Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

(v. መንጤጥ፡ ) nomen avis [mihi, inserta n. 196litera ን formatum videtur e መጠጠ፡ i.e. وَطَّ , وَطْوَطَ , unde وَطْوَاطٌ hirundinis^laspecies; clamosus^lavir; وَطْوَاطِيٌ garrulus^la] turtur^la, palumbes^la, ; ; ዖፈ፡ መንጢጥ፡ ዘኢነባቢ፡ ይትገሐሥ፡ እምአውስቦ፡ ዳግማዊ፡ F.N. 24,1 (e Can. Basil.). – መንጢጣነት፡ (legas: መንጢጣት፡ ) et ሕንጋዝ፡ [inserta litera ን e ሐገዘ፡ q.v. حَجَزَ litigavit; cohibuit; occlusit, occultavit^la. De n. 110significatu conferas حَاجِبٌ pili qui oriuntur supra osse oculi^la; a حَجَبَ texit, obtexit, sepivit^la).] partes corporis pube obtectae et pili pubertatis ipsi.

1)supercilia^la( τὰς ὀφρύς , Latinorum pubem^laciliorum) .

2)ala^la, axilla^la: telum penetravit per ሕንጋዙ፡ et exiit per ጕርዔሁ፡

3)pili pubis^la, pubes^lain genere (ex interpretatione Gregorii apud Ludolfum 45). Huc fortasse referendum est: ፀጕር፡ ሠርፀ፡ ድማኅ፡ ወሐንገዝ፡ M.M. f. 3. – : ሐንገዝ፡ ዘ፡ ብብእት፡ vel ብብት፡

quadril. I et ጸምሀየየ፡ vel ጸማህየየ፡ quinquel. I, etiam per ሐ , [referendum ad צָמֵא ( ጸምአ፡ ) et צָמַק ? an inserta nasalis ን ( ጽንሁይ፡ pro ጽምሁይ፡ ) vel ም ex צָחָה צָיָה ܨܘܳܐ صَوَا et صَوِىَ propagatum?] exarescere^la, marcere^la, marcescere^la, flaccescere^la, flaccere^la: ይጸመሂ፡ μαρανθήσεται ; ; ; ይጸመሂ፡ ከመ፡ መሎኬ፡ በውስተ፡ ሐሩር፡ ; ዘእንበለ፡ ይጸምሂ፡ (v. ይጸመሂ፡ ) ; ዘኢይጸመሂ፡ immarcescibilis^la ; ; ርኢ፡ ከመ፡ ኢጸመሃየየ፡ (sic! pro ኢጸማህየየ፡ ) በለስ፡ Rel. Bar.

a)de hominibus: languescere^la, contabescere^la: ደቂቅኪኑ፡ እለ፡ ጸምሀዩ፡ (v. ጸምሀየዩ፡ et ጸማህየዩ፡ ) οἱ ἀπορούμενοι ; ይጸመሀይዩ፡ (Laur.: ይጸመሀዩ፡ ni hanc formam ad III,1referre malueris) በፍርሀት፡ .

b)de veste: veterascere^la, ut: tunica ዘኢይጸመሂ፡ ዘልፈ፡ Lud. ex Enc. – : መጽለወ፡ ወጸምሀየየ፡ (v. ወጸሀየየ፡ ) ዘ፡ ጸለጐ፡ ; : ጸማህየየ፡ ዘ፡ ጸወለገ። n. 1270

ḥangaz , ḥǝngāz , ኀንገዝ ḫangaz

Grébaut
ሕንጋዝ፡ ḥǝngāz «partie poilue in verendis^fr» ― የብልት፡ ጠጕር፡ Ms. BNFabb217, fol. 26r.
53

Leslau
ሐንገዝ ḥangaz , ሕንጋዝ፡ ḥǝngāz , () ኀንገዝ ḫangaz eyebrow^en, wing^en, armpit^en, pubic hair^en 237a

ንሁይ

refocillatus^la, recreatus^la, Lud. sine ; ንሁየ፡ legitur (absque sensu bono).

ንሁይ

refocillatus^la, recreatus^la, Lud. sine ; ንሁየ፡ legitur (absque sensu bono).

ንሂጒ

nəhigw (plant) ʻForma mancante in Dillmann, che registra «nug» { ኑግ፡ }, 675 , come corrispondente amarico del geʻez «malans» ( 397 ; 1059 ); registrato da 394b ; cf. tigrino «niguh», 439 e tigrè «nehig», 323 . Sulla nigella («Guizotia oleifera sive abyssinica», specie di leguminosa comestibile) vd. sub voce: «nug».ʼ 21 n. 15

Leslau
nəḥigw ንሒጕ ( 837 ), nəhigw ንሂጕ (Lt) ‘leguminous plant that has oily seeds’; ʻ(qəbʿa nəḥigw oil made from the nəḥigw-plant‘; is used for cooking, especially during the fasting period) 394b

ንሂጒ

ንህቀ

nǝhqa ‘yahen^de ( نَهِقَ )’ xxviiia ; 54a l. 9 (ed.)

Leslau
bray^en 394a

ንህበት

fabricatio^lavel cusio^lametallorum, ars aeraria^la: ንዋየ፡ ንህበት፡ F.N. 40.

ንህብ

ንህብ ዐንዘረ

, fem. et m. , et , አንህብት፡ et አንሃብ፡ , apis^la[cfr. نُوبٌ apes^la; Ewald Jahrbücher der bibl. ንህብ፡ cum نَحْلٌ componit; amh. ንብ፡ ]: እምኵሉ፡ አዕዋፍ፡ ትንእስ፡ ንህብ፡ ; ሑር፡ ኀበ፡ ንህብ፡ ወአእምር፡ ከመ፡ መስተገብርት፡ ይእቲ፡ ; ; m. ; ; ; ; አንህብት፡ Gad. Lalib.; አንብህት፡ (sic) Enc.; አንሃብ፡ Reg. Pach.; አንሃብሰ፡ ይፀንሱ፡ በምዕር፡ ሶበ፡ ዐንዘረት፡ ንግሥቶን፡ Lud. e L. Myst. quadril. I (etiam አንዘረ፡ ) [ ܢܨܰܪ sonare^la, resonare^la, strepere^la]; passim tamquam stirps II,1radicis ነዘረ፡ flectitur; concentum musicum edere^la, organum^lavel fides pulsare^la, tibia cantare^la, ; የዐነዝሩ፡ ወይሰነቅዉ፡ ; ዳዊት፡ የዐነዝር፡ በዕንዚራ፡ ; በብዕዛ፡ የዐነዝሩ፡ (v. ያነዝሩ፡ ) ወይገንዩ፡ ; ; ዐንዘርነ፡ ηὐλήσαμεν .

a)canere^lavel strepere^la, de regina apium, Lud. e Libr. Myst. ( ንህብ፡ ).

b)concentu laudare^laaliquem, , Enc. (si quidem lectio bona est). – Rad^la. Abb^la.: ዐንዘረ፡ ዘ፡ መታ፡

ራዛ

(v. እራዛ፡ ) , nomen avis; fortasse species gallinarum sylvestrium vel agrestium; animalibus gregariis ducem sequentibus adnumerantur ንህብ፡ ወራዛ፡ ወኰራኪ፡ ወቶራት፡ ወአንስርት፡ ወአልህምተ፡ ገዳም፡ ወዘመደ፡ ዓሣት፡ ዘዘዚአሆሙ፡ F.N. 44,2. – : ራዛ፡ (v. እራዛ፡ ) ዘ፡ የበዳ፡ ዶሮ፡ – Isenb. in p. 48: ራዛ፡ „a large white bird, which eats grass-hoppers“.

መስተገብር

(IV, 2), passim መስተጋብር፡ (IV,

3)fem. መስተገብርት፡ ,

1)laboriosus^la, operosus^la, industrius^la: ንህብ፡ መስተገብርት፡ ይእቲ፡ ; ; መስተገብር፡ ውእቱ፡ ዘይትጌበር፡ ዘልፈ፡ F.M. 23,1.

2)operarius^la

a)fabricator^la, opifex^la: ejus parentes erant መስተገብራነ፡ ማህው፡ ; ἐργάται in aedibus aedificandis ; መስተጋብራነ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡

b)agri cultor^la, agricola^la, ; መስተገብራነ፡ ምድር፡ ; ; γηπόνοι

c)mercator^la, negotiator^la: መስተገብራን፡ ἔμποροι ; ; ; ; መስተጋብራን፡

ፅቡስ

debilis^la, infirmus^la: ንህብ፡ በኀይላ፡ ፅብስት፡ ; ; Enc.; εὐάλωτος ; ἀδύνατος ; ፅቡሰ፡ እግር፡ πεπληγμένος τὸ σκέλος ; animo: ፅቡሳነ፡ ኅሊና፡ M.M. f. 29; እስመ፡ ኅሊና፡ ፅቡስ፡ ምኑነ፡ ይትበሀል፡ .

a)segnis^la: ኢትኩን፡ ፅቡሰ፡ በኵሉ፡ ዘገበርከ፡ γίνου ἐντρεχής ; ፅቡሳን፡ νωθροί .

b)remissus^la, lassus^la, languidus^la: ከመ፡ እድ፡ ፅቡስ፡ ወከመ፡ እግር፡ ፅዉስ፡ χεῖρες παρειμέναι ; እደው፡ ፅቡሳን፡ (v. ፅዉሳት፡ ) ; እድ፡ ፅውስት፡ ወእገር፡ ፅቡሳት፡ Platt, at አርትዑ፡ እግረ፡ ፅውስተ፡ ወእደ፡ ፅብስተ፡ – : ፅቡስ፡ ድክቱም፡ (legendum videtur ድኩም፡ ) ብ፡ ደካማ፡ ልምሹሂ፡

ነኣስ አካል

fem. (a. ንኢስ፡ deperdito) parva^la, minor^la: ንህብ፡ እንዘ፡ በአካል፡ ነኣስ፡ Deg.; ነኣስ፡ መርዔት፡ ; in specie: minor aetate^la, i.e. puella^la, adolescentula^la ወለት፡ ነኣስ፡ ; ; ነኣስ፡ ድንግል፡ Org.; Enc. , m. et fem. , አካላት፡

1)id cui ambitus et capacitas vel concretio convenit i.e. corpus^la, statura^la: አሕማር፡ ዘመጠነዝ፡ አካሎን፡ τὰ πλοῖα τηλικαῦτα ὄντα ; ንህብ፡ እንዘ፡ በአካል፡ ነኣስ፡ Deg.; Christus infans ልህቀ፡ በአምጣን፡ ወበአካል፡ hom. Epiph. Cypr. in ; ሶበ፡ ርእየ፡ መኰንን፡ ናእሰ፡ አካሉ፡ ; in specie justa statura^lavel magnitudo^lahominis adulti: ; እስከ፡ ይበጽሕ፡ ወሬዛ፡ ለመጠነ፡ አካል፡ F.N. 24,2; ለእመ፡ ኢበጽሐ፡ አካለ፡ ፍጻሜሃ፡ et ፍጻሜ፡ መጠነ፡ አካል፡ F.N. 24,2. n. 784

2)substantia^la, hypostasis^la, persona^la, de rebus etiam: natura^la; ὑπόστασις ; ; de personis Trinitatis earumve hypostasi: በከመ፡ አብ፡ ህልው፡ በአካሉ፡ ወወልድኒ፡ ከማሁ፡ ὥσπερ ὁ πατὴρ ἐνυπόστατος οὕτω καὶ ὁ υἱός ; ፪ ገጽ፡ በበአካሎሙ፡ δύο πρόσωπα διῃρημένα κατὰ τὴν ὑπόστασιν ; ዘኢየአምን፡ ከመ፡ ውእቱ፡ ( ዘተሰቅለ፡ ) ፩ አካል፡ እም ፫ አካላት፡ Haim. Ab.; አካላቲሁ፡ ( ለእግዚአብሔር፡ ) ዘውእቶሙ፡ አብ፡ ወወልድ፡ ወመንፍስ፡ ቅዱስ፡ ,5; F.M. 27,7; እግዚአብሔር፡ ዘይሤላስ፡ በአካላት፡ ; de hominibus: ሶበ፡ ርእየ፡ አካሎሙ፡ ( als er sie persönlich kennen lernte ) ; de arboribus: ዕፀው፡ ዘይፈሪ፡ ዕሩየኑ፡ ፍሬሁ፡ ይሁብ፤ አኮሁ፡ በበአካሉ፡ ይፈሪ፡

ʾakāl , ʾakālāt
person^en (‘In the literature,gäṣ { ገጽ፡ } and ʾakal { አካል፡ } are used interchangeably to refer to the three persons of the Trinity.’ 13 n. 53)

Cross-references: for መጠነ፡ አካል፡ መጠን፡

ቃህም

et ቅህም፡ ( m. ), et , formicarum^laspecies; μύρμηξ , ተመየጥ፡ ኀበ፡ ቃህም፡ ሀካይ፡ ; ( ቅህም፡ ed ); (nos quum in coelos sublati erimus,) ንሬእዮ፡ ለሰብእ፡ ከመ፡ ቃህም፡ ወዕፄያት፡ μύρμηκας ; ዘጊበ፡ መዛግብት፡ praedicatur de ቃህም፡ sicut ተመይኖ፡ ግብር፡ de ሣሬት፡ Fal. f. 17; Deus ፈጠረ፡ ለቅሀም፡ (sic) ወለአናኳዕ፡ በመትሕተ፡ ምድር፡ ወእንስሳ፡ በመልዕልተ፡ ምድር፡ – Ludolfus hoc vocabulum explicat fucus^la(„ignavum pecus“, quod Virgilius dicit) et huic interpretationi probandae affert ትጋሆሙ፡ ( sedulitas^la) ለዕብስት፡ n. 410 ንህብ፡ ወሀካይ፡ ቃህም፡ Enc.; sed praedicatum ሀካይ፡ cum ትጋህ፡ minime concordat et Sx. Tubing. exhibet ወትግህት፡ ቃህም፡ ; illud ሀካይ፡ e loco perperam intellecto sumtum videtur. – : ቃህም፡ ወሰኳዕት፡ ብ፡ ገብረ፡ ጕንዳን፡ ( ሰኳዕት፡ ). qāhm , qǝhm , ቃሕም፡ qāḥm

Grébaut
ቃህም፡ qāhm fucus^la, pecchione^it, formica^it, frelon^fr, guêpe^fr, fourmi^fr ― ድንጉል፡ frelon^fr; ገብረ፡ ጕንዳን፡ , «sorte de fourmi noire plus grosse et qui ne mord pas l’homme» 781, 863; Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 54.
169

Leslau
ቃህም፡ qāhm , ቅህም፡ qǝhm , (*) ቃሕም፡ qāḥm kind of ant^en, (*) drone^en (for which see 410) 425a

ንህከ

( ነሀከ፡ ) I,1[vicinum est ንእከ፡ נָאַק אָנַח אָנַק gemuit^la; etiam نَهِجَ נָהַג anhelavit^la, gemuit^la] ይንሀክ፡ ,

1)gemere^la. Platt.

2)ingemere^la, suspirare^la, angi^la, de re, በእንተ፡ , ut: ዘኢይደክም፡ ኢይርኅብ፡ ወኢይንህክ፡ በእንተ፡ ሲሳየ፡ ከርሡ፡ ወኢይጸምእ፡ ወኢየኀሥሥ፡ ማየ፡ ለጕርዔሁ፡ M.M. f. 97; እምነ፡ , ut: አልብክሙ፡ ንሂክ፡ እምኔነ፡ Platt; ለ፡ , ut: ኢትንሀኩ፡ ለነ፤ ነሀኩ፡ (Imperat.) ለአማዑትክሙ፡ ; ከርሥየ፡ ንህከት፡ ለትካዘ፡ ዝዓለም፡ M.M. f. 84.

ሐነከ ንእከ ነሀገ

, sine dubio angere^la[ut חָנַח , חָנַךְ , חָנַק , 497 ; 498 ]; vicinum est ኀነቀ፡ , ንህከ፡ , ንእከ፡ q.v. ( ነአከ፡ ) I,1[i.q. ንህከ፡ ] gemere^la: ይንእኩ፡ ዲቤክሙ፡ . i.q. נָהַג egit^lagregem; نَهَجَ incessit^la( etiam ንህከ፡ ). n. 632

ንህየ

I,1[radicis potestas prima in recedendo^lafuisse videtur ( نَأَى , نَاهَ نَوْهٌ ; نَهَى transit. avertit^la, vetuit^la, VIII abstinuit^la; ad^larem distantem i.e. finem pervenit^la; IV missam fecit rem^la, quam quaesierat, عَن ), inde propagatur se recipere^lae laboribus, curis, turbis, sollicitudinibus; vicina ለሀየ፡ لَهِىَ ; cum de quiete corporis non usurpetur, equidem eam ad ኖኀ፡ נוּחַ haud retulerim, quamquam significationes verbi ܢܳܚ ad ንህየ፡ prope accedunt] ይንሀይ፡ recreari^la, se levatum sentire^la, respirare^la, consolationem invenire^la, requiescere^la: ከመ፡ ይንሀዩ፡ ትኩዛን፡ Lit. Joh.; ከመ፡ ትንሀይ፡ ነፍስ፡ እምአበሳሃ፡ Lit. Orth.

ንህየ

መንገል

pars rei conspicua^lavel adversa^la; non usitatur nisi in et st. constr., መንገለ፡ , et praepositionis conjunctionisve vim habet; pronomina suff. per ê^lasibi subjungit ( gramm.§ 166; gramm.§ 167):

A) መነገለ፡

1)versus^la, ad^la, in^la: መንገለ፡ ጽባሕ፡ ; ; ይኔጽር፡ መንገለ፡ ፍኖት፡ ; መንገለ፡ ምድር፡ ; ; ; ; ; ; መንገሌነ፡ ; ይመይጥ፡ እግዚአብሔር፡ ምሕረቶ፡ መንገሌነ፡ ; ; ; ; n. 686aliâs creberrime; ፄወወኒ፡ መንገሌሁ፡ ; feritatem leonum vertit መንገለ፡ የውሀት፡ (in mansuetudinem), Lud.; በቅድሜኪ፡ ወመንገለ፡ ድኅሬኪ፡ Sx. Enc.

2)juxta^la: ኢታቅሞ፡ መንገሌከ፡ ; ; መንገለ፡ ገቦሆሙ፡ .

3)ad^lai.e. quod attinet ad^la( hinsichtlich^de, rücksichtlich^de): መድሎተ፡ ንዋየ፡ ቅድሳት፡ ዘመንገለ፡ ወርቅኒ፡ ወዘመንገለ፡ ብሩር፡ l ; ; ያዕቆብ፡ ጻድቅ፡ መንገለ፡ ሥጋ፡ እኁከ፡ ( dein Bruder dem Fleische nach^de) Cod. Mus. Brit. LIV,7; ዝኒ፡ አኮ፡ ዘመንገለ፡ እግዚአብሔር፡ ዘእነግር፡ κατὰ θεόν ; ዘመንገለ፡ ትስብእቱ፡ , ዘመንገለ፡ መለኮቱ፡ τὸ ἀνθρώπινον , τὸ θεϊκόν

B)Componitur cum aliis praepositionibus

1) በመንገለ፡ (in parte directa ad i.e.) versus^la, juxta^la, praeter^la, ad^la, in^la: በመንገለ፡ ገጽኪ፡ ; በመንገለ፡ የማን፡ ወበመንገለ፡ ፀጋም፡ ; በመንገለ፡ ደወል፡ ; በመንገለ፡ ማእከሉ፡ ; ; .

2) ለመንገለ፡

a)versus^la, ad^la; ለመንገለ፡ መስዕ፡ ; ; ; ; ; ; ; .

b)ad^lai.e. quod attinet ad^la, ( erga^la, apud^la, de^la): ; ; ንለቡ፡ ለመንገለ፡ ክርስቶስ፡ ( wir wollen einsehen in Bezug auf Christus^de),

3) እምነ፡ መንገለ፡ vel እመንገለ፡ a parte^la, ut: Augustus mandavit, ከመ፡ ይጹሩ፡ ሎቱ፡ (Herodi) እክለ፡ እመንገለ፡ የብስ፡ በአግማል፡ ወእመንገለ፡ ባሕር፡ በአሕማር፡

a)versus^la, ad^lavel a^la: እመንገለ፡ አዜብ፡ κατὰ νότου ; ; ; ; .

b)ratione habita^la, quod attinet ad^la, ( a^la, de^la): እኅትየ፡ ይእቲ፡ እመንገለ፡ አቡየ፡ ; ቅሩባኒሁ፡ ለክርስቶስ፡ እመንገለ፡ ሥጋሁ፡ Chrys. ho. 5; እመንገለ፡ ወንጌልሰ፡ κατὰ μὲν τὸ εὐαγγέλιον ; ኢየሐጽጽ፡ እምኔነ፡ እመንገለ፡ ሃይማኖት፡ F.M. 27,8.

4) እንተ፡ መንገለ፡

a)juxta^la, praeter^la, παρά .

b)versus^la ; ; ; .

c)per regionem i.e. per^la ; .

d)circa regionem i.e. circa^la .

5) ኀበ፡ መንገለ፡ versus^la,

Cross-references: Conj.

a) መንገለ፡ (pro መንገለ፡ ዘ፡ ) quo versus^la, quorsum^la: መንገለ፡ ፈለሱ፡ quo transmigraverunt^la ; መንገለ፡ ተግሕሠ፡ Lud. ex ; መንገለ፡ ትፈቅድ፡ ፍና፡ ; etiam: quocumque in loco^la, ut: መንገለ፡ ተክዕወ፡ (ubicumque effusus est), Lud.

b) እመንገለ፡ ዘ፡ ex adverso ejus quod i.e. secus ac^la, ut: ኣአምር፡ ከመ፡ አንተ፡ አሠነይከ፡ ለነ፡ እመንገለ፡ ዘትኄሊ፡ ከመ፡ አንተ፡ አሕሠምከ፡ ለነ፡

ለበወ

I,2( a ልብ፡ )

1)animo percipere^lavel comprehendere^la, intelligere^la, cognovisse^laet perspexisse^la(maxime convenit cum graeco συνιέναι , nonnumquam cum νοεῖν ), rei: ልቡ፡ ጽራኅየ፡ ; ; ምንተ፡ ትሌቡ፡ ዘኢንሌቡ፡ ንሕነ፡ ; መኑ፡ ብእሲ፡ ጠቢብ፡ ዘይሌብዎ፡ ለዝንቱ፡ ; ለቡ፡ ዘርኢከ፡ ; ; ኢይሌብዉ፡ ፍትሐ፡ ; ; ; ; rarius በእንተ፡ ; et ላዕለ፡ ( συνιέναι ἐπί ); ከመ፡ et Indic., vel sententia interrogativa: ; . Saepissime sine objecto: እለ፡ ይሌብዉ፡ γιγνώσκοντες ; ከመ፡ ያእምሩ፡ ወይለብዉ፡ ወይጠይቁ፡ ወይእመኑ : ; ; ; ; ኢትሌብዉ፡ ; ; ዘይሌቡ፡ እምኔከ፡ συνετώτερός σου ; ለብዎ፡ ወአእምሮ፡ σύνεσις καὶ γνῶσις . Cum እምነ፡ compertum habere ex^la, a^la, intelligentem factum esse ex^la ; . – Nonnumquam est sensibus et animo percipere^la, observare^la ( προςνοεῖν እሌብዎ፡ ), ; .

2)animum attendere ad^la, providere^la, prospicere^la, cavere^larei: ለብዉ፡ በነፍሳቲሆሙ፡ cavete vitae!^la ; ንለቡ፡ ገቢረ፡ ዕለተ፡ ፋሲካ፡

labbawa

Grébaut
ለበወ፡ labbawa I,2 ይሌቡ፡ , ይለቡ፡ «intellexit^la» ― ልብ፡ አደረገ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 5.
34

Leslau
ለበወ labbawa possess understanding^en, understand^en, comprehend^en, perceive^en, be clever^en, be mindful^en, devise^en, take heed^en, beware^en 306a

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose