Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

ጠ322back to full list
ጠባይዕ
Substantivumsubst.[Plur. vocis طَبِيعَةٌ ] m. et fem. , pluralisPl. ጠባይዓት፡ ,
1)naturala
a)animalium, vel indoles insitala: ጠባይዐ፡ (v. ህላዌ፡ ) እንስሳ፡ φύσεις ζώων Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,20 ; ጠባይዕ፡ ዘእጓለ፡ እመሕያው፡ ἡ ἀνθρωπίνη φύσις Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 5 ; ሕገ፡ ጠባይዕ፡ νόμος φύσεως Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 27 ; ፍትወት፡ እንስሳዊት፡ እምከመ፡ ተሠልጠት፡ ትሬሲ፡ ጠባይዒሁ፡ ለብእሲ፡ ከመ፡ ጠባይዐ፡ እንስሳ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 15 ; Christus ነሥአ፡ ዘዚአነ፡ ጠባይዐ፡ Syn. in Prol.; በእንተ፡ ተዋልጦ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ F.M. 1,3; femina ድክምተ፡ ጠባይዕ፡ F.M. 3,3; አቅሞተ፡ ጠባይዕ፡ (sustentare vel servare naturam) F.M. 11,1; ተሐደሰ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ በትንሣኤሁ፡ ለመድኀኒነ፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 4 ; እምጠባይዕ፡ naturâla, secundum naturamla, ut: እመ፡ ውሕዘ፡ እምኔሁ፡ ዘርአ፡ ሥጋ፡ እምጠባይዒሁ፡ F.M. 14,8.
b)usurpatur de naturis Christila: እመቦ፡ ዘይብል፡ ፪ ጠባይዕ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ ውጉዘ፡ ለይኩን፡ Fid. Jac. Bar.; Leonis Papae ሃይማኖት፡ እኪት፡ ዘረሰዮ፡ ለክርስቶስ፡ ፪ ጠባይዓተ፡ ወ ፪ ምክረ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 7 ; የአምኑ፡ በአሐቲ፡ ጠባይዕ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ቃል፡ ዘተሰብአ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 23 ; ኮነ፡ ጠባይዐ፡ ፍጡር፡ አሐደ፡ ጽምረተ፡ ምስለ፡ መለኮተ፡ ፈጣሪ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3 ; de essentialaDei: ነኀሥሥ፡ በተኀብሎ፡ ጠባይዐ፡ መለኮት፡ Lud. e Mss. Colb.
2)
a)elementalavel principia rerumla: እግዚአብሔር፡ ፈጠሮ፡ ለሰብእ፡ እም ፬ ጠባይዕ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 25 ; Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 35 ; Lit. Joh.; Cod. Mus. Brit. V III,1,a; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1 (quatuor elementa sunt መሬት፡ ማይ፡ እሳት፡ ነፋስ፡ ); Deus Adamum creans ነሥአ፡ ፬ ጠባይዐ፤ ፪ እምዘይትገሰስ፡ ወ፪ እምዘኢይትገሰስ፤ ፫ እምዘይትረአይ፡ ወ ፩ እምዘኢይትረአይ፡ Lit. Orth.; እሉ፡ እሙንቱ፡ ጠባይዓቲሁ፡ ለአዳም፡ Lud. e Mss. Colb.
b)temperamentalacorporis humani: አሕላም፡ ይትወለዱ፡ እምቱሳሔያተ፡ ጠባይዕ፡ አርባዕቱ፡ sc. ጠባይዕ፡ ማያዊ፡ , ነፍሳዊ፡ (legas ነፋሳዊ፡ ) ፡ , መሬታዊ፡ , እሳታዊ፡ Fal. f. 16 ( videasvid. sub አንሳሕስሐ፡ col. 327).
ṭabāyǝʿ
Grébaut
ጠባይዕ፡ ṭabāyǝʿ «naturala, elementumla, naturefr, un des quatres élémantsfr» Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 143
346
Leslau
ጠባይዕ ṭabāyǝʿ natural dispositionen, natureen, elementsen, essenceen 587b
ጠባይዕ
Substantivumsubst.[Plur. vocis طَبِيعَةٌ ] m. et fem. , pluralisPl. ጠባይዓት፡ ,
1)naturala
a)animalium, vel indoles insitala: ጠባይዐ፡ (v. ህላዌ፡ ) እንስሳ፡ φύσεις ζώων Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,20 ; ጠባይዕ፡ ዘእጓለ፡ እመሕያው፡ ἡ ἀνθρωπίνη φύσις Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 5 ; ሕገ፡ ጠባይዕ፡ νόμος φύσεως Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 27 ; ፍትወት፡ እንስሳዊት፡ እምከመ፡ ተሠልጠት፡ ትሬሲ፡ ጠባይዒሁ፡ ለብእሲ፡ ከመ፡ ጠባይዐ፡ እንስሳ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 15 ; Christus ነሥአ፡ ዘዚአነ፡ ጠባይዐ፡ Syn. in Prol.; በእንተ፡ ተዋልጦ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ F.M. 1,3; femina ድክምተ፡ ጠባይዕ፡ F.M. 3,3; አቅሞተ፡ ጠባይዕ፡ (sustentare vel servare naturam) F.M. 11,1; ተሐደሰ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ በትንሣኤሁ፡ ለመድኀኒነ፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 4 ; እምጠባይዕ፡ naturâla, secundum naturamla, ut: እመ፡ ውሕዘ፡ እምኔሁ፡ ዘርአ፡ ሥጋ፡ እምጠባይዒሁ፡ F.M. 14,8.
b)usurpatur de naturis Christila: እመቦ፡ ዘይብል፡ ፪ ጠባይዕ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ ውጉዘ፡ ለይኩን፡ Fid. Jac. Bar.; Leonis Papae ሃይማኖት፡ እኪት፡ ዘረሰዮ፡ ለክርስቶስ፡ ፪ ጠባይዓተ፡ ወ ፪ ምክረ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 7 ; የአምኑ፡ በአሐቲ፡ ጠባይዕ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ቃል፡ ዘተሰብአ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 23 ; ኮነ፡ ጠባይዐ፡ ፍጡር፡ አሐደ፡ ጽምረተ፡ ምስለ፡ መለኮተ፡ ፈጣሪ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3 ; de essentialaDei: ነኀሥሥ፡ በተኀብሎ፡ ጠባይዐ፡ መለኮት፡ Lud. e Mss. Colb.
2)
a)elementalavel principia rerumla: እግዚአብሔር፡ ፈጠሮ፡ ለሰብእ፡ እም ፬ ጠባይዕ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 25 ; Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 35 ; Lit. Joh.; Cod. Mus. Brit. V III,1,a; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1 (quatuor elementa sunt መሬት፡ ማይ፡ እሳት፡ ነፋስ፡ ); Deus Adamum creans ነሥአ፡ ፬ ጠባይዐ፤ ፪ እምዘይትገሰስ፡ ወ፪ እምዘኢይትገሰስ፤ ፫ እምዘይትረአይ፡ ወ ፩ እምዘኢይትረአይ፡ Lit. Orth.; እሉ፡ እሙንቱ፡ ጠባይዓቲሁ፡ ለአዳም፡ Lud. e Mss. Colb.
b)temperamentalacorporis humani: አሕላም፡ ይትወለዱ፡ እምቱሳሔያተ፡ ጠባይዕ፡ አርባዕቱ፡ sc. ጠባይዕ፡ ማያዊ፡ , ነፍሳዊ፡ (legas ነፋሳዊ፡ ) ፡ , መሬታዊ፡ , እሳታዊ፡ Fal. f. 16 ( videasvid. sub አንሳሕስሐ፡ col. 327).
ṭabāyǝʿ
Grébaut
ጠባይዕ፡ ṭabāyǝʿ «naturala, elementumla, naturefr, un des quatres élémantsfr» Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 143
346
Leslau
ጠባይዕ ṭabāyǝʿ natural dispositionen, natureen, elementsen, essenceen 587b
ጠባይዓዊጠባይዓዊ
adjectivumadj.relativumrel.naturalisla, ኀፍረቱ፡ ጠባይዓዊ፡ F.M. 12,5; ሞት፡ ጠ ባይዓዊ፡ ( oppositum, -o, -nituropp. ሞተ፡ ፈቃድ፡ ) Mashafa Falasfa.Fal. f. 23 ; ሕግ፡ ጠባይዓዊ፡ ὁ νόμος ὁ φυσικός Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 9 ; አብ፡ ጠባይዓዊ፡ ( oppositum, -o, -nituropp.spirituali) F.N. 10; ወራሲ፡ ጠባይዓዊ፡ F.N. 42,3; እሙንቱ፡ ኢገብሩ፡ አውስቦ፡ ወባይዓዌ፡ (sed matrimonium spirituale) Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 50. adjectivumadj.relativumrel.naturalisla, ኀፍረቱ፡ ጠባይዓዊ፡ F.M. 12,5; ሞት፡ ጠ ባይዓዊ፡ ( oppositum, -o, -nituropp. ሞተ፡ ፈቃድ፡ ) Mashafa Falasfa.Fal. f. 23 ; ሕግ፡ ጠባይዓዊ፡ ὁ νόμος ὁ φυσικός Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 9 ; አብ፡ ጠባይዓዊ፡ ( oppositum, -o, -nituropp.spirituali) F.N. 10; ወራሲ፡ ጠባይዓዊ፡ F.N. 42,3; እሙንቱ፡ ኢገብሩ፡ አውስቦ፡ ወባይዓዌ፡ (sed matrimonium spirituale) Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 50. ṭabāyʿāwi , ṭabāyǝʿāwi
Leslau
ጠባይዓዊ ṭabāyǝʿāwi naturalen 587b
Cross-references: for ሕማም፡ ጠባይዓዊ፡ videasvid. ሕማም፡ (Grébaut)
ṭabāyʿāwi , ṭabāyǝʿāwi
Leslau
ጠባይዓዊ ṭabāyǝʿāwi naturalen 587b
Cross-references: for ሕማም፡ ጠባይዓዊ፡ videasvid. ሕማም፡ (Grébaut)
ሕማምረብሓዊ
Substantivumsubst.( ሕመም፡ Matthaei Evangelium.Matth. 24,8 romanae editionisrom., sed ሕማም፡ 24,21) m. et fem. (ut liber Jobi.Job 11,16 ), pluralisPl. ሕማማት፡
3)passiola, passionesla: πειρασμός Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,1 ; ዝንቱ፡ እምእኩይ፡ ሕማም፡ ውእቱ፡ ἐκ κακοπαθείας Malachiae prophetia.Mal. 1,13 ; ሕማሙ፡ ለዝ፡ ዓለም፡ τὰ παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 8,18 ; ad Timotheum epistola II.2 Tim. 3,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,15 ; ሕማሙ፡ ለክርስቶስ፡ ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 1,5 ; ሕማማት፡ Christilaad Hebraeos epistola.Hebr. 2,10 ; Deusla ዘእንበለ፡ ሕማም፡ ἀπαθής Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 103 ; ሕማማቲሁ፡ መድኃኒት፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 160,2 ; ሰሙነ፡ ሕማማት፡ septima passionislaCod. Mus. Brit. XXIX, II, 17; nec non animi passioneslai.e. affectiones et perturbationesla( τὰ πάθη , conferascfr. ܚܰܝܳܐ ) Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 106 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 110 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 203 ; ሕማማ፡ ፍትወተ፡ ዝሙት፡ Vit. Dan.
4)in genere: afflictiola, aerumnala, miseriala; angustiaela, periculumla; aegritudola, moerorla: θλίψις , ad Romanos epistola Pauli.Rom. 5,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 10,26 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 7,14 ; ሕማም፡ ወምንዳቤ፡ Danielis prophetia.Dan. 12,1 ; πόνος liber Jobi.Job 5,6 ; Habacuci prophetia.Hab. 1,3 ; κόπος liber Jobi.Job 6,2 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 1,8 ; ሕማም፡ ወስራሕ፡ κόποι καὶ πόνοι Jeremiae prophetia.Jer. 20,18 ; ἀνάγκη liber Jobi.Job 15,24 ; liber Jobi.Job 20,22 ; κίνδυνος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,24 ; conditio molala πονηρία Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 12,17 ; በሕማሙ፡ διὰ τὸ κεκακῶσθαι Jesaiae prophetia.Jes. 53,7 ; πένθος liber Jobi.Job 30,31 .
adjectivumadj.relativumrel.
1)negotiatorila, feneratorla: ነጋዲ፡ ወረብሓዊ፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 16.
2)at F.N. 51 meus codex vocem ረብሓዊ፡ voci ጠባይዓዊ፡ naturalislaoppositam habet, quare sensus postulare videtur acquisitusla(sed vereor ut lectio bona sit).
ḥǝmām , ḥǝmam , pluralisPl. ḥǝmāmāt
1) (Dillmann 1)
a) ዐቢይ፡ ሕማም፡ ʿabiy ḥǝmām serious diseaseen, ‘grave malattiait’ ይቤ፡ ፩፡ ብእሲ፡ ቀዳሚ፡ እንዘ፡ ሀሎኩ፡ አመ፡ ንእስየ፡ በብሔረ፡ አቡየ፡ አኅዘኒ፡ ዐቢይ፡ ሕማም፡ ‘ Disse un uomo — Un tempo, nella mia infanzia, mentre mi trovavo nella contrada di mio padre, fui colpito da una grave malattiait’ 75 § 189 (ed.), 47 § 189 (tr.) (‘«grave malattia»: un testo ʿabiy ḥemām , che potrebbe valere «lebbra», secondo il significato che l’espressione ha in tigrino (vd. 1876; altre occorenze del sintagma ai §§ 275, 329, 345, 354, dove tale significato non è quello preferibile, lasciano intendere che «lebbra» è solo una possibilità tra altre.’ 47 n. 6), videasvid. ዐቢይ፡
b) ሕማመ፡ ደዌ፡ ḥǝmāma dawe ይሰክብ፡ ኀበ፡ ዐራት፡ ወበሕማመ፡ ደዌሁሂ፡ ኢያጸርዕ፡ ቃለ፡ መለኮት፡ ‘e neanche a causa della sue grave malattia tralasciava la parola della divinitàitʼ 32 (112) l. 6–7 (ed.); 33 (113) l. 6–7 (tr.) (ʻL’agiografo si serve di due sinonimi ሕማመ፡ ደዌ፡ ; lo scopo sembra quello di ottenere il superlativo.ʼ 33 (113) n. 14), videasvid. ደዌ፡
Grébaut
ሕማም፡ ḥǝmām , pluralisPl. ሕማማት፡ ḥǝmāmāt «afflictionfr, souffrancefr, maladiefr, passionfr, douleurfr» ― እማም፡ Ms. BNFabb217, fol. 20v.
44
Pluriel ሕማማት፡ ḥǝmāmāt (seul ou en composition). Sens liturgique de ce pluriel : ‘La Semaine Sainte’.
ሕማማት፡ ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr.
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ጊዜ፡ .
ሰሙነ፡ ሕማማት፡ samuna ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ሰሙን፡ .
ጾመ፡ ሕማማት፡ ṣoma ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr videasvid. ጾም፡ .
ጾመ፡ ሰሙነ፡ ሕማማት፡ ṣoma samuna ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr videasvid. ጾም .
ሱባኤ፡ ሕማማት፡ subaʾe ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr videasvid. ሱባዔ፡ . Cf. 255.
45
ሕማመ፡ ልብ፡ ḥǝmāma lǝbb «mélancoliefr» ወድቀ፡ ውስተ፡ ዝንቱ፡ ሕማመ፡ ልብ። 184, videasvid. ልብ፡
32
ሕማመ፡ ማሕያዊት፡ ḥǝmāma māḥyāwit Passion du Christfr ወፈደዮሙ፡ እግዚአብሔር፡ በእንተ፡ ዘኢያክበርዋ፡ ለሕማሙ፡ ማሕያዊት፡ ለእግዜእነ፡ ... ‘Le Seigneur les paya (ainsi), parce qu’ils n’avaient pas honoré la Passion vivificatrice de Notre Seigneur.fr’ 326, videasvid. ማሕይው፡
447–448
ሕመም፡ ባሕርያዊ፡ ḥǝmam bāḥrǝyāwi mal de merfr ... ሕማም፡ ባሕርያዊ፡ ዘኮነ፡ ባቲ፡ ‘Le mal de mer qui est en ellefr’ Ms. BNFet110, fol. 41va, videasvid. ባሕራዊ፡
ሕማም፡ ጠባይዓዊ፡ ḥǝmām ṭabāyʿāwi mal de la naturefr c’est-à-dire les souffrances causées par toutes intempéries; expression corrélative à la précédente. ... ነዋ፡ ተሀውከ፡ ቦቱ፡ ሕማም፡ ጠባይዓዊ፡ Ms. BNFet110, fol. 41va, videasvid. ጠባይዓዊ፡
ሕማመ፡ ፈንጸንት፡ ḥǝmāma fanṣant dysenteriefr 1374 mentionne une forme proche: videasvid. ፈንጻጻ፡ qu’il traduit variolela, syphilisla. አኀዞ፡ ሕማመ፡ ፈንጸንት፡ ወበኅዳጥ፡ ዘመን። ‘[Ménas] contracta la dysenterie et mourut en peu de tempsfr’ 448, videasvid. ፈንጸንት፡
448
Leslau
ሕማም ḥǝmām , ሕመም፡ ḥǝmam illnessen, diseaseen, painen, sufferingen, griefen, distressen, afflictionen, tribulationen, passionen, Passion (of Christ)en, Passion Weeken
ሕማማት ḥǝmāmāt Passion (of Christ)en, Good Fridayen 233a
ሕመም፡ ባሕርያዊ ḥǝmam bāḥrǝyāwi seasicknessen, videasvid. ባሕራዊ፡ 91b
ሕማመ፡ ፈንጸንት ḥǝmāma fanṣant ( 448) dysenteryen, videasvid. ፈንጸንት፡ 163a
Cross-references: for ግብረ፡ ሕማማት፡ videasvid. ግብር፡
rabḥāwi
Leslau
ረብሓዊ rabḥāwi merchanten, traderen, usureren 461b
ጠባይዕጠባይዕ
Substantivumsubst.[Plur. vocis طَبِيعَةٌ ] m. et fem. , pluralisPl. ጠባይዓት፡ ,
1)naturala
a)animalium, vel indoles insitala: ጠባይዐ፡ (v. ህላዌ፡ ) እንስሳ፡ φύσεις ζώων Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,20 ; ጠባይዕ፡ ዘእጓለ፡ እመሕያው፡ ἡ ἀνθρωπίνη φύσις Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 5 ; ሕገ፡ ጠባይዕ፡ νόμος φύσεως Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 27 ; ፍትወት፡ እንስሳዊት፡ እምከመ፡ ተሠልጠት፡ ትሬሲ፡ ጠባይዒሁ፡ ለብእሲ፡ ከመ፡ ጠባይዐ፡ እንስሳ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 15 ; Christus ነሥአ፡ ዘዚአነ፡ ጠባይዐ፡ Syn. in Prol.; በእንተ፡ ተዋልጦ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ F.M. 1,3; femina ድክምተ፡ ጠባይዕ፡ F.M. 3,3; አቅሞተ፡ ጠባይዕ፡ (sustentare vel servare naturam) F.M. 11,1; ተሐደሰ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ በትንሣኤሁ፡ ለመድኀኒነ፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 4 ; እምጠባይዕ፡ naturâla, secundum naturamla, ut: እመ፡ ውሕዘ፡ እምኔሁ፡ ዘርአ፡ ሥጋ፡ እምጠባይዒሁ፡ F.M. 14,8.
b)usurpatur de naturis Christila: እመቦ፡ ዘይብል፡ ፪ ጠባይዕ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ ውጉዘ፡ ለይኩን፡ Fid. Jac. Bar.; Leonis Papae ሃይማኖት፡ እኪት፡ ዘረሰዮ፡ ለክርስቶስ፡ ፪ ጠባይዓተ፡ ወ ፪ ምክረ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 7 ; የአምኑ፡ በአሐቲ፡ ጠባይዕ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ቃል፡ ዘተሰብአ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 23 ; ኮነ፡ ጠባይዐ፡ ፍጡር፡ አሐደ፡ ጽምረተ፡ ምስለ፡ መለኮተ፡ ፈጣሪ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3 ; de essentialaDei: ነኀሥሥ፡ በተኀብሎ፡ ጠባይዐ፡ መለኮት፡ Lud. e Mss. Colb.
2)
a)elementalavel principia rerumla: እግዚአብሔር፡ ፈጠሮ፡ ለሰብእ፡ እም ፬ ጠባይዕ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 25 ; Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 35 ; Lit. Joh.; Cod. Mus. Brit. V III,1,a; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1 (quatuor elementa sunt መሬት፡ ማይ፡ እሳት፡ ነፋስ፡ ); Deus Adamum creans ነሥአ፡ ፬ ጠባይዐ፤ ፪ እምዘይትገሰስ፡ ወ፪ እምዘኢይትገሰስ፤ ፫ እምዘይትረአይ፡ ወ ፩ እምዘኢይትረአይ፡ Lit. Orth.; እሉ፡ እሙንቱ፡ ጠባይዓቲሁ፡ ለአዳም፡ Lud. e Mss. Colb.
b)temperamentalacorporis humani: አሕላም፡ ይትወለዱ፡ እምቱሳሔያተ፡ ጠባይዕ፡ አርባዕቱ፡ sc. ጠባይዕ፡ ማያዊ፡ , ነፍሳዊ፡ (legas ነፋሳዊ፡ ) ፡ , መሬታዊ፡ , እሳታዊ፡ Fal. f. 16 ( videasvid. sub አንሳሕስሐ፡ col. 327).
Substantivumsubst.[Plur. vocis طَبِيعَةٌ ] m. et fem. , pluralisPl. ጠባይዓት፡ ,
1)naturala
a)animalium, vel indoles insitala: ጠባይዐ፡ (v. ህላዌ፡ ) እንስሳ፡ φύσεις ζώων Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,20 ; ጠባይዕ፡ ዘእጓለ፡ እመሕያው፡ ἡ ἀνθρωπίνη φύσις Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 5 ; ሕገ፡ ጠባይዕ፡ νόμος φύσεως Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 27 ; ፍትወት፡ እንስሳዊት፡ እምከመ፡ ተሠልጠት፡ ትሬሲ፡ ጠባይዒሁ፡ ለብእሲ፡ ከመ፡ ጠባይዐ፡ እንስሳ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 15 ; Christus ነሥአ፡ ዘዚአነ፡ ጠባይዐ፡ Syn. in Prol.; በእንተ፡ ተዋልጦ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ F.M. 1,3; femina ድክምተ፡ ጠባይዕ፡ F.M. 3,3; አቅሞተ፡ ጠባይዕ፡ (sustentare vel servare naturam) F.M. 11,1; ተሐደሰ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ በትንሣኤሁ፡ ለመድኀኒነ፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 4 ; እምጠባይዕ፡ naturâla, secundum naturamla, ut: እመ፡ ውሕዘ፡ እምኔሁ፡ ዘርአ፡ ሥጋ፡ እምጠባይዒሁ፡ F.M. 14,8.
b)usurpatur de naturis Christila: እመቦ፡ ዘይብል፡ ፪ ጠባይዕ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ ውጉዘ፡ ለይኩን፡ Fid. Jac. Bar.; Leonis Papae ሃይማኖት፡ እኪት፡ ዘረሰዮ፡ ለክርስቶስ፡ ፪ ጠባይዓተ፡ ወ ፪ ምክረ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 7 ; የአምኑ፡ በአሐቲ፡ ጠባይዕ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ቃል፡ ዘተሰብአ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 23 ; ኮነ፡ ጠባይዐ፡ ፍጡር፡ አሐደ፡ ጽምረተ፡ ምስለ፡ መለኮተ፡ ፈጣሪ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3 ; de essentialaDei: ነኀሥሥ፡ በተኀብሎ፡ ጠባይዐ፡ መለኮት፡ Lud. e Mss. Colb.
2)
a)elementalavel principia rerumla: እግዚአብሔር፡ ፈጠሮ፡ ለሰብእ፡ እም ፬ ጠባይዕ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 25 ; Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 35 ; Lit. Joh.; Cod. Mus. Brit. V III,1,a; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1 (quatuor elementa sunt መሬት፡ ማይ፡ እሳት፡ ነፋስ፡ ); Deus Adamum creans ነሥአ፡ ፬ ጠባይዐ፤ ፪ እምዘይትገሰስ፡ ወ፪ እምዘኢይትገሰስ፤ ፫ እምዘይትረአይ፡ ወ ፩ እምዘኢይትረአይ፡ Lit. Orth.; እሉ፡ እሙንቱ፡ ጠባይዓቲሁ፡ ለአዳም፡ Lud. e Mss. Colb.
b)temperamentalacorporis humani: አሕላም፡ ይትወለዱ፡ እምቱሳሔያተ፡ ጠባይዕ፡ አርባዕቱ፡ sc. ጠባይዕ፡ ማያዊ፡ , ነፍሳዊ፡ (legas ነፋሳዊ፡ ) ፡ , መሬታዊ፡ , እሳታዊ፡ Fal. f. 16 ( videasvid. sub አንሳሕስሐ፡ col. 327).
ṭabāyǝʿ
Grébaut
ጠባይዕ፡ ṭabāyǝʿ «naturala, elementumla, naturefr, un des quatres élémantsfr» Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 143
346
Leslau
ጠባይዕ ṭabāyǝʿ natural dispositionen, natureen, elementsen, essenceen 587b
ṭabāyǝʿ
Grébaut
ጠባይዕ፡ ṭabāyǝʿ «naturala, elementumla, naturefr, un des quatres élémantsfr» Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 143
346
Leslau
ጠባይዕ ṭabāyǝʿ natural dispositionen, natureen, elementsen, essenceen 587b
ነፋስመሬትመሬታዊጠባይዕ
Substantivumsubst., plerumque m. ( fem. Actus apostolorum.Act. 27,14 Platt), pluralisPl. ነፋሳት፡ ( Matthaei Evangelium.Matth. 8,26 edidited.Platt, perperam praebet ነፋስት፡ )
1)ventuslaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,46 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,4 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 11,4 ; liber Jobi.Job 4,21 ; liber Jobi.Job 13,25 ; liber Jobi.Job 15,30 ; liber Jobi.Job 21,18 ; liber Jobi.Job 37,9 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,27 ; Jesaiae prophetia.Jes. 40,24 ; Jeremiae prophetia.Jer. 22,22 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 14,24 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 4,14 ; ነፋስ፡ ዐቢይ፡ liber Jobi.Job 1,19 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 13,1 ; ነፋስ፡ ኀያል፡ Jesaiae prophetia.Jes. 11,15 ; Jeremiae prophetia.Jer. 18,14 ; ቈሪር፡ ነፋስ፡ ይነፍኅ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,20 ; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 3,26 ; ነፋሰ፡ መርቄ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 28,1 ; ነፋሰ፡ ዐውሎ፡ liber Jobi.Job 21,18 ; ነፋሰ፡ ደዌ፡ ἀνεμοφθορία Paralipomenon liber II.2 Par. 6,28 ; ነፋሰ፡ ጽባሓዊ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,16 ; ዐረባዊ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,17 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 18,1 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 18,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 18,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 18,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 18,5 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 76 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 77 ; እምከመ፡ መጽአ፡ ነፋስ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,18 ; ዘይዴግን፡ ነፋሰ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 31,2 ; አይኅ፡ ዘነፋስ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 32 ; አውፅአ፡ ነፋሳተ፡ እመዛግብቲሆሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 10,13 vers. alt; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 11,2 ; ፬ ነፋሳት፡ Danielis prophetia.Dan. 4,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 25,15 .
2)aërla, auraela, ἀήρ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 5,11 ; Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 5,12 ; ነፋስ፡ ዘፍጡነ፡ ይነፍኅ፡ ταχινὸς ἀήρ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 13,2 ; Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 15,15 ; Actus apostolorum.Act. 22,23 ; ምስለ፡ ነፋስ፡ ነበበ፡ εἰς ἀέρα λαλεῖ ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,9 ; መኰንነ፡ ርእየተ፡ ነፋስ፡ ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 2,2 ; ዘይሰርር፡ ውስተ፡ ነፋሳት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 3 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 19 ; homo creatus est e መሬት፡ ቱሱሕ፡ በእሳት፡ ወነፋስ፡ ወማይ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 60 ; videasvid. ጠባይዕ፡
Substantivumsubst.(sine dubio pro መሪት፡ vel መራት፡ ), [amh. idemid.], m. et fem. : „terra omnis generis, quae artefacta in pulverem et madefacta in lutum seu coenum resolvitur“ (Lud.),
1)pulvis terraela, humusla, γῆ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,19 ; አንተ፡ መሬት፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 5,15 ; ታገብአኒ፡ ውስተ፡ መሬት፡ liber Jobi.Job 10,9 ; liber Jobi.Job 34,15 ; ከመ፡ እኩን፡ መሬተ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 3,6 ; መሬት፡ ወሐመድ፡ liber Jobi.Job 42,6 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 10,9 ; ኰኵሕ፡ ኀበ፡ አልቦ፡ መሬተ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 13,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 47,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 26,15 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 24 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 1,5 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 5,33 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,4 ; χοῦς Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,20 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,5 ; Deuteronomium.Deut. 28,24 ; ወደዩ፡ መሬተ፡ ውስተ፡ ርእሶሙ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 2,10 ; Hezekielis prophetia.Hez. 26,4 ; Hezekielis prophetia.Hez. 26,12 ; ከመ፡ መሬት፡ ንሕነ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 102,14 ; Actus apostolorum.Act. 18,19 ; χῶμα መሬተ፡ ምድር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,13 ; ረሰይኮን፡ ለአህጉር፡ መሬተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 25,2 ; እለ፡ ይነውሙ፡ ውስተ፡ መሬተ፡ ምድር፡ Danielis prophetia.Dan. 12,2 . – Est unum e quatuor elementis videasvid. ጠባይዕ፡
2)lutumla, argillala, creta figularisla, calx praeparatala, ( mortariumla) πηλός : አብያተ፡ መሬት፡ liber Jobi.Job 4,19 ; ሥጋክሙ፡ መሬት፡ liber Jobi.Job 13,12 (alias ጽቡር፡ ); κονία መሬት፡ ጸዐዳ፡ Deuteronomium.Deut. 27,2 ; Deuteronomium.Deut. 27,4 ; χοῦς , qui in aedificiis exstruendis adhibetur Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,42 ; Gadela Lalibela.Gad. Lal. (saepius).
3)ramentala, rudusla, ut lapidum caesorum Gadela Lalibela.Gad. Lal. ( videasvid. ምጽራብ፡ ); aedificiorum dirutorum Jesaiae prophetia.Jes. 25,2 .
adjectivumadj.relativumrel.terrenuslaad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 15,47 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 15,48 ; መሬታዊ፡ አንተ፡ ወኀላፊ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 238 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 122 ; መሬታዊ፡ ሰብእ፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 7 ; Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 77 ; መሬታውያን፡ opponuntur coelestibus ( ሰማያውያን፡ ) Maʃshafa Genzat.Genz. f. 46 ; Org.; et multis aliis in locis ( videasvid.etiam ጠባይዕ፡ ). Substantivumsubst.[Plur. vocis طَبِيعَةٌ ] m. et fem. , pluralisPl. ጠባይዓት፡ ,
1)naturala
a)animalium, vel indoles insitala: ጠባይዐ፡ (v. ህላዌ፡ ) እንስሳ፡ φύσεις ζώων Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,20 ; ጠባይዕ፡ ዘእጓለ፡ እመሕያው፡ ἡ ἀνθρωπίνη φύσις Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 5 ; ሕገ፡ ጠባይዕ፡ νόμος φύσεως Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 27 ; ፍትወት፡ እንስሳዊት፡ እምከመ፡ ተሠልጠት፡ ትሬሲ፡ ጠባይዒሁ፡ ለብእሲ፡ ከመ፡ ጠባይዐ፡ እንስሳ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 15 ; Christus ነሥአ፡ ዘዚአነ፡ ጠባይዐ፡ Syn. in Prol.; በእንተ፡ ተዋልጦ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ F.M. 1,3; femina ድክምተ፡ ጠባይዕ፡ F.M. 3,3; አቅሞተ፡ ጠባይዕ፡ (sustentare vel servare naturam) F.M. 11,1; ተሐደሰ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ በትንሣኤሁ፡ ለመድኀኒነ፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 4 ; እምጠባይዕ፡ naturâla, secundum naturamla, ut: እመ፡ ውሕዘ፡ እምኔሁ፡ ዘርአ፡ ሥጋ፡ እምጠባይዒሁ፡ F.M. 14,8.
b)usurpatur de naturis Christila: እመቦ፡ ዘይብል፡ ፪ ጠባይዕ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ ውጉዘ፡ ለይኩን፡ Fid. Jac. Bar.; Leonis Papae ሃይማኖት፡ እኪት፡ ዘረሰዮ፡ ለክርስቶስ፡ ፪ ጠባይዓተ፡ ወ ፪ ምክረ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 7 ; የአምኑ፡ በአሐቲ፡ ጠባይዕ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ቃል፡ ዘተሰብአ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 23 ; ኮነ፡ ጠባይዐ፡ ፍጡር፡ አሐደ፡ ጽምረተ፡ ምስለ፡ መለኮተ፡ ፈጣሪ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3 ; de essentialaDei: ነኀሥሥ፡ በተኀብሎ፡ ጠባይዐ፡ መለኮት፡ Lud. e Mss. Colb.
2)
a)elementalavel principia rerumla: እግዚአብሔር፡ ፈጠሮ፡ ለሰብእ፡ እም ፬ ጠባይዕ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 25 ; Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 35 ; Lit. Joh.; Cod. Mus. Brit. V III,1,a; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1 (quatuor elementa sunt መሬት፡ ማይ፡ እሳት፡ ነፋስ፡ ); Deus Adamum creans ነሥአ፡ ፬ ጠባይዐ፤ ፪ እምዘይትገሰስ፡ ወ፪ እምዘኢይትገሰስ፤ ፫ እምዘይትረአይ፡ ወ ፩ እምዘኢይትረአይ፡ Lit. Orth.; እሉ፡ እሙንቱ፡ ጠባይዓቲሁ፡ ለአዳም፡ Lud. e Mss. Colb.
b)temperamentalacorporis humani: አሕላም፡ ይትወለዱ፡ እምቱሳሔያተ፡ ጠባይዕ፡ አርባዕቱ፡ sc. ጠባይዕ፡ ማያዊ፡ , ነፍሳዊ፡ (legas ነፋሳዊ፡ ) ፡ , መሬታዊ፡ , እሳታዊ፡ Fal. f. 16 ( videasvid. sub አንሳሕስሐ፡ col. 327).
maret , pluralisPl. መሬታት፡ maretāt
Grébaut
መሬት፡ maret , pluralisPl. መሬታት፡ maretāt «terrainfr, champfr, poussièrefr, terrefr, terreaufr» ― መሬት፡ Ms. BNFabb217, fol. 36v.
85
Leslau
መሬት፡ maret earthen, dust of the grounden, dirten, soilen, clayen, plasteren, dungen
መሬት፡ ጸዓዳ maret ṣaʿādā plasteren, clayen 361a
maretāwi , fem. መሬታዊት፡ maretāwit ; pluralisPl. መሬታውያን፡ maretāwǝyān , fem. መሬታውያት፡ maretāwǝyāt
fem. መሬታዊት፡ maretāwit Kebra Nagast; numerus significat sectiones.Kebr. Nag. 11,3
Grébaut
መሬታዊ፡ maretāwi , pluralisPl. መሬታውያን፡ maretāwǝyān «terrestrefr, mortelfr»; fem. መሬታዊት፡ maretāwit , pluralisPl. መሬታውያት፡ maretāwǝyāt «terrestrefr, mortellefr» ― የመሬት፡ ወገን፡ Ms. BNFabb217, fol. 37r.
85
Leslau
መሬታዊ፡ maretāwi creature of the earth or of dusten, earthlyen, being of dusten (n.) 361a
ṭabāyǝʿ
Grébaut
ጠባይዕ፡ ṭabāyǝʿ «naturala, elementumla, naturefr, un des quatres élémantsfr» Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 143
346
Leslau
ጠባይዕ ṭabāyǝʿ natural dispositionen, natureen, elementsen, essenceen 587b
ጠባይዕ
Substantivumsubst.[Plur. vocis طَبِيعَةٌ ] m. et fem. , pluralisPl. ጠባይዓት፡ ,
1)naturala
a)animalium, vel indoles insitala: ጠባይዐ፡ (v. ህላዌ፡ ) እንስሳ፡ φύσεις ζώων Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,20 ; ጠባይዕ፡ ዘእጓለ፡ እመሕያው፡ ἡ ἀνθρωπίνη φύσις Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 5 ; ሕገ፡ ጠባይዕ፡ νόμος φύσεως Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 27 ; ፍትወት፡ እንስሳዊት፡ እምከመ፡ ተሠልጠት፡ ትሬሲ፡ ጠባይዒሁ፡ ለብእሲ፡ ከመ፡ ጠባይዐ፡ እንስሳ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 15 ; Christus ነሥአ፡ ዘዚአነ፡ ጠባይዐ፡ Syn. in Prol.; በእንተ፡ ተዋልጦ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ F.M. 1,3; femina ድክምተ፡ ጠባይዕ፡ F.M. 3,3; አቅሞተ፡ ጠባይዕ፡ (sustentare vel servare naturam) F.M. 11,1; ተሐደሰ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ በትንሣኤሁ፡ ለመድኀኒነ፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 4 ; እምጠባይዕ፡ naturâla, secundum naturamla, ut: እመ፡ ውሕዘ፡ እምኔሁ፡ ዘርአ፡ ሥጋ፡ እምጠባይዒሁ፡ F.M. 14,8.
b)usurpatur de naturis Christila: እመቦ፡ ዘይብል፡ ፪ ጠባይዕ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ ውጉዘ፡ ለይኩን፡ Fid. Jac. Bar.; Leonis Papae ሃይማኖት፡ እኪት፡ ዘረሰዮ፡ ለክርስቶስ፡ ፪ ጠባይዓተ፡ ወ ፪ ምክረ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 7 ; የአምኑ፡ በአሐቲ፡ ጠባይዕ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ቃል፡ ዘተሰብአ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 23 ; ኮነ፡ ጠባይዐ፡ ፍጡር፡ አሐደ፡ ጽምረተ፡ ምስለ፡ መለኮተ፡ ፈጣሪ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3 ; de essentialaDei: ነኀሥሥ፡ በተኀብሎ፡ ጠባይዐ፡ መለኮት፡ Lud. e Mss. Colb.
2)
a)elementalavel principia rerumla: እግዚአብሔር፡ ፈጠሮ፡ ለሰብእ፡ እም ፬ ጠባይዕ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 25 ; Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 35 ; Lit. Joh.; Cod. Mus. Brit. V III,1,a; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1 (quatuor elementa sunt መሬት፡ ማይ፡ እሳት፡ ነፋስ፡ ); Deus Adamum creans ነሥአ፡ ፬ ጠባይዐ፤ ፪ እምዘይትገሰስ፡ ወ፪ እምዘኢይትገሰስ፤ ፫ እምዘይትረአይ፡ ወ ፩ እምዘኢይትረአይ፡ Lit. Orth.; እሉ፡ እሙንቱ፡ ጠባይዓቲሁ፡ ለአዳም፡ Lud. e Mss. Colb.
b)temperamentalacorporis humani: አሕላም፡ ይትወለዱ፡ እምቱሳሔያተ፡ ጠባይዕ፡ አርባዕቱ፡ sc. ጠባይዕ፡ ማያዊ፡ , ነፍሳዊ፡ (legas ነፋሳዊ፡ ) ፡ , መሬታዊ፡ , እሳታዊ፡ Fal. f. 16 ( videasvid. sub አንሳሕስሐ፡ col. 327).
ṭabāyǝʿ
Grébaut
ጠባይዕ፡ ṭabāyǝʿ «naturala, elementumla, naturefr, un des quatres élémantsfr» Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 143
346
Leslau
ጠባይዕ ṭabāyǝʿ natural dispositionen, natureen, elementsen, essenceen 587b
ማያዋ
adjectivumadj.relativumrel.ad aquam pertinensla, aquatilisla; de corporis (humorum) temperamentis: ጠባይዕ፡ ማያዊ፡ ነፋሳዊ፡ መሬታዊ፡ እሳታዊ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 16.
ነፋሳዊ
adjectivumadj.relativumrel.ventosuslaLud. e Th. P.; ad aërem pertinensla, aëriusla: ጠባይዕ፡ ነፋሳዊ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 16 ( videasvid. sub አንሳሕስሐ፡ ), et Mashafa Falasfa.Fal. f. 82 (ubi pro ነፍሳዊ፡ legendum videtur ነፋሳዊ፡ ).
አእምሮታዊ
adjectivumadj.relativumrel.intellectualisla: ጠባይዕ፡ አእምሮታዊ፡ Lud. comm. hist. p. 484, not able to find explanation in abbreviation listNr. 3.
እንስሳዊ
adjectivumadj.relativumrel.animalisla, bestialisla, belluinusla: ይተልዉ፡ ፍኖተ፡ እንስሳዊተ፡ F.M. 11,1; ፍጥረት፡ (natura) እንስሳዊት፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 102 ; Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 9 ; ጠባይዕ፡ እንስሳዊት፡ F.N. 24,1; ጣዕማት፡ እንስሳዊት፡ F.M. 17,4; ፍትወት፡ እንስሳዊት፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 13.
ጠባይዕ
Substantivumsubst.[Plur. vocis طَبِيعَةٌ ] m. et fem. , pluralisPl. ጠባይዓት፡ ,
1)naturala
a)animalium, vel indoles insitala: ጠባይዐ፡ (v. ህላዌ፡ ) እንስሳ፡ φύσεις ζώων Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,20 ; ጠባይዕ፡ ዘእጓለ፡ እመሕያው፡ ἡ ἀνθρωπίνη φύσις Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 5 ; ሕገ፡ ጠባይዕ፡ νόμος φύσεως Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 27 ; ፍትወት፡ እንስሳዊት፡ እምከመ፡ ተሠልጠት፡ ትሬሲ፡ ጠባይዒሁ፡ ለብእሲ፡ ከመ፡ ጠባይዐ፡ እንስሳ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 15 ; Christus ነሥአ፡ ዘዚአነ፡ ጠባይዐ፡ Syn. in Prol.; በእንተ፡ ተዋልጦ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ F.M. 1,3; femina ድክምተ፡ ጠባይዕ፡ F.M. 3,3; አቅሞተ፡ ጠባይዕ፡ (sustentare vel servare naturam) F.M. 11,1; ተሐደሰ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ በትንሣኤሁ፡ ለመድኀኒነ፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 4 ; እምጠባይዕ፡ naturâla, secundum naturamla, ut: እመ፡ ውሕዘ፡ እምኔሁ፡ ዘርአ፡ ሥጋ፡ እምጠባይዒሁ፡ F.M. 14,8.
b)usurpatur de naturis Christila: እመቦ፡ ዘይብል፡ ፪ ጠባይዕ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ ውጉዘ፡ ለይኩን፡ Fid. Jac. Bar.; Leonis Papae ሃይማኖት፡ እኪት፡ ዘረሰዮ፡ ለክርስቶስ፡ ፪ ጠባይዓተ፡ ወ ፪ ምክረ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 7 ; የአምኑ፡ በአሐቲ፡ ጠባይዕ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ቃል፡ ዘተሰብአ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 23 ; ኮነ፡ ጠባይዐ፡ ፍጡር፡ አሐደ፡ ጽምረተ፡ ምስለ፡ መለኮተ፡ ፈጣሪ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3 ; de essentialaDei: ነኀሥሥ፡ በተኀብሎ፡ ጠባይዐ፡ መለኮት፡ Lud. e Mss. Colb.
2)
a)elementalavel principia rerumla: እግዚአብሔር፡ ፈጠሮ፡ ለሰብእ፡ እም ፬ ጠባይዕ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 25 ; Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 35 ; Lit. Joh.; Cod. Mus. Brit. V III,1,a; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1 (quatuor elementa sunt መሬት፡ ማይ፡ እሳት፡ ነፋስ፡ ); Deus Adamum creans ነሥአ፡ ፬ ጠባይዐ፤ ፪ እምዘይትገሰስ፡ ወ፪ እምዘኢይትገሰስ፤ ፫ እምዘይትረአይ፡ ወ ፩ እምዘኢይትረአይ፡ Lit. Orth.; እሉ፡ እሙንቱ፡ ጠባይዓቲሁ፡ ለአዳም፡ Lud. e Mss. Colb.
b)temperamentalacorporis humani: አሕላም፡ ይትወለዱ፡ እምቱሳሔያተ፡ ጠባይዕ፡ አርባዕቱ፡ sc. ጠባይዕ፡ ማያዊ፡ , ነፍሳዊ፡ (legas ነፋሳዊ፡ ) ፡ , መሬታዊ፡ , እሳታዊ፡ Fal. f. 16 ( videasvid. sub አንሳሕስሐ፡ col. 327).
ṭabāyǝʿ
Grébaut
ጠባይዕ፡ ṭabāyǝʿ «naturala, elementumla, naturefr, un des quatres élémantsfr» Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 143
346
Leslau
ጠባይዕ ṭabāyǝʿ natural dispositionen, natureen, elementsen, essenceen 587b
ጠብደን
not foundn. peregr., scilicetsc. τὰ βαδδίν ( בַּדִּים ) linteumlaalbum et tenuissimum: ይለብስ፡ ጠብደነ፡ Danielis prophetia.Dan. 10,5 ; Danielis prophetia.Dan. 12,6 ; Danielis prophetia.Dan. 12,7 . – Lud.: tunica pelliceala, pluralisPl. ጠባድን፡ sine auctore, auctoritateauct.– Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ጠብደን፡ አነዳ፡ ብ፡ የላም፡ ደባ። ṭabdan linen clothen ዳንኤል፡ በህየ፡ ርኢኩ፡ ይቤ፡ ብእሴ፡ ዘይለብስ፡ ጠባድነ፡ ‘Daniele disse: «Ho visto colà un uomo che era vestito di lino…»it’ 158 (238) l. 6 (ed.); 159 (239) l. 7 (tr.)
ጠበወ
I,1[amh. ጠባ፡ ; طِبْىٌ uberlaanimalium] SubjunctivusSubj. ይጥቡ፡ ( Canticum Canticorum.Cant. 8,1 ), sugerelamammas, lac, lacterela, cumc.Acc.mammae: Canticum Canticorum.Cant. 8,1 ; እለ፡ አኅደግዎሙ፡ ጠቢወ፡ ጥብ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 28,9 ; ሕፃናት፡ እለ፡ ይጠብዉ፡ ጥበ፡ Joelis prophetia.Joel 2,16 ; cumc.Acc.lactis: በግዕ፡ እንተ፡ ይጠቡ፡ ሐሊበ፡ እሙ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 34,26 ; Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 6 ; ጠበወ፡ ሐሊበ፡ እምብእሲት፡ H.A.; absoluteabs.: እለ፡ ይጠብዉ፡ (v. ጠባዊት፡ ) Threni, liber biblicus.Thren. 2,20 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 11,17 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 99,5 .
ጠብለለ
quadril. I
1)involverela, obvolverelafasciis: በጊሜ፡ ጠብለልክዋ፡ ( ለባሕር፡ ) ἐσπαργάνωσα liber Jobi.Job 38,9 ; infantem በአፅርቅት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 1 ; ይጠበልልዎ፡ በወዲፋት፡ ወይገድፍዎ፡ συμψηφθείς Jeremiae prophetia.Jer. 22,19 ; ለምድር፡ በመትሕቴሃ፡ ጠብለላ፡ በእሳት፡ liber Jobi.Job 28,5 ; ጠብልሎቶሙ፡ ለምውታን፡ በአልባስ፡ ሐዲስ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 84 ; Deus terram ይጠበልል፡ በረቃቅ፡ Lit. Orth.
2)circumvolverela, circumplicarela: ጠብልሎ፡ ውስተ፡ ክሳድከ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,21 .
3)convolverela, complicarela, ut vela navis: ጠብለሉ፡ ልብሰ፡ ሐመር፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 34 ; chartam: ወጠብለላ፡ ለክርታስ፡ ወኀተማ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 3.
4)implicarela: ይጠበልሎን፡ ( ለአባግዕ፡ ) ሦክ፡ ወአሜከላ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 57. – Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ጠብለለ፡ ዘ፡ ጠቀለለ።
መግነዝ
Substantivumsubst.apparatus qui ad curandum funus pertinetla, ut linteala, fasciaela, involucrala, lectusla: አዘዘ፡ እስክንድር፡ ከመ፡ ይግንዝዎ፡ ለዳራ፡ (Darium) በመግነዝ፡ ሠናይ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 283 ; ኵሉ፡ መፍቅደ፡ መግነዝ፡ Gadela Lalibela.Gad. Lal. ; (mortuus inclamatur) ኢሠነቀ፡ (II p. s. m. ) እምንዋይከ፡ ዘእንበለ፡ መግነዝ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 90 ; ገነዘቶ፡ በአልባስ፡ ሠናያት፡ ወገብረት፡ ሎቱ፡ መልዕልተ፡ መግነዙ፡ ልብሰ፡ ዘወርቅ፡ ወአንበረቶ፡ በሣጹን፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 22 ; Christus ጠብለለ፡ ልደቶ፡ በመግነዘ፡ ኅቡኣቲሁ፡ ከመ፡ ኢያእምርዎ፡ ፍጡራን፡ M.M. f. 37; κενοτάφια Regum liber biblicum I.1 Reg. 19,13 varia lectiovar.– Schol. Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.videasvid. sub ነፍቅ፡
ጠብለለ
quadril. I
1)involverela, obvolverelafasciis: በጊሜ፡ ጠብለልክዋ፡ ( ለባሕር፡ ) ἐσπαργάνωσα liber Jobi.Job 38,9 ; infantem በአፅርቅት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 1 ; ይጠበልልዎ፡ በወዲፋት፡ ወይገድፍዎ፡ συμψηφθείς Jeremiae prophetia.Jer. 22,19 ; ለምድር፡ በመትሕቴሃ፡ ጠብለላ፡ በእሳት፡ liber Jobi.Job 28,5 ; ጠብልሎቶሙ፡ ለምውታን፡ በአልባስ፡ ሐዲስ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 84 ; Deus terram ይጠበልል፡ በረቃቅ፡ Lit. Orth.
2)circumvolverela, circumplicarela: ጠብልሎ፡ ውስተ፡ ክሳድከ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,21 .
3)convolverela, complicarela, ut vela navis: ጠብለሉ፡ ልብሰ፡ ሐመር፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 34 ; chartam: ወጠብለላ፡ ለክርታስ፡ ወኀተማ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 3.
4)implicarela: ይጠበልሎን፡ ( ለአባግዕ፡ ) ሦክ፡ ወአሜከላ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 57. – Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ጠብለለ፡ ዘ፡ ጠቀለለ።
ጠብለለ
quadril. I
1)involverela, obvolverelafasciis: በጊሜ፡ ጠብለልክዋ፡ ( ለባሕር፡ ) ἐσπαργάνωσα liber Jobi.Job 38,9 ; infantem በአፅርቅት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 1 ; ይጠበልልዎ፡ በወዲፋት፡ ወይገድፍዎ፡ συμψηφθείς Jeremiae prophetia.Jer. 22,19 ; ለምድር፡ በመትሕቴሃ፡ ጠብለላ፡ በእሳት፡ liber Jobi.Job 28,5 ; ጠብልሎቶሙ፡ ለምውታን፡ በአልባስ፡ ሐዲስ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 84 ; Deus terram ይጠበልል፡ በረቃቅ፡ Lit. Orth.
2)circumvolverela, circumplicarela: ጠብልሎ፡ ውስተ፡ ክሳድከ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,21 .
3)convolverela, complicarela, ut vela navis: ጠብለሉ፡ ልብሰ፡ ሐመር፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 34 ; chartam: ወጠብለላ፡ ለክርታስ፡ ወኀተማ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 3.
4)implicarela: ይጠበልሎን፡ ( ለአባግዕ፡ ) ሦክ፡ ወአሜከላ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 57. – Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ጠብለለ፡ ዘ፡ ጠቀለለ።
ጠለ
I,1[ טַל ܛܰܠܳܐ rosla, طَلَّ leviterlaterram humectavitlaros] humerela, maderela, pinguem essela, pinguefierila: ትጠልል፡ ምድር፡ እምሥብሖሙ፡ ( ἐμπλησθήσεται , יְדֻשַּׁן ) varia lectiovar.pro ይጠልቅ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 34,7 ; ትጠልል፡ በቅብእ፡ ሢበትየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 91,10 ; ኵሉ፡ ነፍስ፡ እንተ፡ ትባርክ፡ (v. ትትባረክ፡ ) ትጠልል፡ (v. pro ስፍሕት፡ ) Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,25 . – (Quod Lud. e Lit. Epiph. affert ረሰየ፡ ላቲ፡ ደመና፡ ልብሰ፡ ወበጊሜ፡ ጠለላ፡ manifesto errore pro ጠብለላ፡ scriptum est nec significatus madidarelainde probari potest). – Radices Abbadianae (collectio radicum Geez linguae Mss.).Rad. Abb.: ጠለ፡ ዘ፡ ለመለመ።
ልብስ
Substantivumsubst., plerumque m. , Plur. አልባስ፡ , pluralisPl.pluralisPl. አልባሳት፡ (ut not able to find explanation in abbreviation listEsr. 17,70 ).
1)vestimentumla, vestisla( ἱμάτιον , ἔνδυμα ) ad Hebraeos epistola.Hebr. 1,11 ; ልብስ፡ ዘምሉእ፡ ደመ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 14,19 ; Jesaiae prophetia.Jes. 50,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 51,6 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 101,27 ; Danielis prophetia.Dan. 7,9 ; ልብስ፡ ዘኢይጐነዲ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 51,8 ; ልብስ፡ ንጹሕ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 3,5 ( ἱμάτια ); ልብሰ፡ ወርቅ፡ 17,4; ልብሰ፡ ጶዴር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 45,8 ; ልብሰ፡ መትከፍት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 36,11 ; de variis vestibus Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 36,35 sequensseq.; ልብሰ፡ ኀፂን፡ θώραξ loricalaliber Jobi.Job 41,17 ; liber Jobi.Job 41,18 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,20 ; Jeremiae prophetia.Jer. 26,4 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,8 [ Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ልብሰ፡ ሐፂን፡ ዘ፡ ጽሩር፡ ]. Pluralis አልባስ፡ vel singulas vestes significat አልባሲከ፡ τὰ ἱμάτιά σου Jesaiae prophetia.Jes. 58,8 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,27 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,39 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 3,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,10 ; አልባሰ፡ አቍያጽ፡ περικνημῖδες Danielis prophetia.Dan. 3,21 ; አልባሰ፡ ኀጺን፡ θώρακες Hezekielis prophetia.Hez. 38,4 , vel totum vestitum ( ἱματισμὸς , στολὴ , στολαί ) Ruth liber biblicus.Ruth 3,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,21 ; አልባሰ፡ ላህ፡ Baruchi liber apocryphus.Bar. 5,1 ; አልባሰ፡ ወርቅ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,11 ; አልባሰ፡ ክብር፡ στολὴ δόξης Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,29 ; et στολαὶ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 28,4 ; አልባሰ፡ ክብር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 33,5 ; አልባስ፡ ዘመቅደስ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 35,21 ; sed etiam ልብስ፡ in SingularisSing.pro στολή positum legitur ልብሰ፡ ክብር፡ στολὴ δόξης Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,31 .
2)in specie vestis interiorla, tunicala( χιτών ) Canticum Canticorum.Cant. 5,3 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 6,3 ; አልባስ፡ χιτῶνες Matthaei Evangelium.Matth. 10,10 romanae editionisrom.; ፪ ልብሰ፡ ክዳናት፡ χιτῶνες Lucae evangelium.Luc. 3,11 ( videasvid. መልበስ፡ , ክዳን፡ ); se etiam vestisla( tunicala) exteriorla ἱμάτιον ( oppositum, -o, -nituropp. መልበስ፡ χιτών ) Matthaei Evangelium.Matth. 5,40 et ( oppositum, -o, -nituropp. ክዳን፡ ) Lucae evangelium.Luc. 6,29 ; περίζωμα Ruth liber biblicus.Ruth 3,15 .
3)dicitur de quovis pannola, aulaeola, velola, tegimentola: pannus, qui ad ulnae mensuram venditur F.N. 33,1; ልብሰ፡ ዐውደ፡ ዐጸድ፡ ἱστία τῆς αὐλῆς Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 37,7 , vel ልብሰ፡ ዐጸድ፡ et አልባሰ፡ ዐጸድ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 37,12 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 37,14 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 3,26 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 4,26 ; ሶበ፡ ነፍሐ፡ ነፋስ፡ ላዕለ፡ ሐመር፡ ዘጠብለሉ፡ ልብሳ፡ (cujus vela complicuerunt) Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 34 ; ጠብለላ፡ ለሥዕል፡ (picturam) በቍጥን፡ ወበአልባስ፡ ንጹሕ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 10.
lǝbs , pluralisPl. ʾalbās , pluralisPl.pluralisPl. ʾalbāsāt
1) (Dillmann 1) clothesen, garmenten ልብሰ፡ አርዋ፡ ፩ ‘1 veste di tessuto di setait’ 43 VI l. 21 (ed.), 36 l. 17–18 (tr.); ፲ወ፬ ጸዓዳ፡ ልብስ፡ ፮ፊቃር፡ ፮ቆብዕ፡ ፬ዘነቦ፡ ፪ማኅበስ፡ ‘14 vesti bianche, 6 cinture, 6 cappucci, 4 zanabo, 2 maḥbas{sic},it’ 44 VII l. 2 (ed.), 38 VII l. 2–3 (tr.); ወልብስ፡ ዘወርቅ፡ ዘኢተበትከ፡ ፱[፡] ‘9 vesti d’oro integre,it’ 64 l. 5 (ed.), 53 l. 11 (tr.)
a) አልባሰ፡ ቅድዋት፡ ʾalbāsa qǝdwāt , አልባስ፡ ቅድዋት፡ ʾalbās qǝdwāt fine clothingen, luxury clothingen ወቦ፡ ዘይሁብ፡ አልባሰ፡ ቅድዋት፡ ቦ፡ ዘኡሁብ፡ ድንኳነ፡ ወቦ፡ ዘኡሁን፡ በቅለ፡ ምስለ፡ ሥርዐቱ። ‘d’autres donnèrent de bons vêtements, d’autres donnèrent une tente, d’autres un mulet avec son harnaisfr’ 14 l. 12–13 (ed.), 17 l. 26–28 (tr.); ወነሥአ፡ እምኔሁ፡ አምኃ፡ አፍራሰ፡ ኅሩያነ፡ ወአልባሰ፡ ቅድዋተ፡ ዘዚአሁ፡ ኅብሮሙ፡ መናጽፈኒ፡ ከማሁ። ‘il accepta de lui en cadeau des chevaux choisis, des vêtements de luxe, chacun d’une couleur, et, pareillement, des tapisfr 44 l. 4–5 (ed.), 51 l. 9–10 (tr.); ሶበሂ፡ ይትፌሣሕ፡ ይጼውዕ፡ ካህናተ፡ ወይዛዋዕ፡ ምስሌሆሙ፡ በነገረ፡ መጻሕፍት፤ እንዘ፡ ያስተፌሥሖሙ፡ በማኅሌት፡ ወወይን፡ ወያሠረግዎሙ፡ በአልባስ፡ ቅድዋት። Nelle ore poi di ricreazione, chiamava gli uomini di chiesa e discorreva con loro circa i Libri, mentre li rallegrava con canti spirituali e con vino, e li adornava di bellissime vestiit 8 l. 18–21 (ed); 19 l. 19–22 (tr.); መነኮሳትኒ፡ ወካህናት፡ ሠርዑ፡ በከመ፡ ሕጎሙ፡ ምስለ፡ መስቀል፡ ወማዕጠንት፡ እንዘ፡ ይለብሱ፡ አልባሰ፡ ክህነት፡ ሊቃውንተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያኒሂ፡ ወመላህቅተ፡ ሕዝቦሙ፡ ለካህናት፡ ወፅኡ፡ ይትቀበልዎ፡ እንዘ፡ ይሠረገዉ፡ አልባሰ፡ ቅድዋተ፡ ‘os monges e os sacerdotes dispozeram-se por ordem, segundo o seu ritual, com cruz e thuribulo, revestidos com as vestes de sacerdotes; e os superiores da Egreja christã, e os principaes da classe dos sacerdotes sairam ao seu encontro, adornados com os melhores vestidospt’ 23 l. 19–23 (ed.); 42 l. 23–27 (tr.), videasvid. ቅድው፡
b) አልባሰ፡ ቀጠንት፡ ʾalbāsa qaṭṭant fine clothingen, exquisite clothingen በይእቲ፡ ዕለት፡ ብዙኃን፡ ነዳያን፡ ኮኑ፡ ብዑላነ። ወብዙኃን፡ ዕሩቃን፡ ኮኑ፡ ሥርግዋነ፡ በአልባሰ፡ ቀጠንት። ‘En se jour, nombre de pauvres devinrent riches, et nombre de dénudés furent habillés de robes magnifiquesfr’ 74 l. 31–32 (ed.), 86 l. 2–4 (tr.), videasvid. ቀጢን፡
Cross-references: videasvid. also አልባስ፡ ቀጠንት፡ below
2) fabricen ወኆልቈ፡ አልባስኒ፡ መንጦላዕት፡ ዘግምዛ፡ ፪፡ ወዘዶቲ፡ ፪ ወዘሥዕል፡ ፩፡ አልባሰ፡ ታቦት፡ ፫ ‘Ed anche il numero dei tessuti, 2 tende di stoffa colorata, 2 di doti, 1 dipinta, 3 paramenti per il tābot,it’ 43 VI l. 19–20 (ed.), 36 15–17 (tr.); ወሥዕል፡ ዘልብስ፡ ፪[፡] ‘2 pitture su tessuto,it’ 64 l. 12 (ed.), 53 18–19 (tr.)
Grébaut
ልብስ፡ lǝbs , pluralisPl. አልባስ፡ ʾalbās «vêtementfr (vestisla)» ― ልብስ፡ Ms. BNFabb217, fol. 15r. Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 5.
29

Les vocables ልብስ፡ , አልባስ፡ , አልባሳት፡ donnent lieu fréquemment à la formation de mots composés désignant des vêtements fins et précieux et des vêtements liturgiques.
ልብሰ፡ ወርቅ፡ lǝbsa warq ou ልብስ፡ ዘወርቅ፡ lǝbs zawarq «vêtement tissé d’orfr» ገነዘቶ፡ በልብስ፡ ዘወርቅ፡ ዘኮነ፡ ለምታ። 9 l. 9; ገብረት፡ ላዕሌሁ፡ ሠናየ፡ ወአልበሰቶ፡ ልብሰ፡ ወርቅ። 10 l. 2–3; ይለብስ፡ ውእተ፡ ልብሰ፡ ወርቅ። 10 l. 10; ልብሰ፡ ወርቅ፡ ዘዚአሁ፡ ዘኀደጎ፡ ውስተ፡ ቤቱ። 11 l. 1; ነገሮሙ፡ ዘከመ፡ አስተርአየ፡ ሎቱ፡ ውእቱ፡ ፈረሳዊ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ እንዘ፡ ይለብስ፡ ውእተ፡ ልብሰ፡ ዘወርቅ። 12 l. 3–5; አስተርአየ፡ ሎቱ፡ በውስተ፡ ፍኖት፡ እንዘ፡ ይለብስ፡ ውእተ፡ ልብሰ፡ ወርቅ። 12 l. 6–7; ርእዩ፡ እንዘ፡ ይለብስ፡ ውእተ፡ ልብሰ፡ ወርቅ። 12 l. 12–13, videasvid. ወርቅ፡
አልባስ፡ ቀጠንት፡ ʾalbās qaṭṭant vêtements finsfr ተፈጸመ፡ ሕንጸታ፡ በ፪ዓመት፡ እምዘ፡ ነግሠ፡ ወወሀባ፡ ሕፄሃ፡ አልባስ፡ ቀጠንት። 22a l. 23–25; ህየንተ፡ ዘመነንከ፡ ቀጠንተ፡ አልባሰ፡ ዘወርቅ፡ አነ፡ አለብሰከ፡ ዘዐይን፡ ኢርእየ። 28a l. 19–21; ንጉሥሂ፡ ዘይሁብ፡ ቀጠንተ፡ አልባሰ፡ ወያከብር፡ መካነከ፡ አነ፡ ኣከብሮ፡ በመንግሥትየ። 29a l. 3–6, videasvid. ቀጢን፡
Cross-references: videasvid. also አልባሰ፡ ቀጠንት፡ above
አልባሳተ፡ ተክህኖ፡ ʾalbāsāta takǝhno vêtements sacerdotauxfr (liturgiques) ሶበ፡ ሰምዑ፡ ዜና፡ ሞቱ፡ ለንጉሥ፡ መጽኡ፡ እምአድባረ፡ ደሰያት፡ ካህናት፡ ወመነኮሳት፡ ብዙኃን፡ ምስለ፡ አክሊላት፡ ወመሳቅል፡ ዘወርቅ፡ ወዘብሩር፡ ወአልባሳተ፡ ተክህኖ። 118 l. 18–20, videasvid. ተክህኖ፡
ልብሰ፡ ተክህኖ፡ lǝbsa takǝhno vêtements sacerdotauxfr (liturgiques) እምድኅረዝ፡ ሶቤሃ፡ ተክህነ፡ ወልደ፡ ድንግል፡ አማኑኤል፡ በግዑ፡ ለእግዚአብሔር። ሶበ፡ ይለብስ፡ ልብሰ፡ ተክህኖ፡ ኮነ፡ ፍርሃት፡ ወረዓድ። 118 l. 18–20, videasvid. ተክህኖ፡
አልባሳት፡ ʾalbāsāt ነሥእዎሙ፡ ሰብአ፡ ገሀረ፡ ደመንሁር፡ ወገነዝዎሙ፡ በአልባሳት፡ ሠናያት። 92 l. 8–9
Le pluriel externe ልብሳት፡ manque dans . አምሳለ፡ ልብሳተ፡ መላእክት። 15; ካዕበ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ አልባሰ፡ ለመላእክት፡ ልብሳቲሆሙ፡ ብርሃናዊት። 16; መንፈስ፡ ቅዱስ፡ አልባሶሙ፡ ለመላእክት፡ ለሱራፌም፡ ልብሳቲሆሙ፡ ብርሃናውያት። 17; ካዕበ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ አልባሶሙ፡ ለመላእክት፡ ልብሳቲሆሙ፡ ብርሃናውያት። 17; አልባሶሙ፡ ለመላእክት፡ ዘውእቶሙ፡ ሥርዐተ፡ አርባብ፡ ልብሳቲሆሙ። 18
31
Leslau
ልብስ lǝbs , pluralisPl. አልባስ ʾalbās , ልብሳት lǝbsāt , አልባሳት ʾalbāsāt clothesen, garmenten, apparelen, tunicen, curtainen (of court), silk veil of oblation in the churchen 305b
አልባሰ፡ ምክሕ ʾalbāsa mǝkḥ (Lt) gala dressen, videasvid. ምክሕ፡ 339a