Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

particula suff. ( gramm.§ 160,a), quae motionem vel directionem in seu ad aliquem (aliquid) i.e. versus^lasignificat, sed obsoleta est nec hucusque reperta est nisi his duabus vocibus annexa

a) እስከኔ፡ (i.q. እስከነ፡ ) et usque ad^la, usque dum^la, Phlx. crebro, ut: እስከኔ፡ ጐየ፡ እምኔሁ፡ ; et suff. ሁ፡ , እስከኔሁ፡ hucusque^la, adhuc^la, usque ad illud tempus^la, ut: Sx. ; እስመ፡ እስከኔሁ፡ ኢለአኩ፡ ኀቤሁ፡ Chrys; ኀይሉ፡ እስከኔሁ፡ ኢደክመ፡

b)Accusativo አሐተ፡ (ab አሐቲ፡ ) crebro annectitur, አሐተኔ፡

α)quopiam^la, aliquo^la . ) in unum, unâ^la, εἰς ἕν ; ; ἅμα ; ተጋቢአነ፡ አሐተኔ፡ ; ; ነበርነ፡ አሐተኔ፡ ; ዘአስተጋብአ፡ አሐተኔ፡ qui collegit unum^la, Enc. Etiam praepositiones sibi praemissas patitur, ut: ውስተ፡ አሐተኔ፡ ተአለዱ፡ ; ሰላም፡ ለክሙ ውስተ፡ አሐተኔ፡ ጉቡኣን፡ Enc.; በአሐተኔ፡ vers. ant.

ኪሩባዊ

Cherubicus^la, Cherubinus^la: መንበር፡ ኪሩባዊ፡ ; ; መልአክ፡ ኪሩባዊ፡ ; ሰላም፡ ለክሙ፡ ( ፬እንስሳ፡ ) ኪሩባውያን፡ አፍራሱ፡ ( ለእግዚአብሔር፡ ) Enc.

አባል

m. et fem. , አባላት፡ , nec non አእባል፡ (in Phlx.)

1)caro^la, frustum^lacarnis^la: መጥባሕት፡ ወአኮ፡ እንተ፡ አባል፡ μάχαιρα καὶ οὐ σαρκίνη ; ገመዱ፡ መሌሊቶሙ፡ ከመ፡ ሥጋ፡ ውስተ፡ ጽህርት፡ ወከመ፡ አባል፡ ውስተ፡ መቅፁት፡ ( κρέα ) ; .

2)membrum^lacorporis (sive vivum sive desectum), ; ; ; ; medicus amputat unum አባል፡ caetera sanaturus ; መተሮ፡ ለበግዕ፡ በበ፡ አበላቱ፡ ; በበ፡ አባሉ፡ κατὰ μέλος ; አባላት፡ እንተ፡ ባቲ፡ ትከውን፡ ኀጢአት፡ ; አእባለ፡ ሥጋቲሆሙ፡ ; nonnumquam አባል፡ collective, ut: ውስተ፡ አባልየ፡ ἐν τοῖς μέλεσί μου ; ; Christus ዘፈወሰ፡ አባለ፡ ሙሱነ፡

a): ; አንትሙሰ፡ ፍጹም፡ አባሉ፡ ለክርስቶስ፡ ወውሉዳ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ ; ብእሲት፡ አባሉ፡ ለብእሲ፡

b)in specie: membrum^lagenitale^la, viri: አባለ፡ ዘርእ፡ ; ; (sacerdos) ኢይኩን፡ ዕሩቀ፡ አባል፡ ቅድመ፡ ገጸ፡ መኑሂ፡ ; ; ( μηροί ); feminae ( μηροί ).

3)passim: corpus^la: እንዘ፡ ንስቲት፡ አባል፡ አንቲ፡ (si quidem lectio sana est); Christus ለብሰ፡ አባለ፡ ; deinde poetice: persona^lavel (c. ) ipse^la, ut: ሰላም፡ ለክሙ፡ ለዮልዮስ፡ አባሉ፤ ዩንያስ፡ እኁሁ፡ ወቴዎድሮስ፡ እጓሉ፤ (salus vobis, corpori vel personae Julii, Junio ejus fratri, Theodoro filio) ; ሰላም፡ ለገብረ፡ ክርስቶስ፡ ዘአንደየ፡ አባሎ፤ በዴዴ፡ አቡሁ፡ አክልብት፡ እስከነ፡ ለሐሱ፡ ቍስሎ፤ n. 756

እንግልጋ

, m. et fem.

1)congregatio^la, coetus^la, concio^la, concilium^la, ἐκκλησία , ; ; ; እንግልጋ፡ አሕዛብ፡ ; ማእከለ፡ ማኅበር፡ ወእንግልጋ፡ ἐν μέσῳ ἐκκλησίας καὶ συναγωγῆς ; እለ፡ ዐውደ፡ እንግልጋ፡ συνεδρείας ; ; ሰላም፡ ለክሙ፡ ቅዱሳን፡ እንግልጋ፡ (vobis sanctis in concilium congressis, episcopis) Enc.

2)catervae^la, turmae^la, turba^la: አእላፍ፡ እንግልጋ፡ (sc. angelorum) Enc.; Maria ምስለ፡ ብዙኃን፡ እንግልጋ፡ ( ዐርገት፡ ሀገረ፡ ዳዊት፡ ) Enc.

ሳምን

(ordinale), fem. ሳምንት፡ octavus^la: ; በሳምን፡ ወርኅ፡ ; በሳምንት፡ ዓመት፡ ; አመ፡ ሳምንት፡ ዕለት፡ ; ; ; ; በዓመት፡ ሳምንቱ፡ ; ሳምኖሙ፡ ውእቱ፡ . Apud poëtam usurpatum est pro ordinali: ሰላም፡ ለክሙ፡ ውስተ፡ አሐተኔ፡ ጉቡኣን፤ ኤጲስ፡ ቆጶስ፡ ዓሥር፡ ወቀሳውስቲክሙ፡ ሳምን፡ (i.e. 18 episcopi et presbyteri) Enc.

ሱባዔ

, m. et fem. , ሱባዔያት፡ , rarius ሱባዕያት፡ (ut 13)

1)numerus septenarius^la, heptas^la, poëtice: ሰላም፡ ለክሙ፡ ደቂቅ፡ ሱባዔ። ዘነበርክሙ፡ ክቡዳነ፡ እምንዋመ፡ ፍርሀት፡ ወምማዔ፡ ; ካዕበተ፡ ሱባዔ፡ ሰየፍት፡ ; ፳ወሱባዔ፡ At plerumque

2)hebdomas^la, septimana^la(dierum, annorum) ut ; ; ; Abush.; ሱባዔ፡ ዓመታት፡

subaʿe , ሱባኤ፡ subaʾe

Grébaut
ሱባኤ፡ ሕማማት፡ subaʾe ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr ሕማም፡ (Grébaut)
45

ሐራሚ

ḥarāmi

Grébaut
ሐራሚ፡ ḥarāmi «abstinent^fr, pénitent^fr»
ሰላም፡ ለክሙ፡ ፻ወ፵ቅዱሳን።
ማኅበራነ፡ ሰማዕታት፡ ፯ቱ፡ ኃራምያን።
ዘአስተዳለዉ፡ ለክሙ፡ ቅድመ፡ መኰንን።
ኢያፍርሃክሙ፡ እንዘ፡ ትኔጽሩ፡ በዓይን። 175
46

Leslau
ሐራሚ ḥarāmi (, 46) act. part. of ሐረመ፡ ḥarama ; also abstinent^en, penitent^en 242b

ቃማ

colli indumentum^la, torques^la, monile^la, μανιάκης ; in (v. ባዝግና፡ ); ሰላም፡ ለክሣድኪ፡ ቃማ፡ ንጽሕ፡ ዘዐነቀ፡ ; ; Enc. ( አስተርሰየ፡ ); ቃማ፡ ወርቅ፡ ይደይ፡ ውስተ፡ ርእሱ፡ Org. – : ቃማ፡ ዘ፡ የኀንገት፡ [Altera vocabuli forma est ገማ፡ De etymo haud constat. Num κημός ⲕⲏⲙⲟⲥ ܩܰܐܡܳܐ ?]. qāmā , ቀማ፡ qamā

Grébaut
ቃማ፡ qāmā monile^la, ornamentum^la, collier^fr (de femme), parure^fr, ornement^fr ― ዝርግፍ፡ ወርቅ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 55.
172

Leslau
ቃማ qāmā , ቀማ፡ qamā necklace^en, chain^en, collar^en, (Lt) neck^en (of an animal) 431b

ዐነቀ

I,1[ עָנַק , عَنَقَ IV; عُنْقٌ collum^la; vicinum est ኀነቀ፡ et ዐነግ፡ q.v.] ይዕነቅ፡ et ይዕንቅ፡ ,

1)collo^la(suo) circumdare^lavel suspendere^larem, rei: ብዝጋና፡ ይዕነቅ፡ ይዕንቅ፡ ; በ፡ vel ውስተ፡ colli: ዕንቆ፡ ውስተ፡ (v. በ ) ክሳድከ፡ ; ዕንቅ፡ (v. ዕነቅ፡ ) ውስተ፡ ክሳድከ፡ ጋጋ፡ ; ብፁዕ፡ ውእቱ፡ ዘጾሮ፡ ወዘዐነቆ፡ በክሳዱ፡ ለዝንቱ፡ ጸሎት፡ (i.e. amuletum)

2)collo circumdari^la: ሰላም፡ ለክሳድኪ፡ ቃማ፡ ንጽሕ፡ ዘዐነቀ፡

3)i.q. ኀነቀ፡

ኵርናዕ

, ኵርናዓት፡ , etiam ኰርናዓት፡ , [a radice כָּרַע , cui vicina est כָּנַע , unde כְּרָעִים ܟܪܳܠܳܐ crus^la, tibia^la, كُرَاعٌ pars cruris tenuior^la; pes locustae^la, Dietrich semitische Wortforsch. p. 175; Dietrich semitische Wortforsch. p. 310]

1)ulna^la, cubitus^la, brachium^la, ἀγκών ; ኵርናዐ፡ እድ፡ ; በታሕተ፡ ኵርናዓቲክሙ፡ βραχιόνων ; ሰላም፡ ለመዛርዒኪ፡ ወለኵርናዕኪ፡ I ; ሰላም፡ ለኵርናዕክሙ፡ ወለእመትክሙ፡ Lud. ex Enc. Patr.; gestabat ውስተ፡ ኵርናዓቲሃ፡

2)pes^lalocustae et leonis, ut videtur: ወኵርናዕቲሆሙ፡ (v. ወኰርናዓቲሆሙ፡ ወኵርናዓቲሆሙ፡ ) ዘእጓለ፡ ዐናብስት፡ (ubi Graecus habet: αἱ μύλαι αὐτοῦ σκύμνου (nescio an lectio corrupta sit, ከርከረ፡ ). – Voc. Ae.:^la ኵርናዕ፡ ዘ፡ ኽርንዕ፡ ክርን።

ዕርገት

1)ascensio^la: die creationis secundo ኮነ፡ ዕርገቱ፡ ለማይ፡

a)emersus^la: ሰላም፡ ለዕርገተ፡ ሥጋሁ፡ እምባሕር፤ እንዘ፡ እብን፡ ክቡድ፡ ውስተ፡ እገሪሁ፡ እሱር፡ Enc.

b)ascensio^lavel assumtio^lain coelum, ; ; ዕርገተ፡ ሰማይ፡ ; ዕርገቱ፡ ለኢየሱስ፡ ውስተ፡ ሰማይ፡ ; festum ascensionis Christi: ዕለተ፡ ዕርገት፡ Cod. Mus. ; ዋዜማ፡ ዘዕርገት፡ Deg.; ዕርገተ፡ ኢሳይያስ፡ ነቢይ፡ inscriptus est liber Asc. Jes. (a Laurentio editus).

c)oblatio^lasacramenti proprie dicta: nemo ecclesia exeat ዘእንበለ፡ ይትፈጸም፡ ዕርገተ፡ ቍርባን፡ F.N. 12 ( አዕረገ፡ n. 3, b).

d)suffitio^lathuris: ዕርገተ፡ ዕጣን፡ Lit. Epiph.

2)ascensus^la, locus acclivis^la: የዐርጉ፡ ውስተ፡ ዕርገተ፡ አሳኢ፡ κατὰ τὴν ἀνάβασιν Ἀσσεῖς 2 (v. ምዕራገ፡ ).

ዘባን

( m. ) ዘባናት፡ [dictum ab eminendo^la: زَابِنَةٌ collis^lain valle; زَبُّونَةٌ collum^la, ዲበ፡ , ደብር፡ , زُبْيَةٌ locus terrae altior^la; زَبَا portandum suscepit^la; زُبْرَةٌ dorsi pars inter scapulas^la, دُبْرٌ دُبُرٌ tergum^la, postica pars^la]

1)dorsum^la, tergum^la, νῶτος , νῶτον , ተሰብረ፡ ዘባኑ፡ (v. ዐፅመ፡ ዘባኑ፡ ) ; አዕፅምተ፡ ዘባኑ፡ ; መጠውኩ፡ ዘባንየ፡ ለመቅሠፍት፡ ; ; ; ; ሰላም፡ ለዘባንኪ፡ I ; ያገብኦ፡ ድኅረ፡ ዘባኑ፡ ; ሜጡ፡ ዘባኖሙ፡ ; ; ; ሜጡ፡ ዘባኖሙ፡ ኀቤየ፡ ; ; እመይጠክሙ፡ ዘባነክሙ፡ ; ዘባኖሙ፡ መንገለ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ τὰ ὀπίσθια ; ዘባናት፡ ; ; ; ; .

a)de inanimatis: በዘባነ፡ ባሕር፡ እንዘ፡ ይሰፍሕ፡ ልብሶ፡

b)latus^la: በዘባነ፡ ባሕር፡ ἐπί νώτου θαλάσσης ; ; ; .

2)cauda^la, οὐρά ; ማእሰ፡ ዘባኑ፡ .

3)limbus^lavestis [coll. زَوْبَرٌ زِٸْبِرٌ ]: ዘባኑ፡ ለልብስ፡ λῶμα ὑποδύτου . – : ዘባን፡ ዘ፡ ጄርባ።

ሐዘለ

I,1gestare^la, bajulare^la, portare^lasinu, ulnis, dorso, humeris onus, in spec. infantes^la[amh. አዘለ፡ humeris^lavel^ladorso gestare^la, in spec. infantes. Vicinum videtur حذل (coll. هَدِلَ et حَدِلَ ) unde حُذَلٌ gremium, circuitus limbi indusii^la; vis verbi Aethiopici prima onus in sinu vel dorso accinctum et laxe dependens gestare^laesse videtur] ይሕዘል፡ ( Enc.); ተሐዝሉ፡ በገቦክሙ፡ ወትሰክሙ፡ ዲበ፡ መታክፍቲክሙ፡ ; ሐዘሎሙ፡ በክነፊሁ፡ ; ሐጻኒት፡ እንተ፡ ተሐዝል፡ ደቂቃ፡ ; ሰላም፡ ለዘባንኪ፡ እምዘባነ፡ ኪሩብ፡ ዘዐብየ፤ ኀዚሎ፡ እሳተ፡ (sc. Verbum Dei) ወእምርስነ፡ ነዱ፡ ኢውዕየ፡ III Sal. ḥazala

Grébaut
ሐዘለ፡ ḥazala I,1 የሐዝል፡ , ይሕዝል፡ «prop. porter sur le dos comme les femmes abyssines portent leurs enfants^fr» ― አዘለ፡ Ms. BNFabb217, fol. 27v.
58

Leslau
ሐዘለ ḥazala , () ኀዘለ ḫazala (yǝḥzǝl) carry on the back^en, carry a burden^en 253b

ዘ

et ( gramm.§ 147; gramm.§ 169,5).

A): m. ዘ፡ , fem. እንተ፡ , እለ፡ qui^la, quae^la, quod^la.

1)De constructione hujus pronominis ( gramm.§ 201; § 202).

a)Formae pronominis secundum numeros et genera variantur, ut: ኢየሱስ፡ ዘተብህለ፡ ክርስቶስ፡ ; ምድር፡ እንተ፡ ኢኮነት፡ እንቲአከ፡ ; ; ; አጥባት፡ እለ፡ ኢሐፀና፡ ; ቢጾሙ፡ እለ፡ ውስተ፡ ካልእ፡ ሐመር፡ ; sed ubicumque nomen, ad quod referatur, praemissum est, ዘ፡ simplex (tamquam nota relationis generalis) sufficere potest, ut: አንስትያ፡ ዘኀረዩ፡ (quas) ; አባግዕ፡ ዘአልቦ፡ ኖላዌ፡ ; . (De እንተ፡ qui^lapro ዘ፡ vid. infra sub B,2).

b)Pronomen relativum in Accusativo positum esse, aut e contextu subintelligitur, ut: ቃል፡ ዘይቤሎሙ፡ ; ዐጸደ፡ ወይን፡ ዘወሀቦ፡ ለዮሴፍ፡ ; ; aut pronomine sive verbo sive notae Accusativi suffixo notatur: እብን፡ እንተ፡ መነንዋ፡ ; አሕዛብ፡ እለ፡ አውፅኦሙ፡ ; አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ . Genitivus pronomine ei nomini, a quo Genitivus pendet, suffixo notatur, ut: አመት፡ እንተ፡ ስማ፡ አጋር፡ ancilla^la(quae nomen ejus i.e.) cujus nomen Agar^la ; ሕዝብ፡ እለ፡ ኢትሰምዕ፡ ነገሮሙ፡ . Praepositiones pronomini relativo

α)vel (sicut in aliis linguis Semiticis) postponuntur eaeque pronomine suffixo (ad idem nomen ad quod refertur relato) munitae: ምድር፡ እንተ፡ ውስቴታ፡ ነበረ፡ terra^la(quae in ea i.e.) in qua habitaverat^la ; ; ; ዘመጻእኪ፡ ኀቤሁ፡ ad quem venisti^la .

β)vel (quamquam rarius) praemittuntur: ወኵሉ፡ ውስተ፡ ዘወድቀ፡ በድኖሙ፡ καὶ πᾶν ἐφ᾽ ὃ ἂν ἐπιπέσῃ ; በኵሉ፡ በዘአመከሮ፡ ; ሰይፍ፡ በዘይቀትለነ፡ ; ; ; ; ; ; ; ጽንዕ፡ በዘ፡ ይትዌከሉ፡ ረሲዓን፡ ; ; ; ; ; .

γ)denique et praemittuntur et suffixo munitae postponuntur: በዘቦቱ፡ ; ; ; ; ; . – Pronomini relativo, ubi ratione modo dicta complementum pronominis suffixi adjectum est, passim ለ፡ praefigitur, quo illud pronomen suff. ad referendum esse significetur: ለእለ፡ ውስቴቶሙ፡ ሀሎከ፡ ἐν οἷς σὺ εἶ ; ወቦ፡ ለዘወሀቦ፡ et erat cui dedit^la ; አልቦ፡ ለዘየኀፍሮ፡ nemo est quem vereatur^la(ne interpreteris: nemo est qui eum vereatur^la)

c)Praepositiones longiores quae secundum legem sub b,β dictam praeponendae erant, pronomini relativo postponere licet: ዘእምነ፡ (pro እምነ፡ ዘ፡ ) ; ; እለ፡ እምኀበ፡ ; እንተ፡ ኀበ፡ ; ዘኀበ፡ ; ; n. 1030 ዘእምአመ፡ .

d)nonnumquam in Accusativo loci et temporis, ponitur: መካን፡ እንተ፡ ὁ τόπος ἐν ᾧ ; ፭ ዓመት፡ ዘ፡ ἐν οἷς ; ; . . ; .

e)Enunciationem relativam ei nomini, cui apposita est, postponere non necesse est sed etiam praemittere licet, ut: ኢትእርዩ፡ ዘወድቀ፡ እክለ፡ . ; ; . Nec raro illud nomen attractione in enunciationem relativam transmittitur: ዛቲ፡ ይእቲ፡ ዳግሚትየ፡ ዘጸሐፍኩ፡ መጽሐፈ፡ (pro መጽሐፍ፡ ) ; ; ; ; ; ; (plura gramm.§ 201).

2)De significatione pronominis.

a), ubi nomen ad quod referatur non memoratum est exponitur

α)is qui^la, ejus qui^la, ei qui^laal.: ብፁዓን፡ እለ፡ ይላሕዉ፡ beati ii qui lugent^la ; ምንተ፡ እረግም፡ ዘእግዚአብሔር፡ ኢረገመ፡ (eum quem) ; ደመ፡ ዘቀተለ፡ (ejus qui) ; ዕሤተ፡ እንተ፡ ገበርኩ፡ ሠናይተ፡ praemium ejus quod feci boni ; ዘእለ፡ eorum qui^la ; ለእለ፡ ይፈቅዱ፡ ይትፈወሱ፡ አሕየዎሙ፡ (eos qui) ; ምስለ፡ እለ፡ ሞቱ፡ (cum iis qui mortui sunt) ; እእሪ፡ እክለ፡ ኀበ፡ እለ፡ ረከብኩ፡ ሞገሰ፡ (apud eos apud quos) .

β)quicumque^la, quisquis^la, ; ; ; ; ; ; ; , al.; ( ዘኮነ፡ col. 864); በዘፈቀድከ፡ ኰንን፡ ኪያየ፡ (quocumque modo volueris) ; et duplicatum ዘዘ፡ . At plerumque ኵሉ፡ ዘ፡ , ut: ኵሉ፡ ዘታሕተ፡ ሰማይ፡ ; ኵልክሙ፡ እለ፡ πάντες ὅσοι ; ; al. crebro.

γ)si quis^la: ዘርኢከ፡ እምውስቴቶሙ፡ ጠቢበ፡ ትልዎ፡ τίς σοφός ; αὐτῷ προσκολλήθητι ; ዘኪያሃ፡ አፍቀረ፡ አፍቀረ፡ ሕይወቶ፡ ; ; .

δ)qualis^la: እመ፡ ትገብር፡ ሠናየ፡ አእምር፡ ለዘ፡ ትገብር፡ τίνι ; ምንዳቤ፡ ዘኢኮነ፡ እምቅድመ፡ ዓለም οἵα ; mos ዘኢኮነ፡ እምቅድመዝ፡ Org.

ε)de ለእለ፡ quot^la, quotcumque^la ለለ፡ col. 25.

b) ዘ፡ crebro pronomine Latinorum neutro exponendum est: አልቦሙ፡ ዘይበልዑ፡ non habebant quod ederent ; ; ; ; al.; rarius እንተ፡ pro neutro usurpatur, ut: አድኅነኒ፡ እምእንተ፡ እፈርህ፡ ῥῦσαί με ἐκ τοῦ φόβου μου apocr.

c) ዘሂ፡ – ዘሂ፡ alius^la– alius^la ; ; ; ናሁ፡ እለሂ፡ – ወእለሃ፡ .

d)de ቦ፡ ዘ፡ vel ቦ፡ እለ፡ quidam^la, et^la ቦዘ፡ – ቦዘ፡ alius – alius^la ቦ፡ col. 481.

e)de አልቦ፡ ዘ፡ nullus^la, nihil^la አልቦ፡ col. 717.

f)de ከመዘ፡ quasi^la, tamquam^laet ዘከመ፡ sicut^la ከመ፡ col. 827.

g) ወዝኒ፡ ዘ፡ ; ; et plerumque ወዘ፡ quod autem ad id attinet quod^la ; ወዘኒ፡ ይቤ፡ ; ; ወዘሰ፡ ነገረ፡ ሞት፡ quod autem ad mortem attinet^la .

B)Conj.

1) ዘ፡

a)quod^la( daß^de)

α)ad complendam et exponendam notionem antea brevius significatam: ምንትኑ፡ ውእቱ፡ ዝንቱ፡ ዘአፍጠንከ፡ ረኪበ፡ ; ; ; . ; ; ; ; ; .

β)post interrogationem, ubi causa interrogationis exponitur: ምንተ፡ ኮንከ፡ ዘተማሕፀንከ፡ በምሥዋዕ፡ τί γέγονέ σοι ὅτι πέφευγας ; ; ; . ; .

γ)eo quod^la: አሕየውኪ፡ ነፍሰኪ፡ ዘአፍጠንኪ፡ ወሪደ፡ σπεύσασα .

δ)post verba impersonalia: ኢአከለክሙኑ፡ ዘረዐይክሙ፡ ; ; ምንተ፡ ይበቊዐነ፡ ዘነሐዩ፡ ; ; ; ደለወኒ፡ ዘአሕመምከኒ፡ ; ይመስለክሙኑ፡ ዘሐሰተ፡ ይብል፡ ; Dan. apocr. 13,6; ; ; n. 1031 ; .

ε)quod^la, quia^la: ነስሐ፡ እግዚአብሔር፡ ዘአንገሦ፡ ; ኣአኵተከ፡ ዘኢረሰይከኒ፡ ; ሴልየ፡ ዘርሕቀ፡ .

ζ)Ubi enunciationis pars quaedam cum negatione emphatice praemissa est, ejus praedicatum ope conjunctionis ዘ፡ adjicere amant: non est quod^la, ut: ኢኮነ፡ እንበይነ፡ ዝሙት፡ ዘእነሥኣ፡ ; አኮ፡ በኅብስት፡ ክመ፡ ዘየሐዩ፡ ሰብእ፡ ; ; ; nec non: አኮ፡ ዘሞተት፡ (non est quod i.e.) nequaquam mortua est^la ; ; et አልቦ፡ ዘትትጋአዙ፡ በፍኖት፡ .

η) ቦ፡ ዘ፡ vel ቦኑ፡ ዘ፡ num est quod?^la ; ; ; ( ቦ፡ col. 482) et አልቦኑ፡ ዘ፡ nonne est quod?^la .

θ) እፎ፡ ዘ፡ quomodo est quod^lasub. እፎ፡ col. 807.

ι) ሕቀ፡ ክመ፡ ዘእም፡ haud multum abfuit quin^la ሕቀ፡ col. 98.

b)cum^la, si^la, ; .

2) እንተ፡ a poëtis pro ዘ፡ usurpatur: quod^la, ut: ሰላም፡ ለከ፡ እንተ፡ ነበርከ፡ ዕቁደ፡ ; ሰላም፡ ለበርኳስስ፡ ከመ፡ ያርኁ፡ ወይዕጹ፤ እንተ፡ አድምዐ፡ ሢመተ፡ ለእግዚአብሔር፡ ውስተ፡ አንቀጹ፡ ; ሰላም፡ ለዩሐንስ፡ ወአቡቂር፤ እንተ፡ ነበሩ፡ ኅቡአ፡ በእለ፡ እስክንድርያ፡ ሀገር፤ ; ሰላም፡ ለአቃርዮስ፡ እንተ፡ ደለዎ፡ ርእይ፤ ; al. creberrime. Sed aliis in locis pro masc. ዘ፡ usurpatum videtur ( Lud. in 363), ut: ሰላም፡ እብል፡ ለብእሲ፡ ምእመን፤ እንተ፡ ይሰመይ፡ ጎልያን፡ ; ( ሰላም፡ ) ለረድአ፡ ጳውሎስ፡ ቲቶ፡ እንተ፡ አፍቀሮ፡ (sc. Paulus) ; al. ( እንተ፡ duarum syllabarum poëta maluit quam ዘ፡ monosyllabum. Si quis እንተ፡ idem quod እንዘ፡ esse putaverit, opponendum videtur, quod nulla ratio conspicua est, cur poëta እንዘ፡ uti noluerit).

3) ዘ፡ cum praepositionibus compositum,

a) በዘ፡

α)cum^la, dum^la: ወለደት፡ሎቱ፡ወልደ፡በዘረሥአ፡ ; ; ; ; quamvis^la .

β)ut^la( quo^la), sive consecutivum sive finale, plerumque : ( ὥστε ); ለምንት፡ ትትናገር፡ በዘ፡ ይሰምዑ፡ ሕዝብ፡ ; በዘ፡ ይረክበክሙ፡ እኩይ፡ τοῦ κακῶς εἶναι ὑμῖν ; ገብሩ፡ በዘ፡ ያምዕዑኒ፡ ; በዘ፡ ይትናዘዙ፡ εἰς παράκλησιν ; ; እሁቦሙ፡ ልበ፡ በዘ፡ ያአምሩኒ፡ τοῦ εἰδέναι ; ; ; ; ; ; ; ; ; rarius , ut .

γ)pro eo quod^la, .

b) እምዘ፡

α)ex quo^la(tempore): እምዘ፡ ተወልደ፡ ; እምዘ፡ ተፄወውነ፡ ; .

β)postquam^la, ( ubi^la, quum^la): እምዘ፡ ጌሠ፡ ; ; ; . ; ; ; ; ; , al.

α) በእንተ፡ ዘ፡ pro eo quod^lavel propterea quod^la ; ; ; .

β) ህየንተ፡ ዘ፡ loco ejus quod^la( cum^la) ;

γ) እንበይነ፡ ዘ፡ ideo quod^la

እለ፡ ʾǝlla associative referring to ‘X and his associates/followers’ መዓልተ፡ ይውዕል፡ እንዘ፡ ይሴአል፡ መጻሕፍተ፡ እምነ፡ ማእምራን፡ እለ፡ አባ፡ ሠርፀ፡ ድንግል፡ ላዕሌሆሙ፡ ሰላም፡ ‘Seine Tage verbrachte er damit, die Gelehrten, wie den Abba Śarṣa-Dengel und andere — das Heil sei über ihnen — nach den Schriften zu befragen^de’ 6 l. 4-6 (ed.) , 6 l. 9-11 (tr.) (‘Äth. ella . Hier nicht als Plural des Relativpronomens zu deuten (+ PN = die Leute des PN; übersetzt »os familiares«) sondern als Pluralmorphem vor Eigennamen mit der Bedeutung »Leute wie z.B. PN und Genossen; vgl. 3 l. 22, 28 (ed.) , 5 l. 27; 6 l. 4 (Ḥamalmāl et ses compagnons«).’ 6 n. 16 )

ባሕርይ

( ባሕሪ፡ ) proprie , deinde , m. et fem. , et , ባሕርያት፡ [i.q. بَحْرىٌّ ]

1)margarita^la, unio^la, collect. ; ; ; ; ; ; ; ; ; ( ደናግል፡ ) እማንቱ፡ ዕንቈ፡ ባሕርያት፡ ክቡራት፡ ; ባሕርዮን፡ (v. ባሕርያቲሆን፡ ) τὸ κάθεμα αὐτῶν ; ባሕርይ፡ ዘያንጸበርቅ፡ vel እንተ፡ ታበርህ፡ Lud. ex Org.

2)gemma^la: እብነ፡ ባሕርይ፡ ; ; ; ; de personis vel rebus pretiosis: ሰላም፡ ለደቅስዮስ፡ ባሕርያ፡ ወኤጲስቆጶስ፡ ዘብሔረ፡ ዋልጥያ፡ ; በባሕርየ፡ በድኑ፡ ተሰውጠት፡ ለባዊት፡ ነፍስ፡ ;

3)natura^la, essentia^la, substantia^la, hypostasis^la(sicut جَوْهَرٌ )

a)de hominibus: እስመ፡ እሙንቱ፡ ኀደጉ፡ ፍጥረቶሙ፡ ወባሕርየ፡ ጠባይዖሙ፡ ወነዱ፡ በበይናቲሆሙ፡ በፍትወት፡ (e ); qui matrimonium abominatur, መስተሳልቀ፡ ኮነ፡ ላዕለ፡ ባሐርየ፡ ፍጥረቱ፡ .

b)de Deo trino: οὐσία ; እስመ፡ ብሂሎቱሰ፡ ኀየሰ፡ እመላእክት፡ አኮ፡ ዘያኤምር፡ ኀበ፡ ባሕርይሁ፡ ዘእምአብ፡ እስመ፡ ባሕርየ፡ መለኮቱ፡ አኮ፡ ዘኮነ፡ ሥጋ፡ አላ፡ ተወልደ፡ ወባሐቱ፡ ይኤምር፡ ኀበ፡ ባሕርየ፡ ሥጋዌሁ፡ τὸ γὰρ Κρείττων γενόμενος οὐκ οὐσίας δηλωτικόν ἐστι τῆς κατὰ πατέρα . ἐκείνη γὰρ οὐκ ἐγένετο ἀλλὰ γεγέννηται . ἀλλὰ τῆς κατὰ σάρκα ; ባሕርየ፡ ሥላሴ፡ ፩ውእቱ፡ ዘውእቱ፡ ፩መለኮት፡ ; አርአያ፡ አካለ፡ ባሕርይሁ፡ χαρακτὴρ τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ ; tres personae ዕሩያን፡ በባሕርይ፡ ወበአምላክና፡ ወበቅድምና፡ ; , al. (In disputationibus theologicis de naturis Christi ባሕርይ፡ non tantum pro hypostasi^lavel persona^la, sed etiam pro natura^laab Abyssinis accipi, demonstrat Lud. 229). — Libellus መጽሐፈ፡ ባሕርይ፡ exstat in codice Tubing. ; ; ; ; ; ; ; d’ cat. p. 84, qui etiam ጸሎተ፡ ዘይት፡ በዘይሰረይ፡ ኀጢአት፡ appellatur; ሰማይናሃ፡ መጽሐፈ፡ ባሕርይ፡ እስመ፡ ቃለ፡ መለኮት፡ ይእቲ፡ ( ). – : ግዕዝ፡ ወባሕርይ፡ ዘ፡ ጠባይ።

ጰንጠቆስጤ

, ጰንጠቈስጤ፡ , ጰንጠ፡ ቆስጤ፡ , ጰንጤቈስቴ፡ al., , πεντηκοστή pentecoste^la, ; ; ; ; ; ; ሰላም፡ ለዴሜጥሮስ፡ ሐጋጌ፡ አጽዋም፡ እምስቴ፤ ወሠራዔ፡ መብልዕ፡ በጰንጠቈስቴ፡

አባል

m. et fem. , አባላት፡ , nec non አእባል፡ (in Phlx.)

a): ; አንትሙሰ፡ ፍጹም፡ አባሉ፡ ለክርስቶስ፡ ወውሉዳ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ ; ብእሲት፡ አባሉ፡ ለብእሲ፡

ገቦ

, m. et fem. , ገበዋት፡ [radix et formatio haud satis liquent (quamquam similis videtur formationi vocis ቀፎ፡ ); respondent ܓܰܒܳܐ جِنْبٌ جَانِبٌ ] latus^la,

a)corporis animantium, costae^la, πλευρόν , ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘፀጋም፡ ; ሰላም፡ ለገቦኪ፡ መንገለ፡ ለፌ፡ ወለፌ፡ I ; ይትዐጸፍ፡ ርትዐ፡ ውስተ፡ ገቦሁ፡ τὰς πλευράς ; ገቦከ፡ πλευραί ; ለገብር፡ እኩይ፡ ሥትሮ፡ ገበዋቲሁ፡ πλευράν ; n. 1174 ገበዋቲከ፡ αἱ πλευραί σου ; ; μετάφρενα ; latera avis ; costae^la: እስከ፡ ተሰብሩ፡ ገበዋቲሁ፡ ( ድቡስ፡ );

α) ዐፅመ፡ ገቦ፡ , costa^la ; አዕጽምተ፡ ገበዋት፡ ; (var.: አዕፅሕምተ፡ ገቦ፡ ); ፫ ዐጽመ፡ ገበዋት፡ ( ፫ ገበዋት፡ ) .

β)lumbi^la: ውስተ፡ ገቦሁ፡ μηρός ; ወልድከ፡ ዘወፅአ፡ እምነ፡ ገበዋቲክ፡ πλευραί .

b)cujusvis rei extensae, ( pars^la); ; ; ; ; ; ; ውስተ፡ ፬ ገበዋቲሆሙ፡ ; ; ; በገቦ፡ መስዕ፡ .

α)ad latera^lacognationis vel generum: አዝማድ፡ እለ፡ እምገበዋት፡ ( Seitenverwandte ) F.N. 24,2.

β) ገቦ፡ ሐመር፡ ዘድኅር፡ puppis^la Platt.

c)In usitatur ad significandas voces juxta^la, prope^la, a latere^lavel parte^laalicujus,

α)in , ut: ገቦሃ፡ ለቤጤልዋ፡ πλησίον Βαιτυλουα ; ገዳም፡ ዘገቦ፡ ዶታይም፡ ; ዘገቦ፡ ኵሴ፡ .

β)praemissis praepositionibus: መንገለ፡ ገቦሆሙ፡ ; በገቦሆሙ፡ ἐπὶ χεῖρα αὐτῶν ; እንተ፡ ትነብር፡ በገቦሁ፡ ; ; ; ; ; ኖመት፡ በገቦሁ፡ – : ገቦ፡ ዘ፡ ጎድን፡ (v. ጐድን፡ ).

ጥብጡብ

flagellatus^la: ሰላም፡ ለገቦክሙ፡ በአሕባለ፡ መስቀል፡ ጥብጡብ፡

ለሐየ

I,1nitidum^la, pulchrum^la, venustum esse^la[zab. ܠܚܘܝܐ venustas^laGes. thes. p. 751; vicina sunt لاَحَ ( لَوْحٌ ) splenduit, micuit^la; ܠܚܳܐ abstersit^la] እስመ፡ ትልሂ፡ ይእቲ፡ በሥን፡ እምፀሓይ፡ ( εὐπρεπεστέρα ἡλίου ) et Lit. Epiph.; ሰላም፡ ለገጽኪ፡ ዘጥቀ፡ ይልሂ፡ laḥaya , ልሕየ፡ lǝḥya , ልህየ፡ lǝhya

Grébaut
ልሕየ፡ lǝḥya I,1 ይልሒ፡ , ይልሐይ፡ «être beau^fr, être joli^fr» ― አማረ፡ Ms. BNFabb217, fol. 15v.
ለሐየ፡ laḥaya I,1 «formosus fuit^la» ― አማረ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 4.
24

Leslau
ለሐየ laḥaya (yǝlḥay), ( 24) ልሕየ፡ lǝḥya , ( ) ልህየ፡ lǝhya be pretty^en, be beautiful^en, be shiny^en, have a sheen^en (skin)
( 224 wrongly renders Amh. ወዛ፡ wazzā (translation of ልሕየ፡ lǝḥya ) by ‘perspire’; it also means ‘be pretty’)
312a

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose