Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

Substantivumsubst.( ሕመም፡ Matthaei Evangelium.Matth. 24,8 romanae editionisrom., sed ሕማም፡ 24,21) m. et fem. (ut liber Jobi.Job 11,16 ), pluralisPl. ሕማማት፡
3)passiola, passionesla: πειρασμός Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,1 ; ዝንቱ፡ እምእኩይ፡ ሕማም፡ ውእቱ፡ ἐκ κακοπαθείας Malachiae prophetia.Mal. 1,13 ; ሕማሙ፡ ለዝ፡ ዓለም፡ τὰ παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 8,18 ; ad Timotheum epistola II.2 Tim. 3,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,15 ; ሕማሙ፡ ለክርስቶስ፡ ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 1,5 ; ሕማማት፡ Christilaad Hebraeos epistola.Hebr. 2,10 ; Deusla ዘእንበለ፡ ሕማም፡ ἀπαθής Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 103 ; ሕማማቲሁ፡ መድኃኒት፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 160,2 ; ሰሙነ፡ ሕማማት፡ septima passionislaCod. Mus. Brit. XXIX, II, 17; nec non animi passioneslai.e. affectiones et perturbationesla( τὰ πάθη , conferascfr. ܚܰܝܳܐ ) Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 106 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 110 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 203 ; ሕማማ፡ ፍትወተ፡ ዝሙት፡ Vit. Dan.
4)in genere: afflictiola, aerumnala, miseriala; angustiaela, periculumla; aegritudola, moerorla: θλίψις , ad Romanos epistola Pauli.Rom. 5,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 10,26 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 7,14 ; ሕማም፡ ወምንዳቤ፡ Danielis prophetia.Dan. 12,1 ; πόνος liber Jobi.Job 5,6 ; Habacuci prophetia.Hab. 1,3 ; κόπος liber Jobi.Job 6,2 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 1,8 ; ሕማም፡ ወስራሕ፡ κόποι καὶ πόνοι Jeremiae prophetia.Jer. 20,18 ; ἀνάγκη liber Jobi.Job 15,24 ; liber Jobi.Job 20,22 ; κίνδυνος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,24 ; conditio molala πονηρία Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 12,17 ; በሕማሙ፡ διὰ τὸ κεκακῶσθαι Jesaiae prophetia.Jes. 53,7 ; πένθος liber Jobi.Job 30,31 .
Substantivumsubst.pluralisPl.(Sing. non usitatur) ChristianilaActus apostolorum.Act. 11,26 ; ኮኑ፡ አበዊሁ፡ ክርስቲያነ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 5. De ንኡስ፡ et ዐቢይ፡ ክርስቲያን፡ vid. ንኡስ፡ et ዐቢይ፡ Tritissima est vox composita ቤተ፡ ክርስቲያን፡ (domus Christianorum)la, pluralisPl. ቤተ፡ ክርስቲያናት፡ (ut Actus apostolorum.Act. 8,1 ; Actus apostolorum.Act. 16,5 romanae editionisrom.), at plerumque አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ , m. et fem. , ecclesiala
a)aedes, ut: ትኩን፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ኑኃ፡ መንገለ፡ ምሥራቅ፡ ወክልኤ፡ ሕዋራት፡ ውስተ፡ ገበዋቲሃ፡ በአምሳለ፡ ሐመር፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 12.
Substantivumsubst.pluralisPl.(Sing. non usitatur) ChristianilaActus apostolorum.Act. 11,26 ; ኮኑ፡ አበዊሁ፡ ክርስቲያነ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 5. De ንኡስ፡ et ዐቢይ፡ ክርስቲያን፡ vid. ንኡስ፡ et ዐቢይ፡ Tritissima est vox composita ቤተ፡ ክርስቲያን፡ (domus Christianorum)la, pluralisPl. ቤተ፡ ክርስቲያናት፡ (ut Actus apostolorum.Act. 8,1 ; Actus apostolorum.Act. 16,5 romanae editionisrom.), at plerumque አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ , m. et fem. , ecclesiala
a)aedes, ut: ትኩን፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ኑኃ፡ መንገለ፡ ምሥራቅ፡ ወክልኤ፡ ሕዋራት፡ ውስተ፡ ገበዋቲሃ፡ በአምሳለ፡ ሐመር፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 12.
ḥǝmām , ḥǝmam , pluralisPl. ḥǝmāmāt
1) (Dillmann 1)
a) ዐቢይ፡ ሕማም፡ ʿabiy ḥǝmām serious diseaseen, ‘grave malattiaitይቤ፡ ፩፡ ብእሲ፡ ቀዳሚ፡ እንዘ፡ ሀሎኩ፡ አመ፡ ንእስየ፡ በብሔረ፡ አቡየ፡ አኅዘኒ፡ ዐቢይ፡ ሕማም፡Disse un uomo — Un tempo, nella mia infanzia, mentre mi trovavo nella contrada di mio padre, fui colpito da una grave malattiait 75 § 189 (ed.), 47 § 189 (tr.) (‘«grave malattia»: un testo ʿabiy ḥemām , che potrebbe valere «lebbra», secondo il significato che l’espressione ha in tigrino (vd. 1876; altre occorenze del sintagma ai §§ 275, 329, 345, 354, dove tale significato non è quello preferibile, lasciano intendere che «lebbra» è solo una possibilità tra altre.’ 47 n. 6), videasvid. ዐቢይ፡
b) ሕማመ፡ ደዌ፡ ḥǝmāma dawe ይሰክብ፡ ኀበ፡ ዐራት፡ ወበሕማመ፡ ደዌሁሂ፡ ኢያጸርዕ፡ ቃለ፡ መለኮት፡e neanche a causa della sue grave malattia tralasciava la parola della divinitàitʼ 32 (112) l. 6–7 (ed.); 33 (113) l. 6–7 (tr.) (ʻL’agiografo si serve di due sinonimi ሕማመ፡ ደዌ፡ ; lo scopo sembra quello di ottenere il superlativo.ʼ 33 (113) n. 14), videasvid. ደዌ፡
Grébaut
ሕማም፡ ḥǝmām , pluralisPl. ሕማማት፡ ḥǝmāmāt «afflictionfr, souffrancefr, maladiefr, passionfr, douleurfr» ― እማም፡ Ms. BNFabb217, fol. 20v.
44
Pluriel ሕማማት፡ ḥǝmāmāt (seul ou en composition). Sens liturgique de ce pluriel : ‘La Semaine Sainte’.
ሕማማት፡ ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr.
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ጊዜ፡ .
ሰሙነ፡ ሕማማት፡ samuna ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ሰሙን፡ .
ጾመ፡ ሕማማት፡ ṣoma ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr videasvid. ጾም፡ .
ጾመ፡ ሰሙነ፡ ሕማማት፡ ṣoma samuna ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr videasvid. ጾም .
ሱባኤ፡ ሕማማት፡ subaʾe ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr videasvid. ሱባዔ፡ . Cf. 255.
45
ሕማመ፡ ልብ፡ ḥǝmāma lǝbb «mélancoliefr» ወድቀ፡ ውስተ፡ ዝንቱ፡ ሕማመ፡ ልብ። 184, videasvid. ልብ፡
32
ሕማመ፡ ማሕያዊት፡ ḥǝmāma māḥyāwit Passion du Christfr ወፈደዮሙ፡ እግዚአብሔር፡ በእንተ፡ ዘኢያክበርዋ፡ ለሕማሙ፡ ማሕያዊት፡ ለእግዜእነ፡ ...Le Seigneur les paya (ainsi), parce qu’ils n’avaient pas honoré la Passion vivificatrice de Notre Seigneur.fr 326, videasvid. ማሕይው፡
447–448
ሕመም፡ ባሕርያዊ፡ ḥǝmam bāḥrǝyāwi mal de merfr ... ሕማም፡ ባሕርያዊ፡ ዘኮነ፡ ባቲ፡Le mal de mer qui est en ellefr’ Ms. BNFet110, fol. 41va, videasvid. ባሕራዊ፡
ሕማም፡ ጠባይዓዊ፡ ḥǝmām ṭabāyʿāwi mal de la naturefr c’est-à-dire les souffrances causées par toutes intempéries; expression corrélative à la précédente. ... ነዋ፡ ተሀውከ፡ ቦቱ፡ ሕማም፡ ጠባይዓዊ፡ Ms. BNFet110, fol. 41va, videasvid. ጠባይዓዊ፡
ሕማመ፡ ፈንጸንት፡ ḥǝmāma fanṣant dysenteriefr 1374 mentionne une forme proche: videasvid. ፈንጻጻ፡ qu’il traduit variolela, syphilisla. አኀዞ፡ ሕማመ፡ ፈንጸንት፡ ወበኅዳጥ፡ ዘመን።[Ménas] contracta la dysenterie et mourut en peu de tempsfr 448, videasvid. ፈንጸንት፡
448
Leslau
ሕማም ḥǝmām , ሕመም፡ ḥǝmam illnessen, diseaseen, painen, sufferingen, griefen, distressen, afflictionen, tribulationen, passionen, Passion (of Christ)en, Passion Weeken
ሕማማት ḥǝmāmāt Passion (of Christ)en, Good Fridayen 233a
ሕመም፡ ባሕርያዊ ḥǝmam bāḥrǝyāwi seasicknessen, videasvid. ባሕራዊ፡ 91b
ሕማመ፡ ፈንጸንት ḥǝmāma fanṣant ( 448) dysenteryen, videasvid. ፈንጸንት፡ 163a
Cross-references: for ግብረ፡ ሕማማት፡ videasvid. ግብር፡
(Dillmann 1)
a) ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ ʾābiyya krǝstiyān ወበምህሮ፡ ቃለ፡ ሃይማኖትሰ፡ ለምዕመናን፡ ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ ወለንኡሰ፡ ክርስቲያን፡But regarding the teaching of the word of faith to the faithful — (that is,) the great Christians — and the catechumensen 12 (ed.), 9 (tr.) (‘The term ʾabiyyä krǝstiyan , coined obviously to constrast the committed faithful “who are in the convenant,” with the catechumens, called nǝʾusä krǝstiyan .’ 9 n. 36), videasvid. ዐቢይ፡
b) ንኡሰ፡ ክርስቲያን፡ nǝʾusa krǝstiyān ወዘይቤሂ፡ ኡሰ፡ ክርስቲያን፡ ይትገኃሡ፡ ከመ፡ ይቁሙ፡ ኡሰ፡ ክርስቲያን፡ እንተ፡ ባሕቲቶሙ፡ ወጺኦሙ፡ አፍአ። And the reason he said, “Let catechumens be removed”, is so that the catechumens may go out, to stand outside by themselvesen 8 (ed.), 6 (tr.), videasvid. ንኡስ፡
(Dillmann 1)
a) ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ ʾābiyya krǝstiyān ወበምህሮ፡ ቃለ፡ ሃይማኖትሰ፡ ለምዕመናን፡ ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ ወለንኡሰ፡ ክርስቲያን፡But regarding the teaching of the word of faith to the faithful — (that is,) the great Christians — and the catechumensen 12 (ed.), 9 (tr.) (‘The term ʾabiyyä krǝstiyan , coined obviously to constrast the committed faithful “who are in the convenant,” with the catechumens, called nǝʾusä krǝstiyan .’ 9 n. 36), videasvid. ዐቢይ፡
b) ንኡሰ፡ ክርስቲያን፡ nǝʾusa krǝstiyān ወዘይቤሂ፡ ኡሰ፡ ክርስቲያን፡ ይትገኃሡ፡ ከመ፡ ይቁሙ፡ ኡሰ፡ ክርስቲያን፡ እንተ፡ ባሕቲቶሙ፡ ወጺኦሙ፡ አፍአ። And the reason he said, “Let catechumens be removed”, is so that the catechumens may go out, to stand outside by themselvesen 8 (ed.), 6 (tr.), videasvid. ንኡስ፡
Substantivumsubst.sacerdotiumla, munuslasacerdotalela: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 98,6 ; not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 2,5 ; ተኀርየ፡ ዘርአ፡ ሌዊ፡ ለክህነት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 30 ; ሳዶቅ፡ ተሠይመ፡ ውስተ፡ ክህነት፡ (v. ካህናት፡ ) Paralipomenon liber I.1 Par. 29,22 ; ሰዐርዎሙ፡ እምክህነቶሙ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 2,62 ; አኅደግዎ፡ ክህነቶ፡ Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 5,39 ; ግብረ፡ ክህነት፡ Lucae evangelium.Luc. 1,8 ; ዐቢይ፡ ክህነት፡ munuslasummilasacerdotislaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 45,24 ; Christianorum: ኢይግበር፡ ሕዝባዊ፡ ግብረ፡ ክህነት፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 16 ; ኢይሠየም፡ ለክህነት፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 78 ; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1.
b)sacerdotium i.e. sacerdotesla, populuslasacerdotalisla: ይኩን፡ መንግሥተ፡ ወክህነተ፡ ወሕዝበ፡ ቅዱሰ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 64 (at legendum videtur ዘክህነት፡ , conferascfr.not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 2,5 ).
c)pro σαββατισμός usurpatur ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,9 romanae editionisrom.
Substantivumsubst.( ሕመም፡ Matthaei Evangelium.Matth. 24,8 romanae editionisrom., sed ሕማም፡ 24,21) m. et fem. (ut liber Jobi.Job 11,16 ), pluralisPl. ሕማማት፡
3)passiola, passionesla: πειρασμός Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,1 ; ዝንቱ፡ እምእኩይ፡ ሕማም፡ ውእቱ፡ ἐκ κακοπαθείας Malachiae prophetia.Mal. 1,13 ; ሕማሙ፡ ለዝ፡ ዓለም፡ τὰ παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 8,18 ; ad Timotheum epistola II.2 Tim. 3,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,15 ; ሕማሙ፡ ለክርስቶስ፡ ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 1,5 ; ሕማማት፡ Christilaad Hebraeos epistola.Hebr. 2,10 ; Deusla ዘእንበለ፡ ሕማም፡ ἀπαθής Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 103 ; ሕማማቲሁ፡ መድኃኒት፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 160,2 ; ሰሙነ፡ ሕማማት፡ septima passionislaCod. Mus. Brit. XXIX, II, 17; nec non animi passioneslai.e. affectiones et perturbationesla( τὰ πάθη , conferascfr. ܚܰܝܳܐ ) Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 106 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 110 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 203 ; ሕማማ፡ ፍትወተ፡ ዝሙት፡ Vit. Dan.
4)in genere: afflictiola, aerumnala, miseriala; angustiaela, periculumla; aegritudola, moerorla: θλίψις , ad Romanos epistola Pauli.Rom. 5,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 10,26 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 7,14 ; ሕማም፡ ወምንዳቤ፡ Danielis prophetia.Dan. 12,1 ; πόνος liber Jobi.Job 5,6 ; Habacuci prophetia.Hab. 1,3 ; κόπος liber Jobi.Job 6,2 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 1,8 ; ሕማም፡ ወስራሕ፡ κόποι καὶ πόνοι Jeremiae prophetia.Jer. 20,18 ; ἀνάγκη liber Jobi.Job 15,24 ; liber Jobi.Job 20,22 ; κίνδυνος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,24 ; conditio molala πονηρία Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 12,17 ; በሕማሙ፡ διὰ τὸ κεκακῶσθαι Jesaiae prophetia.Jes. 53,7 ; πένθος liber Jobi.Job 30,31 .
adjectivumadj., fem. ዐባይ፡ , pluralisPl.m. ዐቢያን፡ , fem. ዐቢያት፡ , cumc. ዐበይት፡
1)magnusla, bestia Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,27 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,3 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,14 ; Evangelium Joannis.Joh. 21,11 ; እብን፡ ዐበይት፡ Deuteronomium.Deut. 27,2 ; Marci Evangelium.Marc. 16,4 ; ጥቅም፡ ዐቢይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,14 ; mons Jesaiae prophetia.Jes. 57,7 ; ሀገር፡ ዐባይ፡ Jonae prophetia.Jon. 1,2 ; arbor Matthaei Evangelium.Matth. 13,22 ; ብርሃናት፡ ዐበይት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,16 ; domus Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,10 ; cubiculum Marci Evangelium.Marc. 14,15 ; fluvius Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,18 ; mare Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,6 ; በረድ፡ ዐበይት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 30,30 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 11,19 ; ዐበይት፡ መዋቅሕት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 20,1 ; መጥባሕት፡ ዐቢይ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,4 ; ሕዝብ፡ ዐቢይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,18 ; ዕሴት፡ ዐቢይ፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 10,35 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 6,6 ; Actus apostolorum.Act. 4,33 ; Lucae evangelium.Luc. 1,49 ; በዓል፡ ዐቢይ፡ Lucae evangelium.Luc. 14,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,17 ; ተኣምራት፡ ዐቢያን፡ ወስቡሓን፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 36,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 91,5 ; ዐውያት፡ ዐበይት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 85,6 ; ግብር፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2 ; እኪት፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ; ኵነኔ፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 48 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 5,9 ; መቅሠፍት፡ ዐቢይ፡ liber Jobi.Job 2,13 ; ኀጢአት፡ ዐባይ፡ F.M. 6,1; caet.; raro junctum nominibus temporis, ut: ዐቢየ፡ ሰዓተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,41 .
d)magnum vel magna i.e. magna facinorala, magnaliala: ይገብር፡ ዐቢየ፡ በኵለሄ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 50,22 ; ገብረ፡ ዐቢያተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 12,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 105,22 ; liber Jobi.Job 5,9 ; liber Jobi.Job 42,3 .
f)Adv. ዐቢየ፡
β)altalavel clara vocela: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 4,5 .
2)de personis,
a)magnuslapotentia, dignitate, opibus al.: ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,14 ; Esther, liber biblicus (apocr.).Esth. apocr. 1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,35 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 11,3 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 19,32 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 5,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,19 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,26 ; Lucae evangelium.Luc. 1,15 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,14 .
b)annis i.e. natu majorlavel maximusla: አንተ፡ ዐቢይነ፡ πρεσβύτερος Jeremiae prophetia.Jer. 39,8 (crebrius ዘየዐቢ፡ ). Huc referenda videtur phrasis ዐቢይ፡ ክርስቲያን፡ Christianila( adultilavel maturila, oppositum, -o, -nituropp. ንኡስ፡ ክርስቲያን፡ catechumenislavel neophytisla) Constitutiones Apostolorum.Const. Ap. 34 ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 10 ; not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 3,21 romanae editionisrom.
ḥǝmām , ḥǝmam , pluralisPl. ḥǝmāmāt
1) (Dillmann 1)
a) ዐቢይ፡ ሕማም፡ ʿabiy ḥǝmām serious diseaseen, ‘grave malattiaitይቤ፡ ፩፡ ብእሲ፡ ቀዳሚ፡ እንዘ፡ ሀሎኩ፡ አመ፡ ንእስየ፡ በብሔረ፡ አቡየ፡ አኅዘኒ፡ ዐቢይ፡ ሕማም፡Disse un uomo — Un tempo, nella mia infanzia, mentre mi trovavo nella contrada di mio padre, fui colpito da una grave malattiait 75 § 189 (ed.), 47 § 189 (tr.) (‘«grave malattia»: un testo ʿabiy ḥemām , che potrebbe valere «lebbra», secondo il significato che l’espressione ha in tigrino (vd. 1876; altre occorenze del sintagma ai §§ 275, 329, 345, 354, dove tale significato non è quello preferibile, lasciano intendere che «lebbra» è solo una possibilità tra altre.’ 47 n. 6), videasvid. ዐቢይ፡
b) ሕማመ፡ ደዌ፡ ḥǝmāma dawe ይሰክብ፡ ኀበ፡ ዐራት፡ ወበሕማመ፡ ደዌሁሂ፡ ኢያጸርዕ፡ ቃለ፡ መለኮት፡e neanche a causa della sue grave malattia tralasciava la parola della divinitàitʼ 32 (112) l. 6–7 (ed.); 33 (113) l. 6–7 (tr.) (ʻL’agiografo si serve di due sinonimi ሕማመ፡ ደዌ፡ ; lo scopo sembra quello di ottenere il superlativo.ʼ 33 (113) n. 14), videasvid. ደዌ፡
Grébaut
ሕማም፡ ḥǝmām , pluralisPl. ሕማማት፡ ḥǝmāmāt «afflictionfr, souffrancefr, maladiefr, passionfr, douleurfr» ― እማም፡ Ms. BNFabb217, fol. 20v.
44
Pluriel ሕማማት፡ ḥǝmāmāt (seul ou en composition). Sens liturgique de ce pluriel : ‘La Semaine Sainte’.
ሕማማት፡ ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr.
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ጊዜ፡ .
ሰሙነ፡ ሕማማት፡ samuna ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ሰሙን፡ .
ጾመ፡ ሕማማት፡ ṣoma ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr videasvid. ጾም፡ .
ጾመ፡ ሰሙነ፡ ሕማማት፡ ṣoma samuna ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr videasvid. ጾም .
ሱባኤ፡ ሕማማት፡ subaʾe ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr videasvid. ሱባዔ፡ . Cf. 255.
45
ሕማመ፡ ልብ፡ ḥǝmāma lǝbb «mélancoliefr» ወድቀ፡ ውስተ፡ ዝንቱ፡ ሕማመ፡ ልብ። 184, videasvid. ልብ፡
32
ሕማመ፡ ማሕያዊት፡ ḥǝmāma māḥyāwit Passion du Christfr ወፈደዮሙ፡ እግዚአብሔር፡ በእንተ፡ ዘኢያክበርዋ፡ ለሕማሙ፡ ማሕያዊት፡ ለእግዜእነ፡ ...Le Seigneur les paya (ainsi), parce qu’ils n’avaient pas honoré la Passion vivificatrice de Notre Seigneur.fr 326, videasvid. ማሕይው፡
447–448
ሕመም፡ ባሕርያዊ፡ ḥǝmam bāḥrǝyāwi mal de merfr ... ሕማም፡ ባሕርያዊ፡ ዘኮነ፡ ባቲ፡Le mal de mer qui est en ellefr’ Ms. BNFet110, fol. 41va, videasvid. ባሕራዊ፡
ሕማም፡ ጠባይዓዊ፡ ḥǝmām ṭabāyʿāwi mal de la naturefr c’est-à-dire les souffrances causées par toutes intempéries; expression corrélative à la précédente. ... ነዋ፡ ተሀውከ፡ ቦቱ፡ ሕማም፡ ጠባይዓዊ፡ Ms. BNFet110, fol. 41va, videasvid. ጠባይዓዊ፡
ሕማመ፡ ፈንጸንት፡ ḥǝmāma fanṣant dysenteriefr 1374 mentionne une forme proche: videasvid. ፈንጻጻ፡ qu’il traduit variolela, syphilisla. አኀዞ፡ ሕማመ፡ ፈንጸንት፡ ወበኅዳጥ፡ ዘመን።[Ménas] contracta la dysenterie et mourut en peu de tempsfr 448, videasvid. ፈንጸንት፡
448
Leslau
ሕማም ḥǝmām , ሕመም፡ ḥǝmam illnessen, diseaseen, painen, sufferingen, griefen, distressen, afflictionen, tribulationen, passionen, Passion (of Christ)en, Passion Weeken
ሕማማት ḥǝmāmāt Passion (of Christ)en, Good Fridayen 233a
ሕመም፡ ባሕርያዊ ḥǝmam bāḥrǝyāwi seasicknessen, videasvid. ባሕራዊ፡ 91b
ሕማመ፡ ፈንጸንት ḥǝmāma fanṣant ( 448) dysenteryen, videasvid. ፈንጸንት፡ 163a
Cross-references: for ግብረ፡ ሕማማት፡ videasvid. ግብር፡
Cross-references: ● for ዐቢይ፡ ሕማም፡ videasvid. ሕማም፡ (TraCES) ● for ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ videasvid. ክርስቲያን፡ (TraCES)
Substantivumsubst.( m. ) pluralisPl. ሕምዛት፡ (F.N. 10; F.N. 23).
1)aestus iraela, furorla, exacerbatiola, θυμός liber Jobi.Job 6,4 ; liber Jobi.Job 13,13 ; Jesaiae prophetia.Jes. 10,26 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,21 ; ዐቢይ፡ ሕምዙ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,12 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 16,19 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 18,4 ; ይስማዕ፡ ሰማይ፡ ወታጽምዕ፡ ምድር፡ (sc. incarnationem Christi) ወይደንግፁ፡ መሠረታተ፡ ሕምዝ፡ Lit. Diosc.;
2)amaritudola, fella πικρία liber Jobi.Job 9,18 ; አጽገበኒ፡ ሕምዘ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 3,15 ; χολή እግዚአብሔር፡ አስተየኒ፡ ማየ፡ ሕምዝ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 8,14 ; ምረተ፡ ሕምዝየ፡ πικρία καὶ χολή μου Threni, liber biblicus.Thren. 3,20 ; Deuteronomium.Deut. 29,17 ; χολέρα Numeri, liber Pentateuchi.Num. 11,20 .
3)venenumla, virusla( χολὴ , θυμὸς , ἰὸς , φάρμακον , θάνατος ): ሕምዘ፡ አርዌ፡ ምድር፡ Deuteronomium.Deut. 32,33 ; liber Jobi.Job 20,14 ; liber Jobi.Job 20,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 13,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 57,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 139,3 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 3,13 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 23,32 ; ሕምዝ፡ ዘይቀትል፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 7,14 ; Jacobi epistola.Jac. 3,8 ; ሕምዝ፡ ቀታሊ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 285 ; ሕምዘ፡ ባቲ፡ ውስቴታ፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 4,40 ; ሕምዘ፡ ሥራይ፡ ለተማስኖ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 1,14 ; ኵሉ፡ ዘፍጥረታተ፡ ሕምዝ፡ venefici cujuscumque generislaLiturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 169,1 .
not foundsubst.subtilitasla; non usurpatur nisi in Acc.adverbium, adverbialiteradv. ጥቀ፡ subtiliterlai.e.
1)accuratela, ad amussimla, exactela, diligenterla: Josuae liber.Jos. 22,5 ; ( Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,27 mihi quidem ጥቀ፡ ad ዘባረከ፡ referendum videtur, at lectio alia est ጥንቁቀ፡ pro ጥቀ፡ ); ከመ፡ ይምላኅ፡ ጥቀ፡ እማእከለ፡ ሥርናይ፡ ክርዳደ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 19 Enc. ; በሕቁ፡ ጥቀ፡ πάνυ μὲν οὖν not able to find explanation in abbreviation listCyr. c. Pall. 70 al. ( videasvid. sub በሕቁ፡ col. 98); etiam satisla( wohlde, hinlänglichde): ነጺሮሙ፡ ጥቀ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 28 Enc.
2)ipsumla, utiquela, sanela( ebende, geradede) በዝንቱ፡ ጥቀ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,42 ; ከመዝ፡ ጥቀ፡ ለብሓዊ፡ καθὼς ὁ κεραμεὺς οὗτος Jeremiae prophetia.Jer. 18,6 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,30 .
3)valdela, admodumla, vehementerla, perquamla: እፈቅድ፡ ጥቀ፡ ከመ፡ ትጽደቅ፡ liber Jobi.Job 33,32 ; λίαν Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,31 ; Jeremiae prophetia.Jer. 24,3 ; Matthaei Evangelium.Matth. 2,16 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,8 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,28 ; σφόδρα Genesis liber Pentateuchi.Gen. 20,8 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 21,11 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 35,6 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 138,13 ; ጥቀኑ፡ ትቴክዝ፡ አንተ፡ Jonae prophetia.Jon. 4,4 ; በሕቁ፡ ጥቀ፡ ἐπὶ πλεῖον σφόδρα Jeremiae prophetia.Jer. 2,12 ; Jeremiae prophetia.Jer. 2,36 ; Jeremiae prophetia.Jer. 9,19 ; Jeremiae prophetia.Jer. 24,2 ; Threni, liber biblicus.Thren. 5,22 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 3,10 ; Matthaei Evangelium.Matth. 17,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 17,23 ; Matthaei Evangelium.Matth. 19,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,54 ; Lucae evangelium.Luc. 18,23 al.; περισσῶς Danielis prophetia.Dan. 7,7 ;
α)ubi ad adjectivum refertur, voculam ጥቀ፡ uno vel pluribus verbis interjectis ab eo separare amant: ብዙኃት፡ ሰራዊት፡ ጥቀ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 37,10 ; ዐቢይ፡ መቅሠፍት፡ ውስተ፡ ሀገር፡ ጥቀ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 5,12 ; Josuae liber.Jos. 9,7 ; Josuae liber.Jos. 22,8 ; በዐቢይ፡ ቀትል፡ ጥቀ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 14,17 .
β)passim respondent τί , ὡς , quantopere! quam!la ጥቀ፡ ሠነይኪ፡ τί ὡραιώθης Canticum Canticorum.Cant. 7,7 ; ጥቀ፡ ተሰብሐ፡ ሰምከ፡ ὡς θαυμαστόν Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 8,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 8,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 72,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 83,1 .
γ)nonnumquam: magisla: sive sequensseq. እምነ፡ , ut: ገቢረ፡ ጽድቅ፡ ሥሙር፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ጥቀ፡ እምዘቢሐ፡ መሥዋዕት፡ μᾶλλον ἢ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 16,5 ; sive absoluteabs., ut: ወረሲዕሰ፡ ያነሥእ፡ ጥቀ፡ ጽልአ፡ μᾶλλον Proverbiorum liber biblicus.Prov. 15,18 ; et sequensseq. ኢ፡ non magislai.e. nihilo minus nonlaLucae evangelium.Luc. 22,53 .
δ) መጠነ፡ ጥቀ፡ quantumvislaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 34,12 .
4)adeola, vella, etiamla( sogarde), Evangelium Joannis.Joh. 8,52 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 11,24 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 6,3 ; liber Jobi.Job 4,18 ; አስራበ፡ ሰማይ፡ ጥቀ፡ ለእመ፡ ወረደ፡ ዲቤሆሙ፡ ኢኮነ፡ ጊዜሁ፡ (seq.: quanto minus) Reliquiae Baruch.Rel. Bar. ; omnia quae repuisti reddes እስከ፡ ጥቀ፡ ግማሸ፡ ኅብስት፡ ዘሄድከ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 269. n. 1224
5)praemisso vel sequente ኢ፡ , scilicetsc. ኢ፡ ጥቀ፡ vel ጥቀ፡ ኢ፡ ne quidemla: liber Jobi.Job 4,18 ; liber Jobi.Job 15,15 ; ማየ፡ ጥቀ፡ ኢያስተይኮ፡ ለጽሙእ፡ liber Jobi.Job 22,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 44,8 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 11,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 6,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,32 ; Lucae evangelium.Luc. 7,44 romanae editionisrom.; Lucae evangelium.Luc. 12,27 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 5,1 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,4 ; ነፍሶ፡ ጥቀ፡ ኢምሕከ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 2. Voc. Ae.: ጥቀ፡ ዘ፡ በ፫ እጅግ፡ ለኳ፡ ስኳ፡ (v. ለካ፡ ስንኳ፡ ).
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. መናስው፡
2)periculumla, κίνδυνος , ዘይፈትዋ፡ n. 643 ለመንሱት፡ ባቲ፡ ይመውት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 3,26 ; መንሱት፡ በባሕር፡ ወበየብስ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 339 ; ዘመነ፡ መንሱት፡ tempus periculosumla(navigantibus) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 22 Enc.
3)calamitasla, afflictiola, angustiaela(quibus homines tentantur, in specie a Deo iracundo missae, quare crebro respondent) ira Deila, poena a Deo immissala: Jesaiae prophetia.Jes. 65,14 ; ἀνάγκαι liber Jobi.Job 5,19 ; ὁρμή Numeri, liber Pentateuchi.Num. 11,11 ; plerumque ὁργὴ et θυμός Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 10,6 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 25,4 ; Josuae liber.Jos. 7,26 ; Jesaiae prophetia.Jes. 10,5 ; እምነ፡ ወይነ፡ መንሱታ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 28,7 ; ዕለተ፡ መንሱት፡ Hezekielis prophetia.Hez. 22,24 ; Zephania prophetia.Zeph. 1,15 ; liber Jobi.Job 3,26 ; liber Jobi.Job 20,28 ; liber Jobi.Job 21,30 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 7,12 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 77,54 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 7,23 ; መንሱተ፡ መዐቱ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 10,14 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 10,18 ; ዐቢይ፡ መንሱት፡ ይእቲ፡ ብእሲት፡ ሰካሪት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,22 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,19 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 33,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 44,17 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 2,8 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 5,9 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 1,10 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,9 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 14,8 ; κρίσεις Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,19 ; እመቦ፡ ዘአንሥአ፡ ላዕሌሁ፡ መንሱተ፡ ከመ፡ ያመንስዎ፡ ( ἀρά ) Paralipomenon liber II.2 Par. 6,22 .
4)animi perturbatiola, ( passiola) hominis, πάθος ad Colossenses epistola Pauli.Col. 3,5 ( videasvid. ተመንሰወ፡ et ምንስው፡ ).
mansut , manāsǝw
Grébaut
መንሱት፡ mansut , pluralisPl. መናስው፡ manāsǝw «tentationfr, dangerfr, scandalefr, colèrefr, dépitfr, tribulationfr» ― መከራ፡ Ms. BNFabb217, fol. 40v.
97
Leslau
መንሱት mansut (pluralisPl. መናስው manāsǝw ) temptationen, testen, trialen, perilen, afflictionen, distressen, calamityen, offenseen, cause of stumblingen, divine punishmenten, wrathen, indignationen, retributionen 351b
(etiam per ) Substantivumsubst., plerumque m. , pluralisPl.rarissime ስራው፡ vel ስረው፡ (ut Regum liber biblicum IV.4 Reg. 5,1 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 25,19 in SA), creberrime n. 346 ሰራዊት፡ , agmenla, turmala, copiaela( militaresla), exercitusla: መልአከ፡ ሰርዌ፡ ἀρχιστράτηγος Genesis liber Pentateuchi.Gen. 21,22 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 21,32 ; Danielis prophetia.Dan. 8,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 19,18 ; መልአከ፡ ስራዊሆሙ፡ vel ስረዊሆሙ፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 5,1 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 25,19 ; መላእክተ፡ ሰራዊት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 1,3 ; Judith liber apocryphus.Judith 2,14 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 31,14 ; ሰራዊት፡ κεφαλαί liber Jobi.Job 1,17 ; ἀρχαί Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,11 ; Judicum liber.Jud. 9,34 ; Judicum liber.Jud. 9,37 ; στρατιαί Numeri, liber Pentateuchi.Num. 10,28 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; στρατεύματα Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,19 ; ገብርኤል፡ ሊቀ፡ ሰራዊተ፡ ሰማያት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: SaneSx. Sen. 13 ; ሰራዊተ፡ መንፈሳውያን፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 37 ; Clem. f. 11; στρατιά Judith liber apocryphus.Judith 7,18 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 19,8 ; λεγεῶνες Matthaei Evangelium.Matth. 26,53 ; σπείρα ሰራዊተ፡ ስጲራ፡ Marci Evangelium.Marc. 15,16 romanae editionisrom.; στρατόπεδον Jeremiae prophetia.Jer. 41,1 ; Lucae evangelium.Luc. 21,20 ; τάγματα ሰመንቱ፡ ሰራዊት፡ Michaei prophetia.Mich. 5,4 ; δύναμις Danielis prophetia.Dan. 11,13 ; Hezekielis prophetia.Hez. 27,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,16 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 25,1 ; 4 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 25,10 ; ምስለ፡ ብዙኅ፡ ሰራዊት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 36,2 ; ሰራዊቱ፡ ዐገትዋ፡ ለኢየሩሳሌም፡ Jeremiae prophetia.Jer. 39,2 ; ἔθνη Jesaiae prophetia.Jes. 13,4 ; ዐቢይ፡ ሰራዊት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,41 ; Jeremiae prophetia.Jer. 28,28 ; ὄχλος Jeremiae prophetia.Jer. 31,42 ; ሰራዊት፡ ጽኑዕ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 43,17 ; ሰራዊተ፡ አሕዛብ፡ ὄχλος λαῶν Hezekielis prophetia.Hez. 23,24 ; λαός ሰራዊት፡ ብዙኃን፡ ወጽኑዓን፡ Joelis prophetia.Joel 2,5 ; συναγωγή ብዙኃን፡ ሰራዊት፡ ጥቀ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 37,10 ; ሰራዊተ፡ ኀይል፡ ἡγεμόνες τῆς δυνάμεως Jeremiae prophetia.Jer. 48,13 ; Jeremiae prophetia.Jer. 48,16 ; ἱππασία ἵππων Jeremiae prophetia.Jer. 8,16 . sarwe , śarwe , Pl. sǝrāw , sǝraw , sarāwit commanderen ወቀተሉ፡ መብዝኅቶሙ፡ ወቀተሉ፡ ሰርዌሆሙ፡ ዘይሰመይ፡ ይስሐቅሃ፡They killed the majority of them and they killed their commander named Yǝsḥaqen 78 § 156 (ed.), 46 § 156 (tr.) (for this meaning of sarwe see also 676, 46 n. 236 )
Leslau
ሰርዌ sarwe (pl. sǝraw , sǝrāw , sarāwit ) () military leaderen, virileen, robusten 515a
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. አብያት፡
1)domusla, domiciliumla, Matthaei Evangelium.Matth. 2,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,26 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,34 sequensseq.; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,29 sequensseq.; Deuteronomium.Deut. 8,12 ; liber Jobi.Job 1,19 ; liber Jobi.Job 8,15 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,21 ; Jeremiae prophetia.Jer. 19,13 . Jeremiae prophetia.Jer. 22,14 ; ዐቢይ፡ ቤት፡ , ንኡስ፡ ቤት፡ Amosi prophetia.Am. 6,11 ; ቤተ፡ ምክራም፡ ወቤተ፡ ሐጋይ፡ Amosi prophetia.Am. 3,15 ; ቤት፡ ምሩግ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 21,9 ; ቤተ፡ ዐስብ፡ Actus apostolorum.Act. 28,30 romanae editionisrom.; aliâs sexcenties. In Acc.loci in domolaalicujus: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,11 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 30,11 . In specie:
d)ecclesiala(tam aedificium quam congregatio fidelium): ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 232 ; ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ( videasvid. ክርስቲያን፡ ) Gadela Lalibela.Gad. Lal. ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 6 ; በእንተ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ ወንዋያተ፡ ቅድሳቲሆን፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,17 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 16,1 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 16,4 .
e)pars domusla
α)conclavela, cubiculumla: ባእ፡ቤተከ፡ εἰς τὰ ταμεῖά σου Jesaiae prophetia.Jes. 26,20 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,12 ; τὸ παστοφόριον Jesaiae prophetia.Jes. 22,15 ; ቤተ፡ አንስት፡ gynaeceumlaEsther, liber biblicus.Esth. 2,9 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,13 ; አብያተ፡ አንስት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,3 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,11 .
β)cellala, cellulalamonachorum, Reg. Pach.; ፫፻አብያተ፡ መንኮሳት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 1.
f)In specie nota has compositiones: ቤተ፡ ላሕ፡ domus lugubrislaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,2 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,6 ; ቤተ፡ ልብስ፡ sacrariumla, ubi vesteslaecclesiae asservanturla, Th. P. in annotatioann.ad Jonam; ቤተ፡ ሐኖት፡ macellumla( videasvid. sub ሐኖት፡ ); ቤተ፡ መምህራን፡ academiala(Atheniensis) Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 12 ; ቤተ፡ ምሥዋዕ፡ θυσιαστήριον Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 27,1 ; ቤተ፡ ምሥያጥ፡ οἶκος ἐμπορίου Evangelium Joannis.Joh. 2,16 ; ቤተ፡ ምርፋቅ፡ tricliniumla, refectoriumlain monasteriis, Lud.; ቤተ፡ ምሳሕ፡ coenaculumlaDanielis prophetia.Dan. 5,10 ; ቤተ፡ መንግሥት፡ sedes regialaDanielis prophetia.Dan. 4,27 ; Amosi prophetia.Am. 7,13 ; ቤተ፡ ሞቅሕ፡ carcerlaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,15 (coll. ቤተ፡ ዐናብስት፡ ወድብ፡ carcer leonum et ursorumlaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 27. ); ቤተ፡ ሙታን፡ sepulchrumlanot able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 8 Enc. (coll. Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 48,11 ; ቤትየ፡ ዘለዓለም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 36 ); ቤተ፡ መዝገብ፡ thesaurusla, aerariumlaDanielis prophetia.Dan. 1,2 (coll. ይትረኀዉ፡ አብያት፡ ዘውስቴቶሙ፡ ተዘግቡ፡ ነፍሳት not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 157 ); ቤተ፡ ማይ፡ latrinala, ut: ኰስተረ፡ አብያተ፡ ማይ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 21 Enc. ( videasvid.etiam sub መስሐብ፡ ); ቤተ፡ መያሲ፡ cauponalaJesaiae prophetia.Jes. 5,11 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; ቤተ፡ መጻሕፍት፡ bibliothecalaGadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 196 ; not able to find explanation in abbreviation listhom. Gabr. ; ቤተ፡ ስታይ፡ conclave potoriumlaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,6 ; ቤተ፡ ብለኔ፡ balneumlanot able to find explanation in abbreviation listClem. f. 127 ; ቤተ፡ ነግድ፡ xenodochiumla, hospitiumla, deversoriumlaChrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 10 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 15 ; ቤተ፡ ወይን፡ οἶκοι τοῦ οἴνου Canticum Canticorum.Cant. 2,4 ; ቤተ፡ ዝሙት፡ πορνεῖον lupanarlaHezekielis prophetia.Hez. 16,39 ; ቤተ፡ ድውያን፡ nosocomiumlanot able to find explanation in abbreviation listII Can. Nic. 82 ( not able to find explanation in abbreviation listII Can Nic. 75 ); ቤተ፡ ግዝዕ፡ οἶκος πότου Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,2 ; ቤተ፡ ጸሎት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 56,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 60,7 ; ቤተ፡ ፍሥሓ፡ οἶκος εὐφροσύνης Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,5 ; ቤተ፡ ፍንዱቅ፡ deversoriumla, Th. P. in not. ad Jonae prophetia.Jon. 2,5 { ; ቤተ፡ ደራስዛን፡ academialaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 21 ; ቤተ፡ ጸብኅ፡ culinalaLud.}
2)domuslai.e.
b)prosapiala, progenies, gensla, e familialaalicujus oriundila: ኢትትዐወር፡ እምዘርአ፡ ቤትከ፡ ἀπὸ τῶν οἰκείων τοῦ σπέρματός σου Jesaiae prophetia.Jes. 58,7 ; ቤተ፡ ዳዊት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 21,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 7,13 ; ቤተ፡ አቡከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 7,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,19 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,20 ; ቤተ፡ እስራኤል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,17 ; Deuteronomium.Deut. 25,9 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,11 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 2,35 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,14 ; Josuae liber.Jos. 14,1 ; p. 498 n. 19.
3)receptaculumla, thecala: አብያተ፡ አፈው፡ φιάλαι τοῦ ἀρώματος Canticum Canticorum.Cant. 6,2 ; ቤተ፡ እድ፡ ἐγχειρίδιον manubriumlaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 20,25 FH; ቤተ፡ መዋጽሕት፡ σπονδεῖα Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,29 ; ቤት፡ ለምጽዋሪሃ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,27 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 26,29 annotatioann.; in specie vaginalagladii Matthaei Evangelium.Matth. 26,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 18,11 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 21,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,51 varia lectiovar.; Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 4, 3 .
bet , pluralisPl. ʾabyāt
Compounds
ቤተ፡ beta status constructusst. c., ቤት፡ bet house ofen
a) በረከት፡ ቤት፡ barakat bet , ቤተ፡ በረከት፡ beta barakat literallylit. ‘house of gifts’, probably a room (a tent) where gifts given to the king were stored (see also the comment below) ወውስቴቶሙ፡ ያግብኡ፡ ኩሎ፡ መንግሠ፡ ዘመጽአ፡ እምኵሉ፡ ብሔረ፡ ኢትዮጵያ፡ ሠናየ፡ ንዋየ፡ ዘይበቍዕ፤ ወዘይበቍዕሰ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ መንግሥት፡ ወበረከት፡ ቤት፡On y réunissait les revenus provenant de toute l’Éthiopie, des objets de luxe et tout ce qui était utile; ce qui ne servait pas était placé dans le Mangešet Bêt et dans le Barakat Bêtfr 37 l. 6–9 (ed.), 37 l. 5–8 (tr.); ወእምዝ፡ ቦአ፡ ንጉሥ፡ ውስተ፡ ጽርሑ፡ ወአዘዘ፡ ከመ፡ ይሰዱ፡ ኵሉ፡ ንዋየ፡ ዘነበረ፡ ውስተ፡ ናዝሬት፡ ቤት፡ መንግሥት፡ ቤት፡ ወበረከት፡ ቤት፡ ወገደል፡ ቤት፡ ኀበ፡ ገሰምቤ፡ ሸዋ፡ ከመ፡ ይንበር፡ ወይትአቀብ።Le roi rentra ensuite dans sa demeure et ordonna de transporter à Gasambê du Shoa, pour y être placées et y être gardées, toutes les richesses qui étaient dans le Nazrêt Bêt, le Mangeset Bêt, le Barakat Bêt et le Gadal Bêtfr 115 l. 4–7 (ed.), 115 l. 5–9 (tr.); ወበበረከት፡ ቤት፡ ሚካኤል፡le barakat bēt, Mikāʾēl {should be ‘dans le...’}fr 37 l. 13 (ed.), 44 l. 1 (tr.); ወሞቅሖ፡ ወወደዮ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ በረከት፡(Celui-ci) le (fit) enchaîner et le jeta dans {beta barakat}fr 88 l. 5–7 (ed.), 50 l. 25–26 (tr.) (‘Littéralement «maison de bénédiction» on attendrait ici un mot tel que ቤተ፡ ሞቅሕ፡ («prison»).’ 70 n. 124 But Colin’s conjecture is rather untenable.), vid በረከት፡
b) ቤተ፡ ማኅበር፡ beta māḫbar house of the community ዘቤተ፡ ማኅበር፡ ፩une à la bēta māḫbar (maison de la communaute)fr 7 l. 7 (ed.), 7 l. 13–14 (tr.), videasvid. ማኅበር፡
c) (Dillmann 1 f) ቤተ፡ ግብር፡ beta gǝbr house in which the bread and wine for the Eucharist are prepared ናዕዴር። ላዕላይ፡ ደጄ፡ ሰላም። ወውሣጣይ፡ ደጄ፡ ሰላም፡ ወቤተ፡ ግብር።Le Nāʿdēr [aura soin] de la partie supérieure (?) du (?) daǧē salām, [du] daǧē salām intérieur, et [de] la maison réservée à la préparation des espèces eucharistiques (bēta geber)fr 11 l. 1–2 (ed.), 11 l. 10–12 (tr.), videasvid. ግብር፡
d) መንግሥ፡ ቤት፡ mangǝś bet royal palaceen ወበዚር፡ ወንጅ፡ በመንግሥ፡ ቤት፡ ገብረ፡ ሚካኤል፡le baǧerwand de la maison royale (manges bēt), Gabra Mikāʾēlfr 37 l. 11 (ed.), 43 l. 35–36 (tr.), videasvid. መንግሥ፡
e) መጽሐፍ፡ ቤት፡ maṣḥaf bet literallylit. ‘house of books’, precise meaning unknown ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayēfr 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.), videasvid. መጽሐፍ፡
f) ንቡር፡ ቤት፡ nǝbur bet meaning unknown 11 l. 24 (ed.), 12 l. 12 (tr.), videasvid. ንቡር፡
g) እቃ፡ ቤት፡ ʾǝqā bet , ዕቃቤት፡ ʿǝqābet church treasuryen ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡
Cross-references: for እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ videasvid. ዐቃቢ፡ (TraCES)
h) ግምዣ፡ ቤት፡ gǝmžā bet storage houseen, treasuryen ውእቱ፡ ጊዜ፡ ሖረ፡ ኀበ፡ ግምዣ፡ ቤት፡ ታቦተ፡ እግዝእትነ፡ ማርያም፡ ወኀበ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ዘእግዝእነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ።Alors il entra dans le gemǧā bēt, chapelle de Notre-Dame Marie, et dans l’église de N. S. Jésus-Christfr 98 l. 14–16 (ed.), 111 l. 31–32 (tr.), videasvid. ግምዣ፡
Grébaut
ቤተ፡ ሐኖት፡ beta ḥanot «boucheriefr» ― የበጋማች፡ ቤት፡ Ms. BNFabb217, fol. 26r., videasvid. ሐኖት፡
53
ቤተ፡ ሞቅሕ፡ beta moqǝḥ «prisonfr» ― ግዛት፡ Ms. BNFabb217, fol. 39v. ( የግዛት፡ ቤት፡ 872; ግዛት፡ ቤት፡ 338.), videasvid. ሞቅሕ፡
93
Leslau
ቤተ፡ ሐኖት beta ḥanot tavernen, videasvid. ሐኖት፡ 238b
ቤተ፡ መሥዋዕት beta maśwāʿt altaren, videasvid. መሥዋዕት፡ 538b
ቤተ፡ መሪራን beta marirān a rebellious houseen, transcription of Heb. ‘beṯ mǝrī’ 360a
ቤተ፡ ሞቅሕ beta moqǝḥ prisonen, videasvid. ሞቅሕ፡ 354a
ቤተ፡ ሥዕል beta śǝʿl oratoryen, private chapel of a sovereign where there is an iconen (instead of an ark), videasvid. ሥዕል፡ 525a
Cross-references: for ቤት፡ ጠባቂ፡ videasvid. ጠባቂ፡
Substantivumsubst., m. et fem.
1)opiniola, praesensiola, exspectatiola, suspiciola, metusla: ትሕዝብት፡ እኪት፡ ἐλπὶς πονηρά Jesaiae prophetia.Jes. 28,19 ; ለትሕዝብት፡ εἰς ἐλπίδα Hezekielis prophetia.Hez. 29,16 ; ዘእንበለ፡ ትሕዝብት፡ ἐξάπινα Paralipomenon liber II.2 Par. 29,36 ; እምፍርሀት፡ ወእምትሕዝብት፡ (legas ወእምትሕዝብተ፡ ) ዘይመጽእ፡ ἀπὸ φόβου καὶ προσδοκίας τῶν ἐπερχομένων Lucae evangelium.Luc. 21,26 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 63,1 ; ኢይርከብከ፡ ትሕዝብተ፡ ሞት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 9,13 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,2 (et ዐቢይ፡ ትሕዝብት፡ 40,1 ubi Graecus ἀσχολία μεγάλη habet); በሰማይ፡ ዘአልቦ፡ ውስቴቱ፡ ፍርሀተ፡ ወኢትሕዝብተ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 109 ; ፍርሀቱ፡ ወትሕዝብቱ፡ timor ejus et suspiciola(in quam tu ei venisti) Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 320.
2)(dubitatio conscientiae), religiola, superstitiola συνείδησις ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 10,28 Platt.
tǝḥzǝbt
Grébaut
ትሕዝብት፡ tǝḥzǝbt «attente du malfr, crainte de ce qui va venirfr, doutefr, soupçonfr» ― መጠራጠር፡ Ms. BNFabb217, fol. 28r.
59
Leslau
ትሕዝብት tǝḥzǝbt thoughten, opinionen, beliefen, imaginationen, conscienceen, doubten, suspicionen, distrusten, blameen, fear of things to comeen, expectationen, apprehensionen 253a
adjectivumadj., fem. ዐባይ፡ , pluralisPl.m. ዐቢያን፡ , fem. ዐቢያት፡ , cumc. ዐበይት፡
1)magnusla, bestia Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,27 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,3 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,14 ; Evangelium Joannis.Joh. 21,11 ; እብን፡ ዐበይት፡ Deuteronomium.Deut. 27,2 ; Marci Evangelium.Marc. 16,4 ; ጥቅም፡ ዐቢይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,14 ; mons Jesaiae prophetia.Jes. 57,7 ; ሀገር፡ ዐባይ፡ Jonae prophetia.Jon. 1,2 ; arbor Matthaei Evangelium.Matth. 13,22 ; ብርሃናት፡ ዐበይት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,16 ; domus Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,10 ; cubiculum Marci Evangelium.Marc. 14,15 ; fluvius Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,18 ; mare Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,6 ; በረድ፡ ዐበይት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 30,30 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 11,19 ; ዐበይት፡ መዋቅሕት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 20,1 ; መጥባሕት፡ ዐቢይ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,4 ; ሕዝብ፡ ዐቢይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,18 ; ዕሴት፡ ዐቢይ፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 10,35 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 6,6 ; Actus apostolorum.Act. 4,33 ; Lucae evangelium.Luc. 1,49 ; በዓል፡ ዐቢይ፡ Lucae evangelium.Luc. 14,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,17 ; ተኣምራት፡ ዐቢያን፡ ወስቡሓን፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 36,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 91,5 ; ዐውያት፡ ዐበይት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 85,6 ; ግብር፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2 ; እኪት፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ; ኵነኔ፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 48 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 5,9 ; መቅሠፍት፡ ዐቢይ፡ liber Jobi.Job 2,13 ; ኀጢአት፡ ዐባይ፡ F.M. 6,1; caet.; raro junctum nominibus temporis, ut: ዐቢየ፡ ሰዓተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,41 .
d)magnum vel magna i.e. magna facinorala, magnaliala: ይገብር፡ ዐቢየ፡ በኵለሄ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 50,22 ; ገብረ፡ ዐቢያተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 12,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 105,22 ; liber Jobi.Job 5,9 ; liber Jobi.Job 42,3 .
f)Adv. ዐቢየ፡
β)altalavel clara vocela: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 4,5 .
2)de personis,
a)magnuslapotentia, dignitate, opibus al.: ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,14 ; Esther, liber biblicus (apocr.).Esth. apocr. 1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,35 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 11,3 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 19,32 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 5,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,19 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,26 ; Lucae evangelium.Luc. 1,15 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,14 .
b)annis i.e. natu majorlavel maximusla: አንተ፡ ዐቢይነ፡ πρεσβύτερος Jeremiae prophetia.Jer. 39,8 (crebrius ዘየዐቢ፡ ). Huc referenda videtur phrasis ዐቢይ፡ ክርስቲያን፡ Christianila( adultilavel maturila, oppositum, -o, -nituropp. ንኡስ፡ ክርስቲያን፡ catechumenislavel neophytisla) Constitutiones Apostolorum.Const. Ap. 34 ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 10 ; not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 3,21 romanae editionisrom.
Cross-references: ● for ዐቢይ፡ ሕማም፡ videasvid. ሕማም፡ (TraCES) ● for ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ videasvid. ክርስቲያን፡ (TraCES)
praepositiopraep.separ., cujus forma abbreviata et inseparabilis est እም፡ ( gramm.§ 164,3). In libris mss. antiquioribus: እምነ፡ , in recentioribus እም፡ frequentius occurrit. Pro እምነ፡ antiquitus usitatum erat እምኔ፡ ut Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 20,5 F. Pronomina suffixa ope vocalis êlasibi subjungit, ut እምኔየ፡ , እምኔከ፡ al. ( gramm.§ 167,3), rarissime sine êla, ut እምኖሙ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,7 . Forma እም፡ si verbo a litera መ፡ incipienti praefigitur, non bis sed semel tantum exscribitur, ut እምነ፡ ሞቱ፡ vel እሞቱ፡
1)significat discessumla, distantiamla, separationemlaab aliquo: ala, dela, exla: የኀልቁ፡ ኃጥኣን፡ እምድር፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,40 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,36 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,14 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 27,4 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,15 ; ተዘርዉ፡ ኵሉ፡ ሕዝብ፡ እምኔሁ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 13,8 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 13,11 ; አይቴ፡ አሐውር፡ እመንፈስከ፡ n. 192Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 138,6 ; በዐሡር፡ መዋዕል፡ እምኮሬብ፡ Deuteronomium.Deut. 1,2 ; ኢኮኑ፡ ርሑቃነ፡ እምድር፡ Evangelium Joannis.Joh. 21,8 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 37,22 . Frequentissimus est hic praepositionis usus post verba absentiae, distantiae, separandi, recedendi, fugiendi, mittendi, removendi, rapiendi, revertendi, mutandi, prohibendi, deficiendi et aberrandi, desistendi, cessandi, exinaniendi, quiescendi, occultandi; huic usui vicinus est usus post verba timendi, cavendi, nec non expergiscendi, convalescendi et medendi, purgandi.
a)praemittitur nominibus loci et spatii, ut significet non tantum directionem, unde aliquid veniat vel fiat, ut እምርሑቅ፡ e longinquolaliber Jobi.Job 2,11 ; Jesaiae prophetia.Jes. 10,3 ; እለ፡ እምቅሩብ፡ οἱ ἐγγίζοντες Jesaiae prophetia.Jes. 33,13 ; እምላዕሉ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 27,51 ; እምሥራቅ፡ ፀሐይ፡ ወእስከነ፡ ዐረብ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 112,3 al., sed etiam partem vel regionem, alaqua vel versuslaquam aliquid sit: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,16 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,29 ; እምፀጋሙ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,4 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,11 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,20 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 38,2 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,18 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 22,2 ; videasvid.etiam praepositiones compositas: እምቅድመ፡ , እምድኅረ፡ , እምታሕተ፡ ; nec non terminum, trans quem sit vel a quo incipiat aliquid: ላዕሉ፡ እምኔሁ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 39,3 ; አፍአ፡ እምጥቅም፡ ἔξωθεν τοῦ τείχους Jeremiae prophetia.Jer. 21,4 ; ውስጠ፡ እምነ፡ መንጦላዕት፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,12 ; እምነ፡ እስከ፡ inde a – usque adlaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 6,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,12 ; Deuteronomium.Deut. 4,32 .
b)nota locutionem adverbialem: መካን፡ እመካን፡ e loco in locumla, ut: ዘይትፋለስ፡ ሀገር፡ እምሀገር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,31 ( videasvid.infra not able to find explanation in abbreviation listNr. 5, a): sed etiam እመካን፡ መካነ፡ e loco in locumla, ut: መልአ፡ ምድረ፡ ስብሐቲሁ፡ እምወሰን፡ ወሰነ፡ implevit terram gloria tua a finibus ad fineslaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 Enc.
c)nonnumquam, omisso verbo removendi vel prohibendi, in structuris praegnantibus እምነ፡ eundem significatum habet, qui ei post verba prohibendi convenit; dixeris eum negativumlaet sejunctivumla: ተፈጽመ፡ አፈ፡ አራዊት፡ እምነቢብ፡ obturatum est os bestiarumla(prohibitus) a loquendolai.e. ute ne loquerenturlaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 15 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,17 ; ተገመንኩ፡ እምኔከ፡ polluta sum tibila(interdicta) Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 119 sequensseq.; videasvid.etiam ሐሰ፡ ; ኀደረ፡ ህየ፡ እምዔሳው፡ ወልዱ፡ habitavit ibi, procul a filio suolaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 107 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,2 ; { Maʃshafa Genzat.Genz. f. 120 ; Maʃshafa Genzat.Genz. f. 121 ( videasvid. sub በሃም፡ ); Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 15,15 ( videasvid. sub ፅሩዕ፡ ); F.N. 10,8 ( videasvid. sub የዋሂ፡ ).
d)post verba carendila, ut Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 23 videasvid. sub አጽምአ፡ ; M.M. f. 36 videasvid. sub ጽሙእ፡ ; nec non varia exempla sub ጾመ፡ et ጾም፡ }.
2)significat egressumlae loco, persona, re: exla, abla: ፃእ፡ እምነ፡ ምድርከ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,19 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 39,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 41,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 79,9 ; Evangelium Joannis.Joh. 6,23 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,34 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,42 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,34 . Frequentissimus est hic usus, potissimum post verba egrediendi, surgendi, germinandi, expellendi, extrahendi, eripiendi, al. Deinde adhibetur denotandis
d)auctori, alaquo aliquid factum est: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,36 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 8,6 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 2,14 ; Matthaei Evangelium.Matth. 1,20 ; cumc.verbo passivo: እምኔሁ፡ ተቀጽዑ፡ ዐናብርት፡ liber Jobi.Job 9,13 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,11 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 2,13 . Memorabile est compistum በእምነ፡ , quod in Cyr. satis frequenter occurrit, alias a me quidem nusquam repertum est: ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ወቦቱ፡ ἐν αὐτῷ καὶ δι᾽ αὐτοῦ Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 18 ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ወበእምኔሁ፡ ተፈጥረ፡ πάντα δι᾽ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 22 ; ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ቆመ፡ πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηκε Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 22 ; አብ፡ ይሁብ፡ በረከቶ፡ በእምኔሁ፡ ለወልድ፡ διανέμει ὁ πατὴρ δι᾽ υἱοῦ τὰ ἀγαθά Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 46 ; al.
k)conditionila, in qua tamquam in fundamento nitens aliquis agit: ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 2,4 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,23 .
3)significat partemlaex toto exemtam: ፩ እምኔሆሙ፡ Danielis prophetia.Dan. 6,2 ; መኑ፡ እምክልኤሆሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 21,31 ; ክልኤቱ፡ እምኔክሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 18,19 ; Marci Evangelium.Marc. 6,15 ; Lucae evangelium.Luc. 11,1 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,2 .
a)omisso vocabulo numerum definienti, significat: aliquidla, aliquidla, aliqua parsla, ut: ሰይጣን፡ ይወዲ፡ እምኔክሙ፡ ውስተ፡ ሞቅሕ፡ e vobislascilicetsc.aliquotlaApocalypsis Joannis.Apoc. 2,10 ; 2 Evangelium Joannis.Joh. 4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,19 ; ዘይጸውር፡ እምኵሉ፡ በረከተ፡ ግብጽ፡ gestanslaaliquid e bonis AegyptilaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 45,23 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 7,19 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 12,4 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,23 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 16,26 .
b)partitive satis frequentatum est post verba ነሥአ፡ , ወሀበ፡ , ኀርየ፡ , በልዐ፡ , ሰትየ፡ , ተርፈ፡ , አትረፈ፡ , መልአ፡ , ጸግበ፡ et ea quae similem habent significatum.
c)hoc እምነ፡ partitivum etiam aliam praepositionem sibi praemissam tolerat, ut: ይቤ፡ አረጋዊ፡ ለእምጠቢባን፡ uni e sapientibuslaMashafa Falasfa.Fal. f. 60.
4)usurpatur comparativela: praela; quamla; et comparativo et superlativo denotando adhibetur; et cum adjectivis participiisque et cum verbis conjungitur: ዐቢይ፡ እምነ፡ major quamlaJosuae liber.Jos. 19,9 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,26 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 12,3 ; ሠናይት፡ እምአንስት፡ pulcherrima mulierumlaCanticum Canticorum.Cant. 1,8 ; Lucae evangelium.Luc. 1,28 ; ትጠብብ፡ እምኵሉ፡ አርዌ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 34,19 ; Marci Evangelium.Marc. 4,31 ; ያፈቅሮ፡ እምነ፡ diligebat cum magis quamlaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 37,3 ; እምኵሉ፡ ጽድቅ፡ ትመውእ፡ ὑπὲρ πάντα νικᾷ ἡ ἀλήθεια Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,12 ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 6,13 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,10 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 41,12 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,19 (20); እምነ፡ ክልኤሆሙ፡ ብእሲት፡ እንተ፡ ሠናይ፡ ልባ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,19 -27.
a)post እምነ፡ comparativum alias praepositiones et genitivi notam ( ዘ፡ ), quae secundum enuntiationis structuram rei comparatae praemittendae erant, omittere licet: Matthaei Evangelium.Matth. 5,20 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,13 , quamquam etiam retineri possunt: ይኄይስ፡ ነቢር፡ ውስተ፡ ገዳም፡ እምስለ፡ ብእሲት፡ መግእዝት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 21,19 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 25,24 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 29,19 .
5)Transfertur ad tempusla: inde ala, exla, abhincla: Marci Evangelium.Marc. 10,6 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 15,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 48,15 ; Zachariae prophetia.Zach. 7,5 ; Judicum liber.Jud. 16,17 ; እምትካት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 13,25 ; እምዓለም፡ Jeremiae prophetia.Jer. 2,20 ; እምይእዜ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,39 ; እምቅድመ፡ ዓለም፡ inde ab initio mundilaMatthaei Evangelium.Matth. 24,21 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 41,4 ; እምኔሁ፡ deindelaJacobi epistola.Jac. 4,14 romanae editionisrom.; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 83,5 ; እምዝ፡ post haecla, deindela, deincepsla, tuncla, tumlaMatthaei Evangelium.Matth. 2,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,10 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,11 al. ( videasvid. ; videasvid. አሜሃ፡ , ሶቤሃ፡ ); እምዘ፡ et n. 194 እምአመ፡ ex quola(tempore) Lucae evangelium.Luc. 8,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 11,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,22 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,1 al. ( videasvid. ዘ፡ ); liber Jobi.Job 31,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 44,7 ( videasvid. አመ፡ ); እምነ፡ statim postlaLeviticus, liber Pentateuchi.Lev. 27,17 ; እምሰሚዐ፡ ቃሉ፡ audita ejus vocelaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 25 Enc. In specie nota
b)etiam locutionibus adverbialibus in Accusativo positis, ut: ይእተ፡ አሚረ፡ , ይእተ፡ ዕለተ፡ haec praepositio praefigitur: እምይእተ፡ ዕለተ፡ (v. ዕለቲ፡ ዕለት፡ ) not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,64 ; እምይእተ፡ አሚረ፡ (v. እምይእቲ፡ አሚር፡ ) Regum liber biblicum I.1 Reg. 16,13 annotatioann.30, 25; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 2,22 (cfr. እስከ፡ ; et እምድኅረ፡ ሕቀ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 80 ; et ለለ፡ ) not foundPraep. እምነ፡ pronomino relativo ዘ፡ postponere licet, ut: ዘእምነ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 33,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,13 . not foundPraep. እምነ፡ aliis praepositionibus praefigitur, ut: ላዕለ፡ , መልዕልተ፡ , መንገለ፡ , ማእከለ፡ , መትሕተ፡ , ቅድመ፡ , በይነ፡ , ኀበ፡ , ታሕተ፡ , ውስተ፡ , ዐውደ፡ , ዲበ፡ , ድኅረ፡ q.v.; et conjunctionibus, ut: ቅድመ፡ , አመ፡ , , ዘ፡ , ድኅረ፡ q.v.
, ዚአከ፡ , ዚአሁ፡ al., እንቲአየ፡ , እንቲአከ፡ al., እሊአየ፡ al. sunt tres formae notae Genitivi, cum suffixis pronomenpron.personapers., proprie meila(ad SingularisSing.m. relatum ዚአየ፡ , ad fem. እንቲአየ፡ , ad pluralisPl. እሊአየ፡ ), tuila, suilavel ejusla( gramm.§ 105,b); vice pronominum possessivorum funguntur: meusla, tuusla, nosterla, vesterla, suuslavel ejusla, eorumla, nonnumquam propriusla, et crebro usurpantur, cum ubi Genitivus pronominum personalium postulatur separatus neque alii nomini subjunctus, tum pro pronomen suffixumpron. suff., si quidem orationis vis quaedam in pronomen intenta est.
1)Formae dictae plerumque ponuntur nudae,
b)ubi statui constructo vel praepositioni subjunctum est: ኀዲገ፡ ዚአየ፡ τὸ καταλιπεῖν σε ἐμέ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 2,16 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 2,19 ; በእበደ፡ ዚአሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 8,15 ; ለሊሁ፡ ደረግም፡ ነፍሰ፡ እንቲአሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,27 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 4,2 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 4,20 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,1 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,10 ; አዐቅብ፡ ነፍሰ፡ እንቲአሁ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 16,17 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 2,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 6,33 ; Jacobi epistola.Jac. 1,14 Platt; ዐውደ፡ ዚአሁ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 47,3 ; n. 1033 ወኮነ፡ ስብሓቲነ፡ ከመ፡ ዚአሆሙ፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,17 ; እምዚአየ፡ ἐκ τοῦ ἐμοῦ Evangelium Joannis.Joh. 16,14 ; ውስተ፡ ዚአሁ፡ εἰς τὰ ἴδια Evangelium Joannis.Joh. 1,11 ; ዐቢይ፡ እምነ፡ ዚአሆሙ፡ μείζων τῆς αὐτῶν Josuae liber.Jos. 19,9 ; ለእሊአሁ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 14,14 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 16,5 ; Evangelium Joannis.Joh. 13,1 .
c)nec non
α)ubi suo nomini ad quod pertinet praemissum est: እንቲአየ፡ ልብ፡ ἐμὴ καρδία Proverbiorum liber biblicus.Prov. 23,14 ; እንቲአሆሙ፡ ሕይወቶሙ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 38,6 .
β)vel post nomen pronomine suff. praeditum, ubi hoc pronomen emphaseos causa repetendum est: ወዓዲ፡ ነፍሶሂ፡ እንቲአሁ፡ vitam suam sui ipsius Lucae evangelium.Luc. 14,26 ; Lucae evangelium.Luc. 5,23 .
γ)aliâs quoque, ut: በአተ፡ ካዕበት፡ እንቲአሁ፡ (pro በአተ፡ ካዕበት፡ በአተ፡ እንቲአሁ፡ ) Genesis liber Pentateuchi.Gen. 23,9 .
2)Rarius formae ዚአየ፡ , ዚአከ፡ al. pronomenpron.relativumrel. ዘ፡ praemittitur: qui meila, tuilaal. estlai.e. meusla, tuusla, ut: ዘዚአየ፡ ምክር፡ ἐμαὶ βουλαί Proverbiorum liber biblicus.Prov. 1,30 ; እወቅስ፡ ዘዚአየሂ፡ ጽድቅየ፡ ወዘዚአኪሂ፡ ጌጋየኪ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 57,12 ; ዝሰ፡ ኵሉ፡ ዘዚአየ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 66,2 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,34 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,43 ; maxime ubi neutro meumla, tuumlaal. exponendum est, ut: እለ፡ ዘዚአሆሙ፡ ይዘርዑ፡ τὰ ἴδια σπείροντες Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,24 ; ዘዚአከ፡ τὰ σά Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,9 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,5 .
3) ዚአሁ፡ , ዚአሃ፡ al.
a)praemisso ለለ፡ vel ዘዘ፡ vim distributivam nanciscitur: suus cujusque vel cuiquela, variusla, multimodusla, varii generisla, ዘለለ፡ ዚአሁ፡ ሕማሞሙ፡ quorum morbi sui cujusvislai.e. varii erantlaMatthaei Evangelium.Matth. 4,24 ; አልበሶሙ፡ ኀይለ፡ ዘዘዚአሆሙ፡ καθ ʼ ἑαυτούς Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,3 ; በበአምሳለ፡ ገጹ፡ ያርእየከ፡ ዘዘ፡ ዚአሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 31,3 ; ብእሲ፡ ዘዘዚአሁ፡ ሖረ፡ በፍኖቱ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 53,6 ; Actus apostolorum.Act. 2,4 ; ውስተ፡ መለያልዩ፡ ዘዘዚአሆሙ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 37,7 ; ቃሎሙ፡ ዘዘዚአሆሙ፡ Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,8 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,48 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,49 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4, 50; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,51 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 34,25 ; ዘዘ፡ ዚአነ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 43,21 ; ዘዘዚአክሙ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,7 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,4 ; διάφορος Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,19 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,6 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,10 ; ποικίλος ad Titum epistola.Tit. 3,3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 2,4 ; Jacobi epistola.Jac. 1,2 ; not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 1,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 35,35 ; ዘዘዚአሁ፡ ትምህርት፡ ποικιλτικὴ ἐπιστήμη liber Jobi.Job 38,36 .
b)praemisso ዘዘ፡ (sc. nota Genitivi duplicata) vim reciprocationis nanciscitur, et cum verbis dirimendilajunctum significat: ab invicemla, alius ab aliola, ይፈልጦሙ፡ ዘዘዚአሆሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 25,32 ; ተፋለጡ፡ ዘዘዚአሆሙ፡ Actus apostolorum.Act. 15,39 ; አስተራሕቅዎሙ፡ ዘዘዚአሆሙ፡ not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,51 .
adjectivumadj., fem. ዐባይ፡ , pluralisPl.m. ዐቢያን፡ , fem. ዐቢያት፡ , cumc. ዐበይት፡
1)magnusla, bestia Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,27 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,3 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,14 ; Evangelium Joannis.Joh. 21,11 ; እብን፡ ዐበይት፡ Deuteronomium.Deut. 27,2 ; Marci Evangelium.Marc. 16,4 ; ጥቅም፡ ዐቢይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,14 ; mons Jesaiae prophetia.Jes. 57,7 ; ሀገር፡ ዐባይ፡ Jonae prophetia.Jon. 1,2 ; arbor Matthaei Evangelium.Matth. 13,22 ; ብርሃናት፡ ዐበይት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,16 ; domus Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,10 ; cubiculum Marci Evangelium.Marc. 14,15 ; fluvius Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,18 ; mare Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,6 ; በረድ፡ ዐበይት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 30,30 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 11,19 ; ዐበይት፡ መዋቅሕት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 20,1 ; መጥባሕት፡ ዐቢይ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,4 ; ሕዝብ፡ ዐቢይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,18 ; ዕሴት፡ ዐቢይ፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 10,35 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 6,6 ; Actus apostolorum.Act. 4,33 ; Lucae evangelium.Luc. 1,49 ; በዓል፡ ዐቢይ፡ Lucae evangelium.Luc. 14,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,17 ; ተኣምራት፡ ዐቢያን፡ ወስቡሓን፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 36,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 91,5 ; ዐውያት፡ ዐበይት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 85,6 ; ግብር፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2 ; እኪት፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ; ኵነኔ፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 48 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 5,9 ; መቅሠፍት፡ ዐቢይ፡ liber Jobi.Job 2,13 ; ኀጢአት፡ ዐባይ፡ F.M. 6,1; caet.; raro junctum nominibus temporis, ut: ዐቢየ፡ ሰዓተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,41 .
d)magnum vel magna i.e. magna facinorala, magnaliala: ይገብር፡ ዐቢየ፡ በኵለሄ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 50,22 ; ገብረ፡ ዐቢያተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 12,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 105,22 ; liber Jobi.Job 5,9 ; liber Jobi.Job 42,3 .
f)Adv. ዐቢየ፡
β)altalavel clara vocela: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 4,5 .
2)de personis,
a)magnuslapotentia, dignitate, opibus al.: ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,14 ; Esther, liber biblicus (apocr.).Esth. apocr. 1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,35 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 11,3 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 19,32 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 5,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,19 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,26 ; Lucae evangelium.Luc. 1,15 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,14 .
b)annis i.e. natu majorlavel maximusla: አንተ፡ ዐቢይነ፡ πρεσβύτερος Jeremiae prophetia.Jer. 39,8 (crebrius ዘየዐቢ፡ ). Huc referenda videtur phrasis ዐቢይ፡ ክርስቲያን፡ Christianila( adultilavel maturila, oppositum, -o, -nituropp. ንኡስ፡ ክርስቲያን፡ catechumenislavel neophytisla) Constitutiones Apostolorum.Const. Ap. 34 ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 10 ; not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 3,21 romanae editionisrom.
adjectivumadj.et not foundsubst.
I)Adj., fem. ደቃቅ፡ , pluralisPl.fem. ደቂቃት፡ et ደቃቃት፡ , cumc. ደቃውቅ፡ (quamquam raro, Lud. e Libr. Myst., videasvid. አርዌ፡ col. 743)
1)comminutusla, contususla, contritusla, Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,7 ; ገብሰስ፡ ደቂቅ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 27,9 not foundcod. Laur.; Jesaiae prophetia.Jes. 30,14 varia lectiovar.; ትገብር፡ ደቃቀ፡ λεπτὰ ποιήσῃς Jesaiae prophetia.Jes. 30,22 ; ጼው፡ ደቃቅ፡ Sx. not able to find explanation in abbreviation listHed. 1 Enc.
2)minutusla, parvusla, pusillusla, tenuisla: ክነፍ፡ ደቃቅ፡ ወቀጠንት፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 11,4 ; አስናኒሁ፡ ደቃቅ፡ ወበሊኃት፡ ከመ፡ አስናነ፡ ከልብ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 280 ; ይሣርር፡ ዲበ፡ ማይ፡ ወየሐንጽ፡ በደቃቅ፡ (de Deo) Lit. Joh. ( videasvid. ድቁቅ፡ ); እንስሳ፡ ዐበይት፡ ምስለ፡ ደቃቅ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,27 ; አብተር፡ ደቃቅ፡ ῥαβδία μικρά Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 62 ; እለ፡ ደቃቅ፡ ንቅዐቶሙ፡ σχισμὰς μικρὰς ἔχοντες , Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 97 ; እለ፡ ይፌጽሙ፡ ታሕጻጺተ፡ ደቂቃት፡ ኀጣውእ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 146 ; አራዊት፡ ደቃቅ፡ insectalanot able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 5 Enc.; አራዊት፡ ደቂቅ፡ ዘይሠርር፡ Constitutiones Apostolorum.Const. Ap. 52 ; አሕባለ፡ ሥርው፡ ደቃቃት፡ Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 20 ; ደቂቅ፡ ቃሉ፡ ( videasvid. ድቁቅ፡ ) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 15 Enc.
II)Adj. et plerumque not foundsubst.: parvus aetatela, parvulusla, adolescensla, fem. ደቂቅት፡ sed nonnisi rarissime usurpatum, ut: ደቂቅት፡ ድንግልት፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 58 ; est nomen SingularisSing.et not foundColl.; pluralisPl.autem raro formatur, ut: ደቃውቅ፡ Novum TestamentumN.T.romanae editionisrom.f. 113,2, et pluralisPl.pluralisPl. ደቃውቃት፡ Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 10 ( videasvid.infra not able to find explanation in abbreviation listNr. 2, d).
2)not foundColl.
c)plerumque: filiila( oppositum, -o, -nituropp.filiabus), Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,18 : Genesis liber Pentateuchi.Gen. 46,7 ; ደቂቀ፡ አሮን፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 6 et Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 7 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,15 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 2,21 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 8,1 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 8,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 8,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 49,22 ; Jesaiae prophetia.Jes. 56,5 ; Jeremiae prophetia.Jer. 7,31 ; Jeremiae prophetia.Jer. 14,16 ; Hezekielis prophetia.Hez. 23,4 ; liber Jobi.Job 42,13 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,30 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,20 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,21 ; Actus apostolorum.Act. 2,17 , al. creberrime.
γ)alumnila, discipulila, asseclaela, sodalesla: ደቂቀ፡ ነቢያት፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 2,3 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 2,5 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 4,38 ; ደቂቅየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 3,1 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 2,1 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 2,18 ; ደቂቀ፡ ጥበብ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 11,19 ; ደቂቀ፡ ጋኔን፡ Epistola Joannis I.1 Joh. 3,10 ; ደቂቁ፡ ለአቡነ፡ ተክለ፡ ሃይማኖት፡ ዘደብረ፡ ሊባኖስ፡ Matth. romanae editionisrom.in EpilogusEpil.; Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 18 Enc.; ደቂቁ፡ ለመርዓዊ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 9,15 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 2,2 .
e)famulila, servila(aliâs ደቅ፡ ): διάκονοι Esther, liber biblicus.Esth. 2,2 ; παιδάρια Regum liber biblicum II.2 Reg. 13,29 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 16,2 al.
Substantivumsubst.pluralisPl.(Sing. non usitatur) ChristianilaActus apostolorum.Act. 11,26 ; ኮኑ፡ አበዊሁ፡ ክርስቲያነ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 5. De ንኡስ፡ et ዐቢይ፡ ክርስቲያን፡ vid. ንኡስ፡ et ዐቢይ፡ Tritissima est vox composita ቤተ፡ ክርስቲያን፡ (domus Christianorum)la, pluralisPl. ቤተ፡ ክርስቲያናት፡ (ut Actus apostolorum.Act. 8,1 ; Actus apostolorum.Act. 16,5 romanae editionisrom.), at plerumque አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ , m. et fem. , ecclesiala
a)aedes, ut: ትኩን፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ኑኃ፡ መንገለ፡ ምሥራቅ፡ ወክልኤ፡ ሕዋራት፡ ውስተ፡ ገበዋቲሃ፡ በአምሳለ፡ ሐመር፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 12.
Cross-references: ● for ዐቢይ፡ ሕማም፡ videasvid. ሕማም፡ (TraCES) ● for ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ videasvid. ክርስቲያን፡ (TraCES)
(Dillmann 1)
a) ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ ʾābiyya krǝstiyān ወበምህሮ፡ ቃለ፡ ሃይማኖትሰ፡ ለምዕመናን፡ ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ ወለንኡሰ፡ ክርስቲያን፡But regarding the teaching of the word of faith to the faithful — (that is,) the great Christians — and the catechumensen 12 (ed.), 9 (tr.) (‘The term ʾabiyyä krǝstiyan , coined obviously to constrast the committed faithful “who are in the convenant,” with the catechumens, called nǝʾusä krǝstiyan .’ 9 n. 36), videasvid. ዐቢይ፡
b) ንኡሰ፡ ክርስቲያን፡ nǝʾusa krǝstiyān ወዘይቤሂ፡ ኡሰ፡ ክርስቲያን፡ ይትገኃሡ፡ ከመ፡ ይቁሙ፡ ኡሰ፡ ክርስቲያን፡ እንተ፡ ባሕቲቶሙ፡ ወጺኦሙ፡ አፍአ። And the reason he said, “Let catechumens be removed”, is so that the catechumens may go out, to stand outside by themselvesen 8 (ed.), 6 (tr.), videasvid. ንኡስ፡
adjectivumadj., fem. ዐባይ፡ , pluralisPl.m. ዐቢያን፡ , fem. ዐቢያት፡ , cumc. ዐበይት፡
1)magnusla, bestia Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,27 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,3 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,14 ; Evangelium Joannis.Joh. 21,11 ; እብን፡ ዐበይት፡ Deuteronomium.Deut. 27,2 ; Marci Evangelium.Marc. 16,4 ; ጥቅም፡ ዐቢይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,14 ; mons Jesaiae prophetia.Jes. 57,7 ; ሀገር፡ ዐባይ፡ Jonae prophetia.Jon. 1,2 ; arbor Matthaei Evangelium.Matth. 13,22 ; ብርሃናት፡ ዐበይት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,16 ; domus Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,10 ; cubiculum Marci Evangelium.Marc. 14,15 ; fluvius Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,18 ; mare Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,6 ; በረድ፡ ዐበይት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 30,30 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 11,19 ; ዐበይት፡ መዋቅሕት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 20,1 ; መጥባሕት፡ ዐቢይ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,4 ; ሕዝብ፡ ዐቢይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,18 ; ዕሴት፡ ዐቢይ፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 10,35 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 6,6 ; Actus apostolorum.Act. 4,33 ; Lucae evangelium.Luc. 1,49 ; በዓል፡ ዐቢይ፡ Lucae evangelium.Luc. 14,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,17 ; ተኣምራት፡ ዐቢያን፡ ወስቡሓን፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 36,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 91,5 ; ዐውያት፡ ዐበይት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 85,6 ; ግብር፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2 ; እኪት፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ; ኵነኔ፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 48 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 5,9 ; መቅሠፍት፡ ዐቢይ፡ liber Jobi.Job 2,13 ; ኀጢአት፡ ዐባይ፡ F.M. 6,1; caet.; raro junctum nominibus temporis, ut: ዐቢየ፡ ሰዓተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,41 .
d)magnum vel magna i.e. magna facinorala, magnaliala: ይገብር፡ ዐቢየ፡ በኵለሄ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 50,22 ; ገብረ፡ ዐቢያተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 12,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 105,22 ; liber Jobi.Job 5,9 ; liber Jobi.Job 42,3 .
f)Adv. ዐቢየ፡
β)altalavel clara vocela: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 4,5 .
2)de personis,
a)magnuslapotentia, dignitate, opibus al.: ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,14 ; Esther, liber biblicus (apocr.).Esth. apocr. 1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,35 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 11,3 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 19,32 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 5,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,19 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,26 ; Lucae evangelium.Luc. 1,15 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,14 .
b)annis i.e. natu majorlavel maximusla: አንተ፡ ዐቢይነ፡ πρεσβύτερος Jeremiae prophetia.Jer. 39,8 (crebrius ዘየዐቢ፡ ). Huc referenda videtur phrasis ዐቢይ፡ ክርስቲያን፡ Christianila( adultilavel maturila, oppositum, -o, -nituropp. ንኡስ፡ ክርስቲያን፡ catechumenislavel neophytisla) Constitutiones Apostolorum.Const. Ap. 34 ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 10 ; not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 3,21 romanae editionisrom.
Cross-references: ● for ዐቢይ፡ ሕማም፡ videasvid. ሕማም፡ (TraCES) ● for ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ videasvid. ክርስቲያን፡ (TraCES)
adjectivumadj., fem. ዐባይ፡ , pluralisPl.m. ዐቢያን፡ , fem. ዐቢያት፡ , cumc. ዐበይት፡
1)magnusla, bestia Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,27 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,3 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,14 ; Evangelium Joannis.Joh. 21,11 ; እብን፡ ዐበይት፡ Deuteronomium.Deut. 27,2 ; Marci Evangelium.Marc. 16,4 ; ጥቅም፡ ዐቢይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,14 ; mons Jesaiae prophetia.Jes. 57,7 ; ሀገር፡ ዐባይ፡ Jonae prophetia.Jon. 1,2 ; arbor Matthaei Evangelium.Matth. 13,22 ; ብርሃናት፡ ዐበይት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,16 ; domus Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,10 ; cubiculum Marci Evangelium.Marc. 14,15 ; fluvius Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,18 ; mare Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,6 ; በረድ፡ ዐበይት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 30,30 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 11,19 ; ዐበይት፡ መዋቅሕት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 20,1 ; መጥባሕት፡ ዐቢይ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,4 ; ሕዝብ፡ ዐቢይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,18 ; ዕሴት፡ ዐቢይ፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 10,35 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 6,6 ; Actus apostolorum.Act. 4,33 ; Lucae evangelium.Luc. 1,49 ; በዓል፡ ዐቢይ፡ Lucae evangelium.Luc. 14,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,17 ; ተኣምራት፡ ዐቢያን፡ ወስቡሓን፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 36,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 91,5 ; ዐውያት፡ ዐበይት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 85,6 ; ግብር፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2 ; እኪት፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ; ኵነኔ፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 48 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 5,9 ; መቅሠፍት፡ ዐቢይ፡ liber Jobi.Job 2,13 ; ኀጢአት፡ ዐባይ፡ F.M. 6,1; caet.; raro junctum nominibus temporis, ut: ዐቢየ፡ ሰዓተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,41 .
d)magnum vel magna i.e. magna facinorala, magnaliala: ይገብር፡ ዐቢየ፡ በኵለሄ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 50,22 ; ገብረ፡ ዐቢያተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 12,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 105,22 ; liber Jobi.Job 5,9 ; liber Jobi.Job 42,3 .
f)Adv. ዐቢየ፡
β)altalavel clara vocela: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 4,5 .
2)de personis,
a)magnuslapotentia, dignitate, opibus al.: ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,14 ; Esther, liber biblicus (apocr.).Esth. apocr. 1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,35 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 11,3 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 19,32 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 5,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,19 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,26 ; Lucae evangelium.Luc. 1,15 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,14 .
b)annis i.e. natu majorlavel maximusla: አንተ፡ ዐቢይነ፡ πρεσβύτερος Jeremiae prophetia.Jer. 39,8 (crebrius ዘየዐቢ፡ ). Huc referenda videtur phrasis ዐቢይ፡ ክርስቲያን፡ Christianila( adultilavel maturila, oppositum, -o, -nituropp. ንኡስ፡ ክርስቲያን፡ catechumenislavel neophytisla) Constitutiones Apostolorum.Const. Ap. 34 ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 10 ; not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 3,21 romanae editionisrom.
Cross-references: ● for ዐቢይ፡ ሕማም፡ videasvid. ሕማም፡ (TraCES) ● for ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ videasvid. ክርስቲያን፡ (TraCES)
participiumpart.magni aestimatusla
1)
b)gloriosusla, magnificusla: ዐቢይ፡ ውእቱ፡ ውክቡር፡ ፈድፋደ፡ Judith liber apocryphus.Judith 16,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 98,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 13,19 ; ስሙ፡ ክቡር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,19 ; ሕዝብ፡ ክቡር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 24,12 ; ὑψηλός Paralipomenon liber II.2 Par. 7,21 ; de veste Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,8 ; ክቡራት፡ res gloriosaela, Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 34,10 ; liber Jobi.Job 5,9 ; ክቡራት፡ ወመንክራት፡ liber Jobi.Job 34,24 .
d)conspicuusla, celebratusla, inclytusla( berühmt ): ስሙ፡ ክቡር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 44,8 ; ዕድው፡ ክቡራን፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 44,1 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,6 ; ሀገር፡ ክብርት፡ Hezekielis prophetia.Hez. 26,17 ; ክቡረ፡ ስም፡ Enc.
2)pretiosusla, carusla: ክቡር፡ ውእቱ፡ ቃል፡ ዘእግዚአብሔር፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 3,1 ; ክቡር፡ ደሙ፡ not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 1,19 ; ክብርት፡ ይእቲ፡ እምዕንቍ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,15 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 29,28 ; ፍሬሃ፡ ለምድር፡ ክብርት፡ Jacobi epistola.Jac. 5,7 ; በኀቤየ፡ ክቡራን፡ አዕርክቲከ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 138,16 ; Jesaiae prophetia.Jes. 43,4 ; ደቂቀ፡ ጽዮን፡ ክቡራን፡ Threni, liber biblicus.Thren. 4,2 ; ዕንቍ፡ ክቡር፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 18,11 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,5 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 3,12 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 24,2 ; ኵሉ፡ ክቡራት፡ πᾶν ἔντιμον liber Jobi.Job 28,10 ; አልባስ፡ ክቡራት፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 2.
adjectivumadj., fem. ዐባይ፡ , pluralisPl.m. ዐቢያን፡ , fem. ዐቢያት፡ , cumc. ዐበይት፡
1)magnusla, bestia Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,27 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,3 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,14 ; Evangelium Joannis.Joh. 21,11 ; እብን፡ ዐበይት፡ Deuteronomium.Deut. 27,2 ; Marci Evangelium.Marc. 16,4 ; ጥቅም፡ ዐቢይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,14 ; mons Jesaiae prophetia.Jes. 57,7 ; ሀገር፡ ዐባይ፡ Jonae prophetia.Jon. 1,2 ; arbor Matthaei Evangelium.Matth. 13,22 ; ብርሃናት፡ ዐበይት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,16 ; domus Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,10 ; cubiculum Marci Evangelium.Marc. 14,15 ; fluvius Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,18 ; mare Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,6 ; በረድ፡ ዐበይት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 30,30 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 11,19 ; ዐበይት፡ መዋቅሕት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 20,1 ; መጥባሕት፡ ዐቢይ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,4 ; ሕዝብ፡ ዐቢይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,18 ; ዕሴት፡ ዐቢይ፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 10,35 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 6,6 ; Actus apostolorum.Act. 4,33 ; Lucae evangelium.Luc. 1,49 ; በዓል፡ ዐቢይ፡ Lucae evangelium.Luc. 14,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,17 ; ተኣምራት፡ ዐቢያን፡ ወስቡሓን፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 36,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 91,5 ; ዐውያት፡ ዐበይት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 85,6 ; ግብር፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2 ; እኪት፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ; ኵነኔ፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 48 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 5,9 ; መቅሠፍት፡ ዐቢይ፡ liber Jobi.Job 2,13 ; ኀጢአት፡ ዐባይ፡ F.M. 6,1; caet.; raro junctum nominibus temporis, ut: ዐቢየ፡ ሰዓተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,41 .
d)magnum vel magna i.e. magna facinorala, magnaliala: ይገብር፡ ዐቢየ፡ በኵለሄ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 50,22 ; ገብረ፡ ዐቢያተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 12,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 105,22 ; liber Jobi.Job 5,9 ; liber Jobi.Job 42,3 .
f)Adv. ዐቢየ፡
β)altalavel clara vocela: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 4,5 .
2)de personis,
a)magnuslapotentia, dignitate, opibus al.: ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,14 ; Esther, liber biblicus (apocr.).Esth. apocr. 1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,35 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 11,3 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 19,32 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 5,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,19 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,26 ; Lucae evangelium.Luc. 1,15 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,14 .
b)annis i.e. natu majorlavel maximusla: አንተ፡ ዐቢይነ፡ πρεσβύτερος Jeremiae prophetia.Jer. 39,8 (crebrius ዘየዐቢ፡ ). Huc referenda videtur phrasis ዐቢይ፡ ክርስቲያን፡ Christianila( adultilavel maturila, oppositum, -o, -nituropp. ንኡስ፡ ክርስቲያን፡ catechumenislavel neophytisla) Constitutiones Apostolorum.Const. Ap. 34 ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 10 ; not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 3,21 romanae editionisrom.
Cross-references: ● for ዐቢይ፡ ሕማም፡ videasvid. ሕማም፡ (TraCES) ● for ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ videasvid. ክርስቲያን፡ (TraCES)
Substantivumsubst.( m. )
1)jugulatiolai.e. caedesla: ዐቢይ፡ ጥብሕ፡ σφαγή Jesaiae prophetia.Jes. 34,6 .
2)pecudes mactataela: ዘብሐት፡ ዘዚአሃ፡ ጥብሐ፡ θύματα Proverbiorum liber biblicus.Prov. 9,2 ; ለአክ፡ ያምጽኡ፡ ለከ፡ ሥጋ፡ እምጥብሕከ፡ ዘጠባሕከ፡ በውስተ፡ ቤትከ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 288.
3)sacrificiumla, hostiala, victimala: Deuteronomium.Deut. 18,3 ; ዘዐመፃ፡ ጥብሕ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 17,1 ; ተአዘዘ፡ በበዓል፡ አዕርጎ፡ መባእ፡ ወጥብሕ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 308 ; Org.