulis, in quae summa orationis vis intenditur ( certela, verola): ወልድየሰ፡ ሞተ፡ ἀπώλετο τὸ παιδίον ; ; ሕያው፡ ውእቱሰ፡ ὑγιαίνει ; ; ( ክመ፡ – ሰ፡ ); ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; nonnumquam duobus ejusdem enuntiationis vocabulis annectitur, ut .
b)Respondet graeco μέν ( quidemla), sive in altero membro sequatur ወ simplex, ut: ቃልሰ፡ ቃለ፡ ያዕቆብ፡ ወእደው፡ ዘዔሳው፡ ; እግዚአብሔር፡ ለዕቡያንሰ፡ ይትቃወሞሙ፡ ወለትሑታን፡ ይሁቦሙ፡ ክብረ፡ ; ; ; ; sive sequatur ወ – ሰ፡ , ut: ሰብእሰ፡ ገጸ፡ ይሬኢ፡ ወእግዚአብሔርሰ፡ ልበ፡ ይሬኢ፡ ; ; ; ; ; ; sive ወ – ኒ፡ , ut: ለአድግሰ፡ አቅምሖ፡ ወለገብርኒ፡ ገሥጾ፡ ; እንዘ፡ ሕይወትሰ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ወፍተኒ፡ እምኀበ፡ ንጉሥ፡ ይነሥእ፡ .
c)Respondet graeco δέ ( autemla, verola, contrala, sedla) et oppositionem leviorem gravioremve suugerit; rarius ሰ፡ nudum, ut: ይእዜሰኬ፡ νυνὶ δέ ; ; ; plerumque cum ወ፡ compositum, scilicet: ወ – ሰ፡ , ut: ወአእምሮ፡ ሕግሰ፡ ; ወለእለ፡ ዘእንበለ፡ ልብሰ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወእመሰኬ፡ : nonnumquam fortiore aliqua particula adversativa adjecta, ut: ወባሕቱ፡ ለሊሁሰ፡ ; ; ወእሙንቱሰ፡ ዳእሙ፡ ክልኤሆሙ፡ እለ፡ ድኅኑ፡ ; ኮኑ፡ አበዊሁ፡ ነዳያነ፡ አላ፡ እሙንቱሰ፡ ኮኑ፡ ብዑላነ፡ በምግባረ፡ ሠናይ፡ In specie hoc ወ – ሰ፡ usurpatur, α)ubi ad causam vel quaestionem novam transitus fit: ወተኣምሪሁሰ፡ ejus signa autemla(sc. quod attinet) ; ; ;
β)ubi enuntiationi principali alia subjungitur, qua status vel conditio personae vel rei, in principali enuntiatione laudatae, describatur: ተንሥአ፡ መልአከ፡ እግዚአብሔር፡ ይትዓቀፎ፡ ወውእቱሰ፡ ይጼዐን፡ ዲበ፡ እድግቱ፡ ; ; ; ; . – Voci አነ፡ egolaannexum ሰ፡ cum ea in አንሰ፡ concrescit (
gramm.§ 171, ).
inseparabilis praefixa [ וְ ܘ , وَ فَ ] 1)copulativa: etla, quela, atquela; copulandis et verbis et sententiis inservit, neque graeco καί , τε tantum sed etiam δέ crebro respondet, ut ; al. a)passim: etla– quidemla, .
b)cumla: ከመ፡ ይሑር፡ ውእቱ፡ ወዕቅብቱ፡ ut iret (is et concubina ejus) cum concubina sua ; .
c)ubi enunciationi principali enunciationes secundariae, quibus status vel conditio alicujus describitur, subjunguntur, usurpatur vel ወ፡ simplex ; ; ; vel ወ – ሰ፡ ; 1 ; ; ; (
gramm.§ 200,1).
d)etiamla, quoquela, potissimum in sententiis negativis ( necla) ; ; ; ; ; ወኢአሐዱ፡ ; ; ; ; ; ወኢመኑ፡ ; ዲበ፡ወኢምንት፡ .
e) ወ – ወ፡ et – etla lin. 1; ; ወኢ፡ – ወኢ፡ nec – necla ; ; ; ; አላ፡ ወ – ኒ፡ sed etiamla ( ተደንገለ፡ ).
f)vella, ἢ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 19; ሠለስተ፡ ሳሌዳ፡ ወአርባዕተ፡ .
2)consecutiva: et statimla, tumla, utla, igiturla, ዓዲ፡ ሰቡዕ፡ መዋዕል፡ ወኣመጽእ፡ ; n. 881 ከመ፡ ሰማዕከ፡ ሕልመ፡ ወፈከርከ፡ ; ሶበ፡ ይኔጽር፡ ወይሬኢ፡ cum suspiceret (statim) videbatla ; ; ; ; ወአእሚሮሙ፡ ወመጽኡ፡ ; ; ቅረበኒ፡ ወእግስስከ፡ ut te tangamla ; ; ; ; ; ሚመጠነ፡ ትሁቡኒ፡ ወአነ፡ ለክሙ፡ ኣገብኦ፡ ; ኢትግበራ፡ ለእኪት፡ ወኢይርከብከ፡ እኩይ፡ nela ; ወአይድዐኒ፡ dic mihi igiturla ; .
3)adversativa: autemla, sedla, : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢትኩን፡ ነፋቄ፡ ወእመን፡ (Platt: አላ፡ እመን፡ ) . – etiam ሂ፡ , ኒ፡ , ሰ፡ , እመ፡ , አው፡ , ሚመ፡ , ኑ፡ inseparabilis praefixa [ וְ ܘ , وَ فَ ] 1)copulativa: etla, quela, atquela; copulandis et verbis et sententiis inservit, neque graeco καί , τε tantum sed etiam δέ crebro respondet, ut ; al. a)passim: etla– quidemla, .
b)cumla: ከመ፡ ይሑር፡ ውእቱ፡ ወዕቅብቱ፡ ut iret (is et concubina ejus) cum concubina sua ; .
c)ubi enunciationi principali enunciationes secundariae, quibus status vel conditio alicujus describitur, subjunguntur, usurpatur vel ወ፡ simplex ; ; ; vel ወ – ሰ፡ ; 1 ; ; ; (
gramm.§ 200,1).
d)etiamla, quoquela, potissimum in sententiis negativis ( necla) ; ; ; ; ; ወኢአሐዱ፡ ; ; ; ; ; ወኢመኑ፡ ; ዲበ፡ወኢምንት፡ .
e) ወ – ወ፡ et – etla lin. 1; ; ወኢ፡ – ወኢ፡ nec – necla ; ; ; ; አላ፡ ወ – ኒ፡ sed etiamla ( ተደንገለ፡ ).
f)vella, ἢ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 19; ሠለስተ፡ ሳሌዳ፡ ወአርባዕተ፡ .
2)consecutiva: et statimla, tumla, utla, igiturla, ዓዲ፡ ሰቡዕ፡ መዋዕል፡ ወኣመጽእ፡ ; n. 881 ከመ፡ ሰማዕከ፡ ሕልመ፡ ወፈከርከ፡ ; ሶበ፡ ይኔጽር፡ ወይሬኢ፡ cum suspiceret (statim) videbatla ; ; ; ; ወአእሚሮሙ፡ ወመጽኡ፡ ; ; ቅረበኒ፡ ወእግስስከ፡ ut te tangamla ; ; ; ; ; ሚመጠነ፡ ትሁቡኒ፡ ወአነ፡ ለክሙ፡ ኣገብኦ፡ ; ኢትግበራ፡ ለእኪት፡ ወኢይርከብከ፡ እኩይ፡ nela ; ወአይድዐኒ፡ dic mihi igiturla ; .
3)adversativa: autemla, sedla, : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢትኩን፡ ነፋቄ፡ ወእመን፡ (Platt: አላ፡ እመን፡ ) . – etiam ሂ፡ , ኒ፡ , ሰ፡ , እመ፡ , አው፡ , ሚመ፡ , ኑ፡ inseparabilis praefixa [ וְ ܘ , وَ فَ ] 1)copulativa: etla, quela, atquela; copulandis et verbis et sententiis inservit, neque graeco καί , τε tantum sed etiam δέ crebro respondet, ut ; al. a)passim: etla– quidemla, .
b)cumla: ከመ፡ ይሑር፡ ውእቱ፡ ወዕቅብቱ፡ ut iret (is et concubina ejus) cum concubina sua ; .
c)ubi enunciationi principali enunciationes secundariae, quibus status vel conditio alicujus describitur, subjunguntur, usurpatur vel ወ፡ simplex ; ; ; vel ወ – ሰ፡ ; 1 ; ; ; (
gramm.§ 200,1).
d)etiamla, quoquela, potissimum in sententiis negativis ( necla) ; ; ; ; ; ወኢአሐዱ፡ ; ; ; ; ; ወኢመኑ፡ ; ዲበ፡ወኢምንት፡ .
e) ወ – ወ፡ et – etla lin. 1; ; ወኢ፡ – ወኢ፡ nec – necla ; ; ; ; አላ፡ ወ – ኒ፡ sed etiamla ( ተደንገለ፡ ).
f)vella, ἢ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 19; ሠለስተ፡ ሳሌዳ፡ ወአርባዕተ፡ .
2)consecutiva: et statimla, tumla, utla, igiturla, ዓዲ፡ ሰቡዕ፡ መዋዕል፡ ወኣመጽእ፡ ; n. 881 ከመ፡ ሰማዕከ፡ ሕልመ፡ ወፈከርከ፡ ; ሶበ፡ ይኔጽር፡ ወይሬኢ፡ cum suspiceret (statim) videbatla ; ; ; ; ወአእሚሮሙ፡ ወመጽኡ፡ ; ; ቅረበኒ፡ ወእግስስከ፡ ut te tangamla ; ; ; ; ; ሚመጠነ፡ ትሁቡኒ፡ ወአነ፡ ለክሙ፡ ኣገብኦ፡ ; ኢትግበራ፡ ለእኪት፡ ወኢይርከብከ፡ እኩይ፡ nela ; ወአይድዐኒ፡ dic mihi igiturla ; .
3)adversativa: autemla, sedla, : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢትኩን፡ ነፋቄ፡ ወእመን፡ (Platt: አላ፡ እመን፡ ) . – etiam ሂ፡ , ኒ፡ , ሰ፡ , እመ፡ , አው፡ , ሚመ፡ , ኑ፡ I,1[amh. ; de etymo conjecturam habes Gesenii in thes. p. 1490 sub תאם ; videas annon verbum referendum sit ad دمج دمق دغم (coll. دِمْجٌ cum دِجْمَةٌ ), quibus vis inserendilainest, unde duplicarelafacile propagatur] ይድግም፡ , repeterela, iterarela, iterumlavel rursus facerelaaliquid, : ኢይደግሙ፡ አበሳ፡ ; ኢታውጽእ፡ ቃለ፡ ዘሰማዕከ፡ ወኢትድግም፡ ; ወትደግም፡ ፻ወ፶ ዳዊት፡ ; plerumque verbo, sive finito asyndeto: ደገመ፡ ያዕቆብ፡ ቦአ፡ ; ; ; ; , vel copula ወ conjuncto: ወደገሙ፡ ዓዲ፡ ወአበሱ፡ ; , sive Infinitivi: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al. crebro; nec non ከመ፡ : ; passim omisso Objecto; ; ገሥጾ፡ ለዐርክከ፡ ዮጊ፡ ኢገብረ፡ ወእመኒ፡ ገብረ፡ ከመ፡ ኢይድግም፡ ; ; ለእመቦ፡ ዘአበስከ፡ ኢትድግም፡ ; ለእመ፡ ደገምክሙ፡ ; . a)adjicerela, adderelaet በዲበ፡ , ut: ኢደገሙ፡ ነገረ፡ በዲበ፡ ነገርየ፡ .
b)transscriberela: ደገሞን፡ ( ለመጻሕፍት፡ )
c)iterum fierilavel essela: ዘኢኮነ፡ ከማሁ፡ እምፍጥረተ፡ ዓለም፡ ወኢይደግም፡ እንከ፡ እምድኅሬሁ፡ . litera alphabeti Aethiopici decima quinta, quae ወዌ , ዋዌ፡ nominatur, ut: ሆህያተ፡ ቤት፡ ወዋዌ፡ pronom. interrogativum, compositum e ሚ፡ et መ፡ (
gramm.§ 63 et § 161,a et § 198,c). Est nota interrogationis et significat 1)num? utrum?la ምንት፡ እምኀየሶሙ፡ ለእለ፡ ተፈጥሩ፤ ሚመ፡ ተፈጥሮ፡ ወሚመ፡ ኢተፈጥሮ፡ quid melius esset creatis: utrum creatos an non creatos esse?laCyr. ad ; አይኬ፡ ዘወለደት፡ ድንግል፤ ሚመ፡ ትስብእተ፡ ወሚመ፡ መለኮተ፡ Cyr. ad
2)Cum ወ compositum ( ወሚመ፡ ) in interrogationibus disjunctivis alteram disjunctionis partem infert: an?la ; ; ; ; ; ; saepissime adjecto: ኑ፡ ( ወሚመ፡ – ኑ፡ ): እምሰማይኑ፡ ወሚመ፡ እምሰብእኑ፡ ; ; n. 161 ; ; ; ; ; . – Etiam ubi enuntiatio interrogativa proxime non antecedit, ወሚመ፡ disjunctivum an?lausurpari potest, ut . – እመ፡ – : አው፡ ወሚመ፡ ብ፡ ወይ፡ ; aliudla: ወሚመ፡ ዘ፡ ወይም። particula inseparabilis suffixa, (
gramm.§ 62,1,c;
gramm.§ 161,a;
gramm.§ 198,2,a), 1)nota interrogationis (sicut ሁ፡ q.v.): –ne?laan?lanum?lautrum?lanumquid?laaut primo aut principali sententiae vocabulo suffigitur: ዳኅንኑ፡ አቡክሙ፡ ወይቤልዎ፡ ዳኅን፡ ; ; ; ዘንተኑ፡ ገበርኪ፡ ; ; ; ግበ፡ ዝእብኑ፡ ርስትየ፡ ; ንደፈንኑ፡ ; ; ; ; ; ; ወይክሉኑ፡ ጸዊመ፡ ; አንተኑ፡
ዘይመጽእ፡ ወቦኑ፡ ካልአ፡ ዘንሴፎ፡ ; ; ; ; ኢ ኑ፡ ; ; ዘወድቀ፡ ኢይትነሣእኑ፡ ; ; frequentissime ቦኑ፡ ; ; ; ; 1 ; ; ( ቦ፡ ); አኮኑ፡ , አልቦኑ፡ ; ; ; ( አኮ፡ , አልቦ፡ ); et aliis pronominibus et adverbiis interrogativis annectitur, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ፡ , እፎ፡ , እመ፡ (ut: እመ፡
አማንኑ፡ ), ሚመ፡ , አው፡ ; post singulas notiones ejusdem sententiae particula ወ copulatas repetere licet, ut: ሕዝብየኑ፡ ወብሔርየኑ፡
ተኀሥሥ፡ ; ; .
2)Enunciationi conditionali inserta ኑ፡
(sicut ሁ፡ q.v.; quamquam multo rarius usitata) est nota dubitationis (
gramm.§ 205,1), qua is loquitur de eo quod hypothetice posuit se ipsum dubitare indicat: እመ፡ ይጸውዑከኑ፡ መጽኡ፡ እሉ፡ ሰብእ፡ ተንሥእ፡ ; . n. 630 particula restrictiva et adversativa (e ባሕት፡ et suff. ûla,
gramm.§ 163,2;
gramm.168,8) 1)rarius: solumla, tantumla, ut: በዝንቱ፡ ባሕቱ፡ ; .
2)plerumqne: atla, sedla, autemla, attamenla, verumla, verumtamenla, a) ባሕቱ፡ nudum, πλήν , ባሕቱ፡ (v. ወባሕቱ፡ ) ዘንተ፡ ረከብኩ፡ ; δέ Prov, 14,22; vel postpositum ( δέ ), ut: መበለት፡ ባሕቱ፡ ; ; .
b)crebro: ወባሕቱ፡ πλήν ; ; ምህረኒ፡ እግዚኦ፡ ወባሕቱ፡ በፍትሕ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ἀλλά ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; (ubi in Gr. nihil respondet); οὐ μὴν δὲ ἀλλά ; ; ; ; ἀλλὰ δὴ ; μέντοι ; እነብር፡ ኀቤከ፡ ወባሕቱ፡ በሌሊት፡ ትወፅእ፡ አመትከ፡ ገዳመ፡ ; ; ; ወባሕቱ፡ — ሰ፡ καίτοι γε .
c) ወ — ባሕቱ፡ δέ ; ; ; ; vel ወ — ሰ፡ — ባሕቱ፡ δέ ; ;
3) ባሐቱ፡ postpositum: quinla, imola, potiusla( vielmehrde, ubi contrarium rei negatae ponitur): δέ ; ; μᾶλλον ; ; ; አኮ፡ ይእዜ፡ አላ፡ ባሕቱ፡ እምድኅረ፡ ኅዳጥ፡ መዋዕል፡ Clem. f. 14; ወባሕቱ፡ ; . particula restrictiva et adversativa (e ባሕት፡ et suff. ûla,
gramm.§ 163,2;
gramm.168,8) 1)rarius: solumla, tantumla, ut: በዝንቱ፡ ባሕቱ፡ ; .
2)plerumqne: atla, sedla, autemla, attamenla, verumla, verumtamenla, a) ባሕቱ፡ nudum, πλήν , ባሕቱ፡ (v. ወባሕቱ፡ ) ዘንተ፡ ረከብኩ፡ ; δέ Prov, 14,22; vel postpositum ( δέ ), ut: መበለት፡ ባሕቱ፡ ; ; .
b)crebro: ወባሕቱ፡ πλήν ; ; ምህረኒ፡ እግዚኦ፡ ወባሕቱ፡ በፍትሕ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ἀλλά ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; (ubi in Gr. nihil respondet); οὐ μὴν δὲ ἀλλά ; ; ; ; ἀλλὰ δὴ ; μέντοι ; እነብር፡ ኀቤከ፡ ወባሕቱ፡ በሌሊት፡ ትወፅእ፡ አመትከ፡ ገዳመ፡ ; ; ; ወባሕቱ፡ — ሰ፡ καίτοι γε .
c) ወ — ባሕቱ፡ δέ ; ; ; ; vel ወ — ሰ፡ — ባሕቱ፡ δέ ; ;
3) ባሐቱ፡ postpositum: quinla, imola, potiusla( vielmehrde, ubi contrarium rei negatae ponitur): δέ ; ; μᾶλλον ; ; ; አኮ፡ ይእዜ፡ አላ፡ ባሕቱ፡ እምድኅረ፡ ኅዳጥ፡ መዋዕል፡ Clem. f. 14; ወባሕቱ፡ ; . i.q. أَكْدَرُ fuscusla: ወንጹፍ፡ ጸፍጸፉ፡ በሕብረ፡ ወርቅ፡ ወብሩር፡ ወያክንት፡ ወአክደር፡
( ወ ) አስፋር፡ particula inseparabilis suffixa, (
gramm.§ 62,1,c;
gramm.§ 168,4); ad rem dictam adjungit aliam eamque ita distinguit, ut eam illi respondere significet: 1)etiam quoquela, et – ipsela, ( vicissimla, seinerseits, hinwiederum): እመ፡ ኀደግሙ፡ ለሰብእ፡ አበሳሆሙ፡ የኀድግ፡ ለክሙኒ፡ አቡክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 629 ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ተዓረኩ፡ አነኒ፡ ; እስመ፡ እሙንቱኒ፡ ይስእሉ፡ , al. creberrime. a)passim ወ praemissum habet: በከመ፡ በሰማይ፡ ወበምድርኒ፡ ; ወዝኒ፡ ኢይመጽእ፡ ; .
b)nonnumquam: etiamlai.e. adeola: ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; .
c)post አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel ዳእሙ፡ non solumlacrebro sequitur ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiamla, ut: ; ; ; Platt.
d) እመኒ፡ vel ወእመኒ፡ etsila, quamvisla, licetla, ; ; , al. ( እመ፡ ).
2) ወ – ኒ፡ etla, autemla( καί , δέ ); res novas adjungit prioribus quodammodo oppositas et respondentes (und – hinwiederum): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወአንተኒ፡ ; ወይእዜኒ፡ ( וְעָתַּה ) ; al., in specie ubi res singulae inter se quodam vinculo jungendae vel junctae ex ordine enumerantur, ut ; ; ; ; ; ; ; Matth.13,37; Matth.13,38; Matth.13,39; in sententiis negativis ወኢ – ኒ፡ nec, nequela ; ; ; ( ወአልቦ፡ – ኒ፡ ).
3)bis pluriesve repetitum: et – etla, tam – quamla, ut – itala, in sententiis negativis: nec – necla: ኒ፡ – ወ – ኒ፡ ; ; ; ; ; ; በቃልከኒ፡ ወበምግባርከኒ፡ አክብሮ፡ ለአቡከ፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ ; ; ; ; ; pluries repetitum ; ; negative: ; ; etiam ሂ፡ ወ ኒ፡ ; ኒ፡ ወ ሰ፡ . De እመኒ፡ ወእመኒ፡ sive – sivela(ut ; al.) et ወእመኒ፡ sivela( ; al.) እመ፡
4)Interrogativis pronominibus vel adverbiis annexum vim indefinitorum tribuit, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ።
particula inseparabilis suffixa, (
gramm.§ 62,1,c;
gramm.§ 168,4); ad rem dictam adjungit aliam eamque ita distinguit, ut eam illi respondere significet: 1)etiam quoquela, et – ipsela, ( vicissimla, seinerseits, hinwiederum): እመ፡ ኀደግሙ፡ ለሰብእ፡ አበሳሆሙ፡ የኀድግ፡ ለክሙኒ፡ አቡክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 629 ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ተዓረኩ፡ አነኒ፡ ; እስመ፡ እሙንቱኒ፡ ይስእሉ፡ , al. creberrime. a)passim ወ praemissum habet: በከመ፡ በሰማይ፡ ወበምድርኒ፡ ; ወዝኒ፡ ኢይመጽእ፡ ; .
b)nonnumquam: etiamlai.e. adeola: ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; .
c)post አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel ዳእሙ፡ non solumlacrebro sequitur ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiamla, ut: ; ; ; Platt.
d) እመኒ፡ vel ወእመኒ፡ etsila, quamvisla, licetla, ; ; , al. ( እመ፡ ).
2) ወ – ኒ፡ etla, autemla( καί , δέ ); res novas adjungit prioribus quodammodo oppositas et respondentes (und – hinwiederum): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወአንተኒ፡ ; ወይእዜኒ፡ ( וְעָתַּה ) ; al., in specie ubi res singulae inter se quodam vinculo jungendae vel junctae ex ordine enumerantur, ut ; ; ; ; ; ; ; Matth.13,37; Matth.13,38; Matth.13,39; in sententiis negativis ወኢ – ኒ፡ nec, nequela ; ; ; ( ወአልቦ፡ – ኒ፡ ).
3)bis pluriesve repetitum: et – etla, tam – quamla, ut – itala, in sententiis negativis: nec – necla: ኒ፡ – ወ – ኒ፡ ; ; ; ; ; ; በቃልከኒ፡ ወበምግባርከኒ፡ አክብሮ፡ ለአቡከ፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ ; ; ; ; ; pluries repetitum ; ; negative: ; ; etiam ሂ፡ ወ ኒ፡ ; ኒ፡ ወ ሰ፡ . De እመኒ፡ ወእመኒ፡ sive – sivela(ut ; al.) et ወእመኒ፡ sivela( ; al.) እመ፡
4)Interrogativis pronominibus vel adverbiis annexum vim indefinitorum tribuit, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ።
particula inseparabilis suffixa, (
gramm.§ 62,1,c;
gramm.§ 168,4); ad rem dictam adjungit aliam eamque ita distinguit, ut eam illi respondere significet: 1)etiam quoquela, et – ipsela, ( vicissimla, seinerseits, hinwiederum): እመ፡ ኀደግሙ፡ ለሰብእ፡ አበሳሆሙ፡ የኀድግ፡ ለክሙኒ፡ አቡክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 629 ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ተዓረኩ፡ አነኒ፡ ; እስመ፡ እሙንቱኒ፡ ይስእሉ፡ , al. creberrime. a)passim ወ praemissum habet: በከመ፡ በሰማይ፡ ወበምድርኒ፡ ; ወዝኒ፡ ኢይመጽእ፡ ; .
b)nonnumquam: etiamlai.e. adeola: ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; .
c)post አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel ዳእሙ፡ non solumlacrebro sequitur ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiamla, ut: ; ; ; Platt.
d) እመኒ፡ vel ወእመኒ፡ etsila, quamvisla, licetla, ; ; , al. ( እመ፡ ).
2) ወ – ኒ፡ etla, autemla( καί , δέ ); res novas adjungit prioribus quodammodo oppositas et respondentes (und – hinwiederum): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወአንተኒ፡ ; ወይእዜኒ፡ ( וְעָתַּה ) ; al., in specie ubi res singulae inter se quodam vinculo jungendae vel junctae ex ordine enumerantur, ut ; ; ; ; ; ; ; Matth.13,37; Matth.13,38; Matth.13,39; in sententiis negativis ወኢ – ኒ፡ nec, nequela ; ; ; ( ወአልቦ፡ – ኒ፡ ).
3)bis pluriesve repetitum: et – etla, tam – quamla, ut – itala, in sententiis negativis: nec – necla: ኒ፡ – ወ – ኒ፡ ; ; ; ; ; ; በቃልከኒ፡ ወበምግባርከኒ፡ አክብሮ፡ ለአቡከ፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ ; ; ; ; ; pluries repetitum ; ; negative: ; ; etiam ሂ፡ ወ ኒ፡ ; ኒ፡ ወ ሰ፡ . De እመኒ፡ ወእመኒ፡ sive – sivela(ut ; al.) et ወእመኒ፡ sivela( ; al.) እመ፡
4)Interrogativis pronominibus vel adverbiis annexum vim indefinitorum tribuit, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ።
particula inseparabilis suffixa, (
gramm.§ 62,1,c;
gramm.§ 168,4); ad rem dictam adjungit aliam eamque ita distinguit, ut eam illi respondere significet: 1)etiam quoquela, et – ipsela, ( vicissimla, seinerseits, hinwiederum): እመ፡ ኀደግሙ፡ ለሰብእ፡ አበሳሆሙ፡ የኀድግ፡ ለክሙኒ፡ አቡክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 629 ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ተዓረኩ፡ አነኒ፡ ; እስመ፡ እሙንቱኒ፡ ይስእሉ፡ , al. creberrime. a)passim ወ praemissum habet: በከመ፡ በሰማይ፡ ወበምድርኒ፡ ; ወዝኒ፡ ኢይመጽእ፡ ; .
b)nonnumquam: etiamlai.e. adeola: ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; .
c)post አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel ዳእሙ፡ non solumlacrebro sequitur ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiamla, ut: ; ; ; Platt.
d) እመኒ፡ vel ወእመኒ፡ etsila, quamvisla, licetla, ; ; , al. ( እመ፡ ).
2) ወ – ኒ፡ etla, autemla( καί , δέ ); res novas adjungit prioribus quodammodo oppositas et respondentes (und – hinwiederum): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወአንተኒ፡ ; ወይእዜኒ፡ ( וְעָתַּה ) ; al., in specie ubi res singulae inter se quodam vinculo jungendae vel junctae ex ordine enumerantur, ut ; ; ; ; ; ; ; Matth.13,37; Matth.13,38; Matth.13,39; in sententiis negativis ወኢ – ኒ፡ nec, nequela ; ; ; ( ወአልቦ፡ – ኒ፡ ).
3)bis pluriesve repetitum: et – etla, tam – quamla, ut – itala, in sententiis negativis: nec – necla: ኒ፡ – ወ – ኒ፡ ; ; ; ; ; ; በቃልከኒ፡ ወበምግባርከኒ፡ አክብሮ፡ ለአቡከ፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ ; ; ; ; ; pluries repetitum ; ; negative: ; ; etiam ሂ፡ ወ ኒ፡ ; ኒ፡ ወ ሰ፡ . De እመኒ፡ ወእመኒ፡ sive – sivela(ut ; al.) et ወእመኒ፡ sivela( ; al.) እመ፡
4)Interrogativis pronominibus vel adverbiis annexum vim indefinitorum tribuit, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ።
particula inseparabilis suffixa, (
gramm.§ 62,1,c;
gramm.§ 168,4); ad rem dictam adjungit aliam eamque ita distinguit, ut eam illi respondere significet: 1)etiam quoquela, et – ipsela, ( vicissimla, seinerseits, hinwiederum): እመ፡ ኀደግሙ፡ ለሰብእ፡ አበሳሆሙ፡ የኀድግ፡ ለክሙኒ፡ አቡክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 629 ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ተዓረኩ፡ አነኒ፡ ; እስመ፡ እሙንቱኒ፡ ይስእሉ፡ , al. creberrime. a)passim ወ praemissum habet: በከመ፡ በሰማይ፡ ወበምድርኒ፡ ; ወዝኒ፡ ኢይመጽእ፡ ; .
b)nonnumquam: etiamlai.e. adeola: ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; .
c)post አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel ዳእሙ፡ non solumlacrebro sequitur ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiamla, ut: ; ; ; Platt.
d) እመኒ፡ vel ወእመኒ፡ etsila, quamvisla, licetla, ; ; , al. ( እመ፡ ).
2) ወ – ኒ፡ etla, autemla( καί , δέ ); res novas adjungit prioribus quodammodo oppositas et respondentes (und – hinwiederum): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወአንተኒ፡ ; ወይእዜኒ፡ ( וְעָתַּה ) ; al., in specie ubi res singulae inter se quodam vinculo jungendae vel junctae ex ordine enumerantur, ut ; ; ; ; ; ; ; Matth.13,37; Matth.13,38; Matth.13,39; in sententiis negativis ወኢ – ኒ፡ nec, nequela ; ; ; ( ወአልቦ፡ – ኒ፡ ).
3)bis pluriesve repetitum: et – etla, tam – quamla, ut – itala, in sententiis negativis: nec – necla: ኒ፡ – ወ – ኒ፡ ; ; ; ; ; ; በቃልከኒ፡ ወበምግባርከኒ፡ አክብሮ፡ ለአቡከ፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ ; ; ; ; ; pluries repetitum ; ; negative: ; ; etiam ሂ፡ ወ ኒ፡ ; ኒ፡ ወ ሰ፡ . De እመኒ፡ ወእመኒ፡ sive – sivela(ut ; al.) et ወእመኒ፡ sivela( ; al.) እመ፡
4)Interrogativis pronominibus vel adverbiis annexum vim indefinitorum tribuit, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ።
particula consecutiva [composita ex I እን፡ et ከ፡ ,
gramm.§ 62,c et
gramm.§ 64; ከ፡ autem e forma pleniore extenuatum videtur, ኬ፡ ; frustra Schrader de linguae Ae. indole p. 29 እንከ፡ ex እንተ፡ ከ፡ contractum esse conjecit], postpositiva, nec nisi emphaseos causa (ut ) vel ubi vocibus encliticis ሰ፡ et ኬ፡ aucta est (sc. እንከሰ፡ ; vel እንከሰኬ፡ ; ) primum orationis locum obtinet. 1)de consecutione causali: igiturla, itaquela, ergola, ( nun , also ), οὖν ; ; ; ; ; ; ; al. ἄρα , ታአምር፡ እንከሰ፡ ; ; ( nimirumla; thesi propositae firmandae exemplum infert, sicut Graeci nonnumquam voce ἄρα utuntur); in sententiis interrogativis: ; በቀለኑ፡ እንከ፡ ትትቤቀላኒ፡ ; ወአይቴኑ፡ እንከ፡ አምላከ፡ ጽድቅ፡ ; መኑ፡ እንከ፡ ; ; ; በውስተ፡ ርስተ፡ መኑ፡ እንከ፡ አኀድር፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; et cohortativis: ኅፈሩ፡ እንከ፡ ቃልየ፡ τοιγαροῦν ; ; ; ; . ; ; . a) እንከሰ፡ ( so – denn ) igiturla, jamla, jam verola; οὖν , δή , ግበሩ፡ እንከሰ፡ ሕጎ፡ ; ; ; ; ; ; ; ፈንወኒ፡ እንከሰ፡ ; ; ; ; ንኅድጋ፡ እንከሰ፡ ; ; እንከሰ፡ እወቅስ፡ ; et እንከሰኬ፡ τοιγαροῦν .
b)in apodosi sententiarum conditionalium, sive እንከ፡ , ut አእመርኩ፡ እንከ፡ ከመ፡ ; ; sive ወ — እንከ፡ .
c) ወ — እንከ፡ ( und nunde, und sode) duas enuntiationes ita conjungit, ut posteriorem e priori consequi significet (sicut וְ consec. et ف ); ወያአምር፡ እንከ፡ ኵሉ፡ ; ; ; ; ኢታውጽእ፡ ነገረ፡ ዘሰማዕከ፡ ወተአመን፡ እንከ፡ ከመ፡ ሕሡም፡ አልቦ፡ ዘይረክበከ፡ ; ወወድቀ፡ እንከ፡ ; ; ; .
2)de consecutione temporali: adhucla, porrola, ampliusla, diutiusla; passim, ubi temporis praesentis ratio habetur: nuncla, jamla, vel ubi temporis futuri: in reliquumlasive posterumla; ἔτι ; ኀደገት፡ እንከ፡ ብሂሎታ፡ ἐκόπασε τοῦ λαλῆσαι πρὸς αὐτὴν ἔτι ; አሐተ፡ እንከ፡ ἔτι τὸ ἅπαξ τοῦτο ; ቦኑ፡ ለግሙራ፡ ኣረምም፡ እንከ፡ ; እምይእዜ፡ እንከ፡ ; ; ; ወተከልአ፡ ሕዝብ፡ እንከ፡ አብኦ፡ ; ; ትሬኢ፡ እንከ፡ ዘየዐቢ፡ ኀጢአተ፡ ; እንከ፡ ዓዲ፡ ; ወእምዝ፡ እንከ፡ καὶ τότε ; τὸ λοιπόν ; ; ወይጸርኅ፡ እንከ፡ ; አእመርኩ፡ እንከሰ፡ ; ይብል፡ እበልዕ፡ ወእንከሰ፡ እፈግዕ፡ καὶ νῦν ; . Crebro componuntur a) ኬ፡ — እንከ፡ igitur — jamla, ergo — nunclavel in posterumla( also — nunde) potissimum in exhortationibus, ut ; ; ; ; ; ; ; sed etiam aliâs ut ; ant.
b) ኢ፡ — እንከ፡ non ampliusla, non diutiusla, οὐκέτι , μηκέτι , ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እንከሰኬ፡ ኢኮኑ፡ ; ; ; አልቦ፡ — እንከ፡ ; ; አኮ፡ — እንከ፡ ዘ፡ ; ስእኑ፡ እንከ፡ ኀቢኦቶ፡ . — Voc. Ae.: እንከ፡ ዘ፡ እንግድያ፡ n. 778
particula consecutiva [composita ex I እን፡ et ከ፡ ,
gramm.§ 62,c et
gramm.§ 64; ከ፡ autem e forma pleniore extenuatum videtur, ኬ፡ ; frustra Schrader de linguae Ae. indole p. 29 እንከ፡ ex እንተ፡ ከ፡ contractum esse conjecit], postpositiva, nec nisi emphaseos causa (ut ) vel ubi vocibus encliticis ሰ፡ et ኬ፡ aucta est (sc. እንከሰ፡ ; vel እንከሰኬ፡ ; ) primum orationis locum obtinet. 1)de consecutione causali: igiturla, itaquela, ergola, ( nun , also ), οὖν ; ; ; ; ; ; ; al. ἄρα , ታአምር፡ እንከሰ፡ ; ; ( nimirumla; thesi propositae firmandae exemplum infert, sicut Graeci nonnumquam voce ἄρα utuntur); in sententiis interrogativis: ; በቀለኑ፡ እንከ፡ ትትቤቀላኒ፡ ; ወአይቴኑ፡ እንከ፡ አምላከ፡ ጽድቅ፡ ; መኑ፡ እንከ፡ ; ; ; በውስተ፡ ርስተ፡ መኑ፡ እንከ፡ አኀድር፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; et cohortativis: ኅፈሩ፡ እንከ፡ ቃልየ፡ τοιγαροῦν ; ; ; ; . ; ; . a) እንከሰ፡ ( so – denn ) igiturla, jamla, jam verola; οὖν , δή , ግበሩ፡ እንከሰ፡ ሕጎ፡ ; ; ; ; ; ; ; ፈንወኒ፡ እንከሰ፡ ; ; ; ; ንኅድጋ፡ እንከሰ፡ ; ; እንከሰ፡ እወቅስ፡ ; et እንከሰኬ፡ τοιγαροῦν .
b)in apodosi sententiarum conditionalium, sive እንከ፡ , ut አእመርኩ፡ እንከ፡ ከመ፡ ; ; sive ወ — እንከ፡ .
c) ወ — እንከ፡ ( und nunde, und sode) duas enuntiationes ita conjungit, ut posteriorem e priori consequi significet (sicut וְ consec. et ف ); ወያአምር፡ እንከ፡ ኵሉ፡ ; ; ; ; ኢታውጽእ፡ ነገረ፡ ዘሰማዕከ፡ ወተአመን፡ እንከ፡ ከመ፡ ሕሡም፡ አልቦ፡ ዘይረክበከ፡ ; ወወድቀ፡ እንከ፡ ; ; ; .
2)de consecutione temporali: adhucla, porrola, ampliusla, diutiusla; passim, ubi temporis praesentis ratio habetur: nuncla, jamla, vel ubi temporis futuri: in reliquumlasive posterumla; ἔτι ; ኀደገት፡ እንከ፡ ብሂሎታ፡ ἐκόπασε τοῦ λαλῆσαι πρὸς αὐτὴν ἔτι ; አሐተ፡ እንከ፡ ἔτι τὸ ἅπαξ τοῦτο ; ቦኑ፡ ለግሙራ፡ ኣረምም፡ እንከ፡ ; እምይእዜ፡ እንከ፡ ; ; ; ወተከልአ፡ ሕዝብ፡ እንከ፡ አብኦ፡ ; ; ትሬኢ፡ እንከ፡ ዘየዐቢ፡ ኀጢአተ፡ ; እንከ፡ ዓዲ፡ ; ወእምዝ፡ እንከ፡ καὶ τότε ; τὸ λοιπόν ; ; ወይጸርኅ፡ እንከ፡ ; አእመርኩ፡ እንከሰ፡ ; ይብል፡ እበልዕ፡ ወእንከሰ፡ እፈግዕ፡ καὶ νῦν ; . Crebro componuntur a) ኬ፡ — እንከ፡ igitur — jamla, ergo — nunclavel in posterumla( also — nunde) potissimum in exhortationibus, ut ; ; ; ; ; ; ; sed etiam aliâs ut ; ant.
b) ኢ፡ — እንከ፡ non ampliusla, non diutiusla, οὐκέτι , μηκέτι , ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እንከሰኬ፡ ኢኮኑ፡ ; ; ; አልቦ፡ — እንከ፡ ; ; አኮ፡ — እንከ፡ ዘ፡ ; ስእኑ፡ እንከ፡ ኀቢኦቶ፡ . — Voc. Ae.: እንከ፡ ዘ፡ እንግድያ፡ n. 778
suff., a radice pronominali propagatum ( gramm.§ 62,1,b et gramm.§ 168,1,3): 1)etiamla, quoquela, itemla( et ipsela); majori vel minori cum emphasi nomen, verbum, sententiam alii adjungit vel subnectit: አነሂ፡ ego quoquela(et ipse) ; ; ወውእቱሂ፡ et is quoquela ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወኢ – ሂ፡ ne – quidemla . Cum እመ፡ conjunctum: እመሂ፡ etiamsila, quamvislaex. gr. ; ( እመ፡ ).
2)etla, –quela( τε ), sive per se , sive (id quod longe frequentius occurrit) cum ወ conjunctum: ወ – ሂ፡ : ወለዘሂ፡ ነሥአከ፡ ልብሰከ፡ ; ; in sententiis negativis: necla, nequela. Inde ሂ፡ – ወሂ፡ et – etla, cum – tumla, ut – itala ; ; ; ; ; ; ; ; idem significat ሂ፡ – ወ፡ ; ሂ፡ ወ – ኒ፡ . Cum እመ፡ conjunctum እመሂ፡ – ወእመሂ፡ est: sive – sivela, nec non ወእመሂ፡ per se sivelasignificare potest, እመ፡
3)adverbiis interrogativis, ut አይቴ፡ , maxime autem pronominibus interr. መኑ፡ et ምንት፡ annexum ሂ፡ vim indefinitorum tribuit; መኑ፡ , ምንት፡ , አይቴ፡ al.
suff., a radice pronominali propagatum ( gramm.§ 62,1,b et gramm.§ 168,1,3): 1)etiamla, quoquela, itemla( et ipsela); majori vel minori cum emphasi nomen, verbum, sententiam alii adjungit vel subnectit: አነሂ፡ ego quoquela(et ipse) ; ; ወውእቱሂ፡ et is quoquela ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወኢ – ሂ፡ ne – quidemla . Cum እመ፡ conjunctum: እመሂ፡ etiamsila, quamvislaex. gr. ; ( እመ፡ ).
2)etla, –quela( τε ), sive per se , sive (id quod longe frequentius occurrit) cum ወ conjunctum: ወ – ሂ፡ : ወለዘሂ፡ ነሥአከ፡ ልብሰከ፡ ; ; in sententiis negativis: necla, nequela. Inde ሂ፡ – ወሂ፡ et – etla, cum – tumla, ut – itala ; ; ; ; ; ; ; ; idem significat ሂ፡ – ወ፡ ; ሂ፡ ወ – ኒ፡ . Cum እመ፡ conjunctum እመሂ፡ – ወእመሂ፡ est: sive – sivela, nec non ወእመሂ፡ per se sivelasignificare potest, እመ፡
3)adverbiis interrogativis, ut አይቴ፡ , maxime autem pronominibus interr. መኑ፡ et ምንት፡ annexum ሂ፡ vim indefinitorum tribuit; መኑ፡ , ምንት፡ , አይቴ፡ al.
suff., a radice pronominali propagatum ( gramm.§ 62,1,b et gramm.§ 168,1,3): 1)etiamla, quoquela, itemla( et ipsela); majori vel minori cum emphasi nomen, verbum, sententiam alii adjungit vel subnectit: አነሂ፡ ego quoquela(et ipse) ; ; ወውእቱሂ፡ et is quoquela ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወኢ – ሂ፡ ne – quidemla . Cum እመ፡ conjunctum: እመሂ፡ etiamsila, quamvislaex. gr. ; ( እመ፡ ).
2)etla, –quela( τε ), sive per se , sive (id quod longe frequentius occurrit) cum ወ conjunctum: ወ – ሂ፡ : ወለዘሂ፡ ነሥአከ፡ ልብሰከ፡ ; ; in sententiis negativis: necla, nequela. Inde ሂ፡ – ወሂ፡ et – etla, cum – tumla, ut – itala ; ; ; ; ; ; ; ; idem significat ሂ፡ – ወ፡ ; ሂ፡ ወ – ኒ፡ . Cum እመ፡ conjunctum እመሂ፡ – ወእመሂ፡ est: sive – sivela, nec non ወእመሂ፡ per se sivelasignificare potest, እመ፡
3)adverbiis interrogativis, ut አይቴ፡ , maxime autem pronominibus interr. መኑ፡ et ምንት፡ annexum ሂ፡ vim indefinitorum tribuit; መኑ፡ , ምንት፡ , አይቴ፡ al.
suff., a radice pronominali propagatum ( gramm.§ 62,1,b et gramm.§ 168,1,3): 1)etiamla, quoquela, itemla( et ipsela); majori vel minori cum emphasi nomen, verbum, sententiam alii adjungit vel subnectit: አነሂ፡ ego quoquela(et ipse) ; ; ወውእቱሂ፡ et is quoquela ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወኢ – ሂ፡ ne – quidemla . Cum እመ፡ conjunctum: እመሂ፡ etiamsila, quamvislaex. gr. ; ( እመ፡ ).
2)etla, –quela( τε ), sive per se , sive (id quod longe frequentius occurrit) cum ወ conjunctum: ወ – ሂ፡ : ወለዘሂ፡ ነሥአከ፡ ልብሰከ፡ ; ; in sententiis negativis: necla, nequela. Inde ሂ፡ – ወሂ፡ et – etla, cum – tumla, ut – itala ; ; ; ; ; ; ; ; idem significat ሂ፡ – ወ፡ ; ሂ፡ ወ – ኒ፡ . Cum እመ፡ conjunctum እመሂ፡ – ወእመሂ፡ est: sive – sivela, nec non ወእመሂ፡ per se sivelasignificare potest, እመ፡
3)adverbiis interrogativis, ut አይቴ፡ , maxime autem pronominibus interr. መኑ፡ et ምንት፡ annexum ሂ፡ vim indefinitorum tribuit; መኑ፡ , ምንት፡ , አይቴ፡ al.
suff., a radice pronominali propagatum ( gramm.§ 62,1,b et gramm.§ 168,1,3): 1)etiamla, quoquela, itemla( et ipsela); majori vel minori cum emphasi nomen, verbum, sententiam alii adjungit vel subnectit: አነሂ፡ ego quoquela(et ipse) ; ; ወውእቱሂ፡ et is quoquela ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወኢ – ሂ፡ ne – quidemla . Cum እመ፡ conjunctum: እመሂ፡ etiamsila, quamvislaex. gr. ; ( እመ፡ ).
2)etla, –quela( τε ), sive per se , sive (id quod longe frequentius occurrit) cum ወ conjunctum: ወ – ሂ፡ : ወለዘሂ፡ ነሥአከ፡ ልብሰከ፡ ; ; in sententiis negativis: necla, nequela. Inde ሂ፡ – ወሂ፡ et – etla, cum – tumla, ut – itala ; ; ; ; ; ; ; ; idem significat ሂ፡ – ወ፡ ; ሂ፡ ወ – ኒ፡ . Cum እመ፡ conjunctum እመሂ፡ – ወእመሂ፡ est: sive – sivela, nec non ወእመሂ፡ per se sivelasignificare potest, እመ፡
3)adverbiis interrogativis, ut አይቴ፡ , maxime autem pronominibus interr. መኑ፡ et ምንት፡ annexum ሂ፡ vim indefinitorum tribuit; መኑ፡ , ምንት፡ , አይቴ፡ al.
suff., a radice pronominali propagatum ( gramm.§ 62,1,b et gramm.§ 168,1,3): 1)etiamla, quoquela, itemla( et ipsela); majori vel minori cum emphasi nomen, verbum, sententiam alii adjungit vel subnectit: አነሂ፡ ego quoquela(et ipse) ; ; ወውእቱሂ፡ et is quoquela ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወኢ – ሂ፡ ne – quidemla . Cum እመ፡ conjunctum: እመሂ፡ etiamsila, quamvislaex. gr. ; ( እመ፡ ).
2)etla, –quela( τε ), sive per se , sive (id quod longe frequentius occurrit) cum ወ conjunctum: ወ – ሂ፡ : ወለዘሂ፡ ነሥአከ፡ ልብሰከ፡ ; ; in sententiis negativis: necla, nequela. Inde ሂ፡ – ወሂ፡ et – etla, cum – tumla, ut – itala ; ; ; ; ; ; ; ; idem significat ሂ፡ – ወ፡ ; ሂ፡ ወ – ኒ፡ . Cum እመ፡ conjunctum እመሂ፡ – ወእመሂ፡ est: sive – sivela, nec non ወእመሂ፡ per se sivelasignificare potest, እመ፡
3)adverbiis interrogativis, ut አይቴ፡ , maxime autem pronominibus interr. መኑ፡ et ምንት፡ annexum ሂ፡ vim indefinitorum tribuit; መኑ፡ , ምንት፡ , አይቴ፡ al.
ṣalot
Cross-references:
for ማየ፡ ጸሎት፡ ማይ፡
hi
Grébaut
ሂ፡ 1) Affirmation
a) Mise an relief : tantôt ሂ፡ , tantôt ወ―ሂ፡ .
b) Élément de liaison : ordinairement ወ―ሂ፡ , plus rarement ሂ፡ .
c) Idée de répartition : tantôt ሂ፡ ―ወሂ፡ , tantôt ሂ፡ ―ወ፡ .
d) Notion d’indéfini : s’ajoute aux pronoms interrogatifs መኑ፡ et ምንት፡ ; régulièrement መኑሂ፡ , ምንትሂ፡ , par exception ወመኑሂ፡ , ወምንትሂ፡ .
e) Disjonction: s’ajoute à la conjonction እመ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወእመሂ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
f) Double interrogation indirecte : s’ajoute à la conjonction ወለእመ፡ du second membre de l’interrogation, tantôt እመ፡ ―ወለእመሂ፡ , tantôt ለመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
g) Change la conjonction hypothétique እመ፡ en conjonction concessive እመሂ፡ .
2) Négation
a) Mise an relief : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
b) Élément de liaison : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
c) Idée de répartition : tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢ―ወሂ፡ , tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢወ፡ .
d) Notion d’indéfini : α. S’ajoute à
መኑ፡ (avec ou sans le
ወ copulatif) :
ኢመኑሂ፡ ,
አልቦ፡ መኑሂ፡ ,
ወኢመኑሂ፡ ,
ወአልቦ፡ መኑሂ፡ .
β) S’ajoute rarement à ምንት፡ (avec ou sans le ወ copulatif) : ኢምንትሂ፡ , ወኢምንትሂ፡ .
γ) S’ajoute rarement à ማእዜ፡ , soit ኢማእዜሂ፡ .
δ) S’ajoute assez souvent à አይቴ፡ , soit ኢአይቴሂ፡ .
Cette particule enclictique
ሂ፡ est concurrencée en ses diverses significations par la particule
ኒ፡ .
1–2
Leslau
ሂ hi alsoen,
anden,
furtheren,
evenen,
the veryen,
for one’s parten (e.g.
አነሂ ʾana-hi I, for my parten);
is attached to
መኑ mannu ,
ምንት mǝnt ,
አይቴ ʾayte (
መኑሂ mannu-hi ,
ምንትሂ mǝntǝ-hi ,
አይቴሂ ʾayte-hi ), mostly in negative sentences; it expresses the indefinite ‘no one, nothing, nowhere’;
it is combined with
እመ- ʾǝmma- in
እመሂ ʾǝmma-hi thoughen,
even thoughen;
እመ...ወለእመሂ ʾǝmma…walaʾǝmma-hi either … oren;
እመሂ...ወእመሂ ʾǝmma-hi…waʾǝmma-hi either … oren;
in the meaning ‘and’ it can be repeated, as in
አነሂ፡ወውእቱሂ ʾana-hi wawǝʾǝtu-hi both I and heen,
I and heen; or in
-ሂ...-ኒ -hi…-ni , as in
እሙንቱሂ፡ ወአቡሆሙኒ ʾǝmmuntuhi waʾabuhomuni they as well as their fatheren 213a
hi
Grébaut
ሂ፡ 1) Affirmation
a) Mise an relief : tantôt ሂ፡ , tantôt ወ―ሂ፡ .
b) Élément de liaison : ordinairement ወ―ሂ፡ , plus rarement ሂ፡ .
c) Idée de répartition : tantôt ሂ፡ ―ወሂ፡ , tantôt ሂ፡ ―ወ፡ .
d) Notion d’indéfini : s’ajoute aux pronoms interrogatifs መኑ፡ et ምንት፡ ; régulièrement መኑሂ፡ , ምንትሂ፡ , par exception ወመኑሂ፡ , ወምንትሂ፡ .
e) Disjonction: s’ajoute à la conjonction እመ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወእመሂ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
f) Double interrogation indirecte : s’ajoute à la conjonction ወለእመ፡ du second membre de l’interrogation, tantôt እመ፡ ―ወለእመሂ፡ , tantôt ለመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
g) Change la conjonction hypothétique እመ፡ en conjonction concessive እመሂ፡ .
2) Négation
a) Mise an relief : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
b) Élément de liaison : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
c) Idée de répartition : tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢ―ወሂ፡ , tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢወ፡ .
d) Notion d’indéfini : α. S’ajoute à
መኑ፡ (avec ou sans le
ወ copulatif) :
ኢመኑሂ፡ ,
አልቦ፡ መኑሂ፡ ,
ወኢመኑሂ፡ ,
ወአልቦ፡ መኑሂ፡ .
β) S’ajoute rarement à ምንት፡ (avec ou sans le ወ copulatif) : ኢምንትሂ፡ , ወኢምንትሂ፡ .
γ) S’ajoute rarement à ማእዜ፡ , soit ኢማእዜሂ፡ .
δ) S’ajoute assez souvent à አይቴ፡ , soit ኢአይቴሂ፡ .
Cette particule enclictique
ሂ፡ est concurrencée en ses diverses significations par la particule
ኒ፡ .
1–2
Leslau
ሂ hi alsoen,
anden,
furtheren,
evenen,
the veryen,
for one’s parten (e.g.
አነሂ ʾana-hi I, for my parten);
is attached to
መኑ mannu ,
ምንት mǝnt ,
አይቴ ʾayte (
መኑሂ mannu-hi ,
ምንትሂ mǝntǝ-hi ,
አይቴሂ ʾayte-hi ), mostly in negative sentences; it expresses the indefinite ‘no one, nothing, nowhere’;
it is combined with
እመ- ʾǝmma- in
እመሂ ʾǝmma-hi thoughen,
even thoughen;
እመ...ወለእመሂ ʾǝmma…walaʾǝmma-hi either … oren;
እመሂ...ወእመሂ ʾǝmma-hi…waʾǝmma-hi either … oren;
in the meaning ‘and’ it can be repeated, as in
አነሂ፡ወውእቱሂ ʾana-hi wawǝʾǝtu-hi both I and heen,
I and heen; or in
-ሂ...-ኒ -hi…-ni , as in
እሙንቱሂ፡ ወአቡሆሙኒ ʾǝmmuntuhi waʾabuhomuni they as well as their fatheren 213a
hi
Grébaut
ሂ፡ 1) Affirmation
a) Mise an relief : tantôt ሂ፡ , tantôt ወ―ሂ፡ .
b) Élément de liaison : ordinairement ወ―ሂ፡ , plus rarement ሂ፡ .
c) Idée de répartition : tantôt ሂ፡ ―ወሂ፡ , tantôt ሂ፡ ―ወ፡ .
d) Notion d’indéfini : s’ajoute aux pronoms interrogatifs መኑ፡ et ምንት፡ ; régulièrement መኑሂ፡ , ምንትሂ፡ , par exception ወመኑሂ፡ , ወምንትሂ፡ .
e) Disjonction: s’ajoute à la conjonction እመ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወእመሂ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
f) Double interrogation indirecte : s’ajoute à la conjonction ወለእመ፡ du second membre de l’interrogation, tantôt እመ፡ ―ወለእመሂ፡ , tantôt ለመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
g) Change la conjonction hypothétique እመ፡ en conjonction concessive እመሂ፡ .
2) Négation
a) Mise an relief : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
b) Élément de liaison : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
c) Idée de répartition : tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢ―ወሂ፡ , tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢወ፡ .
d) Notion d’indéfini : α. S’ajoute à
መኑ፡ (avec ou sans le
ወ copulatif) :
ኢመኑሂ፡ ,
አልቦ፡ መኑሂ፡ ,
ወኢመኑሂ፡ ,
ወአልቦ፡ መኑሂ፡ .
β) S’ajoute rarement à ምንት፡ (avec ou sans le ወ copulatif) : ኢምንትሂ፡ , ወኢምንትሂ፡ .
γ) S’ajoute rarement à ማእዜ፡ , soit ኢማእዜሂ፡ .
δ) S’ajoute assez souvent à አይቴ፡ , soit ኢአይቴሂ፡ .
Cette particule enclictique
ሂ፡ est concurrencée en ses diverses significations par la particule
ኒ፡ .
1–2
Leslau
ሂ hi alsoen,
anden,
furtheren,
evenen,
the veryen,
for one’s parten (e.g.
አነሂ ʾana-hi I, for my parten);
is attached to
መኑ mannu ,
ምንት mǝnt ,
አይቴ ʾayte (
መኑሂ mannu-hi ,
ምንትሂ mǝntǝ-hi ,
አይቴሂ ʾayte-hi ), mostly in negative sentences; it expresses the indefinite ‘no one, nothing, nowhere’;
it is combined with
እመ- ʾǝmma- in
እመሂ ʾǝmma-hi thoughen,
even thoughen;
እመ...ወለእመሂ ʾǝmma…walaʾǝmma-hi either … oren;
እመሂ...ወእመሂ ʾǝmma-hi…waʾǝmma-hi either … oren;
in the meaning ‘and’ it can be repeated, as in
አነሂ፡ወውእቱሂ ʾana-hi wawǝʾǝtu-hi both I and heen,
I and heen; or in
-ሂ...-ኒ -hi…-ni , as in
እሙንቱሂ፡ ወአቡሆሙኒ ʾǝmmuntuhi waʾabuhomuni they as well as their fatheren 213a
hi
Grébaut
ሂ፡ 1) Affirmation
a) Mise an relief : tantôt ሂ፡ , tantôt ወ―ሂ፡ .
b) Élément de liaison : ordinairement ወ―ሂ፡ , plus rarement ሂ፡ .
c) Idée de répartition : tantôt ሂ፡ ―ወሂ፡ , tantôt ሂ፡ ―ወ፡ .
d) Notion d’indéfini : s’ajoute aux pronoms interrogatifs መኑ፡ et ምንት፡ ; régulièrement መኑሂ፡ , ምንትሂ፡ , par exception ወመኑሂ፡ , ወምንትሂ፡ .
e) Disjonction: s’ajoute à la conjonction እመ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወእመሂ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
f) Double interrogation indirecte : s’ajoute à la conjonction ወለእመ፡ du second membre de l’interrogation, tantôt እመ፡ ―ወለእመሂ፡ , tantôt ለመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
g) Change la conjonction hypothétique እመ፡ en conjonction concessive እመሂ፡ .
2) Négation
a) Mise an relief : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
b) Élément de liaison : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
c) Idée de répartition : tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢ―ወሂ፡ , tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢወ፡ .
d) Notion d’indéfini : α. S’ajoute à
መኑ፡ (avec ou sans le
ወ copulatif) :
ኢመኑሂ፡ ,
አልቦ፡ መኑሂ፡ ,
ወኢመኑሂ፡ ,
ወአልቦ፡ መኑሂ፡ .
β) S’ajoute rarement à ምንት፡ (avec ou sans le ወ copulatif) : ኢምንትሂ፡ , ወኢምንትሂ፡ .
γ) S’ajoute rarement à ማእዜ፡ , soit ኢማእዜሂ፡ .
δ) S’ajoute assez souvent à አይቴ፡ , soit ኢአይቴሂ፡ .
Cette particule enclictique
ሂ፡ est concurrencée en ses diverses significations par la particule
ኒ፡ .
1–2
Leslau
ሂ hi alsoen,
anden,
furtheren,
evenen,
the veryen,
for one’s parten (e.g.
አነሂ ʾana-hi I, for my parten);
is attached to
መኑ mannu ,
ምንት mǝnt ,
አይቴ ʾayte (
መኑሂ mannu-hi ,
ምንትሂ mǝntǝ-hi ,
አይቴሂ ʾayte-hi ), mostly in negative sentences; it expresses the indefinite ‘no one, nothing, nowhere’;
it is combined with
እመ- ʾǝmma- in
እመሂ ʾǝmma-hi thoughen,
even thoughen;
እመ...ወለእመሂ ʾǝmma…walaʾǝmma-hi either … oren;
እመሂ...ወእመሂ ʾǝmma-hi…waʾǝmma-hi either … oren;
in the meaning ‘and’ it can be repeated, as in
አነሂ፡ወውእቱሂ ʾana-hi wawǝʾǝtu-hi both I and heen,
I and heen; or in
-ሂ...-ኒ -hi…-ni , as in
እሙንቱሂ፡ ወአቡሆሙኒ ʾǝmmuntuhi waʾabuhomuni they as well as their fatheren 213a
hi
Grébaut
ሂ፡ 1) Affirmation
a) Mise an relief : tantôt ሂ፡ , tantôt ወ―ሂ፡ .
b) Élément de liaison : ordinairement ወ―ሂ፡ , plus rarement ሂ፡ .
c) Idée de répartition : tantôt ሂ፡ ―ወሂ፡ , tantôt ሂ፡ ―ወ፡ .
d) Notion d’indéfini : s’ajoute aux pronoms interrogatifs መኑ፡ et ምንት፡ ; régulièrement መኑሂ፡ , ምንትሂ፡ , par exception ወመኑሂ፡ , ወምንትሂ፡ .
e) Disjonction: s’ajoute à la conjonction እመ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወእመሂ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
f) Double interrogation indirecte : s’ajoute à la conjonction ወለእመ፡ du second membre de l’interrogation, tantôt እመ፡ ―ወለእመሂ፡ , tantôt ለመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
g) Change la conjonction hypothétique እመ፡ en conjonction concessive እመሂ፡ .
2) Négation
a) Mise an relief : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
b) Élément de liaison : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
c) Idée de répartition : tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢ―ወሂ፡ , tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢወ፡ .
d) Notion d’indéfini : α. S’ajoute à
መኑ፡ (avec ou sans le
ወ copulatif) :
ኢመኑሂ፡ ,
አልቦ፡ መኑሂ፡ ,
ወኢመኑሂ፡ ,
ወአልቦ፡ መኑሂ፡ .
β) S’ajoute rarement à ምንት፡ (avec ou sans le ወ copulatif) : ኢምንትሂ፡ , ወኢምንትሂ፡ .
γ) S’ajoute rarement à ማእዜ፡ , soit ኢማእዜሂ፡ .
δ) S’ajoute assez souvent à አይቴ፡ , soit ኢአይቴሂ፡ .
Cette particule enclictique
ሂ፡ est concurrencée en ses diverses significations par la particule
ኒ፡ .
1–2
Leslau
ሂ hi alsoen,
anden,
furtheren,
evenen,
the veryen,
for one’s parten (e.g.
አነሂ ʾana-hi I, for my parten);
is attached to
መኑ mannu ,
ምንት mǝnt ,
አይቴ ʾayte (
መኑሂ mannu-hi ,
ምንትሂ mǝntǝ-hi ,
አይቴሂ ʾayte-hi ), mostly in negative sentences; it expresses the indefinite ‘no one, nothing, nowhere’;
it is combined with
እመ- ʾǝmma- in
እመሂ ʾǝmma-hi thoughen,
even thoughen;
እመ...ወለእመሂ ʾǝmma…walaʾǝmma-hi either … oren;
እመሂ...ወእመሂ ʾǝmma-hi…waʾǝmma-hi either … oren;
in the meaning ‘and’ it can be repeated, as in
አነሂ፡ወውእቱሂ ʾana-hi wawǝʾǝtu-hi both I and heen,
I and heen; or in
-ሂ...-ኒ -hi…-ni , as in
እሙንቱሂ፡ ወአቡሆሙኒ ʾǝmmuntuhi waʾabuhomuni they as well as their fatheren 213a
hi
Grébaut
ሂ፡ 1) Affirmation
a) Mise an relief : tantôt ሂ፡ , tantôt ወ―ሂ፡ .
b) Élément de liaison : ordinairement ወ―ሂ፡ , plus rarement ሂ፡ .
c) Idée de répartition : tantôt ሂ፡ ―ወሂ፡ , tantôt ሂ፡ ―ወ፡ .
d) Notion d’indéfini : s’ajoute aux pronoms interrogatifs መኑ፡ et ምንት፡ ; régulièrement መኑሂ፡ , ምንትሂ፡ , par exception ወመኑሂ፡ , ወምንትሂ፡ .
e) Disjonction: s’ajoute à la conjonction እመ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወእመሂ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
f) Double interrogation indirecte : s’ajoute à la conjonction ወለእመ፡ du second membre de l’interrogation, tantôt እመ፡ ―ወለእመሂ፡ , tantôt ለመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
g) Change la conjonction hypothétique እመ፡ en conjonction concessive እመሂ፡ .
2) Négation
a) Mise an relief : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
b) Élément de liaison : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
c) Idée de répartition : tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢ―ወሂ፡ , tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢወ፡ .
d) Notion d’indéfini : α. S’ajoute à
መኑ፡ (avec ou sans le
ወ copulatif) :
ኢመኑሂ፡ ,
አልቦ፡ መኑሂ፡ ,
ወኢመኑሂ፡ ,
ወአልቦ፡ መኑሂ፡ .
β) S’ajoute rarement à ምንት፡ (avec ou sans le ወ copulatif) : ኢምንትሂ፡ , ወኢምንትሂ፡ .
γ) S’ajoute rarement à ማእዜ፡ , soit ኢማእዜሂ፡ .
δ) S’ajoute assez souvent à አይቴ፡ , soit ኢአይቴሂ፡ .
Cette particule enclictique
ሂ፡ est concurrencée en ses diverses significations par la particule
ኒ፡ .
1–2
Leslau
ሂ hi alsoen,
anden,
furtheren,
evenen,
the veryen,
for one’s parten (e.g.
አነሂ ʾana-hi I, for my parten);
is attached to
መኑ mannu ,
ምንት mǝnt ,
አይቴ ʾayte (
መኑሂ mannu-hi ,
ምንትሂ mǝntǝ-hi ,
አይቴሂ ʾayte-hi ), mostly in negative sentences; it expresses the indefinite ‘no one, nothing, nowhere’;
it is combined with
እመ- ʾǝmma- in
እመሂ ʾǝmma-hi thoughen,
even thoughen;
እመ...ወለእመሂ ʾǝmma…walaʾǝmma-hi either … oren;
እመሂ...ወእመሂ ʾǝmma-hi…waʾǝmma-hi either … oren;
in the meaning ‘and’ it can be repeated, as in
አነሂ፡ወውእቱሂ ʾana-hi wawǝʾǝtu-hi both I and heen,
I and heen; or in
-ሂ...-ኒ -hi…-ni , as in
እሙንቱሂ፡ ወአቡሆሙኒ ʾǝmmuntuhi waʾabuhomuni they as well as their fatheren 213a