Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

I,1[i.q. سَارَ profectus fuit^la, §39.b; حَارَ ( حَوْرٌ ) significat redire^la] (potissimum in libris antiquioribus) ይሖር፡ et (in recentioribus plerumque) ይሑር፡ ( gramm.p. 147), verbum usu tritissimum

1)ire^la, incedere^la, vadere^la, proficisci^la: በእንግድዓኪ፡ ሑሪ፡ ; ዘየሐውር፡ በአርባዕ፡ , በእደዊሁ፡ ; ; ; ይንበር፡ ግሙራ፡ ወእምአመ፡ ኮነ፡ ኢሖረ፡ ; የሐውር፡ መልዕልተ፡ ባሕር፡ ከመ፡ ዲበ፡ ምድር፡ ( περιπατεῖν ) ; ; መኑ፡ ዘየሐውር፡ ዲበ፡ አፍሓመ፡ እሳት፡ ; ጼናሁ፡ የሐውር፡ ወይበጽሕ፡ ነዊሐ፡ ; πορεύεσθαι ; ; ; ; al.

a)loci, qui petitur: ; ; ; ; ; ; ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ነሐውር፡ ; ; ; ሖረ፡ ርኁቀ፡ ብሔረ፡ ; loci, qui peragratur et viae, qua itur: የሐውር፡ ዐውደ፡ ሰማይ፡ ( διαπορεύεσθαι ) ; ; ; ; ; ; ኢትሖር፡ ፍኖተ፡ በዳ፡ ; የሐውር፡ እገሪሆሙ፡ ፍኖተ፡ ሰላም፡ ; ;

b)praepositionibus variis, ut በ vel ውስተ፡ viae { }. ; ተሐውር፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ al.; ኀበ፡ vel ውስተ፡ pers. vel loci petiti: ; ; ; ; እምእኪት፡ ኀበ፡ እኪት፡ የሐውሩ፡ ; የሐውር፡ ውስተ፡ ተውኔት፡ ወዘፈን፡ ; ሖሩ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ዓለም፡ ; ; ቅድመ፡ praeire^la, praegredi^la: የሐውር፡ እግዚአብሔር፡ ፍጽመ፡ ቅድሜክሙ፡ ; .

2)in specie:

a)abire^la, discedere^la: በከመ፡ መጽኡ፡ ከማሁ፡ ሖሩ፡ ; ; ; ሑር፡ እምኔነ፡ ; እምኀበ፡ ; ሖር፡ βάδιζε , βάδισον ; ; ; .

b)egredi^la, proficisci^lain bellum: እለ፡ ሖሩ፡ ፀብአ፡ ; ሖሩ፡ ለፀብእ፡ vel ውስተ፡ ፀብእ፡ .

c) ሖረ፡ ፍኖተ፡ iter facere^la, peregrinari^la, ut: ዘኮነ፡ በሐዊረ፡ ፍኖት፡ ; vel navigare^la, ubi de itinere maritimo agitur: πλεῖν ( ህድአት፡ ).

d)usurpatur de rebus inanimatis, ut de aqua^la ; fluviis^la ሖሩ፡ አፍላግ፡ ውስተ፡ በድው፡ , terminis^la ;

3)metaph. ambulare^lai.e. vitae rationem aliquam sequi^la: ዘኢሖረ፡ በምክረ፡ ረሲዓን፡ ; ; ዘየሐውር፡ በጽድቅ፡ ; ዘከመ፡ ሖርኩ፡ ቅድሜከ፡ ; ኢሖሩ፡ በትእዛዝከ፡ ; ; ውስተ፡ ጽልመት፡ , ብርሃን፡ ; ; et in al. locis innumeris.

4)coire^la, inire^la, euphemistice, ኀበ፡ ut ኢትሑር፡ ኀበ፡ ብእሲተ፡ ብእሲ፡ ; ብእሲት፡ ኢትሑር፡ ኀበ፡ እንስሳ፡ ; ut: ሖረት፡ ካልአ፡ rom. ( ሖረ፡ ካልእተ፡ Platt) γαμήσῃ ἄλλην , quare adulterare^la, n. 114adulterium^laplerumque phrasi ሐዊረ፡ ብእሲተ፡ ብእሲ፡ significari solet: ; 13,9; ; ; ; creberrime in Canonibus, ut ; ; ; ; Obscoene de libidinibus naturae repugnantibus, bestiae: ዘየሐውር፡ እንስሳ፡ ; viri: እለ፡ የሐውርዎሙ፡ ወእለ፡ የሐውሩ፡ μαλακοὶ καὶ ἀρσενοκοῖται ; ላዕለ፡ ut: ኢትሑር፡ ላዕለ፡ እንስሳ፡ ; ዲበ፡ ut: እለ፡ የሐውሩ፡ ዲበ፡ ብእሲ፡ ( ἀρσενοκοῖται ) . – Voc. Ae.: ሖረ፡ አመልዐ፡ ሔደ፡

ḥora

Grébaut
ሖረ፡ ḥora I,1 የሐውር፡ , ይሑር፡ «aller^fr au figuré : coïter^fr, etc.» ― ሔደ፡ Ms. BNFabb217, fol. 26v.
56

Leslau
ḥwr ሖረ ḥora (yǝḥor, yǝḥur) go^en, go forth^en, proceed^en, depart^en, follow a way of life^en, have sexual intercourse^en
ዘይሐውር zayǝḥawwǝr a moving creature^en
249b

ተውኔት ሖረ

m. et fem.

1)oblectatio^la, voluptas^la, libido^la, ; ; .

2)oblectamentum^la: ከመ፡ ኢይረስይዎ፡ ተውኔተ፡ ለአሕዛብ፡ ἐπίχαρμα τοῖς ἔθνεσιν .

3)ludus^lavel lusus^lacujusvis generis: ተውኔት፡ ወማሕሌት፡ Platt; የሐውር፡ ውስተ፡ ተውኔት፡ ወዘፈን፡ ; ; sacerdotes ኢይነጽሩ፡ ተውኔተ፡ ወኢዘፈነ፡ F.M. 32,7; በተውኔት፡ ዘይትረከብ፡ (ubi Graecus habet κύβοις σχολάζων ) II ; in specie:

a)musica^la, saltatio^la, chorus^la: ቃለ፡ ተውኔት፡ φωνὴ παιζόντων ; μουσικὰ ተውኔት፡ ; ; n. 918 θωδαθᾶ ; χοροί ; ንዋየ፡ ተውኔት፡ instrumenta musica^la ; ንዋያተ፡ ማሕሌት፡ ዘተውኔት፡ F.M. 32,7.

b)theatrum^la, scena^la: መካነ፡ ተውኔት፡ τὸ θέατρον Platt; ሰብአ፡ ተውኔት፡ scenici^la ; clerici ne adeant ኀበ፡ ቤተ፡ ተውኔት፡ F.M. 32,2; ; Christiani ne adeant ቤተ፡ ተውኔት፡

4)illusio^la, ludibrium^la, ludicrum^la, παιγνία ; ተውኔቶሙ፡ ἐμπαιγμός ; παίγνιον ; ኀያላን፡ ተውኔቱ፡ .

2)in specie:

a)abire^la, discedere^la: በከመ፡ መጽኡ፡ ከማሁ፡ ሖሩ፡ ; ; ; ሑር፡ እምኔነ፡ ; እምኀበ፡ ; ሖር፡ βάδιζε , βάδισον ; ; ; .

b)egredi^la, proficisci^lain bellum: እለ፡ ሖሩ፡ ፀብአ፡ ; ሖሩ፡ ለፀብእ፡ vel ውስተ፡ ፀብእ፡ .

c) ሖረ፡ ፍኖተ፡ iter facere^la, peregrinari^la, ut: ዘኮነ፡ በሐዊረ፡ ፍኖት፡ ; vel navigare^la, ubi de itinere maritimo agitur: πλεῖν ( ህድአት፡ ).

d)usurpatur de rebus inanimatis, ut de aqua^la ; fluviis^la ሖሩ፡ አፍላግ፡ ውስተ፡ በድው፡ , terminis^la ;

ḥora

Grébaut
ሖረ፡ ḥora I,1 የሐውር፡ , ይሑር፡ «aller^fr au figuré : coïter^fr, etc.» ― ሔደ፡ Ms. BNFabb217, fol. 26v.
56

ሖረ

2)in specie:

a)abire^la, discedere^la: በከመ፡ መጽኡ፡ ከማሁ፡ ሖሩ፡ ; ; ; ሑር፡ እምኔነ፡ ; እምኀበ፡ ; ሖር፡ βάδιζε , βάδισον ; ; ; .

b)egredi^la, proficisci^lain bellum: እለ፡ ሖሩ፡ ፀብአ፡ ; ሖሩ፡ ለፀብእ፡ vel ውስተ፡ ፀብእ፡ .

c) ሖረ፡ ፍኖተ፡ iter facere^la, peregrinari^la, ut: ዘኮነ፡ በሐዊረ፡ ፍኖት፡ ; vel navigare^la, ubi de itinere maritimo agitur: πλεῖν ( ህድአት፡ ).

d)usurpatur de rebus inanimatis, ut de aqua^la ; fluviis^la ሖሩ፡ አፍላግ፡ ውስተ፡ በድው፡ , terminis^la ;

ḥora

Grébaut
ሖረ፡ ḥora I,1 የሐውር፡ , ይሑር፡ «aller^fr au figuré : coïter^fr, etc.» ― ሔደ፡ Ms. BNFabb217, fol. 26v.
56

ዋሐየ

I,3

1)obambulare^la, circumvagari^la, ይስሐቅ፡ ይዋሒ፡ ውስተ፡ ገዳም፡ διεπορεύετο ; እለ፡ ይዋሕዩ፡ οἱ περικυκλοῦντες ;

2)in specie, obire perlustrandi causa^la, lustrare^la, inspicere^la, invisere^la, visitare^la, recognoscere^la: የሐውር፡ ይስሐቅ፡ ወይዋሒ፡ ጥሪቶ፡ ; ; ( ኰስተረ፡ ); እለ፡ ይፈቅዱ፡ ዋሕየ፡ (Infin.) ወምርዓየ፡ οἱ τῆς προστασίας δεόμενοι Chrys. ; ውቱረ፡ ይዋሕየኒ፡ ነጾራር፡ ; ዋሕዮሙ፡ (episcope) ለኃጥኣን፡ መዓልተ፡ ወሌሊተ፡ ; ; in specie de Deo, qui homines perlustrat puniendi causa (sicut פָּקַד ): punire^la, animadvertere in^laaliquem, vel vel rei, ἐπισκέπτεσθαι , እስመ፡ ይዋሒ፡ ἐπισκοπὴ γὰρ ἔσται ; በዝኑ፡ ኢይዋሒኑ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ዋሕይ፡ ወሐተታ፡ ἐπισκοπή ; እዋሕያ፡ በበትር፡ ለኀጢአቶሙ፡ ; እዋሕዮሙ፡ ; ; . – Voc. Ae.: ይዋሒ፡ (v. ይውሒ፡ ) ዘ፡ ይጠብቅ፡ ; aliud: ይዋሕዮ፡ ዘ፡ ይጎበኘው፡ ; aliud: እዋሕያ፡ ብ፡ አሳዝናታለሁ።

ድኅረ

cum compositis, et

1)loci:

a) ድኅረ፡ pone^la, post^la, (et reflex. retro^la): አግባእክኒ፡ ድኅረ፡ ዘባንኪ፡ ; ; ድኅረ፡ ማዕጾ፡ ; ; ; ; ; ; ያገብኦሙ፡ ድኅሬሆሙ፡ ለጠቢባን፡ ; ገብኡ፡ ድኅሬሆሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; የሐውር፡ ድኅሬሆሙ፡ Lit. Chrys.

b) እንተ፡ ድኅረ፡ pone^la, a parte posteriori^la: ; ; ; .

c) በድኅረ፡ pone^la, post^la: በድኅሬየ፡ ; ; ; ; ; ዘመዉ፡ በድኅረ፡ አዋልደ፡ ሰብእ፡ post filias i.e. eas secuti

d) መንገለ፡ ድኅረ፡ partem posteriorem^laalicujus versus^la .

e) እምድኅረ፡

α)a post^la, ne sit^la(amplius) post^la ; ; n. 1110 ; ; ትዜሙ፡ ምድር፡ እምድኅረ፡ እግዚአብሔር፡ .

β)a parte posteriori^laalicujus, Apoc. 1,10; ; . , ubi interpres τὸν ἐπαρυστῆρα vertit ዘእምድኅሬሃ፡ pars ejus posterior^la(„tamquam ab ὕστερος “ Lud.).

2)temporis:

a)rarius ድኅረ፡ post^la: ድኅሬሁ፡ l; ; postremo post^la ; ; et

b)rarissime በድኅረ፡ .

c)creberrime እምድኅረ፡ post^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al. sexcenties; እምድኅረዝ፡ vel እምድኅረ፡ ዝንቱ፡ post^lahaec^la, postea^la ; ; ; ; ; ; al.; እምድኅረ፡ ሕቅ፡ et ሕቀ፡ paulo post^la; እለ፡ እምድኅሬከ፡ posteri tui^la ; እስከ፡ እምድኅሬሁ፡ .

<II<

1)Raro ድኅረ፡ postquam^la: ; ; al.

>II> <III< ወይትነሣእ፡ ወየሐውር፡ ይምነ፡ ወፅግመ፡ ቅድመ፡ ወድኅረ፡ Er pflegte sich zu erheben, nach rechts und links, nach vorn und hinten zu gehn.^de 17b l. 22 (ed.), 15 (tr.); ከማሁ፡ ይረውጹ፡ በሰረገላ፡ ዘአልቦ፡ ቅድመ፡ ወድኅረ፡ ዘእንበለ፡ ተሀውኮ፡ ይምነ፡ ወፅግመ። So eilten sie auf dem Wagen dahin, ohne nach vorn oder nach hinten, nach rechts oder nach links zu schwanken^de 57a l. 24 (ed.), 46 (tr.) see also ድኅር >III>

ኄር

[i.q. خِيْرٌ ] fem. ኄርት፡ , m. ኄራን፡ fem. ኄራት፡ bonus^la, praestans^la, egregius^la(plerumque ἀγαθός vel χρηστός ).

1)Creberrime usurpatur de personis et fere ubique qualitates animi denotat

a)bonus^la, probus^la, honestus^la, de Deo: ; ; ; de homine ; ; ; ; ብእሲት፡ ኄርት፡ ; ; ; ብእሲ፡ ኄር፡ ; ; ; ; ; ; .

b)benignus^la, comis^la, liberalis^la: de Deo et de homine ; ; ; ; ; ; ; ለ፡ erga^laut: ጻድቅ፡ ወኄር፡ ለቤተ፡ እስሬኤል፡ ; ; ; ; ; , et ላዕለ፡ ; .

c)pius^la, sanctus^la, ἐυσεβής ; εὐλαβής ; ὅσιος ; ንጹሕ፡ ወኄር፡ አንተ፡ እምዝ፡ ሒስ፡ ; σεβόμενος ; ( ); (Platt) quamquam dubium est, num interpres σεβόμενοι pii^laan passive venerandi^la, nobiles^laintellexerit).

d)strenuus^la ἀνδρεῖος Ρ rov. 13,4; ከመ፡ ኄር፡ ረዋጺ፡ cursor strenuus^la(velocitate praestans^la) ; ; καλός ; 1 ; ; ; ; nobilis^la εὐγενής ; εὐσχήμων ; ; (quamquam his in locis dubium est, num interpres nobiles^laan honestos^la(cfr. ; ) intellexerit); et ኄር፡ በዘመድ፡ ; gratiosus^la εὐχάριστος Ρ rov. 11,16 ( ብእሲት፡ ኄርት፡ ); laetus^la, hilaris^la: በልብ፡ ኄር፡ .

2)rarius usurpator de rebus: የሐውር፡ ፍናወ፡ ዘኢኮና፡ ኄራተ፡ ; ; ምድር፡ ኄርት፡ (var. ኅሪት፡ )

3)Cum ኄር፡ et ኄርት፡ tum ኄራት፡ pro Substantivo usurpantur: τὸ ἀγαθόν , τὰ ἀγαθά , bonum^la, bona^la: ኄርት፡ ; ይረክብ፡ ኄረ፡ εὐρήσει ἀγαθά ; ኄራት፡ καλά ; ἀγαθά . Praeterea notandus est locus ubi αἱ τελεταὶ αὐτῶν ኄራቶሙ፡ (var. ኄረቶሙ፡ ) praestantissima^la(perfectissima) eorum^laversa sunt (quia interpres vocem τελετή perperam intellexit). — Denique notare juvat ; ( ); (Platt), ubi οἱ σεβόμενοι προςήλυτοι ፈላስያን፡ ወኄራቶሙ፡ et οἱ σεβόμενοι Ἕλληνες ኄራቶሙ፡ ለአረማውያን፡ vertit interpres, i.e. praestantissima^la( sanctissima^la) eorum^la. – : ኄር፡ ብ፡ ቸር፡

ሖሰ ሖሰ ሖሰ

[vel ኮሰ፡ , ; hebr. חוּשׁ festinare, interno motu moveri^la; arab. هَزَّ movit, agitavit, et حَسَّ (pro حَسِسَ ) misericordia motus fuit, sensit^la( Ges. thes. p. 459); حَسْحَسَ II; al.] Stirpis I,1Ludolfus significationem „ movere^lacaput“ attribuit; at quamquam Imperf. የሐውስ፡ exscriptum creberrime occurrit, tamen in Perf. numquam ሖሰ፡ , sed nonnisi አሖሰ፡ reperi. Quare የሐውስ፡ (pro ያሐውስ፡ ) e gramm.§ 48 explicandum videtur. n. 116[vel ኮሰ፡ , ; hebr. חוּשׁ festinare, interno motu moveri^la; arab. هَزَّ movit, agitavit, et حَسَّ (pro حَسِسَ ) misericordia motus fuit, sensit^la( Ges. thes. p. 459); حَسْحَسَ II; al.] Stirpis I,1Ludolfus significationem „ movere^lacaput“ attribuit; at quamquam Imperf. የሐውስ፡ exscriptum creberrime occurrit, tamen in Perf. numquam ሖሰ፡ , sed nonnisi አሖሰ፡ reperi. Quare የሐውስ፡ (pro ያሐውስ፡ ) e gramm.§ 48 explicandum videtur. n. 116[vel ኮሰ፡ , ; hebr. חוּשׁ festinare, interno motu moveri^la; arab. هَزَّ movit, agitavit, et حَسَّ (pro حَسِسَ ) misericordia motus fuit, sensit^la( Ges. thes. p. 459); حَسْحَسَ II; al.] Stirpis I,1Ludolfus significationem „ movere^lacaput“ attribuit; at quamquam Imperf. የሐውስ፡ exscriptum creberrime occurrit, tamen in Perf. numquam ሖሰ፡ , sed nonnisi አሖሰ፡ reperi. Quare የሐውስ፡ (pro ያሐውስ፡ ) e gramm.§ 48 explicandum videtur. n. 116ḥosa

Grébaut
ሖሰ፡ ḥosa I,1 የሐውስ፡ , ይሑስ፡ «agiter^fr, mouvoir^fr, ébranler^fr, secouer^fr» ― ነቀነቀ፡ , ላወሰ፡ Ms. BNFabb217, fol. 27r.
56

Leslau
ḥws ሖሰ ḥosa (yǝḥus) (, , ) move^en (intr), shake^en (intr), wag^en, agitate^en, mix^en 250a

ḥosa

Grébaut
ሖሰ፡ ḥosa I,1 የሐውስ፡ , ይሑስ፡ «agiter^fr, mouvoir^fr, ébranler^fr, secouer^fr» ― ነቀነቀ፡ , ላወሰ፡ Ms. BNFabb217, fol. 27r.
56

Leslau
ḥws ሖሰ ḥosa (yǝḥus) (, , ) move^en (intr), shake^en (intr), wag^en, agitate^en, mix^en 250a

ḥosa

Grébaut
ሖሰ፡ ḥosa I,1 የሐውስ፡ , ይሑስ፡ «agiter^fr, mouvoir^fr, ébranler^fr, secouer^fr» ― ነቀነቀ፡ , ላወሰ፡ Ms. BNFabb217, fol. 27r.
56

Leslau
ḥws ሖሰ ḥosa (yǝḥus) (, , ) move^en (intr), shake^en (intr), wag^en, agitate^en, mix^en 250a

ሐወዘ

I,2prop. desiderium et appetitum alicujus movere vel explere i.e.

1)gratum^la, jucundum^la, suavem esse^la, placere^la, delectare^la, : ነገርክሙ፡ ኢያሤኅተኒ፡ ወኢይሔውዘኒ፡ ሣእሣአ፡ ቃልክሙ፡ ; መሰንቆ፡ ወመዝሙር፡ ይሔውዛ፡ ለነፍስ፡ ; ዘይሔውዛ፡ ለልብነ፡ ; ሐወዞሙ፡ ምግባሮሙ፡ ; impers. እስመ፡ , ut: ሐወዘኒ፡ እስመ፡ ሞቁ፡ ; ኢሐወዞሙ፡ እስመ፡ መጽአ፡ ብእሲ፡ ; cum negatione: displicere^la, ኢሐወዞ፡ πονηρὸν αὐτῷ ἐφάνη ; ; ወባሕቱ፡ ሊተሰ፡ ኢይሔውዘኒ፡ ዝንቱ፡ ሶበ፡ . –

2)satisfacere^laingenio vel voluntati^laalicujus: ይሔውዞ፡ ለግዕዙ፡ ; . – : ሐወዘ፡ ብ፡ አምኀረ፡ ; aliud^la: ሐወዘ፡ ዘ፡ አምኀረ፡ ፈቅአለሂ፡ (sic).

ḥawaza

Grébaut
ሐወዘ፡ ḥawaza I,1 የሐውዝ፡ , ይሕወዝ፡ «charmer^fr, être agréable^fr» ― አማረ፡ Ms. BNFabb217, fol. 26v.
57

Leslau
ሐወዘ ḥawaza (yǝḥuz) (*) be pleasant^en, be pleasing^en, be agreeable^en; with object suffix pronouns feel comfortable^en, be satisfied^en, agree^en
ኢሐወዘ i-ḥawaza- with object suffix pronouns be displeased^en 251a

ሐወጸ

I,2[etiam ሐየጸ፡ q.v.; non tam cum ܚܙܳܐ חָזָה , quam cum حَاطَ attendit, cavit^la, حَفِظَ ( ܚܰܦܶܛ ) animum^lavel oculos intendit, custodivit^lacomparandum videtur.]

1)spectare^la, speculari^la, ( introspicere^la, prospicere^la, despectare^la, perspicere^la): ዘይሔውጽ፡ ὁ σκοπός ; ትሔውጽ፡ እምርሑቅ፡ ( κατασκοπεύειν ) ; በሐውጾቱ፡ ἐν ὀπτασίαις αὐτοῦ ; አብድ፡ እምኆኅት፡ ይሔውጽ፡ ቤተ፡ ባዕድ፡ ( παρακύπτει εἰς ) ; ; እመስኮት፡ ትሔውጽ፡ ; ; ; ; ; ይሔውጽ፡ እንተ፡ መስኮት፡ ; ; ዘሐወጸ፡ ውስተ፡ ሕግ፡ ; ሐወጸት፡ እኪት፡ እምነ፡ መስዕ፡ n. 119 κακὰ ἐκκέκυφεν ἀπὸ βορρᾶ ; ይሔውጽ፡ ልበ፡ . Etiam de sereno coeli vultu^lausurpatur .

2)inspicere^la, visitare^la: ኢትትሀከይ፡ ሐውጾ፡ ድዉይ፡ ; ; ; ; ወአኀዊከ፡ ሐውጽ፡ ለሰላም፡ ; presbyteri et diaconi^la የሐውጽዎሙ፡ ለድውያን፡ In specie usurpatur de Deo^la:

a)visitare^lahomines aut benefaciendo aut puniendo et rationi reposcendae ( ἐπισκέπτειν , ἐπισκοπή ): ; ; ; ; ; ; ; አመ፡ ይሔውጾሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ላዕለ፡ ; et

b)de Dei providentia: prospicere^la, providere^la: ሓውጾትከ፡ ἐπισκοπή ; ; ; ; . Rarius

c)recensere^la, lustrare^lapopulum, exercitum . – : ሐወጸ፡ ዘ፡ ጐበኘ፡ አሻግሮ፡ ሐየሂ፡ ይ።

ḥawwaṣa

Grébaut
ሐወጸ፡ ḥawwaṣa I,2 ይሔውጽ፡ , የሐውጽ፡ «visiter^fr, viser^fr, regarder fixement^fr, guetter^fr, lorgner^fr, épier^fr, observer^fr» ― ጐበኛ፡ Ms. BNFabb217, fol. 27v.
57

Leslau
ሐወጸ ḥawwaṣa , () ሐወፀ ḥawwaḍa glance^en, look on^en, look after^en, peep^en, visit^en, pay a visit^en, watch^en, observe^en, explore^en, inspect^en, oversee^en, take care of^en, be solicitous^en, (, ) spy^en
ዘይሔውጽ zayǝḥewwǝṣ watchman^en 250

ሐወጸ

b)de Dei providentia: prospicere^la, providere^la: ሓውጾትከ፡ ἐπισκοπή ; ; ; ; . Rarius

c)recensere^la, lustrare^lapopulum, exercitum . – : ሐወጸ፡ ዘ፡ ጐበኘ፡ አሻግሮ፡ ሐየሂ፡ ይ።

ḥawwaṣa

ሐዘለ

I,1gestare^la, bajulare^la, portare^lasinu, ulnis, dorso, humeris onus, in spec. infantes^la[amh. አዘለ፡ humeris^lavel^ladorso gestare^la, in spec. infantes. Vicinum videtur حذل (coll. هَدِلَ et حَدِلَ ) unde حُذَلٌ gremium, circuitus limbi indusii^la; vis verbi Aethiopici prima onus in sinu vel dorso accinctum et laxe dependens gestare^laesse videtur] ይሕዘል፡ ( Enc.); ተሐዝሉ፡ በገቦክሙ፡ ወትሰክሙ፡ ዲበ፡ መታክፍቲክሙ፡ ; ሐዘሎሙ፡ በክነፊሁ፡ ; ሐጻኒት፡ እንተ፡ ተሐዝል፡ ደቂቃ፡ ; ሰላም፡ ለዘባንኪ፡ እምዘባነ፡ ኪሩብ፡ ዘዐብየ፤ ኀዚሎ፡ እሳተ፡ (sc. Verbum Dei) ወእምርስነ፡ ነዱ፡ ኢውዕየ፡ III Sal. ḥazala

Grébaut
ሐዘለ፡ ḥazala I,1 የሐዝል፡ , ይሕዝል፡ «prop. porter sur le dos comme les femmes abyssines portent leurs enfants^fr» ― አዘለ፡ Ms. BNFabb217, fol. 27v.
58

Leslau
ሐዘለ ḥazala , () ኀዘለ ḫazala (yǝḥzǝl) carry on the back^en, carry a burden^en 253b

ሐዘበ

I,1(ut pronuntiationis ita significationis levi discrimine secretum a ሐሰበ፡ ) putare^la, opinari^la, imaginari^la, suspicari^la: አነ፡ አሐዝብ፡ ከመ፡ መልአክ፡ ውእቱ፡ ; : ኢሐዘብኩከ፡ ትንብብ፡ ከመዝ፡ οὐχ οὕτως ὑπελάμβανον ἀντερεῖν σε ; ሐዘብከኑ፡ እኩን፡ ከማከ፡ ; ; በከመ፡ ሐዘብነ፡ ; – Imperfecti 1 opinor^lanonnumquam particulae ἆρα ( ἄρα ) respondet ; ; . – : ሐዘቡ፡ ዘ፡ ሸንገሉ። – Usitatior est III,1et III,2. ḥazaba , ሐዘበ፡ ḥazzaba

Grébaut
ሐዘበ፡ ḥazzaba I,2 ይሔዝብ፡ , የሐዝብ፡ «réputer^fr, présumer^fr, conjecturer^fr, se douter^fr» ― ተጠራጠረ፡ Ms. BNFabb217, fol. 27v.
58

Leslau
ḥzb ሐዘበ፡ ḥazaba , ሐዘበ፡ ḥazzaba think^en, consider^en, count^en, believe^en, suppose^en, presume^en, suspect^en, () deceive with false promises^en 252b

አሕዘዘ

II,1

1)scabrum reddere^laet scabie pruritum efficere^la: ማእስየ፡ ያሐዝዘኒ፡ τὸ δέρμα μου ἐσκότωται (v. የሐዝነኒ፡ q.v.) .

2)exasperare^lafauces: አሕዘዞ፡ ἐσκότιζεν („porrexerunt acetum ut exasperaret fauces Jesu“, Lud.) ; ከመ፡ ያስትይዎ፡ ብሒአ፡ ዘምስለ፡ ሐሞት፡ ለአሕዝዞቱ፡ Org.; በእንተ፡ ጕርዔከ፡ ስቴ፡ ሐሞት፡ ዘአሕዘዘ፡ Cod. Mus. Brit. LIV, 7, f. – : አሕዘዘ፡ ዘ፡ አነዘዘ፡

ʾaḥzaza , አኅዘዘ፡ ʾaḫzaza

Grébaut
አሕዘዘ፡ ʾaḥzaza II,1 ያሐዝዝ፡ , ያሕዝዝ፡ «faire tousser^fr, faire éttoufer^fr (come on vient de la dire» ― አነዘዘ፡ Ms. BNFabb217, fol. 28r.
60

Leslau
አሕዘዘ ʾaḥzaza , () አኅዘዘ ʾaḫzaza cause to cough^en, irritate^en, render rough^en, block the breath^en (from an original meaning ‘feel discomfort in the throat, have a feeling of roughness’), () come out of the nose (food) when one is asleep^en, swallow a liquid that chokes and causes coughing^en, (*) have heartburn^en 254b

ሐዘነ

, raro ሐዝነ፡ ( ) I,1[ حَزِنَ tristis fuit^la; amh. አዘነ፡ , sed notio prima videtur esse in asperitate^la( حَزْنٌ terra dura ac salebrosa^la, حُزُونَةٌ asperitas ac durities terrae^la) infra ሐዘዘ፡ ] ይሕዝን፡ et ይሕዘን፡ ( Laur.; )

1)asperum^la, scabrum fieri^lavel esse^la: የሐዝነኒ፡ ማእስየ፡ τὸ δέρμα μου ἐσκότωται (v. ያሐዝዘኒ፡ , ያዘሐዝሐኒ፡ )

2)de animo: asperatum vel acerbatum i.e. aegrum animi^la, tristem^la, moestum esse^la, sive ob dolorem sive ob indignationem: λυπεῖσθαι ; ለምንት፡ ተሐዝን፡ περίλυπος ἐγένου ; ሐዘነ፡ መንፈሳ፡ ለርብቃ፡ ; ; ; ; በእንተ፡ ; ; ; ; { እስመ፡ ; }; ኢትሕዘኑ፡ ( εὐθυμεῖν ) ; ἀθυμεῖν ; ; Platt; n. 123 ἀδημονεῖν ; (ubi et Platt Subjunctivum I,2 የሐዝን፡ exhibent); ἀγανακτεῖν በእንተ፡ .

ḥazana , ሐዝነ፡ ḥazna , ኀዘነ፡ ḫazana

Grébaut
ሐዘነ፡ ḥazana I,1 የሐዝን፡ , ይሕዝን፡ «s’affliger^fr, s’attrister^fr, être chagrin^fr, avoir compassion^fr» ― አዘነ፡ Ms. BNFabb217, fol. 28r.
59

Leslau
ሐዘነ ḥazana , ሐዝነ ḥazna (yǝḥzǝn, yǝḥzan), () ኀዘነ፡ ḫazana be sad^en, be sorrowful^en, be grieved^en, be in mourning^en, have compassion^en, be sorry for^en, sympathize^en 253b

Cross-references: also ሐዘነ፡

ሐዘነ ሐዘነ

1)asperum^la, scabrum fieri^lavel esse^la: የሐዝነኒ፡ ማእስየ፡ τὸ δέρμα μου ἐσκότωται (v. ያሐዝዘኒ፡ , ያዘሐዝሐኒ፡ )

ḥazana , ሐዝነ፡ ḥazna , ኀዘነ፡ ḫazana

Cross-references: also ሐዘነ፡

ḥazana , ሐዝነ፡ ḥazna , ኀዘነ፡ ḫazana

Cross-references: also ሐዘነ፡

ደብደበ

quadril. I [ ذَبَّ et ذَبْذَبَ ] inquietum esse^la, inquietudine consumi^la: የሐዝን፡ ወይደበድብ፡ ; ; ሶበ፡ ይነቅህ፡ በጽባሕ፡ ኢይደበድብ፡ (v. ይደበድብ፡ sic! ኢይበደብድ፡ ) ነፍስቱ፡ (sic) ἀνέστη πρωΐ καὶ ἡ ψυχὴ αὐτοῦ μετ ʼ αὐτοῦ . dabdaba sad^en, ‘triste^fr’ ወዘሰ፡ ጐንደየ፡ ወደብደበ፡ ከማየ፡ ‘Celui qui est resté (qui) est triste comme moi^fr’ 44 l. 7 (ed.) , 38 (tr.) (‘Sens du verbe ደብደበ፡ donné par 489 .’ 38 n. 40 )

መንፈስ

, m. et fem. , መንፈሳት፡ et መናፍስት፡ , spiritus^la, τὸ πνεῦμα ,

1)halitus^la, spiritus^la, ; ; πνοή ; ; ይሁቦሙ፡ መንፈሰ፡ ለሕዝብ፡ ; መንፈሰ፡ ገጽነ፡ πνεῦμα προςώπου ἡμῶν ; በመንፈሰ፡ ከናፍሪሁ፡ ; .

3)anima^la, vis vitalis^la, vita^la: አልቦ፡ መንፈስ፡ ውስቴቶሙ፡ ; ; ; ; ; ; n. 709 መንፈሰ፡ ኵሉ፡ ዘሕያው፡ ψυχή ; ትፃእ፡ እምላዕሌሁ፡ መንፈሱ፡ ; ወፅአት፡ መንፈሱ፡ ; ሥጋ፡ ዘአልቦ፡ መንፈስ፡ ; ; ; መንፈሰ፡ ሕይወት፡ ; ( fem. ); ይፈዲ፡ መንፈሰ፡ ፍዳ፡ መንፈስ፡ ; ዘቀተለ፡ መንፈሰ፡ ; ; ገብአት፡ መንፈሱ፡ ; ψυχή ( ነፍስ፡ πνεῦμα ); ኵሉ፡ ዘመንፈስ፡ πᾶν τὸ ἐμπνέον ; ; ; ; ; anima i.e. animans^la, homo^la, in censu populi, ut: ኵሉ፡ መንፈስ፡ ወያዕቆብ፡ ዘቦአ፡ ውስተ፡ ግብጽ፡ ፸ መንፈስ፡

4)animus^la, spiritus^lahominis, quatenus eo continentur affectus et commotiones, voluntas, intellectus, sentiendi agendique ratio: መንፈሰ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ ; ; ; ; ; ሐመት፡ መንፈስየ፡ ጥቀ፡ ; የሐዝኖ፡ መንፈሱ፡ ; መንፈስ፡ ትክዝት፡ ; ; ; ; አንኀ፡ መንፈሰ፡ vid. sub አንኀ፡ ( ኖኀ፡ ); ሐይወት፡ መንፈሳ፡ ; ; ; እሁቦሙ፡ መንፈሰ፡ ሐዲሰ፡ ; ; ; መንፈሰ፡ ቀንእ፡ ; መንፈሰ፡ ዝሙት፡ ; መንፈሰ፡ ሐሰት፡ ; መንፈሰ፡ የውሀት፡ ; ; ; ; በአሐዱ፡ መንፈስ፡ ወበአሐዱ፡ ነፍስ፡ ; መንፈሰ፡ ነቢብ፡ ; ለአኅልፎ፡ መንፈሱ፡ ; ; ወአርአያ፡ በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; opponitur corpori et animae, ut ; ; ሥጋ፡ ዘመንፈስ፡ σῶμα πνευματικόν ; ለሴስዮ፡ ነፍሳት፡ ወሥጋት፡ ወመናፍስቲሆሙ፡ Lit. Joh.

5)spiritus^la

a)divinus^la(plerumque m. ; passim fem. ut: ; ወመንፈስከ፡ እንተ፡ ትጼልል፡ ): መንፈሰ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; መንፈስ፡ ቅዱስ፡ (non ቅድስት፡ ) ; ; ; ; ; al.; መልአከ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ Asc. ; እግዚአብሔር፡ መንፈስ፡ ውእቱ፡ ; መንፈሰ፡ ትንቢት፡ ; መንፈሰ፡ ጥበብ፡ ; ; ; ( fem. ); መንፈሰ፡ ኀይል፡ al.

b)natura incorporalis^la, angeli^la, daemones^la, genii^la: መናፍስት፡ ንጹሓት፡ ለባውያት፡ ወቀጢናት፡ ; መንፈሳት፡ ; እግዚአ፡ መናፍስት፡ ; ኵሉ፡ መንፈስ፡ ወኵሉ፡ መልአክ፡ ; ኵሉ፡ መንፈስ፡ ዘይትለአክ፡ ; ሰብዐቱ፡ መንፈስ፡ ; ; genii naturae rerum praepositi ; ; መንፈስ፡ እኩይ፡ ; ; 1 Reg.16,15; 1 ; መንፈስ፡ እኩያን፡ ; መናፍስት፡ ርኩሳን፡ .

c)spiritus^lavel animae mortuorum^la(postquam e corpore discesserunt): ; ; ; .

d)spectrum^la(ut videtur), πνεῦμα ; . — : መንፈስ፡ ብ፡ ረቂቅ፡ ሥልጣን፡ ሽሽግሂ፡ ይ፡

manfas

Cross-references: for ለባሲተ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ ለባሲ፡ (Grébaut)

ዛሕዝሐ

dubiae significationis; occurrit አዛሕዝሐ፡ II, ወያዘኀዝኀኒ፡ በሕቁ፡ ማእስየ፡ (in uno libro, pro የሐዝዘኒ፡ et ያሐዝነኒ፡ q.v.) .

ውሕዘ ውሕዘ

I,1[ وَذَعَ fluxit^laaqua ( יָזַע ወሳ፡ ), نَذَعَ ; etiam ተከዜ፡ ] Imperf. ይውሕዝ፡ ¸ የሐዝ፡ (raro ይውሐዝ፡ Laur.), fluere^la, manare^la: ይውሕዝ፡ ማይ፡ ; ; ; የሐዝ፡ ; ፈለግ፡ ዘይውሕዝ፡ ; ; ; ; ሀፉ፡ ይውሕዝ፡ ውስተ፡ ጽሕሙ፡ ; ዕፍረት፡ ዘይውሕዝ፡ ; ; de lacrymis ; ; የሐዝ፡ ማየ፡ ቀራንብቲክሙ፡ ; lacte uberum ; አመ፡ ይውሕዝ፡ ቅብዕ፡ ውስተ፡ ፍናውየ፡ .

a)profluere^la, de profluvio mulierum, ብእሲት፡ እንተ፡ ደም፡ ይውሕዛ፡ (ei) ;

b)affluere^la, redundare^la: rei, እደውየ፡ ይውሕዛ፡ ከርቤ፡ ; ምድር፡ እንተ፡ ትውሕዝ፡ ሐሊበ፡ ወመዓረ፡ ; ; ; ; ; ዐይንየ፡ ውሕዘት፡ ማየ፡

a)profluere^la, de profluvio mulierum, ብእሲት፡ እንተ፡ ደም፡ ይውሕዛ፡ (ei) ;

ውሕዘ

a)profluere^la, de profluvio mulierum, ብእሲት፡ እንተ፡ ደም፡ ይውሕዛ፡ (ei) ;

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose