Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

, fem. , ( כְּנִישָׁה כְּנִיסָה كَنِيسَةٌ ) congregatio^la, coetus congregatus^la: ሰላም፡ ለጉባኤክሙ፡ ውስተ፡ አሐቲ፡ ከኒሳ፡ synodo vestrae in una congregatione^la(non: in unum templum, Lud.) Enc.; Enc. kanisā አወፈየቶ፡ ይእስር፡ ወይፍታሕ፡ አብሐቶ፡ ላዕለ፡ ከኒሳ፡ አስለጠ[sopra ነ]ቶ፡ ወአበ፡ ብዙኃን፡ ‘gli concesse di legare e di sciogliere, gli conferì autorità sopra la congregazione, lo rese padre di molti,^it’ 65 l. 5–6 (ed.), 55 l. 26–28 (tr.)

አያይ

1)aequalis^la, par^la, socius^la: ሰላም፡ ለጎርጎርዮስ፡ ወለአብድራጦስ፡ አያዩ፡ Enc.;

2)similitudo^la, species^la, imago^la: Athanasius ኮነ፡ ሐዋርያዌ፡ በኵሉ፡ አያዩ፡ Enc.; ወቦ፡ ላዕሌሁ፡ ዘሕብረ፡ በረድ፡ አያየ፡ Enc.; ተወለጠ፡ አያዩ፡ Enc. — Voc.^laAe.^la: አያይ፡ ዘ፡ አምሳል፡

ጕርዔ

(passim ጉርዔ፡ ) m. , rarius fem. (ut ), ጐራዒት፡ [ גָּרוֹן גַּרְגְּרוֹת ܓܰܓܰܪܬܳܐ , جِرِّيَّةٌ ; جَرْجَرَ et غَرْغَرَ ] guttur^la, gula^la, fauces^la, λάρυγξ et φάρυγξ , ሚጢ፡ ጕርዔኪ፡ እምነ፡ ጽምእ፡ ; ጥዑም፡ ለጕርዔየ፡ ; ጕርዔ፡ እክለ፡ ይጥዕም፡ ; ; ; ጕርዔ፡ ይፈልጦ፡ ለኵሉ፡ ጣዕመ፡ እክል፡ ; ; ይጠግዕ፡ ልሳኖሙ፡ በጉርዔሆሙ፡ ; ; ; ስሕከ፡ ጕርዔሁ፡ ; ሰላም፡ ለጕርዔኪ፡ I ; ጕርዔየ፡ ይነብብ፡ ; ; ; ኢታርኁ፡ ጕርዔከ፡ ; ኢትክሉ፡ ነቢበ፡ በጕርዔክሙ፡ ; ; ጐራዒት፡ (etiam pro usurpatum, sicut fauces^la) ; ; ; ; ; ; መተረ፡ ጕርዔ፡ Enc. – : ጕርዔ፡ ዘ፡ ጉረሮ፡ ( ጉሮሮ፡ ). n. 1157

ጸዋት

corruptum videtur e ጸዋትው፡ genera^la, species^la: ሰላም፡ ለጕርዔኪ፡ ሠናይ፡ ወአዳም፡ እንተ፡ ይትፈለጥ፡ ቦቱ፡ ጸዋተ፡ ወመሪር፡ (legas ጸዋትወ፡ መሪር፡ ወጣዕም፡ I

መድበል

coetus^la, chorus^la, conventus^la, concilium^la: መድበለ፡ ማኅበር፡ χοροὶ τῶν παρεμβολῶν ; ecclesia Christiana est መድበለ፡ ማኅበር፡ ; መድበለ፡ ቅዱሳን፡ አኀው፡ Enc.; ἐν τῇ μεσοπεντηκοστῇ አዘዙ፡ ( መምህራን፡ ) ይግበሩ፡ መድበለ፡ Sx. Enc.; i.q. globus^lasociorum, ut: ለእለ፡ ምስሌሁ፡ መድበለ፡ ; ሰላም፡ ለጰንጠሌዎን፡ መድበሉ፤ ፶ አምኣት፡ ወ፷ እለ፡ ተጋደሉ፡ Enc. — : ጉባኤ፡ እንግልጋ፡ መድበል፡ ማኅበር፡ ብ፡ ዱለት። madbal

Grébaut
መደበል፡ madbal «assemblée^fr, lieu de l’assemblée^fr» ― መከማቻ፡ Ms. BNFabb217, fol. 46v.
113

Leslau
መደበል madbal assembly^en, assemblage^en, gathering^en, collection^en, crowd^en, chorus^en 120b

ተጠብጠበ

III,1flagellari^la: ሰላም፡ ለጳውሎስ፡ ቅሡፈ፡ ዘባን፡ ወገቦ፤ በመኃትወ፡ ነድ፡ ወተጠብጥቦ፡ Enc.

ተጳጰሰ

vel ተጰጰሰ፡ III (sec. Lud.: ተጳጳሰ፡ ) papam^lai.e. metropolitam^lavel patriarcham^laconstitui^la: እስከ፡ ተኀርየ፡ ለተጰጵሶ፡ (sc. Alexandriae) ; Enc. (ubi Lud. ተጳጳሶ፡ , Sx. Tubing. ተጰጵሶ፡ habet); ሰላም፡ ለጳውሎስ፡ በቍስጥንጥንያ፡ ዘተጰጰሰ፡ (Lud.: ዘተጳጳሰ፡ ) Enc. (Lud.: 6).

ባህድ

dubium; Ludolfum nomen diei jejunii, quod observatur in vigilia Epiphaniorum, ut: ሰላም፡ ለጾመ፡ ዕለት፡ ዋሕድ፤ ዘስሙ፡ ባህድ፡ ; etiam p. 430. At Sx. Tubing. exhibet ዘስሙ፡ ገሃድ፡ , quod melius quadrat.

ተነቅበ

III,1disjungi^la, se exsolvere^la: ሰላም፡ ለፀአተ፡ n. 646 ነፍስኪ፡ በመዐዛ፡ ክርስቶስ፡ ዘተነቅበ፤ መሰንቆ፡ ማሕሌት፡ ሐዋዝ፡ ከመ፡ ያሰርር፡ አልባበ፤ ሐራ፡ ሰማይ፡ ብዙኃን፡ እለ፡ አልቦሙ፡ ሐሳበ፡ እንዘ፡ ይዜምሩ፡ Enc. : ተነቅበ፡ ዘ፡ ተለየ፡

ዴር

sine dubio i.q. ܕܰܝܪܳܐ دَيْرٌ monasterium^la, sacellum^la: ሰላም፡ ለፍልሰተ፡ ሥጋከ፡ እንዘ፡ ያስተርኢ፡ ንፍቀ፡ ዝኅር፤ መትሕተ፡ ፵ ጽብን፡ ዘታቦተ፡ ኪዳን፡ አሥጋር፤ ኀበ፡ ተሐንጸ፡ ተከዚር፡ ወኀበ፡ ተሣረረ፡ ዴር፤ ዮሴፍ፡ ፍትወ፡ ሥን፡ በምልአ፡ ሰማያት፡ ወምድር፤ Enc. (Lud. interpretatus est paries^la).

ፍልሰት

et migratio^la

a)peregrinatio^la: ምድረ፡ ፍልሰትከ፡ ;

b)exsilium^la: እሬስያ፡ ለኢየሩሳሌም፡ ለፍልሰት፡ ; ; እለ፡ ኢወፅኡ፡ ውስተ፡ ፍልሰት፡ vers. alt.; እስከ፡ አመ፡ ፍልሰት፡ ; ; .

c)transitio^la: ፍልሰተ፡ ህርቃኖስ፡ ኀበ፡ ሰዱቃዊያን፡

d)decessus^laex hac vita, obitus^la: ሶበ፡ በጽሐ፡ ጊዜ፡ ፍልሰትከ፡ እምዝንቱ፡ ዓለም፡ ; ; ጊዜ፡ ፍልሰቱ፡ ; ፍልሰት፡ እምሥጋ፡ ;

e)assumtio^la, Mariae: ሰላም፡ ለፍልሰተ፡ ሥጋኪ፡ ኀበ፡ መካነ፡ ሕይወት፡ I ; ; ; Lud. Comm. hist.p. 303 n. 10; ፍልሰተ፡ ኤልያስ፡ in coelum, Lud.

f)translatio^lacorporis, ossium, reliquiarum Sanctorum, ut: ፍልሰተ፡ ሥጋሁ፡ ለቅዱስ፡ አልዐዛር፡ ; ; Sx. ; ; ፍልሰተ፡ ሥጋሁ፡ ለመቃርስ፡ ኀበ፡ ገዳመ፡ አስቄጥስ፡ al.

g)mobilitas^la, mutabilitas^la, inconstantia^la: ለእመ፡ ሞእከ፡ ፍልሰተ፡ ኅሊናት፡ ; ኢፍልሰተ፡ (constantia) ኅሊና፡

ተሐንጸ

III,1et

b)inaedificari^la, obstrui^la ተሐንጸ፡ ዐውድየ፡ κύκλῳ περιῳκοδόμημαι .

c)restitui^la, instaurari^la ; ; ; ; .

d)de hominibus: superaedificari^la: ተሐነጽክሙ፡ ዲበ፡ መሠረተ፡ ሐዋርያት፡ . .

2)statui^la, stabiliri^la, confirmari^la: ለክሙ፡ ተሠርዐ፡ ወተሐንጸ፡ ትፍሥሕት፡ ; ሰላም፡ በዘይትሐነጽ፡ ቢጽነ፡ ; recipr. n. 111

ሰላም

, m. et fem. (ut ; ; ), [ ܫܠܳܡ שָׁלוֹם سَلَامٌ ]

1)incolumitas^la, salus^la ; ; ሑር፡ በሰላም፡ ; በሰላም፡ የሐውር፡ ወበሰላም፡ ይትመየጥ፡ ; ; 2 reg. 3,24; ይዜንዎ፡ በእንተ፡ ሰላም፡ ; ; ከመ፡ ያእምር፡ ሰላሞሙ፡ ut cognosceret, quomodo valerent^la

2)pax^la( εἰρήνη ), quatenus est cum concordia^laet securitas^la, tum salus^laet felicitas^la, omnis generis bona ad bene et beate vivendum necessaria complectens, secundum usum loquendi biblicum.

a)sensu proprio: ገብረ፡ ምስሌሆሙ፡ ሰላመ፡ ; ; ; ; ንግበር፡ ሎቱ፡ ሰላመ፡ ; ፈነዉ፡ መልእክተ፡ በቃለ፡ ሰላም፡ ; ይኩን፡ ሰላም፡ ማእከሌነ፡ ; ; ; ትጼውዕዎሙ፡ በሰላም፡ ; ; ለሰላም፡ ; ፈነዉ፡ ኀበ፡ ጢጦስ፡ ይኅሥሡ፡ ሰላመ፡ እምኔሁ፡ ; ሰብአ፡ ሰላም፡ pacis amatores^la ; ዕደወ፡ ሰላምከ፡ ἄνδρες εἰρηνικοί σου ; ; ሰላመ፡ ይትናገሩኒ፡ ; ; ምክረ፡ ሰላም፡ βουλὴ εἰρηνική ; ይጸልኡ፡ ሰላመ፡ ; ; ; ገባርያነ፡ ሰላም፡ εἰρηνοποιοί pacifici^la .

b)sensu biblico: ; ; ; ብዙኅ፡ ሰላመ፡ ደቂቅኪ፡ ; ሰላም፡ በዲበ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ንርከብ፡ ሰላመ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ; ; ; ; n. 323 ; .

3)salus^lai.e. salutatio^la: ሰላም፡ ለከ፡ salus tibi! salve!^lacreberrime, ut in singulis Encomiorum Synaxarii strophis; ላዕሌሁ፡ ሰላም፡ (in commemoratione nominum Sanctorum) al.; ሰላመ፡ ገብርኤል፡ salutatio Gabrielis^la( Ave^la ) 33. 203; (ritu ordinationis absoluto) ያቅርቡ፡ ኵሉ፡ ሰላመ፡ ሎቱ፡ ( ለጳጳስ፡ ) ; አትልዎ፡ ሰላም፡ sequi facere salutem^laLud. ex

ተሐራሚ

( III,2): qui sibi interdicit re^lapec. religionis causa, abstinens^la: መነኮሳት፡ ተሐራምያን፡ ; ; taḥarāmi , ተሐራምያን፡ taḥarāmǝyān

Grébaut
ተሐራሚ፡ taḥarāmi , ተሐራምያን፡ taḥarāmǝyān «nazaraeus^la, abstinens^la» ― ናዝራዊ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 11.
46
ተሐራሚ፡ taḥarāmi «abstinent^fr, pénitent^fr»
ሰላም፡ ባሰዲ፡ ወኮስላስ፡ ወአርዳማ፡ ፫።
ሙሴ፡ ወዕሤ፡ ወለልኪኖስ፡ እኅወ፡ እሙንቱ።
ወኮትላስ፡ ካልእ፡ ተውሳከ፡ እልክቱ።
በእደ፡ ስኩራን፡ ተሐራምያን፡ ፯ቱ።
46–47

Leslau
ተሐራሚ taḥarāmi bereaved^en, who abstains^en, who keeps away^en (from something) 242b

ብዙኅ

et multus^la: ; ; ብዙኅ፡ ብዕልየ፡ ; ብዙኅ፡ ማያት፡ ; ; ብዙኅ፡ ሰብእ፡ ; ; ብዙኅ፡ አሕዛብ፡ ; ብዙኅ፡ ውሉድ፡ ; ዘብዙኅ፡ እገሪሁ፡ ; ዕንቍ፡ ዘብዙኅ፡ ሤጡ፡ ; ዝንቱ፡ ብዙኅ፡ ተኀሥሦ፡ ; ሰላም፡ ብዙኅ፡ ; ብዙኅ፡ ጽልመት፡ ; ብዙኅ፡ ትዕቢት፡ ; ብዙኅ፡ መከራ፡ ; ; ; 1 ; ብዙኅ፡ መዋዕል፡ ; ; ብዙኃት፡ አዋልድ፡ ; ; ብዙኃን፡ አዕርክት፡ ; ; ብዙኃነ፡ ኄራነ፡ አሕመሞሙ፡ ተሐብዮ፡ ; ; ለብዙኃን፡ ቀተሎሙ፡ ሐዘን፡ ; ; ; ; ; ብዙኃን፡ እምውሉደ፡ ግብጽ፡ ; ; crebro , ut ብዙኃን፡ እለ፡ ጸላእኩ፡ ; ; ብዙኃን፡ እለ፡ ፈቀድዋ፡ ; .

a)de tempore: longus^la ; እምዘመን፡ ብዙኅ፡ .

b)in positum: ብዙኀ፡ ምሕረት፡ multus misericordiae^lai.e. multae misericordiae^la ; ; ; ብዙኀ፡ ጥበብ፡ πολὺς ἐν φρονήσει ; ሀገር፡ ብዝኅተ፡ ሰብእ፡ πολυάνδριον .

c)crebro neutraliter ብዙኅ፡ multum^la: ብዙኀ፡ ሐዘን፡ multum tristitiae^la ; ; ; ብዙኀ፡ ዘከመዝ፡ ዘርእየት፡ ዐይንየ፡ ; ; ቦዘይሠይጥ፡ ብዙኀ፡ በኅዳጥ፡ ; ; .

d)passim et ብዙኅ፡ et ብዙኃን፡ multitudo hominum^la, vulgus^la: ; ; ; በማእከለ፡ ብዙኃን፡ ἐν μέσῳ ἐκκλησίας ; .

e)comparative: plus^la, plures^la, plurimus^la: ማእከለ፡ ብዙኅ፡ ἀνὰ μέσον πλειόνων ; ብዙኃን፡ οἱ πλείονες ; τὸ πλεῖον ; οἱ πλείστοι ; sufficiens^la .

f) ብዙኀ፡

α)multum^la, multo^la, multifariam^la, valde^la: ; ኢትትአመኖ፡ ብዙኀ፡ ; ዘብዙኀ፡ ተመንደበ፡ ብዙኀ፡ ይትሜየን፡ ; ብዙኀ፡ ሕጹጽ፡ አንተ፡ ; ; ; ; .

β)saepe^la, pluries^la ; ; ; πλειστάκις .

{ ;

γ)diu^la

}

ዘ

et ( gramm.§ 147; gramm.§ 169,5).

A): m. ዘ፡ , fem. እንተ፡ , እለ፡ qui^la, quae^la, quod^la.

1)De constructione hujus pronominis ( gramm.§ 201; § 202).

a)Formae pronominis secundum numeros et genera variantur, ut: ኢየሱስ፡ ዘተብህለ፡ ክርስቶስ፡ ; ምድር፡ እንተ፡ ኢኮነት፡ እንቲአከ፡ ; ; ; አጥባት፡ እለ፡ ኢሐፀና፡ ; ቢጾሙ፡ እለ፡ ውስተ፡ ካልእ፡ ሐመር፡ ; sed ubicumque nomen, ad quod referatur, praemissum est, ዘ፡ simplex (tamquam nota relationis generalis) sufficere potest, ut: አንስትያ፡ ዘኀረዩ፡ (quas) ; አባግዕ፡ ዘአልቦ፡ ኖላዌ፡ ; . (De እንተ፡ qui^lapro ዘ፡ vid. infra sub B,2).

b)Pronomen relativum in Accusativo positum esse, aut e contextu subintelligitur, ut: ቃል፡ ዘይቤሎሙ፡ ; ዐጸደ፡ ወይን፡ ዘወሀቦ፡ ለዮሴፍ፡ ; ; aut pronomine sive verbo sive notae Accusativi suffixo notatur: እብን፡ እንተ፡ መነንዋ፡ ; አሕዛብ፡ እለ፡ አውፅኦሙ፡ ; አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ . Genitivus pronomine ei nomini, a quo Genitivus pendet, suffixo notatur, ut: አመት፡ እንተ፡ ስማ፡ አጋር፡ ancilla^la(quae nomen ejus i.e.) cujus nomen Agar^la ; ሕዝብ፡ እለ፡ ኢትሰምዕ፡ ነገሮሙ፡ . Praepositiones pronomini relativo

α)vel (sicut in aliis linguis Semiticis) postponuntur eaeque pronomine suffixo (ad idem nomen ad quod refertur relato) munitae: ምድር፡ እንተ፡ ውስቴታ፡ ነበረ፡ terra^la(quae in ea i.e.) in qua habitaverat^la ; ; ; ዘመጻእኪ፡ ኀቤሁ፡ ad quem venisti^la .

β)vel (quamquam rarius) praemittuntur: ወኵሉ፡ ውስተ፡ ዘወድቀ፡ በድኖሙ፡ καὶ πᾶν ἐφ᾽ ὃ ἂν ἐπιπέσῃ ; በኵሉ፡ በዘአመከሮ፡ ; ሰይፍ፡ በዘይቀትለነ፡ ; ; ; ; ; ; ; ጽንዕ፡ በዘ፡ ይትዌከሉ፡ ረሲዓን፡ ; ; ; ; ; .

γ)denique et praemittuntur et suffixo munitae postponuntur: በዘቦቱ፡ ; ; ; ; ; . – Pronomini relativo, ubi ratione modo dicta complementum pronominis suffixi adjectum est, passim ለ፡ praefigitur, quo illud pronomen suff. ad referendum esse significetur: ለእለ፡ ውስቴቶሙ፡ ሀሎከ፡ ἐν οἷς σὺ εἶ ; ወቦ፡ ለዘወሀቦ፡ et erat cui dedit^la ; አልቦ፡ ለዘየኀፍሮ፡ nemo est quem vereatur^la(ne interpreteris: nemo est qui eum vereatur^la)

c)Praepositiones longiores quae secundum legem sub b,β dictam praeponendae erant, pronomini relativo postponere licet: ዘእምነ፡ (pro እምነ፡ ዘ፡ ) ; ; እለ፡ እምኀበ፡ ; እንተ፡ ኀበ፡ ; ዘኀበ፡ ; ; n. 1030 ዘእምአመ፡ .

d)nonnumquam in Accusativo loci et temporis, ponitur: መካን፡ እንተ፡ ὁ τόπος ἐν ᾧ ; ፭ ዓመት፡ ዘ፡ ἐν οἷς ; ; . . ; .

e)Enunciationem relativam ei nomini, cui apposita est, postponere non necesse est sed etiam praemittere licet, ut: ኢትእርዩ፡ ዘወድቀ፡ እክለ፡ . ; ; . Nec raro illud nomen attractione in enunciationem relativam transmittitur: ዛቲ፡ ይእቲ፡ ዳግሚትየ፡ ዘጸሐፍኩ፡ መጽሐፈ፡ (pro መጽሐፍ፡ ) ; ; ; ; ; ; (plura gramm.§ 201).

2)De significatione pronominis.

a), ubi nomen ad quod referatur non memoratum est exponitur

α)is qui^la, ejus qui^la, ei qui^laal.: ብፁዓን፡ እለ፡ ይላሕዉ፡ beati ii qui lugent^la ; ምንተ፡ እረግም፡ ዘእግዚአብሔር፡ ኢረገመ፡ (eum quem) ; ደመ፡ ዘቀተለ፡ (ejus qui) ; ዕሤተ፡ እንተ፡ ገበርኩ፡ ሠናይተ፡ praemium ejus quod feci boni ; ዘእለ፡ eorum qui^la ; ለእለ፡ ይፈቅዱ፡ ይትፈወሱ፡ አሕየዎሙ፡ (eos qui) ; ምስለ፡ እለ፡ ሞቱ፡ (cum iis qui mortui sunt) ; እእሪ፡ እክለ፡ ኀበ፡ እለ፡ ረከብኩ፡ ሞገሰ፡ (apud eos apud quos) .

β)quicumque^la, quisquis^la, ; ; ; ; ; ; ; , al.; ( ዘኮነ፡ col. 864); በዘፈቀድከ፡ ኰንን፡ ኪያየ፡ (quocumque modo volueris) ; et duplicatum ዘዘ፡ . At plerumque ኵሉ፡ ዘ፡ , ut: ኵሉ፡ ዘታሕተ፡ ሰማይ፡ ; ኵልክሙ፡ እለ፡ πάντες ὅσοι ; ; al. crebro.

γ)si quis^la: ዘርኢከ፡ እምውስቴቶሙ፡ ጠቢበ፡ ትልዎ፡ τίς σοφός ; αὐτῷ προσκολλήθητι ; ዘኪያሃ፡ አፍቀረ፡ አፍቀረ፡ ሕይወቶ፡ ; ; .

δ)qualis^la: እመ፡ ትገብር፡ ሠናየ፡ አእምር፡ ለዘ፡ ትገብር፡ τίνι ; ምንዳቤ፡ ዘኢኮነ፡ እምቅድመ፡ ዓለም οἵα ; mos ዘኢኮነ፡ እምቅድመዝ፡ Org.

ε)de ለእለ፡ quot^la, quotcumque^la ለለ፡ col. 25.

b) ዘ፡ crebro pronomine Latinorum neutro exponendum est: አልቦሙ፡ ዘይበልዑ፡ non habebant quod ederent ; ; ; ; al.; rarius እንተ፡ pro neutro usurpatur, ut: አድኅነኒ፡ እምእንተ፡ እፈርህ፡ ῥῦσαί με ἐκ τοῦ φόβου μου apocr.

c) ዘሂ፡ – ዘሂ፡ alius^la– alius^la ; ; ; ናሁ፡ እለሂ፡ – ወእለሃ፡ .

d)de ቦ፡ ዘ፡ vel ቦ፡ እለ፡ quidam^la, et^la ቦዘ፡ – ቦዘ፡ alius – alius^la ቦ፡ col. 481.

e)de አልቦ፡ ዘ፡ nullus^la, nihil^la አልቦ፡ col. 717.

f)de ከመዘ፡ quasi^la, tamquam^laet ዘከመ፡ sicut^la ከመ፡ col. 827.

g) ወዝኒ፡ ዘ፡ ; ; et plerumque ወዘ፡ quod autem ad id attinet quod^la ; ወዘኒ፡ ይቤ፡ ; ; ወዘሰ፡ ነገረ፡ ሞት፡ quod autem ad mortem attinet^la .

B)Conj.

1) ዘ፡

a)quod^la( daß^de)

α)ad complendam et exponendam notionem antea brevius significatam: ምንትኑ፡ ውእቱ፡ ዝንቱ፡ ዘአፍጠንከ፡ ረኪበ፡ ; ; ; . ; ; ; ; ; .

β)post interrogationem, ubi causa interrogationis exponitur: ምንተ፡ ኮንከ፡ ዘተማሕፀንከ፡ በምሥዋዕ፡ τί γέγονέ σοι ὅτι πέφευγας ; ; ; . ; .

γ)eo quod^la: አሕየውኪ፡ ነፍሰኪ፡ ዘአፍጠንኪ፡ ወሪደ፡ σπεύσασα .

δ)post verba impersonalia: ኢአከለክሙኑ፡ ዘረዐይክሙ፡ ; ; ምንተ፡ ይበቊዐነ፡ ዘነሐዩ፡ ; ; ; ደለወኒ፡ ዘአሕመምከኒ፡ ; ይመስለክሙኑ፡ ዘሐሰተ፡ ይብል፡ ; Dan. apocr. 13,6; ; ; n. 1031 ; .

ε)quod^la, quia^la: ነስሐ፡ እግዚአብሔር፡ ዘአንገሦ፡ ; ኣአኵተከ፡ ዘኢረሰይከኒ፡ ; ሴልየ፡ ዘርሕቀ፡ .

ζ)Ubi enunciationis pars quaedam cum negatione emphatice praemissa est, ejus praedicatum ope conjunctionis ዘ፡ adjicere amant: non est quod^la, ut: ኢኮነ፡ እንበይነ፡ ዝሙት፡ ዘእነሥኣ፡ ; አኮ፡ በኅብስት፡ ክመ፡ ዘየሐዩ፡ ሰብእ፡ ; ; ; nec non: አኮ፡ ዘሞተት፡ (non est quod i.e.) nequaquam mortua est^la ; ; et አልቦ፡ ዘትትጋአዙ፡ በፍኖት፡ .

η) ቦ፡ ዘ፡ vel ቦኑ፡ ዘ፡ num est quod?^la ; ; ; ( ቦ፡ col. 482) et አልቦኑ፡ ዘ፡ nonne est quod?^la .

θ) እፎ፡ ዘ፡ quomodo est quod^lasub. እፎ፡ col. 807.

ι) ሕቀ፡ ክመ፡ ዘእም፡ haud multum abfuit quin^la ሕቀ፡ col. 98.

b)cum^la, si^la, ; .

2) እንተ፡ a poëtis pro ዘ፡ usurpatur: quod^la, ut: ሰላም፡ ለከ፡ እንተ፡ ነበርከ፡ ዕቁደ፡ ; ሰላም፡ ለበርኳስስ፡ ከመ፡ ያርኁ፡ ወይዕጹ፤ እንተ፡ አድምዐ፡ ሢመተ፡ ለእግዚአብሔር፡ ውስተ፡ አንቀጹ፡ ; ሰላም፡ ለዩሐንስ፡ ወአቡቂር፤ እንተ፡ ነበሩ፡ ኅቡአ፡ በእለ፡ እስክንድርያ፡ ሀገር፤ ; ሰላም፡ ለአቃርዮስ፡ እንተ፡ ደለዎ፡ ርእይ፤ ; al. creberrime. Sed aliis in locis pro masc. ዘ፡ usurpatum videtur ( Lud. in 363), ut: ሰላም፡ እብል፡ ለብእሲ፡ ምእመን፤ እንተ፡ ይሰመይ፡ ጎልያን፡ ; ( ሰላም፡ ) ለረድአ፡ ጳውሎስ፡ ቲቶ፡ እንተ፡ አፍቀሮ፡ (sc. Paulus) ; al. ( እንተ፡ duarum syllabarum poëta maluit quam ዘ፡ monosyllabum. Si quis እንተ፡ idem quod እንዘ፡ esse putaverit, opponendum videtur, quod nulla ratio conspicua est, cur poëta እንዘ፡ uti noluerit).

3) ዘ፡ cum praepositionibus compositum,

a) በዘ፡

α)cum^la, dum^la: ወለደት፡ሎቱ፡ወልደ፡በዘረሥአ፡ ; ; ; ; quamvis^la .

β)ut^la( quo^la), sive consecutivum sive finale, plerumque : ( ὥστε ); ለምንት፡ ትትናገር፡ በዘ፡ ይሰምዑ፡ ሕዝብ፡ ; በዘ፡ ይረክበክሙ፡ እኩይ፡ τοῦ κακῶς εἶναι ὑμῖν ; ገብሩ፡ በዘ፡ ያምዕዑኒ፡ ; በዘ፡ ይትናዘዙ፡ εἰς παράκλησιν ; ; እሁቦሙ፡ ልበ፡ በዘ፡ ያአምሩኒ፡ τοῦ εἰδέναι ; ; ; ; ; ; ; ; ; rarius , ut .

γ)pro eo quod^la, .

b) እምዘ፡

α)ex quo^la(tempore): እምዘ፡ ተወልደ፡ ; እምዘ፡ ተፄወውነ፡ ; .

β)postquam^la, ( ubi^la, quum^la): እምዘ፡ ጌሠ፡ ; ; ; . ; ; ; ; ; , al.

α) በእንተ፡ ዘ፡ pro eo quod^lavel propterea quod^la ; ; ; .

β) ህየንተ፡ ዘ፡ loco ejus quod^la( cum^la) ;

γ) እንበይነ፡ ዘ፡ ideo quod^la

እለ፡ ʾǝlla associative referring to ‘X and his associates/followers’ መዓልተ፡ ይውዕል፡ እንዘ፡ ይሴአል፡ መጻሕፍተ፡ እምነ፡ ማእምራን፡ እለ፡ አባ፡ ሠርፀ፡ ድንግል፡ ላዕሌሆሙ፡ ሰላም፡ ‘Seine Tage verbrachte er damit, die Gelehrten, wie den Abba Śarṣa-Dengel und andere — das Heil sei über ihnen — nach den Schriften zu befragen^de’ 6 l. 4-6 (ed.) , 6 l. 9-11 (tr.) (‘Äth. ella . Hier nicht als Plural des Relativpronomens zu deuten (+ PN = die Leute des PN; übersetzt »os familiares«) sondern als Pluralmorphem vor Eigennamen mit der Bedeutung »Leute wie z.B. PN und Genossen; vgl. 3 l. 22, 28 (ed.) , 5 l. 27; 6 l. 4 (Ḥamalmāl et ses compagnons«).’ 6 n. 16 )

ክቡድ

et fem. ክብድ፡ ( FH; at in ክብድተ፡ FH.)

1)gravis^la: ጾር፡ ክቡድ፡ ; ; ; ; ክቡድ፡ እብን፡ ; ኢታንሥእ፡ ክቡደ፡ grave quid^la ; ጾረት፡ ክቡደ፡ ; አንቀጽ፡ ዐቢይ፡ ወክቡድ፡ ; ብእሲ፡ ክቡድ፡ 1 ; de rebus, quae oneris instar deprimunt ቀኖና፡ ክቡድ፡ F.M. 23,9; ክቡድ፡ ቅኔሆሙ፡ ; ጌጋይ፡ ክቡድ፡ .

a)numerosus^la ; ; .

b)vehemens^la: ክቡድ፡ ሕማም፡ ; ክቡድ፡ ድቀት፡ ; ብፃው፡ ክቡድ፡ som^lan^laus gravis^laM.M. f. 333.

c)gravis^lai.e. magni momenti^la: ሰላም፡ እብል፡ ለተኣምሪሁ፡ ክቡድ፡ Enc.

d)molestus^la, oneri^la: ክቡድ፡ ወዕጹብ፡ δύςχρηστος ; ክቡድ፡ ውእቱ፡ ለነ፡ .

e)difficilis^la, arduus^la, ; ;

f)gravitate iners^la, impeditus^la, እደዊሁ፡ ለሙሴ፡ ክቡድ፡ ; አዕይንቲሆሙ፡ ክቡዳት፡ (somno graves) ; ዘክቡድ፡ ልሳኑ፡ .

2)oneratus^la, onustus^la: ክቡዳነ፡ ጾር፡ ;

አንስት

fem. , , raro , አእኑስ፡ , quidquid^lafeminei est sexus^la, femina^la, feminae^la

1)femina^lamari vel masculo,

a)de hominibus: ተባዕት፡ ወአንስት፡ ; ; ; ; ; ብእሲት፡ ኀራስ፡ ለእመ፡ ኮነት፡ እመ፡ (mater) ተባዕት፡ aut እመ፡ አንስት፡

b)de animalibus: ; ; አፍራስ፡ አንስት፡ ; ; ዶርሆ፡ ተባዕት፡ ዘየሐውር፡ ውስተ፡ አንስት፡ ; አእዱግ፡ አእኑስ፡ ; ; ; አፍራስ፡ አእኑስ፡ .

2)mulieres^la, feminae^lacujusvis aetatis et conditionis (pro Plurali vocis ብእሲት፡ frequentatur): ዘይትወለድ፡ እምነ፡ አንስት፡ ; ስታይ፡ ወአንስት፡ ያስሕቶ፡ ለጠቢብ፡ ; ዕድ፡ ወአንስት፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ቤተ፡ አንስት፡ gy^lanaeceum^la ቤት፡ ; fem. , ut: ጠባባት፡ አንስት፡ ሐነጻ፡ አብያተ፡ ; ; ; ; ; ; ይበልዓኑ፡ አንስት፡ ፍሬ፡ ከርሦን፡ ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ; st. constr. subjunctum vel in Genit.: muliebris^la, ut: ሰርጐ፡ አንስት፡ ; (a poëta usurpatur): ሰላም፡ እብል፡ ለአእላፍ፡ ሠላስ፤ ፩፻ወ፴ ምስለ፡ ፪ አእኑስ፤ Enc. ( Enc. Lud.). [Errat Lud., qui in suo lexico አንስ፡ homo^la, አእኑስ፡ statuit; አንስ፡ enim non occurrit, አእኑስ፡ autem nonnisi feminas^lasignificat].

ዐንበሳዊ

leoninus^la: ሰላም፡ እብል፡ ለዐንበሳዊ፡ አውሎግ፡ (Eulogio, quippe cui leones cibum attulerint) Enc. – Fem. ዐንበሳዊት፡ usurpatur pro fem. leaena^la ; ; ;

ገሃድ

manifestus^la, apertus^la, publicus^la, perspicuus^la, evidens^la: ኵሉ፡ ዘገሃድ፡ ብርሃን፡ ውእቱ፡ ; ኢኮነኑ፡ ገሃደ፡ ይእዜ፡ ከመ፡ ኮነ፡ ከማነ፡ ἆρ᾽ οὐχὶ προδηλότατον ὅτι Cyr. ad Theod. f. 14; ገሃደ፡ ረሰየ፡ publicum^lavel palam fecit^laaliquid, ; ; . n. 1138

a)Adv. ገሃደ፡ publice^la, palam^la, aperte^la, libere^la, manifesto^la, evidenter^la: ዘገሃደ፡ ተነበይኩ፡ ; ይትሜክሑ፡ ገሃደ፡ ; ἐμφανῶς ; ; ; ἐν εἴδει ; γνωστῶς ; φανερῶς ; ጽምሚተ፡ ; μετὰ παῤῥησίας ; ; ; ኢይመጽእ፡ ገሃደ፡ οὐκ ἔχει παῤῥησίαν ; ἐν παῤῥησίᾳ Platt; ; κλαίων (?) ; ῥητῶς ; ኦእግዚኦ፡ አመ፡ ዳግም፡ ምጽአትከ፡ ታስተርኢ፡ ገሃደ፡ በስብሐተ፡ መንግሥትከ፡ ; ἐναργῶς , σαφῶς Cyr. ad ; ተዐውቀ፡ ገሃደ፡ Cyr. ad

b)nomen festi Epiphaniorum^la: ሰላም፡ እብል፡ ለጾመ፡ ዕለት፡ ዋሕድ፤ ዘስሙ፡ ገሃድ፤ (Lud. exhibet ባህድ፡ , supra 486; nescio an primitus scriptum fuerit ጋህድ፡ ).

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose