Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

Substantivumsubst., m. et fem. : ardorla, fervorla, aestusla, pec. solis et venti ferventisla: ጊዜ፡ ሐሩር፡ horae aestus meridianilaFetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 10,6 ; ሙቀተ፡ ሐሩር፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 4 ; Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 96 ; ደብረ፡ ሐሩር፡ πεδίον ἀφανισμοῦ Joelis prophetia.Joel 2,3 ; καῦμα Jeremiae prophetia.Jer. 17,8 ; liber Jobi.Job 24,24 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 7,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 16,8 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 16,9 ; καύσων liber Jobi.Job 27,21 ; Judith liber apocryphus.Judith 8,3 ; ነፋሰ፡ ሐሩር፡ Hosea.Hos. 13,15 ; ነፋስ፡ ሐሩር፡ Jonae prophetia.Jon. 4,8 ; de aestulacupidinum juvenilium Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 106 ; { ሰካሪ፡ እምሐሩረ፡ ወይን፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 106 }. ḥarur
Grébaut
ሐሩር፡ ḥarur «ardeur brûlantefr» ― አሩር፡ , ቋያ፡ Ms. BNFabb217, fol. 22v.
47
Leslau
ሐሩር ḥarur intense heaten, ardoren, fevoren (probably from Ar. ḥarūr ) 243a
Substantivumsubst.( ሕመም፡ Matthaei Evangelium.Matth. 24,8 romanae editionisrom., sed ሕማም፡ 24,21) m. et fem. (ut liber Jobi.Job 11,16 ), pluralisPl. ሕማማት፡
3)passiola, passionesla: πειρασμός Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,1 ; ዝንቱ፡ እምእኩይ፡ ሕማም፡ ውእቱ፡ ἐκ κακοπαθείας Malachiae prophetia.Mal. 1,13 ; ሕማሙ፡ ለዝ፡ ዓለም፡ τὰ παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 8,18 ; ad Timotheum epistola II.2 Tim. 3,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,15 ; ሕማሙ፡ ለክርስቶስ፡ ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 1,5 ; ሕማማት፡ Christilaad Hebraeos epistola.Hebr. 2,10 ; Deusla ዘእንበለ፡ ሕማም፡ ἀπαθής Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 103 ; ሕማማቲሁ፡ መድኃኒት፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 160,2 ; ሰሙነ፡ ሕማማት፡ septima passionislaCod. Mus. Brit. XXIX, II, 17; nec non animi passioneslai.e. affectiones et perturbationesla( τὰ πάθη , conferascfr. ܚܰܝܳܐ ) Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 106 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 110 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 203 ; ሕማማ፡ ፍትወተ፡ ዝሙት፡ Vit. Dan.
4)in genere: afflictiola, aerumnala, miseriala; angustiaela, periculumla; aegritudola, moerorla: θλίψις , ad Romanos epistola Pauli.Rom. 5,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 10,26 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 7,14 ; ሕማም፡ ወምንዳቤ፡ Danielis prophetia.Dan. 12,1 ; πόνος liber Jobi.Job 5,6 ; Habacuci prophetia.Hab. 1,3 ; κόπος liber Jobi.Job 6,2 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 1,8 ; ሕማም፡ ወስራሕ፡ κόποι καὶ πόνοι Jeremiae prophetia.Jer. 20,18 ; ἀνάγκη liber Jobi.Job 15,24 ; liber Jobi.Job 20,22 ; κίνδυνος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,24 ; conditio molala πονηρία Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 12,17 ; በሕማሙ፡ διὰ τὸ κεκακῶσθαι Jesaiae prophetia.Jes. 53,7 ; πένθος liber Jobi.Job 30,31 .
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ጊዜያት፡ [adjecta vocali êlaformatum sicut ዕድሜ፡ , sive etymon cum Ges. in thes. p. 991 a جاز transiitla, sive a גזז גזה al. secarela, dividerela, definirelapetieris]
1)tempusla
a)definitumla, statutumla, certumla, καιρός Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,1 -9; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,17 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,5 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,6 ; እስከ፡ ተኀልፍ፡ ጊዜሃ፡ ( ለመዐት፡ ) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,23 ; ዘእንበለ፡ ይብጻሕ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,24 ; ቀርበ፡ ጊዜነ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 4,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,18 ; መዋዕለ፡ ጊዜሁ፡ Marci Evangelium.Marc. 13,33 ; በዝንቱ፡ ጊዜ፡ በካልእት፡ ዓመት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,14 ; ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ በጽሐ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; ጊዜ፡ ገሚድ፡ Canticum Canticorum.Cant. 2,12 ; liber Jobi.Job 38,32 ; በበ፡ ጊዜ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,37 ; cumc.pronomenpron.suff. sive personapers.sive neutr.: ጊዜሁ፡ tempus ejus i.e. ei definitum: Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,47 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,45 ; Marci Evangelium.Marc. 1,15 ; Lucae evangelium.Luc. 4,13 ; Lucae evangelium.Luc. 12,42 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13,11 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 4,5 .
α)diei i.e. horala, horaela, ( vigiliala): በጊዜ፡ መሥዋዕተ፡ ሰርክ፡ Danielis prophetia.Dan. 9,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 9,5 ; ጊዜ፡ ምሳሕ፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,14 ; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,13 ; n. 1197 ውእተ፡ ጊዜ፡ αὐτῇ τῇ ὥρᾳ Danielis prophetia.Dan. 4,30 ; Deuteronomium.Deut. 18,6 ; ጊዜ፡ ብርሃን፡ , ጊዜ፡ ምሴት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እስመ፡ ጊዜ፡ ቀትር፡ ውእቱ፡ Rel. Bar.; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,7 ; ዘጊዜ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,16 ; 3 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 20,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,4 ; በጊዜ፡ ጽባሕ፡ ἐν φυλακῇ τῇ ἑωθινῇ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.; መጽሐፈ፡ ጊዜያት፡ horariumlaCod. Mus. Brit. XXXIV.
b)justumla, idoneumla, opportunumla: ኢኮነ፡ ጊዜሁ፡ ለሐኒጸ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ Haggaei prophetia.Hagg. 1,2 ; Haggaei prophetia.Hagg. 1,4 (seq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.); በጊዜ፡ πρὸς καιρόν Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,17 ; እስከ፡ ትረክብ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,24 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,6 ; ኵሎ፡ በጊዜሁ፡ ወበዐቅሙ፡ ግበር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,11 ; በጽሐ፡ ጊዜሁ፡ በዘታነሥእ፡ ርስተከ፡ Judith liber apocryphus.Judith 13,5 .
c)tempuslain genere vel temporis parslaquaedam: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,5 ; ጊዜ፡ ወድድቅ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,11 ; ጊዜ፡ ምንዳቤ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,20 ; ጊዜ፡ እኩይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,12 ; ጊዜያት፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,18 ; Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 8,8 . በጊዜ፡ ሰዓት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 62 ; በጊዜሃ፡ ለይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,26 . Crebro nomini ጊዜ፡ in st.c. posito tota enunciatio subjungitur; latine: tempus quola, ut: እስከ፡ ጊዜ፡ ያሰፍጣ፡ καιρὸν τοῦ ἀπατῆσαι αὐτήν Judith liber apocryphus.Judith 12,16 ; እምጊዜ፡ የዐርግ፡ ጎሕ፡ ἀπὸ ἀναβάσεως τοῦ ὄρθρου Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 14,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,3 ; ያአምሩ፡ ጊዜ፡ ይወጽኡ፡ ወይበውኡ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 8,7 ; በጽሐት፡ ዕለቶሙ፡ ወጊዜ፡ ይትቤቀልዎሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 30,17 ; ሶበ፡ ኮነ፡ ጊዜ፡ ይዕረብ፡ ፀሓይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,17 ; አይ፡ ጊዜ፡ ሐይወ፡ Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.( videasvid.etiam not able to find explanation in abbreviation listNr. 2, f).
2)Usurpatur ad exprimenda varia adverbia et particulas:
c) ጊዜ፡ in Acc.et st.c. vice praepositionis temporalis fungitur (pro Abl. Latinorum), ut: ጊዜ፡ ስሱ፡ ሰዓት፡ Lucae evangelium.Luc. 23,44 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,53 .
e) ለጊዜሁ፡ vel ለጊዜሃ፡ in praesensla, in tempuslavel ad tempusla, temporariusla: ለጊዜሁ፡ εἰς τὸ παρόν ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,11 ; πρὸς καιρόν ( oppositum, -o, -nituropp. እምድኅሬሁ፡ ) Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,3 ; ለጊዜሃ፡ πρόσκαιρος Matthaei Evangelium.Matth. 13,21 ; Marci Evangelium.Marc. 4,17 .
f)Relative usurpatur ( videasvid.not able to find explanation in abbreviation listNr. 1 ):
α) ጊዜ፡ vel በጊዜ፡ quo temporela, quumla, quandocumquela, simulacla: ጊዜ፡ ጸዋዕከኒ፡ liber Jobi.Job 14,15 ; ጊዜ፡ ይገብር፡ ὁπότε liber Jobi.Job 26,14 ; ጊዜ፡ ይሰክብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,5 ; ጊዜ፡ ይወፅኣ፡ ἡνίκα Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,11 ; ὅταν Marci Evangelium.Marc. 14,7 ; ጊዜ፡ ሠርዐ፡ ሕገ፡ F.M. 8,1; ጊዜ፡ ፈቀደ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 5 Enc. ; በጊዜ፡ ሰምዐት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 112 ; በጊዜ፡ ይትመዓዕ፡ ይከውኖ፡ ድቀቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,22 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,4 Platt.
β) እንተ፡ ጊዜ፡ (sec. Lud. etiam አመ፡ ጊዜ፡ ) quo temporela, quumla: እንተ፡ ጊዜ፡ ያዐርፍ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 123,2 .
g) በአሐዱ፡ ጊዜ፡ quodam temporela, aliquandola, Lud.
h) ጊዜ፡ ጊዜ፡ tum – tumla, modo – modola, aliâs – aliâsla, Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 32 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 59 ; quater repetitum Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 72 ; etiam ጊዜያተ፡ ጊዜያተ፡ id., Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 178.
3)tempus i.e. vicisla, vicesla: ጊዜ፡ ፫ ሰዓት፡ καιροὺς τρεῖς (ternis horis quotidie) Danielis prophetia.Dan. 6,10 ; በዝ፡ ጊዜ፡ hac in rela, hac in vicelaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,28 ; ካልአ፡ ጊዜ፡ alio temporela, iterumlaActus apostolorum.Act. 17,32 Platt; ፬ ጊዜያተ፡ quaterlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 16,4 varia lectiovar.; n. 1198 ከመዝ፡ ገብረ፡ ሠለስተ፡ ጊዜ፡ terlaDidascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 29 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 159,4 ; ይትነፋሕ፡ ቀርን፡ ፫ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 156 ; ፭ ጊዜያተ፡ quinquieslaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 28 ; ፵ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 46 ; በዙኀ፡ ጊዜ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 ; ብዙኀ፡ ጊዜያተ፡ saepenumerolaF.M. 24,1; Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 26 ; በ፩ ጊዜ፡ una vicela, semellaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 17 ; አየ፡ ጊዜ፡ ወስፍነ፡ ጊዜ፡ quando et quoties?laPhilexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 238 ; በጊዜ፡ እምጊዜያት፡ aliquandolaJosippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 326 (ex Arabismo).
ḥǝmām , ḥǝmam , pluralisPl. ḥǝmāmāt
1) (Dillmann 1)
a) ዐቢይ፡ ሕማም፡ ʿabiy ḥǝmām serious diseaseen, ‘grave malattiaitይቤ፡ ፩፡ ብእሲ፡ ቀዳሚ፡ እንዘ፡ ሀሎኩ፡ አመ፡ ንእስየ፡ በብሔረ፡ አቡየ፡ አኅዘኒ፡ ዐቢይ፡ ሕማም፡Disse un uomo — Un tempo, nella mia infanzia, mentre mi trovavo nella contrada di mio padre, fui colpito da una grave malattiait 75 § 189 (ed.), 47 § 189 (tr.) (‘«grave malattia»: un testo ʿabiy ḥemām , che potrebbe valere «lebbra», secondo il significato che l’espressione ha in tigrino (vd. 1876; altre occorenze del sintagma ai §§ 275, 329, 345, 354, dove tale significato non è quello preferibile, lasciano intendere che «lebbra» è solo una possibilità tra altre.’ 47 n. 6), videasvid. ዐቢይ፡
b) ሕማመ፡ ደዌ፡ ḥǝmāma dawe ይሰክብ፡ ኀበ፡ ዐራት፡ ወበሕማመ፡ ደዌሁሂ፡ ኢያጸርዕ፡ ቃለ፡ መለኮት፡e neanche a causa della sue grave malattia tralasciava la parola della divinitàitʼ 32 (112) l. 6–7 (ed.); 33 (113) l. 6–7 (tr.) (ʻL’agiografo si serve di due sinonimi ሕማመ፡ ደዌ፡ ; lo scopo sembra quello di ottenere il superlativo.ʼ 33 (113) n. 14), videasvid. ደዌ፡
Grébaut
ሕማም፡ ḥǝmām , pluralisPl. ሕማማት፡ ḥǝmāmāt «afflictionfr, souffrancefr, maladiefr, passionfr, douleurfr» ― እማም፡ Ms. BNFabb217, fol. 20v.
44
Pluriel ሕማማት፡ ḥǝmāmāt (seul ou en composition). Sens liturgique de ce pluriel : ‘La Semaine Sainte’.
ሕማማት፡ ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr.
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ጊዜ፡ .
ሰሙነ፡ ሕማማት፡ samuna ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ሰሙን፡ .
ጾመ፡ ሕማማት፡ ṣoma ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr videasvid. ጾም፡ .
ጾመ፡ ሰሙነ፡ ሕማማት፡ ṣoma samuna ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr videasvid. ጾም .
ሱባኤ፡ ሕማማት፡ subaʾe ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr videasvid. ሱባዔ፡ . Cf. 255.
45
ሕማመ፡ ልብ፡ ḥǝmāma lǝbb «mélancoliefr» ወድቀ፡ ውስተ፡ ዝንቱ፡ ሕማመ፡ ልብ። 184, videasvid. ልብ፡
32
ሕማመ፡ ማሕያዊት፡ ḥǝmāma māḥyāwit Passion du Christfr ወፈደዮሙ፡ እግዚአብሔር፡ በእንተ፡ ዘኢያክበርዋ፡ ለሕማሙ፡ ማሕያዊት፡ ለእግዜእነ፡ ...Le Seigneur les paya (ainsi), parce qu’ils n’avaient pas honoré la Passion vivificatrice de Notre Seigneur.fr 326, videasvid. ማሕይው፡
447–448
ሕመም፡ ባሕርያዊ፡ ḥǝmam bāḥrǝyāwi mal de merfr ... ሕማም፡ ባሕርያዊ፡ ዘኮነ፡ ባቲ፡Le mal de mer qui est en ellefr’ Ms. BNFet110, fol. 41va, videasvid. ባሕራዊ፡
ሕማም፡ ጠባይዓዊ፡ ḥǝmām ṭabāyʿāwi mal de la naturefr c’est-à-dire les souffrances causées par toutes intempéries; expression corrélative à la précédente. ... ነዋ፡ ተሀውከ፡ ቦቱ፡ ሕማም፡ ጠባይዓዊ፡ Ms. BNFet110, fol. 41va, videasvid. ጠባይዓዊ፡
ሕማመ፡ ፈንጸንት፡ ḥǝmāma fanṣant dysenteriefr 1374 mentionne une forme proche: videasvid. ፈንጻጻ፡ qu’il traduit variolela, syphilisla. አኀዞ፡ ሕማመ፡ ፈንጸንት፡ ወበኅዳጥ፡ ዘመን።[Ménas] contracta la dysenterie et mourut en peu de tempsfr 448, videasvid. ፈንጸንት፡
448
Leslau
ሕማም ḥǝmām , ሕመም፡ ḥǝmam illnessen, diseaseen, painen, sufferingen, griefen, distressen, afflictionen, tribulationen, passionen, Passion (of Christ)en, Passion Weeken
ሕማማት ḥǝmāmāt Passion (of Christ)en, Good Fridayen 233a
ሕመም፡ ባሕርያዊ ḥǝmam bāḥrǝyāwi seasicknessen, videasvid. ባሕራዊ፡ 91b
ሕማመ፡ ፈንጸንት ḥǝmāma fanṣant ( 448) dysenteryen, videasvid. ፈንጸንት፡ 163a
Cross-references: for ግብረ፡ ሕማማት፡ videasvid. ግብር፡
gize
Grébaut
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ሕማም፡ (Grébaut)
45
et plerumque መራድ፡ Substantivumsubst.
1)impetusla, impugnatiola, incursiolavel excursio bellicala( غَزَاةٌ ): መራደ፡ ረሲዓን፡ ὁρμαὶ ἀσεβῶν Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,25 ; እምድምፀ፡ መራድ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 29,3 ; Jeremiae prophetia.Jer. 15,8 varia lectiovar.; ὅρμημα Amosi prophetia.Am. 1,11 ; διωγμός Actus apostolorum.Act. 13,50 ; በውስተ፡ መራድ፡ ἐν πολέμῳ Paralipomenon liber I.1 Par. 5,20 ; ሰራዊት፡ እለ፡ ይትቃተሉ፡ ውስተ፡ መራድ፡ (v. ምራድ፡ ) Joelis prophetia.Joel 2,5 ; ጊዜ፡ መራዱ፡ n. 170Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 12 Enc. Hinc አፍራሰ፡ መራድ፡ equi bellatoresla( oppositum, -o, -nituropp.vectariisla) Regum liber biblicum III.3 Reg. 3 a, 21. An de operibus, quibus urbes oppugnantur? ከመ፡ ይክዐዉ፡ መራደ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 21,22 versio novavers. nov.
2)concretus, e (opp. abstracto)concr.turma irruentiumla; impetumlavel incursionem facientesla, oppugnatoresla(nescio an ob hanc significationem መራድ፡ nomen agentisn. ag.statuere malis): ፈኖከ፡ መራደ፡ ትንንያ፡ ይቅድሙ፡ ተዓይኒከ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 12,8 ; በእንቲአክሙ፡ እፌኑ፡ ባቢሎን፡ መራደ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 43,14 ; ሰአሎ፡ ለፍምፍምዮስ፡ ( Pompeiumla) ከመ፡ ይፈኑ፡ ሎቱ፡ መራደ፡ መርድአ፡ ላዕለ፡ እኁሁ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 308. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: መራድ፡ ዘ፡ ወራሪ።
mǝrrād , marrād , marād
Grébaut
መራድ፡ marrād «coursefr» ― ሩጫ፡ Ms. BNFabb217, fol. 37r.
86
Leslau
ምራድ mǝrrād , መራድ marād uproaren, rushingen (n. adj.), raceen, assulten, attacken, battleen, persecutionen, raiden 357a
, rarius መፍቀድ፡ Substantivumsubst., plerumque m. , pluralisPl. መፍቅዳት፡
1)res expetitalavel aestimatala: ኵሉ፡ መፍቅድ፡ (v. ክብር፡ ) πᾶν τίμιον Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,15 .
2)res desideratala, desideriumla: ወሀባ፡ ኵሎ፡ መፍቅዳ፡ ዘሰአለቶ፡ θελήματα Paralipomenon liber II.2 Par. 9,12 ; ይቤሎሙ፡ አይድዑኒ፡ መፍቀደክሙ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 284 ; ፈጸመ፡ መፍቅዶ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaggabitSx. Mag. 21 Enc. ; p. 331 nomenn.93; መፍቅዳት፡ . p. 484 n. 6; nihil gustavit ጊዜ፡ መፍቅዱ፡ n. 1363(tempore appetitus sui) Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 25 Enc.
3)res necessarialavel res necessariaela, quidquid opus estla, necessitatesla: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 35,21 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 35,24 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 35,27 ; Judicum liber.Jud. 19,19 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,34 ; እስመ፡ ኵሉ፡ መፍቅዶሙ፡ ተፈጥረ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 39,21 ; ቀዳሜ፡ ኵሉ፡ መፍቅዱ፡ ለሰብእ፡ ማይ፡ ወእሳት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 39,26 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 39,33 ; የሀብዎን፡ ቅብኦን፡ ወኵሎ፡ መፍቅዶን፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,3 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 4,19 ; Actus apostolorum.Act. 28,10 romanae editionisrom.; መፍቅደ፡ ሥጋሁ፡ ረከበ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaggabitSx. Mag. 30 Enc. ; መፍቅድ፡ ሊተ፡ cumc. በ፡ vel ኀበ፡ mihi opus est rela, ut: ምንት፡ ሊተ፡ መፍቅድ፡ በፀሓይ፡ ወወርኅ፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 27 ; አልባሳተ፡ ወርቅሰ፡ አልብነ፡ መፍቅድ፡ ኀቤሆሙ፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 28 ; አንሰ፡ አልብየ፡ መፍቅድ፡ ኀበ፡ ዝንቱ፡ ወርቅ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 16 ; Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 4 .
4)res curandala, negotiumla: ጊዜ፡ የሐውር፡ ኵሉ፡ በዓለ፡ ቤት፡ ለመፍቅድ፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 17,7 .
5)id quod consequi volumus, finisla, ratiola( Zweckde): ዝንቱ፡ ላዕለ፡ ፪ መፍቅዳት፡ Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 24,1 ; መፍቅድ፡ ቀዳማዊ፡ ዘአውስቦ፡ በእንተ፡ ወሊድ፡ Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 24,1 .
Substantivumsubst., plerumque m. , [amh. ምሳ፡ ] pluralisPl. ምሳሓት፡
2)cibus meridianuslavel principalisla; prandiumla(ubi ድራር፡ opponitur), et in genere coenala(cum Abyssini tempore meridiano coenare solerent): ἄρτοι Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 16,29 ; ጊዜ፡ ምሳሕ፡ ὥρα τοῦ φανεῖν Ruth liber biblicus.Ruth 2,14 ; ἄριστον : እስከ፡ ጊዜ፡ ምሳሕ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 24,15 et not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,13 ; ሰድ፡ ዘንተ፡ ምሳሐ፡ ለዳንኤል፡ Dan. apocr. 13,14; ኀዲገከ፡ ምሳሐከ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 12,13 ; δεῖπνον ዕደው፡ ጻድቃን፡ የሀልዉ፡ ውስተ፡ ምሳሕከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 9,16 ; Evangelium Joannis.Joh. 12,2 ; በውስተ፡ ምሳሓት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,6 ; Marci Evangelium.Marc. 12,39 ; F.N. 9; oppositum, -o, -nituropp. τῷ ድራር፡ , ut: እምድኅረ፡ ድራር፡ አው፡ እምድኅረ፡ ምሳሕ፡ Reg. Pach.; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 28 ; Lucae evangelium.Luc. 14,12 .
3)„Accipitur etiam de agapislaseu conviviis charitatisla (Lud.): በእንተ፡ ምሳሐ፡ መዓስብ፡ Ludolfi Comm. hist. p. 307 et p. 239; { Can. Gangrenses. Pars Synodi. Numerus significat canones.Can. Gangr. 11, videasvid. sub ቀጸበ፡ I,2}.
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ጊዜያት፡ [adjecta vocali êlaformatum sicut ዕድሜ፡ , sive etymon cum Ges. in thes. p. 991 a جاز transiitla, sive a גזז גזה al. secarela, dividerela, definirelapetieris]
1)tempusla
a)definitumla, statutumla, certumla, καιρός Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,1 -9; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,17 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,5 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,6 ; እስከ፡ ተኀልፍ፡ ጊዜሃ፡ ( ለመዐት፡ ) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,23 ; ዘእንበለ፡ ይብጻሕ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,24 ; ቀርበ፡ ጊዜነ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 4,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,18 ; መዋዕለ፡ ጊዜሁ፡ Marci Evangelium.Marc. 13,33 ; በዝንቱ፡ ጊዜ፡ በካልእት፡ ዓመት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,14 ; ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ በጽሐ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; ጊዜ፡ ገሚድ፡ Canticum Canticorum.Cant. 2,12 ; liber Jobi.Job 38,32 ; በበ፡ ጊዜ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,37 ; cumc.pronomenpron.suff. sive personapers.sive neutr.: ጊዜሁ፡ tempus ejus i.e. ei definitum: Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,47 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,45 ; Marci Evangelium.Marc. 1,15 ; Lucae evangelium.Luc. 4,13 ; Lucae evangelium.Luc. 12,42 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13,11 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 4,5 .
α)diei i.e. horala, horaela, ( vigiliala): በጊዜ፡ መሥዋዕተ፡ ሰርክ፡ Danielis prophetia.Dan. 9,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 9,5 ; ጊዜ፡ ምሳሕ፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,14 ; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,13 ; n. 1197 ውእተ፡ ጊዜ፡ αὐτῇ τῇ ὥρᾳ Danielis prophetia.Dan. 4,30 ; Deuteronomium.Deut. 18,6 ; ጊዜ፡ ብርሃን፡ , ጊዜ፡ ምሴት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እስመ፡ ጊዜ፡ ቀትር፡ ውእቱ፡ Rel. Bar.; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,7 ; ዘጊዜ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,16 ; 3 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 20,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,4 ; በጊዜ፡ ጽባሕ፡ ἐν φυλακῇ τῇ ἑωθινῇ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.; መጽሐፈ፡ ጊዜያት፡ horariumlaCod. Mus. Brit. XXXIV.
b)justumla, idoneumla, opportunumla: ኢኮነ፡ ጊዜሁ፡ ለሐኒጸ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ Haggaei prophetia.Hagg. 1,2 ; Haggaei prophetia.Hagg. 1,4 (seq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.); በጊዜ፡ πρὸς καιρόν Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,17 ; እስከ፡ ትረክብ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,24 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,6 ; ኵሎ፡ በጊዜሁ፡ ወበዐቅሙ፡ ግበር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,11 ; በጽሐ፡ ጊዜሁ፡ በዘታነሥእ፡ ርስተከ፡ Judith liber apocryphus.Judith 13,5 .
c)tempuslain genere vel temporis parslaquaedam: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,5 ; ጊዜ፡ ወድድቅ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,11 ; ጊዜ፡ ምንዳቤ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,20 ; ጊዜ፡ እኩይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,12 ; ጊዜያት፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,18 ; Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 8,8 . በጊዜ፡ ሰዓት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 62 ; በጊዜሃ፡ ለይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,26 . Crebro nomini ጊዜ፡ in st.c. posito tota enunciatio subjungitur; latine: tempus quola, ut: እስከ፡ ጊዜ፡ ያሰፍጣ፡ καιρὸν τοῦ ἀπατῆσαι αὐτήν Judith liber apocryphus.Judith 12,16 ; እምጊዜ፡ የዐርግ፡ ጎሕ፡ ἀπὸ ἀναβάσεως τοῦ ὄρθρου Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 14,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,3 ; ያአምሩ፡ ጊዜ፡ ይወጽኡ፡ ወይበውኡ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 8,7 ; በጽሐት፡ ዕለቶሙ፡ ወጊዜ፡ ይትቤቀልዎሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 30,17 ; ሶበ፡ ኮነ፡ ጊዜ፡ ይዕረብ፡ ፀሓይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,17 ; አይ፡ ጊዜ፡ ሐይወ፡ Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.( videasvid.etiam not able to find explanation in abbreviation listNr. 2, f).
2)Usurpatur ad exprimenda varia adverbia et particulas:
c) ጊዜ፡ in Acc.et st.c. vice praepositionis temporalis fungitur (pro Abl. Latinorum), ut: ጊዜ፡ ስሱ፡ ሰዓት፡ Lucae evangelium.Luc. 23,44 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,53 .
e) ለጊዜሁ፡ vel ለጊዜሃ፡ in praesensla, in tempuslavel ad tempusla, temporariusla: ለጊዜሁ፡ εἰς τὸ παρόν ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,11 ; πρὸς καιρόν ( oppositum, -o, -nituropp. እምድኅሬሁ፡ ) Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,3 ; ለጊዜሃ፡ πρόσκαιρος Matthaei Evangelium.Matth. 13,21 ; Marci Evangelium.Marc. 4,17 .
f)Relative usurpatur ( videasvid.not able to find explanation in abbreviation listNr. 1 ):
α) ጊዜ፡ vel በጊዜ፡ quo temporela, quumla, quandocumquela, simulacla: ጊዜ፡ ጸዋዕከኒ፡ liber Jobi.Job 14,15 ; ጊዜ፡ ይገብር፡ ὁπότε liber Jobi.Job 26,14 ; ጊዜ፡ ይሰክብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,5 ; ጊዜ፡ ይወፅኣ፡ ἡνίκα Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,11 ; ὅταν Marci Evangelium.Marc. 14,7 ; ጊዜ፡ ሠርዐ፡ ሕገ፡ F.M. 8,1; ጊዜ፡ ፈቀደ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 5 Enc. ; በጊዜ፡ ሰምዐት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 112 ; በጊዜ፡ ይትመዓዕ፡ ይከውኖ፡ ድቀቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,22 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,4 Platt.
β) እንተ፡ ጊዜ፡ (sec. Lud. etiam አመ፡ ጊዜ፡ ) quo temporela, quumla: እንተ፡ ጊዜ፡ ያዐርፍ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 123,2 .
g) በአሐዱ፡ ጊዜ፡ quodam temporela, aliquandola, Lud.
h) ጊዜ፡ ጊዜ፡ tum – tumla, modo – modola, aliâs – aliâsla, Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 32 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 59 ; quater repetitum Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 72 ; etiam ጊዜያተ፡ ጊዜያተ፡ id., Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 178.
3)tempus i.e. vicisla, vicesla: ጊዜ፡ ፫ ሰዓት፡ καιροὺς τρεῖς (ternis horis quotidie) Danielis prophetia.Dan. 6,10 ; በዝ፡ ጊዜ፡ hac in rela, hac in vicelaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,28 ; ካልአ፡ ጊዜ፡ alio temporela, iterumlaActus apostolorum.Act. 17,32 Platt; ፬ ጊዜያተ፡ quaterlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 16,4 varia lectiovar.; n. 1198 ከመዝ፡ ገብረ፡ ሠለስተ፡ ጊዜ፡ terlaDidascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 29 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 159,4 ; ይትነፋሕ፡ ቀርን፡ ፫ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 156 ; ፭ ጊዜያተ፡ quinquieslaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 28 ; ፵ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 46 ; በዙኀ፡ ጊዜ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 ; ብዙኀ፡ ጊዜያተ፡ saepenumerolaF.M. 24,1; Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 26 ; በ፩ ጊዜ፡ una vicela, semellaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 17 ; አየ፡ ጊዜ፡ ወስፍነ፡ ጊዜ፡ quando et quoties?laPhilexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 238 ; በጊዜ፡ እምጊዜያት፡ aliquandolaJosippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 326 (ex Arabismo).
mǝsāḥ , pluralisPl. ምሳሓት፡ mǝsāḥāt
Grébaut
ምሳሕ፡ mǝsāḥ , pluralisPl. ምሳሓት፡ mǝsāḥāt «dînerfr, repasfr» ― ምሳ፡ Ms. BNFabb217, fol. 38r.
ምሳሐ፡ ደብረ፡ ጽዮን mǝsāḥa dabra ṣǝyon La Cène du Jeudi Saintfr ለእለ፡ ይብሉሂ፡ ኢሀለወ፡ ምሳሐ፡ ደብረ፡ ጽዮን፡ ተዋሥኦሙ፡ ወአቀመ፡ ስምዓ፡ መጻሕፍት። 113, videasvid. ደብር፡ , ጽዮን፡
88–89
Leslau
ምሳሕ mǝsāḥ mealen, midday mealen, dinneren, supperen, banqueten, love-feast of the early Christiansen, feast which a particular zar-spirit is believed to craveen (Amh. ‘mǝs’)
ምሳሐ፡ ደብረ፡ ጽዮን mǝsāḥa dabra ṣǝyon ( 88) the banquet on Mount Zionen; see 108–109, videasvid. ደብር፡ , ጽዮን፡ 364a
gize
Grébaut
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ሕማም፡ (Grébaut)
45
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ጊዜያት፡ [adjecta vocali êlaformatum sicut ዕድሜ፡ , sive etymon cum Ges. in thes. p. 991 a جاز transiitla, sive a גזז גזה al. secarela, dividerela, definirelapetieris]
1)tempusla
a)definitumla, statutumla, certumla, καιρός Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,1 -9; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,17 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,5 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,6 ; እስከ፡ ተኀልፍ፡ ጊዜሃ፡ ( ለመዐት፡ ) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,23 ; ዘእንበለ፡ ይብጻሕ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,24 ; ቀርበ፡ ጊዜነ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 4,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,18 ; መዋዕለ፡ ጊዜሁ፡ Marci Evangelium.Marc. 13,33 ; በዝንቱ፡ ጊዜ፡ በካልእት፡ ዓመት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,14 ; ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ በጽሐ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; ጊዜ፡ ገሚድ፡ Canticum Canticorum.Cant. 2,12 ; liber Jobi.Job 38,32 ; በበ፡ ጊዜ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,37 ; cumc.pronomenpron.suff. sive personapers.sive neutr.: ጊዜሁ፡ tempus ejus i.e. ei definitum: Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,47 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,45 ; Marci Evangelium.Marc. 1,15 ; Lucae evangelium.Luc. 4,13 ; Lucae evangelium.Luc. 12,42 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13,11 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 4,5 .
α)diei i.e. horala, horaela, ( vigiliala): በጊዜ፡ መሥዋዕተ፡ ሰርክ፡ Danielis prophetia.Dan. 9,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 9,5 ; ጊዜ፡ ምሳሕ፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,14 ; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,13 ; n. 1197 ውእተ፡ ጊዜ፡ αὐτῇ τῇ ὥρᾳ Danielis prophetia.Dan. 4,30 ; Deuteronomium.Deut. 18,6 ; ጊዜ፡ ብርሃን፡ , ጊዜ፡ ምሴት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እስመ፡ ጊዜ፡ ቀትር፡ ውእቱ፡ Rel. Bar.; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,7 ; ዘጊዜ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,16 ; 3 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 20,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,4 ; በጊዜ፡ ጽባሕ፡ ἐν φυλακῇ τῇ ἑωθινῇ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.; መጽሐፈ፡ ጊዜያት፡ horariumlaCod. Mus. Brit. XXXIV.
b)justumla, idoneumla, opportunumla: ኢኮነ፡ ጊዜሁ፡ ለሐኒጸ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ Haggaei prophetia.Hagg. 1,2 ; Haggaei prophetia.Hagg. 1,4 (seq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.); በጊዜ፡ πρὸς καιρόν Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,17 ; እስከ፡ ትረክብ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,24 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,6 ; ኵሎ፡ በጊዜሁ፡ ወበዐቅሙ፡ ግበር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,11 ; በጽሐ፡ ጊዜሁ፡ በዘታነሥእ፡ ርስተከ፡ Judith liber apocryphus.Judith 13,5 .
c)tempuslain genere vel temporis parslaquaedam: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,5 ; ጊዜ፡ ወድድቅ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,11 ; ጊዜ፡ ምንዳቤ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,20 ; ጊዜ፡ እኩይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,12 ; ጊዜያት፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,18 ; Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 8,8 . በጊዜ፡ ሰዓት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 62 ; በጊዜሃ፡ ለይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,26 . Crebro nomini ጊዜ፡ in st.c. posito tota enunciatio subjungitur; latine: tempus quola, ut: እስከ፡ ጊዜ፡ ያሰፍጣ፡ καιρὸν τοῦ ἀπατῆσαι αὐτήν Judith liber apocryphus.Judith 12,16 ; እምጊዜ፡ የዐርግ፡ ጎሕ፡ ἀπὸ ἀναβάσεως τοῦ ὄρθρου Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 14,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,3 ; ያአምሩ፡ ጊዜ፡ ይወጽኡ፡ ወይበውኡ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 8,7 ; በጽሐት፡ ዕለቶሙ፡ ወጊዜ፡ ይትቤቀልዎሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 30,17 ; ሶበ፡ ኮነ፡ ጊዜ፡ ይዕረብ፡ ፀሓይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,17 ; አይ፡ ጊዜ፡ ሐይወ፡ Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.( videasvid.etiam not able to find explanation in abbreviation listNr. 2, f).
2)Usurpatur ad exprimenda varia adverbia et particulas:
c) ጊዜ፡ in Acc.et st.c. vice praepositionis temporalis fungitur (pro Abl. Latinorum), ut: ጊዜ፡ ስሱ፡ ሰዓት፡ Lucae evangelium.Luc. 23,44 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,53 .
e) ለጊዜሁ፡ vel ለጊዜሃ፡ in praesensla, in tempuslavel ad tempusla, temporariusla: ለጊዜሁ፡ εἰς τὸ παρόν ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,11 ; πρὸς καιρόν ( oppositum, -o, -nituropp. እምድኅሬሁ፡ ) Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,3 ; ለጊዜሃ፡ πρόσκαιρος Matthaei Evangelium.Matth. 13,21 ; Marci Evangelium.Marc. 4,17 .
f)Relative usurpatur ( videasvid.not able to find explanation in abbreviation listNr. 1 ):
α) ጊዜ፡ vel በጊዜ፡ quo temporela, quumla, quandocumquela, simulacla: ጊዜ፡ ጸዋዕከኒ፡ liber Jobi.Job 14,15 ; ጊዜ፡ ይገብር፡ ὁπότε liber Jobi.Job 26,14 ; ጊዜ፡ ይሰክብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,5 ; ጊዜ፡ ይወፅኣ፡ ἡνίκα Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,11 ; ὅταν Marci Evangelium.Marc. 14,7 ; ጊዜ፡ ሠርዐ፡ ሕገ፡ F.M. 8,1; ጊዜ፡ ፈቀደ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 5 Enc. ; በጊዜ፡ ሰምዐት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 112 ; በጊዜ፡ ይትመዓዕ፡ ይከውኖ፡ ድቀቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,22 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,4 Platt.
β) እንተ፡ ጊዜ፡ (sec. Lud. etiam አመ፡ ጊዜ፡ ) quo temporela, quumla: እንተ፡ ጊዜ፡ ያዐርፍ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 123,2 .
g) በአሐዱ፡ ጊዜ፡ quodam temporela, aliquandola, Lud.
h) ጊዜ፡ ጊዜ፡ tum – tumla, modo – modola, aliâs – aliâsla, Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 32 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 59 ; quater repetitum Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 72 ; etiam ጊዜያተ፡ ጊዜያተ፡ id., Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 178.
3)tempus i.e. vicisla, vicesla: ጊዜ፡ ፫ ሰዓት፡ καιροὺς τρεῖς (ternis horis quotidie) Danielis prophetia.Dan. 6,10 ; በዝ፡ ጊዜ፡ hac in rela, hac in vicelaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,28 ; ካልአ፡ ጊዜ፡ alio temporela, iterumlaActus apostolorum.Act. 17,32 Platt; ፬ ጊዜያተ፡ quaterlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 16,4 varia lectiovar.; n. 1198 ከመዝ፡ ገብረ፡ ሠለስተ፡ ጊዜ፡ terlaDidascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 29 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 159,4 ; ይትነፋሕ፡ ቀርን፡ ፫ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 156 ; ፭ ጊዜያተ፡ quinquieslaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 28 ; ፵ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 46 ; በዙኀ፡ ጊዜ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 ; ብዙኀ፡ ጊዜያተ፡ saepenumerolaF.M. 24,1; Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 26 ; በ፩ ጊዜ፡ una vicela, semellaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 17 ; አየ፡ ጊዜ፡ ወስፍነ፡ ጊዜ፡ quando et quoties?laPhilexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 238 ; በጊዜ፡ እምጊዜያት፡ aliquandolaJosippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 326 (ex Arabismo).
gize
Grébaut
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ሕማም፡ (Grébaut)
45
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ጊዜያት፡ [adjecta vocali êlaformatum sicut ዕድሜ፡ , sive etymon cum Ges. in thes. p. 991 a جاز transiitla, sive a גזז גזה al. secarela, dividerela, definirelapetieris]
1)tempusla
a)definitumla, statutumla, certumla, καιρός Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,1 -9; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,17 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,5 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,6 ; እስከ፡ ተኀልፍ፡ ጊዜሃ፡ ( ለመዐት፡ ) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,23 ; ዘእንበለ፡ ይብጻሕ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,24 ; ቀርበ፡ ጊዜነ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 4,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,18 ; መዋዕለ፡ ጊዜሁ፡ Marci Evangelium.Marc. 13,33 ; በዝንቱ፡ ጊዜ፡ በካልእት፡ ዓመት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,14 ; ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ በጽሐ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; ጊዜ፡ ገሚድ፡ Canticum Canticorum.Cant. 2,12 ; liber Jobi.Job 38,32 ; በበ፡ ጊዜ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,37 ; cumc.pronomenpron.suff. sive personapers.sive neutr.: ጊዜሁ፡ tempus ejus i.e. ei definitum: Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,47 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,45 ; Marci Evangelium.Marc. 1,15 ; Lucae evangelium.Luc. 4,13 ; Lucae evangelium.Luc. 12,42 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13,11 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 4,5 .
α)diei i.e. horala, horaela, ( vigiliala): በጊዜ፡ መሥዋዕተ፡ ሰርክ፡ Danielis prophetia.Dan. 9,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 9,5 ; ጊዜ፡ ምሳሕ፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,14 ; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,13 ; n. 1197 ውእተ፡ ጊዜ፡ αὐτῇ τῇ ὥρᾳ Danielis prophetia.Dan. 4,30 ; Deuteronomium.Deut. 18,6 ; ጊዜ፡ ብርሃን፡ , ጊዜ፡ ምሴት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እስመ፡ ጊዜ፡ ቀትር፡ ውእቱ፡ Rel. Bar.; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,7 ; ዘጊዜ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,16 ; 3 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 20,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,4 ; በጊዜ፡ ጽባሕ፡ ἐν φυλακῇ τῇ ἑωθινῇ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.; መጽሐፈ፡ ጊዜያት፡ horariumlaCod. Mus. Brit. XXXIV.
b)justumla, idoneumla, opportunumla: ኢኮነ፡ ጊዜሁ፡ ለሐኒጸ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ Haggaei prophetia.Hagg. 1,2 ; Haggaei prophetia.Hagg. 1,4 (seq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.); በጊዜ፡ πρὸς καιρόν Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,17 ; እስከ፡ ትረክብ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,24 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,6 ; ኵሎ፡ በጊዜሁ፡ ወበዐቅሙ፡ ግበር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,11 ; በጽሐ፡ ጊዜሁ፡ በዘታነሥእ፡ ርስተከ፡ Judith liber apocryphus.Judith 13,5 .
c)tempuslain genere vel temporis parslaquaedam: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,5 ; ጊዜ፡ ወድድቅ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,11 ; ጊዜ፡ ምንዳቤ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,20 ; ጊዜ፡ እኩይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,12 ; ጊዜያት፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,18 ; Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 8,8 . በጊዜ፡ ሰዓት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 62 ; በጊዜሃ፡ ለይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,26 . Crebro nomini ጊዜ፡ in st.c. posito tota enunciatio subjungitur; latine: tempus quola, ut: እስከ፡ ጊዜ፡ ያሰፍጣ፡ καιρὸν τοῦ ἀπατῆσαι αὐτήν Judith liber apocryphus.Judith 12,16 ; እምጊዜ፡ የዐርግ፡ ጎሕ፡ ἀπὸ ἀναβάσεως τοῦ ὄρθρου Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 14,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,3 ; ያአምሩ፡ ጊዜ፡ ይወጽኡ፡ ወይበውኡ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 8,7 ; በጽሐት፡ ዕለቶሙ፡ ወጊዜ፡ ይትቤቀልዎሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 30,17 ; ሶበ፡ ኮነ፡ ጊዜ፡ ይዕረብ፡ ፀሓይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,17 ; አይ፡ ጊዜ፡ ሐይወ፡ Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.( videasvid.etiam not able to find explanation in abbreviation listNr. 2, f).
2)Usurpatur ad exprimenda varia adverbia et particulas:
c) ጊዜ፡ in Acc.et st.c. vice praepositionis temporalis fungitur (pro Abl. Latinorum), ut: ጊዜ፡ ስሱ፡ ሰዓት፡ Lucae evangelium.Luc. 23,44 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,53 .
e) ለጊዜሁ፡ vel ለጊዜሃ፡ in praesensla, in tempuslavel ad tempusla, temporariusla: ለጊዜሁ፡ εἰς τὸ παρόν ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,11 ; πρὸς καιρόν ( oppositum, -o, -nituropp. እምድኅሬሁ፡ ) Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,3 ; ለጊዜሃ፡ πρόσκαιρος Matthaei Evangelium.Matth. 13,21 ; Marci Evangelium.Marc. 4,17 .
f)Relative usurpatur ( videasvid.not able to find explanation in abbreviation listNr. 1 ):
α) ጊዜ፡ vel በጊዜ፡ quo temporela, quumla, quandocumquela, simulacla: ጊዜ፡ ጸዋዕከኒ፡ liber Jobi.Job 14,15 ; ጊዜ፡ ይገብር፡ ὁπότε liber Jobi.Job 26,14 ; ጊዜ፡ ይሰክብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,5 ; ጊዜ፡ ይወፅኣ፡ ἡνίκα Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,11 ; ὅταν Marci Evangelium.Marc. 14,7 ; ጊዜ፡ ሠርዐ፡ ሕገ፡ F.M. 8,1; ጊዜ፡ ፈቀደ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 5 Enc. ; በጊዜ፡ ሰምዐት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 112 ; በጊዜ፡ ይትመዓዕ፡ ይከውኖ፡ ድቀቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,22 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,4 Platt.
β) እንተ፡ ጊዜ፡ (sec. Lud. etiam አመ፡ ጊዜ፡ ) quo temporela, quumla: እንተ፡ ጊዜ፡ ያዐርፍ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 123,2 .
g) በአሐዱ፡ ጊዜ፡ quodam temporela, aliquandola, Lud.
h) ጊዜ፡ ጊዜ፡ tum – tumla, modo – modola, aliâs – aliâsla, Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 32 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 59 ; quater repetitum Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 72 ; etiam ጊዜያተ፡ ጊዜያተ፡ id., Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 178.
3)tempus i.e. vicisla, vicesla: ጊዜ፡ ፫ ሰዓት፡ καιροὺς τρεῖς (ternis horis quotidie) Danielis prophetia.Dan. 6,10 ; በዝ፡ ጊዜ፡ hac in rela, hac in vicelaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,28 ; ካልአ፡ ጊዜ፡ alio temporela, iterumlaActus apostolorum.Act. 17,32 Platt; ፬ ጊዜያተ፡ quaterlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 16,4 varia lectiovar.; n. 1198 ከመዝ፡ ገብረ፡ ሠለስተ፡ ጊዜ፡ terlaDidascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 29 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 159,4 ; ይትነፋሕ፡ ቀርን፡ ፫ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 156 ; ፭ ጊዜያተ፡ quinquieslaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 28 ; ፵ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 46 ; በዙኀ፡ ጊዜ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 ; ብዙኀ፡ ጊዜያተ፡ saepenumerolaF.M. 24,1; Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 26 ; በ፩ ጊዜ፡ una vicela, semellaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 17 ; አየ፡ ጊዜ፡ ወስፍነ፡ ጊዜ፡ quando et quoties?laPhilexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 238 ; በጊዜ፡ እምጊዜያት፡ aliquandolaJosippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 326 (ex Arabismo).
gize
Grébaut
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ሕማም፡ (Grébaut)
45
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ጊዜያት፡ [adjecta vocali êlaformatum sicut ዕድሜ፡ , sive etymon cum Ges. in thes. p. 991 a جاز transiitla, sive a גזז גזה al. secarela, dividerela, definirelapetieris]
1)tempusla
a)definitumla, statutumla, certumla, καιρός Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,1 -9; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,17 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,5 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,6 ; እስከ፡ ተኀልፍ፡ ጊዜሃ፡ ( ለመዐት፡ ) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,23 ; ዘእንበለ፡ ይብጻሕ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,24 ; ቀርበ፡ ጊዜነ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 4,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,18 ; መዋዕለ፡ ጊዜሁ፡ Marci Evangelium.Marc. 13,33 ; በዝንቱ፡ ጊዜ፡ በካልእት፡ ዓመት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,14 ; ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ በጽሐ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; ጊዜ፡ ገሚድ፡ Canticum Canticorum.Cant. 2,12 ; liber Jobi.Job 38,32 ; በበ፡ ጊዜ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,37 ; cumc.pronomenpron.suff. sive personapers.sive neutr.: ጊዜሁ፡ tempus ejus i.e. ei definitum: Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,47 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,45 ; Marci Evangelium.Marc. 1,15 ; Lucae evangelium.Luc. 4,13 ; Lucae evangelium.Luc. 12,42 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13,11 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 4,5 .
α)diei i.e. horala, horaela, ( vigiliala): በጊዜ፡ መሥዋዕተ፡ ሰርክ፡ Danielis prophetia.Dan. 9,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 9,5 ; ጊዜ፡ ምሳሕ፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,14 ; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,13 ; n. 1197 ውእተ፡ ጊዜ፡ αὐτῇ τῇ ὥρᾳ Danielis prophetia.Dan. 4,30 ; Deuteronomium.Deut. 18,6 ; ጊዜ፡ ብርሃን፡ , ጊዜ፡ ምሴት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እስመ፡ ጊዜ፡ ቀትር፡ ውእቱ፡ Rel. Bar.; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,7 ; ዘጊዜ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,16 ; 3 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 20,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,4 ; በጊዜ፡ ጽባሕ፡ ἐν φυλακῇ τῇ ἑωθινῇ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.; መጽሐፈ፡ ጊዜያት፡ horariumlaCod. Mus. Brit. XXXIV.
b)justumla, idoneumla, opportunumla: ኢኮነ፡ ጊዜሁ፡ ለሐኒጸ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ Haggaei prophetia.Hagg. 1,2 ; Haggaei prophetia.Hagg. 1,4 (seq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.); በጊዜ፡ πρὸς καιρόν Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,17 ; እስከ፡ ትረክብ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,24 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,6 ; ኵሎ፡ በጊዜሁ፡ ወበዐቅሙ፡ ግበር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,11 ; በጽሐ፡ ጊዜሁ፡ በዘታነሥእ፡ ርስተከ፡ Judith liber apocryphus.Judith 13,5 .
c)tempuslain genere vel temporis parslaquaedam: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,5 ; ጊዜ፡ ወድድቅ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,11 ; ጊዜ፡ ምንዳቤ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,20 ; ጊዜ፡ እኩይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,12 ; ጊዜያት፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,18 ; Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 8,8 . በጊዜ፡ ሰዓት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 62 ; በጊዜሃ፡ ለይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,26 . Crebro nomini ጊዜ፡ in st.c. posito tota enunciatio subjungitur; latine: tempus quola, ut: እስከ፡ ጊዜ፡ ያሰፍጣ፡ καιρὸν τοῦ ἀπατῆσαι αὐτήν Judith liber apocryphus.Judith 12,16 ; እምጊዜ፡ የዐርግ፡ ጎሕ፡ ἀπὸ ἀναβάσεως τοῦ ὄρθρου Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 14,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,3 ; ያአምሩ፡ ጊዜ፡ ይወጽኡ፡ ወይበውኡ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 8,7 ; በጽሐት፡ ዕለቶሙ፡ ወጊዜ፡ ይትቤቀልዎሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 30,17 ; ሶበ፡ ኮነ፡ ጊዜ፡ ይዕረብ፡ ፀሓይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,17 ; አይ፡ ጊዜ፡ ሐይወ፡ Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.( videasvid.etiam not able to find explanation in abbreviation listNr. 2, f).
2)Usurpatur ad exprimenda varia adverbia et particulas:
c) ጊዜ፡ in Acc.et st.c. vice praepositionis temporalis fungitur (pro Abl. Latinorum), ut: ጊዜ፡ ስሱ፡ ሰዓት፡ Lucae evangelium.Luc. 23,44 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,53 .
e) ለጊዜሁ፡ vel ለጊዜሃ፡ in praesensla, in tempuslavel ad tempusla, temporariusla: ለጊዜሁ፡ εἰς τὸ παρόν ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,11 ; πρὸς καιρόν ( oppositum, -o, -nituropp. እምድኅሬሁ፡ ) Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,3 ; ለጊዜሃ፡ πρόσκαιρος Matthaei Evangelium.Matth. 13,21 ; Marci Evangelium.Marc. 4,17 .
f)Relative usurpatur ( videasvid.not able to find explanation in abbreviation listNr. 1 ):
α) ጊዜ፡ vel በጊዜ፡ quo temporela, quumla, quandocumquela, simulacla: ጊዜ፡ ጸዋዕከኒ፡ liber Jobi.Job 14,15 ; ጊዜ፡ ይገብር፡ ὁπότε liber Jobi.Job 26,14 ; ጊዜ፡ ይሰክብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,5 ; ጊዜ፡ ይወፅኣ፡ ἡνίκα Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,11 ; ὅταν Marci Evangelium.Marc. 14,7 ; ጊዜ፡ ሠርዐ፡ ሕገ፡ F.M. 8,1; ጊዜ፡ ፈቀደ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 5 Enc. ; በጊዜ፡ ሰምዐት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 112 ; በጊዜ፡ ይትመዓዕ፡ ይከውኖ፡ ድቀቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,22 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,4 Platt.
β) እንተ፡ ጊዜ፡ (sec. Lud. etiam አመ፡ ጊዜ፡ ) quo temporela, quumla: እንተ፡ ጊዜ፡ ያዐርፍ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 123,2 .
g) በአሐዱ፡ ጊዜ፡ quodam temporela, aliquandola, Lud.
h) ጊዜ፡ ጊዜ፡ tum – tumla, modo – modola, aliâs – aliâsla, Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 32 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 59 ; quater repetitum Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 72 ; etiam ጊዜያተ፡ ጊዜያተ፡ id., Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 178.
3)tempus i.e. vicisla, vicesla: ጊዜ፡ ፫ ሰዓት፡ καιροὺς τρεῖς (ternis horis quotidie) Danielis prophetia.Dan. 6,10 ; በዝ፡ ጊዜ፡ hac in rela, hac in vicelaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,28 ; ካልአ፡ ጊዜ፡ alio temporela, iterumlaActus apostolorum.Act. 17,32 Platt; ፬ ጊዜያተ፡ quaterlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 16,4 varia lectiovar.; n. 1198 ከመዝ፡ ገብረ፡ ሠለስተ፡ ጊዜ፡ terlaDidascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 29 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 159,4 ; ይትነፋሕ፡ ቀርን፡ ፫ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 156 ; ፭ ጊዜያተ፡ quinquieslaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 28 ; ፵ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 46 ; በዙኀ፡ ጊዜ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 ; ብዙኀ፡ ጊዜያተ፡ saepenumerolaF.M. 24,1; Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 26 ; በ፩ ጊዜ፡ una vicela, semellaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 17 ; አየ፡ ጊዜ፡ ወስፍነ፡ ጊዜ፡ quando et quoties?laPhilexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 238 ; በጊዜ፡ እምጊዜያት፡ aliquandolaJosippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 326 (ex Arabismo).
gize
Grébaut
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ሕማም፡ (Grébaut)
45
vel ሰዓት፡ , fem. et m. , pluralisPl. ሰዐታት፡ vel ሰዓታት፡ [ שָׁעָה ܫܳܥܳܐ سَاعَةٌ videasvid.Ges. thes. p. 1455; amh. ሰዓት፡ et ሳት፡ ]
1)horala: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 29,7 ; መስየ፡ ወድአ፡ ሰዓት፡ Marci Evangelium.Marc. 6,35 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 9,15 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 11,13 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 17,12 ; መንፈቀ፡ ሰዓት፡ ἡμιώριον Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,1 ; በአይ፡ ሰዓት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 3,3 ; ኵሎ፡ vel ኵላ፡ ሰዐተ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,22 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,25 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,42 ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,2 ; ጌሠመ፡ በዛቲ፡ ሰዓት፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,29 ; መጠነ፡ አሐቲ፡ ሰዓት፡ Danielis prophetia.Dan. 4,16 ; በዛቲ፡ ሰዓት፡ Judith liber apocryphus.Judith 13,4 ; ዕለት፡ ወሰዓት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 24,36 ; ጊዜ፡ ሰዐተ፡ ተሱዓት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 27,46 romanae editionisrom.; እስከ፡ ተሱዐት፡ ሰዓት፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 29 ; በስድስቱ፡ ሰዓት፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 4,5 ; Marci Evangelium.Marc. 15,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,40 ; ጊዜ፡ ሣልስ፡ ሰዓት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 20,3 romanae editionisrom.; Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 7 ; በከየ፡ ሰዐተ፡ ነዋኀ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 14 ; ዐቢየ፡ ሰዓተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,41 ; እለ፡ ያሰግሉ፡ ውስተ፡ ሰዐታት፡ ወዕለት፡ ወለያልይ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 178 ; de horis precum canonicis not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 10 -13. De horis nocturnis vel vigiliisla: φυλακαί ሰዐታት፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 76,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 89,4 ; ከመ፡ ይዕቀቡ፡ ሰዐታተ፡ ደብተራ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 23,32 ; Judith liber apocryphus.Judith 12,5 ; እምሰዐተ፡ ጽባሕ፡ ἀπὸ τῆς φυλακῆς πρωίας Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 129,6 ; በቀዳሚት፡ ሰዓት፡ Threni, liber biblicus.Thren. 2,19 ; Judicum liber.Jud. 7,19 ; Marci Evangelium.Marc. 6,48 .
2)momentum temporisla, pars temporisla, etiam minutissima: እምውእቱ፡ ሰዓት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 9,22 ; ሖረ፡ በሰዐቱ፡ extemplola, illicolaPhilexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 3 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 71 ; ለሰዐትከ፡ πρὸς ὥραν ad Philemonem epistola Pauli.Philem. 15 ; ለሰዓት፡ πρόσκαιρος ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,25 ; ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 4,17 -
3)tempuslain genere; tempus statutumla, certumla, festumla: ሰዐተ፡ መንሱት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 3,10 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 14,7 ; በአሐቲ፡ ሰዓት፡ ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ ለለ፡ ሰዐቱ፡ καθ᾽ ὥραν Deuteronomium.Deut. 33,14 ; ሠለስተ፡ ሰዐተ፡ ዘበዓልክሙ፡ τρεῖς καιρούς Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 33,14 ; n. 390 ደኃሪት፡ ሰዓት፡ ይእቲ፡ Epistola Joannis I.1 Joh. 2,18 ; እምቅድመ፡ ሰዓቱ፡ πρὸ ὥρας liber Jobi.Job 24,6 ; እምሰዐት፡ እስከ፡ ሰዐት፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 9,25 ; ለምንት፡ ይረስዖን፡ እግዚአብሔር፡ ለሰዓታትየ፡ liber Jobi.Job 24,1 .
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ጊዜያት፡ [adjecta vocali êlaformatum sicut ዕድሜ፡ , sive etymon cum Ges. in thes. p. 991 a جاز transiitla, sive a גזז גזה al. secarela, dividerela, definirelapetieris]
1)tempusla
a)definitumla, statutumla, certumla, καιρός Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,1 -9; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,17 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,5 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,6 ; እስከ፡ ተኀልፍ፡ ጊዜሃ፡ ( ለመዐት፡ ) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,23 ; ዘእንበለ፡ ይብጻሕ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,24 ; ቀርበ፡ ጊዜነ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 4,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,18 ; መዋዕለ፡ ጊዜሁ፡ Marci Evangelium.Marc. 13,33 ; በዝንቱ፡ ጊዜ፡ በካልእት፡ ዓመት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,14 ; ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ በጽሐ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; ጊዜ፡ ገሚድ፡ Canticum Canticorum.Cant. 2,12 ; liber Jobi.Job 38,32 ; በበ፡ ጊዜ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,37 ; cumc.pronomenpron.suff. sive personapers.sive neutr.: ጊዜሁ፡ tempus ejus i.e. ei definitum: Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,47 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,45 ; Marci Evangelium.Marc. 1,15 ; Lucae evangelium.Luc. 4,13 ; Lucae evangelium.Luc. 12,42 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13,11 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 4,5 .
α)diei i.e. horala, horaela, ( vigiliala): በጊዜ፡ መሥዋዕተ፡ ሰርክ፡ Danielis prophetia.Dan. 9,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 9,5 ; ጊዜ፡ ምሳሕ፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,14 ; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,13 ; n. 1197 ውእተ፡ ጊዜ፡ αὐτῇ τῇ ὥρᾳ Danielis prophetia.Dan. 4,30 ; Deuteronomium.Deut. 18,6 ; ጊዜ፡ ብርሃን፡ , ጊዜ፡ ምሴት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እስመ፡ ጊዜ፡ ቀትር፡ ውእቱ፡ Rel. Bar.; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,7 ; ዘጊዜ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,16 ; 3 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 20,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,4 ; በጊዜ፡ ጽባሕ፡ ἐν φυλακῇ τῇ ἑωθινῇ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.; መጽሐፈ፡ ጊዜያት፡ horariumlaCod. Mus. Brit. XXXIV.
b)justumla, idoneumla, opportunumla: ኢኮነ፡ ጊዜሁ፡ ለሐኒጸ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ Haggaei prophetia.Hagg. 1,2 ; Haggaei prophetia.Hagg. 1,4 (seq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.); በጊዜ፡ πρὸς καιρόν Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,17 ; እስከ፡ ትረክብ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,24 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,6 ; ኵሎ፡ በጊዜሁ፡ ወበዐቅሙ፡ ግበር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,11 ; በጽሐ፡ ጊዜሁ፡ በዘታነሥእ፡ ርስተከ፡ Judith liber apocryphus.Judith 13,5 .
c)tempuslain genere vel temporis parslaquaedam: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,5 ; ጊዜ፡ ወድድቅ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,11 ; ጊዜ፡ ምንዳቤ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,20 ; ጊዜ፡ እኩይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,12 ; ጊዜያት፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,18 ; Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 8,8 . በጊዜ፡ ሰዓት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 62 ; በጊዜሃ፡ ለይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,26 . Crebro nomini ጊዜ፡ in st.c. posito tota enunciatio subjungitur; latine: tempus quola, ut: እስከ፡ ጊዜ፡ ያሰፍጣ፡ καιρὸν τοῦ ἀπατῆσαι αὐτήν Judith liber apocryphus.Judith 12,16 ; እምጊዜ፡ የዐርግ፡ ጎሕ፡ ἀπὸ ἀναβάσεως τοῦ ὄρθρου Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 14,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,3 ; ያአምሩ፡ ጊዜ፡ ይወጽኡ፡ ወይበውኡ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 8,7 ; በጽሐት፡ ዕለቶሙ፡ ወጊዜ፡ ይትቤቀልዎሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 30,17 ; ሶበ፡ ኮነ፡ ጊዜ፡ ይዕረብ፡ ፀሓይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,17 ; አይ፡ ጊዜ፡ ሐይወ፡ Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.( videasvid.etiam not able to find explanation in abbreviation listNr. 2, f).
2)Usurpatur ad exprimenda varia adverbia et particulas:
c) ጊዜ፡ in Acc.et st.c. vice praepositionis temporalis fungitur (pro Abl. Latinorum), ut: ጊዜ፡ ስሱ፡ ሰዓት፡ Lucae evangelium.Luc. 23,44 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,53 .
e) ለጊዜሁ፡ vel ለጊዜሃ፡ in praesensla, in tempuslavel ad tempusla, temporariusla: ለጊዜሁ፡ εἰς τὸ παρόν ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,11 ; πρὸς καιρόν ( oppositum, -o, -nituropp. እምድኅሬሁ፡ ) Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,3 ; ለጊዜሃ፡ πρόσκαιρος Matthaei Evangelium.Matth. 13,21 ; Marci Evangelium.Marc. 4,17 .
f)Relative usurpatur ( videasvid.not able to find explanation in abbreviation listNr. 1 ):
α) ጊዜ፡ vel በጊዜ፡ quo temporela, quumla, quandocumquela, simulacla: ጊዜ፡ ጸዋዕከኒ፡ liber Jobi.Job 14,15 ; ጊዜ፡ ይገብር፡ ὁπότε liber Jobi.Job 26,14 ; ጊዜ፡ ይሰክብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,5 ; ጊዜ፡ ይወፅኣ፡ ἡνίκα Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,11 ; ὅταν Marci Evangelium.Marc. 14,7 ; ጊዜ፡ ሠርዐ፡ ሕገ፡ F.M. 8,1; ጊዜ፡ ፈቀደ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 5 Enc. ; በጊዜ፡ ሰምዐት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 112 ; በጊዜ፡ ይትመዓዕ፡ ይከውኖ፡ ድቀቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,22 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,4 Platt.
β) እንተ፡ ጊዜ፡ (sec. Lud. etiam አመ፡ ጊዜ፡ ) quo temporela, quumla: እንተ፡ ጊዜ፡ ያዐርፍ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 123,2 .
g) በአሐዱ፡ ጊዜ፡ quodam temporela, aliquandola, Lud.
h) ጊዜ፡ ጊዜ፡ tum – tumla, modo – modola, aliâs – aliâsla, Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 32 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 59 ; quater repetitum Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 72 ; etiam ጊዜያተ፡ ጊዜያተ፡ id., Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 178.
3)tempus i.e. vicisla, vicesla: ጊዜ፡ ፫ ሰዓት፡ καιροὺς τρεῖς (ternis horis quotidie) Danielis prophetia.Dan. 6,10 ; በዝ፡ ጊዜ፡ hac in rela, hac in vicelaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,28 ; ካልአ፡ ጊዜ፡ alio temporela, iterumlaActus apostolorum.Act. 17,32 Platt; ፬ ጊዜያተ፡ quaterlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 16,4 varia lectiovar.; n. 1198 ከመዝ፡ ገብረ፡ ሠለስተ፡ ጊዜ፡ terlaDidascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 29 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 159,4 ; ይትነፋሕ፡ ቀርን፡ ፫ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 156 ; ፭ ጊዜያተ፡ quinquieslaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 28 ; ፵ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 46 ; በዙኀ፡ ጊዜ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 ; ብዙኀ፡ ጊዜያተ፡ saepenumerolaF.M. 24,1; Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 26 ; በ፩ ጊዜ፡ una vicela, semellaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 17 ; አየ፡ ጊዜ፡ ወስፍነ፡ ጊዜ፡ quando et quoties?laPhilexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 238 ; በጊዜ፡ እምጊዜያት፡ aliquandolaJosippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 326 (ex Arabismo).
gize
Grébaut
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ሕማም፡ (Grébaut)
45
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ጊዜያት፡ [adjecta vocali êlaformatum sicut ዕድሜ፡ , sive etymon cum Ges. in thes. p. 991 a جاز transiitla, sive a גזז גזה al. secarela, dividerela, definirelapetieris]
1)tempusla
a)definitumla, statutumla, certumla, καιρός Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,1 -9; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,17 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,5 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,6 ; እስከ፡ ተኀልፍ፡ ጊዜሃ፡ ( ለመዐት፡ ) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,23 ; ዘእንበለ፡ ይብጻሕ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,24 ; ቀርበ፡ ጊዜነ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 4,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,18 ; መዋዕለ፡ ጊዜሁ፡ Marci Evangelium.Marc. 13,33 ; በዝንቱ፡ ጊዜ፡ በካልእት፡ ዓመት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,14 ; ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ በጽሐ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; ጊዜ፡ ገሚድ፡ Canticum Canticorum.Cant. 2,12 ; liber Jobi.Job 38,32 ; በበ፡ ጊዜ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,37 ; cumc.pronomenpron.suff. sive personapers.sive neutr.: ጊዜሁ፡ tempus ejus i.e. ei definitum: Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,47 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,45 ; Marci Evangelium.Marc. 1,15 ; Lucae evangelium.Luc. 4,13 ; Lucae evangelium.Luc. 12,42 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13,11 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 4,5 .
α)diei i.e. horala, horaela, ( vigiliala): በጊዜ፡ መሥዋዕተ፡ ሰርክ፡ Danielis prophetia.Dan. 9,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 9,5 ; ጊዜ፡ ምሳሕ፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,14 ; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,13 ; n. 1197 ውእተ፡ ጊዜ፡ αὐτῇ τῇ ὥρᾳ Danielis prophetia.Dan. 4,30 ; Deuteronomium.Deut. 18,6 ; ጊዜ፡ ብርሃን፡ , ጊዜ፡ ምሴት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እስመ፡ ጊዜ፡ ቀትር፡ ውእቱ፡ Rel. Bar.; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,7 ; ዘጊዜ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,16 ; 3 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 20,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,4 ; በጊዜ፡ ጽባሕ፡ ἐν φυλακῇ τῇ ἑωθινῇ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.; መጽሐፈ፡ ጊዜያት፡ horariumlaCod. Mus. Brit. XXXIV.
b)justumla, idoneumla, opportunumla: ኢኮነ፡ ጊዜሁ፡ ለሐኒጸ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ Haggaei prophetia.Hagg. 1,2 ; Haggaei prophetia.Hagg. 1,4 (seq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.); በጊዜ፡ πρὸς καιρόν Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,17 ; እስከ፡ ትረክብ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,24 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,6 ; ኵሎ፡ በጊዜሁ፡ ወበዐቅሙ፡ ግበር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,11 ; በጽሐ፡ ጊዜሁ፡ በዘታነሥእ፡ ርስተከ፡ Judith liber apocryphus.Judith 13,5 .
c)tempuslain genere vel temporis parslaquaedam: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,5 ; ጊዜ፡ ወድድቅ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,11 ; ጊዜ፡ ምንዳቤ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,20 ; ጊዜ፡ እኩይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,12 ; ጊዜያት፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,18 ; Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 8,8 . በጊዜ፡ ሰዓት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 62 ; በጊዜሃ፡ ለይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,26 . Crebro nomini ጊዜ፡ in st.c. posito tota enunciatio subjungitur; latine: tempus quola, ut: እስከ፡ ጊዜ፡ ያሰፍጣ፡ καιρὸν τοῦ ἀπατῆσαι αὐτήν Judith liber apocryphus.Judith 12,16 ; እምጊዜ፡ የዐርግ፡ ጎሕ፡ ἀπὸ ἀναβάσεως τοῦ ὄρθρου Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 14,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,3 ; ያአምሩ፡ ጊዜ፡ ይወጽኡ፡ ወይበውኡ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 8,7 ; በጽሐት፡ ዕለቶሙ፡ ወጊዜ፡ ይትቤቀልዎሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 30,17 ; ሶበ፡ ኮነ፡ ጊዜ፡ ይዕረብ፡ ፀሓይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,17 ; አይ፡ ጊዜ፡ ሐይወ፡ Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.( videasvid.etiam not able to find explanation in abbreviation listNr. 2, f).
2)Usurpatur ad exprimenda varia adverbia et particulas:
c) ጊዜ፡ in Acc.et st.c. vice praepositionis temporalis fungitur (pro Abl. Latinorum), ut: ጊዜ፡ ስሱ፡ ሰዓት፡ Lucae evangelium.Luc. 23,44 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,53 .
e) ለጊዜሁ፡ vel ለጊዜሃ፡ in praesensla, in tempuslavel ad tempusla, temporariusla: ለጊዜሁ፡ εἰς τὸ παρόν ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,11 ; πρὸς καιρόν ( oppositum, -o, -nituropp. እምድኅሬሁ፡ ) Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,3 ; ለጊዜሃ፡ πρόσκαιρος Matthaei Evangelium.Matth. 13,21 ; Marci Evangelium.Marc. 4,17 .
f)Relative usurpatur ( videasvid.not able to find explanation in abbreviation listNr. 1 ):
α) ጊዜ፡ vel በጊዜ፡ quo temporela, quumla, quandocumquela, simulacla: ጊዜ፡ ጸዋዕከኒ፡ liber Jobi.Job 14,15 ; ጊዜ፡ ይገብር፡ ὁπότε liber Jobi.Job 26,14 ; ጊዜ፡ ይሰክብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,5 ; ጊዜ፡ ይወፅኣ፡ ἡνίκα Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,11 ; ὅταν Marci Evangelium.Marc. 14,7 ; ጊዜ፡ ሠርዐ፡ ሕገ፡ F.M. 8,1; ጊዜ፡ ፈቀደ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 5 Enc. ; በጊዜ፡ ሰምዐት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 112 ; በጊዜ፡ ይትመዓዕ፡ ይከውኖ፡ ድቀቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,22 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,4 Platt.
β) እንተ፡ ጊዜ፡ (sec. Lud. etiam አመ፡ ጊዜ፡ ) quo temporela, quumla: እንተ፡ ጊዜ፡ ያዐርፍ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 123,2 .
g) በአሐዱ፡ ጊዜ፡ quodam temporela, aliquandola, Lud.
h) ጊዜ፡ ጊዜ፡ tum – tumla, modo – modola, aliâs – aliâsla, Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 32 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 59 ; quater repetitum Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 72 ; etiam ጊዜያተ፡ ጊዜያተ፡ id., Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 178.
3)tempus i.e. vicisla, vicesla: ጊዜ፡ ፫ ሰዓት፡ καιροὺς τρεῖς (ternis horis quotidie) Danielis prophetia.Dan. 6,10 ; በዝ፡ ጊዜ፡ hac in rela, hac in vicelaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,28 ; ካልአ፡ ጊዜ፡ alio temporela, iterumlaActus apostolorum.Act. 17,32 Platt; ፬ ጊዜያተ፡ quaterlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 16,4 varia lectiovar.; n. 1198 ከመዝ፡ ገብረ፡ ሠለስተ፡ ጊዜ፡ terlaDidascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 29 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 159,4 ; ይትነፋሕ፡ ቀርን፡ ፫ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 156 ; ፭ ጊዜያተ፡ quinquieslaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 28 ; ፵ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 46 ; በዙኀ፡ ጊዜ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 ; ብዙኀ፡ ጊዜያተ፡ saepenumerolaF.M. 24,1; Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 26 ; በ፩ ጊዜ፡ una vicela, semellaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 17 ; አየ፡ ጊዜ፡ ወስፍነ፡ ጊዜ፡ quando et quoties?laPhilexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 238 ; በጊዜ፡ እምጊዜያት፡ aliquandolaJosippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 326 (ex Arabismo).
gize
Grébaut
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ሕማም፡ (Grébaut)
45
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ጊዜያት፡ [adjecta vocali êlaformatum sicut ዕድሜ፡ , sive etymon cum Ges. in thes. p. 991 a جاز transiitla, sive a גזז גזה al. secarela, dividerela, definirelapetieris]
1)tempusla
a)definitumla, statutumla, certumla, καιρός Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,1 -9; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,17 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,5 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,6 ; እስከ፡ ተኀልፍ፡ ጊዜሃ፡ ( ለመዐት፡ ) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,23 ; ዘእንበለ፡ ይብጻሕ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,24 ; ቀርበ፡ ጊዜነ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 4,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,18 ; መዋዕለ፡ ጊዜሁ፡ Marci Evangelium.Marc. 13,33 ; በዝንቱ፡ ጊዜ፡ በካልእት፡ ዓመት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,14 ; ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ በጽሐ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; ጊዜ፡ ገሚድ፡ Canticum Canticorum.Cant. 2,12 ; liber Jobi.Job 38,32 ; በበ፡ ጊዜ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,37 ; cumc.pronomenpron.suff. sive personapers.sive neutr.: ጊዜሁ፡ tempus ejus i.e. ei definitum: Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,47 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,45 ; Marci Evangelium.Marc. 1,15 ; Lucae evangelium.Luc. 4,13 ; Lucae evangelium.Luc. 12,42 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13,11 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 4,5 .
α)diei i.e. horala, horaela, ( vigiliala): በጊዜ፡ መሥዋዕተ፡ ሰርክ፡ Danielis prophetia.Dan. 9,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 9,5 ; ጊዜ፡ ምሳሕ፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,14 ; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,13 ; n. 1197 ውእተ፡ ጊዜ፡ αὐτῇ τῇ ὥρᾳ Danielis prophetia.Dan. 4,30 ; Deuteronomium.Deut. 18,6 ; ጊዜ፡ ብርሃን፡ , ጊዜ፡ ምሴት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እስመ፡ ጊዜ፡ ቀትር፡ ውእቱ፡ Rel. Bar.; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,7 ; ዘጊዜ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,16 ; 3 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 20,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,4 ; በጊዜ፡ ጽባሕ፡ ἐν φυλακῇ τῇ ἑωθινῇ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.; መጽሐፈ፡ ጊዜያት፡ horariumlaCod. Mus. Brit. XXXIV.
b)justumla, idoneumla, opportunumla: ኢኮነ፡ ጊዜሁ፡ ለሐኒጸ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ Haggaei prophetia.Hagg. 1,2 ; Haggaei prophetia.Hagg. 1,4 (seq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.); በጊዜ፡ πρὸς καιρόν Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,17 ; እስከ፡ ትረክብ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,24 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,6 ; ኵሎ፡ በጊዜሁ፡ ወበዐቅሙ፡ ግበር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,11 ; በጽሐ፡ ጊዜሁ፡ በዘታነሥእ፡ ርስተከ፡ Judith liber apocryphus.Judith 13,5 .
c)tempuslain genere vel temporis parslaquaedam: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,5 ; ጊዜ፡ ወድድቅ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,11 ; ጊዜ፡ ምንዳቤ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,20 ; ጊዜ፡ እኩይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,12 ; ጊዜያት፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,18 ; Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 8,8 . በጊዜ፡ ሰዓት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 62 ; በጊዜሃ፡ ለይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,26 . Crebro nomini ጊዜ፡ in st.c. posito tota enunciatio subjungitur; latine: tempus quola, ut: እስከ፡ ጊዜ፡ ያሰፍጣ፡ καιρὸν τοῦ ἀπατῆσαι αὐτήν Judith liber apocryphus.Judith 12,16 ; እምጊዜ፡ የዐርግ፡ ጎሕ፡ ἀπὸ ἀναβάσεως τοῦ ὄρθρου Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 14,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,3 ; ያአምሩ፡ ጊዜ፡ ይወጽኡ፡ ወይበውኡ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 8,7 ; በጽሐት፡ ዕለቶሙ፡ ወጊዜ፡ ይትቤቀልዎሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 30,17 ; ሶበ፡ ኮነ፡ ጊዜ፡ ይዕረብ፡ ፀሓይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,17 ; አይ፡ ጊዜ፡ ሐይወ፡ Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.( videasvid.etiam not able to find explanation in abbreviation listNr. 2, f).
2)Usurpatur ad exprimenda varia adverbia et particulas:
c) ጊዜ፡ in Acc.et st.c. vice praepositionis temporalis fungitur (pro Abl. Latinorum), ut: ጊዜ፡ ስሱ፡ ሰዓት፡ Lucae evangelium.Luc. 23,44 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,53 .
e) ለጊዜሁ፡ vel ለጊዜሃ፡ in praesensla, in tempuslavel ad tempusla, temporariusla: ለጊዜሁ፡ εἰς τὸ παρόν ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,11 ; πρὸς καιρόν ( oppositum, -o, -nituropp. እምድኅሬሁ፡ ) Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,3 ; ለጊዜሃ፡ πρόσκαιρος Matthaei Evangelium.Matth. 13,21 ; Marci Evangelium.Marc. 4,17 .
f)Relative usurpatur ( videasvid.not able to find explanation in abbreviation listNr. 1 ):
α) ጊዜ፡ vel በጊዜ፡ quo temporela, quumla, quandocumquela, simulacla: ጊዜ፡ ጸዋዕከኒ፡ liber Jobi.Job 14,15 ; ጊዜ፡ ይገብር፡ ὁπότε liber Jobi.Job 26,14 ; ጊዜ፡ ይሰክብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,5 ; ጊዜ፡ ይወፅኣ፡ ἡνίκα Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,11 ; ὅταν Marci Evangelium.Marc. 14,7 ; ጊዜ፡ ሠርዐ፡ ሕገ፡ F.M. 8,1; ጊዜ፡ ፈቀደ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 5 Enc. ; በጊዜ፡ ሰምዐት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 112 ; በጊዜ፡ ይትመዓዕ፡ ይከውኖ፡ ድቀቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,22 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,4 Platt.
β) እንተ፡ ጊዜ፡ (sec. Lud. etiam አመ፡ ጊዜ፡ ) quo temporela, quumla: እንተ፡ ጊዜ፡ ያዐርፍ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 123,2 .
g) በአሐዱ፡ ጊዜ፡ quodam temporela, aliquandola, Lud.
h) ጊዜ፡ ጊዜ፡ tum – tumla, modo – modola, aliâs – aliâsla, Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 32 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 59 ; quater repetitum Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 72 ; etiam ጊዜያተ፡ ጊዜያተ፡ id., Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 178.
3)tempus i.e. vicisla, vicesla: ጊዜ፡ ፫ ሰዓት፡ καιροὺς τρεῖς (ternis horis quotidie) Danielis prophetia.Dan. 6,10 ; በዝ፡ ጊዜ፡ hac in rela, hac in vicelaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,28 ; ካልአ፡ ጊዜ፡ alio temporela, iterumlaActus apostolorum.Act. 17,32 Platt; ፬ ጊዜያተ፡ quaterlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 16,4 varia lectiovar.; n. 1198 ከመዝ፡ ገብረ፡ ሠለስተ፡ ጊዜ፡ terlaDidascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 29 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 159,4 ; ይትነፋሕ፡ ቀርን፡ ፫ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 156 ; ፭ ጊዜያተ፡ quinquieslaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 28 ; ፵ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 46 ; በዙኀ፡ ጊዜ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 ; ብዙኀ፡ ጊዜያተ፡ saepenumerolaF.M. 24,1; Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 26 ; በ፩ ጊዜ፡ una vicela, semellaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 17 ; አየ፡ ጊዜ፡ ወስፍነ፡ ጊዜ፡ quando et quoties?laPhilexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 238 ; በጊዜ፡ እምጊዜያት፡ aliquandolaJosippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 326 (ex Arabismo).
gize
Grébaut
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ሕማም፡ (Grébaut)
45
nomen actionisn. act.
1)perventiola, adventuslaSynaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 19 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 194 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 10 Enc.; ብጽሐትከ፡ ኀቤየ፡ not able to find explanation in abbreviation listGad. T.H. ; ሶበ፡ አእመረ፡ ብጽሐቶሙ፡ እምቤተ፡ መቅደስ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 286 ; ጊዜ፡ ብጽሐተ፡ ሐጋይ፡ F.N. 10,6; መጽሐፍ፡ (epistola) ብጽሐት፡ ወአስተፍሥሐተኒ፡ በብጽሐታ፡ Jsp. p. 315. n. 548
2)prolatio rei testimonii causa i.e. probatiola, cumc. በ፡ rei probandae Actus apostolorum.Act. 24,13 Platt.
nomenn.temporale
1)novemla(dies) et nonusla(dies), ut: አመ፡ ተሱዑ፡ ለጽልመት፡ Haggaei prophetia.Hagg. 2,1 .
2)abusive pro ተስዑ፡ vel ተስዐቱ፡ , ut: Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: SaneSx. Sen. 27 Enc. (at ተስዑ፡ in Sx. Tubing.); ሰላም፡ እብል፡ ዕደወ፡ ተሱዐ፤ ወእምኣተኒ፡ ሠላስ፡ ወሰብዓ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 23 Enc.
3)fem. ተሱዐት፡ vel ተሱዓት፡ hora nonala, sive adjecto ሰዓት፡ , ut: በጊዚ፡ ተሱዓት፡ ሰዓት፡ Actus apostolorum.Act. 10,29 Platt; Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 29.30 ; ሰዓተ፡ (v. ሰዓት፡ ) ተሱዓት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 27,46 ; Marci Evangelium.Marc. 15,33 ; Marci Evangelium.Marc. 15,34 ; n. 560sive omisso, ut: ጊዜ፡ ተሱዓት፡ Actus apostolorum.Act. 3,1 ; ሰርከ፡ ወሌሊተ፡ ወጊዜ፡ ተሱዓት፡ Reg. Pach.
vel ትስዑ፡ , nomenn.numerale, femininis junctum: novemla; ejus character est ; Josuae liber.Jos. 15,32 ; Josuae liber.Jos. 15,54 ; Josuae liber.Jos. 15,57 ; Josuae liber.Jos. 21,16 ; ጊዜ፡ ተስዑ፡ ሰዓት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 20,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,45 .
tabazābbaza verbumv. sack one anotheren, pillage one anotheren; here: sacken, pillageen ጊዜ፡ ተስዓቱ፡ ሰዓት፡ ግብተ፡ ዓገትዎሙ፡ ሠራዊተ፡ ከተማ፡ ወተበዛበዝዎሙ፡ ለኵሎሙ፡ እንበለ፡ አትርፎ።vers les neuf heures, les soldats du campement les entourèrent soudain et pillèrent tout le monde, sans épargner personnefr 140 l. 15-16 (ed.) , 159 l. 29-30 (tr.)
III,3
1)acciderela, inciderela, ( casulavel fortela) supervenirelaalicui, cumc.Acc.: እንተ፡ ኢኀለይኩ፡ ተዳደቀተኒ፡ liber Jobi.Job 3,25 ; ከመ፡ ፩ ድድቅ፡ ይዳደቆሙ፡ ለክልኤሆሙ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,14 ; በከመ፡ ይዳደቆ፡ ለአብድ፡ ከማሁ፡ ሊተኒ፡ ይዳደቀኒ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,15 ; እስመ፡ ጊዜ፡ ወድድቅ፡ ይዳደቆሙ፡ ለኵሎሙ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,11 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 20,30 ( videasvid. sub ምማቴ፡ ); ለአብዳን፡ ይዳደቆሙ፡ ሞት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 24,8 ; ተዳደቆ፡ ድድቅ፡ ለውእቱ፡ ንዋይ፡ Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 41,5 ; በእንተዝ፡ ምንትኒ፡ ርኩስ፡ አልቦ፡ ዘይዳደቃ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,25 ; ሶበ፡ አልጸቀ፡ ዕድሜሁ፡ ወተዳደቆ፡ ዕለቱ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 10 Enc. ; ጊዜ፡ ተዳደቆ፡ መዊት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: SaneSx. Sen. 16 Enc. ; ለእመ፡ ተዳደቆ፡ ግብተ፡ ደዌ፡ F.M. 27,3; ዘተዳደቆ፡ quod casu ei acciditlaF.N. 24,2; እምተዳድቆቱ፡ ለፈለግ፡ a superventu fluminis, Lud. e Mss. Colb.
a)incidere inlaaliquid i.e. casulavel forte nanciscilaaliquid: ጽኑዐ፡ ልብ፡ ኢይዳደቅ፡ ሠናየ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 17,20 ; ልበ፡ አብዳን፡ ይዳደቅ፡ መርገመ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 12,23 ; ይዳደቅ፡ ሕብል፡ ለአሥግሮ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 12,27 .
b)forte adesselavel intervenirelarei: እለ፡ ይዳደቅዋ፡ ለድቀቶሙ፡ προσδεχόμενοι τὴν πτῶσιν αὐτῶν Hezekielis prophetia.Hez. 32,10 .
c)improvisola n. 1130incidere inlaaliquem, forte occurrerela, obvium fierila: ዘይዳደቅ፡ ὁ συναντῶν Ρ rov. 12,13; ሶቤሃ፡ ትዳደቆ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 7,10 ; liber Jobi.Job 36,32 ; Lucae evangelium.Luc. 10,31 ; Actus apostolorum.Act. 17,17 romanae editionisrom.
d)casu evenirelavel acciderelavel fierilavel intervenirela: እስመ፡ ሶበ፡ ኀለፈ፡ ተዳድቆተ፡ ስረቱ፡ ይሬሲ፡ ነፋሰ፡ ቀሊለ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 5,11 ; እስመ፡ ኮነ፡ ዕለቱ፡ ሰንበተ፡ ወተዳደቀ፡ እምድኅሬሁ፡ በዓለ፡ እልአንሰራ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 299 ; liberasset me እመንሱት፡ በባሕር፡ ወበየብስ፡ ወእምዘ፡ ይዳደቅ፡ እምሰማይ፡ ወምድር፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 339 ; non consulto አላ፡ በተዳድቆ፡ ግብት፡ ( casu improvisola) F.M. 4,2.
e)supervenirelahostili modo: ከመ፡ ይዳደቅዋ፡ ለሀገር፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 345 ; ይመጽአክሙ፡ ወይዳደቀክሙ፡ ጽልዕ፡ ወባእስ፡ ውስተ፡ ሀገርክሙ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 345.
2)se objicerelavel immitterelai.e. irruerelain pugnam vel bellum: ተዳደቁ፡ ኵሎሙ፡ ውስተ፡ ፀብእ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 358 ; ኢይደሉ፡ ንዳደቃ፡ ለፀብእ፡ ዘእንበለ፡ በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 351. Voc. Ae.: ተዳደቆ፡ ዘ፡ ተገናኘው።
III,3
1)vires contenderelacontra aliquem: Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,12 varia lectiovar.( videasvid. ተጸንዐ፡ ); ጊዜ፡ ተጻንዖተ፡ ተቃትሎተ፡ ሰይጣናት፡ ምስሌሆሙ፡ ( wann sich die Satane anstrengen mit ihnen zu kämpfen ) Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 85.
II,1dolores parturientis sentirelaet patila: ጊዜ፡ ታምኅፅ፡ ትኬልሕ፡ Lud. e Mss. Colb. ʾamḫaḍa , አምሐፀ፡ ʾamḥaḍa
Grébaut
አምሐፀ፡ ʾamḥaḍa II,1 ያምሕፅ፡ «causer des douleurs d’accouchement, de coliquesfr; faire couperfr» ― አስቈረጠው፡ Ms. BNFabb217, fol. 35r.
80
Leslau
አምኀፀ ʾamḫaḍa , () አምሐፀ ʾamḥaḍa suffer labor painsen, () cause to suffer labor painsen 338a