Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

, ትሕጻጼያት፡ , minutio^la, defectus^la: በእንተ፡ ትሕጻጼ፡ ራእዩ፡ ad imminuendam faciei formam^la( aures suos desecuit^la) ; ኮነ፡ ሎቱ፡ ትሕጻጼ፡ ኅዳጥ፡ pusillus defectus^la(sc. animi), ; ; ; tǝḥṣāṣe , ታሕጻጼ tāḥṣāṣe , tǝḥṣāṣeyāt

Leslau
ትሕጻጼ tǝḥṣāṣe , ታሕጻጼ tāḥṣāṣe same {as ታሕጻጽ፡ and ታሕጻጺት፡ } 248a

ሐቅል

[ ܚܰܩܠܳܐ חַקְלָא ager^la, حَقْلٌ terra arboribus ac domibus nuda, bona, consita^la, حَقْلَةٌ arvum bonum^la; hebr. הֵלֶק , de quo Ges. thes. p. 484] plerumque m. ; አሕቁል፡ et አሕቃል፡ et አሕቅልት፡ , አሕቃላት፡ et አሕቁላት፡

1)ager^la, campus^la(„in genere, includesn silvas, montes caet., oppositus domibus seu oppidis“ Lud.) ἀγρός ; 2 ; አሕቁል፡ ἀγροί et አሕቅልት፡ ; በሐቅል፡ ἐν ἀγρῷ ; ኢትፃኡ፡ ሐቅለ፡ 6,25; ሐቅለ፡ ሞአብ፡ ; ; ; መጽአ፡ ዔሳው፡ እምሐቅል፡ ርኂቦ፡ ; ; πεδίον ; ; ; ; ( montes) ; እለ፡ ይነብሩ፡ ሐቅለ፡ οἱ ἐν τῇ πεδεινῇ ( ዖመ፡ ) ; እምአሕቃላት፡ ወእምአድባር፡ ; አሕቃላት፡ πεδίον ; ; አሕቃላተ፡ በድው፡ τὰ πεδία τῆς ἐρήμου ; አሕቅልት፡ πεδία ; πεδινὴ 10,40; አሕቁል፡ . Praeterea አሕቃላት፡ περίχωρος ; προμαχῶνες ; አብያት፡ እለ፡ ይከውኑ፡ ለንጉሥ፡ በብሔረ፡ ሐቅል፡ ἐν τοῖς ἐποικίοις . Statui constructo subjunctum nomen ሐቅል፡ agrestis^ladenotare solet, ut ሐራውያ፡ ሐቅል፡ , አርዌ፡ ሐቅል፡ , ንዋየ፡ ሐቅል፡ q.v., ብእሴ፡ ሐቅል፡ ἄγροικος ἀνήρ ; . – Deinde campus planus est:

2)loca vasta et deserta^la, eremus^la(sicut ገዳም፡ ): እለ፡ ይነብሩ፡ ሐቅለ፡ οἱ ἐν τῇ ἐρήμῳ ; ; ἡ ἔρημος , αἱ ἔρημοι ; ; ; ሐቅለ፡ ዮርዳኖስ፡ ; ሐቅለ፡ ቃዋስ፡ ; ሐቅለ፡ ዚፋ፡ ; ሐቅለ፡ ሲና፡ ; ; ሐቅል፡ ውእቱ፡ ዝብሔር፡ ἔρημος ; ኮነ፡ ሐቅለ፡ ἔσονται ἔρημοι ; ረሰያ፡ ለኵሉ፡ ዓለም፡ ሐቅለ፡ θεὶς ἔρημον ; አሕጉረ፡ ሐቅል፡ πόλεις ἔρημοι ; በሐቅል፡ ἐν ὁδῷ ἀπροςκόπῳ ; ይበቍል፡ አሕቁሊሃ፡ τὰ ἔρημα αὐτῆς ἀνατελεῖ ; ; ማያተ፡ አሕቃላት፡ ὕδατα ἐρήμου ; አሕቃል፡ ἔρημος ; Joannes Baptista^la ኮከበ፡ አሕቁላት፡ ወገዳማት፡

ḥaql , ʾaḥqul , ʾaḥqāl , ʾaḥqǝlt , ሐቅላት፡ ʾḥaqlāt , ʾaḥqālāt , ʾaḥqulāt

Grébaut
ሐቅል፡ ḥaql , ሐቅላት፡ ʾḥaqlāt , አሕቃል፡ ʾaḥqāl , አሕቃላት፡ ʾaḥqālāt , አሕቅልት፡ ʾaḥqǝlt , አሕቁል፡ ʾaḥqul «désert^fr, bois^fr, pays inhabité^fr» ― ምድረ፡ በዳ፡ , ዱር፡ Ms. BNFabb217, fol. 23v.
50

Leslau
ሐቅል፡ ḥaql ( አሕቃል፡ ʾaḥqāl , አሕቁል ʾaḥqul , አሕቅልት፡ ʾaḥqǝlt ) plain^en, desert^en, wilderness^en, countryside^en, district^en 239b

Cross-references: for ንዋየ፡ ሐቅል፡ ንዋይ፡

አያይ

1)aequalis^la, par^la, socius^la: ሰላም፡ ለጎርጎርዮስ፡ ወለአብድራጦስ፡ አያዩ፡ Enc.;

2)similitudo^la, species^la, imago^la: Athanasius ኮነ፡ ሐዋርያዌ፡ በኵሉ፡ አያዩ፡ Enc.; ወቦ፡ ላዕሌሁ፡ ዘሕብረ፡ በረድ፡ አያየ፡ Enc.; ተወለጠ፡ አያዩ፡ Enc. — Voc.^laAe.^la: አያይ፡ ዘ፡ አምሳል፡

ሰባኪ

praedicator^la: በአፈ፡ ፲ወ፭ነቢያት፡ ሰባኪያን፡ ; ; ሰባክያን፡ ; ኮነ፡ ሐዋርያ፡ ወሰባኬ፡ ወንጌል፡ ; ዮሐንስ፡ ሰባኬ፡ ጥምቀት፡ Mavâs. 55; ሰባኬ፡ ምጽአተ፡ ክርስቶስ፡ Enc.; Cyr.; Deg.

ሐዳሲ

renovans^la, redintegrator^la: ቤት፡ ዘድልው፡ ለከ፡ ለኀዲር፡ በሐዳሲሁ፡ (v. በሕዳሴሁ፡ ) ; Noah^la ኮነ፡ ሐዳሲሃ፡ ለጽድቅ፡ ḥaddāsi , ሓዳስያን፡ ḥaddāsǝyān

Grébaut
ሐዳሲ፡ ḥaddāsi , ሓዳስያን፡ ḥaddāsǝyān «rénovateur^fr» ― አዳሽ፡ Ms. BNFabb217, fol. 29r.
63

Leslau

ሕሡም

1)de rebus physicis: foedus^la, turpis^la, malus^la, deformis^la: ሕሡም፡ ራእዮሙ፡ ; ; ; gloss.; οὐκ εὐσχήμων ; Satanae^la ኮነ፡ ሕሡመ፡ ራእዩ፡ ፈድፋደ፡ ; ( አእባን፡ ) ሕሡማት፡ ἀπρεπεῖς ; ጼና፡ ሕሡም፡ ወጽዩእ፡ ወፍጉግ፡ ; እለ፡ ይትሐወሱ፡ ሕሡማን፡ κνώδαλα .

2)de animo, dictis, factis: malus^la, pravus^la, futilis^la, nequam^la, iniquus^la ; አልቦ፡ ዘትገብር፡ ሕሡመ፡ ምንተኒ፡ በሒስከ፡ ; ምግባሪከ፡ ሕሡም፡ ወኅሱር፡ ; ምግባራት፡ ሕሡም፡ ወሕሙይ፡ ፍትወት፡ Jsp. p. 381; ἀδικία ; λοιμός 29,10; ትነቡ፡ ሕሡመ፡ ላዕለ፡ መልአክ፡ ; ኢታውሥእ፡ ሕሡመ፡ በአፉከ፡ ; አልቦ፡ ዘአውጽአ፡ ላዕሌሃ፡ ቃለ፡ ሕሡመ፡ ; አውሥእዎ፡ በሕሡም፡ ; ( φαῦλος ); ; ; ; ነገር፡ ሕሡም፡ λόγος σαπρός ; ሕሡም፡ ዜና፡ infamia^la ; ሕሡመ፡ ኮነ፡ ሎቱ፡ እስመ፡ displicuit ei, quod^la

3)de rebus adversis: malus^la, noxius^la: ተአመን፡ ከመ፡ ሕሡም፡ አልቦ፡ ዘይረክበከ፡ ; ኢይረክባ፡ ምንትኒ፡ ሕሡም፡ quidquam mali ei non accidet^la ; በሕሡም፡ እቀትሎሙ፡ ( κακῶς ) . – Voc. Ae.: እኩይ፡ ሕሡም፡ ዘ፡ ቢስ።

ሕያው

adj, fem. ሕያውት፡ , ሕያዋን፡ fem. ሕያዋት፡

1)vivus^la, vivens^la ; ; ; ምድረ፡ ሕያዋን፡ ; ነኀጦ፡ ሕያዎ፡ ; ሕያውኑ፡ ዓዲሁ፡ አቡነ፡ ; ; ; ; አምጣነ፡ ሕያው፡ ውእቱ፡ ; እንዘ፡ ሕያው፡ ውእቱ፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ሕያዋን፡ ; ንሕነ፡ ሕያዋን፡ ; ; ሕያዋነ፡ ሕይወት፡ ዘለዓለም፡ ; ; ኮነ፡ ሕያወ፡ ; ነፍስ፡ እንተ፡ ሕያውት፡ ውስተ፡ ማይ፡ ; ደዋርህ፡ ሕያዋት፡ ; ኵሉ፡ ሕያው፡ ; ኵሉ፡ ዘሕያው፡ ; ; እጓለ፡ እመሕያው፡ vid. sub እጓል፡ . Crebro de Deo: ዘሕያው፡ ለዓለም፡ ὁ ζῶν εἰς τὸν αἰῶνα ; ; . Formula jurandi est: ሕያው፡ እግዚአብሔር፡ ከመ፡ ; ; ; ሕያው፡ አነ፡ ከመ፡ ; ; ሕያው፡ ነፍስከ፡ ከመ፡ ; ; et formula salutandi regis ሕያው፡ እግዚእየ፡ ንጉሥ፡ ለዓለም፡ ; (v. ሕየው፡ ); ; ; . De rebus inanimatis: እሳት፡ ሕያው፡ (cfr. Latinorum: ignis vivit^la) ; . Nonnumquam ሕያው፡ reddi potest superstes^la, ut .

2)sanus^la, validus^la, salvus^la, incolumis^la, integer^la:

a)de hominibus: ὑγιαίνων ; ሕያውኑ፡ ὑγιαίνει; ; ሕያው፡ ውእቱ፡ .

b)de verbo: λόγος ὑγιής ሕያው፡ ነገር፡

c)de vasis, vestibus aliisque hujus generis rebus: ሕያዉ፡ ለልብስ፡ pars vestis sana^la ; ልብስ፡ ሕያው፡ ወዳኅን፡ ; de ollis: invenit eas^la ድኂኖን፡ ወሕያዎን፡ incolumes^la,

d)de cate 13,14. – (Fem. ሕያዊት፡ pro ሕያውት፡ legitur ).

ḥǝyāw , fem. ሕያውት፡ ḥǝyāwt , ሕያዋን፡ ḥǝyāwān , fem. ሕያዋት፡ ḥǝyāwāt

Grébaut
ሕያው፡ ḥǝyāw , ሕያዋን፡ ḥǝyāwān «vif^fr, sain et sauf^fr» ― ዳኅና፡ Ms. BNFabb217, fol. 29r.
ሕያውት፡ ḥǝyāwt fem. , ሕያዋት፡ ḥǝyāwāt «vive^fr, saine et sauve^fr» ― ዳኅና፡ Ms. BNFabb217, fol. 29r.
62

Leslau
ሕያው፡ ḥǝyāw ( fem. ሕያውት፡ ḥǝyāwt ) alive^en, living^en, healed^en, whole^en (unharmed), safe and sound^en; with suffix pronouns: ሕያዋኒሆሙ ḥǝyāwānihomu they (who are) alive^en
ሕያው፡ ንጉሥ ḥǝyāw nǝguś long live the king^en, ንጉሥ፡
used in oaths, e.g. ሕያው፡ እግዚአብሔር፡ ከመ ḥǝyāw ʾǝgziʾabǝḥer kama as God lives^en; ሕያው፡ አነ፡ ከመ ḥǝyāw ʾana kama as I live^en
252a

Cross-references: for እጓለ፡ እምሕያው፡ እጓል፡ (Leslau)

ተፀምደ

III,1

1)jungi^lacurru, alligari^la, subjungi^lajugo, በ፡ jugi ; ተፀምደ፡ ታሕተ፡ አርዑተ፡ ኀጢአት፡ ; Lud. ex ( ፀመደ፡ ); ምስሌሁ፡ በአርዑተ፡ ሥቃይ፡ ተፀምደ፡

2)se adjungere^la n. 1326vel addicere^laalicui, ei adhaerere^la, eum sectari^la, ኀበ፡ pers., ἐκολλήθη ; : ይፀመድዎ፡ συνεστράφησαν ; ; ተፀመድ፡ መኳንንቲከ፡ συνεδρεύεις ; ὁ ἀρέσκων … ; πεπολίτευμαι τῷ θεῷ ; ኢትፀመዶ፡ በክልኤቱ፡ ልብ፡ μὴ προσέλθῃς αὐτῷ ; .

a)in specie: disciplinae causa^la, i.e. discipulum esse^laalicujus, vel magistrum sectari^laaliquem, magistri: μαθητευείν ; ; ዘይፈቅድ፡ ይፀመደኒ፡ ὀπίσω μου ἐλθεῖν ; ኵሉ፡ ጸሓፊ፡ ዘይፀመድ፡ ለመንግሥተ፡ ሰማይ፡ μαθητευθείς .

b)frequentare^la, domum alicujus: እሙንቱ፡ ይፀመዱ፡ ቤተ፡ ኢዮአቄም፡ προσεκαρτέρουν ; cauponam: ተፀምዶ፡ ቤተ፡ መያሲ፡

c)assidere^la, assiduum esse^lavel permanere^la, ውስተ፡ loci: ጥበብ፡ ውስተ፡ አናቅጽ፡ ትፀመድ፡ παρεδρεύει ; ἐπισκέπτεσθαι ; in specie: in re tractanda, προσκαρτερεῖν , ለ፡ rei ; ተፀምዶ፡ ለተድላ፡ ዝዓለም፡ ያማስን፡ ነፍሰ፡ ; በ፡ ; rei: ይፀመዱ፡ ጸሎተ፡ ; ትምህርተ፡ ; ; ተፀምዶ፡ ጸሎት፡ ; ይፀመድ፡ ጸሎታተ፡ ወአጽዋመ፡ ; ሐና፡ ነቢይት፡ እንተ፡ ተፀምደት፡ ጾመ፡ ወጸሎተ፡

d)in specie: assiduum esse in cultu divino et exercitiationibus sacris^la, devotum^lavel ascesi deditum esse^la, ኮነ፡ መሃይምነ፡ ወንጹሐ፡ ወተፀምደ፡ ወተጋደለ፡ ተጋድሎ፡ መለኮታዌ፡ ; ቦአ፡ ውስተ፡ ደብረ፡ መነኮሳት፡ ወተፀምደ፡ ወተጋደለ፡ ተጋድሎ፡ ዐቢየ፡ ; ዘይሰድዳ፡ ለብእሲቱ፡ በምክንያተ፡ መንኖ፡ ዓለም፡ ወተፀምዶ፡ .

3)se subjungere^la, submittere^lavel subdere^laalicui, submisse se gerere^la, ተፀመድ፡ ኀበ፡ መኳንንት፡ μεγιστᾶνι ταπείνου τὴν κεφαλήν σου ; vel rei: ὑποτάγηθι ; ተፀመዱ፡ ኵሎ፡ ትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ (Vers. Lat.: adhaerete^la).

a)famulari^la, servire^la: አዘዞ፡ ንጉሥ፡ ይፀመድ፡ ውስተ፡ ዐጸድ፡ θεραπεύειν ; ; ; : ተፀመድ፡ መኳንንተ፡ λειτουργῆσαι ; ተፀምዶተ፡ ንዋይ፡ ; ሐና፡ ትፀመድ፡ ቤተ፡ አንስት፡ .

b)in specie: Deo ministrare^la, Deum vel sacra colere^la, : λειτουργεῖν , ኢትኅድጎሙ፡ ለእለ፡ ይፀመድዎ፡ ; ; እለ፡ ኪያሃ፡ ተፀምዱ፡ ተፀምድዎ፡ ለቅዱስ፡ ; λατρεύειν ; ; ; ; θεραπεύειν ; ዘይፀመዶ፡ በጽድቅ፡ ; ; φοβεῖσθαι ; .

c)assiduum esse in cultu divino^lan. 2,d.

መስተቃትል

pugnax^la, pugnator^la, bellator^la, miles bellicosus^la, pugnae aptus^la, vel strenuus^la, ( πολεμιστής , μαχητής , μάχιμος , al.) ; ; ; ; መስተቃትላነ፡ ቀትል፡ ; ብእሲ፡ መስተቃትል፡ ወተባዕ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; አሕዛብ፡ መስተቃትላን፡ ( ὁπλομάχος ) ; ; συμμαχία ; እዴከ፡ መስተቃትልት፡ ወመዋኢት፡ ; ኮነ፡ መስተቃትለ፡ ምስለ፡ ( እገሌ፡ ) ; መስተቃትላን፡ ለፀረ፡ እግዚእ፡ oppugnatores hostium domini^la mastaqātǝl መስተቃትላነ፡ ገጽ፡ front-line worriors^en ወእምዝ፡ ሶበ፡ ተራከቡ፡ መስተቃትላነ፡ ገጽ፡ ምስለ፡ መለሳይ፡ ንስቲተ፡ ጐንደዩ። ‘Ensuite, lorsque les guerriers du front se rencontrèrent avec les cavaliers musulmans (malasāy), ils s’arrêtèrent un peu^fr’ 40 l. 31-34 (ed.) , 47 l. 23-25 (tr.) , ወሶቤሃ፡ ተምዓ፡ ዝንቱ፡ መሲሐ፡ እግዚአብሔር፡ ወወረደ፡ ምስለ፡ መስተቃትላን፡ እለ፡ ምስሌሁ፡ እለኒ፡ ጐዩ፡ ኮኑ፡ መስተቃትላነ፡ ገጽ። ‘Alors l’oint du Seigneur fut irrité et descendit avec les guerriers qui étaient avec lui; ceux qui s’étaient enfuis se tournèrent (contre les ennemis)^fr’ 119 l. 1-3 (ed.) , 135 l. 15-17 (tr.) , ገጽ፡

መንጸፍ

, m. et fem. , መናጽፍ፡ et መንጸፋት፡

1)stratum^la, lectus^la, stragulum^la: στρωμνή ; ሰረገላት፡ ወመናጽፍ፡ ሠናያት፡ ( στρωμνη απαλή ) ; ነጸፈ፡ ሠናየ፡ መንጸፈ፡ ; monachus ይሰክብ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ዘእንበለ፡ መንጸፍ፡ ; F.N. 15; ; ዐራታት፡ ወመንጸፋት፡ F.N. 17; እሞሙ፡ (sc. mortuorum) ይእቲ፡ ምድር፡ እምትካት፡ ወይእዜሰ፡ ኮነት፡ መንጸፈ፡ ለአብድንቲሆሙ፡ ; መንጸፈ፡ ድንግልና፡ τὰ παρθένια ; ; ubi Graecus κίδαριν exhibet, alii libri መንጸፍ፡ , alii መጽነፍት፡ i.e. מִצְנֶפֶת habent

2)saccus^la, vestis cilicina^la: አእትት፡ መንጸፈ፡ እምሐቌከ፡ ; መንጸፍ፡ ወብልባሌ፡ ; ለብሰ፡ መንጸፈ፡ .

3)subiculum^la, stratum infimum^la: ሳጥናኤል፡ ሊቀ፡ መላእክት፡ (e coelo dejectus) ኮነ፡ መንጸፈ፡ ደይን፡ ; ወድቀ፡ ዲያብሎስ፡ እምኑኀ፡ አርያም፡ ውስተ፡ መንጸፈ፡ ደይን፡ ; diabolus በእንተ፡ ትዕቢቱ፡ ኮነ፡ መንጸፈ፡ ለኵሉ፡ ወተመነነ፡ እምቅዱሳን፡ መላእክት፡

መንፈቅ

dimidium^la, dimidia^lavel media pars^la: መንፈቀ፡ ንዋዩ፡ ; ; እምዕፁብ፡ ለእመ፡ መንፈቆ፡ ፈደየከ፡ ; ሰማርያ፡ መንፈቀ፡ ኀጢአትከ፡ ኢአበሰት፡ ; መንፈቀ፡ ነገደ፡ ማናሴ፡ ; ; ; ; ይሠፅርከ፡ እመንፈቅከ፡ πρίσαι σε μέσον ; መንፈቀ፡ እመት፡ ; ; በመንፈቀ፡ መዋዕሊሁ፡ ; ; መንፈቀ፡ ዓመት፡ semestre^la ; ; መንፈቀ፡ ወርኅ፡ ; ; n. 712 መንፈቀ፡ ሰንበት፡ ; መንፈቀ፡ ሌሊት፡ ; ; ; መንፈቀ፡ ሰዓት፡ ; ሠሉስ፡ መዋዕል፡ ወመንፈቅ፡ ; ; de hominibus: ወይፄወዉ፡ መንፈቀ፡ ሀገር፡ . — Bis ponitur መንፈቅ፡ — መንፈቅ፡ i.e. pars altera^la— altera^la ; ; ; ; ; ; ; ኮነ፡ መንፈቅነ፡ ንትቀነይ፡ ወመንፈቅነ፡ በንዋየ፡ ሐቅል፡ .

2)pars^la: እለ፡ ይኴንኑ፡ መነፈቀ፡ ፈለገ፡ ግብጽ፡ μέρος ; ; .

ንግሥ

, plerumque m. , regimen^lavel imperium regium^la, dignitas regia^la: ኮነ፡ መክብበ፡ ንግሡ፡ ለዳዊት፡ ፵ ዓመተ፡ ; በእንተ፡ ኵሉ፡ ንግሡ፡ ለዳዊት፡ ; ወኮነ፡ ንግሡ፡ ለኢዮሳፋት፡ በሰላም፡ ; ; በመዋዕለ፡ ንግሡ፡ vel ዜና፡ ንግሡ፡ ላዕለ፡ ዮናናውያን፡ ; n. 688 ሶበ፡ ጸንዐ፡ ንግሡ፡ ; Org.; መኑ፡ ያአምር፡ በዝንቱ፡ መዋዕል፡ ንግሠኪ፡ .

መፃጕዕ

part.

1)lecto affixus^la, (vid. sub ተሰይሐ፡ ).

2)paralyticus^la, ; ; ; ; ኮነ፡ መፃጕዐ፡ እደዊሁ፡ ወእገሪሁ፡ ; መፃጕዓን፡ .

maḍāgʷǝʿ , መፃጉዕ፡ maḍāguʿ , መፃጕዓን፡ maḍāgʷān

Grébaut
መፃጕዕ maḍāgʷǝʿ , መፃጕዓን፡ maḍāgʷān «paralytique^fr, invalide^fr» ― ድውይ፡ Ms. BNFabb217, fol. 48v.
118

Leslau
መፃጕዕ maḍāgʷǝʿ (note gʷ), መፃጉዕ፡ maḍāguʿ paralytic^en, paralyzed^en, one who is taken with palsy^en, bedridden^en
ዘመፃጕዕ zamaḍāgʷǝʿ third Sunday of Lent^en, that is, the time of the miracle of Christ with the paralytic 148b–149a

ተኀሠ

III,1

a)quaeri^la, investigari^la: ጥበብ፡ ተኀሠት፡ በኀበ፡ ኵሎሙ፡ ቀደምት፡ ; እትኀሠሥ፡ ለቤተ፡ እስራኤል፡ ; ; ዘኢይትኀሠሥ፡ impervestigabilis^la, Vit. Sanct.

b)postulari^la, reposci^la: ደሙ፡ ይትኀሠሠክሙ፡ .

c)ad rationem reddendam vocari^la: ለእመ፡ አነ፡ ቀተልኩከ፡ እትኀሠሥ፡ በቅትለትከ፡

2)reflex.

a)sibi quaerere^lavel petere^laaliquid: ኀበ፡ ተኀሠሥኩ፡ መካነ፡ ለነፍስየ፡ አኀሥሥ፡ ወለነፍስከኒ፡ ; ኢትትኀሠሥ፡ ደወለ፡ ቢጽከ፡ .

b)sectari^la, studere^la, moliri^la: እትኀሠሦሙ፡ ከመ፡ ኣእትቶሙ፡ ζητήσω ἐξᾶραι αὐτούς ; ; ኢይትኀሠሥ፡ ሎቱ፡ እኩየ፡ ኵሎ፡ መዋዕለ፡ ሕይወትየ፡

c)sibi investigare^la, explorare^la, scrutari^la, scrupulum animo injectum habere^la, ; ከመ፡ እግባእ፡ ውስተ፡ ዝንቱ፡ ብዙኅ፡ ተኀሥሦ፡ ( scrupulus^la) ; ; እንዘ፡ እትኀሠሥ፡ ከመ፡ እርከብ፡ ፍኖቶ፡ ለልዑል፡ ; በ , ut: (Ptolemaeus, rex Aegypti) ኮነ፡ መፍቀሬ፡ ጥበብ፡ ወትምህርት፡ ወጽኑዐ፡ ተኀሥሦ፡ ባቲ፡ ; በእንተ፡ ; እለ፡ ይትኀሠሡ፡ በእንተ፡ ፍልሰተ፡ ሄኖክ፡ ወኤልያስ፡ Chrys. ho. 22; c rei: ተኀሠሥኩ፡ ቅሥተ፡ δίκην ἐξιχνίασα ; ይትኀሠሡ፡ ሕገገ፡ ; : እፎ፡ ለእግዚአብሔር፡ ትትኀሠሥዎ፡ ( ἐρευνήσετε ).

d)sibi poscere^lavel reposcere^la, requirere^larationem, poenam, al.: ኢይትኀሠሣ፡ እግዚአብሔር፡ ( ἀναζητεῖν ) ; እትኀሠሥ፡ አባግዕየ፡ እምእደ፡ ; እትኀሠሥ፡ ደሞሙ፡ እምነ፡ ሰብአ፡ ዐይን፡ ; ; ; ; ; በእንተ፡ rei ; , a qua reposcitur ratio, poena: ; ; ; ; እትኀሠሦሙ፡ ዐመፃሆሙ፡ (v. በዐመፃሆሙ፡ ) ; creberrime in F.N.; etiam cum et በ፡ rei (reposcere aliquid ab aliquo) F.N. 33; al.

ሠናይ

, fem. ሠናይት፡ raro ሣኔት፡ ( ),

A) καλός

1)quod sensibus placet

a)formosus^la, pulcher^la, venustus^la, speciosus^la, de personis: ; ; ; ; ; ; ; ; ሠናይተ፡ ሥን፡ ወግዕዝ፡ ; ἀστεῖος ; ; ሠናይት፡ በራእይኪ፡ አንቲ፡ ; ሠናይት፡ ይእቲ፡ ራእያ፡ ; Dan. apocr. 1,31; ; ብእሲት፡ ሠናይት፡ εὔμορφος ; de animalibus ; ; de rebus: ሠናይ፡ ለርእይ፡ ; ; corona ; aedibus ; ; ornatu ሠናይ፡ ሰርጕ፡ ; margarita ; arbore ዕፀ፡ ዘይት፡ ሠናይት፡ εὐπρεπής ; sepulchris ( ὡραῖος ), al.

b)jucundus^la, suavis^la, gratus^la ; sapore ሠናይ፡ ለበሊዕ፡ ; ; ወይን፡ ሠናይ፡ ; መዓር፡ ሠናይ፡ ( τὸ ἄριστον prandium male versum est ሠናይት፡ ); olfactu ; ; ; auditu ቃል፡ ሠናይ፡ ; ሠናየ፡ ይትናገረከ፡ ; visu: ሠናይ፡ እገሪሆሙ፡ ( ὡραῖος ) ; .

2)bonus^la

a)praestans^la, egregius^la ; ; de terra ; ; ; , arbore, fructu ; ; pecude ; auro ; consilio ; judicio ; መክፈልት፡ ሠናይ፡ ; etiam n. 253de personis usurpatur in st. constr. nomine vel Infinitivo ut ሠናየ፡ ተልእኮ፡ bonus ministerio^laSx. Enc.; ሠናየ፡ ምክር፡ bonus consilio^laLud.; ሠናይቱ፡ ለሰብእ፡ pars optima hominum^la .

b)utilis^la, aptus^la, saluber^la: ; ; 1 ; ሠናይ፡ ብዒል፡ ; ; ኮነ፡ ሠናየ፡ seq. ; ; ; vel Infin. in vel Nom., ut: ሠናይ፡ ተሊዎቶ፡ (v. ተሊዎቱ፡ ) ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; vel ለ፡ Infin., ut: ምስጢረ፡ መንግሥት፡ ሠናይ፡ ለኀቢእ፡ ; vel ሶበ፡ , ut: ሠናይ፡ ለሰብእ፡ ሶበ፡ ይነሥእ፡ አርዑቶ፡ ; ; vel እመ፡ , ut: ሠናይ፡ እመ፡ ተለውኪ፡ .

c)perfectus^lanumero, mensura, partibus ( multus^la, largus^la): መስፈርት፡ ሠናይ፡ ; ርሥእ፡ ሠናይ፡ ; ; ዐስብ፡ ሠናይ፡ .

d)laetus^la, faustus^la, prosper^la: ዜና፡ ሠናይ፡ ; ቃል፡ ሠናይ፡ ; ; ነፋስ፡ ሠናይ፡ ventus secundus^la ; መዋዕል፡ ሠናያት፡ ; ; ይትፌሥሑ፡ በሠናይ፡ ልብ፡ ; . Nota phrasin: ከመ፡ ይኩን፡ ሠናየ፡ ላዕሌነ፡ ut bene^lavel melius sit nobis^la ; ; ከመ፡ ሠናየ፡ ይኩንከ፡ Platt; quamquam crebrius dicunt: ከመ፡ ሠናይ፡ ይኩንክሙ፡ vid. sub B,3,b,A. –

e)sensu ethico

α)bonus^la, probus^la, honestus^la, rectus^la, rarius de personis, ut: ሠናይት፡ ለሠናያን፡ ተፈጥረት፡ ; crebro de rebus: ብእሲት፡ እንተ፡ ሠናይ፡ ልባ፡ ἄμωμος ; ሠናይ፡ ልብ፡ ; ግዕዝ፡ ሠናይ፡ ; ምግባር፡ ሠናይ፡ ; ; ; ኢኮነ፡ ሠናየ፡ ዝነገር፡ ; ; ; ; ሠናይ፡ ውእቱ፡ ሕግ፡ ; ; ; ; ; ; ሠናይ፡ ቅድመ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; nonnumquam melior^la, ut: ኅሊናክሙ፡ ሠናየ፡ ግበሩ፡ ( βελτίω ποιήσατε ). – infra sub B,2. –

β)benignus^la, benevolus^la, mitis^la, de animo, dictis, al.: ; ሠናይ፡ ምሕረትከ፡ χρηστός ; ; ቃል፡ ሠናይ፡ ( εἰρηνικός ) ; ቃል፡ ሠናይ፡ ይኄይስ፡ እምውሂብ፡ .

f)rationi conveniens, rectus^la, verus^la: ሠናየ፡ ነበበ፡ σύνεσιν ἐφθέγξατο ; formula respondentis in colloquio: ሠናየ፡ ትቤ፡ εὖ λέγεις , εὖ ἔφης Cyr. ; Cyr. c. ; .

B), sive m. ሠናይ፡ , sive fem. ሠናይት፡

1)raro: pulchritudo^la ὡραιότης .

2)bonum^la, honestum^la, rectum^la, virtus^la, sensu ethico: እለ፡ ይብልዎ፡ ለሠናይ፡ እኩይ፡ ; ; ; እኪተኒ፡ ወሠናይተኒ፡ አርአዮሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; የሐውር፡ በሠናይ፡ ምስለ፡ እግዚአብሔር፡ ; ita sexcenties in variis libris; ἀρετή ; ἀρεταί .

3)bonum, quod alicui contigit:

a)beneficium^la: ገብረ፡ ሠናየ፡ vel ሠናይተ፡ ለ፡ pers. -5; ሠናይት፡ በዲበ፡ በረከት፡ χάρις ἐπὶ χάριτι ; ; ; ; .

b)bonum^la, res bona^la, sors bona^la, status bonus^la, salus^la; bona^la, opes^la, res secundae^la(Gut, Güter); et ሠናይ፡ et ሠናይት፡ et ሠናያት፡ , ; ; ; ; ; ; ነፍሱ፡ ውስተ፡ ሠናይ፡ ተኀድር፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ውስተ፡ እዴሆሙ፡ ሀለወት፡ ሠናይቶሙ፡ ; ; ሠናይትኒ፡ ወእኪትኒ፡ ; ; ; ; ዘሀሎ፡ ሠናያት፡ τὰ ὄντα ἀγαθά ; n. 254 እንተ፡ ትመጽእ፡ ሠናይት፡ ; ; ትካዝ፡ ሠናይት፡ ዐባይ፡ ይእቲ፡ tristitia magnum bonum est^la

α) ከመ፡ ሠናይ፡ ይኩንክሙ፡ ut bene sit vobis^la (v. ሠናየ፡ ); ; ; ; ; ; ; ከመ፡ ይኩን፡ ሠናይ፡ ለክሙ፡ ( supra A,2,d).

β) በሠናይ፡ ἐν ἀγαθοῖς ; ኮነ፡ በሠናይ፡ bene nobis fuit^la ; እመ፡ ነጸሮ፡ እግዚአብሔር፡ በሠናይ፡ εἰς ἀγαθά in salutem^la ; ; μετ᾽ εἰρήνης ; ; .

Cross-references:

1) ሠናይ፡ bene!^laformula approbantis, annuentis: ; (alias: ሠናየ፡ ትቤ፡ ).

2) ሠናየ፡ bene^la καλῶς ; ; ; ; ; ; ሠናየ፡ ገበርከ፡ bene fecisti^la ; ; ሠናየ፡ ዐቀባሃ፡ ; ሠናየ፡ ርኢከ፡ ; ; ሠናየ፡ ይጸጊ፡ ወሠናየ፡ ይጼኑ፡ ; ὀρθῶς ; ; εὖ ዘሠናየ፡ ይቀውም፡ εὐσταθοῦν ; ἡδέως libenter^la . – : ሠናይ፡ ዘ፡ በጎ።

śannāy , fem. śannāyt , śānet ; śannāyān , fem. sannāyāt

Grébaut
ሠናይ፡ śannāy , ሠናያን፡ śannāyān «bon^fr, beau^fr»; fem. ሠናይት፡ śannāyt , ሠናያት፡ sannāyāt ― መልካም፡ , ውብ፡ Ms. BNFabb217, fol. 53r.
132

Leslau
ሠናይ śannāy beautiful^en, good^en, fair^en, delightful^en, agreeable^en, glad^en (tidings), pleasing^en, proper^en, right^en, virtuous^en, prosperous^en, suitable^en; (Lt) beauty^en, goodness^en, favour^en
በሠናይ ba-sannāy well^en
ሠናየ sannāy-a well^en, finely^en, duly^en
ሠናያት śannāyāt good things^en, good works^en, good deeds^en, good^en (n), goodness^en
531b

Cross-references: for ገባሬ፡ ሠናያት፡ ገባሪ፡

ወቄት

i.q. وُقِيَّةٌ uncia^la: ፶ ወቄተ፡ ወርቅ፡ in Praef.; ኮነ፡ ሤጠ፡ ሕልቅ፡ (auri) ፴ አሞሌ፡ , ወወቄት፡ ለ፩ ብዕራይ፡ Chron. Ax. „Secundum hoc pondus – ወቄተ፡ ወርቅ፡ vel ወቄት፡ – omnes summae numerantur et pretia rerum majora in Aethiopia aestimantur. Continet autem uncia hodie ፲ ድሪም፡ decem drachmas, per quas procul dubio intelligitur certa quaedam moneta. Dimidium unciae vocatur አላድ፡ et continet quinque ድሪም፡ “ Lud. waqet በዲበ፡ ዝንቱ፡ ወልደ፡ ንጉሥ፡ ይወስኩ፡ ሊተ፡ ፲፻፡ ወቄት፡ ወርቅ። ‘Für diesen Königssohn soll man mir noch tausend Unzen Gold dazulegen!^de’ 45 l. 20-21 (ed.) , 47 l. 26-27 (tr.) (‘Äth. waqēt ; arab.: ʾuqīya »Unze« (= 10-12 Dirhām (drim) als Feingewicht zwischen 2, 28 und 2, 97 g; vgl. 914 = ḥelq 68 ; 44 ; 34-35 .’ 47 n. 193 )

ኮነ

I,1[proprie: erectum stare^la, Ges. thes. p. 665; كَانَ exsistit^la, accidit^la, fuit^la] n. 862 ኮነ፡ ( ; ; al.), ይኩን፡ ( ይኵን፡ passim), Imperat. ኩን፡ ( ኵን፡ )

1)accidere^la, evenire^la, fieri^la( geschehen^de): ዘከመ፡ ኮነ፡ τὸ γεγονός ; ; ደንገፁ፡ በበይነ፡ ዘኮነ፡ ; ; ; ለእመ፡ ከዊነ፡ ኮነ፡ ከመዝ፡ በመዋዕሊክሙ፡ ; ; ኀጢአት፡ ዘይከውን፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ; ; በከመ፡ ነበብኩ፡ ከማሁ፡ ይከውን፡ ; ዘእንበለ፡ ይኩን፡ ; ; ዘእምይእዜ፡ ይከውን፡ ; ዘሀሎ፡ ይኩን፡ ἃ δεῖ γενέσθαι ; እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ኮነት፡ ዛቲ፡ ; ; ዘኮነ፡ τὴν αἰτίαν ; (pro ): ኮነነ፡ በከመ፡ ፈከረ፡ ; በከመ፡ ኢተሐዘብኩ፡ ኮነኒ፡ ; saepe in locutione hac: ወኮነ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ኀበ፡ አብራም፡ ; ; ; ; ; saepe pro hebr. וַיְהִי vel וְהָיָה , sive ወ፡ sive omisso, ut: ; ; ; ; ; ; ; ወይከውን፡ ይእተ፡ አሚረ፡ al.; ለይኩን፡ ለይኩን፡ fiat! fiat!^la ; ; ; ; ለይኩን፡ በከመ፡ ትቤ፡ .

a)evadere^la, ratum fieri^la, impleri^la, de votis, promissis, vaticiniis, ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ; በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ; ; .

b)absolvi^la, confici^la, ; እምዝ፡ አብእዎሙ፡ ውስተ፡ መቃብሪሆሙ፡ ወትብል፡ ፫ ጸዋት፡ ወትጸርኅ፡ ፱ ጊዜ፡ እስከ፡ ይከውን፡ ({ bis es vorüber ist^de}, sepultura) ;

c)contingere^lai.e. succedere^laalicui (e voto), vel : ወኢኮኖ፡ ሎቱዝ፡ ; ወኢኮኖሙ፡ ;

2)fieri^la( werden^de)

a)exsistere^la, oriri^la, gigni^la ; ; ; ; ; ; ወኮነ፡ ጋእዝ፡ ; ; ; ; ኢይኩን፡ እንከ፡ ፍሬ፡ እምውስቴትኪ፡ ; ; ኵሉ፡ ኮነ፡ እመሬት፡ ; ኢየሱስ፡ ዘኮንከ፡ እምቤተ፡ ይሁዳ፡ Enc. Mar.

b)obtingere^la( zu Theil werden^de) vel : ወኮኑ፡ ሊተ፡ እምኔሃ፡ ፫ ውሉድ፡ ; ኢትከውነክሙ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

c)fieri aliquid^la, converti in aliquid^la( zu etwas werden^de), praedicati (passim ): ብርሃንከ፡ ጽልመተ፡ ኮነከ፡ ; እምከመ፡ ሞተ፡ ሰብእ፡ ይከውን፡ ክፍለ፡ ዕፄ፡ ; እግዚአብሔር፡ ረዳኢየ፡ ኮነኒ፡ ; ; ኮነ፡ ነዳፌ፡ ; ; ; ኮንኪ፡ ብእሲተ፡ ; ; ; ; ; ( ἐστράφη ); ; ቦዐርከ፡ ዘጸላኤ፡ ይከውነከ፡ ( μετατιθέμενος ) ; ( τρεπόμενος ); ዘሌሊት፡ መዓልተ፡ ይከውኖ፡ ; ; ; ; ; crebro in locutione: ወኮነቶ፡ ብእሲቶ፡ ; al.; መንፈቀ፡ ሌሊት፡ ከዊኖ፡ ; ; አቅደመ፡ ስምዐ፡ ከዊነ፡ እስጢፋኖስ፡ Mavâs. 4; ኢትፍቅድ፡ ከዊነ፡ መኰንነ፡ ; ለ፡ praed.: ; ናሁ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ኮኖሙ፡ ለጽእለት፡ ; vel ውስተ፡ , ut: ይእቲ፡ ኮነት፡ ውስተ፡ ርእሰ፡ ማእዘንት፡ ; ከመ፡ ( fieri instar^laalicujus i.e. ei similem^la), ኮኑ፡ ከመ፡ አእዱገ፡ ገዳም፡ ; ; ኮኑ፡ ከመ፡ ዘኢተፈጥሩ፡ ; ; .

α)aliquis factus est aliquid i.e. accidit ei^laaliquid, expertus est^laaliquid: ኢያእመረት፡ ዘኮነ፡ ምታ፡ ; ; እለ፡ ከመዝ፡ ኮኑ፡ ; ; መንተ፡ ኮንኪ፡ ; ; ; ; ; ; ምንተ፡ ኮንክሙ፡ ይእዜ፡ ; ኮንኩ፡ ከመ፡ n. 863 ; .

β)vertitur^laalicui aliquid in rem, vel ei imputatur tamquam^la: ይከውነከ፡ ጌጋየ፡ ነቢበ፡ ብዙኅ፡ ነገር፡ λογισθήσεται ; ጥበበ፡ ይከውኖ፡ (v. ይትሐሰብ፡ ሎቱ፡ ) ; ; ; ; .

3)esse^la, raro i.q. exsistere^la( dasein^de, vorhanden sein^de), ut: ; እስመ፡ ኢኮኑ፡ ( ደቂቃ፡ ) ὅτι οὐκ εἰσίν (v. ኢሀለዉ፡ ); ; plerumque ad copulandum subjectum et praedicatum, quod ubi nomen ( vel ) est, in poni solet (quamquam passim Nominativus occurrit, ut in locutione ; ኢኮነ፡ ሠናይ፡ ወኢኮነ፡ አዳም፡ ትኩን፡ ታቦተ፡ እግዚአብሔር፡ ኀበ፡ ባዕድ፡ ). Crebro usurpatur, ubi enunciationis copula pronominalis variis de causis non sufficit, ut: ኩን፡ መሓሬ፡ ; ትከውኖ፡ ከመ፡ መጽሄት፡ ዝሕልት፡ ; ይከውኑ፡ ዘአምላክ፡ ; ; እመ፡ ጠቢበ፡ ኮንከ፡ ለርእስከ፡ ጠቢበ፡ ትከውን፡ ለቢጽከ፡ ; ; ምድር፡ ከመ፡ ገነተ፡ ትፍሥሕት፡ ኮነት፡ ; ኢይክል፡ ኵሎ፡ ከዊነ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; በከዊነ፡ ሕዝቡ፡ ቅዱስ፡ ; ; (ubi ignominia te afficiunt, Deum invoca) ወሶቤሃ፡ ይትዌለጥ፡ ኀሳርከ፡ እምከዊነ፡ ኀሳር፡ ኀበ፡ ከዊነ፡ ክብር፡ ; ከመ፡ ኢኮነ፡ ውእቱ፡ ክርስቶስሃ፡ ; ; ; ; ; ; ; አኮኑ፡ ጽልመት፡ ይእቲ፡ ( ዕለት፡ ) ወኢኮነት፡ ብርሃነ፡ ; ተቀብረ፡ በሀገረ፡ ዳዊት፡ ወኢኮነሰ፡ ውስተ፡ መቃብረ፡ ነገሥት፡ ; ; ኢኮነ፡ ከመዝ፡ ; ; ወኮነ፡ አይኅ፡ ላዕለ፡ ምድር፡ አርብዓ፡ ዕለተ፡ ; ; ; ; ; ; ; ዘይከውን፡ is qui futurus est^la ; ዘይመጽእ፡ ወዘይከውን፡ በደኃሪት፡ ; ; .

a)Aliis verbis praemittitur

α) ኮነ፡ Imperfecto verbi, ad significandum Imperfectum Latinorum: ኮነ፡ ይገብር፡ fuit conficiens^lai.e. conficiebat^la ; ; ኮነ፡ ይጐይይ፡ ወትረ፡ ; ኮነ፡ ያወትር፡ ; ኮነ፡ ያመልክ፡

β) ኮነ፡ Perfecto, ad significandum Perfectum vel Plusquamperfectum Latinorum: ኮንኩ፡ ኢነበብኩ፡ ቃለ፡ ጽድቅ፡ ; አስቴር፡ ዘኮነ፡ አክሶይሮስ፡ አውሰባ፡ ; እስከ፡ ፍጻሜሁ፡ ለዘ፡ ኮኑ፡ ወጠኑ፡ al. (maxime in libris ex Arabico translatis).

γ) ይከውን፡ vel ይኩን፡ Imperfecto vel Subjunctivo, ut: ይኩኑ፡ ያምልኩ፡ adoraturi sint^la .

b)est alicui^lares i.e. habet^larem ( einem gehören^de), ለ፡ pers., ut ; ; ; ማእዱ፡ ለከ፡ ትኩን፡ ; ኵሉ፡ ንዋዩ፡ እምድኅረ፡ ምንኵስናሁ፡ ይከውን፡ ለምኔት፡ F.N. 10.

c)esse in rem^lavel rei^la( zu etwas dienen^de, gereichen^de), ለ፡ rei: ; ; ወይከውን፡ ፍሬሁ፡ ለሲሳይ፡ ወቈጽሉ፡ ለፈውስ፡ ; ; (pro ) i.e. alicui^la, ut: ወይኩንከ፡ ለዐጸደ፡ ወይን፡ ; vel rei et (pro ): ወትከውኖ፡ ዕቅፍተ፡ 1 ; አሮን፡ ይኩንከ፡ ነቢየ፡ ; ; ; ኢይከውነከ፡ ምክሐ፡ (v. ለምክሕ፡ ) ; etiam ከመ፡ rei ( pro^la, loco^la): ኩኖ፡ ለእጓለ፡ ማውታ፡ ከመ፡ አቡሁ፡ .

d)versari in^laaliqua re, በ፡ , ut: በሣልሲት፡ ዓመት፡ ይኩን፡ (poenitens) በጾም፡ ወበጸሎት፡ F.M. 5,8; ዘኮነ፡ በሐዊረ፡ ፍኖት፡ F.M. 32,1; ከመ፡ እኩን፡ ቦቱ፡ ἵνα εὑρεθῶ ἐν αὐτῷ .

e)constare^la

α)manere, firmum esse: በቃሉ፡ ይከውን፡ ኵሉ፡ σύγκειται ; ነገር፡ ዘተናገርክሙ፡ ኢይከውን፡ (v. ኢይቀውም፡ ) ἐμμείνῃ .

β)de pretio, : ኮነ፡ ርእሰ፡ አድግ፡ ፶ ሰቅለ፡ ብሩር፡ caput asini erat quinquaginta siclis^la ; n. 864 በ፡ , ut: መስፈርተ፡ ስንዳሌ፡ በሰቅል፡ ትከውን፡ .

f) ዘኮነ፡ vel ዘኮነ፡ ከዊኖ፡ (v. ከዊነ፡ ) quicumque fuerit^la, quicumque^lavel ullus^la( irgendwelcher^de): ዘኮነ፡ ; ዘኮነ፡ ንዋይ፡ πᾶν σκεῦος ; ; ጠዐም፡ እክለ፡ ዘኮነ፡ ; በዘ፡ ኮነ፡ ከዊኖ፡ ὅ τι οὖν ἂν ᾖ ; ዘይቀሥጥ፡ እምቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ዘኮነ፡ ከዊነ፡ Clem. f. 161; ; ወእመሂ፡ በዘኮነ፡ ከዊኖ፡ መግባረ፡ እኩይ፡ (sive quocumque facinore malo) ; ; Clem. f. 133; ; ; እመኒ፡ ገብር፡ አው፡ ሐራዊ፡ አው፡ ነዓዊ፡ ወዘኮነ፡ ከዊኖ፡

4)Significatui esse^lasignificationes quaedam secundariae et speciales admiscentur:

a)est i.e. (factum est quod fieret necesse erat) satis est^la, sufficit^la, ; (pro : alicui^la): ኮነከ፡ አከለከ፡ ἱκανούσθω σοι ; ; ይኩንክሙ፡ ለክሙ፡ ; ይከውነክሙ፡ ( እምይእዜ፡ ) ; Infin. in Nom. vel : ኮነክሙ፡ ዐሪግ፡ ; ኮነክሙ፡ ዐዊዶቶ፡ ; verbi (quae loci interpretatio magis placet, quam est quod^la); ኮንየ፡ (sub ኮን፡ ).

b)fieri potest^la: እፎ፡ ይከውን፡ ነቢብ፡ እምኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልሳን፡

c)est alicujus^la, meum^la, tuum^la, decet^laaliquem, vel ለ፡ pers.: ኢኮነ፡ ለክሙ፡ አእምሮ፡ ፍትሕ፡ ; ኢኮነ፡ ለክሙ፡ ታእምሩ፡ መዋዕለ፡ ወአዝማነ፡ ; ኢኮነ፡ ለነ፡ ወለክሙ፡ ዘነሐንጽ፡ ቤተ፡ አምላክነ፡ ; ኢይከውነከ፡ ከመ፡ ትዕጥን፡ .

d)permissum est^la, licet^la( ἔξεστι , ἔστι ): ገብረ፡ ዘኢይከውን፡ ; ; suff. (pro ) vel ለ፡ , ut: ኵሉ፡ ይከውነነ፡ ; እስመ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ፡ ኢኮነ፡ ለክርስቲያን፡ ; Infin. sive in , ut: ዘኢይከውን፡ ገቢረ፡ ; ; ; ; ; ; ; sive praemisso ለ፡ , ut: ዘኢይከውኖሙ፡ ለበሊዕ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , sive praemisso እምነ፡ (negativo): ; verbi: ኢይከውን፡ ንደዮ፡ ; ; ; ; ; ከመ፡ verbi: ; Rel. Bar.

e)expedit^la, conducit^la: ለከ፡ ይከውነከ፡ ትሕምም፡ ወለቤትከሂ፡ σοὶ συμφέρον ἐστὶ θλιβῆναι ,

ቀምጠራ

( ቀምተራ፡ Lud.) , ቀምጠራት፡ et ቀማትር፡ (Lud.)

1)arca^la, ( locu^lalu^las^la, capsa^la, fiscus^la[ قِمَطْرٌ ]: እስክሬን፡ ቀምጠራ፡ Platt; (Judas Ischariotes) ኮነ፡ ሰራቄ፡ ብሩር፡ ዘውስተ፡ ቀምጠራ፡ ዘአስከሬነ፡ እግዚኡ፡ ; እለ፡ ይትፌሥሑ፡ በብዝኀ፡ ዕንቆሙ፡ ክቡር፡ ወኪያሁ፡ ዕንቈ፡ የዐቅቡ፡ ውስተ፡ ቀምጠራት፡ ዘጊሖሙ፡ ጽኑዐ፡ hom.

2)Lud. etiam: „ fibula^laseu clausura^la, qua cingulum corpori junctum claudimus“ (coll. قَمْطرَ et كَمْتَرَ ).

ሶጠ

I,1[ אֲשַׁד ܐܶܫܰܕ ܫܳܕ ] ይሱጥ፡

1)fundere^la, effundere^la, profundere^la, rei, እምነ፡ vasis, ውስተ፡ , ላዕለ፡ , ዲበ፡ rei vel , ; ; ይሰውጣ፡ ለበረዱ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ሶጠ፡ ላዕሌሆሙ፡ መሥዋዕተ፡ ልውሰ፡ በቅብእ፡ ; ኢትሱጥ፡ እሳቶሙ፡ ለኃጥኣን፡ ; ኢሶጥክዎ፡ ( ለደም፡ ) ውስተ፡ ምድር፡ ; : እሰውጥ፡ መዐትየ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; ; እሰውጥ፡ ለክሙ፡ በረከትየ፡ ; እሰውጣ፡ ለትምህርት፡ ; ኀፍረተ፡ ; ምሕረተ፡ ; መንፈሰ፡ ; ; ሶጠ፡ ቃለ፡ ልሳናቲሆሙ፡ ; ሶጣ፡ ለነፍሱ፡ ; omisso objecto: እመ፡ ሶጡ፡ ላዕሌሁ፡ ኢይትሐወስ፡ .

2)infundere^la, superfundere^la: ሶጠ፡ እምጻሕብ፡ ውስተ፡ ጻሕብ፡ ; ; ; ; ሶጠ፡ ቅብአ፡ ላዕለ፡ ርእሳ፡ ; ; ዲበ፡ ; ዘይሰውጥ፡ τῶν ἐπιχεόντων .

3)evacuare^la, exinanire^la: ሶጠት፡ ቀሡታ፡ ውስተ፡ ምስታይ፡ ἐξεκένωσε ; ሶጡ፡ አኅስሊሆሙ፡ ; ሶጥኪዮ፡ ( ለጽዋዕ፡ ) ἐξέπιες καὶ ἐξεκένωσας ; de τῷ Λόγῳ : ሶጠ፡ ርእሶ፡ በእንቲአነ፡ ἐκένωσεν ἑαυτὸν δι᾽ ἡμᾶς ; ቅድመ፡ ይሱጥ፡ ርእሶ፡ ; ኮነ፡ ሰብአ፡ ሰዊጦ፡ ርእሶ፡ በዘኢኮነ፡ ቀዳሚ፡ καθεὶς ἑαυτὸν εἰς ὅπερ οὐκ ἦν f. (Ex Ludolfus significationem sepelire^laaffert; sed ibi ሶጠ፡ pro ሦጠ፡ reducere^lasignificat). – ሶጠ፡ ዘ፡ ጨመረ፡ አስራጨሂ፡ ይ።

ኁሠት

act, i.q. ኀውሥ፡ , ut: ( ቃል፡ ) ኮነ፡ ሰብአ፡ ዘእንበለ፡ ኁሠት፡ φυρμὸν οὐκ ὑπομείνας Cyr. c. ; ቱስሕት፡ ወኁሠት፡ φυρμὸς καὶ κρᾶσις Cyr. c. n. 606

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose