Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

IV,3( አስተሐመመ፡ , gramm.§ 48,4)

1)passionem cum aliquo communicare^la: እግዚአብሔር፡ ቃል፡ አስታሓመሞ፡ Deus Verbum cum eo^la( homine Jesu^la) passionem communicavit^lahom. Theodoti Anc. in ; ob invidiam vel odium pati facere^laaliquem: እለ፡ አስተሓመምዎ፡ ለአትናስዮስ፡ Lud. e Vit. S. Sed plerumque significat:

2)sollicitudinem^la, curam^la, diligentiam impendere^la, sollicite curare^lavel studere^la: ( ἐπιμελεῖσθαί τινος ); ; ኪን፡ ለዘአስተሓመሞ፡ በልቡ፡ ; አስተሓምም፡ ዘውስተ፡ ገዳም፡ ሐመልማለ፡ ; ለ et Infin. vel አስተሓምም፡ ለፈውሶታ፡ ; ያስተሓምም፡ ለጠባዊያን፡ (var.); በ ut ዕፅ፡ ዘያስተሓመመ፡ ቦቱ፡ ከመ፡ ኢይደቅ፡ ; F.N. 29; በእንተ፡ ut: ያስተሓምሙ፡ ጻድቃን፡ በእንተ፡ መቃብር፡ δίκαιοι ἐφρόντισαν μνημείων ; ኀበ፡ ut: ያስተሓምሙ፡ ኀበ፡ ዘይትሌዐል፡ ad altiora nituntur^la ; vel absolute, ut: እዴሆሙ፡ ለኄራን፡ ያስተሓምም፡ . Creberrime vocabula ἐπιμελῶς , σπουδαίως , ἐν ἐπιμελείᾳ al. Aethiopice redduntur Infinitivo verbali, ut: ተኀሥሥ፡ አስተሓሚማ፡ እስከ፡ ትረክብ፡ ; ; ; vel Infinitivo nominali, praemissa praepositione, ut በአስተሓምሞ፡ σπουδαίως ; ; ; ; idemque usurpatur velut Substantivum: sollicitudo^la, curae^la, studium^la, ut ሙት፡ እምፍትወታተ፡ ዝዓለም፡ ወአስተሓምሞቱ፡ (Quod Ludolfus in 30 affert: „ አስተሓመምዎ፡ urserunt eum, sc. ut uxorem duceret^la“ vertendum est: curam in eum impenderunt, ut^la; neque huic verbo notio urgendi^laconvenit).

ʾastaḥāmama , ʾastaḥamama

Grébaut
አስተሓመመ፡ ʾastaḥāmama IV,3 (souvent écrit አስተሐመመ፡ ) ያስተሓምም፡ «avoir grand souci d’une chose; traiter un malade^fr» ― አስታመመ፡ Ms. BNFabb217, fol. 20v.
44

Leslau
አስተሓመመ ʾastaḥāmama , አስተሐመመ፡ ʾastaḥamama trouble oneslef^en, tire oneself^en, be anxious^en, care for the sick^en, nurse^en, take care of^en, do something with care^en, look after^en, take pains^en, endeavor^en, be assiduous^en, be preoccupied^en, give careful attention to^en, devote oneself to^en, share the passion^en, share the suffering^en 233a

Cross-references: also አስተሓመመ፡

ኪን ሕንጸት

, m. ,

1)ars^la, ars operosa^la, opificium^la, artificium^la: τέχνη ; ዘእንበለ፡ ኪን፡ ; በሥነ፡ ኪኑ፡ εὐμαθῶς ; opificis ; ኪነ፡ ዕንቍ፡ ; ዘቦቱ፡ ኪነ፡ በወርቅ፡ ; ; ኢትትማከር፡ ምስለ፡ አብድ፡ እንበይነ፡ ኪን፡ ; ከመ፡ ይጥበቡ፡ በኪኖሙ፡ ; ; ኪን፡ ዘሕንጸት፡ architectura^la ; monachorum alii ያአምሩ፡ ኪነ፡ ወተግባረ፡ ; ተምህረ፡ ኪነ፡ እድ፡ ለሲሳየ፡ ዕለቱ፡ ; ኪነ፡ ሥራይ፡ ars magica^la ;

2)ars^lai.e. techna^la, dolus, fraus^la: ርእዩ፡ ኪኖ፡ ወምግባሮ፡ ለሰይጣን፡ al.

3)artificium^la, opus arte factum^la, machina^la: ይብሎኑ፡ ኪን፡ ለቤንያሁ፡ τὸ πλάσμα τῷ πλάσαντι ; Judaei አውዐዩ፡ ሞግዐ፡ ኀጺን፡ ወኵሎ፡ ኪነ፡ ዘንዋየ፡ ፀብእ፡ ;

aedificatio^la, exstructio^la: ቀዳሚት፡ ሕንጸታ፡ ለኢየሩሳሌም፡ ; እምጊዜ፡ ሕንጸተ፡ ቤት፡ ዳግማይ፡ (templi) ; በመዋዕሊሁ፡ ተፈጸመ፡ ሕንጸታ፡ ለቤት፡ ; ሥዩማን፡ ላዕለ፡ ገቢረ፡ ሕንጸት፡ ; Hierosolyma coelestia^la ሐንጸታ፡ ዘብርሃን፡ lumine exstructa^la ; { ኪን፡ ዘሕንጸት፡ vid. sub ኪን፡ col. 871}. ḥǝnṣat

Grébaut
ሕንጸተ፡ ቤታ፡ ḥǝnṣata betā et ሕንጸተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ḥǝnṣata beta krǝstiyān sont les deux désignations liturgiques courantes «de la construction et de la dédicace des églises consacrées à Marie^fr».
La désignation complète est ሕንጸተ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ በስማ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ዓለም። «construction des églises de son vocable (Marie) dans tout le monde^fr» 645; አመ፡ ፳፡ ሕንፀተ፡ ቤታ። «Le 20 : Construction des églises (dédiées à Marie)^fr» 20, 22.
Le Synaxaire ne fait pas de distinction entre la ‘construction’ des églises consacrées à Marie et leur ‘dédicace’. Plusieurs Ménologes font la distinction et assignent la ‘construction’ au 20 Sanē et la ‘dédicace’ au 21.
53–54

Leslau
ሕንጸት ḥǝnṣat construction^en, structure^en, process of building^en 238a

ኪክሮስ

Leslau
ኪክሮስ kikros , ኬክሮስ kekros a measure of time^en, the sixtieth part of the day^en, (Gr. 267) interval of twenty-four minutes^en

ኪክሮስ ኪክሮስ

et ኬክሮስ፡ (apud ቄቅሮስ፡ ), ኪክሮሳት፡ , sine dubio κίρκος circus^lai.e. sexagesima diei pars^la(quae dividitur in 60 ካልኢት፡ , 60 x 60 ሣልሲት፡ 60 x 60 x 60 ራብዒት፡ ; 60 x 60 x 60 x 60 ኃምሲት፡ ; etiam Ideler Handbuch I. p. 82), Abush. (creberrime); Deus ዘይኄምሶን፡ ለኬክሮሳተ፡ ሰዐታት፡ ከመ፡ ይኩና፡ መዓርገ፡ ጸሎታት፡ M.M. f. 347. n. 860et ኬክሮስ፡ (apud ቄቅሮስ፡ ), ኪክሮሳት፡ , sine dubio κίρκος circus^lai.e. sexagesima diei pars^la(quae dividitur in 60 ካልኢት፡ , 60 x 60 ሣልሲት፡ 60 x 60 x 60 ራብዒት፡ ; 60 x 60 x 60 x 60 ኃምሲት፡ ; etiam Ideler Handbuch I. p. 82), Abush. (creberrime); Deus ዘይኄምሶን፡ ለኬክሮሳተ፡ ሰዐታት፡ ከመ፡ ይኩና፡ መዓርገ፡ ጸሎታት፡ M.M. f. 347. n. 860 kikros ,kekros ዘይኄምሶን፡ ለኬክሮሳት፡ ሰዓታት፡ ‘e che rende quinari i kēkros delle ore^it’ 311 l. 12 (ed.) , 173 l. 15 (tr.)

Leslau
ኪክሮስ kikros , ኬክሮስ kekros a measure of time^en, the sixtieth part of the day^en, (Gr. 267) interval of twenty-four minutes^en

kikros ,kekros ዘይኄምሶን፡ ለኬክሮሳት፡ ሰዓታት፡ ‘e che rende quinari i kēkros delle ore^it’ 311 l. 12 (ed.) , 173 l. 15 (tr.)

Leslau
ኪክሮስ kikros , ኬክሮስ kekros a measure of time^en, the sixtieth part of the day^en, (Gr. 267) interval of twenty-four minutes^en

ካልኣዊ ራብዓዊ ኃምሳዊ ሣልሳዊ

(et ከልኣዊ፡ ), , fem. ካልኢት፡ secundus^la, ; – Ubi de diei divisione in horas caet. agitur, ካልኢት፡ (etiam ካልእት፡ ) est [1/(60*60)] pars diei ( ኪክሮስ፡ ) vel ራብዓይ፡ , fem. ራብዒት፡ vel ራብዓዊት፡ quartus^la ; ; ; ; መንግሥተ፡ ራብዒት፡ ; In specie ራብዒት፡ est quarta pars^la, et ubi de diei divisione in horas caet. agitur, ራብዒት፡ vel ራብዕት፡ est 1/(60x60x60x60) pars diei ( ኪክሮስ፡ ) vel ኃምሳይ፡ , fem. ኃምሳዊት፡ vel ኃምሲት፡ quintus^la ; ግዘት፡ ኃምሳይ፡ anathema quintum^la, Fid. Jac. Bar.; በኃምሲት፡ ዓመት፡ ; ዘአውሰበ፡ ራብዒተ፡ አው፡ ኃምሲተ፡ . — Adv. ኃምሳየ፡ (sc. ጊዜ፡ ) quinta vice^la, quintum^la . — Ubi de diei divisione in horas, caet. agitur, ኃምሲት፡ est 1/60*60*60*60*60 pars diei ( ኪክሮስ፡ ) vel ሣልሳይ፡ , fem. ሣልሳዊት፡ et ሣልሲት፡ tertius^la ; ; ; በእንተ፡ ተዋስቦ፡ ሣልሲት፡ F.M. 5,6; . In specie ሣልሲት፡ est tertia pars^la, ut: ሣልሲተ፡ ኢን፡ . – Ubi de diei divisione in horas et minores partes agitur, ሣልሲት፡ est 1/(60*60*60) pars diei ( ኪክሮስ፡ ) rābǝʿāwi , rābǝʿāy , fem. rābǝʿāwit , rābǝʿit ; ራብዓውያን፡ rābǝʿāwǝyān , ራብዓያን፡ rābǝʿāyān

Grébaut
ራብዓዊ፡ rābǝʿāwi , ራብዓውያን፡ rābǝʿāwǝyān et ራብዓይ፡ rābǝʿāy , ራብዓያን፡ rābǝʿāyān «quatrième^fr» ― አራተኛ፡ Ms. BNFabb217, fol. 59r.
ራብዓዊት፡ rābǝʿāwit fem. , ራብዓውያት፡ rābǝʿāwǝyāt et ራብዒት፡ rābǝʿit , ራብዕያት፡ rābǝʿǝyāt «quatrième^fr» ― አራተኛይት፡ Ms. BNFabb217, fol. 59r.
151
ራብዒት፡ rābǝʿit espace de temps égal à 1/60e de^fr ሣልሲት፡ Ms. BNFabb217, fol. 59r.
152

Leslau
ራብዓዊ rābǝʿāwi ( fem. ራብዓዊት rābǝʿāwit ), ራብዓይ፡ rābǝʿāy ( ራብዒት rābǝʿit ) fourth^en
ራብዒት rābǝʿit fourth part of a day^en
460b

śālsāwi , śālǝsāwi , ሣልሳይ፡ śālsāy , śālǝsāy , fem. ሣልሳዊት፡ śālsāwit , ሣልሲት፡ śālsit ; ሣልሳውያን፡ śālsāwǝyān , ሣልሳይያን፡ śālsāyǝyān , fem. ሣልሳውያት፡ śālsāwǝyāt , ሣልስያት፡ śālsǝyāt

Grébaut
ሣልሳዊ፡ śālsāwi , ሣልሳውያን፡ śālsāwǝyān et ሣልሳይ፡ śālsāy , ሣልሳይያን፡ śālsāyǝyān m. «troisième^fr » Ms. BNFabb217, fol. 49r.
ሣልሳዊት፡ śālsāwit , ሣልሳውያት፡ śālsāwǝyāt et ሣልሲት፡ śālsit , ሣልስያት፡ śālsǝyāt fem. «troisième^fr» Ms. BNFabb217, fol. 49v.
122

Leslau
ሣልሳዊ śālǝsāwi , ሣልሳይ፡ śālǝsāy third^en m. 529b

Cross-references: also ሣልሲት፡

ኪያ

non nisi cum pronominibus suffixis usitatum [ gramm.§ 65; gramm.§ 150,a.]; plerumque verbo (in ), rarius praepositioni subjunctum vel subjecti loco positum.

a)ipse^la, in Nominativo: መኑ፡ ውእቱ፡ ዘመሐለ፤ ንብሎ፡ ወልድ፡ ውእቱ፡ ወእመ፡ ትቤለኒ፡ አልቦ፡ እብለከ፡ እወ፡ ውእቱ፡ ኪያሁ፡ μάλιστα μὲν γὰρ αὐτός ; ; in. : ጸውዖ፡ ኪያሁኒ፡ ውስተ፡ በዓል፡ ; ኪያሁ፡ αὐτοῦ ({ihn selbst}) .

b)i^lapse^la, plerumque addito መ፡ vel ክመ፡ vel ሰ፡ , ut: ኪያሃመ፡ ፍኖተ፡ ይሐውሩ፡ τὴν αὐτὴν ἐρχόμενοι τρίβον Cyr. ; ከመ፡ ኪያሁ፡ ክመ፡ ተኀልዩ፡ τὸ αὐτὸ φρονεῖν ; ኪያሃ፡ ክመ፡ መሥዋዕተ፡ Platt; ኪያሁሰ፡ ; eo omisso: ኪያሁ፡ መንፈሰ፡ ነሢኦሙ፡ Enc.

2)Ei pronomini, cui praefixum est, vim quandam addit, eique distinguendo vel restringendo inservit: ዘኪያሃ፡ አፍቀረ፡ አፍቀረ፡ ሕይወቶ፡ ; ; ; ; ኪያሁ፡ ኀረየ፡ eum^la(non alium quendam) ; ኪያየኑ፡ የኀሥሡ፡ ; ቦኑ፡ ኪያየ፡ ኢትፈርሁ፡ ; ኪያከ፡ ; ኪያክሙ፡ ; ; ኪያሆሙ፡ ἐκείνους ; ኪያሃ፡ ፈቀድኩ፡ ; ኪያሁ፡ ταῦτα ; ; (Joannes interrogatus, an Christus esset, ait) ኢኮንኩ፡ ኪያሁ፡ is (hic) non sum^laDeg.; በኀይል፡ ኢኮነት፡ ኪያሃ፡ ({der Kraft nach ist es nicht sie – sondern eine andere}) ; n. 870 ኪያሁኒ፡ (eos quoque)^la ይወስዱ፡ ባቢሎን፡ ; ; ኪያሁኒ፡ ዘቦ፡ eum quoque quem habet^la ; ኪያሁኒ፡ ወኪያሆን፡ et eum et eas^la ; ወኪያሃሰ፡ eam autem^la ; ኪያሁ፡ ባሕቲቶ፡ eum solum^la ; እፎ፡ እንከ፡ ፈድፋደ፡ ኪያክሙ፡ . Crebro idem pronomen et voci ኪያ፡ et verbo suffixum occurrit: ባርከኒ፡ ኪያየኒ፡ ; ኪያየ፡ ያጸምኡኒ፡ ወይሰምዑ፡ ; እፎ፡ እንከ፡ ኪያነ፡ ያድኅኑነ፡ ; ; ; ; .

3)Sine emphasi usurpatur

a)ubi pronomen (Objectum verbi) verbo vel praedicato suffigere non possunt vel nolunt, ad circumscribendum Accusativum pronominis (sicut אֵת et إِيّا ): እለ፡ ኪያሃ፡ ቦሙ፡ qui eam habent^la ; በእንተ፡ ፈጢሮትየ፡ ኪያሆሙ፡ ; ወወሀባ፡ (sc. ለወለቱ፡ ) ኪያሃ፡ (pro ወወሀባሃ፡ ) .

b)pro pronomine ውእቱ፡ , ubi substantivis apponitur: is^la, ille^la, ut: ዘሀለወ፡ በኪያሆን፡ መዋዕል፡ ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ; ; (v. በውእቶን፡ ); ኪያሃ፡ ሌሊተ፡ ; ; ; .

c)ad relativum pronomine personali complendum: ነዋ፡ አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ ἐφ᾽ ᾧ ; እለ፡ ኪያሆሙ፡ ተአመነ፡ .

ኪያ

non nisi cum pronominibus suffixis usitatum [ gramm.§ 65; gramm.§ 150,a.]; plerumque verbo (in ), rarius praepositioni subjunctum vel subjecti loco positum.

3)Sine emphasi usurpatur

c)ad relativum pronomine personali complendum: ነዋ፡ አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ ἐφ᾽ ᾧ ; እለ፡ ኪያሆሙ፡ ተአመነ፡ .

ኪያ

non nisi cum pronominibus suffixis usitatum [ gramm.§ 65; gramm.§ 150,a.]; plerumque verbo (in ), rarius praepositioni subjunctum vel subjecti loco positum.

3)Sine emphasi usurpatur

c)ad relativum pronomine personali complendum: ነዋ፡ አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ ἐφ᾽ ᾧ ; እለ፡ ኪያሆሙ፡ ተአመነ፡ .

ኪያ

non nisi cum pronominibus suffixis usitatum [ gramm.§ 65; gramm.§ 150,a.]; plerumque verbo (in ), rarius praepositioni subjunctum vel subjecti loco positum.

3)Sine emphasi usurpatur

c)ad relativum pronomine personali complendum: ነዋ፡ አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ ἐφ᾽ ᾧ ; እለ፡ ኪያሆሙ፡ ተአመነ፡ .

በ ኪያ

A)cum omnium personarum conjunctum verbi habere^lavicem explet, ut: ብየ፡ penes me^la( est^la) i.e. habeo^la( gramm.§ 167,1, b; § 176,3, h). Res, quam quis habet, primitus subjecti instar in Nominativo posita, ut: ዘቦሙ፡ ጥበብ፡ penes quo sapientia est^lai.e. qui sapientiam habent^la ; ምንት፡ ብኪ፡ quid est tibi^lai.e. quid habes^la? , plerumque in subjungi solet, ut: እስመ፡ ቦ፡ ብዙኀ፡ ጥሪተ፡ . Is qui habet si non pronomine sed nomine significandus est, pronomini suffixo vocis ብየ፡ caet. plerumque in Nominativo apponitur, ut: ቦሙ፡ ደቂቀ፡ ሮቤል፡ እንስሳ፡ ብዙኀ፡ filii Ruben jumenta multa habebant^la ; ብእሲ፡ ቦቱ፡ ክልኤተ፡ ውሉደ፡ ; rarius praepositione ለ፡ ad refertur, ut: ወባቲ፡ ለርብቃ፡ እኅወ፡ penes eam^la— ad Rebeccam^larelatum, fratrem^lai.e. Rebecca habebat fratrem^la . Frequentissimus est hic praepositionis usus: ብየ፡ አንሰ፡ ብዙኀ፡ ; ; ምንተ፡ ብየ፡ ምስሌከ፡ ; ; ; ንሕነ፡ ብዙኀ፡ እንስሳ፡ ብነ፡ ; እመ፡ ብከ፡ ውሉደ፡ ; አንተ፡ ሃይመኖት፡ ብከ፡ ; ምንተ፡ ብከ፡ ምስለ፡ ሰላም፡ ; ብኪ፡ ብዙኀ፡ በረከተ፡ ; ቦ፡ ዐጸደ፡ ; አፈ፡ ቦሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዘባ፡ quidquid habet^la ; ; ; እመ፡ ቦሙ፡ አበሳ፡ እሉ፡ ሕዝብ፡ ; ዘቦ፡ ላዕሌሁ፡ መንፈሰ፡ እግዚአብሔር፡ ; ዘቦ፡ ብፅአተ፡ ; ኪያሁኒ፡ ዘቦ፡ eum quoque quem habet^la ; እለ፡ ኪያሃ፡ ቦሙ፡ habentes eam^la ; ; ; ብየ፡ ኀቤየ፡ mecum habeo^la ; etiam de rebus praedicatur, ut: ወቀዳሚትኒ፡ ባቲ፡ ሥርዐተ፡ ምሥዋዕ፡ ant.; etiam omisso objecto: እመ፡ ብከ፡ ἐὰν ἔχῃς , ; ; ; .

B)cum tertiae m. conjunctum, ቦ፡ et ቦቱ፡ significat: est^la, exstat^la, praesto est^la, adest^la( יֵשׁ , ܐܺܝܬ ; gramm.§ 167,1, b; § 192,1, b).

1)Nom. vel : ቦኑ፡ ራእይ፡ ዝየ፡ εἰ ἔστιν ἐνταῦτα ὁ βλέπων ; ; ቦቱ፡ ኀቤነ፡ ሣዕረ፡ ; ; መጠነቦ፡ ውስተ፡ እዴከ፡ quamdiu^la(aliquid) in manu tua est^la ; ቦ፡ ጠቢበ፡ ; ; ; ; ; ; ; .

2)creberrime relat.

a) ቦ፡ ዘ፡ ቦ፡ እለ፡ est qui^la, sunt qui^la, quidam^la: ቦ፡ ዘይስሕት፡ እንዘ፡ ኢይፈቅድ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ቦ፡ እለ፡ ; ቦ፡ ዐርከ፡ ዘጸላኤ፡ ይከውነከ፡ ; ; ; ; ; ; ወቦ፡ ዘአአምንሂ፡ καὶ μέρος τι πιστεύω .

α)bis pluriesve repetitum significat: alius^la— alius^la; ቦዘ፡ — ወቦ፡ ዘ፡ ; ; ; ; ; ; ; ቦ፡ እለ — ወቦ፡ እለ፡ ; ; ; ; ;

β) እመቦ፡ ዘ፡ si quis^lavel num^la( an^la) quis^la: ወእመቦ፡ ዘመጽአ፡ ኀቤኪ፡ ; ; ; ኅሥሡ፡ እመቦ፡ ዘይገብር፡ ፍትሐ፡ .

b) ቦ፡ አመ፡ nonnumquam^la, interdum^la, et repetitum: modo^la— modo^la ; .

c) ቦ፡ ኀበ፡ alicubi^la, uspiam^la ; ቦኀበ፡ ይቤ፡ ቅዱስ፡ መጽሐፍ፡ Cyr. c. ; Cyr. C. ; Cyr. ad ; repetitum: modo^la— modo^la, aliâs^la— aliâs^la ; ; n. 482

d) ቦ፡ ሶበ፡ aliquando^la ποτέ .

e) ቦ፡ ከመ፡ est quod^lavel accidit ut^la, ; እመቦ፡ ከመ፡ ይገብር፡ εἰ ποιήσει ; ; idem significat

f) ቦ፡ዘ፡ , ut: እመቦ፡ ዘሐወጸኒ፡ ; እመቦ፡ ዘስሕትኩ፡ si est quod peccaverim^la .

3)suffixis particulis interrogativis ሁ፡ et ኑ፡ frequentissime usurpatur

a)vice particulae interrogativae: numquid?^la

α)sive ቦሁ፡ vel ቦኑ፡ nudum, ut: ; ; ; ; ቦኑ፡ በአተ፡ ፈያት፡ ውእቱ፡ ቤትየ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ቦኑ፡ ኢ፡ — ወቦኑ፡ ኢ፡ .

β)sive ዘ፡ , ut ; ; ; ቦሁ፡ ዘሰአልኩክሙ፡ μή τι ὑμᾶς ᾔτησα ; .

b)sequentibus variis adverbiis et adjectivis relativis, ut: ቦሁ፡ አመ፡ ነገሩክሙ፡ num unquam?^la ; ቦሁ፡ ኀበ፡ ይሴወሩ፡ እምኔየ፡ num uspiam?^la ; ቦሁ፡ vel ቦኑ፡ ዘ፡ num quis?^laut: ቦኑ፡ ዘየሀይድ፡ μὴ λήψεταί τις ; ቦሁ፡ ዘተርፈ፡ ኀቤከ፡ . — etiam አልቦ፡ et እንብየ።

non nisi cum pronominibus suffixis usitatum [ gramm.§ 65; gramm.§ 150,a.]; plerumque verbo (in ), rarius praepositioni subjunctum vel subjecti loco positum.

3)Sine emphasi usurpatur

c)ad relativum pronomine personali complendum: ነዋ፡ አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ ἐφ᾽ ᾧ ; እለ፡ ኪያሆሙ፡ ተአመነ፡ .

ኪያ ኪያ

non nisi cum pronominibus suffixis usitatum [ gramm.§ 65; gramm.§ 150,a.]; plerumque verbo (in ), rarius praepositioni subjunctum vel subjecti loco positum.

3)Sine emphasi usurpatur

c)ad relativum pronomine personali complendum: ነዋ፡ አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ ἐφ᾽ ᾧ ; እለ፡ ኪያሆሙ፡ ተአመነ፡ .

non nisi cum pronominibus suffixis usitatum [ gramm.§ 65; gramm.§ 150,a.]; plerumque verbo (in ), rarius praepositioni subjunctum vel subjecti loco positum.

3)Sine emphasi usurpatur

c)ad relativum pronomine personali complendum: ነዋ፡ አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ ἐφ᾽ ᾧ ; እለ፡ ኪያሆሙ፡ ተአመነ፡ .

ኪያ

non nisi cum pronominibus suffixis usitatum [ gramm.§ 65; gramm.§ 150,a.]; plerumque verbo (in ), rarius praepositioni subjunctum vel subjecti loco positum.

3)Sine emphasi usurpatur

c)ad relativum pronomine personali complendum: ነዋ፡ አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ ἐφ᾽ ᾧ ; እለ፡ ኪያሆሙ፡ ተአመነ፡ .

ትሑት

, fem. ትሕት፡ , humilis^la

a)demissus^la, de oculis: ትሑታነ፡ ገጽ፡ .

b)exilis^la, de voce feminae, Lud. ex Enc.

c)de sorte et conditione hominum: vilis^la, ignobilis^la, abjectus^la, ትሑት፡ ምስለ፡ ዐቢይ፡ ; . ; ; ራእዩ፡ ምኑን፡ ወትሑት፡ እምኵሉ፡ ሰብእ፡ Jes.53,8; ; ; ; ψιλὸς ἄνθρωπος (de Christo, secundum sententiam Pauli Samosateni aliorumque) ትሑት፡ ብእሲ፡ Cyr. ad ; hom. Acacii Mel. in

d)depressus^la, afflictus^la, miser^la: አሀጉር፡ ትሕት፡ ; ሕምምት፡ ወትሕት፡ ; ሕዝብ፡ ትሑታን፡ λαὸς τεθλιμμένος ; ταλαίπωρος Rom.7,24. n. 554

e)de animo: submissus^la, modeste de se sentiens^la, submisse se gerens^la ( ዕቡይ፡ ); ልብ፡ ትሑት፡ ; ትሑታነ፡ ልብ፡ ; ጻድቃን፡ ወትሑታን፡ ; ትሑታን፡ ሕዝብ፡ Jes.14,32; የዋሃን፡ ወትሑታን፡ Jes.26,6; ; .

f)subjectus^la, obediens^la: ኪያሁ፡ ረሰየ፡ ልዑለ፡ ወኪያከ፡ ትሑተ፡ ; castigate liberos, ከመ፡ ይኩኑ፡ ትሑታነ፡ ወይትአዘዙ፡

g)relative: inferior^la, infimus^la, ἐλάχιστοι ; ; ትሑታን፡ አባግዕ፡ .

tǝḥut , fem. tǝḥt

Grébaut
ትሑተ፡ ልብ፡ tǝḥuta lǝbb «modeste^fr» ኮነ፡ የዋሀ፡ ወትሑተ፡ ልብ። 195, ልብ፡
33

ባሕቲት ኪያ

, proprie solitudo^la, cum affixis pronominibus usurpatur, et circumscribendis adjectivis vel adverbiis aliarum linguarum inservit (sicut לְבַד ܒܰܠܚܽܘܕ وَحْدٌ ; gramm.§ 157,2; gramm.§ 163,2).

1)Subjunctis pronominibus suff. omnium personarum (nota formas quasdam anomalas annot.)

a)solus^la(et unicus, et solitarius); non de personis tantum usurpatur sed etiam de rebus, ut ; ; ; (nihil edebat) ዘእንበለ፡ በቀዳሚት፡ ሰንበት፡ ወበዕለት፡ እሑድ፡ ባሕቲቶሙ፡ ; ወአኮ፡ ለአፅምዖ፡ ባሕቲቱ፡ ; explere potest vicem subjecti: ባሕቲትከኑ፡ መልአክ፡ አንተ፡ σὺ μόνος εἶ ἄρχων ; ; praedicati: ሶበ፡ ይሄልዉ፡ ባሕቲቶሙ፡ ; appositionis (id quod longe frequentissimum est): ኖኅ፡ ባሕቲቱ፡ ; እግዚአብሔር፡ ባሕቲቱ፡ ጻድቅ፡ ; ; አነ፡ ባሕቲትየ፡ ; ; ; ምንተ፡ በጻሕከ፡ ባሕቲትከ፡ ; ; እፎ፡ ነበረት፡ ባሕቲታ፡ ሀገር፡ ; ባሕቲትየ፡ እነብር፡ καταμόνας ; ባሕቲቶሙ፡ ይነብሩ፡ ; ወትተርፍ፡ ባሕቲታ፡ ምድሮሙ፡ በድወ፡ , nonnumquam in , ut: እንዘ፡ ናንሶሱ፡ ባሕቲተነ፡ (v. ባሕቲትነ፡ ) ; ለከ፡ ለባሕቲትከ፡ ; ኪያሁ፡ ባሕቲቶ፡ ; ; cuivis st. constructo subjungere licet: በፈቃደ፡ ባሕቲቱ፡ sua solius voluntate^laF.N. 6; አኮ፡ በእንተ፡ ባሕቲቶሙ፡ ዘእብል፡ (Platt: በእንተ፡ እሉ፡ ባሕቲቶሙ፡ ) ; ; አኮ፡ ለባሕቲትየ፡ ዘጻመውኩ፡ οὐκ ἐμοὶ μόνῳ ; .

b)praefixis praepositionibus

α) በ፡ seorsum^la, solitarie^la(secum, sine arbitris): በባሕቲቶሙ፡ καθ᾽ ἑαυτούς ; ሠሐቀት፡ በባሕቲታ፡ ἐν ἑαυτῇ ; n. 497 በባሕቲቶሙ፡ ተስእልዎ፡ quum soli^la(cum eo) essent^la, interrogarunt^la ; .

β) እንተ፡ seorsum^la, separatim^la: አቀሞን፡ እንተ፡ ባሕቲቶን፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

c)praemissa negatione አኮ፡ et sequente ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ vel ዓዲ፡ — ኒ፡ , ዓዲ፡ — ሂ፡ non solum^la( tantum^la, modo^la) — sed etiam^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; .

2)Subjuncto III. p. m. , ባሕቲቱ፡ (rarius in ut bis): solum^la, tantum^la, modo^la, solummodo^la ; ኢ vel አኮ፡ — ባሕቲቱ፡ — አላ፡ vel አላ፡ — ኒ፡ ; ; ; . — (De significatu ባሕቲት፡ unica^lai.e. carissima^la, quam Ludolfus affert, vehementer dubito; etenim ለባሕቲትከ፡ non tuae^la(animae) carissimae^lased tibi soli^lasignificat; pariter Lud. comm. hist. p. 30 ግበሩ፡ በዓላ፡ ለባሕቲትየ፡ non „ celebrate festum unicae^la(carissimae) meae^la“ sed „ festum ejus mihi soli^la“ (sicut ሊተ፡ . p. 30 ) exponendum videtur).

non nisi cum pronominibus suffixis usitatum [ gramm.§ 65; gramm.§ 150,a.]; plerumque verbo (in ), rarius praepositioni subjunctum vel subjecti loco positum.

3)Sine emphasi usurpatur

c)ad relativum pronomine personali complendum: ነዋ፡ አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ ἐφ᾽ ᾧ ; እለ፡ ኪያሆሙ፡ ተአመነ፡ .

ኪያ

non nisi cum pronominibus suffixis usitatum [ gramm.§ 65; gramm.§ 150,a.]; plerumque verbo (in ), rarius praepositioni subjunctum vel subjecti loco positum.

3)Sine emphasi usurpatur

c)ad relativum pronomine personali complendum: ነዋ፡ አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ ἐφ᾽ ᾧ ; እለ፡ ኪያሆሙ፡ ተአመነ፡ .

ኀርየ

et ኀረየ፡ I,1[cogn. c. ኄር፡ q.v.; arab. خَارَ praehabuit^la, praetulit^la, elegit^la; בָּחַר elegit^la, مَخَر VIII elegit meliores^laet መከረ፡ q.v.] ይኅረይ፡ (raro ይኅሪ፡ ) eligere^la, seligere^la, deligere^la, praeferre^la, ( optare^la): የኀሪ፡ ሠናየ፡ ወይሜንን፡ እኩየ፡ ; ; ; ; ; ; n. 589 ይኅረዩ፡ ሎሙ፡ አሐደ፡ ; አንተ፡ ተኀሪ፡ ወአኮ፡ አነ፡ ; ዘኀርየ፡ እምውስቴቱ፡ ; ዕፀ፡ ዘኢይነቅዝ፡ የኀሪ፡ ሎቱ፡ ; ( ኀሪዮ፡ ); ; ( ኅረዩ፡ ኅርዩ፡ ሊቃውንተ፡ ) ; αἱρετίζειν ; crebro de Deo, qui elegit Israelem, sanctos, urbem sacram, al.: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኀሪይክሙ፡ ἡ ἐκλογὴ ὑμῶν ; ἡ κατ᾽ ἐκλογὴν πρόθεσις ; praedicati, ut: ኪያሁ፡ የኀሪ፡ እግዚአብሔር፡ ሎቱ፡ ሕዝበ፡ vel ለ፡ , ut: ሕዝብ፡ ዘኀረየ፡ ሎቱ፡ ለርስቱ፡ ; ; cum በ፡ vel እምነ፡ eorum, e quibus vel inter quos eligitur, ut: ኀረይኩ፡ ዘርአ፡ ያዕቆብ፡ በኵሉ፡ ; ኪያሁ፡ ኀረየ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; , et እምነ፡ ejus, cui praefertur, ut: ለሊሁ፡ ኀረየ፡ ከዊነ፡ ሰይጣን፡ እምይኩን፡ ሊቀ፡ መላእክት፡ ipse Satanas esse maluit quam archangelus^la, ; እለ፡ የኀርዩ፡ ዕለታተ፡ እምዕለታት፡ F.M. 15. — Nonnumquam latine vertere licet delectari^lavel approbare^la, ut: አኮኬ፡ ዘንተ፡ ጾመ፡ ዘኀረይኩ፡ ; quam significationem ubi habet, etiam በ፡ , ut: ኢኀረየቦሙ፡ iis non delectatus est^la, – : ኀረየ፡ ዘ፡ መረጸ፡

አስተኀደረ

IV,1

1)considere facere^la; usurpatur de fundamento: jacere^lafundamentum: መኑ፡ አስተኀደረ፡ ማእዘኒሃ፡ .

2)sistere^lai.e. integrum^lavel in suspenso relinquere^la: እመ፡ ኢተጠየቀ፡ ፈቲሐ፡ ፍትሕ፡ ያስተኀድር፡ ( ፈታሒ፡ ) ኪያሁ፡ እስከ፡ ይጤየቅ፡ (an ያስተድኅር፡ ) procrastinabit^la, ampliabit^lalegendum fuerit?).

ዕቁም

( ዕቍም፡ )

1)fortasse: seclusus^la, ኪያሁ፡ የኀሪ፡ ሎቱ፡ ሕዝበ፡ ዘዕቁም፡ Kuf. p. 72 (Vers. lat.: in populum sanctum^la).

2)moderatus^la, temperatus^la: ኵሎ፡ ሥሩዐ፡ ወዕቁመ፡ ወውሱነ፡ ግበሩ፡ Platt.

3)definitus^la, statutus^la, constitutus^la: ሀሎ፡ ዕረፍት፡ ኀበ፡ ይበውኡ፡ ሕዝበ፡ እግዚአብሔር፡ ሥሩዕ፡ ወዕቍም፡ ; ዕቁም፡ በኵሉ፡ ምግባር፡ ከመ፡ የኀሊ፡ (abit a Graeco).

ኀርየ

ኪያ

non nisi cum pronominibus suffixis usitatum [ gramm.§ 65; gramm.§ 150,a.]; plerumque verbo (in ), rarius praepositioni subjunctum vel subjecti loco positum.

3)Sine emphasi usurpatur

c)ad relativum pronomine personali complendum: ነዋ፡ አምላክነ፡ ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ ἐφ᾽ ᾧ ; እለ፡ ኪያሆሙ፡ ተአመነ፡ .

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose