Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

A): m. ዘ፡ , fem. እንተ፡ , እለ፡ qui^la, quae^la, quod^la.

1)De constructione hujus pronominis ( gramm.§ 201; § 202).

a)Formae pronominis secundum numeros et genera variantur, ut: ኢየሱስ፡ ዘተብህለ፡ ክርስቶስ፡ ; ምድር፡ እንተ፡ ኢኮነት፡ እንቲአከ፡ ; ; ; አጥባት፡ እለ፡ ኢሐፀና፡ ; ቢጾሙ፡ እለ፡ ውስተ፡ ካልእ፡ ሐመር፡ ; sed ubicumque nomen, ad quod referatur, praemissum est, ዘ፡ simplex (tamquam nota relationis generalis) sufficere potest, ut: አንስትያ፡ ዘኀረዩ፡ (quas) ; አባግዕ፡ ዘአልቦ፡ ኖላዌ፡ ; . (De እንተ፡ qui^lapro ዘ፡ vid. infra sub B,2).

b)Pronomen relativum in Accusativo positum esse, aut e contextu subintelligitur, ut: ቃል፡ ዘይቤሎሙ፡ ; ዐጸደ፡ ወይን፡ ዘወሀቦ፡ ለዮሴፍ፡ ; ; aut pronomine sive verbo sive notae Accusativi suffixo notatur: እብን፡ እንተ፡ መነንዋ፡ ; አሕዛብ፡ እለ፡ አውፅኦሙ፡ ; አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ . Genitivus pronomine ei nomini, a quo Genitivus pendet, suffixo notatur, ut: አመት፡ እንተ፡ ስማ፡ አጋር፡ ancilla^la(quae nomen ejus i.e.) cujus nomen Agar^la ; ሕዝብ፡ እለ፡ ኢትሰምዕ፡ ነገሮሙ፡ . Praepositiones pronomini relativo

α)vel (sicut in aliis linguis Semiticis) postponuntur eaeque pronomine suffixo (ad idem nomen ad quod refertur relato) munitae: ምድር፡ እንተ፡ ውስቴታ፡ ነበረ፡ terra^la(quae in ea i.e.) in qua habitaverat^la ; ; ; ዘመጻእኪ፡ ኀቤሁ፡ ad quem venisti^la .

β)vel (quamquam rarius) praemittuntur: ወኵሉ፡ ውስተ፡ ዘወድቀ፡ በድኖሙ፡ καὶ πᾶν ἐφ᾽ ὃ ἂν ἐπιπέσῃ ; በኵሉ፡ በዘአመከሮ፡ ; ሰይፍ፡ በዘይቀትለነ፡ ; ; ; ; ; ; ; ጽንዕ፡ በዘ፡ ይትዌከሉ፡ ረሲዓን፡ ; ; ; ; ; .

γ)denique et praemittuntur et suffixo munitae postponuntur: በዘቦቱ፡ ; ; ; ; ; . – Pronomini relativo, ubi ratione modo dicta complementum pronominis suffixi adjectum est, passim ለ፡ praefigitur, quo illud pronomen suff. ad referendum esse significetur: ለእለ፡ ውስቴቶሙ፡ ሀሎከ፡ ἐν οἷς σὺ εἶ ; ወቦ፡ ለዘወሀቦ፡ et erat cui dedit^la ; አልቦ፡ ለዘየኀፍሮ፡ nemo est quem vereatur^la(ne interpreteris: nemo est qui eum vereatur^la)

c)Praepositiones longiores quae secundum legem sub b,β dictam praeponendae erant, pronomini relativo postponere licet: ዘእምነ፡ (pro እምነ፡ ዘ፡ ) ; ; እለ፡ እምኀበ፡ ; እንተ፡ ኀበ፡ ; ዘኀበ፡ ; ; n. 1030 ዘእምአመ፡ .

d)nonnumquam in Accusativo loci et temporis, ponitur: መካን፡ እንተ፡ ὁ τόπος ἐν ᾧ ; ፭ ዓመት፡ ዘ፡ ἐν οἷς ; ; . . ; .

e)Enunciationem relativam ei nomini, cui apposita est, postponere non necesse est sed etiam praemittere licet, ut: ኢትእርዩ፡ ዘወድቀ፡ እክለ፡ . ; ; . Nec raro illud nomen attractione in enunciationem relativam transmittitur: ዛቲ፡ ይእቲ፡ ዳግሚትየ፡ ዘጸሐፍኩ፡ መጽሐፈ፡ (pro መጽሐፍ፡ ) ; ; ; ; ; ; (plura gramm.§ 201).

2)De significatione pronominis.

a), ubi nomen ad quod referatur non memoratum est exponitur

α)is qui^la, ejus qui^la, ei qui^laal.: ብፁዓን፡ እለ፡ ይላሕዉ፡ beati ii qui lugent^la ; ምንተ፡ እረግም፡ ዘእግዚአብሔር፡ ኢረገመ፡ (eum quem) ; ደመ፡ ዘቀተለ፡ (ejus qui) ; ዕሤተ፡ እንተ፡ ገበርኩ፡ ሠናይተ፡ praemium ejus quod feci boni ; ዘእለ፡ eorum qui^la ; ለእለ፡ ይፈቅዱ፡ ይትፈወሱ፡ አሕየዎሙ፡ (eos qui) ; ምስለ፡ እለ፡ ሞቱ፡ (cum iis qui mortui sunt) ; እእሪ፡ እክለ፡ ኀበ፡ እለ፡ ረከብኩ፡ ሞገሰ፡ (apud eos apud quos) .

β)quicumque^la, quisquis^la, ; ; ; ; ; ; ; , al.; ( ዘኮነ፡ col. 864); በዘፈቀድከ፡ ኰንን፡ ኪያየ፡ (quocumque modo volueris) ; et duplicatum ዘዘ፡ . At plerumque ኵሉ፡ ዘ፡ , ut: ኵሉ፡ ዘታሕተ፡ ሰማይ፡ ; ኵልክሙ፡ እለ፡ πάντες ὅσοι ; ; al. crebro.

γ)si quis^la: ዘርኢከ፡ እምውስቴቶሙ፡ ጠቢበ፡ ትልዎ፡ τίς σοφός ; αὐτῷ προσκολλήθητι ; ዘኪያሃ፡ አፍቀረ፡ አፍቀረ፡ ሕይወቶ፡ ; ; .

δ)qualis^la: እመ፡ ትገብር፡ ሠናየ፡ አእምር፡ ለዘ፡ ትገብር፡ τίνι ; ምንዳቤ፡ ዘኢኮነ፡ እምቅድመ፡ ዓለም οἵα ; mos ዘኢኮነ፡ እምቅድመዝ፡ Org.

ε)de ለእለ፡ quot^la, quotcumque^la ለለ፡ col. 25.

b) ዘ፡ crebro pronomine Latinorum neutro exponendum est: አልቦሙ፡ ዘይበልዑ፡ non habebant quod ederent ; ; ; ; al.; rarius እንተ፡ pro neutro usurpatur, ut: አድኅነኒ፡ እምእንተ፡ እፈርህ፡ ῥῦσαί με ἐκ τοῦ φόβου μου apocr.

c) ዘሂ፡ – ዘሂ፡ alius^la– alius^la ; ; ; ናሁ፡ እለሂ፡ – ወእለሃ፡ .

d)de ቦ፡ ዘ፡ vel ቦ፡ እለ፡ quidam^la, et^la ቦዘ፡ – ቦዘ፡ alius – alius^la ቦ፡ col. 481.

e)de አልቦ፡ ዘ፡ nullus^la, nihil^la አልቦ፡ col. 717.

f)de ከመዘ፡ quasi^la, tamquam^laet ዘከመ፡ sicut^la ከመ፡ col. 827.

g) ወዝኒ፡ ዘ፡ ; ; et plerumque ወዘ፡ quod autem ad id attinet quod^la ; ወዘኒ፡ ይቤ፡ ; ; ወዘሰ፡ ነገረ፡ ሞት፡ quod autem ad mortem attinet^la .

B)Conj.

1) ዘ፡

a)quod^la( daß^de)

α)ad complendam et exponendam notionem antea brevius significatam: ምንትኑ፡ ውእቱ፡ ዝንቱ፡ ዘአፍጠንከ፡ ረኪበ፡ ; ; ; . ; ; ; ; ; .

β)post interrogationem, ubi causa interrogationis exponitur: ምንተ፡ ኮንከ፡ ዘተማሕፀንከ፡ በምሥዋዕ፡ τί γέγονέ σοι ὅτι πέφευγας ; ; ; . ; .

γ)eo quod^la: አሕየውኪ፡ ነፍሰኪ፡ ዘአፍጠንኪ፡ ወሪደ፡ σπεύσασα .

δ)post verba impersonalia: ኢአከለክሙኑ፡ ዘረዐይክሙ፡ ; ; ምንተ፡ ይበቊዐነ፡ ዘነሐዩ፡ ; ; ; ደለወኒ፡ ዘአሕመምከኒ፡ ; ይመስለክሙኑ፡ ዘሐሰተ፡ ይብል፡ ; Dan. apocr. 13,6; ; ; n. 1031 ; .

ε)quod^la, quia^la: ነስሐ፡ እግዚአብሔር፡ ዘአንገሦ፡ ; ኣአኵተከ፡ ዘኢረሰይከኒ፡ ; ሴልየ፡ ዘርሕቀ፡ .

ζ)Ubi enunciationis pars quaedam cum negatione emphatice praemissa est, ejus praedicatum ope conjunctionis ዘ፡ adjicere amant: non est quod^la, ut: ኢኮነ፡ እንበይነ፡ ዝሙት፡ ዘእነሥኣ፡ ; አኮ፡ በኅብስት፡ ክመ፡ ዘየሐዩ፡ ሰብእ፡ ; ; ; nec non: አኮ፡ ዘሞተት፡ (non est quod i.e.) nequaquam mortua est^la ; ; et አልቦ፡ ዘትትጋአዙ፡ በፍኖት፡ .

η) ቦ፡ ዘ፡ vel ቦኑ፡ ዘ፡ num est quod?^la ; ; ; ( ቦ፡ col. 482) et አልቦኑ፡ ዘ፡ nonne est quod?^la .

θ) እፎ፡ ዘ፡ quomodo est quod^lasub. እፎ፡ col. 807.

ι) ሕቀ፡ ክመ፡ ዘእም፡ haud multum abfuit quin^la ሕቀ፡ col. 98.

b)cum^la, si^la, ; .

2) እንተ፡ a poëtis pro ዘ፡ usurpatur: quod^la, ut: ሰላም፡ ለከ፡ እንተ፡ ነበርከ፡ ዕቁደ፡ ; ሰላም፡ ለበርኳስስ፡ ከመ፡ ያርኁ፡ ወይዕጹ፤ እንተ፡ አድምዐ፡ ሢመተ፡ ለእግዚአብሔር፡ ውስተ፡ አንቀጹ፡ ; ሰላም፡ ለዩሐንስ፡ ወአቡቂር፤ እንተ፡ ነበሩ፡ ኅቡአ፡ በእለ፡ እስክንድርያ፡ ሀገር፤ ; ሰላም፡ ለአቃርዮስ፡ እንተ፡ ደለዎ፡ ርእይ፤ ; al. creberrime. Sed aliis in locis pro masc. ዘ፡ usurpatum videtur ( Lud. in 363), ut: ሰላም፡ እብል፡ ለብእሲ፡ ምእመን፤ እንተ፡ ይሰመይ፡ ጎልያን፡ ; ( ሰላም፡ ) ለረድአ፡ ጳውሎስ፡ ቲቶ፡ እንተ፡ አፍቀሮ፡ (sc. Paulus) ; al. ( እንተ፡ duarum syllabarum poëta maluit quam ዘ፡ monosyllabum. Si quis እንተ፡ idem quod እንዘ፡ esse putaverit, opponendum videtur, quod nulla ratio conspicua est, cur poëta እንዘ፡ uti noluerit).

3) ዘ፡ cum praepositionibus compositum,

a) በዘ፡

α)cum^la, dum^la: ወለደት፡ሎቱ፡ወልደ፡በዘረሥአ፡ ; ; ; ; quamvis^la .

β)ut^la( quo^la), sive consecutivum sive finale, plerumque : ( ὥστε ); ለምንት፡ ትትናገር፡ በዘ፡ ይሰምዑ፡ ሕዝብ፡ ; በዘ፡ ይረክበክሙ፡ እኩይ፡ τοῦ κακῶς εἶναι ὑμῖν ; ገብሩ፡ በዘ፡ ያምዕዑኒ፡ ; በዘ፡ ይትናዘዙ፡ εἰς παράκλησιν ; ; እሁቦሙ፡ ልበ፡ በዘ፡ ያአምሩኒ፡ τοῦ εἰδέναι ; ; ; ; ; ; ; ; ; rarius , ut .

γ)pro eo quod^la, .

b) እምዘ፡

α)ex quo^la(tempore): እምዘ፡ ተወልደ፡ ; እምዘ፡ ተፄወውነ፡ ; .

β)postquam^la, ( ubi^la, quum^la): እምዘ፡ ጌሠ፡ ; ; ; . ; ; ; ; ; , al.

α) በእንተ፡ ዘ፡ pro eo quod^lavel propterea quod^la ; ; ; .

β) ህየንተ፡ ዘ፡ loco ejus quod^la( cum^la) ;

γ) እንበይነ፡ ዘ፡ ideo quod^la

እለ፡ ʾǝlla associative referring to ‘X and his associates/followers’ መዓልተ፡ ይውዕል፡ እንዘ፡ ይሴአል፡ መጻሕፍተ፡ እምነ፡ ማእምራን፡ እለ፡ አባ፡ ሠርፀ፡ ድንግል፡ ላዕሌሆሙ፡ ሰላም፡ ‘Seine Tage verbrachte er damit, die Gelehrten, wie den Abba Śarṣa-Dengel und andere — das Heil sei über ihnen — nach den Schriften zu befragen^de’ 6 l. 4-6 (ed.) , 6 l. 9-11 (tr.) (‘Äth. ella . Hier nicht als Plural des Relativpronomens zu deuten (+ PN = die Leute des PN; übersetzt »os familiares«) sondern als Pluralmorphem vor Eigennamen mit der Bedeutung »Leute wie z.B. PN und Genossen; vgl. 3 l. 22, 28 (ed.) , 5 l. 27; 6 l. 4 (Ḥamalmāl et ses compagnons«).’ 6 n. 16 )

ሰይል

et interj. [vicina: ወይል፡ , ወይሌ፡ , አሌ፡ ]

1)malum magnum^la, malum lamentationis^la: ይረክቦሙ፡ እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ደይን፡ ወሰይል፡ ; ይረክብ፡ ሰይለ፡ ; አመ፡ አደንገጸከ፡ ሞት፡ ወሰዓተ፡ ሰይል፡ Enc.

2)vae!^la ስይልየ፡ vel ሴልየ፡ ዘርሕቀ፡ ማኅደርየ፡ οἴμοι ὅτι . – : ሰይልየ፡ ዘ፡ ወይኔ፡ ኀጢአት፡ ወሐዘንሂ፡ ይትበሀል።

ሴሎም

Silo.

ሴሐ

, cui illustrandae comparaveris سَحَّ effudit^la; defluxit^la(e loco superiore); سَاحَ et سَاعَ med. i fluxit^la, ܫܳܚ liquefactus est^la.

ሰሜን

(forma antiquior ሴሜን፡ , passim ut in ) , תֵּימָן ܬܰܝܡܢܳܐ ٱلْتَّيْمَنُ (de transitu literae ተ in ሰ cfr. ሱራፊን፡ i.e. תְּרָפִים )

2)m. auster^la, ventus meridialis^la .

3)At Abyssinis recentioris aetatis genuina vocis significatio in contrariam abiit: septentrio^la, et vice versa significationem vocis ደቡብ፡ septentrio^la, illi oppositae, in contrariam meridies^laconverterunt, (similem confusionis labem etiam ad vocabulum መስዕ፡ serpisse in annot. ad ). Quam miram significationum permutationem gentibus meridionalis Abyssinae Amharice n. 335loquentibus primis in morem venisse et inde exortam esse, quod ሰሜን፡ voce montes Abyssinae Semên ( ስሜን፡ , olim etiam ሰሜን፡ , ut ) significari opinati essent, equidem in Göttinger p. 1906 demonstrare conatus sum. Exempla hujus confusionis: ; ; ; in libris recentioribus creberrime voci ደቡብ፡ , ut ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al., et voci መስዕ፡ substituitur, ut ; al.

ሴም

Sem. sem (personal name); ሤም፡ śem 6 n. 24, 194b l. 14, 103a l. 24, 109b l. 13 (ed.) ; ስም፡ sǝm 31 n. 24 (ed.)

ተባረከ

III,3

1)laudari^la, celebrari^la: ይትባረክ፡ እግዚአብሔር፡ εὐλογητὸς Κύριος ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

2)benedicere sibi^lavel sibi invicem^la(reflex. et recipr.), benedictionem petere^lavel accipere^la( ): ይትባረኩ፡ ቦቱ፡ አሕዛበ፡ ምድር፡ ; ተባረኩ፡ በበይናቲሆሙ፡ ; እምነ፡ ejus, a quo quis benedictionem petit et accipit: ተባረከ፡ እምኔሆሙ፡ ; ; Abraham ሰገደ፡ ሎቱ፡ (Melchisedeco) ወተባረከ፡ እምኔሁ፡ ; ሖረ፡ ሀገረ፡ ኢየሩሳሌም፡ ወተባረከ፡ እምካናት፡ ቅዱሳት፡ ; vel በኀበ፡ , ut: ሴም፡ ተባረከ፡ በኀበ፡ ኖኅ፡

3)benedictione consecrari^la ( ἁγιαθήτωσαν ).

4)benedici^lai.e. fortunari^la, prosperari^la, ; ; በ፡ ; ; ; ተባረኩ፡ በውሉዶሙ፡ ; በእንተ፡ ; ; .

ሴሪኒስ

ሴርኔስ፡ σειρῆνες sirenes^la ; አዋልደ፡ ሲርኖን፡ ሴሪኖን፡ ሴረኖን፡ θυγατέρες σειρήνων .

ሴረየ

ዘ፡ አለለ፡ R.A. (at vid. ሤረየ፡ col. 263).

ሤረየ

quadril. I, rarius ሠረየ፡ tril. [nescio an comparare liceat شَوْرٌ et شِيَارٌ forma, pulchritudo, ornatus^la, سَبْرٌ forma, pulchritudo, color^la] pulchrum reddere, fucare^la, colorare^la, colore inficere^la: ቀብኦ፡ በሀጕሬ፡ ወሤረየ፡ ወአቅየሐይሐ፡ (sic) ሕብሮ፡ φύκει ἐρυθήνας χρόαν αὐτοῦ ; ለእመ፡ ተዐገለ፡ ልብሰ፡ ጸዐዳ፡ ወሤረዮ፡ F.N. 35; ፀምር፡ ዘተጠምዐ፡ በሤርዮ፡ M.M. f. 115; { ሠርዮ፡ color tinctorius^la, Cyr. ad ተጠምዐ፡ }. – : ይሠርያ፡ ዘ፡ ይጠልቅ። śeraya

Grébaut
ሤረየ፡ śeraya , quadrl. I, ይሤሪ፡ «teindre^fr» ― አለለ፡ , ቀለም፡ አገባ፡ Ms. BNFabb217, fol. 51v.
128

Leslau
ሤረየ፡ śeraya I (, , ), ሴረየ፡ seraya () dye^en, paint^en, dip^en, smear with blood^en, stain^en, soil^en, tinge^en 536b

ሴሮሕ

seroḥ (personal name) Serug^de 6b l.15 (ed.) ; ሴሮኅ፡ seroḫ , ሴሩኅ፡ seruḫ 6 n.42 (ed.)

ሴሪኒስ

ሴርኔስ፡ σειρῆνες sirenes^la ; አዋልደ፡ ሲርኖን፡ ሴሪኖን፡ ሴረኖን፡ θυγατέρες σειρήνων .

ሴሪኒስ

ሴርኔስ፡ σειρῆνες sirenes^la ; አዋልደ፡ ሲርኖን፡ ሴሪኖን፡ ሴረኖን፡ θυγατέρες σειρήνων .

ሴሬቅ

ሤሬቅ፡

ሴሬኒስሮስ

infra sub ብድዮስ፡

ብድዮስ

; ሴሬኒስሮስ፡ ወብድዮስ፡ ዘ፡ ድርጭት፡ V.A.

ሴሪኒስ

ሴርኔስ፡ σειρῆνες sirenes^la ; አዋልደ፡ ሲርኖን፡ ሴሪኖን፡ ሴረኖን፡ θυγατέρες σειρήνων .

ሴሮሕ

seroḥ (personal name) Serug^de 6b l.15 (ed.) ; ሴሮኅ፡ seroḫ , ሴሩኅ፡ seruḫ 6 n.42 (ed.)

ሴሮሕ

seroḥ (personal name) Serug^de 6b l.15 (ed.) ; ሴሮኅ፡ seroḫ , ሴሩኅ፡ seruḫ 6 n.42 (ed.)

ሰሰን

, ሶሰን፡ , ሶስኔ፡ , ሰስን፡ , ስሰን፡ , secundum Ludolfum lascivia^la, salacitas^la(cui interpretationi convenit amh. ሴሰኛ፡ light-minded^la, wanton^la, frivolons^la, lascivious^la, Isenb. p. 55): ኀጢአት፡ ሰሰን፡ እኪት፡ ይእቲ፡ (ubi Graecus habet: ἁμαρτία οἰώνισμά ἐστιν ) ;

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose