Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

i.q. ነበስባስ፡ , ut: ሰላም፡ ለቀራንብቲከ፡ ዘንብስባሶን፡ ይዋሄ፡ („quarum motitatio est ipsa mansuetudo“) Lud. e Cant. Mich.

I,1[ نَبَّ et نَبْنَبَ mutivit^la, fremuit^lacaper; vicina sunt נבא ( ነቢይ፡ ) et ነብሐ፡ ] ይንብብ፡

1)raro: murmurare^la, fremere^la, strepere^la(sicut הָגָה ; amh. ነበበ፡ sonare^la, ): መሰንቆ፡ ይነብብ፡ ; ከመ፡ ርግብ፡ እነብብ፡ .

2)plerumque: loqui^la, ( sprechen^de; differt a ነገረ፡ sicut sprechen^dea reden^de), ; ; ( tacere); ; እንበለ፡ ትንብብ፡ ጠይቅ፡ πρὶν ἢ λαλῆσαι μάνθανε ; ንብብ፡ ለእመ፡ አብሑከ፡ ; ; እንዘ፡ ይነቡ፡ ; እግዚአብሔር፡ ነበበ፡ በአፉሁ፡ ; ; ቃል፡ ዘይነብብ፡ ; rei: ; ; ; ; ኢትሚጥ፡ ብጽዓቲከ፡ ዘነበብከ፡ ; ይነቡ፡ ሐሰተ፡ እምከርሦሙ፡ ; ; አፉሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ ነበበ፡ ከመዝ፡ ; ; ; ; ; ሶበ፡ አኅለቁ፡ ነቢበ፡ ዘንተ፡ ነገረ፡ ; ; ; ብዙኀ፡ ትነብብ፡ ; ነቢበ፡ ብዙኅ፡ ነገር፡ ; ( alloqui^la): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ይንብቡኒ፡ ; : ይንብቡኒ፡ ቃለ፡ ; ዘይነብበኒ፡ τί λαλήσει ἐν ἐμοί .

a)loquendi facultate praeditum esse^la ; Platt; ሕፃናት፡ ዘዓመት፡ ይነቡ፡ ወይትናገሩ፡ .

b)sermone^lai.e. ratione praeditum esse^la: በርእስ፡ የኀድር፡ ነቢብ፡ ወአእምሮ፡ τὸ λογιστικόν ( ratiocinandi facultas^la) ; ማይ፡ ዘኢይነብብ፡ ( ἅλογον ) .

c)loqui lingua^la, በ፡ , ut: ይነብባ፡ በነገረ፡ ከነዓን፡ ; ይንብብ፡ በልሳን፡ እንተ፡ ታስተርኢ፡ ; ; .

d)diserte loqui^la, orare^la, eloquentem esse^la, ; ዘይክል፡ ነቢበ፡ δυνατὸς ἐν γλώσσῃ ; ; ዐቃቤ፡ ነቢብ፡ ῥήτωρ orator^la .

e)multa loqui^la, fabulari^la, loquacem esse^la: መንፈሰ፡ ነቢብ፡ πνεῦμα πολυῤῥῆμον ; at plerumque adjecto ብዙኀ፡ vel አብዝኀ፡ , ut: ነቢበ፡ ብዙኅ፡ ነገር፡ ; ዘይጸልእ፡ ብዙኀ፡ ነቢበ፡ ; ለዘያበዝኅ፡ ነቢበ፡ ይትቌጥዕዎ፡ ; .

f) አዕበየ፡ ነቢበ፡ fastuose loqui^la .

g)blande compellare^la, benigne alloqui^la: ንብብዋ፡ ውስተ፡ ልባ፡ ; ; .

3)i.q. አንበበ፡ ,

a)meditari^la: ነበቡ፡ ከንቶ፡ ἐμελέτησαν κενά .

b)legere^la .

c)cantare^la ( አንበበ፡ ). n. 656

[ לֵב et לֵבָב , ܠܶܒܳܐ , لُبٌّ amh. ልብ፡ ; de etymo Ges. thes. p. 738] m. et fem. (ut ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ) አልባብ፡ (ut ) est

1)sensu n. 42physico cor^laet hominum ut , et animalium ut ; ; ; ; ; inde medium rei^la ልበ፡ ባሕር፡ ; ; ; ልባ፡ ለምድር፡ ; ልበ፡ ጸበርት፡ interiores frondes palmae^la(i.q. talmud. לוּלַב ) { } .

2)animus^la, cor^la, quatenus est sedes sensuum et affectuum^la, agendi sentiendique ratio^la, voluntas^laet consilium^la, innumeris in locis (secundum usum loquendi biblicum): ንብብዋ፡ ውስተ፡ ልባ፡ ; ናዝዛ፡ ለልብከ፡ ; ; ደይ፡ ቃሎ፡ ውስተ፡ { ልብከ፡ }; ለአብዳን፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ ልቦሙ፡ ; ዘይፈትን፡ ልበ፡ ወኵልያተ፡ ; እስመ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ውእቱ፡ ልቡ፡ ; ኖሎት፡ ዘከመ፡ ልብየ፡ ; በኵሉ፡ ልብ፡ toto animo^lasaepissime (ut ); በክልኤቱ፡ ልብ፡ ἐν καρδίᾳ δισσῇ ; ዘክልኤ፡ ልቡ፡ δίψυχος ; በልብ፡ ወልብ፡ ; ; τὰ ἐντὸς , τὰ ἔγκατα ; ; ኀብአ፡ ያዕቆብ፡ ልቦ፡ ለላባ፡ ; praeterea አዕበየ፡ , ኀየለ፡ , ጸንዐ፡ , አጽንዐ፡ , አግዘፈ፡ , አንበረ፡

3)praecipue summae animi facultates: mens^la, ratio^la, intellectus^la; conscientia^la, ልብየ፡ ገብአኒ፡ αἱ φρένες μου ; ; ገብኦ፡ ልቡ፡ σωφρονῶν ; ; σύνεσις ; ; ዘአልቦ፡ ልብ፡ ἀσύνετος ; ; ; ; ; ; ልበ፡ ሰብእ፡ ( ልበ፡ አርዌ፡ ) ; ; ; ὁ νοῦς ; ; ; ; ; ( ); ; ; ; ; διάνοια ; ; ; 1 ; συνείδησις ; ; .

lǝbb imagination^en, ‘Phantasie^de’ ዘንተሰ፡ አኮ፡ እምልብነ፡ ዘንብል፤ አላ፡ በዘ፡ ሰማዕነ፡ ንነግር፡ ወበዘርኢነ፡ ሰማዕተ፡ ንከውን። ‘Dies schreiben wir nicht aus unserer Erfindung heraus, sondern wir schildern, was wir gehört haben, und wir bezeugen, was wir gesehen^de’ 29 l. 16–18 (ed.), 33 l. 31–32 (tr.) (‘Hier ist schon lebb deutlich im Sinne von Phantasie gebraucht, eine Notion aufgrund derer Afa-Warq Gabra-Iyasus seinen berühmten Neologismus lebbwallad geprägt hat.’ 33 n. 152)

Grébaut
ልብ፡ lǝbb

1) intelligence profonde des choses^fr ኮነ፡ ለሰብአ፡ ዝንቱ፡ ዘመን፡ ወዝንቱ፡ ትውልድ፡ አገበረነ፡ መፍቅድ፡ ኀበ፡ ትርጓሜ፡ ዛቲ፡ መጽሐፍ፡ ከመ፡ ታብርሃነ፡ ወትክሥት፡ ለነ፡ ልበ፡ መጻሕፍት፡ አምላካዊያት፡ ዘተኀብአ፡ እምኔነ፡ እምብዝኀ፡ ዑረተ፡ ሕሊናነ። Ms. BNFet110, fol. 1ra.
31–32

2) caractère^fr, sentiments^fr, idées^fr, impressions^fr ወለጠ፡ ኪዳነ፡ ዘተካየደ፡ ምስለ፡ ለኪኑስ፡ ወተግሀ፡ ከመ፡ ይግበር፡ ምግባረ፡ ዘይከውን፡ ለአሕጕሎቱ፡ በፍርሃት፡ ወወለጠ፡ ልቦ። 199
ልብ፡ ጽኑን፡ lǝbb ṣǝnun «cœur lâche^fr» ንሥኡ፡ ሕፃነ፡ ወአሰርዎ፡ ላዕለ፡ መስቀል፡ ወተሳለቁ፡ ቦቱ፡ ወኮነ፡ ልቦሙ፡ ጽኑነ፡ ወቀተልዎ፡ ለሕፃን፡ ዘተቀትለ፡ ዘእንበለ፡ ፍርሃት። 237, ጽኑን፡
Locution አሠነየ፡ (II,2) ልበ፡ ʾaśannaya lǝbba «déterminer^fr, faire fléchir^fr», faire prendre une décision^fr በውእቱ፡ ዘመን፡ ኮነ፡ ፍቁሩ፡ ለንጉሥ፡ ዘይኑን፡ አካክዮስ፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘቍስጥንጥንያ፡ ወአሠነየ፡ ልበ፡ ንጉሥ፡ ከመ፡ ይጽሐፉ፡ ባቡኒቆን፡ ዘበትርጓሜሁ፡ መጽሐፈ፡ ሃይማኖት፡ ፫፡ ጉባኤያት፡ ዘውእቶን፡ በኒቅያ፡ ወቍስጥንጥንያ፡ ወኤፌሶን። 251; አይልሉስሰ፡ ኮነ፡ ይልእክ፡ ኀበ፡ ንግሥት፡ ዋሪና፡ ሐሞቱ፡ እንዘ፡ ይብላ፡ ታሠኒ፡ ልበ፡ ንጉሥ፡ በእንቲአሁ፡ ወይእቲሰ፡ ኢክህለት፡ አሠንዮቶ፡ ልቡ፡ ለንጉሥ። 251; አሠነዩ፡ ልቦ፡ ከመ፡ ይኩን፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ህየንተ፡ ወይሉስ፡ ወአሰፈውዎ፡ ብዙኀ፡ ሀብታተ፡ ከመ፡ ያቅም፡ ሃይማኖተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን። 251; ወከላጂኒ፡ ወሀቦ፡ ለቴዎድሮስ፡ ብዙኀ፡ ንዋየ፡ ፈሪሆ፡ ከመ፡ ኢይቅትልዎሙ፡ (sic) ለእሙ፡ ወለብእሲቱ፡ ሀለዉ፡ ተኀቢኦሙ፡ በእለ፡ እስክንድርያ። ወቴዎድሮስ፡ መኰንን፡ አሠነየ፡ ልቦ፡ ለከላጂ። 251, አሠነየ፡
32
ልብ፡ ቅጥቁጥ፡ lǝbb qǝṭquṭ contrition^fr (cœur brisé), dans la langue ascétique. Texte et référence: ... ምስለ፡ ረድኤተ፡ እግዚአብሔር፡ ወጽንዑ፡ በልብ፡ ቅጥቁጥ፡ በከመ፡ መሐረነ፡ በዘቀደመ፡... …Avec l’aide du Seigneur et sa puissance dans la contrition, comme il nous l’a enseigné auparavant par (ses) paroles…^fr Ms. BNFet110, fol. 14ra. 446–447

3) servant d’élément de composition

a) Joint à des noms:
ሕማመ፡ ልብ፡ ḥǝmāma lǝbb «mélancolie^fr» ወድቀ፡ ውስተ፡ ዝንቱ፡ ሕማመ፡ ልብ። 184, ሕማም፡
ኀዘነ፡ ልብ፡ ḫazana lǝbb «regret^fr» አዕረፈ፡ እንበለ፡ ኀዘነ፡ ልብ፡ ወሀከክ። 201, ሐዘን፡
ስሕተተ፡ ልብ፡ sǝḥtata lǝbb «folie^fr» ተወለጠ፡ ልቡናሁ፡ ወኮነ፡ የዐውድ፡ ውስተ፡ አብያተ፡ ዘቅጽር፡ በስሕተተ፡ ልብ። 287, ስሕተት፡
ትግሀተ፡ ልብ፡ tǝghata lǝbb «générosité^fr» ገብረት፡ ዘንተ፡ ኵሎ፡ በትግሀተ፡ ልብ፡ ለሕይወተ፡ ሀገር። 169, ትግሀት፡
ትዕቢተ፡ ልብ፡ tǝʿbita lǝbb «orgueil^fr» ኮነ፡ አኃዜ፡ ዓለም፡ ኵላ፡ ወወለጠ፡ ስሞ፡ በትዕቢተ፡ ልብ። 169, ትዕቢት፡
ጽንዐተ፡ ልብ፡ ṣǝnʿata lǝbb «tyrannie^fr» ወሰከ፡ ጽንዐተ፡ ልብ፡ እምነ፡ እኅወ፡ አቡሁ፡ ዘኮነ፡ እምቅድሜሁ። 279, ጽንዐት፡

b) Joint à des adjectifs:
ትሑተ፡ ልብ፡ tǝḥuta lǝbb «modeste^fr» ኮነ፡ የዋሀ፡ ወትሑተ፡ ልብ። 195, ትሑት፡
ትኩዘ፡ ልብ፡ tǝkkuza lǝbb «plein de tristesse^fr» ሰከበ፡ ወኖመ፡ እንዘ፡ ኅዙን፡ ውእቱ፡ ወትኩዘ፡ ልብ። 195, ትኩዝ፡
ኅዙነ፡ ልብ፡ ḫǝzuna lǝbb «affligé^fr» ኢትኩን፡ ኅዙነ፡ ልብ፡ በከመ፡ ትኄሊ፡ አንተ፡ ወትብል፡ በእንተ፡ ኀጢአትየ፡ ኢባረከኒ፡ ዝንቱ፡ አረጋዊ። 257, ሕዙን፡
ድኩመ፡ ልብ፡ dǝkuma lǝbb «découragé^fr» ወዓዲ፡ ሮምሎስ፡ ፈርሀ፡ ወኮነ፡ ድኩመ፡ ልብ፡ ወእምብዝኀ፡ ፍርሃቱ፡ ተጠየቀ፡ እምኀበ፡ ማእምራን፡ ወመናፍስት፡ ርኩሳን። 175, ድኩም፡
ዕቡየ፡ ልብ፡ ʿǝbbuya lǝbb «orgueilleux^fr» ወአክሪሱስሰ፡ ኮነ፡ ግዙፈ፡ ክሳድ፡ ወዕቡየ፡ ልብ። 167, ዕቡይ፡
ጽኑዐ፡ ልብ፡ ṣǝnuʿa lǝbb «(homme) de mauvais cœur^fr» ወይጣሉስሰ፡ ዓዲ፡ ዘኮነ፡ ሊቀ፡ ሐራ፡ ዘሀገረ፡ አብራኪ፡ ጽኑዐ፡ ልብ፡ ኮነ፡ ይጸልኦ፡ ለሳዊሮስ፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘሀገረ፡ አንጾኪያ። 265, ጽኑዕ፡
ፍሡሐ፡ ልብ፡ fǝśśuḥa lǝbb «(ayant) le cœur satisfait^fr» ቅንአ፡ ላዕለ፡ ሑረቶሙ፡ እኩይ፡ ወኢኮነ፡ ፍሡሐ፡ ልብ፡ ከመ፡ ቀዳሚ፡ 200, ፍሡሕ፡

Leslau
ልብ፡ ጽኑን lǝbb ṣǝnun ( 32 ) cowardly heart^en 561a

Cross-references:

a) for ሁከተ፡ ልብ፡ ሁከት፡ (Grébaut)

ነበበ አብሐ

I,1[ نَبَّ et نَبْنَبَ mutivit^la, fremuit^lacaper; vicina sunt נבא ( ነቢይ፡ ) et ነብሐ፡ ] ይንብብ፡

1)raro: murmurare^la, fremere^la, strepere^la(sicut הָגָה ; amh. ነበበ፡ sonare^la, ): መሰንቆ፡ ይነብብ፡ ; ከመ፡ ርግብ፡ እነብብ፡ .

a)loquendi facultate praeditum esse^la ; Platt; ሕፃናት፡ ዘዓመት፡ ይነቡ፡ ወይትናገሩ፡ .

c)loqui lingua^la, በ፡ , ut: ይነብባ፡ በነገረ፡ ከነዓን፡ ; ይንብብ፡ በልሳን፡ እንተ፡ ታስተርኢ፡ ; ; .

d)diserte loqui^la, orare^la, eloquentem esse^la, ; ዘይክል፡ ነቢበ፡ δυνατὸς ἐν γλώσσῃ ; ; ዐቃቤ፡ ነቢብ፡ ῥήτωρ orator^la .

f) አዕበየ፡ ነቢበ፡ fastuose loqui^la .

g)blande compellare^la, benigne alloqui^la: ንብብዋ፡ ውስተ፡ ልባ፡ ; ; .

3)i.q. አንበበ፡ ,

a)meditari^la: ነበቡ፡ ከንቶ፡ ἐμελέτησαν κενά .

b)legere^la .

c)cantare^la ( አንበበ፡ ). n. 656

II,1permittere^la, concedere^la, sinere^la; potestatem^la, facultatem^la, veniam dare^la, ; ለ፡ pers. ; ; plerumque ut: ኢያብሖ፡ አቡሁ፡ ; ; ንብብ፡ ለእመ፡ አብሑከ፡ ; ; verbi: ; ; ; ; ; ; አባሕክሙ፡ ለሰብእ፡ ይንብብ፡ ዘከመዝ፡ ነገረ፡ ; ኢያብሐ፡ መነሂ፡ (v. መኑሂ፡ ) ያእምር፡ ግብሮ፡ ; ; ; ; ; ; ለእመ፡ አብዛኅከ፡ ( ተግባረከ፡ ) ትጸደቅ፡ ኢያበውሐከ፡ (sc. ብዝኀ፡ ተግባርከ፡ ) ; ከመ፡ : ; ኢያብሐ፡ ወኢለመኑሂ፡ ከመ፡ የአብሱ፡ ; ; ; ላዕለ፡ rei: አብሖሙ፡ ላዕለ፡ አጋንንት፡ ἐδίδου αὐτοῖς ἐξουσίαν τῶν πνευμάτων . ʾabḥa , አበውሐ፡ ʾabawḥa II, ? permit^en, allow^en ወበውእቱ፡ መዋዕል፡ ገብረ፡ ፀብአ፡ በሽምብራ፡ ኵሬ፡ ምስለ፡ ውእቱ፡ እስላም፡ ዘአበውሐ፡ እግዚአብሔር፡ ለክዒወ፡ ደመ፡ ክርስቲያን፡ ‘in que’tempi, il re combattè in Śemberā Kurē con quell’islamita, cui Dio aveva permesso di versare sangue cristiano^it’ 11 (627) l. 17-19 (ed.); 22 (638) l. 11-13 (tr.) , also አብሐ፡

ላዕለ

frequentissima [e.q. על , ܥܰܠ , عَلَى , amh. ላይ፡ ]; suffixa per ê^lasibi subjungit, ut ላዕሌየ፡ , ላዕሌከ፡ caet. ( gramm.§ 167,3)

1)super^la, supra^la( ἐπὶ et ὑπέρ ), et de statu quietis et de motu in superiorem loci partem: ቆመ፡ ዕዝራ፡ ላዕለ፡ መከየድ፡ ዘዕፅ፡ ; አዕረፈት፡ በረከት፡ ላዕለ፡ ያዕቆብ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ ; ከመ፡ ይኅድር፡ ፍርሀተ፡ ዚአሁ፡ ላዕሌክሙ፡ ; ; ተጽእነ፡ ላዕለ፡ ኪሩቤል፡ ; ሰጥሐ፡ ላዕለ፡ expandere super^la ; ሐጸረ፡ ላዕለ፡ circumsepire super^lai.e. sepimento munire^la ; ተዐየነ፡ ላዕለ፡ obsidere^la ; መጽአ፡ መንፈሰ፡ እግዚአብሔር፡ ላዕሌየ፡ ; መንፈሰ፡ እግዚአብሔር፡ ላዕሌክሙ፡ ; ; መጽአ፡ ሞት፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ ; ነጸረ፡ ላዕለ፡ ; ዘይወግር፡ እብነ፡ ላዕሌሁ፡ ; ዘረወ፡ ላዕለ፡ ; ዘርአ፡ ላዕለ፡ n. 57 ; saepius መጽአ፡ vel በጽሐ፡ ላዕለ፡ supervenit alicui^la, ei accidit^laut ; ; etiam de transeundo super aliquid usurpatur ላዕለ፡ (alias እንተ፡ ላዕለ፡ ) ut ላዕሌየ፡ ኀለፈ፡ መቅሠፍትከ፡ ; . In specie dicitur

a)de vestibus^la, quae alicui superindutae sunt, quas gestat: ; ( ዐጽፍ፡ ዘላዕሌሁ፡ ); .

b)de re gravi, quae oneri^laest super aliquo; ከብደ፡ , ዕፁብ፡ ; ኮነት፡ እዴሁ፡ ላዕለ፡ ኢሎፍሊ፡ ; ትሕዝብተ፡ ሞት፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; inde de debito^laet officio^la, quod alicui incumbit: ለእመ፡ ክህደ፡ ተለቃሒ፡ ዘቦ፡ ላዕሌሁ፡ ዕዳ፡ ; ዘሀለወ፡ ላዕሌሁ፡ ልቃሕ፡ qui mutuum debet^la, ; እስመ፡ ላዕሌከ፡ ዝነገር፡ ; ዘላዕሌሁ፡ ማኅተም፡ ἦν ἐπὶ τοῦ δακτυλίου ; ሕሩም፡ et ተሐረመ፡ ; deinde ላዕለ፡ እደ፡ ብእሲ፡ vel ላዕለ፡ nudum significat ejus munere^la, eo duce^la, sub ejus auspiciis^la: ላዕለ፡ እዴሁ፡ δι᾽ αὐτοῦ Platt; (Hierosolyma diruta sunt imperante Vespasiano) ላዕለ፡ እደ፡ ወልዱ፡ ጢጦስ፡ ; ላዕለ፡ ይታመር፡ ἐν χειρὶ Ἰθάμαρ ; ; ላዕለ፡ እምሔው፡ ይትዐቀብ፡ ὑπὸ ἐπιτρόπους ἐστί .

c)de superaddendo ad^laaliquid: ; ; ከመ፡ ኢትንሣእ፡ ብእሲተ፡ ላዕሌሆን፡ .

d)ut in sermone arab., de conditione^la, cui pactum superinstruitur: ወተካየዶ፡ ላዕለዝ፡ et sub hac conditione foedus cum eo fecit^la

e)ex adverso^la, e regione^la(ductum de imminendo super rem) .

f)de imperio in^laalios et de praestantia super^laalios, ut: ነግሠ፡ ላዕለ፡ q.v., ተሠይመ፡ ላዕለ፡ q.v.; ቆመ፡ ላዕለ፡ ; ; አንተ፡ ኩን፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ቤትየ፡ ; ሤሞ፡ ላዕለ፡ 41,33; ; ; ; ; በእንተ፡ ክብረ፡ ቀሲስ፡ ላዕለ፡ ካልኣን፡ de praestantia sacerdotis super alios^la,

g)rarius de objecto sermonis ( de^la): ላዕሌክሙ፡ ተነበየ፡ περὶ ὑμῶν de vobis^la, ; ግሙራ፡ ኢተሰምዐ፡ ነገር፡ ዘከመዝ፡ ላዕለ፡ ሶስና፡ , scilicet ubi sermo de aliquo idem est ac sermo contra aliquem; inde ሠሐቀ፡ et ተሳለቀ፡ ላዕለ፡ q.v. ገብረ፡ ኵነኔ፡ ላዕለ፡ q.v.

h)rarius de causa ( ob^la, propter^la ἐπὶ ): ኢትትላጸዩ፡ ርእሰክሙ፡ ላዕለ፡ ዘሞተ፡ ἐπὶ νεκρῷ ; ; ; .

2)confinii et propinquitatis vim habet ad^la, apud^la, in^la(germ. an^deet bei^de): ላዕለ፡ ባሕር፡ ad mare^la ; አልቦ፡ ሥርወ፡ ላዕሌሁ፡ in eo^la ; እመ፡ ኀባእኮ፡ ላዕሌከ፡ παρὰ σεαυτῷ ; ከመ፡ ኣርኢ፡ ኀይልየ፡ ላዕሌከ፡ ἔν σοι ; ብንያም፡ በከየ፡ ላዕለ፡ ክሣዱ፡ ; saepius ኀደረ፡ ላዕለ፡ ብእሲ፡ ubi Graecus habet ἔν τινι ut ; ; ; ሚላዕሌነ፡ τί πρὸς ἡμᾶς ; ; .

3)de fine, in quem actione intenditur: in^la, ad^la, maxime contra^la, adversus^laet erga^la( Dat. commodi^laet incommodi^la); frequentissimus est his praepositionis usus: እመ፡ መላሕከ፡ መጥባሕተ፡ ላዕለ፡ ዐርክከ፡ ; ይሔልዩ፡ እኩየ፡ ላዕለ፡ እግዚአብሔር፡ ; ንብብ፡ ቃለ፡ ላዕለ፡ እግዚአብሔር፡ ; ዐርገ፡ ላዕለ፡ አህጉር፡ ; ናሁ፡ አነ፡ ላዕሌከ፡ ; እደዊሁ፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ; ; እለ፡ የኀሥሡ፡ ላዕለ፡ እግዚእየ፡ እኪተ፡ ; ቆሙ፡ ላዕሌየ፡ ; praeterea verba አሕሠመ፡ , አስምዐ፡ , ገብረ፡ , አበሰ፡ , ጌገየ፡ , ተምዕዐ፡ , verba dimicandi^laet alia; in bonam partem: ዘንተ፡ ጽድቀ፡ ግበሪ፡ ላዕሌየ፡ ; ያሤኒ፡ ላዕሌኪ፡ ; ግበሩ፡ ምጽዋተ፡ ወምሕረተ፡ ላዕለ፡ ቢጽክሙ፡ ; ይከውን፡ ሣህል፡ ላዕሌሆሙ፡ ; ይጼሊ፡ ላዕሌከ፡ ὑπέρ σου ; ut: n. 58 በእንተ፡ ምንት፡ ገብረ፡ እግዚአብሔር፡ ላዕሌነ፡ ዘንተ፡ ἡμῖν ; ከመ፡ ትሠኒ፡ ላዕሌኪ፡ ἵνα εὖ γένηταί σοι ; ኄራነ፡ ኮኑ፡ ላዕሌነ፡ . Dicunt: እኩይ፡ ላዕሌየ፡ mihi displicet^la ; ተኈለቈት፡ ኀጢአት፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ peccatum omnibus annumeratum est^la ; ጸሐፈ፡ ላዕለ፡ assignare alicui^la ; . – ላዕለ፡ creberrime componitur cum በ et እንተ፡ et እምነ፡

ንብቲራ

νιπτήρ in i.e. pelvis^la, ( pelluvium^la, malluvium^la), ; ንብቲራ፡ ወውስቴታ፡ ማይ፡ n. 658 ; F.N. 14; M.M. f. 93; – : ንብቲራ፡ ብ፡ ብርት።

ንብቲራ

νιπτήρ in i.e. pelvis^la, ( pelluvium^la, malluvium^la), ; ንብቲራ፡ ወውስቴታ፡ ማይ፡ n. 658 ; F.N. 14; M.M. f. 93; – : ንብቲራ፡ ብ፡ ብርት።

ንብቲራ

νιπτήρ in i.e. pelvis^la, ( pelluvium^la, malluvium^la), ; ንብቲራ፡ ወውስቴታ፡ ማይ፡ n. 658 ; F.N. 14; M.M. f. 93; – : ንብቲራ፡ ብ፡ ብርት።

ንህብ

, fem. et m. , et , አንህብት፡ et አንሃብ፡ , apis^la[cfr. نُوبٌ apes^la; Ewald Jahrbücher der bibl. ንህብ፡ cum نَحْلٌ componit; amh. ንብ፡ ]: እምኵሉ፡ አዕዋፍ፡ ትንእስ፡ ንህብ፡ ; ሑር፡ ኀበ፡ ንህብ፡ ወአእምር፡ ከመ፡ መስተገብርት፡ ይእቲ፡ ; ; m. ; ; ; ; አንህብት፡ Gad. Lalib.; አንብህት፡ (sic) Enc.; አንሃብ፡ Reg. Pach.; አንሃብሰ፡ ይፀንሱ፡ በምዕር፡ ሶበ፡ ዐንዘረት፡ ንግሥቶን፡ Lud. e L. Myst.

ንቱግ

1)demtus^la, exemtus^la: Filius ኢንቱግ፡ ወኢብዑድ፡ እምህላዌ፡ አቡሁ፡ M.M. f. 2; ከመ፡ ኢይኩኑ፡ ንቱጋነ፡ እማኅበር፡ Enc.

2)is de quo quid demtum est, mancus^la, imperfectus^la: ንቱጋነ፡ (v. ንትጋ፡ ) ይከውኑ፡ ἀτέλεστα ; ; እግዚአብሔር፡ ደለወከ፡ ወረከበከ፡ ሕጹጸ፡ ወንቱገ፡ (sec. ) ; አኮ፡ መፍትው፡ ከመ፡ ንኅድግ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ሕጹጸ፡ ወንቱገ፡ ; ኩኑ፡ ምሉኣነ፡ ወአኮ፡ ንቱጋነ፤ ኩኑ፡ ፍጹማነ፡ ወአኮ፡ ሕጹጻነ፡

ንቱግ

1)demtus^la, exemtus^la: Filius ኢንቱግ፡ ወኢብዑድ፡ እምህላዌ፡ አቡሁ፡ M.M. f. 2; ከመ፡ ኢይኩኑ፡ ንቱጋነ፡ እማኅበር፡ Enc.

ሕጹጽ

imminutus^lai.e.

1)deficiens^la, mancus^la( ንቱግ፡ ) ተረክበት፡ ሕጽጽተ፡ ὑστεροῦσα ; ኩኑ፡ ፍጹማነ፡ ወአኮ፡ ሕጹጻነ፡ ; ὑστέρημα ; n. 136 አልቦ፡ ዘገብረ፡ ወኢምንተኒ፡ ዘሕጹጽ፡ ἐκλεῖπον ; ብእሲት፡ ሕጽጽት፡ እምፍጥረተ፡ አንስት፡ quae defectu muliebrium laborat^laF.N. 24,7.

2)minor^la, inferior^la, minimus^la, exiguus^la: ἐλάχιτος ; ; አርባዕቱ፡ ሕጹጻን፡ ውስተ፡ ምድር፡ τέσσαρα τὰ ἐλάχιστα ; ሕጹጻነ፡ ሃይማኖት፡ ὀλιγόπιστοι ; ሕጹጸ፡ ነፍስ፡ ὀλιγόψυχος ; ሕጹጸ፡ መዋዕል፡ ὀλιγοχρόνιος ; ሕጹጸ፡ ልብ፡ ἐλαττούμενος καρδίᾳ ; ; ድኩማነ፡ ሕሊና፡ ወሕጹጻነ፡ አእምሮ፡ ; humilior ; ብዙኀ፡ ሕጹጽ፡ አንተ፡ ከመ፡ . – ዐይን፡ –

3)Libri Chronicorum V.T., παραλειπόμενα , apud Aethiopes primitus ሕጹጻነ፡ ነገሥተ፡ ይሁዱ፡ vel ሕጹጻነ፡ ነገሥት፡ vel ሕጹጻን፡ ( ሕጹጻን፡ ቀዳማዊ፡ , ካልእ፡ ) inscripti sunt (posteriore aetate etiam ተረፋት፡ nominantur, ), quem titulum equidem non libros mancos^laRegum (in quibus multa eorum, quae in libris Regum relata sunt, desiderantur), nec libros, in quibus res gestae minutius^lai.e. accuratius narrantur (nusquam enim alibi haec notio voci ሕጹጽ፡ convenit), sed libros Regum minores^lainterpretari velim: re vera enim mole minores sunt quatuor Regum libris. Praeterea in Gad. Ad. (sub finem libri) stemmata^lavel tabulae genealogicae^laHebraearum gentium circiter decies ሕጹጻት፡ , semel ሕጹጻነ፡ አናግድ፡ appellamtur. Quo nomine num interpres Aeth. titulum libri canonici ሕጹጻን፡ (quoniam in eo permulta stemmata continentur) imitari voluerit, an vocem Arabicam quandam (ut قِصَصٌ ) reddiderit, aegre disceptaveris, priusquam Adami libri^lainspexeris.

ḥǝṣuṣ , fem. ሕጽጽት፡ ḥǝṣǝṣt ; ሕጹጻን፡ ḥǝṣuṣān , fem. ሕጹጻት፡ ḥǝṣuṣāt

Grébaut
ሕጹጽ፡ ḥǝṣuṣ , ሕጹጻን፡ ḥǝṣuṣān «moindre^fr, peu^fr, manquant^fr» ― ጐድሉ፡ Ms. BNFabb217, fol. 30v.
ሕጽጽት፡ ḥǝṣǝṣt fem. , ሕጹጻት፡ ḥǝṣuṣāt «moindre^fr, petite^fr, manquante^fr» ― ጐድሉ፡ Ms. BNFabb217, fol. 31r.
ሕጹጻን፡ ḥǝṣuṣān «(Les) Paralimpomènes^fr» Ms. BNFabb217, fol. 31r.
67
ሕጹጸ፡ ሃይማኖት፡ ḥǝṣuṣa hāymānot incroyant^fr, infidèle^fr. ውፁእ፡ እምእግዚአብሔር፡ ወኅፁጸ፡ ሃይማኖት። 347. ሃይማኖት፡
10

Leslau
ሕጹጽ ḥǝṣuṣ diminished^en, minor^en, less^en, insufficient^en, lacking in fullness^en, wanting^en, deficient^en, inferior^en, low^en, the least^en, small^en, short^en, imperfect^en, dwarf^en
ሕጹጻን ḥǝṣuṣān (also ዜና፡ መዋዕል zenā mawāʿǝl ) Chronicles^en (Bible), genealogy^en, lineage^en, generations^en
ሕጹጻን፡ መጻሕፍት ḥǝṣuṣān maṣāḥǝft Chronicles^en, መጽሐፍ፡
ሕጹጻነ፡ ነገሥት ḥǝṣuṣāna nagaśt Paralipomena^en, ንጉሥ፡
247

Cross-references: for ወርኅ፡ ሕጹጽ ወርኅ (Leslau)

ንቱፍ

discerptus^la, laceratus^la, Lud. sine

ንታፌ

distractio^la, vellicatio^laanimi, qui variis sollicitudinibus distentus quasi divellitur, περισπασμός ; .

ዕልወት

et , fem. et m. , ዕልወታት፡ ,

1)conversio^la(rerum divinitus immissa), catastropha^la: እስመ፡ ኮነ፡ ዕልወተ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ μεταστροφὴ παρὰ τοῦ θεοῦ ; ; እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ኮነት፡ ዕልወተ፡ አኮዝያስ፡ καταστροφή ; ትበጽሖሙ፡ ዕልወቶሙ፡ .

2)perversitas^la, pravitas^la, rebellio^la, defectio^la, transgressio^la, haeresis^la, apostasia^la: ንትሉ፡ በዕልወትነ፡ ὀπίσω τῶν ἀποστροφῶν ἡμῶν ; ; እስመ፡ ዕልወተ፡ ሕግ፡ ውእቱ፡ ዝግብር፡ ; ; ዕልወታት፡ αἱρέσεις , ; ; አዝማነ፡ ዕልወታት፡ Enc.; ድኅረ፡ ኀለፈ፡ ዕልወት፡ Enc.

3)descriptum^lavel transscriptum^la( exemplar^la), apographum^la: ሀሎ፡ ኀቤነ፡ ዕልወቱ፡ ለውእቱ፡ መጽሐፍ፡ ἐξ ἀντιγράφων τῶν παρ ’ ἡμῖν , Epist. Cyr. ad Joann. in

ተሓሰበ

III,3(sec. gramm.§ 48,4 creberrime ተሐሰበ፡ n. 92scriptum reperitur)

1)rationem inter sese conferre^la, computare inter se^la

a)rationem^larei reposcere^laab aliquo, : ሎሙ፡ ይትሓሰቦሙ፡ (Platt: ከመ፡ ዘይትሓሰብዎሙ፡ በእንቲአክሙ፡ ) eos ad rationem revocabit^la ; ; ; እንዘ፡ ይትሓሰብ፡ ( συναίρειν ) ; ተሓሰቦሙ፡ (Platt: ተሓሰበ፡ ) ምስሌሆሙ፡ 25,19; ; ወዘሰ፡ እንዘቦ፡ ይነሥእ፡ ምጽዋተ፡ ሎቱ፡ ይትሓሰቦ፡ እግዚአብሔር፡ qui, quamquam^la( opes^la) habet, eleemosynas accipit, ab eo Deus rationem reposcet^la

b)rationem reddere^larei alicui: ይትሓሰበከኑ፡ ( λόγον σου ποιούμενος ) .

c)rationem inire et subducere^la: ሶበ፡ ትትሓሰብ፡ ምስለ፡ ሱታፌከ፡ በእንተ፡ ተግባርከ፡ ; rei: ንትሓሰብ፡ ምግበከ፡ .

2)reputare secum animo^la (Lud.).

taḥāsaba

Grébaut
ተሓሰበ፡ taḥāsaba III,3 ይትሓስብ፡ «confronter^fr, computer ensemble^fr» ― ተቈጣጠረ፡ Ms. BNFabb217, fol. 23r.
49

Leslau
ተሓሰበ፡ taḥāsaba have consideration for^en, take up accounts with^en, ask for an account^en 244b

መሐላ

, m. et fem.

1)juratio^la: መሀርዎሙ፡ ለሕዝብየ፡ መሐላ፡ በበዓል፡ ἐδίδαξαν ὀμνύειν ; .

2)juramentum^la, jusjurandum^la( ὅρκος ) ; ; ; ; ; ; ; ; መሐላ፡ አምሐሎሙ፡ ; በመሐላ፡ jurejurando^la, jurato^la ; al.; መሐላ፡ ጽድቅ፡ ( verum^la) ; መሐላ፡ በሐሰት፡ ( falsum^la; perjurium^la) ; ; አበስከ፡ እመሐላ፡ ( violare^la) ; ኢይሄሉ፡ በመሐላሁ፡ ( non servare^la, negligere^la) ; ዘዐለወ፡ መሐላሁ፡ ; ከመ፡ ኣቅም፡ መሐላየ፡ ዘመሐልኩ፡ ; መሐላ፡ ዘእግዚአብሔር፡ jusjurandum per Deum^la ; sed Genitivus etiam refertur ad eum, cui juratum est: መሐላየ፡ jusjurandum mihi praestitum^la ; ; . De jurejurando tractatur F.N. 43,5; F.M. 22,5. Nonnumquam መሐላ፡ potius exsecratio^laquam juramentum est, ut: መጽአ፡ መርገም፡ ላዕሌነ፡ ወመሐላ፡ ; መሐላ፡ ዘመርገም፡ ; { መሐላ፡ ἐπιορκία pejurium^la }.

3)foedus juramento sancitum^la( διαθήκη , ὁρκωμοσία al.) ; ; ንትማሐል፡ መሐላ፡ ; ዘየዐሉ፡ መሐላሁ፡ ; -19. Etiam coena foederis^la( δοχή ) .

maḥallā

Leslau
መሐላ maḥallā , መሀላ mahallā same {as ምሕልላ }; also intercession^en, advocacy^en 336a

ተሞጥሐ

III,3se amicire^lavel amiciri indumento^laexteriore, ut pallio, al., amictus: ተሞጥሐ፡ ሞጣሕተ፡ ፍዳ፡ περιεβάλετο , ; (anima mortui ait:) በጻሕኩ፡ ኀበ፡ ዘይለብስ፡ ልብሰ፡ ፍዳ፡ ወይትሞጣሕ፡ ሞጣሕተ፡ በቀል፡ Genz. f. 13; ንትሞጣሕ፡ ሞጣሕተ፡ ብርሃን፡ ; tamoṭǝḥa , tamoṭṭǝḥa

Grébaut
ተሞጥሐ፡ tamoṭǝḥa , III, ይትሞጣሕ፡ «se couvrir avec le manteau^fr» ― ተከደነ፡ Ms. BNFabb217, fol. 47r.
115

Leslau
ተሞጥሐ tamoṭṭǝḥa veil onself^en, cover oneself^en, clothe oneself^en 372b

ተረወየ

III,1et III,2, ተረውየ፡ Lud.

1)potu satiari^la, inebriari^la: ሀለዉ፡ እለ፡ ኢተረወዩ፡ ( ἐμπιπλάμενοι νάμασι ) Cyr. ho. f. 107; ንትረወይ፡ እምዘመድኅን፡ አንቅዕት፡ ( ἀρύσασθαι ) Cyr. ho. f. 104; ይትረወዩ፡ ይትሬወዩ፡ ሕጎ፡ .

2)irrigari^la, de arbore, Lud. ex Sx. Enc.

ተራብሐ

III,3quaestum^lavel lucrum facere mercatura^la, negotiari^la: ንትራባሕ፡ በትግብርተ፡ እክልነ፡ ἐμπορευσόμεθα . tarābǝḥa

Leslau
ተራብሐ tarābǝḥa gain mutually^en, obtain profit^en, make profit through trade^en, (Gr) gain in an illicit manner^en 461a

ተራአየ

III,3

1)se invicem videre^la, intueri^la, adspicere^la, cognoscere^la ; ንትራአይ፡ ገጸ፡ በገጽ፡ ; ; 2 ; ; የሐውሩኑ፡ ክልኤቱ፡ ኅቡረ፡ ዘእንበለ፡ ይትራአዩ፡ ἐὰν μὴ γνωρίσωσιν ἑαυτούς ; in praef.; : ይትራአዮ፡ (v. ይሬእዮ፡ ) ዐይነ፡ በዐይን፡ .

2)sui invicem rationem habere^la; attendere^larei: ተራአዩ፡ በበይናቲክሙ፡ ; ይትራአዩ፡ ἀτενίσαι .

tarāʾaya

Grébaut
ተራአየ፡ tarāʾaya III,3 ይትራአይ፡ «s’entrevoir^fr, se voir l’un l’autre^fr» ― ተያየ፡ Ms. BNFabb217, fol. 60r.
154

Leslau
ተራአየ tarāʾaya look at one another^en, see one another^en, look upon^en 458b

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose