Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

I,1(etiam per ሰ et አ ) [amh. ሣለ፡ ; יָצַר , צוּר , ܨܳܪ , صَوَّرَ ( سَوَّلَ )] ይሥዐል፡

1)formare^la, figurare^la, effigiare^la: (Deus filius) ዘይሥዕሎሙ፡ ለሕፃናት፡ ውስተ፡ ማኅፀን፡ ተወልደ፡ Deg.; እግዚአብሔር፡ ፈጠረ፡ ሥጋክሙ፡ ወመንፈሰክሙ፡ ወሠዐለክሙ፡ በክሂሎቱ፡

2)delineare^la, designare^la, describere^la, adumbrare^la, ( insculpere^la): ንሣእ፡ ግንፋለ፡ ወሠዐል፡ ውስቴቱ፡ ሀገረ፡ ኢየሩሳሌም፡ διαγράψεις (cfr. ); ናሁ፡ በእደዊየ፡ ሠዐልኩ፡ አረፋቲከ፡ ἐζωγράφηκα ; ; አዘዘ፡ ይግበሩ፡ ጻሕለ፡ n. 259 ዘወርቅ፡ ወይሥዐሉ፡ ላዕሌሁ፡ ሥዕለ፡ ምድረ፡ ግብጽ፡ በምልኣ፡

3)pingere^la, effingere^la: እፈቅድ፡ ከመ፡ ትሥዐሊ፡ ሊተ፡ ሥዕሎሙ፡ ; ለዛቲ፡ ሥዕል፡ ሠዐላ፡ ሉቃስ፡ ወንጌላዊ፡ – : ሠዐለ፡ ዐለመ፡ ብ፡ ጻፈ።

, plerumque m. [significatione convenit cum جِلْدٌ , fortasse etiam etymo, quatenus جَلُدَ durus fuit^la, robustus^la, alacer fuit^la, جَمُدَ concrevit^la( ሐመዳ፡ ); ( ܓܡܕ ) جَمَدَ duro animo ac immiti fuit,^la جَنَدٌ terra salebrosa^la, عَلِدَ durus fuit^la, كَلَدٌ terra^ladura^la, كَنُودٌ sterilis^la, avarus^la, ejusdem familiae esse videntur; n. 779de permutatione literarum palatalium et አ vid. etiam አለደ፡ et አበረ፡ ]

1)cutis^la, pellis^la, tunica^la; corporis humani, ut ; ; ( ተዝሕቀ፡ ); አነዳ፡ ገጹ፡ ; አነዳ፡ ሥጋሁ፡ ; ; bestiarum: ዘባሒ፡ ይዝሕቅ፡ አነዳ፡ እምዲበ፡ ሥጋ፡ ; አነዳ፡ ላህም፡ ርጡብ፡ ; መዝራዕት፡ በአነዳሁ፡ (an legit ἀνεφθόν ?); aliarum rerum, ut granorum frumenti (ubi አንዳ፡ scriptum legitur); pomorum: አነዳ፡ ትፉሕ፡ ( ዘሐቀ፡ ).

2)pellis^la, corium^la: አልበሶሙ፡ (Adamum et Evam) እግዚአብሔር፡ አነዳ፡ ማእስ፤ ዝውእቱ፡ (hoc significat allegorice) አነዳ፡ ዘመልዕልተ፡ ሥጋነ፡ ልብሰ፡ ሐዘን፡ ወሕማም፡ ; ይኩን፡ ልብሰቱ፡ እምአነዳ፡ ማእስ፡ ዘእንስሳ፡ ; ዝቅ፡ ዘአነዳ፡

3)segmentum^lacorii^la, lorum^la: በሐብለ፡ አነዳ፡ ተአስሩ፡ ; ዘበጦ፡ በአነዳ፡ ላህም፡ F.N. 47; ዘቀሠፈ፡ አሐደ፡ እምአግብርቲሁ፡ በአነዳ፡ አው፡ በበትር፡ F.N. 47; እንዘ፡ ይቀሥፍዎ፡ በይቡስ፡ አነዳ፡ — Voc. Ae.: ጠብደን፡ አነዳ፡ ብ፡ የላም፡ ደባ።

I,2[significatione tantum non etymo differt ab ዐዘዘ፡ עזז ܥܙ عزّ وعز ; at fere ubique per አ scriptum invenitur, litera ዐ frequentissimo usu detrita et in አ extenuata]

1)potentem esse^la, dominari^la: ከመ፡ የአዝዝ፡ ወይትኀየል፡ ዲበ፡ ምድር፡ ; , κατακυριεύει .

2)imperare^la, jubere^la, mandare^la, praecipere^la, edicere^la, ut: አነ፡ እኤዝዝ፡ ወአነ፡ ኣመጽኦሙ፡ ; ; በአሐዱ፡ ቃል፡ አዚዘከ፡ ; ለ፡ pers. ; ; ; ; plerumque : ; ; ; ; አኅለቀ፡ አዝዞቶሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ( παραγγέλλειν ) ; ; ; rei: ; ; ; ; ; ነገር፡ ዘአዘዞ፡ እግዚአብሔር፡ ይንግር፡ ; ; ; ; ; ; በእንተ፡ rei ( de^la): ; ; በእንተ፡ ዝሙት፡ አብዝኀ፡ አቡየ፡ አዝዞትየ፡ ; ; ; ; በ፡ rei (in libris ex Arabico translatis): ፈታሒ፡ የአዝዞሙ፡ ለላእካኒሁ፡ በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ F.N. 43,3; አዘዘ፡ በአብጽሖተ፡ ቃራራ፡ ; verbi: መኑ፡ አዘዘክሙ፡ ትሕንጹ፡ ; አዘዘ፡ ያብእዋ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ከመ፡ ; ; ; ; ; ለ፡ et Infin., ut: አንተ፡ ውእቱ፡ ዘትኤዝዝ፡ ለበዊእ፡ ወለወጺእ፡ . n. 793

a) አዘዘ፡ ከመ፡ ኢ፡ seq. vetare^la ; ; ; vel ኢአዘዘ፡ ከመ፡ seq. , F.N. crebrius, ut 43,12; ( ኅርመት፡ col. 587).

b)passim sine mentione mandati i.q. mandata^ladare^laalicui, cum mandatis mittere^laaliquem, : ; ; ; አዘዝከ፡ ዑቃቤ፡ ላዕሌየ፡ ; እኤዝዝ፡ እኪተ፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ዓለም፡ ; ; አዝዝ፡ ለነ፡ ቦሙ፡ mitte nobis ea^la .

c)in specie: extrema mandata dare^lafamiliae suae, testamentum facere^la, testamento^lalegare^la, ; ; Gad. Ad.; አዘዘ፡ በእንተ፡ ቤቱ፡ ; ordinem monachorum initurus የአዝዝ፡ እምቅድመ፡ ምንኵስናሁ፡ በእንተ፡ ንዋዩ፡ ዘከመ፡ ፈቀደ፡ F.N. 10; est vox technica forensis in F.N.: አዝዞ፡ ይኩን፡ ( testamentum fiat^la) በጽሒፍ፡ ወዘእንበለ፡ ጽሒፍ፡ F.N. 41,1; ejus quod quis legat: በእንተ፡ ዘይኤዝዝ፡ ኪያሁ፡ F.N. 41,4; ለ፡ ejus, cui quis quid legat: F.N. 24,5; F.N. 41,3; በ፡ opum, de quibus quis testatur vel disponit: ዘይኤዝዝ፡ በንዋይ፡ F.N. 41.

3)subjicere^laalicui aliquid, subigere^la, et ለ፡ , ; .

I,2[significatione tantum non etymo differt ab ዐዘዘ፡ עזז ܥܙ عزّ وعز ; at fere ubique per አ scriptum invenitur, litera ዐ frequentissimo usu detrita et in አ extenuata]

1)potentem esse^la, dominari^la: ከመ፡ የአዝዝ፡ ወይትኀየል፡ ዲበ፡ ምድር፡ ; , κατακυριεύει .

a) አዘዘ፡ ከመ፡ ኢ፡ seq. vetare^la ; ; ; vel ኢአዘዘ፡ ከመ፡ seq. , F.N. crebrius, ut 43,12; ( ኅርመት፡ col. 587).

3)subjicere^laalicui aliquid, subigere^la, et ለ፡ , ; .

canistrum^la አ . litera alphabeti Aethiopici decima et tertia, quae አልፍ፡ appellatur. I,2et ተዐዘበ፡ III,2(etiam per አ ), ut videtur opitulari^la: ነጸርኩ፡ እመቦ፡ ዘይዔዝበኒ፡ (v. ዘይትዔዘበኒ፡ ) ሰብእ፡ ወአልቦ፡ ἐμβλέπων εἰς ἀντίληψιν ἀνθρώπων καὶ οὐκ ἦν n. 1004 . (Sed incerta est haec significatio neque ex aliis linguis probari potest, – עָזַר enim huc non referre licet; etiam עָזַב aliter exponendum videtur. – An vindicare^la, defendere^la, ذَبْذَبَ ?] particula quae, ubicumque verba alicujus sive per legatum sive per literas ad aliquem missa referuntur, vel singulis vel praecipuis orationis vocabulis annecti solet ( gramm.§ 162); certe librarios Abyssinos post singula quamquam longioris orationis verba ad nauseam usque eam repetere non taedet; impressorum autem librorum editores eam vel parcius adscribere vel omnino omittere maluerunt. Exempla invenies ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; et ( etiam ). Ubi hoc አ vocabulo in ă desinenti annectitur, hanc vocalem ă supprimere licet, ut ምሕረትአ፡ pro ምሕረተአ፡ ; ሥጋይአ፡ pro ሥጋየአ፡ (in cod. S); ; ; ; ዘወድቅአ፡ , ዘስሕትአ፡ Did. lin. 2; rarius illa ă prolongatur, ut መንገላአ፡ ; praepositiones autem, quae primitus in ê^ladesinebant, nonnumquam hanc ê^laante አ፡ resumunt, ut ኀቤአ፡ ; መንገሌአ፡ – De pronunciatione hujus አ፡ Antoine d’Abbadie haec mihi communicavit: „les lecteurs soigneux ne le prononcent pas et se contentent de faire sentir cet አ par l’intonation générale seulement.“ particula quae, ubicumque verba alicujus sive per legatum sive per literas ad aliquem missa referuntur, vel singulis vel praecipuis orationis vocabulis annecti solet ( gramm.§ 162); certe librarios Abyssinos post singula quamquam longioris orationis verba ad nauseam usque eam repetere non taedet; impressorum autem librorum editores eam vel parcius adscribere vel omnino omittere maluerunt. Exempla invenies ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; et ( etiam ). Ubi hoc አ vocabulo in ă desinenti annectitur, hanc vocalem ă supprimere licet, ut ምሕረትአ፡ pro ምሕረተአ፡ ; ሥጋይአ፡ pro ሥጋየአ፡ (in cod. S); ; ; ; ዘወድቅአ፡ , ዘስሕትአ፡ Did. lin. 2; rarius illa ă prolongatur, ut መንገላአ፡ ; praepositiones autem, quae primitus in ê^ladesinebant, nonnumquam hanc ê^laante አ፡ resumunt, ut ኀቤአ፡ ; መንገሌአ፡ – De pronunciatione hujus አ፡ Antoine d’Abbadie haec mihi communicavit: „les lecteurs soigneux ne le prononcent pas et se contentent de faire sentir cet አ par l’intonation générale seulement.“ particula quae, ubicumque verba alicujus sive per legatum sive per literas ad aliquem missa referuntur, vel singulis vel praecipuis orationis vocabulis annecti solet ( gramm.§ 162); certe librarios Abyssinos post singula quamquam longioris orationis verba ad nauseam usque eam repetere non taedet; impressorum autem librorum editores eam vel parcius adscribere vel omnino omittere maluerunt. Exempla invenies ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; et ( etiam ). Ubi hoc አ vocabulo in ă desinenti annectitur, hanc vocalem ă supprimere licet, ut ምሕረትአ፡ pro ምሕረተአ፡ ; ሥጋይአ፡ pro ሥጋየአ፡ (in cod. S); ; ; ; ዘወድቅአ፡ , ዘስሕትአ፡ Did. lin. 2; rarius illa ă prolongatur, ut መንገላአ፡ ; praepositiones autem, quae primitus in ê^ladesinebant, nonnumquam hanc ê^laante አ፡ resumunt, ut ኀቤአ፡ ; መንገሌአ፡ – De pronunciatione hujus አ፡ Antoine d’Abbadie haec mihi communicavit: „les lecteurs soigneux ne le prononcent pas et se contentent de faire sentir cet አ par l’intonation générale seulement.“ , rarius ገዐዘ፡ ( ; F; ), etiam per አ , [cui Lud. et Ges. in thes. جاز composuerunt; adde جَزَعَ ; potestas radicis prima in abscidendo^lavel abrumpendo^lafuisse videtur] ይግዐዝ፡

1)castra movere^la, proficisci^la, migrare^la, እምነ፡ loci unde et ውስተ፡ loci quorsum pergitur: ; ; ; ; ; ( ለግዒዝ፡ ); ; ; ; ; ; ; ; ግዕዙ፡ አሕዛብኪ፡ ውስተ፡ አድባር፡ ; ; ከመ፡ ይግዐዙ፡ ( ውስተ፡ ) ቤጤልዋ፡ ; .

a)castra metari^la, στρατοπεδεύειν ; (coll. ; , ubi Hebr. quidem נסע , Graecus autem στρατοπεδεύειν habet).

b)migrare^lavel excedere^lae vita: በዋዕየ፡ እሳት፡ እምዓለም፡ ግዕዘ፡ Enc.; ውስተ፡ ቤተ፡ ሙታን፡ ግዕዘ፡ Enc.

2)liberum fieri^la, manumitti^la, libertatem adipisci^la, de servis: ἐξελεύσεται ; ግዕዝክሙ፡ እምግብርናት፡ ; ገብር፡ ለእመ፡ ግዕዘ፡ እምግብርናቲሁ፡ ; ይግዐዝ፡ ገብር፡ እምእግዚኡ፡ F.N. 31; de uxore: marito mortuo ትግዕዝ፡ F.N. 24,5.

interjectio

a)dolentis: heu^la, አህ፡ , plerumque annexa interjectioni ኦ (sc. ኦአ፡ ),

b)acclamantis: heus^la( أ , הוֹי ) ubi አአተዩ፡ , recentiores ጕዩ፡ praebent, sed legendum est አአ፡ ጕዩ፡ ὢ ὢ φεύγετε . n. 715

śaʿala , ሠአለ፡ śaʾala

Grébaut
ሠዐለ፡ śaʿala I,1 ይሥዕል፡ , ይሥዐል፡ «peindre^fr» ― ሣለ፡ Ms. BNFabb217, fol. 53v.
134

Leslau
ሠዐለ śaʿala (yǝśʿal), () ሠአለ śaʾala form^en, shape^en, fashion^en, carve^en, depict^en, portray^en, paint^en 524b

አክሰመ አምነየ

ʾaksama to assign^en ‘assigner^fr‘ አ[ጐለ]ትኩ፡ አክሰምኩ፡ ወአምነይኩ፡ አነ፡ ሐፃኒ፡ ላሊባላ ‘j’ai donné an gʷelt , j’ai assigné et j’ai délimité, moi, le ḥaḍāni Lālibalā^fr’ 56-57

Leslau
ʾaksama dedicate^en (T) 296b

ʾamnaya to delimit^en ‘délimiter^fr‘ አ[ጐለ]ትኩ፡ አክሰምኩ፡ ወአምነይኩ፡ አነ፡ ሐፃኒ፡ ላሊባላ ‘j’ai donné an gʷelt , j’ai assigné et j’ai délimité, moi, le ḥaḍāni Lālibalā^fr’ 56-57

አሀለወ

II,2

1)existentiam praebere alicui^la: ምስለ፡ ብዙኅ፡ ምሕረት፡ ታሄልወነ፡ ( διοικεῖς ) .

2)aliquem alicubi commorari^lavel degere jubere^lavel facere^la .

ዳኅን

I)Adj., ዳኅናን፡ ,

1)incolumis^la, bene valens^la, salvus^la, sanus^la, integer^la, securus^la, de personis: ; l ; ርኢ፡ ለእመ፡ ዳኅናንኑ፡ አኀዊከ፡ ወአባግዒሆሙኒ፡ ; ; ; monachus compellatur ዳኅንኑ፡ አባ፡ et respondet እወ፡ ዳኅን፡ Gad. F.H.; ዳኅነ፡ ሀሉ፡ ἔῤῥωσο vale!^la Platt; ዳኅንኑ፡ አንተ፡ ; de familia et opibus: ዳኅን፡ ቤትከ፡ ( εἰρηνεύει ) ; ; de sigillo: ዳኅንኑ፡ ማኅተም፡ σῶοι αἱ φραγῖδες n. 1113 ; de veste: ልብስ፡ ሕያው፡ ወዳኅን፡ ; de cute corporis ; ; ; de cadavere integro vel illaeso Enc.

2)integer^lai.e. immunis^laa culpa et poena: ; . II) : integritas^la, incolumitas^la, salus^la, bona valetudo^la, securitas^la: ዳኅን፡ ወሰላም፡ εἰρήνη καὶ ἀσφάλεια ; ወኮነ፡ ሰላም፡ ወዳኅን፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ በሓውርት፡ ; ; ዳኅነ፡ ይትናገሩ፡ ለቢጾሙ፡ εἰρηνικὰ λαλεῖ ; ; crebro

a) በዳኅን፡ in salute^lai.e. salve^lavel ad personam relatum salvus^la, incolumis^la, bene valens^la: በዳኅን፡ (v. በዳኅና፡ ) ἐν ὑγιείᾳ ; ; ; ; ( μετ ʼ εἰρήνης ]); μετὰ σωτηρίας ; ; ne unicam quidem horam አሀሉ፡ ዘበዳኅን፡ salvus forem,

b) ዳኅነ፡

α): ትነብር፡ ዳኅነ፡ (v. ድኅነ፡ ) ዘእንበለ፡ ሐዘን፡ ወትካዝ፡ ; ዳኅነ፡ ይነብር፡ εἰρηνεύει ; ; ; ; ለእመ፡ ዳኅነ፡ አቶክሙ፡ ὑγιαίνοντες ; ; .

β)integre^la, perfecte^la: ወርእየ፡ ዳኅነ፡ ; ይሬኢ፡ ዳኅነ፡ .

ወሀበ

I,1[ יָהַב ܝܗܰܒ وَهَبَ ] Imperf. ይሁብ፡ , የሀብ፡ , Imperat. ሀብ፡ ( gramm.§ 93), dare^la, : ውሂብ፡ ; ቃል፡ ሠናይ፡ ይኄይስ፡ እምውሂብ፡ ; ; ; ; rei: ; ; ; ኢታጐንዲ፡ ውሂቦታ፡ ; ይኄይስ፡ ውሂበ፡ ምጽዋት፡ እምነ፡ … ; ; ለ፡ pers.: ሀብ፡ ለጻድቅ፡ ; ; rei et ለ፡ pers.: ; ; ; : ውሂቦኒ፡ ሀቦ፡ ; : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; አሀቦ፡ ዐስቦ፡ ; ኢተሀቦ፡ ምክንያተ፡ ; ወሀብዋ፡ ደብተራሁ፡ ; ሀቦ፡ ክፍሎ፡ ; ; ; ; ; ; al. sexcenties; እሁበከ፡ ስእለተከ፡ ; : ለአዳም፡ ባሕቲቱ፡ ወሀቦ፡ ይክድን፡ ኀፍረቶ፡ ; ; ; ; ; praedicati: ምድር፡ እንተ፡ ይሁበከ፡ ርስተ፡ , vel ለ፡ , ut: እሁበከ፡ አሕዛበ፡ ለርስትከ፡ .

a)largiri^la, munificum esse^la: ዘይምሕር፡ ወይሁብ፡ ; ; ; ; ; et sensu juridico donare^laF.N. 26 (ubi agitur በእንተ፡ ሀብት፡ ወወሃቢ፡ ወዘይሁብዎ፡ ሎቱ፡ ወንዋይ፡ ዘይሁቡ፡ ኪያሁ፡ ).

b)exhibere^la, tribuere^la, praestare^la: ሀቡ፡ አኰቴተ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; .

c)tradere^la, ; ; ወሀብክዋ፡ መጽሐፈ፡ ውስተ፡ እዴሃ፡ ; ; ኢተሀብ፡ አፉከ፡ ለአበሳ፡ ; የሀብ፡ ነፍሶ፡ ቤዛ፡ ብዙኃን፡ ; ; .

d) በ፡ pretii, commutare^la .

e)fructum dare^lai.e. ferre^la, reddere^la, ; ; ; ; vel odorem emittere^la ; .

f)edere^la, ut vocem: ወሀበ፡ ቃሎ፡ ; ; ; ነጐድጓድ፡ ወሀበ፡ ቃለ፡ Enc.; miracula ; .

g)dare ore aliquid i.e. precari^labenedictionem, salutem: ከመ፡ የሀቦሙ፡ በረከተ፡እግዚአብሔር፡ በከናፍሪሁ፡ ; ወሀቦሙ፡ ቡራኬ፡ vel ወሀቦሙ፡ ሰላመ፡ ; vel docere^la ; .

h)concedere^la, permittere^la, potestatem dare^la: ኢወሀቦ፡ ከመ፡ ይትመየጥ፡ ; ኢፈቀደ፡ የሀቦ፡ ምኅላፈ፡ ; ; የሀብዎ፡ ንስሓ፡

i)facere^la, constituere^la: እሁብ፡ ኪዳነ፡ ምስሌክሙ፡ ; ; .

k)passim ex Hebraismo: ponere^la, indere^la, ut: ቀስቶ፡ ወሀበ፡ ውስተ፡ ደመና፡ ; ፍርሀተክሙ፡ እሁብ፡ ኀበ፡ ኵሉ፡ ዘውስተ፡ ምድር፡ ; ዘሕያው፡ የሀብ፡ ሠናየ፡ ውስተ፡ ልቡ፡ ; ወሀብኩ፡ ልብየ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ፍጥረት፡ (animum advertere) .

l) መኑ፡ይሁበኒ፡ quis mihi dabit! utinam! utinam haberem!^la መኑ፡ ይሁበኒ፡ አእምሮ፡ n. 882 ; ; ; መኑ፡ ይሁበኒ፡ አዕይንትየ፡ ከመ፡ ይኩና፡ , vel መኑ፡ እምወሀበኒ፡ ከመ፡ ይትነበይ፡ ; ; መኑ፡ የሀበነ፡ ዕረፍተ፡ .

m) ሀብ፡ , ሀቡ፡ , ሀባ፡ , (nonnumquam ) age^la, agite! quaeso^la, ሀቡ፡ ንበል፡ εἴπωμεν ; ሀቡነ፡ንረድ፡ ( καὶ νῦν ἐπί ) ; ሀቡኬ፡ንግባእ፡ ; ሀብኬ፡ ንትኀሠሥ፡ በአይ፡ ፍኖት፡ ተወልደ፡ δὴ οὖν Cyr. c. ; Cyr. c. ; ባሕቱ፡ ሕቀ፡ ሀባ፡ ናመክሮን፡ ; ሀብ፡ ንፍትኖን፡ et ሀባ፡ ንፍትኖን፡

አሃይመነ

ʾahāymana

Grébaut
አሃይመነ፡ ʾahāymana II, «rendre fidèle^fr» ― አሳመነ፡ Ms. BNFabb217, fol. 10v.
11

Leslau
አሀይመነ ʾahaymana ( 11) causative {of ሀይመነ } 221a

ትሑት

, fem. ትሕት፡ , humilis^la

a)demissus^la, de oculis: ትሑታነ፡ ገጽ፡ .

b)exilis^la, de voce feminae, Lud. ex Enc.

c)de sorte et conditione hominum: vilis^la, ignobilis^la, abjectus^la, ትሑት፡ ምስለ፡ ዐቢይ፡ ; . ; ; ራእዩ፡ ምኑን፡ ወትሑት፡ እምኵሉ፡ ሰብእ፡ Jes.53,8; ; ; ; ψιλὸς ἄνθρωπος (de Christo, secundum sententiam Pauli Samosateni aliorumque) ትሑት፡ ብእሲ፡ Cyr. ad ; hom. Acacii Mel. in

d)depressus^la, afflictus^la, miser^la: አሀጉር፡ ትሕት፡ ; ሕምምት፡ ወትሕት፡ ; ሕዝብ፡ ትሑታን፡ λαὸς τεθλιμμένος ; ταλαίπωρος Rom.7,24. n. 554

e)de animo: submissus^la, modeste de se sentiens^la, submisse se gerens^la ( ዕቡይ፡ ); ልብ፡ ትሑት፡ ; ትሑታነ፡ ልብ፡ ; ጻድቃን፡ ወትሑታን፡ ; ትሑታን፡ ሕዝብ፡ Jes.14,32; የዋሃን፡ ወትሑታን፡ Jes.26,6; ; .

f)subjectus^la, obediens^la: ኪያሁ፡ ረሰየ፡ ልዑለ፡ ወኪያከ፡ ትሑተ፡ ; castigate liberos, ከመ፡ ይኩኑ፡ ትሑታነ፡ ወይትአዘዙ፡

g)relative: inferior^la, infimus^la, ἐλάχιστοι ; ; ትሑታን፡ አባግዕ፡ .

tǝḥut , fem. tǝḥt

Grébaut
ትሑተ፡ ልብ፡ tǝḥuta lǝbb «modeste^fr» ኮነ፡ የዋሀ፡ ወትሑተ፡ ልብ። 195, ልብ፡
33

አሃይመነ

ʾahāymana

Grébaut
አሃይመነ፡ ʾahāymana II, «rendre fidèle^fr» ― አሳመነ፡ Ms. BNFabb217, fol. 10v.
11

Leslau
አሀይመነ ʾahaymana ( 11) causative {of ሀይመነ } 221a

አሃይመነ

ʾahāymana

Grébaut
አሃይመነ፡ ʾahāymana II, «rendre fidèle^fr» ― አሳመነ፡ Ms. BNFabb217, fol. 10v.
11

Leslau
አሀይመነ ʾahaymana ( 11) causative {of ሀይመነ } 221a

አሄደ አሄደ

ʾaheda

Grébaut
አሄደ፡ ʾaheda II,1 «faire piller^fr etc.» ― አስቀማ፡ Ms. BNFabb217, fol. 10v.
12

Leslau
አሄደ ʾaheda ( 12) causative of ሄደ heda 220b

ʾaheda

Grébaut
አሄደ፡ ʾaheda II,1 «faire piller^fr etc.» ― አስቀማ፡ Ms. BNFabb217, fol. 10v.
12

Leslau
አሄደ ʾaheda ( 12) causative of ሄደ heda 220b

አሄደ

ʾaheda

Grébaut
አሄደ፡ ʾaheda II,1 «faire piller^fr etc.» ― አስቀማ፡ Ms. BNFabb217, fol. 10v.
12

Leslau
አሄደ ʾaheda ( 12) causative of ሄደ heda 220b

አሄጰ አሄጰ

ʾahep̣a

Grébaut
አሄጰ፡ II,1 «faire piquer, faire blesser avec des flèches ou (object) semblables comme lancelles, aiguilles, ect.» ― አስነደፈ፡ BNFabb217, fol. 11r.
እለ፡ ያሀይጱ፡ በእብን፡ ፻፼ ። 11.
13

Leslau
አሄጰ ʾahep̣a ( 13) causative {of ሄጰ፡ hep̣a } 221b

ʾahep̣a

Leslau
አሄጰ ʾahep̣a ( 13) causative {of ሄጰ፡ hep̣a } 221b

አሄጰ

ʾahep̣a

Leslau
አሄጰ ʾahep̣a ( 13) causative {of ሄጰ፡ hep̣a } 221b

አህ

interj. dolentis et gementis: ah^la, heu^la, eheu^la, proh^la, አህ፡ አህ፡ አህ፡ ( אֲהָהּ ) (v. ሐሰ ); Lud. Comm. hist. p. 41; ለ፡ , ut: አህ፡ አህ፡ ለድምፀ፡ ቅኔሆሙ፡ ( ቅኔ፡ col. 447); እምነ፡ , ut: አህ፡ አህ፡ እምዛቲ፡ ኀፍረት፡ ; አህ፡ እምዛቲ፡ ሕሠም፡ ( ὢ τῆς )

አሕለለ አሕለለ

II,1torrere^la, adurere^la, arefacere^la: እምአርያም፡ ፈነወ፡ እሳተ፡ ወአሕለሎ፡ ለአዕጽምትየ፡ (v. ወሐለለ፡ አዕጽምትየ፡ ) ; ሶበ፡ ለልብየ፡ እሳተ፡ ሐዘን፡ አሕለሎ፡ ; እቶነ፡ እሳት፡ ኢያሕለላ፡ Enc. II,1torrere^la, adurere^la, arefacere^la: እምአርያም፡ ፈነወ፡ እሳተ፡ ወአሕለሎ፡ ለአዕጽምትየ፡ (v. ወሐለለ፡ አዕጽምትየ፡ ) ; ሶበ፡ ለልብየ፡ እሳተ፡ ሐዘን፡ አሕለሎ፡ ; እቶነ፡ እሳት፡ ኢያሕለላ፡ Enc. ʾaḥlala

Grébaut
አህለለ፡ ʾahlala II,1 brûler^fr, être ardent^fr ቅድመ፡ መንበር፡ ሀሎ፡ ውልውል፡ ነፋስ፡ ወአህለለ፡ እሳት፡ እንተ፡ ዐውዱ፡ ይእኅዞ፡ ለነፋስ። 29.
2
አህለለ፡ ʾahlala II,1 «brûler^fr» ― አተኰሰ፡ Ms. BNFabb217, fol. 19r.
41

Leslau
አሕለለ ʾaḥlala (, 2) char^en, scorch^en, burn^en (tr.), dry up^en 229b

ʾaḥlala

Leslau
አሕለለ ʾaḥlala (, 2) char^en, scorch^en, burn^en (tr.), dry up^en 229b

ተሀበ

( ተሀበበ፡ ) III,1: in ingerendis probris et contumeliis versari, infamare^la, diffamare^la, conviciari^la: ወኵልክሙ፡ ተሀበብዎ፡ ለስሙ፡ πάντες ἔκδοτε ὄνομα αὐτοῦ ; ይትሀበቡኒ፡ mihi conviciantur^la ; ኢትትሀበቦ፡ ለአይትጋነይ፡ μὴ ὀνείδιζε ἄνθρωπον ; በማእከለ፡ ቢጹ፡ ይትሀበብዎ፡ ለምታ፡ (var.: ይትሀበለይዎ፡ ). In loco alii libri mss. ኢታህብቦ፡ exhibent, quod stirpi II,1convenit, sed alibi nusquam አህበበ፡ inveni. –

አህቡይ

simiae^la ሆባይ፡ col. 9.

ሆባይ ሆባይ

(cujus ô^la, sequentem literam b^laex v^laortam esse, indicat).

1) ሆባያት፡ , avis e genere rapacium: ἴκτινος milvus^la ; ; ἱέραξ accipiter^la ( masc. ) collective: ; ; ; ; . in eo loco ubi LXX ἴβεις habent, Ae. ሆባይ፡ (v. ሆባያት፡ ) exhibet. Voc. Ae.^lainter avium nomina: ሆባይ፡ ዘ፡ አንጭት፡ (quod Ludolfi Gregorium „avem e genere rapacium, aridis arboribus insidentem, mures aviculasque captantem“ significat; Lud. 6).

2)simia^la, አህቡይ፡ πίθηκοι ; Satanas apparuit^la በአምሳለ፡ ሆባይ፡ ; ወይጠለ፡ አስገድከ፡ ወሆባየ፡ አክነስከ፡ ብፁዕ፡ አንተ፡ አባ፡ ዮሐኒ፡ Mavâs. 13. – Voc. Ae.^lainter ferarum nomina: ሆባይ፡ ዘ፡ ዝንጅሮ፡ (v. ዝንጀሮ፡ ). etiam Rüppell Reise I. p. 301 (ubi pro Hewe^lascribendum est Höwê^lavel Höbê^la). Et milvus et simia a clamando^lahoc nomen traxisse videntur (neque est, quod ሆባይ፡ simiam^lacum कपि קוֹף ܩܽܘܦܳܐ κῆπος κῆβος κεῖβος componamus).

(cujus ô^la, sequentem literam b^laex v^laortam esse, indicat).

hobāy hobāyāt

Grébaut
ሆባይ፡ singe^fr, guenon^fr ( ዝንጀሮ፡ )
ሶቤሃ፡ መጽአ፡ አቡነ፡ ታዴዎስ፡ ወእንዘ፡ ይትዓጸፍ፡ ጸዳለ፡ መብረቅ፡ ወይቤላ፡ እኪት፡ ብእሲት፡ ለምንት፡ ትገብሪ፡ ከመዝ፡ ወትሰርቂ፡ ንዋየ፡ ቅዱሳን። አንሰ፡ አመስቀልኩ፡ ቍልቍሊተ፡ በማእከለ፡ አየር። ወይእዜኒ፡ እግዚአብሔር፡ ይወልጥ፡ አርአየኪ። ወሶቤሃ፡ ተወለጠ፡ አርአያሃ፡ ወኮነ፡ መንፈቀ፡ ሥጋሃ፡ በአምሳለ፡ ሆባይ፡ ጸጓር፡ እምላዕለ፡ ሐቌሃ፡ ወእምታሕተ፡ ሐቌሃሰ፡ ከመ፡ ሰብእ። 48.
አህባይ፡ ((Pl. brisé)) de ሆባይ፡ singes^fr, guenons^fr.
ወቦኡ፡ እሙንቱ፡ ከለባት፡ ውስተ፡ ውሣጤ፡ ከተማ፡ ወአስተጋብኡ፡ ብዙኃነ፡ አዕጽምተ፡ ወወገሩ፡ አውጺኦሙ፡ ኀበ፡ አፍአ፡ ከተማ። ወእሙንቱሰ፡ አዕጽምት፡ ኮኑ፡ ሠራዊተ፡ አህባይ፡ ወኮኑ፡ ወዓርጉ፡ ውስተ፡ ነዋህ፡ ደብር። ... ወዓርጉ፡ ውስተ፡ ርእሰ፡ ውእቱ፡ ደብር፡ ዘይቀውሙ፡ ቅድሜሁ፡ ሠራዊተ፡ አህበይ፡ ወቀሠፍዎሙ፡ በውእቱ፡ ጥብጣቤ፡ ለእሙንቱ፡ አራዊት፡ ወሰደድዎሙ፡ ርሑቀ። 14–15
5

Cross-references:

a) also ህበይ፡ (TraCES)

b) also አህቡይ፡

hobāy hobāyāt

Cross-references:

a) also ህበይ፡ (TraCES)

b) also አህቡይ፡

ሆባይ ህበይ

(cujus ô^la, sequentem literam b^laex v^laortam esse, indicat).

hobāy hobāyāt

Cross-references:

a) also ህበይ፡ (TraCES)

b) also አህቡይ፡

hǝbay , ህበይ፡ ḥǝbay አህባይ፡ ʾahbāy monkey^en ሐለስትዮታት፡ ወበነገረ፡ ትግራይ፡ አህባይ፡ ‘ḥalastyotāt ou, en langue tigraï, ahbāy (singes)^fr’ 31 l. 5–6 (ed.), 36 l. 9–10 (tr.)

Cross-references:

a) also ሆባይ፡

b) for ርእሰ፡ ህበይ፡ ርእስ፡

Comparative and etymological data
from Tigrinya ህበይ hǝbay ‘monkey of medium size and having brown fur’ 26a

አህናስ

( ህናስ፡ ) oppidum Aeg. ( ).

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose