Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

nomenn.unius e novem Sanctis ( Lud. Hist. III,3,4 exhibet አፌ፡ ; Isenb. አጽፌ፡ ).
et አፍአ፡ adverbium, adverbialiteradv.(ut videtur, ab አፍ፡ propagatum: oslai.e. ostium versusla, videasvid. gramm.§ 163,2) forâsla, forisla, extrala; foras Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,17 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,29 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 39,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 39,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 39,18 ; Judicum liber.Jud. 19,25 ; 2 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 13,17 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 40,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,13 ; እለ፡ አስተዋሰበ፡ አፍአ፡ Judicum liber.Jud. 12,9 ; foris, ut: አፍአ፡ ይቀውም፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,23 ; Deuteronomium.Deut. 24,11 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,31 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,46 ; (Deus ait:) አልብነ፡ ይምን፡ ወኢፅግም፡ ወአልብነ፡ ውሣጤ፡ ወኢአፍአ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 47.
a)Praepositiones assumit, scilicetsc.
α) በአፍኣ፡ vel በአፍአ፡ forislaJeremiae prophetia.Jer. 6,11 ; Jeremiae prophetia.Jer. 9,21 ; እንተ፡ በአፍአ፡ ተወልደት፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 18,9 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,22 .
β) እምአፍአ፡ forisla, extrinsecusla: Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,24 ; Jeremiae prophetia.Jer. 10,17 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,16 ; አንስተ፡ ነሥአ፡ ለደቂቁ፡ እምነ፡ አፍአ፡ Judicum liber.Jud. 12,9 ; Marci Evangelium.Marc. 7,15 . n. 810
γ) እስከ፡ አፍአ፡ forâsla, extrala, Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,26 .
δ) በእንተ፡ አፍአ፡ a parte exteriorila, forisla, extrinsecusla: ዐጸወ፡ደብተራ፡ እንተ፡ አፍአ፡ Judith liber apocryphus.Judith 13,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,26 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,28 , al. ( videasvid.infra).
b)Usurpatur pro praepositione extrala, si quidem locus extra quem quid est, additur
β)sive ea omissa, ut: ይቁም፡ አፍአ፡ አናቅጽ፡ F.M. 5,8; በአፍአ፡ ሀገር፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 14 Enc.
γ)sive pronomine suffixo: በአፍኣሃ፡ ለኢየሩሳሌም፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,6 ; Jeremiae prophetia.Jer. 28,4 ; እምአፍኣሁ፡ liber Jobi.Job 1,10 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,11 ; በአፍአኒ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 1,20 ; እምአፍኣሃ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 7,15 ; እንተ፡ አፍአሃ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,14 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 5,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,26 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,28 ; ዝንቱሰ፡ ውስጡ፡ ጽቡር፡ ወአፍአሁ፡ ብርት፡ not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 13,7 ; ጽሕፍት፡ ይእቲ፡ ውስጣኒ፡ ወአፍአሃኒ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 2,10 .
δ)extralai.e. citrala, absquela: በአፍአ፡ ነቀልቃል፡ ወተሀውኮ፡ Lud. e Mss. Colb.
c)Statui constructo vel notae Genitivi subjunctum vel praemisso pronomenpron.relativumrel.significat extraneusla, ut: ሰብአ፡ አፍአ፡ extraneilaJosippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 377 ; ጥበብ፡ ዘአፍአ፡ (sc. philosophia, oppositum, -o, -nituropp.doctrina Christiana) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 7 ; ኀበ፡ እለ፡ አፍአ፡ ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 4,12 ; Marci Evangelium.Marc. 4,11 . Voc. Ae.: አፍአ፡ ዘ፡ ሜዳ።
Substantivumsubst., pluralisPl. አፍአምት፡ et አፍእምት፡ [vic. فَمٌ ܦܽܘܡ አፍ፡ q.v.; فَأَمَ oslaherbislaimplevitlacamelus]
1)orificiumlatunicae, περιστόμιον , ፋእሙ፡ ለልብስ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 36,31 (aliâs አፍ፡ q.v.).
2)offala, buccellala, panislamendicatusla: ሄድከ፡ አፍአምቶ፡ ለርኁብ፡ ψωμόν liber Jobi.Job 22,7 ; ሄድዎሙ፡ ለርኁባን፡ አፍአምቶሙ፡ (v. አፍእምቶሙ፡ ) liber Jobi.Job 24,10 ; ተሰፈወ፡ የሀብዎ፡ አፍእምቶ፡ Actus apostolorum.Act. 3,5 romanae editionisrom.; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 174 ( videasvid. ዘርከየ፡ ).
Substantivumsubst., pluralisPl. አፍአምት፡ et አፍእምት፡ [vic. فَمٌ ܦܽܘܡ አፍ፡ q.v.; فَأَمَ oslaherbislaimplevitlacamelus]
1)orificiumlatunicae, περιστόμιον , ፋእሙ፡ ለልብስ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 36,31 (aliâs አፍ፡ q.v.).
2)offala, buccellala, panislamendicatusla: ሄድከ፡ አፍአምቶ፡ ለርኁብ፡ ψωμόν liber Jobi.Job 22,7 ; ሄድዎሙ፡ ለርኁባን፡ አፍአምቶሙ፡ (v. አፍእምቶሙ፡ ) liber Jobi.Job 24,10 ; ተሰፈወ፡ የሀብዎ፡ አፍእምቶ፡ Actus apostolorum.Act. 3,5 romanae editionisrom.; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 174 ( videasvid. ዘርከየ፡ ).
III,1
2)Pass.
a)retegila, detegila: ግላ፡ ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 3,14 ; ተከሥተ፡ ሰኰናኪ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 13,22 ; አልቦ፡ ክዱን፡ ዘኢይትከሠት፡ Marci Evangelium.Marc. 4,22 ; ይትከሠት፡ መሠረታቲሃ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 13,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,17 .
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ጽባሓት፡
1)tempus matutinumla, prima luxla, manela: በጊዜ፡ ጽባሕ፡ ἐν φυλακῇ τῇ ἑωθινῇ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,11 ; ሶበ፡ ጎሐ፡ ጽባሕ፡ τὸ πρωῒ διέφαυσε Genesis liber Pentateuchi.Gen. 44,3 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,34 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 17,22 ; Judith liber apocryphus.Judith 14,2 ; Judith liber apocryphus.Judith 14,11 ; ጎሐ፡ ጽባሕ፡ ἀνέβη ὁ ὄρθρος Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,27 ; Josuae liber.Jos. 6,15 ; ተሠርዐ፡ ጎሐ፡ ጽባሕ፡ φέγγος πρωϊνόν liber Jobi.Job 38,12 .
a)in specie:
α) ኮከበ፡ ጽባሕ፡ luciferla, phosphorusla, liber Jobi.Job 38,12 al., videasvid. sub ኮከብ፡ col. 865.
β) አፈ፡ ጽባሕ፡ primum diluculumlavideasvid. sub አፍ፡ col. 809.
c)diesla(ubi dies numerantur): ፵ ጽባሐ፡ τεσσαράκοντα ἡμέρας Genesis liber Pentateuchi.Gen. 50,3 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 13,25 ; ለለ፡ ጽባሑ፡ singulis diebuslaProverbiorum liber biblicus.Prov. 8,21 .
d)dies crastinusla: ዘትወልድ፡ ጽባሕ፡ ἡ ἐπιοῦσα Proverbiorum liber biblicus.Prov. 27,1 ; ጾመ፡ ልደት፡ ወተፍጻሜቱ፡ ዘጽባሒሁ፡ ዕለተ፡ በዓለ፡ ልደት፡ (finitus eo die quem sequitur dies natalicius) Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 38. (alias ጌሰም፡ ).
2)oriensla, plagalasive pars orientalisla: ብሔረ፡ ጽባሕ፡ liber Jobi.Job 1,3 ; ምድረ፡ ጽባሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; ደብረ፡ ጽባሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; ነፋሰ፡ ጽባሕ፡ νότου euruslaHezekielis prophetia.Hez. 27,26 ; ἀνατολαί Amosi prophetia.Am. 8,12 ; Hezekielis prophetia.Hez. 11,1 ; Hezekielis prophetia.Hez. 40,6 sequensseq.; Hezekielis prophetia.Hez. 43,1 sequensseq.; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 37,11 ; Josuae liber.Jos. 7,2 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; እምጽባሕ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 41,2 ; ἔξοδοι Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 74,6 ; ἀπηλιώτης Hezekielis prophetia.Hez. 20,47 ; Hezekielis prophetia.Hez. 21,4 ; ነገሥተ፡ ጽባሕ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 32,12 ; Judicum liber.Jud. 8,10 ; መንገለ፡ ጽባሒሁ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 1,16 ; Josuae liber.Jos. 12,1 ; በጽባሒሁ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; መንገለ፡ ጽባሐ፡ ደቡብ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 38 ; etiam in Acc.loci: ደብረ፡ ዘይት፡ ዘቅድመ፡ ኢየሩሳሌም፡ ጽባሒሃ፡ Zachariae prophetia.Zach. 14,4 ; pluralisPl. ጽባሓቲሁ፡ regiones ad orientem ejus sitae Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8.
participiumpart.( gramm.§ 114,a)
2)Titulus honorificus est (tamquam doctorla, magisterla), exempli gratiaex. gr.priorum monasteriis praepositorum, Lud. Pariter መምህርት፡ fem. Regum liber biblicum I.1 Reg. 4,14 titulus matronae esse videtur.
participiumpart., fem. ክሥት፡
1)retectusla, detectusla, nudatusla: ወክሡት፡ ገጽየ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,9 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 1,1 ; ርእሱ፡ ክሡተ፡ ይኩን፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 13,45 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 11,5 ; ሲኦል፡ ክሡት፡ ቅድሜከ፡ γυμνός liber Jobi.Job 26,6 .
3)translatetransl.: revelatusla, manifestusla, palam factusla, apertusla, ingenuusla: ad Romanos epistola Pauli.Rom. 1,19 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,13 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 9,5 ; ተወልደ፡ እምኅቡእ፡ ውስተ፡ ክሡት፡ Deg.; ክሡተ፡ ኮነ፡ ስሙ፡ Marci Evangelium.Marc. 6,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,14 ; ዘለፋ፡ ክሡት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 27,5 . Adv. ክሡተ፡ apertela, palamla, manifestola, ingenuela: ἐν τῷ φανερῷ Matthaei Evangelium.Matth. 6,4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 6,18 ; φανερῶς Marci Evangelium.Marc. 1,45 ; παῤῥησιᾳ , ክሡተ፡ ተናገረ፡ Evangelium Joannis.Joh. 7,13 ; Actus apostolorum.Act. 2,29 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 2,2 .
( መኵንን፡ Lud. ex Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 12 Enc.) participiumpart., fem. መኰንንት፡ ( Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,12 ), pluralisPl. መኳንንት፡ (errore calami መኩንንት፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 6,17 ; in Mss. passim መኴንንት፡ ),
2)princepsla, dominatorla, praefectusla, duxla, primusla, praesesla, satrapala, tyrannusla, magistratusla, al.: መኰንነ፡ ምድር፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 30 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 10,29 ; n. 857 ἄρχων መኰንና፡ ለይሁዳ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 22,30 ; መኳንንት፡ Judith liber apocryphus.Judith 8,11 ; Danielis prophetia.Dan. 3,2 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,18 ; Lucae evangelium.Luc. 23,13 ; ἡγούμενος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 10,20 ; መኰንና፡ ለሀገር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 10,3 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,30 ; Jeremiae prophetia.Jer. 20,1 ; Hezekielis prophetia.Hez. 46,2 sequensseq.; ad Hebraeos epistola.Hebr. 13,7 ; መኰንንቶሙ፡ ይእቲ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,12 ; ἡγεμόνες Jeremiae prophetia.Jer. 28,57 ; δυνάστης Proverbiorum liber biblicus.Prov. 14,28 ; μεγιστᾶνες Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 8,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,1 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,28 ; Jeremiae prophetia.Jer. 14,3 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,1 ; τύραννοι Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,16 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,5 ; σατράπαι Danielis prophetia.Dan. 6,4 ; Danielis prophetia.Dan. 6,6 ; ἔπαρχοι Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 8,64 ; τοπάρχαι Danielis prophetia.Dan. 3,27 ; ἐπίσκοποι Jesaiae prophetia.Jes. 60,17 ; ἐξουσιάζοντες Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,19 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13,1 sequensseq.; መኰንን፡ ለ፲፻ χιλίαρχος Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,21 ; ἑκατόνταρχος Regum liber biblicum II.2 Reg. 18,1 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 69,3 ; ወእሙንቱ፡ ይከውኑ፡ መኳንንቲክሙ፡ αὐτοῖς εἰς κατάσχεσιν Hezekielis prophetia.Hez. 36,12 .
I,1, rarius I,2[cognatum videtur cum ፈጸመ፡ ; conferascfr.aram. פַּטֵּם saginarela(proprie: stopfen ), nec non فدم , فرم ] SubjunctivusSubj.I,1 ይፍፅም፡ obstruerela, occluderela, obturarela, viam: እፌፅም፡ መንገዳ፡ Hosea.Hos. 2,8 ; ከመ፡ ይፍፅም፡ (v. ይፈፅም፡ ) አናቅጺሃ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 21,22 ; ፈፀሙ፡ አንቀጸ፡ በአት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 20 ; aures: ዘይፌፅም፡ እዘኒሁ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 21,13 ; ፈፀሙ፡ እዘኒሆሙ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 1 ; os: Deuteronomium.Deut. 25,4 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,18 ; Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 7 ; ፈፀመ፡ አፈ፡ ዐናብስት፡ Danielis prophetia.Dan. 6,22 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,34 ; translatetransl.: adlasilentiumlaredigerela, አምኃ፡ ወሕልያን፡ ይፈፅም፡ (v. ይፌፅሞሙ፡ ) አፉሆሙ፡ ( ለጠቢባን፡ ) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,29 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,33 varia lectiovar.; ይፌፅሙ፡ አፉሆሙ፡ ለእለ፡ ይሴብሑከ፡ Esther, liber biblicus (apocr.).Esth. apocr. 4 ; ad Titum epistola.Tit. 1,11 ; etiam omisso አፍ፡ , ut: ፈፀሞሙ፡ ἐφίμωσε Matthaei Evangelium.Matth. 22,34 ; ad Titum epistola.Tit. 1,11 Platt. Radices Abbadianae (collectio radicum Geez linguae Mss.).Rad. Abb.: ፈፀመ፡ ዘ፡ ዘጋ፡ ለጐመ። litera alphabeti Aethiopici XXVa, አፍ፡ appellatur. Substantivumsubst., m. , rarius fem. , pluralisPl. አፈው፡ , pluralisPl.pluralisPl. አፈዋት፡ [ פֶּה , فُوهٌ فَاهٌ فِيهٌ فَمٌ فُمٌ , ܦܰܘܡ ], in st. constr. et in Acc. አፈ፡ ; cumc.pronomen suffixumpron. suff. አፉየ፡ , አፉከ፡ , አፉሁ፡ caet. (ut Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 5,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,29 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,5 ; Jeremiae prophetia.Jer. 51,17 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 10,9 ), in Acc. አፋሁ፡ ( Matthaei Evangelium.Matth. 5,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 13,6 ; Actus apostolorum.Act. 10,34 Platt; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,18 ), አፋሃ፡ ( Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,16 Platt), etiam አፈክሙ፡ ( Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,33 varia lectiovar.), at plerumque per ûla, ut: አፉየ፡ ( liber Jobi.Job 33,2 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,29 ; Judicum liber.Jud. 11,35 ), አፉከ፡ ( Judicum liber.Jud. 11,36 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,22 ), አፉክሙ፡ ( liber Jobi.Job 19,5 ), አፉሁ፡ , አፉሃ፡ ( Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 56,8 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 106,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,11 annotatioann.), አፉሆሙ፡ ( liber Jobi.Job 29,9 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,16 , al.),
1)osla(oris), tam brutorum ( rictusla, rostrumla): ተፈጽመ፡ አፈ፡ ኵሉ፡ አራዊት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; Danielis prophetia.Dan. 6,18 ; Danielis prophetia.Dan. 6,20 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,22 ; liber Jobi.Job 41,12 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,28 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 17,27 ; quam hominum: ውስተ፡ አፈ፡ በላዒ፡ Nahum.Nah. 3,12 ; Marci Evangelium.Marc. 7,15 ; አብቀዉ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,13 ; Hezekielis prophetia.Hez. 2,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 9,12 ; በስዕመተ፡ አፉሁ፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,2 ; አፈ፡ ራትዓን፡ ይመልእ፡ ሠሐቀ፡ liber Jobi.Job 8,21 ; አልቦሙ፡ መንፈሰ፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,17 ; ያበቁ፡ አፉሁ፡ እስከ፡ እዘኒሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,5 ; instrumentum loquendi ( στόμα , etiam γλῶσσα ) Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,11 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,15 ; ቃለ፡ አፉከ፡ liber Jobi.Job 15,6 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,26 ; liber Jobi.Job 32,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 49,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,30 ; ለአብዳን፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ ልቦሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,26 ; ዘወጽአ፡ እምአፉነ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 51,17 ; አፈ፡ ረሲዓን፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,6 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,11 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,31 ; አፈ፡ ነኪር፡ ወአኮ፡ አፈ፡ ዚአከ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 27,2 ; Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; ይነብብ፡ አፍ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 12,34 ; Jesaiae prophetia.Jes. 9,17 ; ከሠትኩ፡ አፉየ፡ liber Jobi.Job 33,2 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 15,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,2 ; ፈታሕኩ፡ አፉየ፡ Judicum liber.Jud. 11,35 ; ይፈጽም፡ አፉሆሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,29 ; ዘየዐቅብ፡ አፉሁ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 13,3 ; ትነሥእ፡ በአፉከ፡ ሥርዐትየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 49,17 ; n. 809 ታዐብዩ፡ አፉክሙ፡ liber Jobi.Job 19,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,22 ; ያሐሥሙ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,16 ; አፍ፡ ጥዑም፡ γλῶσσα εὔλαλος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,5 ; በአፍ፡ ርኵስት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,4 ; አፍ፡ እኩይ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 4,24 ; በአሐዱ፡ አፍ፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 15,6 . Nota etiam አፈ፡ ወርቅ፡ χρυσόστομος (cognomen Joannis Patriarchae Constantinopolitani) ut F.M. 2,11 al.
a) አፈ፡ በአፍ፡ osla( orela) ad osla(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 39,4 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 12,8 ; Epistola Joannis II.2 Joh. 12 ; Epistola Joannis III.3 Joh. 14.
b) በአፈ፡ vel እምአፈ፡ ex orelaalicujus (eo dictante): ጸሐፈ፡ ባሮክ፡ በአፈ፡ (v. እምአፈ፡ ) ኤርምያስ፡ ኵሎ፡ ቃለ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 51,31 ; እምአፉሁ፡ አይድዐኒ፡ ኤርምያስ፡ ዘኵሎ፡ ነገረ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,18 .
c) እምአፉሁ፡ ex ore suolai.e. oratione extemporali: እለ፡ ይነግሩ፡ እምአፉሆሙ፡ ድንቀተ፡ ወኢቀደሙ፡ ጽሒፈ፡ Hom. Severiani in Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 122 ; vel: e mente sua, ut: ይጌሥጾሙ፡ ኵሎ፡ አሚረ፡ ፩ ጊዜ፡ እመጻሕፍት፡ (e Bibliis) ወ ፩ ጊዜ፡ እምአፉሁ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 30.
d) አፍ፡ nonnumquam idem est quod ቃለ፡ አፍ፡ i.e. verbumla, sermola, jussuslaal., ut: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 48,13 ; Deuteronomium.Deut. 19,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,16 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,2 ; ኵሉ፡ ይቁም፡ በአፈ፡ ዚአሆሙ፡ (sc. episcoporum) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 227 ; አልቦሙ፡ ስርየት፡ ዘእንበለ፡ በአፉሆሙ፡ ለእለ፡ ሐመዩ፡ (nulla iis remissio est, nisi intercessione eorum, quibus maledixerunt) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 230.
e)oslaalicujus i.e. oratorlavel interpreslaalicujus: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,16 ; ትከውን፡ ከመ፡ አፉየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 15,19 . Cfr. አፈ፡ ንጉሥ፡ in Isenb. lexiconlex.amh. p. 137. Etiam ubi de ore plurium agitur, non pluralisPl. አፈው፡ , sed SingularisSing. አፍ፡ frequentant, ut Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,33 ; Danielis prophetia.Dan. 6,18 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 9,18 al.
2)Varie transfertur:
c)caputlaclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: SaneSx. Sen. 27 Enc.
d)initiumla, ut: aurorae, አፈ፡ ጽባሕ፡ i.e. primum diluculumla, ὄρθρος Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,15 ; በአፈ፡ ጽባሕ፡ τὸ πρωΐ Regum liber biblicum III.3 Reg. 17,6 ; ዕቅበተ፡ ሌሊት፡ እንተ፡ አፈ፡ ጽባሕ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,24 ; እንተ፡ አፈ፡ ጽባሕ፡ primo diluculolanot able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 105 ; vel: mortis, ut: በአፈ፡ ሞት፡ in extremisla, in agonela, Lud. sine auctore, auctoritateauct.
Substantivumsubst., m. , rarius fem. , pluralisPl. አፈው፡ , pluralisPl.pluralisPl. አፈዋት፡ [ פֶּה , فُوهٌ فَاهٌ فِيهٌ فَمٌ فُمٌ , ܦܰܘܡ ], in st. constr. et in Acc. አፈ፡ ; cumc.pronomen suffixumpron. suff. አፉየ፡ , አፉከ፡ , አፉሁ፡ caet. (ut Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 5,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,29 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,5 ; Jeremiae prophetia.Jer. 51,17 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 10,9 ), in Acc. አፋሁ፡ ( Matthaei Evangelium.Matth. 5,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 13,6 ; Actus apostolorum.Act. 10,34 Platt; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,18 ), አፋሃ፡ ( Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,16 Platt), etiam አፈክሙ፡ ( Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,33 varia lectiovar.), at plerumque per ûla, ut: አፉየ፡ ( liber Jobi.Job 33,2 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,29 ; Judicum liber.Jud. 11,35 ), አፉከ፡ ( Judicum liber.Jud. 11,36 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,22 ), አፉክሙ፡ ( liber Jobi.Job 19,5 ), አፉሁ፡ , አፉሃ፡ ( Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 56,8 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 106,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,11 annotatioann.), አፉሆሙ፡ ( liber Jobi.Job 29,9 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,16 , al.),
1)osla(oris), tam brutorum ( rictusla, rostrumla): ተፈጽመ፡ አፈ፡ ኵሉ፡ አራዊት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; Danielis prophetia.Dan. 6,18 ; Danielis prophetia.Dan. 6,20 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,22 ; liber Jobi.Job 41,12 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,28 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 17,27 ; quam hominum: ውስተ፡ አፈ፡ በላዒ፡ Nahum.Nah. 3,12 ; Marci Evangelium.Marc. 7,15 ; አብቀዉ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,13 ; Hezekielis prophetia.Hez. 2,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 9,12 ; በስዕመተ፡ አፉሁ፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,2 ; አፈ፡ ራትዓን፡ ይመልእ፡ ሠሐቀ፡ liber Jobi.Job 8,21 ; አልቦሙ፡ መንፈሰ፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,17 ; ያበቁ፡ አፉሁ፡ እስከ፡ እዘኒሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,5 ; instrumentum loquendi ( στόμα , etiam γλῶσσα ) Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,11 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,15 ; ቃለ፡ አፉከ፡ liber Jobi.Job 15,6 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,26 ; liber Jobi.Job 32,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 49,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,30 ; ለአብዳን፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ ልቦሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,26 ; ዘወጽአ፡ እምአፉነ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 51,17 ; አፈ፡ ረሲዓን፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,6 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,11 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,31 ; አፈ፡ ነኪር፡ ወአኮ፡ አፈ፡ ዚአከ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 27,2 ; Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; ይነብብ፡ አፍ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 12,34 ; Jesaiae prophetia.Jes. 9,17 ; ከሠትኩ፡ አፉየ፡ liber Jobi.Job 33,2 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 15,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,2 ; ፈታሕኩ፡ አፉየ፡ Judicum liber.Jud. 11,35 ; ይፈጽም፡ አፉሆሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,29 ; ዘየዐቅብ፡ አፉሁ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 13,3 ; ትነሥእ፡ በአፉከ፡ ሥርዐትየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 49,17 ; n. 809 ታዐብዩ፡ አፉክሙ፡ liber Jobi.Job 19,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,22 ; ያሐሥሙ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,16 ; አፍ፡ ጥዑም፡ γλῶσσα εὔλαλος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,5 ; በአፍ፡ ርኵስት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,4 ; አፍ፡ እኩይ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 4,24 ; በአሐዱ፡ አፍ፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 15,6 . Nota etiam አፈ፡ ወርቅ፡ χρυσόστομος (cognomen Joannis Patriarchae Constantinopolitani) ut F.M. 2,11 al.
a) አፈ፡ በአፍ፡ osla( orela) ad osla(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 39,4 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 12,8 ; Epistola Joannis II.2 Joh. 12 ; Epistola Joannis III.3 Joh. 14.
b) በአፈ፡ vel እምአፈ፡ ex orelaalicujus (eo dictante): ጸሐፈ፡ ባሮክ፡ በአፈ፡ (v. እምአፈ፡ ) ኤርምያስ፡ ኵሎ፡ ቃለ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 51,31 ; እምአፉሁ፡ አይድዐኒ፡ ኤርምያስ፡ ዘኵሎ፡ ነገረ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,18 .
c) እምአፉሁ፡ ex ore suolai.e. oratione extemporali: እለ፡ ይነግሩ፡ እምአፉሆሙ፡ ድንቀተ፡ ወኢቀደሙ፡ ጽሒፈ፡ Hom. Severiani in Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 122 ; vel: e mente sua, ut: ይጌሥጾሙ፡ ኵሎ፡ አሚረ፡ ፩ ጊዜ፡ እመጻሕፍት፡ (e Bibliis) ወ ፩ ጊዜ፡ እምአፉሁ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 30.
d) አፍ፡ nonnumquam idem est quod ቃለ፡ አፍ፡ i.e. verbumla, sermola, jussuslaal., ut: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 48,13 ; Deuteronomium.Deut. 19,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,16 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,2 ; ኵሉ፡ ይቁም፡ በአፈ፡ ዚአሆሙ፡ (sc. episcoporum) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 227 ; አልቦሙ፡ ስርየት፡ ዘእንበለ፡ በአፉሆሙ፡ ለእለ፡ ሐመዩ፡ (nulla iis remissio est, nisi intercessione eorum, quibus maledixerunt) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 230.
e)oslaalicujus i.e. oratorlavel interpreslaalicujus: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,16 ; ትከውን፡ ከመ፡ አፉየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 15,19 . Cfr. አፈ፡ ንጉሥ፡ in Isenb. lexiconlex.amh. p. 137. Etiam ubi de ore plurium agitur, non pluralisPl. አፈው፡ , sed SingularisSing. አፍ፡ frequentant, ut Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,33 ; Danielis prophetia.Dan. 6,18 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 9,18 al.
2)Varie transfertur:
c)caputlaclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: SaneSx. Sen. 27 Enc.
d)initiumla, ut: aurorae, አፈ፡ ጽባሕ፡ i.e. primum diluculumla, ὄρθρος Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,15 ; በአፈ፡ ጽባሕ፡ τὸ πρωΐ Regum liber biblicum III.3 Reg. 17,6 ; ዕቅበተ፡ ሌሊት፡ እንተ፡ አፈ፡ ጽባሕ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,24 ; እንተ፡ አፈ፡ ጽባሕ፡ primo diluculolanot able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 105 ; vel: mortis, ut: በአፈ፡ ሞት፡ in extremisla, in agonela, Lud. sine auctore, auctoritateauct.
participiumpart.
1)sedensla: ትዜሀር፡ ንቡረከ፡ ውስተ፡ ቤትከ፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 14,10 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,30 ; Org.; ይሰክቡ፡ ንቡረ፡ dormiunt sedenteslaReg. Pach.
2)positusla, Lucae evangelium.Luc. 24,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,6 ; Evangelium Joannis.Joh. 20,6 ; n. 653Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,23 ; Jeremiae prophetia.Jer. 24,1 ; መልዕልተ፡ ኵሉ፡ ሰማያት፡ መንበርከ፡ ንቡር፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,22 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,7 ; ሀለዉ፡ ንቡራን፡ መልዕልተ፡ አርእስቲሆሙ፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 4,12 .
a)impositusla: አርዑት፡ ዘንቡር፡ ዲበ፡ መትከፍቶሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 9,4 .
c)constitutuslavel usu receptuslaF.N. 12 ( videasvid. sub ቅዳሴ፡ ).
d) ንቡረ፡ እድ፡ cui manus sunt impositaelai.e. manuum impositione consecratuslavel ordinatuslaLiturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 170,1 ; V.S. (Praeterea ንቡረ፡ እድ፡ appellatur antistes ecclesiae laicusla, Axumae, videasvid.Bruce I p. 521; not able to find explanation in abbreviation listRüpp. II p. 267 ; 109, et aliorum oppidorum, 87).
3)manensla, duransla: ንቡር፡ ጌጋይክሙ፡ μένει Evangelium Joannis.Joh. 9,41 .
a)is qui estla: እስመ፡ ንቡር፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ መጥባሕት፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 12,18 ; ዘንቡር፡ ውስተ፡ ዝንቱ፡ አንቀጽ፡ id quod estla(i.e. scriptum legiturla) in hoc capitela, F.N. 37.
b)perseveransla: Maria ኮነት፡ ንብርተ፡ ትሰምዕ፡ ቃለ፡ እግዚእነ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 3.
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. እደው፡ et አእዳው፡ [ יָד ܝܰܕ ܐܺܝܕܳܐ يَدٌ (etiam أَدٌ ), amh. እጅ፡ ; videasvid.etiam ውእደ፡ ] SingularisSing. እድ፡ pronomina suff. per êlasibi annectit, ut እዴየ፡ , እዴሆሙ፡ , caet. ( gramm.§ 154,d),
1)manusla(cum brachio), Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,22 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 5,29 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,9 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,27 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,28 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,42 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 48,17 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,4 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,9 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,10 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 1,4 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 21,19 ; Deuteronomium.Deut. 4,28 ; Deuteronomium.Deut. 9,15 ; Deuteronomium.Deut. 11,18 ; Deuteronomium.Deut. 19,21 ; Judicum liber.Jud. 3,15 ; Judicum liber.Jud. 3,21 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,11 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,10 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 11,6 ; liber Jobi.Job 30,21 ; Hezekielis prophetia.Hez. 2,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 90,12 ; ውስተ፡ እዴሁ፡ ፍሕም፡ Jesaiae prophetia.Jes. 6,6 ; ደይ፡ እዴከ፡ ላዕለ፡ እዴየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,2 ; ዘእሱር፡ እዴሁ፡ ዘየማን፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,19 ; Matthaei Evangelium.Matth. 3,12 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,30 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,3 , alias sexcenties; ጸሐፍኩ፡ በእዴየ፡ manu proprialaad Philemonem epistola Pauli.Philem. 19 ; ጸሐፈ፡ ክታበ፡ በእዴሁ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 9 ; ሰፍሐ፡ እደ፡ ለነዳይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,32 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,13 ; pluralisPl. አእዳው፡ maxime in libris inferioris aetatis, ut I Sal. not able to find explanation in abbreviation listMar. 21 ; F.M. 26,8; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1, quamquam passim etiam in Bibliis, ut Jeremiae prophetia.Jer. 31,37 . In specie significatur manu
a)fides: ወሀቡ፡ እደ፡ ይስድዱ፡ አንስቲያሆሙ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 10,19 ; መጥወኒ፡ እዴከ፡ ወመጠዎ፡ እዴሁ፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 10,15 .
b)dexteritas: በከመ፡ እዴሁ፡ ከማሁ፡ ክብሩ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,1 .
d)ductus, unde ላዕለ፡ እደ፡ vel ዲበ፡ እደ፡ ( على يد ) sub auspiciisla, ductuslaalicujus: not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 1,21 Platt; ወአምነ፡ ጢሞቴዎስ፡ ዲበ፡ እደዊሁ፡ ለጳውሎስ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 23 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27.
g)robur, potentia: በእድ፡ ጽንዕት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,1 : Deuteronomium.Deut. 4,34 ; እድ፡ ጽቡስ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,23 ; ኵሉ፡ እድ፡ ይደክም፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,7 .
2)
a)brachiumlahominis, βραχίων liber Jobi.Job 3 l,32 (ubi ὠμός መዝራዕት፡ ) n. 799; ከመ፡ ድጕልማ፡ ውስተ፡ እደ፡ የማን፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,21 ; አውቃፍ፡ ለእደዊሃ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,22 .
b)armus bestiarumla, manuslaquarumdam bestiarum: βραχίων Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,22 (at Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,27 መዝራዕት፡ ); χείρ ዘየሐውር፡ በእደዊሁ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,27 ; ላጽቄት፡ ዘበእደዊሁ፡ የሐውር፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,63 .
3)manuslaarte factae vel brachialaarte facta:
a)manubriumla: እደ፡ መንሥግ፡ Canticum Canticorum.Cant. 5,5 .
b)manicala,
α)vinculum manus: በእደ፡ ሰናስለ፡ ኀጺን፡ ἐν χειροκέδαις σιδηραῖς Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 149,8 ;
β)chirothecala, vel tegumentum digitorum: ገብሩ፡ አምሳለ፡ እድ፡ ወአጻብዕ፡ ዘኀጺን፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 5 ; በእደወ፡ ኀጺን፡ እንዘ፡ ይጸፍዕ፡ ገጾ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 25 Enc.
d)ut videtur, specillumla: እድ፡ ዘኀጺን፡ ዘየሐትት፡ ዘውስተ፡ ከርሥ፡ (cruciatus instrumentum) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 15.
e)monumentumla(quatenus manus instar indicat aliquid) Regum liber biblicum II.2 Reg. 18,18 .
f)brachiala(fulcra lateralia) solii Regum liber biblicum III.3 Reg. 10,19 .
4)parsla(sicut יָד ): ፲ እድ፡ , ፱ እድ፡ δέκα μέρη , ἐννέα μέρη Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 21,1 ; የኀልቅ፡ ክልኤ፡ እድ፡ ወይተርፍ፡ ሣልስት፡ እዴሃ፡ Zachariae prophetia.Zach. 13,8 ; Zachariae prophetia.Zach. 13,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,12 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,28 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 47,24 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 16,36 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,47 ; ብርሃነ፡ ዚአሁ፡ ፯ እደ፡ ያበርህ፡ እምዘወርኅ፡ (septies lucidior erit quam) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,37 ; numeralia ordinalia in st. constr. voci እድ፡ praeponi solent, ut: ሣልስተ፡ እዴሃ፡ ለምድር፡ tertiala( partislai.e.) pars terraelaApocalypsis Joannis.Apoc. 8,7 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,9 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 11,13 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 5,11 ; 2 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 18,2 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 11,5 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 11,6 ; ውስተ፡ ሣልስተ፡ እደ፡ መንግሥትየ፡ Danielis prophetia.Dan. 5,7 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,46 ; ለዝኩ፡ ሳብዕተ፡ እድ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,54 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,58 , quamquam etiam occurrit: ራብዕት፡ እዴሃ፡ ለምድር፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,8 romanae editionisrom.; Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,9 romanae editionisrom.; Zachariae prophetia.Zach. 13,8 al.; in Acc.: ትሰቲ፡ ሳድስተ፡ እዴሃ፡ ለኢን፡ Hezekielis prophetia.Hez. 4,11 ; Hezekielis prophetia.Hez. 5,2 ;
6)locusla, deinde in st. constr. relative usurpatur, (quamquam ወእደ፡ vel ውእደ፡ magis frequentatur),
a) እደ፡ quο locola, ubila{ cfr. Hebr. יָד חָזִית (ubicumque conspexeris) Jesaiae prophetia.Jes. 57,8 }, ut: እደ፡ እውዕል፡ ወእበይት፡ Lud. ex Org.
c) እምእደ፡ e loco ubila, ut: መጽአ፡ ኀቤሃ፡ ፩ ወሬዛ፡ እምእደ፡ (v. እምውእደ፡ ) ይትኀባእ፡ not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,37 ( videasvid. ወእደ፡ et ውእደ፡ ). Locus Asc. Jes. edidited.not able to find explanation in abbreviation listLaur. p. 80, ubi Laurentius እድ፡ longitudolavertit, dubius videtur (an: duodecim palmas et quatuor…latus?)
mamhǝr , መምሕር፡ mamḥǝr , fem. መምህርት፡ mamhǝrt ; pluralisPl. መምህራን፡ mamhǝrān , fem. መምህራት፡ mamhǝrāt
abboten ወመምህርሂ፡ ዘሃሌ፡ ሉያ፡ ገብረ፡ መርዓዊ፡le supérieur de Hāllē-Luyā, Gabra Marʿāwifr 37 l. 19–20 (ed.), 44 l. 8–9 (tr.); ወመምህር፡ ዘለጋሳ፡ አባ፡ አርጋኖን፡le supérieur de Lagāso, abbā Argānonfr 45 l. 21 (ed.), 54 l. 23 (tr.); ወድኅረ፡ ሶበ፡ ተራከቡ፡ በፍትሕ፡ መነኮሳት፡ ወቶማስ፡ ረትዕዎ፡ መነኮሳት፡ በብዙኅ፡ ምስክር፡ ከመ፡ ኢይሠየሙ፡ ጸሐፍት፡ ወባዕዳን፡ እንበለ፡ መምሕር፡ ዘኃረይዎ፡ መነኮሳተ፡ ደብር፡ ውለውእቱ፡ መምሕር፡ ይሠይሞ፡ ንጉሥ፡ በአክሊል፡ ወውራጅ፡Ensuite, quand Tomās et les moines comparurent en justice, les moines, triomphèrent en démontrant par des témoins nombreux que ni les ṣaḥaft ni d’autres n’étaient nommés [par le roi], hormis le supérieur [du couvent], que les moines du couvent choisissaient et que le roi nommait en lui donnant la couronne et le warrāǧfr 45 l. 29, 46 l. 1–4 (ed.), 55 l. 6–10 (tr.); ወሠያጢሁኒ፡ አባ፡ ተክለ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ መምሕር፡ ወኵሎሙ፡ መነኮሳት፡ ዘእንዞና።Les vendeurs étaient abbā Takla Manfas Qedus, supérieur, et tous les moines d’Enzonāfr 47 l. 24–25 (ed.), 57 l. 14–15 (tr.); ወውእቶሙሂ፡ መምሕራን፡ ዘተጋብኡ፡ እም፻ወ፶፡ አድባር፡ ምስለ፡ ሊቆሙ፡ አባ፡ አሣዕነ፡ ማርያም፡ ዘደብረ፡ አቡነ፡ ሳሙኤል፡Les supérieurs, qui s’étaient rassemblés de 150 couvents avec leur chef abba Asāʿena Māryām de Dabra abuna Sāmuʾēlfr 76 l. 4–6 (ed.), 91 l. 19–21 (tr.) (‘a mämhǝr of a monk is, as a rule, the abbot of the monastery who gives monastic habit when a novice becomes a monk. The monk is däqiq {videasvid. ደቂቅ፡ } or “(spiritual) child” or disciple of the abbot from whom he receives the habit and whom he would call “father”.’ 6 n. 29)
Grébaut
መምህር፡ mamhǝr , pluralisPl. መምህራን፡ mamhǝrān «maître d’écolefr, professeurfr, docteurfr, chef d’une église monastiquefr» ― መምር፡ Ms. BNFabb217, fol. 32r.
71
መምህርት፡ mamhǝrt fem. , pluralisPl. መምህራት፡ mamhǝrāt «maîtresse d’écolefr, abbessefr» ― አለቃይቱ፡ Ms. BNFabb217, fol. 32r.
71
መምህርና፡ mamhǝrǝnnā titre de docteurfr Cette formation abstraite, obtenue par le moyen de la désinence ና፡ , manque dans le . ― Texte et référence: ይደሉ፡ ሎቱ ... ስመ፡ መምህርና። Ms. BNFet110, fol. 78r.
72
Leslau
መምህር mamhǝr teacheren, instructoren, masteren, superioren, abboten, prior of a monasteryen
መምህረ፡ ኦሪት mamhǝra ʾorit doctor of the lawen that is, the Octateuch, videasvid. ኦሪት፡
መምህርት mamhǝrt ( fem. of መምህር mamhǝr ) abbessen
መምህርና mamhǝrǝnnā ( 72) title of doctoren 334a
Cross-references: for አፈ፡ መምህር፡ videasvid. አፍ፡
makʷannǝn (Dillmann 2)
1) አኮ፡ በቃለ፡ ሐፄ፡ ወአኮ፡ በመኰንን፡ ወበአውፋሪ፡ አላ፡ በቃለ፡ አፉየ፡ ጐለትኩ፡ ወወሰንኩ፡ ጕልታ፡ ለገበዘ፡ አክሱም፡[J’ai donné ces fiefs] non par le moyen d’un porte-parole royal, ni par le gouverneur ou l’awfāri; mais de ma propre bouche j’ai donné les fiefs et je les ai réglés pour la cathédrale d’Aksoumfr 21 l. 1–2 (ed.), 23 l. 12–15 (tr.);
a) ትግሬ፡ መኰንን፡ governor of Tigrayen (title) እመሂ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ወእመሂ፡ አፈ፡ መኰንን፡ ወእመሂ፡ አውፋሪ፡ ገንደብታ፡S’il s’agit du gouverneur de Tegrē, ou du procureur du gouverneur, ou de l’awfāri de Gandabtāfr 36 l. 20–21 (ed.), 43 l. 9–10 (tr.); ወትግሬ፡ መኰንን፡ ተክለ፡ ኢየሱስ፡le gouverneur du Tegrē, Takla Iyasusfr 38 l. 8 (ed.), 45 l. 2 (tr.)
Cross-references: for አፈ፡ መኰንን፡ videasvid. አፍ፡
1)ʾafa Substantivumsubst. st.c. spokesman ofen
a) አፈ፡ መኰንን፡ ʾafa makʷannǝn (title) spokesman of the princeen ከመ፡ ኢይባእ፡ መኰንን፡ እመሂ፡ አፈ፡ መኰንን፡que personne ne puisse y entrer, ni le gouverneur, ni le procureur du gouverneurfr 32 l. 24–25 (ed.), 38 l. 2–3 (tr.); ወአፈ፡ መኰንን፡ ዘሚካኤል፡et le procureur du gouverneur, Za-Mikāʾelfr 48 l. 3 (ed.), 57 l. 24 (tr.), videasvid. መኰንን፡
b) አፈ፡ ሹም፡ ʾafa šum (title) chief’s spokesmanen ወበጽራዕሂ፡ ሥዩማኒሆሙ፡ ወዘታሕቴሆሙ፡ ኅዱግ፡ ወአፈ፡ ሹም፡ በስምዕ፡ ወበአንበሳ፡ ወበመዓር፡ ወበቀለታ፡ ወበሕዳድ፡ አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ፡፡Dans le Ṣerāʿ, nous avons défendu d’y entrer aux chefs des pays et à leurs subordonnés, les vicaires et les porte-parole des chefs, pour la cire, le lion, le miel, pour l’aumône et le ḥedādfr 40 l. 11–13 (ed.), 47 l. 23–26 (tr.), videasvid. ሹም፡
c) አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ʾafa nǝbura ʾǝd (title) spokesman of the nǝbura ʾǝden ለቀሰ፡ ገበዝ፡ ወለራቅማሰራ፡ ለአፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ወለመጋቢ፡ ለሊቀ፡ አበው፡ ወለሊቀ፡ ዲያቆናት፡ ይኩን ጥብጣቤሆሙ፡ በበ ፲ ወ ፪፡let the whipping of the qäsä gäbäz, raqmasära, afä nǝburä ǝd, the mäggabi, the liqä abäw and the liqä diyaqonat be 12 eachen 84 (ed.), 58 (tr.); ወአፈ፡ ንቡረ፡ እድሂ፡ ክፍለ፡ ስምዖን፡le procureur (af) de nebura ed, Kefla Semʿonfr 28 l. 6–7 (ed.), 32 10–11 (tr.); እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተአገለ፡ ውጉዘ፡ ይኩን፡ በአፈ፡ ጴጥሮስ፡ ወጳውሎስ፡ ወበአፈ፡ አብ፡ ወወልድ፡ ወመንፈስ፡ ቅዱስ። እመሂ፡ ንቡረ፡ እድ፧ አው፡ አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘእንበለ፡ ማኅበር።S’il se trouve quelqu’un qui viole ou transgresse [cet acte], qu’il soit maudit par la bouche de Pierre et de Paul, et par la bouche du Père, du Fils et du Saint Esprit; même s’il s’agit du nebura ed ou du procureur (afa) du nebura ed, agissant sans l’autorisation de la communauté!fr 28 l. 16–19 (ed.), 32 l. 22–27 (tr.)
Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ videasvid. ንቡር፡videasvid. እድ፡
d) አፈ፡ ወይዘሮ፡ ʾafa wayzaro (title) spokesman of the lady ወአፈ፡ ወይዘሮ፡au porte-parole de la princessefr 40 l. 6 (ed.), 47 l. 16–17 (tr.), videasvid. ወይዘሮ፡
1)ʾafa Substantivumsubst. st.c. spokesman ofen
a) አፈ፡ መኰንን፡ ʾafa makʷannǝn (title) spokesman of the princeen ከመ፡ ኢይባእ፡ መኰንን፡ እመሂ፡ አፈ፡ መኰንን፡que personne ne puisse y entrer, ni le gouverneur, ni le procureur du gouverneurfr 32 l. 24–25 (ed.), 38 l. 2–3 (tr.); ወአፈ፡ መኰንን፡ ዘሚካኤል፡et le procureur du gouverneur, Za-Mikāʾelfr 48 l. 3 (ed.), 57 l. 24 (tr.), videasvid. መኰንን፡
b) አፈ፡ ሹም፡ ʾafa šum (title) chief’s spokesmanen ወበጽራዕሂ፡ ሥዩማኒሆሙ፡ ወዘታሕቴሆሙ፡ ኅዱግ፡ ወአፈ፡ ሹም፡ በስምዕ፡ ወበአንበሳ፡ ወበመዓር፡ ወበቀለታ፡ ወበሕዳድ፡ አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ፡፡Dans le Ṣerāʿ, nous avons défendu d’y entrer aux chefs des pays et à leurs subordonnés, les vicaires et les porte-parole des chefs, pour la cire, le lion, le miel, pour l’aumône et le ḥedādfr 40 l. 11–13 (ed.), 47 l. 23–26 (tr.), videasvid. ሹም፡
c) አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ʾafa nǝbura ʾǝd (title) spokesman of the nǝbura ʾǝden ለቀሰ፡ ገበዝ፡ ወለራቅማሰራ፡ ለአፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ወለመጋቢ፡ ለሊቀ፡ አበው፡ ወለሊቀ፡ ዲያቆናት፡ ይኩን ጥብጣቤሆሙ፡ በበ ፲ ወ ፪፡let the whipping of the qäsä gäbäz, raqmasära, afä nǝburä ǝd, the mäggabi, the liqä abäw and the liqä diyaqonat be 12 eachen 84 (ed.), 58 (tr.); ወአፈ፡ ንቡረ፡ እድሂ፡ ክፍለ፡ ስምዖን፡le procureur (af) de nebura ed, Kefla Semʿonfr 28 l. 6–7 (ed.), 32 10–11 (tr.); እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተአገለ፡ ውጉዘ፡ ይኩን፡ በአፈ፡ ጴጥሮስ፡ ወጳውሎስ፡ ወበአፈ፡ አብ፡ ወወልድ፡ ወመንፈስ፡ ቅዱስ። እመሂ፡ ንቡረ፡ እድ፧ አው፡ አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘእንበለ፡ ማኅበር።S’il se trouve quelqu’un qui viole ou transgresse [cet acte], qu’il soit maudit par la bouche de Pierre et de Paul, et par la bouche du Père, du Fils et du Saint Esprit; même s’il s’agit du nebura ed ou du procureur (afa) du nebura ed, agissant sans l’autorisation de la communauté!fr 28 l. 16–19 (ed.), 32 l. 22–27 (tr.)
Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ videasvid. ንቡር፡videasvid. እድ፡
d) አፈ፡ ወይዘሮ፡ ʾafa wayzaro (title) spokesman of the lady ወአፈ፡ ወይዘሮ፡au porte-parole de la princessefr 40 l. 6 (ed.), 47 l. 16–17 (tr.), videasvid. ወይዘሮ፡
(Dillmann 2 d)
1) ንቡረ፡ እድ፡ nǝbura ʾǝd
a) head of the Aksum Ṣǝyon Church (see also the comment below) ወሶበ፡ ርእዩ፡ ካህናት፡ ሐዘኑ፡ ፈድፋደ፡ ወነገርዎ፡ ለንቡረ፡ እድ፡ ገብረ፡ ኢየሱስ፡Quando i sacerdoti videro, si rattristarono moltissimo, e lo dissero al nebura ʾed Gabra ʾIyasusit 90 § 229 (ed.), 55 § 229 (tr.); ወአቃጽንሂ፡ ይሠይም፡ ንቡረ፡ እድ፡ እምደብተራ፡Le ʾaqāṣen élira le nebura ed en le choisissant parmi les dabtarāfr 9 l. 21–22 (ed.), 9 l. 30–31 (tr.); ወእንዘ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ኖብ፡et pendant que le nebura ed était Nobfr 26 l. 31 (ed.), 30 l. 20 (tr.); ንቡረ፡ እድ፡ አራም፡le nebura ed Arāmfr 53 l. 16 (ed.), 64 l. 10 (tr.); ወሀብኩ፡ አነ፡ ንቡረ፡ እድ፡ አራም፡ እምነ፡ አሹር {it should be እሹር፡ according to the ms. Éthiopien d’Abbadie 225 p. 147} ከመ፡ ትኩነኒ፡ መርሐ፡ በመንግሥተ፡ ሰማያት፡ ፭፡ ዘአድ፡ አስሕትያ፡Moi, le nebura ed Ara{sic}m, afin que [cela] me conduise au royaume des cieux, j’ai donné, sur le ašur, 5 [champs] de Ad Asḥatyāfr 56 l. 5–7 (ed.), 67 l. 17–19 (tr.) እንዘ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘአክሱም፡ ፍስሐ፡ ጽዮን፡pendant que le nebura ed d’Aksoum était Fesḥa Ṣyonfr 26 l. 3–4 (ed.), 29 l. 10–11 (tr.); እንዘ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘአክሱም፡ ወራቅ፡ መአሰሬ፡ ኖብ፡pendant que le nebura ed d’Aksoum et le rāq maʾasarē était Nobfr 31 l. 11–12 (ed.), 36 l. 15–16 (tr.); ወንቡረ፡ እድ፡ ዘአክሱም፡ አዝማች፡ ይስሐቅ፡le nebura ed d’Aksoum, l’azmāč Yesḥaqfr 43 l. 29–30 (ed.), 52 l. 11–12 (tr.); ወካዕበ፡ ሠራዕነ፡ ሎሙ፡ ወሐገግነ፡ ሐዲሰ፡ ሕገ፡ በዘመንነ፡ ዘኢነበረ፡ በቀደምት፡ አበዊነ፡ ነገሥታት፡ ለንቡረ፡ እድ፡ ዘአክሱም፡ ወለሊቀ፡ አክሱም፡De plus, de notre temps, nous avons édicté et établi pour le nebura ed et pour le chef d’Aksoum une loi nouvelle, qui n’existait pas sous les anciens rois, nos pèresfr 74 l. 12–14 (ed.), 88 l. 33–35 (tr.) (‘Propriamente «colui su cui si sono imposte le mani», è in senso specifico la maggioge autorità di ʾAksum (vd. 653; 386; 621), attestata però anche per altre località, per es. nel Liber Axumae, per Madarā Bankʷal (vd. rispettivamente 33 l. 1, 38 l. 13, doc. nr. 31; 38 l. 16, 45 l. 12. doc. nr. 42).’ 55 n. 22)
b) head of an important monastery (see also the comment above) እንዘ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘበንኰል፡ ተንሥአ፡ መድኅን፡pendant que le nebura ed de Bankual était Tanseʾa Madḫenfr 45 l. 11–12 (ed.), (tr.); ወእንዘ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘመደራ፡ አባ፡ ኤፍሬም፡et pendant que le nebura ed de Madarā était abbā Ēfrēmfr 33 l. 1–2 (ed.), 38 l. 13 (tr.)
Cross-references: for አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ videasvid. አፍ፡ (TraCES)
2) ንቡረ፡ እድነት፡ nǝbura ʾǝdǝnnat the function of nǝbura ʾǝd በ፸ወ፪፡ ዓመት፡ ሜጥነ፡ ላቲ፡ ለእምነ፡ ጽዮን፡ ገበዘ፡ አክሱም፡ ኵሎ፡ ሕጋጋቲሃ፡ ወሥርዓታ፡ ወኵሎ፡ ጕልታቲሃ፡ ወሢመተ፡ ንቡረ፡ እድነትሂ፡ ዘእንቲአሃ።L’année 72 après l’abrogation [décrétée] par les rois précédents, nous avons rendu à notre mère Ṣyon, cathédrale d’Aksoum, toutes ses lois et ordonnances, tous ses fiefs et la charge de nebura edfr 48 l. 27–29 (ed.), 58 l. 19–22 (tr.)
ʾǝd
a) for ምልአ፡ እድ፡ videasvid. ምልእ፡ (Leslau)
b) for ትሥልስት፡ እድ፡ videasvid. ትሥልስት፡ (Leslau)
c) for ሣልስተ፡ እድ፡ videasvid. ሣልስ፡
d) for አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ videasvid. አፍ፡ (TraCES)
wayzaro , ዌዘሮ wezaro Substantivumsubst. (title) form of adressing female and male members of the royal family; later it was used only in reference to women ወበውእቱ፡ ጊዜ፡ ተሰነአወ፡ ምስለ፡ ዝንቱ፡ ዜና፡ መጽአት፡ ብሌን፡ ወዓቃቢ፡ እምኀበ፡ እቴጌ፡ ወዌዘሮ፡ አመተ፡ ጊዮርጊስ።En outre cette nouvelle coïncida avec l‘arrivée de Belēn et de ʿAqābi, de la part de I’Itēgē et de la wēzaro Amatta Giyorgisfr 13 l. 2–3 (ed.), 11 l. 26–28 (tr.)
Cross-references: for አፈ፡ ወይዘሮ፡ videasvid. አፍ፡ (TraCES)
participiumpart.
1)properusla, festinatusla: ጕጉእ፡ ግብሩ፡ Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 6,9 .
a) ጕጉአ፡ vel በጕጉእ፡ adverbium, adverbialiteradv.properela, festinanterla, citatimla: ταχέως Joelis prophetia.Joel 4,4 ; κατὰ σπουδήν Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 2,25 ; በጕጉእ፡ ἐν σπουδῇ Deuteronomium.Deut. 16,3 .
b)in malam partem: praeproperusla, praecepsla, temerariusla: ሰማዕት፡ ጕጉእ፡ μάρτυς ταχύς Prov.12,19; እመ፡ ርኢከ፡ ብእሴ፡ ጕጉአ፡ በቃል፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 29,20 ; ጕጉእ፡ በከናፍሪሁ፡ προπετής Proverbiorum liber biblicus.Prov. 13,3 ; አፍ፡ ጕጉእ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,14 ; θρασύς Proverbiorum liber biblicus.Prov. 18,6 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 21,24 .
2)summo studio agensla, sedulusla, Lud. ex. Org.; adverbium, adverbialiteradv. ጕጉአ፡ summo studiola, acriterlaSynaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 19 Enc.
participiumpart.sapidusla, gustu jucundusla, dulcisla, suavisla: ፍት፡ ጥዑም፡ μεθ᾽ ἡδονῆς Proverbiorum liber biblicus.Prov. 17,1 ; γλυκύς Proverbiorum liber biblicus.Prov. 27,7 ; Judicum liber.Jud. 14,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,20 ; መዓር፡ ጥዑም፡ Hezekielis prophetia.Hez. 3,3 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 49,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,103 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 10,9 ; Jacobi epistola.Jac. 3,11 ; crebro de aqua viva et dulci: ማይ፡ ጥዑም፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 21,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 26,19 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,5 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,7 ; ማየ፡ ጥዑም፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,50 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,51 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,52 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 5,17 ; ማይ፡ ዘጥዑም፡ መሪረ፡ ይከውን፡ Rel. Bar.; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 3,13 ; መባልዕት፡ ጥዑም፡ ἡδύσματα cupediaela, saporeslaParalipomenon liber II.2 Par. 9,24 ; ብልዑ፡ ወስትዩ፡ ጥዑማተ፡ γλυκάσματα Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,10 ; de aliis rebus variis, ut: somno Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 5,11 ; unguento Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,1 ; luce Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 11,7 ; ልሳን፡ ጥዑም፡ λάρυγξ γλυκύς , አፍ፡ ጥዑም፡ γλῶσσα εὔλαλος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,21 ; ጥዑም፡ ነገር፡ liber Jobi.Job 6,6 ; cantus ሐዋዝ፡ ወጥዑም፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,9 ; ጥበብ፡ ለሰሚዕ፡ ጥዑም፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 175 ; καίριος Proverbiorum liber biblicus.Prov. 15,23 ; χρηστός not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 2,3 romanae editionisrom.; ጥዑማነ፡ ዜና፡ ወዝክር፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 12 Enc. Adv. ጥዑመ፡ jucundela, suaviterla, Lud.
Substantivumsubst., m. , rarius fem. , pluralisPl. አፈው፡ , pluralisPl.pluralisPl. አፈዋት፡ [ פֶּה , فُوهٌ فَاهٌ فِيهٌ فَمٌ فُمٌ , ܦܰܘܡ ], in st. constr. et in Acc. አፈ፡ ; cumc.pronomen suffixumpron. suff. አፉየ፡ , አፉከ፡ , አፉሁ፡ caet. (ut Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 5,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,29 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,5 ; Jeremiae prophetia.Jer. 51,17 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 10,9 ), in Acc. አፋሁ፡ ( Matthaei Evangelium.Matth. 5,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 13,6 ; Actus apostolorum.Act. 10,34 Platt; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,18 ), አፋሃ፡ ( Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,16 Platt), etiam አፈክሙ፡ ( Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,33 varia lectiovar.), at plerumque per ûla, ut: አፉየ፡ ( liber Jobi.Job 33,2 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,29 ; Judicum liber.Jud. 11,35 ), አፉከ፡ ( Judicum liber.Jud. 11,36 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,22 ), አፉክሙ፡ ( liber Jobi.Job 19,5 ), አፉሁ፡ , አፉሃ፡ ( Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 56,8 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 106,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,11 annotatioann.), አፉሆሙ፡ ( liber Jobi.Job 29,9 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,16 , al.),
1)osla(oris), tam brutorum ( rictusla, rostrumla): ተፈጽመ፡ አፈ፡ ኵሉ፡ አራዊት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; Danielis prophetia.Dan. 6,18 ; Danielis prophetia.Dan. 6,20 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,22 ; liber Jobi.Job 41,12 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,28 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 17,27 ; quam hominum: ውስተ፡ አፈ፡ በላዒ፡ Nahum.Nah. 3,12 ; Marci Evangelium.Marc. 7,15 ; አብቀዉ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,13 ; Hezekielis prophetia.Hez. 2,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 9,12 ; በስዕመተ፡ አፉሁ፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,2 ; አፈ፡ ራትዓን፡ ይመልእ፡ ሠሐቀ፡ liber Jobi.Job 8,21 ; አልቦሙ፡ መንፈሰ፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,17 ; ያበቁ፡ አፉሁ፡ እስከ፡ እዘኒሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,5 ; instrumentum loquendi ( στόμα , etiam γλῶσσα ) Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,11 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,15 ; ቃለ፡ አፉከ፡ liber Jobi.Job 15,6 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,26 ; liber Jobi.Job 32,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 49,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,30 ; ለአብዳን፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ ልቦሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,26 ; ዘወጽአ፡ እምአፉነ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 51,17 ; አፈ፡ ረሲዓን፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,6 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,11 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,31 ; አፈ፡ ነኪር፡ ወአኮ፡ አፈ፡ ዚአከ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 27,2 ; Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; ይነብብ፡ አፍ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 12,34 ; Jesaiae prophetia.Jes. 9,17 ; ከሠትኩ፡ አፉየ፡ liber Jobi.Job 33,2 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 15,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,2 ; ፈታሕኩ፡ አፉየ፡ Judicum liber.Jud. 11,35 ; ይፈጽም፡ አፉሆሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,29 ; ዘየዐቅብ፡ አፉሁ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 13,3 ; ትነሥእ፡ በአፉከ፡ ሥርዐትየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 49,17 ; n. 809 ታዐብዩ፡ አፉክሙ፡ liber Jobi.Job 19,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,22 ; ያሐሥሙ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,16 ; አፍ፡ ጥዑም፡ γλῶσσα εὔλαλος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,5 ; በአፍ፡ ርኵስት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,4 ; አፍ፡ እኩይ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 4,24 ; በአሐዱ፡ አፍ፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 15,6 . Nota etiam አፈ፡ ወርቅ፡ χρυσόστομος (cognomen Joannis Patriarchae Constantinopolitani) ut F.M. 2,11 al.
a) አፈ፡ በአፍ፡ osla( orela) ad osla(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 39,4 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 12,8 ; Epistola Joannis II.2 Joh. 12 ; Epistola Joannis III.3 Joh. 14.
b) በአፈ፡ vel እምአፈ፡ ex orelaalicujus (eo dictante): ጸሐፈ፡ ባሮክ፡ በአፈ፡ (v. እምአፈ፡ ) ኤርምያስ፡ ኵሎ፡ ቃለ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 51,31 ; እምአፉሁ፡ አይድዐኒ፡ ኤርምያስ፡ ዘኵሎ፡ ነገረ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,18 .
c) እምአፉሁ፡ ex ore suolai.e. oratione extemporali: እለ፡ ይነግሩ፡ እምአፉሆሙ፡ ድንቀተ፡ ወኢቀደሙ፡ ጽሒፈ፡ Hom. Severiani in Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 122 ; vel: e mente sua, ut: ይጌሥጾሙ፡ ኵሎ፡ አሚረ፡ ፩ ጊዜ፡ እመጻሕፍት፡ (e Bibliis) ወ ፩ ጊዜ፡ እምአፉሁ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 30.
d) አፍ፡ nonnumquam idem est quod ቃለ፡ አፍ፡ i.e. verbumla, sermola, jussuslaal., ut: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 48,13 ; Deuteronomium.Deut. 19,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,16 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,2 ; ኵሉ፡ ይቁም፡ በአፈ፡ ዚአሆሙ፡ (sc. episcoporum) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 227 ; አልቦሙ፡ ስርየት፡ ዘእንበለ፡ በአፉሆሙ፡ ለእለ፡ ሐመዩ፡ (nulla iis remissio est, nisi intercessione eorum, quibus maledixerunt) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 230.
e)oslaalicujus i.e. oratorlavel interpreslaalicujus: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,16 ; ትከውን፡ ከመ፡ አፉየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 15,19 . Cfr. አፈ፡ ንጉሥ፡ in Isenb. lexiconlex.amh. p. 137. Etiam ubi de ore plurium agitur, non pluralisPl. አፈው፡ , sed SingularisSing. አፍ፡ frequentant, ut Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,33 ; Danielis prophetia.Dan. 6,18 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 9,18 al.
2)Varie transfertur:
c)caputlaclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: SaneSx. Sen. 27 Enc.
d)initiumla, ut: aurorae, አፈ፡ ጽባሕ፡ i.e. primum diluculumla, ὄρθρος Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,15 ; በአፈ፡ ጽባሕ፡ τὸ πρωΐ Regum liber biblicum III.3 Reg. 17,6 ; ዕቅበተ፡ ሌሊት፡ እንተ፡ አፈ፡ ጽባሕ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,24 ; እንተ፡ አፈ፡ ጽባሕ፡ primo diluculolanot able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 105 ; vel: mortis, ut: በአፈ፡ ሞት፡ in extremisla, in agonela, Lud. sine auctore, auctoritateauct.
1)ʾafa Substantivumsubst. st.c. spokesman ofen
a) አፈ፡ መኰንን፡ ʾafa makʷannǝn (title) spokesman of the princeen ከመ፡ ኢይባእ፡ መኰንን፡ እመሂ፡ አፈ፡ መኰንን፡que personne ne puisse y entrer, ni le gouverneur, ni le procureur du gouverneurfr 32 l. 24–25 (ed.), 38 l. 2–3 (tr.); ወአፈ፡ መኰንን፡ ዘሚካኤል፡et le procureur du gouverneur, Za-Mikāʾelfr 48 l. 3 (ed.), 57 l. 24 (tr.), videasvid. መኰንን፡
b) አፈ፡ ሹም፡ ʾafa šum (title) chief’s spokesmanen ወበጽራዕሂ፡ ሥዩማኒሆሙ፡ ወዘታሕቴሆሙ፡ ኅዱግ፡ ወአፈ፡ ሹም፡ በስምዕ፡ ወበአንበሳ፡ ወበመዓር፡ ወበቀለታ፡ ወበሕዳድ፡ አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ፡፡Dans le Ṣerāʿ, nous avons défendu d’y entrer aux chefs des pays et à leurs subordonnés, les vicaires et les porte-parole des chefs, pour la cire, le lion, le miel, pour l’aumône et le ḥedādfr 40 l. 11–13 (ed.), 47 l. 23–26 (tr.), videasvid. ሹም፡
c) አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ʾafa nǝbura ʾǝd (title) spokesman of the nǝbura ʾǝden ለቀሰ፡ ገበዝ፡ ወለራቅማሰራ፡ ለአፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ወለመጋቢ፡ ለሊቀ፡ አበው፡ ወለሊቀ፡ ዲያቆናት፡ ይኩን ጥብጣቤሆሙ፡ በበ ፲ ወ ፪፡let the whipping of the qäsä gäbäz, raqmasära, afä nǝburä ǝd, the mäggabi, the liqä abäw and the liqä diyaqonat be 12 eachen 84 (ed.), 58 (tr.); ወአፈ፡ ንቡረ፡ እድሂ፡ ክፍለ፡ ስምዖን፡le procureur (af) de nebura ed, Kefla Semʿonfr 28 l. 6–7 (ed.), 32 10–11 (tr.); እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተአገለ፡ ውጉዘ፡ ይኩን፡ በአፈ፡ ጴጥሮስ፡ ወጳውሎስ፡ ወበአፈ፡ አብ፡ ወወልድ፡ ወመንፈስ፡ ቅዱስ። እመሂ፡ ንቡረ፡ እድ፧ አው፡ አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘእንበለ፡ ማኅበር።S’il se trouve quelqu’un qui viole ou transgresse [cet acte], qu’il soit maudit par la bouche de Pierre et de Paul, et par la bouche du Père, du Fils et du Saint Esprit; même s’il s’agit du nebura ed ou du procureur (afa) du nebura ed, agissant sans l’autorisation de la communauté!fr 28 l. 16–19 (ed.), 32 l. 22–27 (tr.)
Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ videasvid. ንቡር፡videasvid. እድ፡
d) አፈ፡ ወይዘሮ፡ ʾafa wayzaro (title) spokesman of the lady ወአፈ፡ ወይዘሮ፡au porte-parole de la princessefr 40 l. 6 (ed.), 47 l. 16–17 (tr.), videasvid. ወይዘሮ፡
I,1[ دَجَلَ ܕܰܓܶܠ ; prima verbi potestas in tegendolaet obducendolaest] mentirila, mendacia proferrela, calumniarila: አፍ፡ ዘይጠቅል፡ ወይሔሱ፡ καταψευδόμενον Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 1,11 ; ጠቀለቶ፡ ቅድመ፡ እግዚኡ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; ሶበ፡ ጠቀለቶ፡ M.M. f. 206.
Substantivumsubst., m. , rarius fem. , pluralisPl. አፈው፡ , pluralisPl.pluralisPl. አፈዋት፡ [ פֶּה , فُوهٌ فَاهٌ فِيهٌ فَمٌ فُمٌ , ܦܰܘܡ ], in st. constr. et in Acc. አፈ፡ ; cumc.pronomen suffixumpron. suff. አፉየ፡ , አፉከ፡ , አፉሁ፡ caet. (ut Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 5,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,29 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,5 ; Jeremiae prophetia.Jer. 51,17 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 10,9 ), in Acc. አፋሁ፡ ( Matthaei Evangelium.Matth. 5,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 13,6 ; Actus apostolorum.Act. 10,34 Platt; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,18 ), አፋሃ፡ ( Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,16 Platt), etiam አፈክሙ፡ ( Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,33 varia lectiovar.), at plerumque per ûla, ut: አፉየ፡ ( liber Jobi.Job 33,2 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,29 ; Judicum liber.Jud. 11,35 ), አፉከ፡ ( Judicum liber.Jud. 11,36 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,22 ), አፉክሙ፡ ( liber Jobi.Job 19,5 ), አፉሁ፡ , አፉሃ፡ ( Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 56,8 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 106,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,11 annotatioann.), አፉሆሙ፡ ( liber Jobi.Job 29,9 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,16 , al.),
1)osla(oris), tam brutorum ( rictusla, rostrumla): ተፈጽመ፡ አፈ፡ ኵሉ፡ አራዊት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; Danielis prophetia.Dan. 6,18 ; Danielis prophetia.Dan. 6,20 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,22 ; liber Jobi.Job 41,12 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,28 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 17,27 ; quam hominum: ውስተ፡ አፈ፡ በላዒ፡ Nahum.Nah. 3,12 ; Marci Evangelium.Marc. 7,15 ; አብቀዉ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,13 ; Hezekielis prophetia.Hez. 2,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 9,12 ; በስዕመተ፡ አፉሁ፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,2 ; አፈ፡ ራትዓን፡ ይመልእ፡ ሠሐቀ፡ liber Jobi.Job 8,21 ; አልቦሙ፡ መንፈሰ፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 134,17 ; ያበቁ፡ አፉሁ፡ እስከ፡ እዘኒሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,5 ; instrumentum loquendi ( στόμα , etiam γλῶσσα ) Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,11 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,15 ; ቃለ፡ አፉከ፡ liber Jobi.Job 15,6 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,26 ; liber Jobi.Job 32,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 49,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,30 ; ለአብዳን፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ ልቦሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,26 ; ዘወጽአ፡ እምአፉነ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 51,17 ; አፈ፡ ረሲዓን፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,6 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,11 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,31 ; አፈ፡ ነኪር፡ ወአኮ፡ አፈ፡ ዚአከ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 27,2 ; Danielis prophetia.Dan. 4,28 ; ይነብብ፡ አፍ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 12,34 ; Jesaiae prophetia.Jes. 9,17 ; ከሠትኩ፡ አፉየ፡ liber Jobi.Job 33,2 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 15,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,2 ; ፈታሕኩ፡ አፉየ፡ Judicum liber.Jud. 11,35 ; ይፈጽም፡ አፉሆሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,29 ; ዘየዐቅብ፡ አፉሁ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 13,3 ; ትነሥእ፡ በአፉከ፡ ሥርዐትየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 49,17 ; n. 809 ታዐብዩ፡ አፉክሙ፡ liber Jobi.Job 19,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,22 ; ያሐሥሙ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,16 ; አፍ፡ ጥዑም፡ γλῶσσα εὔλαλος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,5 ; በአፍ፡ ርኵስት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,4 ; አፍ፡ እኩይ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 4,24 ; በአሐዱ፡ አፍ፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 15,6 . Nota etiam አፈ፡ ወርቅ፡ χρυσόστομος (cognomen Joannis Patriarchae Constantinopolitani) ut F.M. 2,11 al.
a) አፈ፡ በአፍ፡ osla( orela) ad osla(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 39,4 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 12,8 ; Epistola Joannis II.2 Joh. 12 ; Epistola Joannis III.3 Joh. 14.
b) በአፈ፡ vel እምአፈ፡ ex orelaalicujus (eo dictante): ጸሐፈ፡ ባሮክ፡ በአፈ፡ (v. እምአፈ፡ ) ኤርምያስ፡ ኵሎ፡ ቃለ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 51,31 ; እምአፉሁ፡ አይድዐኒ፡ ኤርምያስ፡ ዘኵሎ፡ ነገረ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,18 .
c) እምአፉሁ፡ ex ore suolai.e. oratione extemporali: እለ፡ ይነግሩ፡ እምአፉሆሙ፡ ድንቀተ፡ ወኢቀደሙ፡ ጽሒፈ፡ Hom. Severiani in Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 122 ; vel: e mente sua, ut: ይጌሥጾሙ፡ ኵሎ፡ አሚረ፡ ፩ ጊዜ፡ እመጻሕፍት፡ (e Bibliis) ወ ፩ ጊዜ፡ እምአፉሁ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 30.
d) አፍ፡ nonnumquam idem est quod ቃለ፡ አፍ፡ i.e. verbumla, sermola, jussuslaal., ut: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 48,13 ; Deuteronomium.Deut. 19,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,16 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,2 ; ኵሉ፡ ይቁም፡ በአፈ፡ ዚአሆሙ፡ (sc. episcoporum) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 227 ; አልቦሙ፡ ስርየት፡ ዘእንበለ፡ በአፉሆሙ፡ ለእለ፡ ሐመዩ፡ (nulla iis remissio est, nisi intercessione eorum, quibus maledixerunt) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 230.
e)oslaalicujus i.e. oratorlavel interpreslaalicujus: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,16 ; ትከውን፡ ከመ፡ አፉየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 15,19 . Cfr. አፈ፡ ንጉሥ፡ in Isenb. lexiconlex.amh. p. 137. Etiam ubi de ore plurium agitur, non pluralisPl. አፈው፡ , sed SingularisSing. አፍ፡ frequentant, ut Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,33 ; Danielis prophetia.Dan. 6,18 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 9,18 al.
2)Varie transfertur:
c)caputlaclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: SaneSx. Sen. 27 Enc.
d)initiumla, ut: aurorae, አፈ፡ ጽባሕ፡ i.e. primum diluculumla, ὄρθρος Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,15 ; በአፈ፡ ጽባሕ፡ τὸ πρωΐ Regum liber biblicum III.3 Reg. 17,6 ; ዕቅበተ፡ ሌሊት፡ እንተ፡ አፈ፡ ጽባሕ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,24 ; እንተ፡ አፈ፡ ጽባሕ፡ primo diluculolanot able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 105 ; vel: mortis, ut: በአፈ፡ ሞት፡ in extremisla, in agonela, Lud. sine auctore, auctoritateauct.
1)ʾafa Substantivumsubst. st.c. spokesman ofen
a) አፈ፡ መኰንን፡ ʾafa makʷannǝn (title) spokesman of the princeen ከመ፡ ኢይባእ፡ መኰንን፡ እመሂ፡ አፈ፡ መኰንን፡que personne ne puisse y entrer, ni le gouverneur, ni le procureur du gouverneurfr 32 l. 24–25 (ed.), 38 l. 2–3 (tr.); ወአፈ፡ መኰንን፡ ዘሚካኤል፡et le procureur du gouverneur, Za-Mikāʾelfr 48 l. 3 (ed.), 57 l. 24 (tr.), videasvid. መኰንን፡
b) አፈ፡ ሹም፡ ʾafa šum (title) chief’s spokesmanen ወበጽራዕሂ፡ ሥዩማኒሆሙ፡ ወዘታሕቴሆሙ፡ ኅዱግ፡ ወአፈ፡ ሹም፡ በስምዕ፡ ወበአንበሳ፡ ወበመዓር፡ ወበቀለታ፡ ወበሕዳድ፡ አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ፡፡Dans le Ṣerāʿ, nous avons défendu d’y entrer aux chefs des pays et à leurs subordonnés, les vicaires et les porte-parole des chefs, pour la cire, le lion, le miel, pour l’aumône et le ḥedādfr 40 l. 11–13 (ed.), 47 l. 23–26 (tr.), videasvid. ሹም፡
c) አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ʾafa nǝbura ʾǝd (title) spokesman of the nǝbura ʾǝden ለቀሰ፡ ገበዝ፡ ወለራቅማሰራ፡ ለአፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ወለመጋቢ፡ ለሊቀ፡ አበው፡ ወለሊቀ፡ ዲያቆናት፡ ይኩን ጥብጣቤሆሙ፡ በበ ፲ ወ ፪፡let the whipping of the qäsä gäbäz, raqmasära, afä nǝburä ǝd, the mäggabi, the liqä abäw and the liqä diyaqonat be 12 eachen 84 (ed.), 58 (tr.); ወአፈ፡ ንቡረ፡ እድሂ፡ ክፍለ፡ ስምዖን፡le procureur (af) de nebura ed, Kefla Semʿonfr 28 l. 6–7 (ed.), 32 10–11 (tr.); እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተአገለ፡ ውጉዘ፡ ይኩን፡ በአፈ፡ ጴጥሮስ፡ ወጳውሎስ፡ ወበአፈ፡ አብ፡ ወወልድ፡ ወመንፈስ፡ ቅዱስ። እመሂ፡ ንቡረ፡ እድ፧ አው፡ አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘእንበለ፡ ማኅበር።S’il se trouve quelqu’un qui viole ou transgresse [cet acte], qu’il soit maudit par la bouche de Pierre et de Paul, et par la bouche du Père, du Fils et du Saint Esprit; même s’il s’agit du nebura ed ou du procureur (afa) du nebura ed, agissant sans l’autorisation de la communauté!fr 28 l. 16–19 (ed.), 32 l. 22–27 (tr.)
Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ videasvid. ንቡር፡videasvid. እድ፡
d) አፈ፡ ወይዘሮ፡ ʾafa wayzaro (title) spokesman of the lady ወአፈ፡ ወይዘሮ፡au porte-parole de la princessefr 40 l. 6 (ed.), 47 l. 16–17 (tr.), videasvid. ወይዘሮ፡
participiumpart.obstructusla, obturatusla: አፍ፡ ፍፁም፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,18 .
Substantivumsubst.vaginalagladii, cultri ( tlahecala), κολεὸς , ግብኢ፡ ውስተ፡ ቀቀብኪ፡ (v. ቃቅብኪ፡ ) Jeremiae prophetia.Jer. 29,6 ; ኣወፅእ፡ መጥባሕትየ፡ እምነ፡ ቀቀባ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 21,3 ; Hezekielis prophetia.Hez. 21,30 ; አግብኣ፡ ለመጥባሕትከ፡ ውስተ፡ ቀቀባሃ፡ (sic) not able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 100 ; fame enecti በልዑ፡ ማእሰ፡ ቀቀበ፡ አስይፍቲሆሙ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 368. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ቀቀብ፡ ዘ፡ ሐፎት፡ velv. አፎት፡ . [Referendum videtur ad radixrad. קָבַב קָבַע נָקַב al., quibus significatus cavilacontinetur].
; ወሀቦ፡ ውስተ፡ እዴሁ፡ ጽጽ፡ ( צִיץ ?) አፒልያኖስ፡ ወይቤሎ፡ ውግር፡ ውስተ፡ ገጹ፡ ለዝንቱ፡ ነዳይ፡ (sc. Misaëlis moribundi, quo facto moritur) Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 8.
videasvid. sub አፒልያኖስ፡
; ወሀቦ፡ ውስተ፡ እዴሁ፡ ጽጽ፡ ( צִיץ ?) አፒልያኖስ፡ ወይቤሎ፡ ውግር፡ ውስተ፡ ገጹ፡ ለዝንቱ፡ ነዳይ፡ (sc. Misaëlis moribundi, quo facto moritur) Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 8.
, አጥራቆን፡ , አጣርቆን፡ , አጥርኮን፡ , አጥራኮን፡ , አጣርኮን፡ ἀπαρχῶν (corruptum ex አፕርቆን፡ ) Regum liber biblicum II.2 Reg. 1,21 .
partic. neg. [sine dubio composita e ኮ፡ (i.e. כֹּה , כָּה sicla, itala) et አ፡ ( nonla), quod e pleniori quadam forma (ut እን፡ vel አል፡ ) extenuatum videtur; aliam conjecturam habet Ewald Lehrbuch der hebr. Sprache|1855 p. 692], vi gravior est quam ኢ፡ , et ad neganda singula sententiarum verba adhihetur: nonla, nequaquamla, neutiquamla, praemisso ወ፡ necla, nequela:
c)in sententiis integris, ubi vis negationis in unum potissimum nomen cadit, frequentatur አኮ፡ ዘ፡ , nonla(est) quilavel quodla, ut: አኮ፡ እምድር፡ ዘይወፅእ፡ ጻማ፡ nonla(est quodla) e humo nascitur molestialaliber Jobi.Job 5,6 ; አኮ፡ ሰብእ፡ ዘይዘልፈኒ፡ nonla(est) homola( quila) me convincitlaliber Jobi.Job 21,4 ; ርእዩ፡ ከመ፡ አኮ፡ ለባሕቲትየ፡ ዘጻመውኩ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 24,34 ; አኮ፡ ብዙኃን፡ እለ፡ ያአምርዋ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,22 : Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 37,28 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,27 ; Jesaiae prophetia.Jes. 38,18 ; ኦኮ፡ ሊተ፡ ዘሦዕከ፡ አባግዒከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 43,23 ; Jesaiae prophetia.Jes. 58,5 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 11,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,11 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,8 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,21 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 16,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 19,11 ; Marci Evangelium.Marc. 13,7 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 1,21 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,29 .
d) አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel አኮ፡ ክመ፡ seq. ኒ፡ , vel አላ፡ vel ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ vel ዓዲ፡ ኒ፡ vel ሂ፡ non tantumla sed etiamla, ut: አኮ፡ ሰብእ፡ ባሕቲቱ፡ ዘይትቀነይ፡ ሎቱ፡ አራዊተ፡ ገዳምኒ፡ ወእንስሳ፡ caet. Judith liber apocryphus.Judith 11,7 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 1,21 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,4 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,18 (alia exempla habes sub ባሕቲት፡ col. 497).
e) ወእመ፡ አኮ፡ vel ወእመ፡ አኮሰ፡ vel ወእማእኮ ( )
β)autla, et repetitum autla autlavideasvid. sub እመ፡ col. 724.
f) አኮኑ፡ vel አኮሁ፡ nonnela, annon?la አኮኑ፡ ቦቱ፡ ተወከልኩ፡ liber Jobi.Job 6,13 ; አኮኑ፡ ኀይሉ፡ ያፈርሀክሙ፡ liber Jobi.Job 13,11 ; liber Jobi.Job 1,10 ; liber Jobi.Job 22,2 ; liber Jobi.Job 22,5 ; liber Jobi.Job 31,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,15 ; አኮኑ፡ በዕፅ፡ ጥዕመ፡ ማይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,4 ; አኮኑ፡ ዛቲ፡ ባቢሎን፡ Danielis prophetia.Dan. 4,27 ; Ruth liber biblicus.Ruth 3,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 42,24 ; Malachiae prophetia.Mal. 1,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 107,12 ; አኮኑ፡ ሰማርያ፡ Michaei prophetia.Mich. 1,5 ; አኮሁ፡ አነ፡ ዘኣወልድ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 66,9 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,46 ; Matthaei Evangelium.Matth. 6,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,33 ; አኮኑ፡ ነዳያን፡ እሙንቱ፡ ἴσως πτωχοί εἰσι Jeremiae prophetia.Jer. 5,4 .
α)In interrogatione iterata, cujus pars prior responsionem negativam, posterior affirmativam postulat, posteriori praemittitur አኮኑ፡ nonnelae contrario?la( nicht vielmehr?de) i.e. immola, immo verola, quin etiamla: Jesaiae prophetia.Jes. 28,25 ; Jesaiae prophetia.Jes. 36,12 ; Hezekielis prophetia.Hez. 34,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 3,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 33,19 ; ኪያየኑ፡ ያምዕዑኒ፡ አኮኑ፡ ለርእሶሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,19 ; Lucae evangelium.Luc. 17,8 ; n. 782 አኮኑ፡ ፍኖትክሙ፡ ኢኮነ፡ ርቱዐ፡ (nonne i.e.) immo vero via vestra non est rectalaHezekielis prophetia.Hez. 18,29 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 3,60 ; quare passim pro ἀλλά ponitur, ut: አኮኑ፡ ኀጢአትክሙ፡ ይቀውም፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,2 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 7,19 romanae editionisrom.
β)i.q. καὶ γάρ etenimla({— ja doch}) ad Romanos epistola Pauli.Rom. 11,1 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 5,7 .
g)rarius (praedicato praemissum) ad negandam enunciationem integram adhibetur: ዘአኮ፡ ንፈርሆሙ፡ ለደቂቀ፡ እስራኤል፡ Judith liber apocryphus.Judith 5,23 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 105,23 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 104,5 ; ግዕዞሙ፡ ለረሲዓን፡ አኮ፡ አዳም፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 12,26 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 18,5 .
h)emphaseos causa iteratur: አኮ፡ አኮ፡ በቅብአ፡ ደነስ፡ not able to find explanation in abbreviation listIII Sal. Mar. 2.
i) አኮ፡ ኢ፡ affirmat: ad Thessalonicenses epistola Pauli II.2 Thess. 3,9 ; አኮ፡ ኢያእሚረከ፡ οὐκ ἀγνοών Sap.12,10.
interj. inseparabilis
1)dolentis et gementis: ola, ahla, eheula, prohla, ኦሞት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 41,1 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 41,2 ; ኦምድር፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 6,38 ; ኦከናፍር፡ ዘካህናት፡ ናሁ፡ አርመሞን፡ ሞት፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 75 ; sequensseq. እምነ፡ , ut: ኦእምኔከ፡ ሞት፡ ዘነሣእከ፡ ነፍሳቲሆሙ፡ Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 20 ; ኦእምዝንቱ፡ መልአክ፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 47 ; ኦእምዝንቱ፡ ሞት፡ ዘሥሉጥ፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 75 ; etiam sequensseq.interjectione አ፡ , ut: ኦአ፡ ὢ ὤ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 24,23 ; ኦአ፡ ዕለት፡ velv. ኦአ፡ ለዕለት፡ ὢ ὤ ἡμέρα Hezekielis prophetia.Hez. 30,2 .
2)minantis: vaela, ኦኖሎት፡ ὢ ποιμένες Jeremiae prophetia.Jer. 23,1 ; ኦሀገረ፡ ደም፡ Hezekielis prophetia.Hez. 24,6 .
3)mirantis: ola, prohla, hemla, papaela, ad Romanos epistola Pauli.Rom. 11,33 ; ኦዘክርስቶስ፡ አፍቅሮተ፡ ሰብእ፡ Deg.; ኦትሕትና፡ ዘእንበለ፡ ዐቅም፡ Deg.; sequensseq. ለ፡ , ut: ኦለዛቲ፡ ጥበብ፡ ሐዋርያዊት፡ βαβαὶ τῆς συνέσεωος τῆς ἀποστολικῆς Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 1, al.: sequensseq. እምነ፡ , ut: ኦእምኅሊና፡ o commentalaCyr. c. not able to find explanation in abbreviation listPall. f. 85.
particula quae, ubicumque verba alicujus sive per legatum sive per literas ad aliquem missa referuntur, vel singulis vel praecipuis orationis vocabulis annecti solet ( gramm.§ 162); certe librarios Abyssinos post singula quamquam longioris orationis verba ad nauseam usque eam repetere non taedet; impressorum autem librorum editores eam vel parcius adscribere vel omnino omittere maluerunt. Exempla invenies Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,5 sequensseq.; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,25 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,9 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,11 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 50,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 50,5 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,14 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,15 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,16 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,17 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,18 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,19 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,20 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 21,21 sequensseq.; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,5 sequensseq.; Deuteronomium.Deut. 2,27 ; Deuteronomium.Deut. 2,28 ; Deuteronomium.Deut. 2,29 ; Josuae liber.Jos. 22,16 sequensseq.; Judicum liber.Jud. 2,1 ; Judicum liber.Jud. 2,2 ; Judicum liber.Jud. 2,3 ; Judicum liber.Jud. 9,7 ; Judicum liber.Jud. 9,8 ; Judicum liber.Jud. 9,9 ; Judicum liber.Jud. 9,10 ; Judicum liber.Jud. 9,11 ; Judicum liber.Jud. 9,12 ; Judicum liber.Jud. 9,13 ; Judicum liber.Jud. 9,14 ; Judicum liber.Jud. 9,15 ; Judicum liber.Jud. 9,16 ; Judicum liber.Jud. 9,17 ; Judicum liber.Jud. 9,18 ; Judicum liber.Jud. 9,19 ; Judicum liber.Jud. 9,20 ; Judicum liber.Jud. 11,12 sequensseq.; Regum liber biblicum I.1 Reg. 15,17 sequensseq.; Regum liber biblicum II.2 Reg. 2,5 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 2,6 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 2,7 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 21,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 36,4 sequensseq.; Esther, liber biblicus.Esth. 4,8 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,9 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,10 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,11 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,12 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,13 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,14 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,15 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,16 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,17 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 5,7 sequensseq.; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 7,11 sequensseq.; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 16,6 sequensseq.; Judith liber apocryphus.Judith 3,2 sequensseq.; Judith liber apocryphus.Judith 4,7 ; Amosi prophetia.Am. 7,10 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 11,43 sequensseq.; Evangelium Joannis.Joh. 1,19 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 2 et Apocalypsis Joannis.Apoc. 3 romanae editionisrom.( videasvid.etiam Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,24 ). Ubi hoc vocabulo in ă desinenti annectitur, hanc vocalem ă supprimere licet, ut ምሕረትአ፡ pro ምሕረተአ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 2,5 ; ሥጋይአ፡ pro ሥጋየአ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 19,13 (in cod. S); Regum liber biblicum II.2 Reg. 12,27 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 12,28 ; Lucae evangelium.Luc. 14,17 romanae editionisrom.; ዘወድቅአ፡ , ዘስሕትአ፡ Did. edidited.not able to find explanation in abbreviation listPlatt p. 28 lin. 2; rarius illa ă prolongatur, ut መንገላአ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,19 annotatioann.; praepositiones autem, quae primitus in êladesinebant, nonnumquam hanc êlaante አ፡ resumunt, ut ኀቤአ፡ Josuae liber.Jos. 10,4 annotatioann.; መንገሌአ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,19 annotatioann. De pronunciatione hujus አ፡ Antoine d’Abbadie haec mihi communicavit: „les lecteurs soigneux ne le prononcent pas et se contentent de faire sentir cet par l’intonation générale seulement.“ particula quae, ubicumque verba alicujus sive per legatum sive per literas ad aliquem missa referuntur, vel singulis vel praecipuis orationis vocabulis annecti solet ( gramm.§ 162); certe librarios Abyssinos post singula quamquam longioris orationis verba ad nauseam usque eam repetere non taedet; impressorum autem librorum editores eam vel parcius adscribere vel omnino omittere maluerunt. Exempla invenies Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,5 sequensseq.; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,25 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,9 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,11 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 50,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 50,5 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,14 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,15 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,16 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,17 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,18 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,19 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,20 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 21,21 sequensseq.; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,5 sequensseq.; Deuteronomium.Deut. 2,27 ; Deuteronomium.Deut. 2,28 ; Deuteronomium.Deut. 2,29 ; Josuae liber.Jos. 22,16 sequensseq.; Judicum liber.Jud. 2,1 ; Judicum liber.Jud. 2,2 ; Judicum liber.Jud. 2,3 ; Judicum liber.Jud. 9,7 ; Judicum liber.Jud. 9,8 ; Judicum liber.Jud. 9,9 ; Judicum liber.Jud. 9,10 ; Judicum liber.Jud. 9,11 ; Judicum liber.Jud. 9,12 ; Judicum liber.Jud. 9,13 ; Judicum liber.Jud. 9,14 ; Judicum liber.Jud. 9,15 ; Judicum liber.Jud. 9,16 ; Judicum liber.Jud. 9,17 ; Judicum liber.Jud. 9,18 ; Judicum liber.Jud. 9,19 ; Judicum liber.Jud. 9,20 ; Judicum liber.Jud. 11,12 sequensseq.; Regum liber biblicum I.1 Reg. 15,17 sequensseq.; Regum liber biblicum II.2 Reg. 2,5 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 2,6 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 2,7 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 21,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 36,4 sequensseq.; Esther, liber biblicus.Esth. 4,8 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,9 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,10 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,11 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,12 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,13 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,14 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,15 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,16 ; Esther, liber biblicus.Esth. 4,17 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 5,7 sequensseq.; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 7,11 sequensseq.; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 16,6 sequensseq.; Judith liber apocryphus.Judith 3,2 sequensseq.; Judith liber apocryphus.Judith 4,7 ; Amosi prophetia.Am. 7,10 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 11,43 sequensseq.; Evangelium Joannis.Joh. 1,19 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 2 et Apocalypsis Joannis.Apoc. 3 romanae editionisrom.( videasvid.etiam Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,24 ). Ubi hoc vocabulo in ă desinenti annectitur, hanc vocalem ă supprimere licet, ut ምሕረትአ፡ pro ምሕረተአ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 2,5 ; ሥጋይአ፡ pro ሥጋየአ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 19,13 (in cod. S); Regum liber biblicum II.2 Reg. 12,27 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 12,28 ; Lucae evangelium.Luc. 14,17 romanae editionisrom.; ዘወድቅአ፡ , ዘስሕትአ፡ Did. edidited.not able to find explanation in abbreviation listPlatt p. 28 lin. 2; rarius illa ă prolongatur, ut መንገላአ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,19 annotatioann.; praepositiones autem, quae primitus in êladesinebant, nonnumquam hanc êlaante አ፡ resumunt, ut ኀቤአ፡ Josuae liber.Jos. 10,4 annotatioann.; መንገሌአ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,19 annotatioann. De pronunciatione hujus አ፡ Antoine d’Abbadie haec mihi communicavit: „les lecteurs soigneux ne le prononcent pas et se contentent de faire sentir cet par l’intonation générale seulement.“ ( ዓምዓም፡ ), etiam per አ፡ , Substantivumsubst., [an colluviesla, collectio aquaelaab عَمّ sicut قَمْقَامٌ جَمٌّ ?] palusla, stagnumla, limusla: ጽቡረ፡ ዐምዐም፡ (v. ጽንጕን፡ ) πηλοῦ βάραθρον Jesaiae prophetia.Jes. 14,23 ; ἀπὸ πηλοῦ ἰλύος Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 39,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,18 ; Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 196 ; ውእቱ፡ አውጽአኒ፡ (sc. Jeremiam) እምውስተ፡ ዐዘቅተ፡ ዐምዐም፡ Rel. Bar.; ለኤርምያስ፡ እምግበ፡ ዐምዐም፡ መድኀኒሁ፡ Cod. Mus. Brit. LIV, n. 7; ዐምዐመ፡ ኀጢአት፡ Genz. f. 140 ( videasvid. sub ስጡም፡ ). Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ሐዝሐዝ፡ ረግረግ፡ ዐምዐም፡ ዘ፡ የቄጠማ፡ ወኸ። et ዐይጋን፡ (etiam per አ፡ ) Substantivumsubst.[i.q. אַגָּן ܐܰܓܳܢܳܐ إِجَّانَةٌ et إِئْجَانَةٌ ] pelvisla, labrumla, urceusla, λεκάνη , ዐይገን፡ ዐቢይ፡ Judicum liber.Jud. 5,25 ; Judicum liber.Jud. 6,38 ; quotidie bibebant ፬፻ ዐይጋነ፡ ወይን፡ Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 190. (Sec. Lud.: vas junceumlaita contextum, ut lac in eo servari possit, mulcrutum junceumla; huic Ludolfi definitioni Dietrich semit. not able to find explanation in abbreviation listWurzelf. p. 21 suam de etym. conjecturam superaedificat). Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.: ዐይገን፡ ዘ፡ ቀጆ።
not foundn. peregr.scilicetsc. מַשְׂטֵמָה infestatiolavel concretus, e (opp. abstracto)concr.infestatorla(si non מַשְׂטִימָא ) a radixrad. שָׂטַם vel שָׂטַן : est nomen Satanaela, in Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 17 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 18 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 19 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 48 usitatum, unde etiam alios in libros Aeth., ut Org.; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: SaneSx. Sen. 12 Enc.; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 30 Enc. transmigravit (in libris Graecis Μαστιφάτ sonat). mastemā , ማስቴማ፡ māstemā , መስቴሜ፡ masteme
nomen propriumn. pr. m. (personal name) Satan’s name ወለለኒ፡ ለደቂቁ፡ ታድኅነነ፡ እምክረ፡ መስቴማ፡e anche a noi suoi figli ci preservi dal consiglio del Mästemait 138 (218) l. 5 (ed.); 139 (219) l. 4–5 (tr.); አ፡ አጋንንት፡ ብሂል፡ ሰ፡ ሰይጣን፡ ብሂል። መ፡ ማስቴማ፡ ብሂል፡አ veut dire አጋንንት (démons); ሰ veut dire ሰይጣን (Satan); መ veut dire ማስቴማ (persécuteur)fr 406
Grébaut
መስቴማ፡ mastemā «diablefr, démonfr, Satanfr» ― ሰይጣን፡ Ms. BNFabb217, fol. 38r.
89
Leslau
መስቴማ፡ mastemā , መስቴሜ፡ masteme name of Satan 367b