Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

(i.q. صَوْمَعَةٌ ), fem. et m. , ጾማዕታት፡ , cella^la, recessus^lavel sedes^laanachoretae, monachi ( Klause^de): ጾማዕተ፡ ባሕታዊ፡ ; Abba Pantaleon ገብረ፡ ሎቱ፡ ጾማዕተ፡ ዘኑኁ፡ ፭ በእመት፡ ወግድሙ፡ ፪ በእመት፡ ወርኅቡ፡ ፫ በእመት፡ ; ቦኡ፡ ኀበ፡ መነኮስ፡ እንዘ፡ ሀሎ፡ በጾማዕቱ፡ ; የኀሥሡ፡ ተዘግሖ፡ ውስተ፡ ጾማዕታት፡ እንዘ፡ አልቦሙ፡ በውስቴታ፡ ረባሐ፡ ; እለ፡ ውስተ፡ ጾማዕት፡ sedes eremitae^la ጸውማዕት፡

ፆማዕት

cella^la, recessus^laanachoretae ጾማዕት፡

ሕማም ጾም

( ሕመም፡ , sed ሕማም፡ 24,21) m. et fem. (ut ), ሕማማት፡

1)aegritudo^la, morbus^la[cfr. حُمَامٌ febris^la, حِمَامٌ mors^la] ; ; ; ክቡድ፡ ሕማም፡ ἀρρώστημα βαρύ ; ; ; ; ; ; ; in coelis^la ኀበ፡ አልቦ፡ ደዌ፡ ወሕማም፡ ; ; ሕማመ፡ አማዑት፡ δυσεντερία Platt, ሕማመ፡ ፈጸንት፡ ; ሕማመ፡ ርእስ፡ dolor capitis^laM.F.; ሕማመ፡ ዐይን፡ oculorum morbus^la, M.F.

2)dolor^la, dolores^la, ὀδύνη ; ; ; ; ; ; ὠδῖνες ; ; πληγαί ; οὐαί : አሐቲ፡ ሕማም፡ , ካልእት፡ ሕማም፡ ; .

3)passio^la, passiones^la: πειρασμός ; ዝንቱ፡ እምእኩይ፡ ሕማም፡ ውእቱ፡ ἐκ κακοπαθείας ; ሕማሙ፡ ለዝ፡ ዓለም፡ τὰ παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ ; ; ; ሕማሙ፡ ለክርስቶስ፡ ; ሕማማት፡ Christi^la ; Deus^la ዘእንበለ፡ ሕማም፡ ἀπαθής ; ሕማማቲሁ፡ መድኃኒት፡ ; ሰሙነ፡ ሕማማት፡ septima passionis^laCod. Mus. Brit. XXIX, II, 17; nec non animi passiones^lai.e. affectiones et perturbationes^la( τὰ πάθη , ܚܰܝܳܐ ) ; ; ; ሕማማ፡ ፍትወተ፡ ዝሙት፡ Vit. Dan.

4)in genere: afflictio^la, aerumna^la, miseria^la; angustiae^la, periculum^la; aegritudo^la, moeror^la: θλίψις , ; ; ; ; ; ሕማም፡ ወምንዳቤ፡ ; πόνος ; ; κόπος ; ; ሕማም፡ ወስራሕ፡ κόποι καὶ πόνοι ; ἀνάγκη ; ; κίνδυνος ; conditio mola^la πονηρία ; በሕማሙ፡ διὰ τὸ κεκακῶσθαι ; πένθος .

, m. et fem. , አጽዋም፡ , አጽዋማት፡ , jejunium^la, ; ; አኮ፡ ዘንተ፡ ጾም፡ ዘኀረይኩ፡ ; በዕለተ፡ ጾም፡ ; ጾመ፡ ረቡዕ፡ ወጾመ፡ ኀሙስ፡ ; ; ; ; ; ; ሰበኩ፡ ጾመ፡ ; ; ; ቀድሱ፡ ጾመ፡ ; መዋዕለ፡ አጽዋም፡ F.M. 1,4; አጽዋም፡ tempus jejunii^laSyn.; Deg.; ሐጋጌ፡ አጽዋም፡ እምስቴ፡ Enc.; አጽዋማት፡ Praecepta de jejunio in Syn.; F.N. 15 et ubi legitur: ፵ ዕለተ፡ ጾም፡ ቅድስት፤ ትትፌጸም፡ ዛቲ፡ ጾም፡ በዕለተ፡ ፋሲካ፤ ወባሕቱ፡ ይኩን፡ ቀዳሚ፡ ጾምክሙ፡ በሰኑይ፡ ዕለት፡ ወተፍጻሜቱ፡ በዐርብ፡ ዕለት፡ ዘቅድመ፡ ፋሲካ፡ ; praeterea: አዘዘነ፡ ኢየሱስ፡ ንጹም፡ ጾመ፡ ቅድስት፡ ፋሲካ፡ ሰዱሰ፡ ዕለተ፡ በእንተ፡ ዕልወቶሙ፡ ለዕልዋን፡ ወእከዮሙ፡ ለአይሁድ፡ ; et ubi legitur: ወአጽዋምሰ፡ እለ፡ ሥሩዓን፡ ፮ እሙንቱ፤

1) ጾመ፡ አርድእት፡ ወይበጽሕ፡ ኍልቁ፡ ኀበ፡ ፍጻሜ፡ ፵ ዕለት፡ ዘውእቱ፡ ዕለተ፡ ፍጻሜ፡ ስምዖሙ፡ ለጴጥሮስ፡ ወጳውሎስ፡ ወየሐጽጽ፡ እስከ፡ ፲ወ፭ ዕለት፤

2) ጾመ፡ ረቡዕ፡ ወዐርብ፤

3) ጾመ፡ ልደት፤

4) ጾመ፡ ዕለት፡ ዘጽባሒሁ፡ ዕለተ፡ ጥምቀት፤

5) ጾመ፡ አርብዓ፤

6) ጾመ፡ ሰሙነ፡ ሕማማት፡ ( ዘ፮ ዕለተ፡ ); ዐባይ፡ ጾም፡ i.q. ጾመ፡ አርብዓ፡ jejunium quadragesimale; de ጾመ፡ ረቡዕ፡ ወዐርብ፡ vid. p. 313; de አጽዋመ፡ ፋሲካ፡ . p. 307; de ሳብዐ፡ አጽዋመ፡ ፋሲካ፡ (i.e. vigilia Paschatis^la) p. 309; de ጾመ፡ ልደት፡ Enc. et Wanslebii Descript. Aeg. P. III 4 n. 11; de ጾመ፡ አይሁድ፡ et p. 386; n. 1297de ጾመ፡ ድኅነት፡ ; de omnibus ,6,90 ; p. 381–387.

ḥǝmām , ḥǝmam , ḥǝmāmāt

1) (Dillmann 1)

a) ዐቢይ፡ ሕማም፡ ʿabiy ḥǝmām serious disease^en, ‘grave malattia^it’ ይቤ፡ ፩፡ ብእሲ፡ ቀዳሚ፡ እንዘ፡ ሀሎኩ፡ አመ፡ ንእስየ፡ በብሔረ፡ አቡየ፡ አኅዘኒ፡ ዐቢይ፡ ሕማም፡ ‘ Disse un uomo — Un tempo, nella mia infanzia, mentre mi trovavo nella contrada di mio padre, fui colpito da una grave malattia^it’ 75 § 189 (ed.), 47 § 189 (tr.) (‘«grave malattia»: un testo ʿabiy ḥemām , che potrebbe valere «lebbra», secondo il significato che l’espressione ha in tigrino (vd. 1876; altre occorenze del sintagma ai §§ 275, 329, 345, 354, dove tale significato non è quello preferibile, lasciano intendere che «lebbra» è solo una possibilità tra altre.’ 47 n. 6), ዐቢይ፡

b) ሕማመ፡ ደዌ፡ ḥǝmāma dawe ይሰክብ፡ ኀበ፡ ዐራት፡ ወበሕማመ፡ ደዌሁሂ፡ ኢያጸርዕ፡ ቃለ፡ መለኮት፡ ‘e neanche a causa della sue grave malattia tralasciava la parola della divinità^itʼ 32 (112) l. 6–7 (ed.); 33 (113) l. 6–7 (tr.) (ʻL’agiografo si serve di due sinonimi ሕማመ፡ ደዌ፡ ; lo scopo sembra quello di ottenere il superlativo.ʼ 33 (113) n. 14), ደዌ፡

Grébaut
ሕማም፡ ḥǝmām , ሕማማት፡ ḥǝmāmāt «affliction^fr, souffrance^fr, maladie^fr, passion^fr, douleur^fr» ― እማም፡ Ms. BNFabb217, fol. 20v.
44
Pluriel ሕማማት፡ ḥǝmāmāt (seul ou en composition). Sens liturgique de ce pluriel : ‘La Semaine Sainte’.
ሕማማት፡ ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr.
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr, ጊዜ፡ .
ሰሙነ፡ ሕማማት፡ samuna ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr, ሰሙን፡ .
ጾመ፡ ሕማማት፡ ṣoma ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr ጾም፡ .
ጾመ፡ ሰሙነ፡ ሕማማት፡ ṣoma samuna ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr ጾም .
ሱባኤ፡ ሕማማት፡ subaʾe ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr ሱባዔ፡ . Cf. 255.
45
ሕማመ፡ ልብ፡ ḥǝmāma lǝbb «mélancolie^fr» ወድቀ፡ ውስተ፡ ዝንቱ፡ ሕማመ፡ ልብ። 184, ልብ፡
32
ሕማመ፡ ማሕያዊት፡ ḥǝmāma māḥyāwit Passion du Christ^fr ወፈደዮሙ፡ እግዚአብሔር፡ በእንተ፡ ዘኢያክበርዋ፡ ለሕማሙ፡ ማሕያዊት፡ ለእግዜእነ፡ ... ‘Le Seigneur les paya (ainsi), parce qu’ils n’avaient pas honoré la Passion vivificatrice de Notre Seigneur.^fr’ 326, ማሕይው፡
447–448
ሕመም፡ ባሕርያዊ፡ ḥǝmam bāḥrǝyāwi mal de mer^fr ... ሕማም፡ ባሕርያዊ፡ ዘኮነ፡ ባቲ፡ ‘Le mal de mer qui est en elle^fr’ Ms. BNFet110, fol. 41va, ባሕራዊ፡
ሕማም፡ ጠባይዓዊ፡ ḥǝmām ṭabāyʿāwi mal de la nature^fr c’est-à-dire les souffrances causées par toutes intempéries; expression corrélative à la précédente. ... ነዋ፡ ተሀውከ፡ ቦቱ፡ ሕማም፡ ጠባይዓዊ፡ Ms. BNFet110, fol. 41va, ጠባይዓዊ፡
ሕማመ፡ ፈንጸንት፡ ḥǝmāma fanṣant dysenterie^fr 1374 mentionne une forme proche: ፈንጻጻ፡ qu’il traduit variole^la, syphilis^la. አኀዞ፡ ሕማመ፡ ፈንጸንት፡ ወበኅዳጥ፡ ዘመን። ‘[Ménas] contracta la dysenterie et mourut en peu de temps^fr’ 448, ፈንጸንት፡
448

Leslau
ሕማም ḥǝmām , ሕመም፡ ḥǝmam illness^en, disease^en, pain^en, suffering^en, grief^en, distress^en, affliction^en, tribulation^en, passion^en, Passion (of Christ)^en, Passion Week^en
ሕማማት ḥǝmāmāt Passion (of Christ)^en, Good Friday^en 233a
ሕመም፡ ባሕርያዊ ḥǝmam bāḥrǝyāwi seasickness^en, ባሕራዊ፡ 91b
ሕማመ፡ ፈንጸንት ḥǝmāma fanṣant ( 448) dysentery^en, ፈንጸንት፡ 163a

Cross-references: for ግብረ፡ ሕማማት፡ ግብር፡

ṣom , ʾaṣwām ʾaṣwāmāt
ወበጽሑ፡ ላእካን፡ ኀበ፡ አቡነ፡ ዮናስ፡ ፬፡ ካህናት፡ ወዕለተ፡ ዐርብ፡ በቀዳሚት፡ ሰሙነ፡ አጽዋም፡ ‘The envoys, four priests, reached our father Yonas, on the Friday, in the first week of the Fasts’^en 54 (350) l. 17–18 (ed.); p., 55 (351) l. 18–19 (tr.) (‘...Fast is in the plural because the Lenten comprises three events lasting fifty five days. They are: the fast of Heraclius, the forty days of our Lord’s fast and finally the Week of our Lord’s Passion.’ 55 (351) n. 72)

Grébaut
ጾመ፡ ሕማማት፡ ṣoma ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr ሕማም፡ (Grébaut)
45
ጾመ፡ ሕርቃል፡ ṣoma ḥǝrqāl (= jeûne d’Héraclius^fr) «première semaine du Carême^fr», ሕርቃል፡
48
ጾመ፡ ሰሙነ፡ ሕማማት፡ ṣoma samuna ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr ሰሙን፡ , ሕማም፡ (Grébaut)
45

ጾመ

I,1[ צוּם ܨܳܡܝ صَامَ ] ይጹም፡

1)jejunare^la, abstinere^lacibo potuque, : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ጹሙ፡ ሊተ፡ (mihi) ; ቦኑ፡ ጾመ፡ ዘጾምክሙ፡ ሊተ፡ ; እንበይነ፡ rei: ዘይጸውም፡ እንበይነ፡ ኀጢአቱ፡ ; ላዕለ፡ pers. ( pro^laaliquo vel ob^laaliquem): ጾሙ፡ ላዕሌሁ፡ ሰቡዐ፡ መዋዕለ፡ ; እምነ፡ rei, qua quis abstinet: ጾምሰ፡ ( ዘሥሙር፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ) አኮ፡ ጸዊም፡ እምኅብስት፡ ወማይ፡ ባሕቲቱ፡ አላ፡ … F.M. 10,3; ይጹም፡ እምእሎን፡ ጣዕማት፡ F.M. 14,9; ; ይጹም፡ መንፈቀ፡ ዓመት፡ እምወይን፡ ወመቃስማት፡ – Nonnunquam: abstinere a carne^laaliisque cibis, exceptis pane et aqua: በኅብስት፡ ወማይ፡ ይጹም፡ ; ይጸውም፡ በበ፡ ሰሙን፡ ወበዐባይ፡ ጾም፡ እምቀበላ፡ እስከ፡ ፋሲካ፡ Lud. e Vit. Joh. Camae.

2)abstinere^laab aliis rebus, ut sermone, cupiditatibus al.: ይጹም፡ ልሳንከሙ፡ እምነገረ፡ ውዴት፡ ; ለእመ፡ ኮንከ፡ ዘኢትክል፡ ትጹም፡ እመባልዕት፡ ጹም፡ እንከ፡ እምኅሊናት፡ እኪት፡

ሕማም እምነ ሰሙን ፋሲካ ሕርቃል

( ሕመም፡ , sed ሕማም፡ 24,21) m. et fem. (ut ), ሕማማት፡

2)dolor^la, dolores^la, ὀδύνη ; ; ; ; ; ; ὠδῖνες ; ; πληγαί ; οὐαί : አሐቲ፡ ሕማም፡ , ካልእት፡ ሕማም፡ ; .

separ., cujus forma abbreviata et inseparabilis est እም፡ ( gramm.§ 164,3). In libris mss. antiquioribus: እምነ፡ , in recentioribus እም፡ frequentius occurrit. Pro እምነ፡ antiquitus usitatum erat እምኔ፡ ut F. Pronomina suffixa ope vocalis ê^lasibi subjungit, ut እምኔየ፡ , እምኔከ፡ al. ( gramm.§ 167,3), rarissime sine ê^la, ut እምኖሙ፡ . Forma እም፡ si verbo a litera መ፡ incipienti praefigitur, ም non bis sed semel tantum exscribitur, ut እምነ፡ ሞቱ፡ vel እሞቱ፡

1)significat discessum^la, distantiam^la, separationem^laab aliquo: a^la, de^la, ex^la: የኀልቁ፡ ኃጥኣን፡ እምድር፡ ; ; ; ; ; ተዘርዉ፡ ኵሉ፡ ሕዝብ፡ እምኔሁ፡ ; ; አይቴ፡ አሐውር፡ እመንፈስከ፡ n. 192 ; በዐሡር፡ መዋዕል፡ እምኮሬብ፡ ; ኢኮኑ፡ ርሑቃነ፡ እምድር፡ ; . Frequentissimus est hic praepositionis usus post verba absentiae, distantiae, separandi, recedendi, fugiendi, mittendi, removendi, rapiendi, revertendi, mutandi, prohibendi, deficiendi et aberrandi, desistendi, cessandi, exinaniendi, quiescendi, occultandi; huic usui vicinus est usus post verba timendi, cavendi, nec non expergiscendi, convalescendi et medendi, purgandi.

a)praemittitur nominibus loci et spatii, ut significet non tantum directionem, unde aliquid veniat vel fiat, ut እምርሑቅ፡ e longinquo^la ; ; እለ፡ እምቅሩብ፡ οἱ ἐγγίζοντες ; እምላዕሉ፡ ; እምሥራቅ፡ ፀሐይ፡ ወእስከነ፡ ዐረብ፡ al., sed etiam partem vel regionem, a^laqua vel versus^laquam aliquid sit: ; ; እምፀጋሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; etiam praepositiones compositas: እምቅድመ፡ , እምድኅረ፡ , እምታሕተ፡ ; nec non terminum, trans quem sit vel a quo incipiat aliquid: ላዕሉ፡ እምኔሁ፡ ; አፍአ፡ እምጥቅም፡ ἔξωθεν τοῦ τείχους ; ውስጠ፡ እምነ፡ መንጦላዕት፡ ; እምነ፡ – እስከ፡ inde a – usque ad^la ; ; ; .

b)nota locutionem adverbialem: መካን፡ እመካን፡ e loco in locum^la, ut: ዘይትፋለስ፡ ሀገር፡ እምሀገር፡ ( infra a): sed etiam እመካን፡ መካነ፡ e loco in locum^la, ut: መልአ፡ ምድረ፡ ስብሐቲሁ፡ እምወሰን፡ ወሰነ፡ implevit terram gloria tua a finibus ad fines^la Enc.

c)nonnumquam, omisso verbo removendi vel prohibendi, in structuris praegnantibus እምነ፡ eundem significatum habet, qui ei post verba prohibendi convenit; dixeris eum negativum^laet sejunctivum^la: ተፈጽመ፡ አፈ፡ አራዊት፡ እምነቢብ፡ obturatum est os bestiarum^la(prohibitus) a loquendo^lai.e. ute ne loquerentur^la ; ; ተገመንኩ፡ እምኔከ፡ polluta sum tibi^la(interdicta) ; etiam ሐሰ፡ ; ኀደረ፡ ህየ፡ እምዔሳው፡ ወልዱ፡ habitavit ibi, procul a filio suo^la ; ; ; { ; ( በሃም፡ ); ( ፅሩዕ፡ ); F.N. 10,8 ( የዋሂ፡ ).

d)post verba carendi^la, ut አጽምአ፡ ; M.M. f. 36 ጽሙእ፡ ; nec non varia exempla sub ጾመ፡ et ጾም፡ }.

2)significat egressum^lae loco, persona, re: ex^la, ab^la: ፃእ፡ እምነ፡ ምድርከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; . Frequentissimus est hic usus, potissimum post verba egrediendi, surgendi, germinandi, expellendi, extrahendi, eripiendi, al. Deinde adhibetur denotandis

b)materiae, ex^laqua aliquid fit vel componitur: ; ; ; ; ; .

c)initio^la, a quo aliquid exorditur: Platt; ; ;

d)auctori, a^laquo aliquid factum est: ; ; ; ; verbo passivo: እምኔሁ፡ ተቀጽዑ፡ ዐናብርት፡ ; ; . Memorabile est compistum በእምነ፡ , quod in Cyr. satis frequenter occurrit, alias a me quidem nusquam repertum est: ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ወቦቱ፡ ἐν αὐτῷ καὶ δι᾽ αὐτοῦ ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ወበእምኔሁ፡ ተፈጥረ፡ πάντα δι᾽ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται ; ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ቆመ፡ πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηκε ; አብ፡ ይሁብ፡ በረከቶ፡ በእምኔሁ፡ ለወልድ፡ διανέμει ὁ πατὴρ δι᾽ υἱοῦ τὰ ἀγαθά ; al.

f)causae remotiori^la: propter^la, ob^la, prae^la: ; ; ; ; ; ; ; እምዐቢይ፡ ረኃብ፡ ; እምግርማከ፡ ; እምፍርሀት፡ ጐዩ፡ ; ; ; ; ; ; potissimum post verba, quae affectum animi significant, ut: ኀፈረ፡ , አንከረ፡ , ተፈሥሐ፡ al.

g)rarius causae instrumentali^laut ; .

h)normae^lavel causae^la, e qua judicatur, cognoscitur: ; ; ; ; .

i)fonti^la, unde aliquid petitur ; ; ; ; ; ; ; .

k)conditioni^la, in qua tamquam in fundamento nitens aliquis agit: ; .

3)significat partem^laex toto exemtam: ፩ እምኔሆሙ፡ ; መኑ፡ እምክልኤሆሙ፡ ; ክልኤቱ፡ እምኔክሙ፡ ; ; ; .

a)omisso vocabulo numerum definienti, significat: aliquid^la, aliquid^la, aliqua pars^la, ut: ሰይጣን፡ ይወዲ፡ እምኔክሙ፡ ውስተ፡ ሞቅሕ፡ e vobis^laaliquot^la ; 2 ; ; ዘይጸውር፡ እምኵሉ፡ በረከተ፡ ግብጽ፡ gestans^laaliquid e bonis Aegypti^la ; ; ; ; .

b)partitive satis frequentatum est post verba ነሥአ፡ , ወሀበ፡ , ኀርየ፡ , በልዐ፡ , ሰትየ፡ , ተርፈ፡ , አትረፈ፡ , መልአ፡ , ጸግበ፡ et ea quae similem habent significatum.

c)hoc እምነ፡ partitivum etiam aliam praepositionem sibi praemissam tolerat, ut: ይቤ፡ አረጋዊ፡ ለእምጠቢባን፡ uni e sapientibus^la

4)usurpatur comparative^la: prae^la; quam^la; et comparativo et superlativo denotando adhibetur; et cum adjectivis participiisque et cum verbis conjungitur: ዐቢይ፡ እምነ፡ major quam^la ; ; ; ሠናይት፡ እምአንስት፡ pulcherrima mulierum^la ; ; ትጠብብ፡ እምኵሉ፡ አርዌ፡ ; ; ; ያፈቅሮ፡ እምነ፡ diligebat cum magis quam^la ; እምኵሉ፡ ጽድቅ፡ ትመውእ፡ ὑπὲρ πάντα νικᾷ ἡ ἀλήθεια ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ ; ; ; (20); እምነ፡ ክልኤሆሙ፡ ብእሲት፡ እንተ፡ ሠናይ፡ ልባ፡ -27.

a)post እምነ፡ comparativum alias praepositiones et genitivi notam ( ዘ፡ ), quae secundum enuntiationis structuram rei comparatae praemittendae erant, omittere licet: ; , quamquam etiam retineri possunt: ይኄይስ፡ ነቢር፡ ውስተ፡ ገዳም፡ እምስለ፡ ብእሲት፡ መግእዝት፡ ; ; .

b)hoc eodem እምነ፡ vel እም፡ duae enuntiationes integrae inter se comparari possunt; quod ubi fit, እምነ፡ conjunctionem potius quam praepositionem dixeris (quae idem valet quod እምነ፡ ዘ፡ ): ንደቅ፡ ውስተ፡ እደ፡ እግዚአብሔር፡ እምንደቅ፡ ውስተ፡ እደ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , al.

5)Transfertur ad tempus^la: inde a^la, ex^la, abhinc^la: ; ; ; ; ; እምትካት፡ ; እምዓለም፡ ; እምይእዜ፡ ; እምቅድመ፡ ዓለም፡ inde ab initio mundi^la ; ; እምኔሁ፡ deinde^la ; ; እምዝ፡ post haec^la, deinde^la, deinceps^la, tunc^la, tum^la ; ; ; ; al. ( ዝ ; አሜሃ፡ , ሶቤሃ፡ ); እምዘ፡ et n. 194 እምአመ፡ ex quo^la(tempore) ; ; ; al. ( ዘ፡ ); ; ( አመ፡ ); እምነ፡ statim post^la ; እምሰሚዐ፡ ቃሉ፡ audita ejus voce^la In specie nota

a) ትውልድ፡ እምትውልድ፡ generatio alia post etiam^la ; ; ዕለተ፡ እምዕለት፡ ; et indecl. ዕለት፡ እምዕለት፡ diem alium post alium^la ; ዓም፡ እምዓም፡ ( supra b; et gramm.§ 163,2).

b)etiam locutionibus adverbialibus in Accusativo positis, ut: ይእተ፡ አሚረ፡ , ይእተ፡ ዕለተ፡ haec praepositio praefigitur: እምይእተ፡ ዕለተ፡ (v. ዕለቲ፡ ዕለት፡ ) ; እምይእተ፡ አሚረ፡ (v. እምይእቲ፡ አሚር፡ ) 30, 25; (cfr. እስከ፡ ; et እምድኅረ፡ ሕቀ፡ ; et ለለ፡ ) – እምነ፡ pronomino relativo ዘ፡ postponere licet, ut: ዘእምነ፡ ; . – እምነ፡ aliis praepositionibus praefigitur, ut: ላዕለ፡ , መልዕልተ፡ , መንገለ፡ , ማእከለ፡ , መትሕተ፡ , ቅድመ፡ , በይነ፡ , ኀበ፡ , ታሕተ፡ , ውስተ፡ , ዐውደ፡ , ዲበ፡ , ድኅረ፡ q.v.; et conjunctionibus, ut: ቅድመ፡ , አመ፡ , , ዘ፡ , ድኅረ፡ q.v.

temporale

1)octo^la(dies) et octavus^la(dies) ; ; ; ; ; .

2)octo dies i.e. hebdomas^laintegra vel septimana^la: በሰሙነ፡ ሕማማት፡ septimana passionis^la ; ; ; ሰሙነ፡ ሕማማት፡ ወሰሙነ፡ ፍሥሕ፡ ; ኀሙሰ፡ መዋዕለ፡ በበሰሙን፡ Nonnumquam ii tantum septimanae dies, quibus labor rusticus fieri solet, i.e. quinque dies (exc. Sabbato et Dominica) intelligendi sunt: ይጸውም፡ በበ፡ ሰሙን፡ jejunabat per singulas hebdomades^laLud. e Vit. Sanct.

, rarius ፋስካ፡ , πάσχα , φασέκ ( etiam ጳሲካ፡ et ፍሥሕ፡ ) pascha^la,

1)agnus^lapaschalis^laJudaeorum: ወጠብሑ፡ ፋሲካ፡ ; ; ; Ex; 12,27 ; ; ; ( ፋስካ፡ ); .

2)festum^lavel tempus^lapaschatis^la,

b)Christianorum

α) πάσχα σταυρώσιμον , ሰቡዐ፡ ፋሲካ፡ (67).

β)plerumque πάσχα ἀναστάσιμον , ሰሙነ፡ ፋሲካ፡ (67); ዕለተ፡ ፋሲካ፡ (dies resurrectionis) ; ; Deg.; በፋሲካ፡ ኦሪት፡ ኢይግበሩ፡ ፋሲካ፡ ወንጌል፡ Sx. Enc.; etiam ጾም፡ ; in Computo Eccl. ፍሥሕ፡ σταυρώσιμον et ፋሲካ፡ ἀναστάσιμον distingui solet.

ḥǝmām , ḥǝmam , ḥǝmāmāt

1) (Dillmann 1)

Cross-references: for ግብረ፡ ሕማማት፡ ግብር፡

samun

Grébaut
ሰሙነ፡ ሕማማት፡ samuna ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr, ሕማም፡ (Grébaut)
45
ሰሙነ፡ ሕርቃል፡ samuna ḥǝrqāl (= semaine d’Héraclius^fr) «première semaine du Carême^fr», ሕርቃል፡
48

Cross-references: for ጸመ፡ ሰሙነ፡ ሕማማት፡ ጾም፡

ḥǝrqāl

Grébaut
ሕርቃል፡ ḥǝrqāl (= Héraclius^fr) «première semaine du Carême^fr»
ጾመ፡ ሕርቃል፡ ṣoma ḥǝrqāl (= jeûne d’Héraclius^fr) «première semaine du Carême^fr», ጾም፡
ሰሙነ፡ ሕርቃል፡ samuna ḥǝrqāl (= semaine d’Héraclius^fr) «première semaine du Carême^fr», ሰሙን፡
Cf. la τυροφάγος ἑϐδομάς de l’Eglise grecque. Voir 186 et suiv .
48

አፅመመ

II,1praeligare^la, consanando claudere^lavel consanare^la: ( ፀመመ፡ ); ጾም፡ ትፌውስ፡ ቍስለ፡ ነፍስ፡ ወታፀምም፡ ፍትወተ፡ ዘሥጋ፡ ; ፈውሳት፡ እለ፡ ያጥዕያ፡ ወርጢናት፡ እለ፡ ያየብሳ፡ ወቅብአ፡ አፈዋት፡ እለ፡ ያፀምማ፡ ቍስላተ፡ F.M. 3,3; vulnus

ጾረ

I,1[vic. סְבַר ܣܰܝܒܰܪ ܣܰܘܒܰܪ ܣܟܰܠ (at צַוּאר cum צִיר componendum videtur)] ይጾር፡ et ይጹር፡ , portare^la, gestare^la, bajulare^la, ferre^la, : ; ; ; ; ይኄይስ፡ ትጾር፡ ኆጻ፡ ወጼወ፡ ; ; ; ; ; ; syrma alicujus apocr.; ጹሩ፡ ላቲ፡ (ei) ; ጾረ፡ ኀጣውኢነ፡ ; ; ጾሮ፡ በሥዕርተ፡ ርእሱ፡ ; ዲበ፡ መታክፍት፡ ; ; ውስተ፡ መታክፍ፡ ; በመትከፍት፡ ; ; ;

a)ferre^laarma: እለ፡ ይጸውሩ፡ አስይፍተ፡ ; ይጸውሩ፡ ወላትወ፡ ወንዋየ፡ ሐቅል፡ ; .

b)gerere^lavestimenta, ornamenta, iis uti^la: ; ; 1 ; ; ; ኢትጹሩ፡ በትረ፡

c)manu habere^laaliquid: ; ; ; ; ኵሎሙ፡ ይጸውሩ፡ ማዕጠንተ፡ εἶχεν ἐν τῇ χειρί .

d)gestare^lain utero: ; .

e)gerere^la, habere^lain animo: ኢትጹር፡ ቂመ፡ ውስተ፡ ልብከ፡ ; ኵልክሙ፡ ኢትጹሩ፡ እኩየ፡ በልብክሙ፡ ለቢጽክሙ፡ ; ኢትትቀየሙ፡ ቢጸክሙ፡ ወኢትጹሩ፡ ሎሙ፡ እከየ፡ .

f)sustentare^la: ጾር፡ ርሥኣኒሁ፡ ለአቡከ፡ ἀντιλαβοῦ .

g)tolerare^la, perferre^la, sustinere^la, aliquid: ስእንኩ፡ ጸዊሮቶ፡ ; ; ; ; ; aliquem: ; ; ; ; .

h)deferre^la: Paulus ይሑር፡ ወይጹር፡ ስምየ፡ በውስተ፡ አሕዛብ፡ ; .

i)vehere^lanave: ወይቤሎ፡ እንድርያስ፡ ( ለሊቀ፡ ሐመር፡ ) አነ፡ እስእለከ፡ ከመ፡ ትጹረነ፡ ወይቤሎ፡ ኦሆ፡ ወአዕረጎሙ፡ – : ጾረ፡ ዘ፡ ተሸከመ።

ክቡድ

et fem. ክብድ፡ ( FH; at in ክብድተ፡ FH.)

1)gravis^la: ጾር፡ ክቡድ፡ ; ; ; ; ክቡድ፡ እብን፡ ; ኢታንሥእ፡ ክቡደ፡ grave quid^la ; ጾረት፡ ክቡደ፡ ; አንቀጽ፡ ዐቢይ፡ ወክቡድ፡ ; ብእሲ፡ ክቡድ፡ 1 ; de rebus, quae oneris instar deprimunt ቀኖና፡ ክቡድ፡ F.M. 23,9; ክቡድ፡ ቅኔሆሙ፡ ; ጌጋይ፡ ክቡድ፡ .

a)numerosus^la ; ; .

b)vehemens^la: ክቡድ፡ ሕማም፡ ; ክቡድ፡ ድቀት፡ ; ብፃው፡ ክቡድ፡ som^lan^laus gravis^laM.M. f. 333.

c)gravis^lai.e. magni momenti^la: ሰላም፡ እብል፡ ለተኣምሪሁ፡ ክቡድ፡ Enc.

d)molestus^la, oneri^la: ክቡድ፡ ወዕጹብ፡ δύςχρηστος ; ክቡድ፡ ውእቱ፡ ለነ፡ .

e)difficilis^la, arduus^la, ; ;

f)gravitate iners^la, impeditus^la, እደዊሁ፡ ለሙሴ፡ ክቡድ፡ ; አዕይንቲሆሙ፡ ክቡዳት፡ (somno graves) ; ዘክቡድ፡ ልሳኑ፡ .

2)oneratus^la, onustus^la: ክቡዳነ፡ ጾር፡ ;

ሠኀተ

I,2 ይሥኅት፡ requiescere sinere^la, relaxare^la; sublevare statum^laalicujus: ሥኅተኒ፡ ἄνες μοι ; ኢይሥኅቶሙ፡ οὐ μὴ ἀνήσω αὐτούς ; ; ጾረት፡ ክቡደ፡ ወኢሠኀትዋ፡ ; et እምነ፡ , ut: ሠኀተነ፡ እምቅኔነ፡ ; አንተ፡ አምላክ፡ ሠኀትከነ፡ እምኀጢአትነ፡ ; (in Lud. psalm. p. 528). śaḫata

Leslau
ሠኀተ śaḫata comfort^en, alleviate^en, put at ease^en, allow to rest^en, quiet^en (v) 529a

ዐጸረ

I,1[ ܥܨܰܪ عَصَرَ ] premere^la, exprimere^la: አስካለ፡ n. 1019 ; ዐጸሮ፡ ለውእቱ፡ ፀምር፡ ; ሶበ፡ የዐጽርዋ፡ ትገብር፡ ደመ፡ አስካል፡ .

a)nasum vi emungere^la: ለእመ፡ ዐጸርከ፡ አንፈከ፡ ይወጽእ፡ ደም፡ ἐὰν ἐκπιέζῃς μυκτῆρας .

b)apprimere^laaliquid alicui (exprimendi causa): አስተርከቡ፡ ወዐጸሩ፡ ውስተ፡ አፉሁ፡ . (Lud.: 2) coëgit^la, adegit^la, at exempla ab eo allata ad አጸረ፡ i.e. ጾረ፡ II,1referenda sunt).

ጾር

, ( m. ), አጽዋር፡ onus^la: ጾር፡ ክቡድ፡ ; ኢታንሥኡ፡ ምንተኒ፡ ጾረ፡ ; ; ; ከመ፡ ጾረ፡ ኵስሕ፡ ; ጾረ፡ ፪ አብቅል፡ ; ጾረ፡ ሐመር፡ Platt; መልአከ፡ ጾር፡ ἐπι τοῦ φόρου ; ኀልቀ፡ እክሎሙ፡ ወአጽዋረ፡ ማዮሙ፡ .

a)fascis^la, ;

b): onus grave^la, jugum^la: ζυγός ; ተሰከምዋ፡ ጾራ፡ ; ጾር፡ ክቡድ፡ ላዕለ፡ ውሉደ፡ አዳም፡ ; κῦδος ; ; .

c)res portanda^la, ἀναφορά .

d) φόρος tributum^lainterpretati sunt ጾር፡ ; ; ( .)

ṣor , ʾaṣwār

Cross-references: for መሐዛተ፡ ጾር፡ መሐዛ፡ (Leslau)

ጾረ

a)ferre^laarma: እለ፡ ይጸውሩ፡ አስይፍተ፡ ; ይጸውሩ፡ ወላትወ፡ ወንዋየ፡ ሐቅል፡ ; .

b)gerere^lavestimenta, ornamenta, iis uti^la: ; ; 1 ; ; ; ኢትጹሩ፡ በትረ፡

c)manu habere^laaliquid: ; ; ; ; ኵሎሙ፡ ይጸውሩ፡ ማዕጠንተ፡ εἶχεν ἐν τῇ χειρί .

d)gestare^lain utero: ; .

f)sustentare^la: ጾር፡ ርሥኣኒሁ፡ ለአቡከ፡ ἀντιλαβοῦ .

g)tolerare^la, perferre^la, sustinere^la, aliquid: ስእንኩ፡ ጸዊሮቶ፡ ; ; ; ; ; aliquem: ; ; ; ; .

h)deferre^la: Paulus ይሑር፡ ወይጹር፡ ስምየ፡ በውስተ፡ አሕዛብ፡ ; .

ጾረ

a)ferre^laarma: እለ፡ ይጸውሩ፡ አስይፍተ፡ ; ይጸውሩ፡ ወላትወ፡ ወንዋየ፡ ሐቅል፡ ; .

b)gerere^lavestimenta, ornamenta, iis uti^la: ; ; 1 ; ; ; ኢትጹሩ፡ በትረ፡

c)manu habere^laaliquid: ; ; ; ; ኵሎሙ፡ ይጸውሩ፡ ማዕጠንተ፡ εἶχεν ἐν τῇ χειρί .

d)gestare^lain utero: ; .

f)sustentare^la: ጾር፡ ርሥኣኒሁ፡ ለአቡከ፡ ἀντιλαβοῦ .

g)tolerare^la, perferre^la, sustinere^la, aliquid: ስእንኩ፡ ጸዊሮቶ፡ ; ; ; ; ; aliquem: ; ; ; ; .

h)deferre^la: Paulus ይሑር፡ ወይጹር፡ ስምየ፡ በውስተ፡ አሕዛብ፡ ; .

ጾር

a)fascis^la, ;

b): onus grave^la, jugum^la: ζυγός ; ተሰከምዋ፡ ጾራ፡ ; ጾር፡ ክቡድ፡ ላዕለ፡ ውሉደ፡ አዳም፡ ; κῦδος ; ; .

c)res portanda^la, ἀναφορά .

d) φόρος tributum^lainterpretati sunt ጾር፡ ; ; ( .)

ṣor , ʾaṣwār

Cross-references: for መሐዛተ፡ ጾር፡ መሐዛ፡ (Leslau)

ጸዋሪ

, fem. ጸዋሪት፡ , ጸዋርያን፡ et ጸወርት፡

1)gestator^la, bajulus^la: ; ጸዋሬ፡ አርሶን፡ ; ጸዋርያን፡ et ጸወርት፡ ; ጸወርት፡ νωτοφόροι (aliâs ሐዘልት፡ ); : ጸወርት፡ መሬተ፡ ; ጾራ፡ ለጥበብ፡ ቀሊል፡ ውእቱ፤ ትሬስዮ፡ ሊቀ፡ ለጸዋሪሃ፡

a) ጸዋሬ፡ ኲናት፡ ensiger^lavel ensifer^la ; ጸዋሬ፡ ንዋየ፡ ሐቅሉ፡ ለኢዮአብ፡ armiger^la ; ጸወርተ፡ ወላትው፡ scutati^la, peltastae^la

b) ማርያም፡ ጸዋሪቱ፡ ለዋሕድ፡ quae unigenitum gestabat (in utero et in manibus),

c)gerens^la, habens^la: ጸዋሬ፡ ጥበብ፡ በነፍሱ፡ Enc.; ጸዋሬ፡ ስም፡ is qui nomen^laalicujus gerit^lavel assumit^la( cognominis^laalicui vel pseudonymus^la): ( ὁμώνυμος ); እመሰ፡ በከመ፡ ይብሉ፡ ኢኮነ፡ በአማን፡ ወልደ፡ አላ፡ ጸዋሬ፡ ስም፡ ወበጸጋ፡ ኮነ፡ ወልደ፡ ( ψευδώνυμος ) Cyr. c.

d)perlator^la: Gabriel ጸዋሬ፡ ዜና፡ ኀቤየ፡ (sc. ad Mariam) በልደተ፡ ፍቁር፡ ወልድየ፡ ; Sx. Enc.; ጸዋሬ፡ ዝንቱ፡ መልእክት፡ ; ጸዋሬ፡ ክታብ፡ tabellarius^la, Lud.

e)tolerans^la: ለውንትዮስ፡ ጸዋሬ፡ መቅሠፍት፡ Enc.

ṣawāri , ፀዋሪ፡ ḍawāri ጸዋሬ፡ ናርጊ፡ ማሰሬ፡ (title) ለቀሰ፡ ሐፀይ፡ ወለፀዋሬ፡ ናርጊ፡ ማሰሬ፡ ወሊቀ፡ ደብተራ፡ ይኩን፡ ጥብጣቤሆሙ፡ በበ፲ ወ ፭፡ ‘let the whipping of the qäsä ḥaẓäy, the ẓäware nargi masäre, and the liqä däbtära be 15 (lashes) each^en’ 84 (ed.) , 58 (tr.) , ናሩጌ፡ , ማሰሬ፡

ጾር ጾር መሐዛ

palmae parvae^laut videtur (coll. صَوْرٌ ): ወፅአ፡ ኀቤሁ፡ እንዘ፡ ይጸርሕ፡ ሆሳዕና፡ ዘበቀልት፡ ወጾር፡ በዐቢይ፡ ክብር፡ (quamquam textus corruptus est). , ( m. ), አጽዋር፡ onus^la: ጾር፡ ክቡድ፡ ; ኢታንሥኡ፡ ምንተኒ፡ ጾረ፡ ; ; ; ከመ፡ ጾረ፡ ኵስሕ፡ ; ጾረ፡ ፪ አብቅል፡ ; ጾረ፡ ሐመር፡ Platt; መልአከ፡ ጾር፡ ἐπι τοῦ φόρου ; ኀልቀ፡ እክሎሙ፡ ወአጽዋረ፡ ማዮሙ፡ .

a)fascis^la, ;

b): onus grave^la, jugum^la: ζυγός ; ተሰከምዋ፡ ጾራ፡ ; ጾር፡ ክቡድ፡ ላዕለ፡ ውሉደ፡ አዳም፡ ; κῦδος ; ; .

c)res portanda^la, ἀναφορά .

d) φόρος tributum^lainterpretati sunt ጾር፡ ; ; ( .)

1)juventus^la: ተሐራሚት፡ እምወይነ፡ መሐዛ፡ (v. መዐዛ፡ in Cod. Tubing.) ወእምእክለ፡ ውርዙት፡ Enc.

2)juvenis^la, adolescens^la, መሐዛት፡ , νεώτεροι ; ; νεανίσκοι ; ; ሊቃናት፡ ወመሐዛት፡ ; መሐዛተ፡ ጾር፡ ( መሐዛት፡ Platt) juvenes oneris^lai.e. bajuli^la ; ; ;

3)i.q. ማሕዝ፡ et መሐዝ፡ amasius^la, amator^la( amatrix^la): ብእሲት፡ እንተ፡ ተኀድግ፡ ምታ፡ ወትወልድ፡ ወራሴ፡ በዲበ፡ መሐዛ፡ ( ἀλλότριος ) ; (quamvis hic etiam መሐዝ፡ suff. fem. interpretari liceat). – : መሐዛት፡ ዘ፡ ጕልማሶች፡

ṣor , ʾaṣwār

Cross-references: for መሐዛተ፡ ጾር፡ መሐዛ፡ (Leslau)

maḥazā , መሐዛት፡ maḥazāt

Grébaut
መሐዛ፡ maḥazā , መሐዛት፡ maḥazāt «jeune homme à l’àge de la virilité^fr» ― ጕልማሳ፡ Ms. BNFabb217, fol. 35r.
80

Leslau
መሐዛ maḥazā , (Lt) መኃዛ፡ maḫāzā ( መሐዛት maḥazāt ) youth^en, young man^en, adolescent^en, lover^en
መሐዛተ፡ ጾር maḥazāta ṣor porters^en lit. young man for the load, ጾር 338a

በ

praepos. insepar. [ בְּ , ܒ , بِ ]; Pron, suff. ብየ፡ (etiam ቢየ፡ ; ; in ; al.), ብነ፡ , ብከ፡ ብኪ፡ ብክሙ፡ ብክን፡ , m. ቦ፡ (ut ) vel ቦቱ፡ , fem. ባ፡ vel ባቲ፡ , m. ቦሙ፡ fem. ቦን፡ vel ቦቶን፡ vel ቦንቱ፡ ( ; ; ; ).

1)de loco,

a)in quo quid est vel esse cogitatur: in^la, በቤተ፡ መቅደስ፡ in templo^la ; በጽጕ፡ in plateis^la ; በሰማያት፡ in coelis^la ; በምድር፡ ; በኵሉ፡ በሓውርት፡ ; በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; መጽአ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ ; በብሔረ፡ ግብጽ፡ ; በሐቅል፡ ; በጌራራ፡ ; ; በመቅፁት፡ ; ይቤ፡ በልቡ፡ ; በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; በህየ፡ ; 21; በዝየ፡ ; በአይቴ፡ ; በዳግም፡ secundo loco^la ; በሣልስ፡ tertio loco^la ; አምጽእዎ፡ በዐራቱ፡ ኀቤየ፡ ; ቦቱ፡ ሀለውነ፡ ; .

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

b)in quem quid movetur vel immittitur, in^la; ወደቁ፡ በገጽየ፡ ; ወሰዱ፡ ለዳዊት፡ ርእሶ፡ በኬብሮን፡ ; ንግሮሙ፡ በእዝኖሙ፡ ; ሞቅሖ፡ በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; .

c)cui quid vicinum vel propinquum est, in^la, ad^la, apud^la, juxta^la( an ): በመንገድ፡ ; በፈለገ፡ ኮቦር፡ ; ; በኆኅት፡ ; በዝ፡ ደብር፡ ; ; ; ንበር፡ በየማንየ፡ ; ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la ; ዐይነ፡ በዐይን፡ ; hincpost verba apprehendendi: አኀዘኒ፡ በድማሕየ፡ ; አጽናዕኩከ፡ በየማንከ፡ ; adjungendi: ይእስሩ፡ በክሣዱ፡ ማሕረፀ፡ ; ይፅምድዎሙ፡ ለአፍራስ፡ በሰረገላ፡ ; adhaerendi ; offendendi ; .

2)de tempore ita ut respondeant

a)in^lavel Ablativus: በካልእ፡ ዓመት፡ ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; በሣልስት፡ ዕለት፡ ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ; በጽባሕ፡ ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; በቀዳሚ፡ ; በዝ፡ ጊዜ፡ ; በጊዜሃ፡ ; በደኃሪ፡ ንፍኀተ፡ ቀርን፡ ; n. 479 በበዓሎሙ፡ ለአይሁድ፡ ; በሀልዎ፡ ዚአየ፡ ኀቤክሙ፡ ; በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ .

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

a)statum vel conditionem, in quibus quis vel quid versatur aliquidve facit: ይወፅእ፡ እምህየ፡ በሰላም፡ ; አዐቅበከ፡ በኵሉ፡ ፍኖትከ፡ ; በዳኅን፡ ; ይኩን፡ ንብረትነ፡ በኵሉ፡ ጽድቅ፡ ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ; በኢያእምሮ፡ ; በትፍሥሕት፡ ; ; ; በምንዳቤየ፡ ; አንስት፡ ይንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ ; በዕረፍት፡ ይሄሉ፡ ; ቦቱ፡ ሑሩ፡ ; ; .

b)res, quibus quis vel quid circumdatur, vestitur, ornatur: ይመጽኡ፡ በአልባሰ፡ አባግዕ፡ ; ; ; ; ንትዐጸፍ፡ በዝንቱ፡ τοῦτο περιβάλωμεν ; ለበጥዎ፡ በወርቅ፡ ; ቀፈልዎ፡ በብሩር፡ ; ይሜግቡ፡ በጽድቅ፡ መንበሮ፡ ; ይኬልለከ፡ በሣህሉ፡ .

c)comitatum et societatem: cum^la, ; ; ; ጾርዎ፡ መላእክት፡ ነፍሶ፡ ወሰረሩ፡ ባቲ፡ እስከ፡ አርያም፡ ; ይረውጹ፡ በመጻሕፍተ፡ ንጉሥ፡ 2 ; ; ከመ፡ ትምጻእ፡ ላዕሌየ፡ በበትር፡ ወበእብን፡ ; ; ; ; ; ባሕር፡ በምልአ፡ ; በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ .

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

e)instrumentum, quo quis utitur: ope^la, auxilio^lavel Ablativus, የሐውር፡ በክነፈ፡ ነፋስ፡ ; ከመ፡ በሐብል፡ የአኀዝዎ፡ ; ትገብር፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) ተኣምረ፡ ; ; ; ቀተልኮ፡ በኲናት፡ ; በበትር፡ ይዘብጥዎ፡ ; ይትዋነዩ፡ በዕንዚራት፡ ; ወገሮሙ፡ በእብን፡ ; ባቲ፡ ንባርኮ፡ ; ይትሜከር፡ በፍትወተ፡ ዚአሁ፡ ; በዘክሮ፡ 2 ; al. innumeris in locis, nam frequentissimus est hic praepositionis usus. In specie nota: ሰትየ፡ በገይብ፡ bibit e poculo^la ; ; በመጥባሕትከ፡ ሕየው፡ gladio tuo vive^lai.e. vitam sustenta^la ; ; ዘመዉ፡ በአንስቲያ፡ ; .

f)auctorem, a^laquo vel per^laquem quid fit: ብየ፡ ነገሥት፡ ይነግሡ፡ ; ከመ፡ ትትዐየሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በሐዋርያቲከ፡ ; ዘቦቱ፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ኮነ፡ ; saepius post verba passiva, ut ; ; ; .

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

h)causam remotiorem: ob^la, propter^la, ; ; ; ያረምሙ፡ በምክረ፡ ዚአየ፡ ; ይትባረክ፡ በዘርእከ፡ ; conjunctum Infin., ut: በኀጢአ፡ ንዋይ፡ ; በፈሪህ፡ quod timent^la al.; n. 480post verba gaudendi: በዝ፡ ትትፈሥሑ፡ ; ; mirandi: አንከረ፡ በሕይወቱ፡ (quod adhuc vivus erat) ; fastidiendi ; ; pudefiendi ; invidendi: ኢትቅናእ፡ በፍናዊሆሙ፡ .

i)pretium, quo quid acquiritur, venditur, fit ( pro^la), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሐነጸ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ በውእቱ፡ ወርቅ፡ ; post verba ulciscendi et remunerandi: እትበቀሎሙ፡ በኀጢአቶሙ፡ ; የዐስየከ፡ ተስናነ፡ በንዋይከ፡ .

k)auctoritatem, qua nixus vel missus quis agit: በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ ; በቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; በስመ፡ እግዚአብሔር፡ ; በመባሕተ፡ መኑ፡ ; በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይቤ፡ .

l)numen, per^laquod quis jurat vel obsecrat: ( መሐለ፡ ); ( ረገመ፡ ); በደሙ፡ ለአቤል፡ ጻድቅ፡ (obsecro vos) ; ; በእግዚአብሔር፡ ኢትሚጠኒ፡ per Deum! ne me rejicias!^la

m)argumentum, e quo cognoscunt, et normam, ad quam metiuntur, aestimant, comparant: ex^la, secundum^la, pro^la, cum^la, በዝንቱ፡ ናአምር፡ ; ; ; በሕገ፡ ሙሴ፡ κατὰ τὸν νόμον ; በኍልቈ፡ መዋዕል፡ ዘ፡ ; ; በሥምረትከ፡ ; በፍትወተ፡ ልቦሙ፡ ; በእግረ፡ ደቂቅ፡ ነሐውር፡ ; ንግበር፡ ሰብአ፡ በአርአያነ፡ ወበአምሳሊነ፡ ; ኅዳጥ፡ በኍልቍ፡ ; ; በላዕከ፡ እክለ፡ በመዳልው፡ ; ያገምር፡ ፪ በመስፈርተ፡ ዘርእ፡ ; ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ ; ; ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ ,1; ተዐርዮ፡ በ፡ ; ኀብረ፡ በ፡ Nota etiam: ፭፻ በ፭፻ ርቡዕ፡ (longitudine) quingentos^laad^lavel per^laquingentos^la(latitudine) ; .

n)rationem et modum: ይሰርሕ፡ ሎቱ፡ በጥበብ፡ ወበጽንዕ፡ ; በኵሉ፡ ልብየ፡ ; ; ዘሰአልክሙ፡ በጸሎት፡ ; ; በእፎ፡ ; ; በአይቴ፡ ; ; creberrime substantivis, infinitivis et participiis praefixum adverbia efficit: ኰነነ፡ በዐመፃ፡ ; በግፍዕ፡ ; ጸርኀ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ ; በእግር፡ ; በ፩ አፍ፡ ; በጸጋ፡ ; በጕሕሉት፡ ; በጽድቅ፡ ; በርስት፡ ; በሐሰት፡ ; በፈቃድ፡ ,3; በጽርዕ፡ gracce^la ; በሠናይ፡ ; በንጹሕ፡ ; በሕሡም፡ ; በኅቡእ፡ ; በፍጡን፡ ; በጽሚት፡ , al.

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

β) ርእየ፡ በ፡ adspicere^la ; ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ratione habita juventutis ejus^laF.M. 10,3; ተናገረ፡ በ፡ de^la ; ; ; ; አልቦ፡ ዘአእመረ፡ ቦሙ፡ ( wußte um sie ) 2 .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

ε)( contra^la): አሕሠመ፡ በ፡ ; ንግሩ፡ ብየ፡ ; አስማዕኩ፡ ብከ፡ ; ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ ; n. 481 ዘእገብር፡ በፈርዖን፡ ; .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

መዝለል

et ምዝላል፡ vimen^la, pertica^la, vectis tenuior^la: ጾርዎ፡ በመዝለል፡ (v. በምዝላል፡ ) ἐπʼ ἀναφορεῦσι . – : ምዝላል፡ ዘ፡ የወይን፡ ሳንሳ፡ mazlal , mǝzlāl

Grébaut
መዝለል፡ mazlal «perche pour porter quelque chose^fr, stanga» ― መዘልያ፡ , መሎግያ፡ , መሸከምያ፡ Ms. BNFabb217, fol. 45r.
109
መዝለል፡ mazlal «vectis^la, pertica^la, levier^fr, barre de verrou^fr, perche^fr, gaule^fr» Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 123.
303

Leslau
መዝለል mazlal ምዝላል mǝzlāl pliant twig^en (note that the quoted passage of Num. 13:23 does not warrant the meaning ‘pliant twig’), pole that two men carry on their shoulders in order to transport a heavy object^en, long staff^en, stave^en, (*) sack of woven palm leaves in which carpenters and blacksmiths carry their tools^en, beehive made of a basket^en 378b

ቀሊል

, fem. ቀላል፡ levis^la: ጾርየ፡ ቀሊል፡ ውእቱ፡ ; ; ደለዎ፡ ( ለማይ፡ ) ወኮነ፡ ቀሊለ፡ እምኵሉ፡ ማያተ፡ አፍራቅያ፡ ; : ቀኖና፡ ቀሊል፡ poenitentia levis^laF.M. 23,7; al.

a)exiguus^la, parvus^la, minor^la, vilis^la: ቀሊልኑ፡ በኀቤክሙ፡ አስተዐብሶተ፡ ሰብእ፡ μὴ μικρὸν ὑμῖν ; ትግርምተ፡ ንጉሥ፡ ረሰየ፡ ቀሊለ፡ ( vilipendit^la) Enc.

b)facilis^la, expeditus^la: ቀሊል፡ ኵነኔ፡ ; ; ዕፁብ፡ ቀሊል፡ ለእግዚአብሔር፡ Deg.; አእምሮ፡ በኀበ፡ ጠቢባን፡ ቀሊል፡ ; ; ቀሊል፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ያብዕሎ፡ ለነዳይ፡ ; በቀሊል፡ ῥᾳδίως , εὐκόλως facile^laCyr. ad ; Cyr. ad

c)levis^laanimo: ዘየአምን፡ ፍጡነ፡ ቀሊል፡ ልቡ፡ .

d)celer^la: ቀሊላን፡ ; ደመና፡ ቀሊል፡ ; ቀላለ፡ ኮነት፡ ሕይወትየ፡ ; ቀሊላት፡ እገሪሁ፡ ; ቀሊለ፡ ሩጸት፡ Lud. e Mss. Colb.

qalil , qallil

Grébaut
ቀሊል፡ qallil levis^la, aisé^fr, facile^fr, rapide^fr Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 54.
169

Leslau
ቀሊል፡ qalil ( fem. ቀላል qallāl ) light^en, easy^en, swift^en, rapid^en, small^en, minor^en, of small value^en 428a

ጾር

a)fascis^la, ;

b): onus grave^la, jugum^la: ζυγός ; ተሰከምዋ፡ ጾራ፡ ; ጾር፡ ክቡድ፡ ላዕለ፡ ውሉደ፡ አዳም፡ ; κῦδος ; ; .

c)res portanda^la, ἀναφορά .

d) φόρος tributum^lainterpretati sunt ጾር፡ ; ; ( .)

ṣor , ʾaṣwār

Cross-references: for መሐዛተ፡ ጾር፡ መሐዛ፡ (Leslau)

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose