Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

et ብዒዛ፡ (etiam per እ , ኢ ) , ብዕዛት፡ vel ብዒዛት፡ nomen instrumenti musici, ut videtur cornu^lavel bucinae^lavel litui^laspecies (secundum Ludolfum „cornu genus tenue et longum, quod inflari solet, sic dictum ab animali ብዕዛ፡ “). Saepius cum ቀርን፡ conjunctum reperitur, ut: በአቅርንት፡ ወበብዕዛ፡ ἐν σάλπιγξι καὶ ἐν κερατίναις ; ; በጸናጽል፡ ወበዕንዚራ፡ ወበቃለ፡ ቀርን፡ ወብዕዛ፡ ; ወምስሌሁ፡ መዘምራን፡ እለኒ፡ በጸናጽል፡ ወእለኒ፡ በከበሮ፡ወእለኒ፡ በብእዛ፡ ወበአቅርንት፡ . Sed ut in locis modo laudatis ; pro κινύραις vel νάβλαις substitutum videtur, ita in aliis quoque locis variis varia instrumentorum nomina Graeca respondent: በብዕዛ፡ የዐነዝሩ፡ ἐν κινύρᾳ 1 ; በከበሮ፡ ወበብዕዛ፡ ἐν νάβλαις καὶ κινύραις ; ; በውእቱ፡ አቅርንት፡ ወብኢዛት፡ (v. ወብዕዛት፡ ) ወበጸናጽል፡ ወበመሓልይ፡ ( ἐν ὀργάνοις ?) ; ቃለ፡ ቀርን፡ ወዕንዚራ፡ ወመሰንቆ፡ ወብዕዛ፡ ወማሕሌት፡ ( σύριγξ an σαμβύκη ?) , unde interpretes nomina instrumentorum musicorum negligentissime vertisse elucet. Aliâs quoque occurrit, ut ; አርጋኖን፡ ወብዕዛ፡ Donique in alium errorem abeunt et cymbalum^lavel tintinnabulum^lainterpretantur: ብዕዛ፡ ዘ፡ ጸናጽል፡ ; aliud^la: ናብሊስ፡ ብእዛ፡ ብ፡ ቃጭል፡ ብዕዛሰ፡ ጸናጽልሂ፡ ይ፡ (saepe ዕብሬት፡ scriptum; pro ብሬት፡ እ prosthetico) { successio^la}, alternatio^la, vicissitudo^la, vices^la ἀντάλλαγμα ; አመ፡ በጽሐ፡ ዕለተ፡ እብሬታ፡ ለአስቴር፡ ከመ፡ ትባእ፡ ኀበ፡ ንጉሥ፡ . In specie

a)vices^lavel tempus functionis^lasive administrationis^lacujusvis officii (ut quo variis temporibus varii vel alternis vicibus iidem fungantur), et functio^laipsa: ሊቀ፡ ካህናት፡ ዘእብሬቱ፡ ውእቱ፡ ዓመት፡ ; ብእሲ፡ ብእሲ፡ በበእብሬቱ፡ ; መዋዕለ፡ እብሬትከ፡ እብሬተ፡ ርትዕ፡ ወሣህል፡ ; crebro ἐφημερία , በበ፡ እብሬቶሙ፡ ; ; ; አልቦ፡ ዘያፀርእ፡ እምእብሬቱ፡ ; ; ; ; መዋዕለ፡ እብሬቱ፡ αἱ ἡμέραι , τῆς λειτουργίας αὐτοῦ ; ከመ፡ ይዕቀቡ፡ እብሬተ፡ ሰዐታት፡ ; quare

b) በእብሬተ፡ nonnumquam praepositionis instar usurpatur

α)sub^la(vel administrante, regnante aliquo), ἐπί : መዋዕል፡ ዘኮነ፡ በእብሬተ፡ ንግሡ፡ ለዳዊት፡ l ; ወአንተኑ፡ ትትወረስ፡ በእብሬትከ፡ ἐπί σοι ; በእብሬቱ፡ eo^la(patriarcha) sedente^la ;

β)per^la(auspiciis, cura alicujus): ብዙኀ፡ ሰላመ፡ ኮነ፡ በእብሬትከ፡ διὰ σοῦ ; በእብሬቱ፡ ለኢዮሄል፡ δια χειρὸς Ἰειήλ ; በበእብሬቶሙ፡ ያመጽኡ፡ ἐν χερσὶν αυτῶν ἔφερον .

γ)per^lai.e. propter^la, causa^la(coll. בַּעֲבוֹר ), በእብሬትኪ፡ διὰ σέ ; .

c)a poëtis usurpatur ከመ፡ እብሬተ፡ ut vice^lai.e. pari vice ac^lai.e. tamquam^la, ut: ውዕዩ፡ በነደ፡ እሳት፡ ከመ፡ እብሬተ፡ ሐምለ፡ መሎኬ፡

Significat

1)separare^la, secludere^la(cfr. مَنَعَ מָנַע ) unde ምኔት፡ monasterium^la, deinde dividere^la, partiri^la(cfr. מָנַה ); hincnomen ምን፡ (sicut ስም፡ a ሰመየ፡ ), quod in st. constr. ምነ፡ et cum እ prosthetico ( gramm.§ 34) እምነ፡ sonat et praepositionis vicem explet, sicut מִן ܡܶܢ مِنْ .

2) مَنَى certo modo definivit^laalicui rem; מְנִי مَنًا مَنِيَّةٌ (pars., portio i.e. sors) fatum^la, fortuna^la; تَمَنَّى optavit^larem, مَنَّى effecit ut optaret^la; hanc significationem in Geez verba ab hac radice derivata et amh. verbum መኛ፡ habent.

vel እለእስክንድርያ፡ vel እለስክንድርያ፡ Alexandria urbs (praefixa praepositione, እ prius abjici solet, ut ዘለእስክንድርያ፡ ).

ወሀበ

I,1[ יָהַב ܝܗܰܒ وَهَبَ ] Imperf. ይሁብ፡ , የሀብ፡ , Imperat. ሀብ፡ ( gramm.§ 93), dare^la, : ውሂብ፡ ; ቃል፡ ሠናይ፡ ይኄይስ፡ እምውሂብ፡ ; ; ; ; rei: ; ; ; ኢታጐንዲ፡ ውሂቦታ፡ ; ይኄይስ፡ ውሂበ፡ ምጽዋት፡ እምነ፡ … ; ; ለ፡ pers.: ሀብ፡ ለጻድቅ፡ ; ; rei et ለ፡ pers.: ; ; ; : ውሂቦኒ፡ ሀቦ፡ ; : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; አሀቦ፡ ዐስቦ፡ ; ኢተሀቦ፡ ምክንያተ፡ ; ወሀብዋ፡ ደብተራሁ፡ ; ሀቦ፡ ክፍሎ፡ ; ; ; ; ; ; al. sexcenties; እሁበከ፡ ስእለተከ፡ ; : ለአዳም፡ ባሕቲቱ፡ ወሀቦ፡ ይክድን፡ ኀፍረቶ፡ ; ; ; ; ; praedicati: ምድር፡ እንተ፡ ይሁበከ፡ ርስተ፡ , vel ለ፡ , ut: እሁበከ፡ አሕዛበ፡ ለርስትከ፡ .

a)largiri^la, munificum esse^la: ዘይምሕር፡ ወይሁብ፡ ; ; ; ; ; et sensu juridico donare^laF.N. 26 (ubi agitur በእንተ፡ ሀብት፡ ወወሃቢ፡ ወዘይሁብዎ፡ ሎቱ፡ ወንዋይ፡ ዘይሁቡ፡ ኪያሁ፡ ).

b)exhibere^la, tribuere^la, praestare^la: ሀቡ፡ አኰቴተ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; .

c)tradere^la, ; ; ወሀብክዋ፡ መጽሐፈ፡ ውስተ፡ እዴሃ፡ ; ; ኢተሀብ፡ አፉከ፡ ለአበሳ፡ ; የሀብ፡ ነፍሶ፡ ቤዛ፡ ብዙኃን፡ ; ; .

d) በ፡ pretii, commutare^la .

e)fructum dare^lai.e. ferre^la, reddere^la, ; ; ; ; vel odorem emittere^la ; .

f)edere^la, ut vocem: ወሀበ፡ ቃሎ፡ ; ; ; ነጐድጓድ፡ ወሀበ፡ ቃለ፡ Enc.; miracula ; .

g)dare ore aliquid i.e. precari^labenedictionem, salutem: ከመ፡ የሀቦሙ፡ በረከተ፡እግዚአብሔር፡ በከናፍሪሁ፡ ; ወሀቦሙ፡ ቡራኬ፡ vel ወሀቦሙ፡ ሰላመ፡ ; vel docere^la ; .

h)concedere^la, permittere^la, potestatem dare^la: ኢወሀቦ፡ ከመ፡ ይትመየጥ፡ ; ኢፈቀደ፡ የሀቦ፡ ምኅላፈ፡ ; ; የሀብዎ፡ ንስሓ፡

i)facere^la, constituere^la: እሁብ፡ ኪዳነ፡ ምስሌክሙ፡ ; ; .

k)passim ex Hebraismo: ponere^la, indere^la, ut: ቀስቶ፡ ወሀበ፡ ውስተ፡ ደመና፡ ; ፍርሀተክሙ፡ እሁብ፡ ኀበ፡ ኵሉ፡ ዘውስተ፡ ምድር፡ ; ዘሕያው፡ የሀብ፡ ሠናየ፡ ውስተ፡ ልቡ፡ ; ወሀብኩ፡ ልብየ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ፍጥረት፡ (animum advertere) .

l) መኑ፡ይሁበኒ፡ quis mihi dabit! utinam! utinam haberem!^la መኑ፡ ይሁበኒ፡ አእምሮ፡ n. 882 ; ; ; መኑ፡ ይሁበኒ፡ አዕይንትየ፡ ከመ፡ ይኩና፡ , vel መኑ፡ እምወሀበኒ፡ ከመ፡ ይትነበይ፡ ; ; መኑ፡ የሀበነ፡ ዕረፍተ፡ .

m) ሀብ፡ , ሀቡ፡ , ሀባ፡ , (nonnumquam ) age^la, agite! quaeso^la, ሀቡ፡ ንበል፡ εἴπωμεν ; ሀቡነ፡ንረድ፡ ( καὶ νῦν ἐπί ) ; ሀቡኬ፡ንግባእ፡ ; ሀብኬ፡ ንትኀሠሥ፡ በአይ፡ ፍኖት፡ ተወልደ፡ δὴ οὖν Cyr. c. ; Cyr. c. ; ባሕቱ፡ ሕቀ፡ ሀባ፡ ናመክሮን፡ ; ሀብ፡ ንፍትኖን፡ et ሀባ፡ ንፍትኖን፡

ወሀበ

b)exhibere^la, tribuere^la, praestare^la: ሀቡ፡ አኰቴተ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; .

c)tradere^la, ; ; ወሀብክዋ፡ መጽሐፈ፡ ውስተ፡ እዴሃ፡ ; ; ኢተሀብ፡ አፉከ፡ ለአበሳ፡ ; የሀብ፡ ነፍሶ፡ ቤዛ፡ ብዙኃን፡ ; ; .

d) በ፡ pretii, commutare^la .

e)fructum dare^lai.e. ferre^la, reddere^la, ; ; ; ; vel odorem emittere^la ; .

f)edere^la, ut vocem: ወሀበ፡ ቃሎ፡ ; ; ; ነጐድጓድ፡ ወሀበ፡ ቃለ፡ Enc.; miracula ; .

h)concedere^la, permittere^la, potestatem dare^la: ኢወሀቦ፡ ከመ፡ ይትመየጥ፡ ; ኢፈቀደ፡ የሀቦ፡ ምኅላፈ፡ ; ; የሀብዎ፡ ንስሓ፡

i)facere^la, constituere^la: እሁብ፡ ኪዳነ፡ ምስሌክሙ፡ ; ; .

ዐስብ

m. et fem. (ut ; F.N. 36 ተዐደመ፡ )

1)merces^la, μισθός , mercenarii ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; comitis ; ; nutricis ; proditoris ; ዘእንበለ፡ ዐስብ፡ ἀμισθί .

a)stipendium^lamilitis ; sacerdotis .

b)salarium^la, honorarium^lamedici ; harioli ; interpretis somnii ( δωρεά ).

c)portorium^la: ዐስበ፡ ሐመር፡

d)merces^lavel pretium^la, quibus quid conducitur vel locatur: ; F.N. 36; ዐስበ፡ ኅድረት፡ F.N. 36; እሁበከ፡ ዐስበከ፡ (pro domicilio) ; ቤተ፡ ዐስብ፡

e)quaestus^lamercatura factus, ( עִזָּבוֹן ). 2) praemium^la ; ; ; ; ; . – : ዐስብ፡ ዘ፡ ሟያ፤ ዕሴት፡ ዘ፡ ዋጋ።

ምናን

, ምናናት፡ μνᾶ [ مَنٌّ , مَناً מָנֶה ܡܰܢܝܳܐ ] mina^la(pendit mina attica centum drachmas atticas; talentum atticum continet sexaginta minas) ; ; ; ; ; ; እሁበከ፡ ፫፻ ምናናተ፡ ወርቅ፡ ; ድልወቱ፡ ፫፻ ምናናት፡ – De pondere minae mire hallucinantur Abyssini; praebent

1) ምናን፡ ዘ፡ ወቄት፡

2) ምናን፡ ፳፻ መክሊት፡

3) ምናን፡ ዕሩይ፡ ምስለ፡ መክሊት፡ ወቦ፡ እለ፡ ይ፡ ፵ ድሪም።

mǝnnān , mǝnnānāt
ተደለው፡ ለአብርሖ፡ መክሊትከ፡ ወምናንከ፡ ዝውእቱ፡ ሢመተ፡ ዲቁናከ፡ ‘Be prepared to multiply your talent and your mǝnnān, which is the ordination of your deaconship^en’ 5 (ed.), 4 (tr.)

Grébaut
ምናን፡ mǝnnān « (mnas) once^fr» ― ወቄት፡ Ms. BNFabb217, fol. 41r.

Leslau
ምናን፡ mǝnnān ( ምናናት mǝnnānāt ) kind of weight, pound^en 351a

ፀርሰ

I,1[i.q. ጠርሰ፡ ] ይፅርስ፡ stupere^la, stupidum fieri^lavel hebescere^lade dentibus, stupidos habere dentes^la, αἱμωδιᾶν ; ( ጠርሰ፡ ); γομφιάζειν ( ጠርሰ፡ ); እሁበክሙ፡ ትፅርሱ፡ ስነኒክሙ፡ . – : ፀርሰ፡ ዘ፡ በለዘ።

ርስት

m. et fem. , ርስታት፡ , hereditas^la, heredium^la, patrimonium^la, በእንተ፡ ርስት፡ F.N. 42; ርስታት፡ F.N. 27; ወሀቦን፡ አቡሆን፡ ርስቶን፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; in genere: portio^lahereditate vel sorte vel beneficio assignata^la, possessio^la: ; ; ; ; ; ; ; እስራኤል፡ ርስትየ፡ ; ( κλῆρος ); ; ; ; ; እሁበክምዋ፡ በርስት፡ ; ; ; ; . rǝst

Cross-references: for ሐብለ፡ ርስት፡ ሐብል፡ (Leslau)

ኪዳን ወሀበ

, m. et fem. , ኪዳናት፡

1)stipulatio^la, testamentum^la, μαρτύρια 4 ( ተካየደ፡ n. 1); ኪዳን፡ ዘጽኑዕ፡ διαθήκη ; መጽሐፈ፡ ኪዳን፡ (sc. Herodis moribundi) ; መጽሐፈ፡ ኪዳን፡ ዘእግዚእነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ፡ inscriptus est libellus Aethiopicus (exstat in Bibliotheca Stuttgartiensi et in Abbadiana Cod. LI. XC. CIC); Maria ornatur epitheto ኪዳነ፡ ምሕረት፡ ( testamentum gratiae^lavel misericordiae^la), ut: ሰላም፡ ለኪ፡ ኪዳነ፡ ምሕረት፡ II Sal. Mar.; 87; etiam de libris V.T. et : ኪዳን፡ ብሊት፡ ወሐዳስ፡

2)foedus^la, pactum^la, διαθήκη , et hominum et Dei: ኪዳንክሙ፡ ዘምስለ፡ ሲኦል፡ ; ; ; ; ዛቲ፡ ይእቲ፡ ኪዳኖሙ፡ እንተ፡ ኀቤየ፡ ; ነገረ፡ ኪዳን፡ ; ሕገ፡ ኪዳኑ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; ትእምርተ፡ ኪዳን፡ ; ኪዳነ፡ ጼው፡ ; እሠይም፡ ለከ፡ ኪዳነ፡ ; ; ; አነ፡ ሤምኩ፡ ኪዳነ፡ ኀበ፡ አበዊከ፡ ; እሁብ፡ ኪዳነ፡ ምስሌክሙ፡ ; ; ኣቀውም፡ ኪዳነ፡ ምስሌከ፡ ; ; ; ; አቀመ፡ ሎቱ፡ ኪዳነ፡ ሰላም፡ ; ; ኪዳነ፡ ተካየድኩ፡ ምስለ፡ ; ኪዳን፡ እንተ፡ ተሠርዐት፡ ሎሙ፡ ; እለ፡ ቦኡ፡ ውስተ፡ ኪዳን፡ ; ዐቀበ፡ ኪዳነ፡ ; ክሕዱ፡ ኪዳነ፡ ; vel ነሠተ፡ vel ኀደገ፡ vel መነነ፡ ; አይሁድ፡ እለ፡ መነኑ፡ ኪዳናተ፡

3)promissum, pollicitatio: ግበሩ፡ በከመ፡ ኪዳንክሙ፡ ; ኪዳናቲከ፡ ; ተካየዶሙ፡ ኪዳናተ፡ ከመ፡ ይክሐድዎ፡ ለኢየሱስ፡ ; ; ; al. creberrime.

b)exhibere^la, tribuere^la, praestare^la: ሀቡ፡ አኰቴተ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; .

c)tradere^la, ; ; ወሀብክዋ፡ መጽሐፈ፡ ውስተ፡ እዴሃ፡ ; ; ኢተሀብ፡ አፉከ፡ ለአበሳ፡ ; የሀብ፡ ነፍሶ፡ ቤዛ፡ ብዙኃን፡ ; ; .

d) በ፡ pretii, commutare^la .

e)fructum dare^lai.e. ferre^la, reddere^la, ; ; ; ; vel odorem emittere^la ; .

f)edere^la, ut vocem: ወሀበ፡ ቃሎ፡ ; ; ; ነጐድጓድ፡ ወሀበ፡ ቃለ፡ Enc.; miracula ; .

h)concedere^la, permittere^la, potestatem dare^la: ኢወሀቦ፡ ከመ፡ ይትመየጥ፡ ; ኢፈቀደ፡ የሀቦ፡ ምኅላፈ፡ ; ; የሀብዎ፡ ንስሓ፡

i)facere^la, constituere^la: እሁብ፡ ኪዳነ፡ ምስሌክሙ፡ ; ; .

kidān (Dillmann 2) pact^en ‘patto^it’ ወበረከቱ፡ ወጽንዐ፡ ትዕግሥቱ፡ ወሞገሰ፡ ኪዳኑ፡ የሀሉ፡ ምስሌነ፡ ‘La sua preghiera a la sua benedizione, la costanza delle sua pazienza e la grazia del suo kidān siano con noi.^it’ 2 § 4 (ed.), 2 § 4 (tr.); ወተካየድኩ፡ ኪዳነ፡ ምስለ፡ ሰብአ፡ ይእቲ፡ ሀገር፡ ወይእቲ፡ ደብር፡ በቅድመ፡ ኢዮስያስ፡ አቡየ፡ ከመ፡ ኢይባዕ፡ ውስተ፡ ምድሮሙ፡ እመሂ፡ መኰንን፡ አው፡ አፈ፡ መኰንን፡ ‘J’ai fait un pacte avec les gens de ce pays et de ce couvent devant mon père Iyosyās, [en promettant] que personne n’entre dans leur terre, ni le gouverneur, ni le procureur (afa) du gouverneur,^fr’ 26 l. 17–19 (ed.), 30 l. 2–5 (tr.) (‘«kidān»: propriamente «patto», come ben noto, è termine tecnico della agiografia etiopica; indica l’accordo stipulato tra Cristo ed il santo, in vita, sulla sua sorte terrena e post mortem, e sulle benedizioni concesse a coloro che pregheranno il santo e ne celebrerano il tazkār , la «commemorazione»; vd. CI-CII ; .’ 2 n. 9)

Leslau
ኪዳን kidān covenant^en, pact^en, treaty^en, testimony^en, alliance^en, will^en, testament^en, promise made by God to the Virgin^en 301a

ደዌ

, fem. et m. , ደዌያት፡ aegrotatio^la, morbus^la, valetudo adversa^la, ; ; ደዌ፡ እኩይ፡ ውስተ፡ ብረኪከ፡ ; { ከብደ፡ } ደዌሁ፡ ; ለእመ፡ አሐዩ፡ እምዛቲ፡ ደዌ፡ ; ; ደዌ፡ መሪር፡ ወእኩይ፡ ደዌ፡ ከርሥ፡ ; እሁብ፡ ደዌ፡ ላዕለ፡ ዝንቱ፡ ሕዝብ፡ ; ሐይወ፡ እምደዌሁ፡ ; ; ; ; ; ; ; ደዌ፡ ሲሕ፡ ; ; ; ; በደዌሁ፡ ; ; ; ; ; ; ደዌ፡ ውሳጣዊ፡ ; ደዌያት፡ ;

a)morbus^lavel labes^laanimi: ነበረት፡ ይእቲ፡ ደዌ፡ ውስተ፡ ልብ፡ ; ደዌ፡ ጌጋይ፡ (in cod. Tubing.).

b)statui constr. subjunctum: morbifer^la, insaluber^la, ነፋሰ፡ ደዌ፡ ἀνεμοφθορία .

c)„ affectus quivis malus^lavel malum^la“, ut: ደዌ፡ ዕርቃን፡ Lud. ex

dawe

Cross-references: for ሕማመ፡ ደዌ፡ ሕማም፡ (TraCES)

ዘ

et ( gramm.§ 147; gramm.§ 169,5).

A): m. ዘ፡ , fem. እንተ፡ , እለ፡ qui^la, quae^la, quod^la.

1)De constructione hujus pronominis ( gramm.§ 201; § 202).

a)Formae pronominis secundum numeros et genera variantur, ut: ኢየሱስ፡ ዘተብህለ፡ ክርስቶስ፡ ; ምድር፡ እንተ፡ ኢኮነት፡ እንቲአከ፡ ; ; ; አጥባት፡ እለ፡ ኢሐፀና፡ ; ቢጾሙ፡ እለ፡ ውስተ፡ ካልእ፡ ሐመር፡ ; sed ubicumque nomen, ad quod referatur, praemissum est, ዘ፡ simplex (tamquam nota relationis generalis) sufficere potest, ut: አንስትያ፡ ዘኀረዩ፡ (quas) ; አባግዕ፡ ዘአልቦ፡ ኖላዌ፡ ; . (De እንተ፡ qui^lapro ዘ፡ vid. infra sub B,2).

b)Pronomen relativum in Accusativo positum esse, aut e contextu subintelligitur, ut: ቃል፡ ዘይቤሎሙ፡ ; ዐጸደ፡ ወይን፡ ዘወሀቦ፡ ለዮሴፍ፡ ; ; aut pronomine sive verbo sive notae Accusativi suffixo notatur: እብን፡ እንተ፡ መነንዋ፡ ; አሕዛብ፡ እለ፡ አውፅኦሙ፡ ; አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ . Genitivus pronomine ei nomini, a quo Genitivus pendet, suffixo notatur, ut: አመት፡ እንተ፡ ስማ፡ አጋር፡ ancilla^la(quae nomen ejus i.e.) cujus nomen Agar^la ; ሕዝብ፡ እለ፡ ኢትሰምዕ፡ ነገሮሙ፡ . Praepositiones pronomini relativo

α)vel (sicut in aliis linguis Semiticis) postponuntur eaeque pronomine suffixo (ad idem nomen ad quod refertur relato) munitae: ምድር፡ እንተ፡ ውስቴታ፡ ነበረ፡ terra^la(quae in ea i.e.) in qua habitaverat^la ; ; ; ዘመጻእኪ፡ ኀቤሁ፡ ad quem venisti^la .

β)vel (quamquam rarius) praemittuntur: ወኵሉ፡ ውስተ፡ ዘወድቀ፡ በድኖሙ፡ καὶ πᾶν ἐφ᾽ ὃ ἂν ἐπιπέσῃ ; በኵሉ፡ በዘአመከሮ፡ ; ሰይፍ፡ በዘይቀትለነ፡ ; ; ; ; ; ; ; ጽንዕ፡ በዘ፡ ይትዌከሉ፡ ረሲዓን፡ ; ; ; ; ; .

γ)denique et praemittuntur et suffixo munitae postponuntur: በዘቦቱ፡ ; ; ; ; ; . – Pronomini relativo, ubi ratione modo dicta complementum pronominis suffixi adjectum est, passim ለ፡ praefigitur, quo illud pronomen suff. ad referendum esse significetur: ለእለ፡ ውስቴቶሙ፡ ሀሎከ፡ ἐν οἷς σὺ εἶ ; ወቦ፡ ለዘወሀቦ፡ et erat cui dedit^la ; አልቦ፡ ለዘየኀፍሮ፡ nemo est quem vereatur^la(ne interpreteris: nemo est qui eum vereatur^la)

c)Praepositiones longiores quae secundum legem sub b,β dictam praeponendae erant, pronomini relativo postponere licet: ዘእምነ፡ (pro እምነ፡ ዘ፡ ) ; ; እለ፡ እምኀበ፡ ; እንተ፡ ኀበ፡ ; ዘኀበ፡ ; ; n. 1030 ዘእምአመ፡ .

d)nonnumquam in Accusativo loci et temporis, ponitur: መካን፡ እንተ፡ ὁ τόπος ἐν ᾧ ; ፭ ዓመት፡ ዘ፡ ἐν οἷς ; ; . . ; .

e)Enunciationem relativam ei nomini, cui apposita est, postponere non necesse est sed etiam praemittere licet, ut: ኢትእርዩ፡ ዘወድቀ፡ እክለ፡ . ; ; . Nec raro illud nomen attractione in enunciationem relativam transmittitur: ዛቲ፡ ይእቲ፡ ዳግሚትየ፡ ዘጸሐፍኩ፡ መጽሐፈ፡ (pro መጽሐፍ፡ ) ; ; ; ; ; ; (plura gramm.§ 201).

2)De significatione pronominis.

a), ubi nomen ad quod referatur non memoratum est exponitur

α)is qui^la, ejus qui^la, ei qui^laal.: ብፁዓን፡ እለ፡ ይላሕዉ፡ beati ii qui lugent^la ; ምንተ፡ እረግም፡ ዘእግዚአብሔር፡ ኢረገመ፡ (eum quem) ; ደመ፡ ዘቀተለ፡ (ejus qui) ; ዕሤተ፡ እንተ፡ ገበርኩ፡ ሠናይተ፡ praemium ejus quod feci boni ; ዘእለ፡ eorum qui^la ; ለእለ፡ ይፈቅዱ፡ ይትፈወሱ፡ አሕየዎሙ፡ (eos qui) ; ምስለ፡ እለ፡ ሞቱ፡ (cum iis qui mortui sunt) ; እእሪ፡ እክለ፡ ኀበ፡ እለ፡ ረከብኩ፡ ሞገሰ፡ (apud eos apud quos) .

β)quicumque^la, quisquis^la, ; ; ; ; ; ; ; , al.; ( ዘኮነ፡ col. 864); በዘፈቀድከ፡ ኰንን፡ ኪያየ፡ (quocumque modo volueris) ; et duplicatum ዘዘ፡ . At plerumque ኵሉ፡ ዘ፡ , ut: ኵሉ፡ ዘታሕተ፡ ሰማይ፡ ; ኵልክሙ፡ እለ፡ πάντες ὅσοι ; ; al. crebro.

γ)si quis^la: ዘርኢከ፡ እምውስቴቶሙ፡ ጠቢበ፡ ትልዎ፡ τίς σοφός ; αὐτῷ προσκολλήθητι ; ዘኪያሃ፡ አፍቀረ፡ አፍቀረ፡ ሕይወቶ፡ ; ; .

δ)qualis^la: እመ፡ ትገብር፡ ሠናየ፡ አእምር፡ ለዘ፡ ትገብር፡ τίνι ; ምንዳቤ፡ ዘኢኮነ፡ እምቅድመ፡ ዓለም οἵα ; mos ዘኢኮነ፡ እምቅድመዝ፡ Org.

ε)de ለእለ፡ quot^la, quotcumque^la ለለ፡ col. 25.

b) ዘ፡ crebro pronomine Latinorum neutro exponendum est: አልቦሙ፡ ዘይበልዑ፡ non habebant quod ederent ; ; ; ; al.; rarius እንተ፡ pro neutro usurpatur, ut: አድኅነኒ፡ እምእንተ፡ እፈርህ፡ ῥῦσαί με ἐκ τοῦ φόβου μου apocr.

c) ዘሂ፡ – ዘሂ፡ alius^la– alius^la ; ; ; ናሁ፡ እለሂ፡ – ወእለሃ፡ .

d)de ቦ፡ ዘ፡ vel ቦ፡ እለ፡ quidam^la, et^la ቦዘ፡ – ቦዘ፡ alius – alius^la ቦ፡ col. 481.

e)de አልቦ፡ ዘ፡ nullus^la, nihil^la አልቦ፡ col. 717.

f)de ከመዘ፡ quasi^la, tamquam^laet ዘከመ፡ sicut^la ከመ፡ col. 827.

g) ወዝኒ፡ ዘ፡ ; ; et plerumque ወዘ፡ quod autem ad id attinet quod^la ; ወዘኒ፡ ይቤ፡ ; ; ወዘሰ፡ ነገረ፡ ሞት፡ quod autem ad mortem attinet^la .

B)Conj.

1) ዘ፡

a)quod^la( daß^de)

α)ad complendam et exponendam notionem antea brevius significatam: ምንትኑ፡ ውእቱ፡ ዝንቱ፡ ዘአፍጠንከ፡ ረኪበ፡ ; ; ; . ; ; ; ; ; .

β)post interrogationem, ubi causa interrogationis exponitur: ምንተ፡ ኮንከ፡ ዘተማሕፀንከ፡ በምሥዋዕ፡ τί γέγονέ σοι ὅτι πέφευγας ; ; ; . ; .

γ)eo quod^la: አሕየውኪ፡ ነፍሰኪ፡ ዘአፍጠንኪ፡ ወሪደ፡ σπεύσασα .

δ)post verba impersonalia: ኢአከለክሙኑ፡ ዘረዐይክሙ፡ ; ; ምንተ፡ ይበቊዐነ፡ ዘነሐዩ፡ ; ; ; ደለወኒ፡ ዘአሕመምከኒ፡ ; ይመስለክሙኑ፡ ዘሐሰተ፡ ይብል፡ ; Dan. apocr. 13,6; ; ; n. 1031 ; .

ε)quod^la, quia^la: ነስሐ፡ እግዚአብሔር፡ ዘአንገሦ፡ ; ኣአኵተከ፡ ዘኢረሰይከኒ፡ ; ሴልየ፡ ዘርሕቀ፡ .

ζ)Ubi enunciationis pars quaedam cum negatione emphatice praemissa est, ejus praedicatum ope conjunctionis ዘ፡ adjicere amant: non est quod^la, ut: ኢኮነ፡ እንበይነ፡ ዝሙት፡ ዘእነሥኣ፡ ; አኮ፡ በኅብስት፡ ክመ፡ ዘየሐዩ፡ ሰብእ፡ ; ; ; nec non: አኮ፡ ዘሞተት፡ (non est quod i.e.) nequaquam mortua est^la ; ; et አልቦ፡ ዘትትጋአዙ፡ በፍኖት፡ .

η) ቦ፡ ዘ፡ vel ቦኑ፡ ዘ፡ num est quod?^la ; ; ; ( ቦ፡ col. 482) et አልቦኑ፡ ዘ፡ nonne est quod?^la .

θ) እፎ፡ ዘ፡ quomodo est quod^lasub. እፎ፡ col. 807.

ι) ሕቀ፡ ክመ፡ ዘእም፡ haud multum abfuit quin^la ሕቀ፡ col. 98.

b)cum^la, si^la, ; .

2) እንተ፡ a poëtis pro ዘ፡ usurpatur: quod^la, ut: ሰላም፡ ለከ፡ እንተ፡ ነበርከ፡ ዕቁደ፡ ; ሰላም፡ ለበርኳስስ፡ ከመ፡ ያርኁ፡ ወይዕጹ፤ እንተ፡ አድምዐ፡ ሢመተ፡ ለእግዚአብሔር፡ ውስተ፡ አንቀጹ፡ ; ሰላም፡ ለዩሐንስ፡ ወአቡቂር፤ እንተ፡ ነበሩ፡ ኅቡአ፡ በእለ፡ እስክንድርያ፡ ሀገር፤ ; ሰላም፡ ለአቃርዮስ፡ እንተ፡ ደለዎ፡ ርእይ፤ ; al. creberrime. Sed aliis in locis pro masc. ዘ፡ usurpatum videtur ( Lud. in 363), ut: ሰላም፡ እብል፡ ለብእሲ፡ ምእመን፤ እንተ፡ ይሰመይ፡ ጎልያን፡ ; ( ሰላም፡ ) ለረድአ፡ ጳውሎስ፡ ቲቶ፡ እንተ፡ አፍቀሮ፡ (sc. Paulus) ; al. ( እንተ፡ duarum syllabarum poëta maluit quam ዘ፡ monosyllabum. Si quis እንተ፡ idem quod እንዘ፡ esse putaverit, opponendum videtur, quod nulla ratio conspicua est, cur poëta እንዘ፡ uti noluerit).

3) ዘ፡ cum praepositionibus compositum,

a) በዘ፡

α)cum^la, dum^la: ወለደት፡ሎቱ፡ወልደ፡በዘረሥአ፡ ; ; ; ; quamvis^la .

β)ut^la( quo^la), sive consecutivum sive finale, plerumque : ( ὥστε ); ለምንት፡ ትትናገር፡ በዘ፡ ይሰምዑ፡ ሕዝብ፡ ; በዘ፡ ይረክበክሙ፡ እኩይ፡ τοῦ κακῶς εἶναι ὑμῖν ; ገብሩ፡ በዘ፡ ያምዕዑኒ፡ ; በዘ፡ ይትናዘዙ፡ εἰς παράκλησιν ; ; እሁቦሙ፡ ልበ፡ በዘ፡ ያአምሩኒ፡ τοῦ εἰδέναι ; ; ; ; ; ; ; ; ; rarius , ut .

γ)pro eo quod^la, .

b) እምዘ፡

α)ex quo^la(tempore): እምዘ፡ ተወልደ፡ ; እምዘ፡ ተፄወውነ፡ ; .

β)postquam^la, ( ubi^la, quum^la): እምዘ፡ ጌሠ፡ ; ; ; . ; ; ; ; ; , al.

α) በእንተ፡ ዘ፡ pro eo quod^lavel propterea quod^la ; ; ; .

β) ህየንተ፡ ዘ፡ loco ejus quod^la( cum^la) ;

γ) እንበይነ፡ ዘ፡ ideo quod^la

እለ፡ ʾǝlla associative referring to ‘X and his associates/followers’ መዓልተ፡ ይውዕል፡ እንዘ፡ ይሴአል፡ መጻሕፍተ፡ እምነ፡ ማእምራን፡ እለ፡ አባ፡ ሠርፀ፡ ድንግል፡ ላዕሌሆሙ፡ ሰላም፡ ‘Seine Tage verbrachte er damit, die Gelehrten, wie den Abba Śarṣa-Dengel und andere — das Heil sei über ihnen — nach den Schriften zu befragen^de’ 6 l. 4-6 (ed.) , 6 l. 9-11 (tr.) (‘Äth. ella . Hier nicht als Plural des Relativpronomens zu deuten (+ PN = die Leute des PN; übersetzt »os familiares«) sondern als Pluralmorphem vor Eigennamen mit der Bedeutung »Leute wie z.B. PN und Genossen; vgl. 3 l. 22, 28 (ed.) , 5 l. 27; 6 l. 4 (Ḥamalmāl et ses compagnons«).’ 6 n. 16 )

መንፈስ

, m. et fem. , መንፈሳት፡ et መናፍስት፡ , spiritus^la, τὸ πνεῦμα ,

1)halitus^la, spiritus^la, ; ; πνοή ; ; ይሁቦሙ፡ መንፈሰ፡ ለሕዝብ፡ ; መንፈሰ፡ ገጽነ፡ πνεῦμα προςώπου ἡμῶν ; በመንፈሰ፡ ከናፍሪሁ፡ ; .

3)anima^la, vis vitalis^la, vita^la: አልቦ፡ መንፈስ፡ ውስቴቶሙ፡ ; ; ; ; ; ; n. 709 መንፈሰ፡ ኵሉ፡ ዘሕያው፡ ψυχή ; ትፃእ፡ እምላዕሌሁ፡ መንፈሱ፡ ; ወፅአት፡ መንፈሱ፡ ; ሥጋ፡ ዘአልቦ፡ መንፈስ፡ ; ; ; መንፈሰ፡ ሕይወት፡ ; ( fem. ); ይፈዲ፡ መንፈሰ፡ ፍዳ፡ መንፈስ፡ ; ዘቀተለ፡ መንፈሰ፡ ; ; ገብአት፡ መንፈሱ፡ ; ψυχή ( ነፍስ፡ πνεῦμα ); ኵሉ፡ ዘመንፈስ፡ πᾶν τὸ ἐμπνέον ; ; ; ; ; anima i.e. animans^la, homo^la, in censu populi, ut: ኵሉ፡ መንፈስ፡ ወያዕቆብ፡ ዘቦአ፡ ውስተ፡ ግብጽ፡ ፸ መንፈስ፡

4)animus^la, spiritus^lahominis, quatenus eo continentur affectus et commotiones, voluntas, intellectus, sentiendi agendique ratio: መንፈሰ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ ; ; ; ; ; ሐመት፡ መንፈስየ፡ ጥቀ፡ ; የሐዝኖ፡ መንፈሱ፡ ; መንፈስ፡ ትክዝት፡ ; ; ; ; አንኀ፡ መንፈሰ፡ vid. sub አንኀ፡ ( ኖኀ፡ ); ሐይወት፡ መንፈሳ፡ ; ; ; እሁቦሙ፡ መንፈሰ፡ ሐዲሰ፡ ; ; ; መንፈሰ፡ ቀንእ፡ ; መንፈሰ፡ ዝሙት፡ ; መንፈሰ፡ ሐሰት፡ ; መንፈሰ፡ የውሀት፡ ; ; ; ; በአሐዱ፡ መንፈስ፡ ወበአሐዱ፡ ነፍስ፡ ; መንፈሰ፡ ነቢብ፡ ; ለአኅልፎ፡ መንፈሱ፡ ; ; ወአርአያ፡ በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; opponitur corpori et animae, ut ; ; ሥጋ፡ ዘመንፈስ፡ σῶμα πνευματικόν ; ለሴስዮ፡ ነፍሳት፡ ወሥጋት፡ ወመናፍስቲሆሙ፡ Lit. Joh.

5)spiritus^la

a)divinus^la(plerumque m. ; passim fem. ut: ; ወመንፈስከ፡ እንተ፡ ትጼልል፡ ): መንፈሰ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; መንፈስ፡ ቅዱስ፡ (non ቅድስት፡ ) ; ; ; ; ; al.; መልአከ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ Asc. ; እግዚአብሔር፡ መንፈስ፡ ውእቱ፡ ; መንፈሰ፡ ትንቢት፡ ; መንፈሰ፡ ጥበብ፡ ; ; ; ( fem. ); መንፈሰ፡ ኀይል፡ al.

b)natura incorporalis^la, angeli^la, daemones^la, genii^la: መናፍስት፡ ንጹሓት፡ ለባውያት፡ ወቀጢናት፡ ; መንፈሳት፡ ; እግዚአ፡ መናፍስት፡ ; ኵሉ፡ መንፈስ፡ ወኵሉ፡ መልአክ፡ ; ኵሉ፡ መንፈስ፡ ዘይትለአክ፡ ; ሰብዐቱ፡ መንፈስ፡ ; ; genii naturae rerum praepositi ; ; መንፈስ፡ እኩይ፡ ; ; 1 Reg.16,15; 1 ; መንፈስ፡ እኩያን፡ ; መናፍስት፡ ርኩሳን፡ .

c)spiritus^lavel animae mortuorum^la(postquam e corpore discesserunt): ; ; ; .

d)spectrum^la(ut videtur), πνεῦμα ; . — : መንፈስ፡ ብ፡ ረቂቅ፡ ሥልጣን፡ ሽሽግሂ፡ ይ፡

manfas

Cross-references: for ለባሲተ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ ለባሲ፡ (Grébaut)

ሣኅት

tranquillitas^la, requies^la, otium^la, commoditas^la, relaxatio^la ( vehementia certaminis^la); ; ( ἄνεσις ); እሁቦሙ፡ ሣኅተ፡ ንስቲተ፡ ለመድኀኒት፡ ; εὐκαιρία ; Platt; ( ἀνεκτότερον ) ይረክባ፡ ሣኅተ፡ እምነ፡ . – : ሣኅት፡ ዘ፡ ዕረፍት፡ śāḫt , ሳሕት፡ sāḥt

Grébaut
ሣኅት፡ śāḫt «repos^fr, opportunité^fr, commodité^fr, bonne occasion^fr» ― እረፍት፡ , የተሰማማም፡ ነገር፡ Ms. BNFabb217, fol. 52v.
131

Leslau
ሣኅት śāḫt , () ሳሕት sāḥt rest^en, comfort^en, relaxation^en, tranquility^en, alleviation^en, relief^en, opportunity^en, good occasion^en 529a

ስም

, plerumque m. , አስማት፡ [ שֵׁם ܫܶܡ إِسْمٌ ]

1)nomen^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , al. sexcenties; ደሴት፡ እንተ፡ ስማ፡ ፍጥሞ፡ ; እምትካት፡ ስምከ፡ ላዕሌነ፡ ; አምኅ፡ ቢጸከ፡ በበአስማቲሆሙ፡ nominatim^la ; ; ; .

a) መኑ፡ ስምከ፡ quod est nomen tuum?^la ; መኑ፡ ስሙ፡ ወመኑ፡ ስመ፡ ወልዱ፡ ; Clem. f. 221 ( መኑ፡ ).

b) ስመ፡ ጥምቀት፡ praenomen^la(baptizato inditum), ut: ስመ፡ ጥምቀቱ፡ ዘሚካኤል፡

c) ዘአልቦ፡ ስመ፡ anonymus^la, ut .

d) በስመ፡ እገሌ፡ nomine et auctoritate^laalicujus: ኢይነግር፡ በስመ፡ ዚአሁ፡ ; ; ; ; .

e)nomen^laopponitur rei: n. 341 ጥበብ፡ በከመ፡ ስማ፡ ይእቲ፡ ; ዐርክ፡ ለስም፡ በከ፡ ዘይትዓረክ፡ ; .

f)nomen^lai.e. signum^lavel monumentum^la ; E.

2)nomen^lai.e. fama^la

a)bona^la, mala^la: ስም፡ ሠናይ፡ ; ; ; እኩይ፡ ; ዘአውፅአ፡ ስመ፡ እኩየ፡ ለቢጹ፡ ; ; ; ; ከመ፡ እግበር፡ ስመ፡ እኩየ፡ ሊተ፡ .

b)fama post mortem^la, memoria^la: እለ፡ ኀደጉ፡ ስመ፡ ክቡረ፡ ; ይወርስ፡ ስመ፡ ዘለዓለም፡ ; ይቀውም፡ ስሙ፡ ለትውልደ፡ ትውልድ፡ ; ኣጠፍእ፡ ስሞሙ፡ ወዘርኦሙ፡ ; እሁቦሙ፡ ስመ፡ ዘለዓለም፡ ; ; ; .

c)nomen celebre^la, fama^la: ዕደወ፡ ስም፡ ; ገብረ፡ ለከ፡ ስመ፡ ዐቢየ፡ ; ገበርከ፡ ለከ፡ ስመ፡ ; ኮነ፡ በከመ፡ ስሙ፡ ዐቢይ፡ ; ውሉድ፡ ወሕንጻ፡ ሀገር፡ ያዐብዩ፡ ስመ፡ ; ኀሊ፡ ስመ፡ ትገብር፡ ለከ፡ . – In libris Mss. ስም፡ passim confunditur cum ስምዕ፡

sǝm

Leslau
አስማተ፡ ሥራይ፡ ʾasmāta śǝrāy magical names^en, magic^en, witchcraft^en, ሥራይ፡ 536a

Cross-references: for ሕስወ፡ ስም፡ ሕስው፡ (Leslau)

መካን

, m. et fem. (ut ; ; ), መካናት፡ [ مَكَانٌ ] locus^la, τόπος ; ; Gen.13,3; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; በዛቲ፡ መካን፡ ቅድስት፡ ; ; ; ; መካነ፡ እንተ፡ ኀበ፡ ግዕዙ፡ ኢትሑር፡ ህየ፡ ; ከመ፡ ኢይቁም፡ ውስተ፡ መካንከ፡ ; እሁቦሙ፡ በቤትየ፡ መካነ፡ ዘይሰመይ፡ ; ; መካን፡ ዘለዓለም፡ ; መካነ፡ ደይን፡ ; መካን፡ ኀበ፡ እቀውም፡ ; መካን፡ ኅቡእ፡ ; ; ; መካናት፡ ብሩሃን፡ ; መካናት፡ ሠናያት፡ ; ; ክልኤ፡ መካናት፡ አሐቲ፡ ለሕይወት፡ ወአሐቲ፡ ለሞት፡ (pro viis^la) Lud. comm. hist. p. 315 n. 48.

a)spatium^la ; እስመ፡ አልቦሙ፡ መካነ፡ ; ; ራሕበ፡ መካናቲሆሙ፡ .

b)locus^lai.e. occasio^la: እንዘ፡ ትሁብ፡ ኪያሆሙ፡ መካነ፡ ለንስሓ፡ ἐδίδους τόπον μετανοίας .

c)locus habitationis^la, regio^la, terra^la, sedes^la: ; ; በዝንቱ፡ መካን፡ ; ለዛቲ፡ መካን፡ ; ; ; ; መካናት፡ ; ;

d)plaga^la: እምአርባዕቱ፡ መካን፡ .

e)locus^lavel caput^lalibri, .

f)in arithmetica: locus^lai.e. numerus^la, ( ደመረ፡ ).

g)et st.c. መካነ፡ in loco^la ; loco i.e. pro ; . – Voc. Ae.:^la መካን፡ ዘ፡ ቦታ።

makān , makānāt
መካን፡ makān ‘luogo proprio^it’ ሰደኒ፡ ኀባ፡ መካኑ፡ ለአባ፡ መጣዕ፡ ኀበ፡ ተቀበረ፡ አዕፅማቲሂ፡ ወኀበ፡ አውፅአ፡ ማየ፡ በማዕተቡ፡ ‘Portami nel luogo proprio di ʾabbā Maṭāʿ, dove sono sepolte le sue ossa e dove fece scaturire l’acqua con il suo signacolo^it’ 78 § 196 (ed.), 49 § 196 (tr.) (‘«luogo proprio»: il termine è makān , «luogo», ma anche «luogo specifico, sede» (vd. 865, ed in contesto monastico il luogo eletto ove il monaco organizza la propria attività e quella dei suoi seguaci, dunque quasi «sede»; in questo senso, nella trad. lo si è quasi sempre reso con «luogo proprio».’ 49 n. 10); መካነ፡ ጸብእ፡ makāna ṣabʾ battlefield^en ወአልቦ፡ እምኃያላነ፡ ዝንቱ፡ ንጉሥ፡ ዘኢቀተለ፡ በበ፪ወበበ፫እምነ፡ መለሳይ፡ እስከ፡ መልአ፡ አብድንቲሆሙ፡ በውእቱ፡ መካነ፡ ፀብእ። ‘il n’est pas un des guerriers du roi qui n’ait tué deux ou trois des musulmans (malasāy), à ce point que le champ de bataille fut rempli de leurs cadavres^fr’ 41 l. 2-3 (ed.), 47 l. 29-32 (tr.), ለእለኒ፡ ተረክቡ፡ በመካነ፡ ፀብእ፡ አንገፍዎሙ፡ ከመ፡ ቈጽል፡ ‘on arracha comme des feuilles ceux qui furent trouvés sur le champ de bataille^fr’ 119 l. 4-5 (ed.), 135 l. 19-20 (tr.), ጸብእ፡

Grébaut
መካን፡ makān «lieu^fr» ― ቦታ፡ , ስፍራ፡ Ms. BNFabb217, fol. 43r.
103

Leslau
መካን makān ( መካናት makānāt ) place^en, space^en, room^en, occasion^en
መካነ፡ makāna in the place (of)^en
መካናት፡ makānāt ( of መካን makān ) oratory^en 299b

Cross-references: for አጽንዐ፡ መካነ፡ አጽንዐ፡

ሄላ

botrus palmae^la βότρυς ; አጥባትኪ፡ ከመ፡ ሄላ፡ ዘይውሕዝ፡ እምኔሆን፡ ሐሊብ፡ Org. (at ; ሄላ፡ est prava lectio pro እኂለ፡ q.v.). Auctores Vocabulariorum Aeth.^lasignificationem veram ignorant; interpretantur: ሄላ፡ ዘ፡ ብቋያ፡ ; vel ሄላ፡ ዘ፡ ምንጭ፡ ብቋያ። [Nescio an rectius scribendum sit ኄላ፡ vel ሔላ፡ ; referendum enim videtur vel ad ሐየለ፡ i.e. حَلاَ ܚܠܺܝ dulcis fuit^la(cfr. ሐለየ፡ ), vel ad ኀለለ፡ i.e. خَلَّ ( خَلٌّ acetum^la, خُلَّة omnis planta dulcis^la, خُلاَلٌ dactyli maturi, qui inter interstitia ramorum quaeruntur^la), vocali longa ê^la(pro î^la) duplicationem literae l^lacompensante]. helā , helāt

Grébaut
ሄላ፡ , ሄላት፡ «grappe^fr; pr. le fruit du sycomore^fr, source d’eau^fr» ― ዘለላ፡ ምንጭ፡ BNFabb217, fol. 9r. ― ሄላ፡ «botrus^la» ― የወይን፡ ዘለላ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 2.
9

Leslau
I ሄላ helā (), ኄላ ḫelā (Lt) spring of water^en
II ሄላ helā date cluster^en, sycamore fruit^en እሂል ʾǝḫil 217a

ኦሆ

( እሆ፡ ; )

a)concedentis: immo^la, utique^la, esto^la, ኦሆ፡ እንከ፡ አበስኩ፡ አነ፡ አማን፡ καὶ δὴ ἐπ᾽ ἀληθείας ἐπλανήθην .

b)annuentis et obsequentis: praesto sum^la, ita faciam^la, bene^la, al. ( እንብየ፡ ), ut: ( ναί ); ; ; ; ; ( οὕτως ); ወይቤሉ፡ ኦሆ፡ ናገብእ፡ ሎሙ፡ ; ; ; ; ἐν ἐμοί ; ; ἆ ἆ (at dubium videtur, annon lectio primaria አህ፡ fuerit). – Hincorta est phrasis usitatissima

c) ኦሆ፡ ብህለ፡ obtemperare^la, obsequi^la, annuere^la, morem gerere^la, obsecundare^la, indulgere^la, veniam dare^la: ኢትበልዎ፡ ኦሆ፡ ለፍትወቱ፡ ( ὑπακούειν ) ; ኦሆ፡ ይቤሎ፡ ; ; ; ( ὑποτάγητε ); ወኦሆ፡ ኢይቤ፡ ἠπείθησε ; ; ( πείθεσθαι , de equis praedicatur); ኦሆ፡ ብሂልየ፡ ለመማክርትየ፡ πυθομένου μου τῶν συμβούλων apocr.; ኦሆ፡ በልነ፡ συγκατάθου ἡμῖν ; n. 717 ኦሆ፡ በሎ፡ συγγνώμην ἔχε ; ; ኦሆ፡ ብሂሎት፡ obsequium^la, ut: በእንተ፡ ኦሆ፡ ብሂሎቱ፡ ወትሕትናሁ፡ ; indulgentia^la, μακροθυμία vel ἀνοχή ; ; ኦሆ፡ በሃሊ፡ obsequens, tractabilis^la ; ; Deg.

d) ኦሆ፡ አበለ፡ persuadere^la: ; ; ; – : ኦሆ፡ ብ፡ በጀ።

እለ እለ

ቄጥሩ፡ vel ኤሌቄጥሩ፡ , ἤλεκτρον , electrum^la ; ; . – : እለ፡ ቄጥሩ፡ ዘ፡ ዖፍ፡ ዘራብዕ፡ ርእሱ፡ (!!). ዘ፡

እለሌ

dubiae significationis, fortasse admissarius^la(coll. አለሌ፡ male ass^laIsenb. amh. p. 112): ምልአተ፡ ከርሥ፡ ዘእንበለ፡ ዐቅም፡ ከመ፡ እለሌ፡ ፈረስ፡ ወከመ፡ ሐራውያ፡ ዘገዳም፡

ትግርምት

, m. et fem. ,

1)res timenda^lavel terrorem injiciens^la: ኢትፍርሁ፡ ትግርምቶሙ፡ .

2)terrores quos quis injicit^lavel quibus terret^laaliquem, minae^la, terricula^la: ትግርምቱ፡ ያወድቆ፡ ; ; ኢትፍርሁ፡ ጽዕለተ፡ ሰብእ፡ ወኢትግርምቶሙ፡ φαυλισμός ( dirae^la) ; እለሰ፡ ኢይፈርሁ፡ ትግርምቶ፡ ለውእቱ፡ ንጉሥ፡ ; Enc.;

በዝኀ

I,1[amh. በዛ፡ ; Abyssinis usitatissimum, sicut كَثُرَ Arabibus; vis radicis prima in intumescendo^lafuisse videtur (cfr. بَزُعَ , بَذِخَ , بَسَقَ , بَزَخٌ ,); non est quod eam cum وَسِعَ vel فَسَحَ vel פּוּשׁ componamus; neque intelligi potest, quomodo cum E. Schrader de linguae p. 15 በዝኀ፡ idem quod יָסַף dicere liceat.] ይብዛኅ፡ , multum fieri^lavel esse^la, multiplicari^la, augeri^la, crescere^la, numerosum esse^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ጸንዐ፡ ማይ፡ ወበዝኀ፡ ; ; በዝኀ፡ ድምፀ፡ ሁከት፡ ; ; በዝኀ፡ ሥዕርትኪ፡ ; በዝኁ፡ አዕፁቂሁ፡ ; ይበዝኅ፡ ክብረ፡ ቤቱ፡ ; ; ሰላም፡ ይብዛኅ፡ ለክሙ፡ (v. ይብዛኅክሙ፡ ) ; ; ; ; ; እኪት፡ በዝኀት፡ ላዕለ፡ ሰብእ፡ ; ; ; ; ከመ፡ ይብዛኅ፡ መዋዕሊከ፡ ; ; pro Dativo: ከመ፡ ኢይብዝኀኒ፡ ጌጋይየ፡ ; ; Comparative: plurem^lavel plurimum esse^la

a) እምነ፡ ; ; ; ; ; .

b): ሕዝብ፡ ዘይበዝኀከ፡ λαὸν πλείονά σου .

c): ንሕነ፡ ንበዝኅ፡ πλείους ἐσμέν , nos plures sumus^la ; ; ዘይበዝኅ፡ ሕዝብ፡ τὸ πλεῖστον τοῦ λαοῦ plurima pars populi^la ; ; ; እለሰ፡ ይበዝኁ፡ እምኔሆሙ፡ plurimi eorum^la Platt; ዝኒ፡ በዝኀ፡ τὸ πλεῖστον ut plurimum^la Platt.

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose