particula negandi [hebr. אִי ; utrum አይ፡ ejusdem particulae negativae forma antiquior an interrog. sit, dubium videtur]. Non absolute ponitur ( አኮ፡ , አልቦ፡ ), sed negandis sive enunciationibus sive singulis nominibus adhibetur. Verbo nominive, cui vim negativam tribuit, praefigi solet, ut: ኢይገብሩ፡ , sed accedente particula enclitica eam a suo verbo vel nomine separare licet, ut: ወኢሂ፡ ትትዌሰክ፡ ወኢሂ፡ ተሐጽጽ፡ ; ; Platt, ኢኬ፡ ትዘሀሩ፡ ( ); Vim negativam tribuit 1)enunciationi a)simplici: nonla, haudla, et praedicato praefigitur, ut: ኢያውሥአ፡ (pro ኢአውሥአ፡
gramm.§ 48,5) ኢየሱስ፡ ቃለ፡ ; ; ኢያድኅነኪ፡ አምላክኪ፡ ; ; ; ; ; ; ኢታአምሩኑ፡ ; ; ዓዲሁ፡ አንትሙኒ፡ ኢለባውያን፡ አንትሙ፡ ; rarius alii sententiae parti, quae emphaseos causa praedicato praemissa est, praefigitur, ut: ኢሰማየ፡ የዐርጉ፡ ወኢምድረ፡ ይበጽሑ፡ ; quamquam tum ante praedicatum vel ዘ፡ interponere amant, ut: አመ፡ ኢበዝንቱ፡ ደብር፡ ወኢበኢየሩሳሌም፡ ዘይሰግዱ፡ Platt; vel particulam ኢ፡ repetere ; ; ; ; ኢሊተ፡ ኢይኩን፡ ወኢላቲ፡ b,26; ; ኢኬ፡ ንዋይ፡ ኢይበቍዕ፡ vel ኢኬ፡ አብ፡ ኢይቤዙ፡ ወልዶ፡ ; etiam ወኢሂ፡ ኢይክሎ፡ Platt; enunciationum earum, in quibus vel praedicatum vel copula subjecti et praedicati omissa sunt, exempla sunt: ገብረ፡ እኩየ፡ ወባሕቱ፡ ኢከመ፡ ነገሥተ፡ እስራኤል፡ ; ወኢጽንዐ፡ ሰማይ፡ ላዕሌሁ፡ .
b)prohibitivae vel dehortatoriae: nela, Subjunctivo, ኢይኩንከ፡ ዕፁበ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; et ከመ፡ ኢ፡ seq. : ; ; ; ; ; .
2)nominibus, a)Infinitivis: ኢለነዲቅ፡ አብያተ፡ ወኢለነቢር፡ ህየ፡ ; ; ; ; ; በእንተ፡ ኢዐቂቦቱ፡ ላቲ፡ F.N. 29.
b)cuivis nomini et abstracto et concreto (lat.: inla-): ኢሕዝብየ፡ ; ኢአማኒ፡ increduluslaF.N. 24,5; ኢምሒከ፡ ሥጋ፡ ἀφειδία σώματος 23 Platt; ኢዘምዎ፡ ἐγκράτεια ; ኢአሚኖቶሙ፡ ἀπιστία αὐτῶν ; በኢያእምሮ፡ ; በኢድልወትነ፡ ob indignitatem nostramla
3)
a)Ubi enunciationis negativae pars aliqua e pluribus membris copula ወ፡ conjunctis composita est, ante singula membra ኢ፡ repetere amant ( necla- necla): በሓውርት፡ ኀበ፡ ኢያአምሩ፡ ኢእሙንቱ፡ ወኢአበዊሆሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢይከውኑ፡ ዐዚዛነ፡ ወኢልዑላነ፡ ; ኢይንሣእ፡ ኢፈትለ፡ ወኢቶታነ፡ ; ; ; ; ; ኢተግሕሣ፡ ኢለየማን፡ ወኢለፀጋም፡ ; b,26.
b)etiam ubi primo loco aliae negationes (atque ኢ፡ ) positae sunt, ut: እለ፡ አልቦሙ፡ አብ፡ ወኢእም፡ ወኢአዛዚ፡ F.N. 24,3; in specie ubi praepositioni ዘእንበለ፡ sinela, plura nomina subjuncta sunt, alterum tertiumve non per ወ፡ sed per ወኢ፡ annectere solent: ዘእንበለ፡ ነፍስ፡ ወኢነሶሳው፡ ; ዘእንበለ፡ ምክንያት፡ ወኢአበሳ፡ absque causa et culpalaF.M. 12,2; ዘእንበለ፡ ነጽሮ፡ መልክዐ፡ ብእሲት፡ ወኢሁከት፡ ዘኅሊና፡ F.M. 14,1; ; .
c) ወኢ፡ vel ወኢሂ፡ ወኢ – ሂ፡ ወኢ – ኒ፡ necla, nequela ; ; ; ; ; ; ; ; n. 716 ኢ፡ – ወኢ፡ , ወኢ፡ – ወኢ፡ , ኢሂ፡ – ወኢሂ፡ , ኢ – ኒ፡ – ወኢ – ኒ፡ necla- necla ; ; ; ; ; ; ; ; ኢመኑ፡ vel ወኢመኑሂ፡ nemola, ኢምንት፡ , ወኢምንት፡ , ወኢምንትሂ፡ nihilla መኑ፡ et ምንት፡ ; ወኢአሐዱ፡ ne unus quidemla, nulluslasub አሐዱ፡ ; ኢ፡ – ኵሉ፡ vel ኵሉ፡ ኢ፡ nullusla, nihillavid. ኵሉ፡ ; ኢ፡ – ጥቀ፡ vel ጥቀ፡ – ኢ፡ nela– quidemla ጥቀ፡ ; ኢ፡ – እንከ፡ non ampliuslavid. sub እንከ፡ ; ዓዲ፡ ኢ፡ nondumla ዓዲ፡ ; ግሙራ፡ ኢ፡ et ኢ፡ – ግሙራ፡ numquamla ግሙራ፡
particula negandi [hebr. אִי ; utrum አይ፡ ejusdem particulae negativae forma antiquior an interrog. sit, dubium videtur]. Non absolute ponitur ( አኮ፡ , አልቦ፡ ), sed negandis sive enunciationibus sive singulis nominibus adhibetur. Verbo nominive, cui vim negativam tribuit, praefigi solet, ut: ኢይገብሩ፡ , sed accedente particula enclitica eam a suo verbo vel nomine separare licet, ut: ወኢሂ፡ ትትዌሰክ፡ ወኢሂ፡ ተሐጽጽ፡ ; ; Platt, ኢኬ፡ ትዘሀሩ፡ ( ); Vim negativam tribuit 1)enunciationi a)simplici: nonla, haudla, et praedicato praefigitur, ut: ኢያውሥአ፡ (pro ኢአውሥአ፡
gramm.§ 48,5) ኢየሱስ፡ ቃለ፡ ; ; ኢያድኅነኪ፡ አምላክኪ፡ ; ; ; ; ; ; ኢታአምሩኑ፡ ; ; ዓዲሁ፡ አንትሙኒ፡ ኢለባውያን፡ አንትሙ፡ ; rarius alii sententiae parti, quae emphaseos causa praedicato praemissa est, praefigitur, ut: ኢሰማየ፡ የዐርጉ፡ ወኢምድረ፡ ይበጽሑ፡ ; quamquam tum ante praedicatum vel ዘ፡ interponere amant, ut: አመ፡ ኢበዝንቱ፡ ደብር፡ ወኢበኢየሩሳሌም፡ ዘይሰግዱ፡ Platt; vel particulam ኢ፡ repetere ; ; ; ; ኢሊተ፡ ኢይኩን፡ ወኢላቲ፡ b,26; ; ኢኬ፡ ንዋይ፡ ኢይበቍዕ፡ vel ኢኬ፡ አብ፡ ኢይቤዙ፡ ወልዶ፡ ; etiam ወኢሂ፡ ኢይክሎ፡ Platt; enunciationum earum, in quibus vel praedicatum vel copula subjecti et praedicati omissa sunt, exempla sunt: ገብረ፡ እኩየ፡ ወባሕቱ፡ ኢከመ፡ ነገሥተ፡ እስራኤል፡ ; ወኢጽንዐ፡ ሰማይ፡ ላዕሌሁ፡ .
b)prohibitivae vel dehortatoriae: nela, Subjunctivo, ኢይኩንከ፡ ዕፁበ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; et ከመ፡ ኢ፡ seq. : ; ; ; ; ; .
2)nominibus, a)Infinitivis: ኢለነዲቅ፡ አብያተ፡ ወኢለነቢር፡ ህየ፡ ; ; ; ; ; በእንተ፡ ኢዐቂቦቱ፡ ላቲ፡ F.N. 29.
b)cuivis nomini et abstracto et concreto (lat.: inla-): ኢሕዝብየ፡ ; ኢአማኒ፡ increduluslaF.N. 24,5; ኢምሒከ፡ ሥጋ፡ ἀφειδία σώματος 23 Platt; ኢዘምዎ፡ ἐγκράτεια ; ኢአሚኖቶሙ፡ ἀπιστία αὐτῶν ; በኢያእምሮ፡ ; በኢድልወትነ፡ ob indignitatem nostramla
3)
a)Ubi enunciationis negativae pars aliqua e pluribus membris copula ወ፡ conjunctis composita est, ante singula membra ኢ፡ repetere amant ( necla- necla): በሓውርት፡ ኀበ፡ ኢያአምሩ፡ ኢእሙንቱ፡ ወኢአበዊሆሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢይከውኑ፡ ዐዚዛነ፡ ወኢልዑላነ፡ ; ኢይንሣእ፡ ኢፈትለ፡ ወኢቶታነ፡ ; ; ; ; ; ኢተግሕሣ፡ ኢለየማን፡ ወኢለፀጋም፡ ; b,26.
b)etiam ubi primo loco aliae negationes (atque ኢ፡ ) positae sunt, ut: እለ፡ አልቦሙ፡ አብ፡ ወኢእም፡ ወኢአዛዚ፡ F.N. 24,3; in specie ubi praepositioni ዘእንበለ፡ sinela, plura nomina subjuncta sunt, alterum tertiumve non per ወ፡ sed per ወኢ፡ annectere solent: ዘእንበለ፡ ነፍስ፡ ወኢነሶሳው፡ ; ዘእንበለ፡ ምክንያት፡ ወኢአበሳ፡ absque causa et culpalaF.M. 12,2; ዘእንበለ፡ ነጽሮ፡ መልክዐ፡ ብእሲት፡ ወኢሁከት፡ ዘኅሊና፡ F.M. 14,1; ; .
c) ወኢ፡ vel ወኢሂ፡ ወኢ – ሂ፡ ወኢ – ኒ፡ necla, nequela ; ; ; ; ; ; ; ; n. 716 ኢ፡ – ወኢ፡ , ወኢ፡ – ወኢ፡ , ኢሂ፡ – ወኢሂ፡ , ኢ – ኒ፡ – ወኢ – ኒ፡ necla- necla ; ; ; ; ; ; ; ; ኢመኑ፡ vel ወኢመኑሂ፡ nemola, ኢምንት፡ , ወኢምንት፡ , ወኢምንትሂ፡ nihilla መኑ፡ et ምንት፡ ; ወኢአሐዱ፡ ne unus quidemla, nulluslasub አሐዱ፡ ; ኢ፡ – ኵሉ፡ vel ኵሉ፡ ኢ፡ nullusla, nihillavid. ኵሉ፡ ; ኢ፡ – ጥቀ፡ vel ጥቀ፡ – ኢ፡ nela– quidemla ጥቀ፡ ; ኢ፡ – እንከ፡ non ampliuslavid. sub እንከ፡ ; ዓዲ፡ ኢ፡ nondumla ዓዲ፡ ; ግሙራ፡ ኢ፡ et ኢ፡ – ግሙራ፡ numquamla ግሙራ፡
particula negandi [hebr. אִי ; utrum አይ፡ ejusdem particulae negativae forma antiquior an interrog. sit, dubium videtur]. Non absolute ponitur ( አኮ፡ , አልቦ፡ ), sed negandis sive enunciationibus sive singulis nominibus adhibetur. Verbo nominive, cui vim negativam tribuit, praefigi solet, ut: ኢይገብሩ፡ , sed accedente particula enclitica eam a suo verbo vel nomine separare licet, ut: ወኢሂ፡ ትትዌሰክ፡ ወኢሂ፡ ተሐጽጽ፡ ; ; Platt, ኢኬ፡ ትዘሀሩ፡ ( ); Vim negativam tribuit 1)enunciationi a)simplici: nonla, haudla, et praedicato praefigitur, ut: ኢያውሥአ፡ (pro ኢአውሥአ፡
gramm.§ 48,5) ኢየሱስ፡ ቃለ፡ ; ; ኢያድኅነኪ፡ አምላክኪ፡ ; ; ; ; ; ; ኢታአምሩኑ፡ ; ; ዓዲሁ፡ አንትሙኒ፡ ኢለባውያን፡ አንትሙ፡ ; rarius alii sententiae parti, quae emphaseos causa praedicato praemissa est, praefigitur, ut: ኢሰማየ፡ የዐርጉ፡ ወኢምድረ፡ ይበጽሑ፡ ; quamquam tum ante praedicatum vel ዘ፡ interponere amant, ut: አመ፡ ኢበዝንቱ፡ ደብር፡ ወኢበኢየሩሳሌም፡ ዘይሰግዱ፡ Platt; vel particulam ኢ፡ repetere ; ; ; ; ኢሊተ፡ ኢይኩን፡ ወኢላቲ፡ b,26; ; ኢኬ፡ ንዋይ፡ ኢይበቍዕ፡ vel ኢኬ፡ አብ፡ ኢይቤዙ፡ ወልዶ፡ ; etiam ወኢሂ፡ ኢይክሎ፡ Platt; enunciationum earum, in quibus vel praedicatum vel copula subjecti et praedicati omissa sunt, exempla sunt: ገብረ፡ እኩየ፡ ወባሕቱ፡ ኢከመ፡ ነገሥተ፡ እስራኤል፡ ; ወኢጽንዐ፡ ሰማይ፡ ላዕሌሁ፡ .
b)prohibitivae vel dehortatoriae: nela, Subjunctivo, ኢይኩንከ፡ ዕፁበ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; et ከመ፡ ኢ፡ seq. : ; ; ; ; ; .
2)nominibus, a)Infinitivis: ኢለነዲቅ፡ አብያተ፡ ወኢለነቢር፡ ህየ፡ ; ; ; ; ; በእንተ፡ ኢዐቂቦቱ፡ ላቲ፡ F.N. 29.
b)cuivis nomini et abstracto et concreto (lat.: inla-): ኢሕዝብየ፡ ; ኢአማኒ፡ increduluslaF.N. 24,5; ኢምሒከ፡ ሥጋ፡ ἀφειδία σώματος 23 Platt; ኢዘምዎ፡ ἐγκράτεια ; ኢአሚኖቶሙ፡ ἀπιστία αὐτῶν ; በኢያእምሮ፡ ; በኢድልወትነ፡ ob indignitatem nostramla
3)
a)Ubi enunciationis negativae pars aliqua e pluribus membris copula ወ፡ conjunctis composita est, ante singula membra ኢ፡ repetere amant ( necla- necla): በሓውርት፡ ኀበ፡ ኢያአምሩ፡ ኢእሙንቱ፡ ወኢአበዊሆሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢይከውኑ፡ ዐዚዛነ፡ ወኢልዑላነ፡ ; ኢይንሣእ፡ ኢፈትለ፡ ወኢቶታነ፡ ; ; ; ; ; ኢተግሕሣ፡ ኢለየማን፡ ወኢለፀጋም፡ ; b,26.
b)etiam ubi primo loco aliae negationes (atque ኢ፡ ) positae sunt, ut: እለ፡ አልቦሙ፡ አብ፡ ወኢእም፡ ወኢአዛዚ፡ F.N. 24,3; in specie ubi praepositioni ዘእንበለ፡ sinela, plura nomina subjuncta sunt, alterum tertiumve non per ወ፡ sed per ወኢ፡ annectere solent: ዘእንበለ፡ ነፍስ፡ ወኢነሶሳው፡ ; ዘእንበለ፡ ምክንያት፡ ወኢአበሳ፡ absque causa et culpalaF.M. 12,2; ዘእንበለ፡ ነጽሮ፡ መልክዐ፡ ብእሲት፡ ወኢሁከት፡ ዘኅሊና፡ F.M. 14,1; ; .
c) ወኢ፡ vel ወኢሂ፡ ወኢ – ሂ፡ ወኢ – ኒ፡ necla, nequela ; ; ; ; ; ; ; ; n. 716 ኢ፡ – ወኢ፡ , ወኢ፡ – ወኢ፡ , ኢሂ፡ – ወኢሂ፡ , ኢ – ኒ፡ – ወኢ – ኒ፡ necla- necla ; ; ; ; ; ; ; ; ኢመኑ፡ vel ወኢመኑሂ፡ nemola, ኢምንት፡ , ወኢምንት፡ , ወኢምንትሂ፡ nihilla መኑ፡ et ምንት፡ ; ወኢአሐዱ፡ ne unus quidemla, nulluslasub አሐዱ፡ ; ኢ፡ – ኵሉ፡ vel ኵሉ፡ ኢ፡ nullusla, nihillavid. ኵሉ፡ ; ኢ፡ – ጥቀ፡ vel ጥቀ፡ – ኢ፡ nela– quidemla ጥቀ፡ ; ኢ፡ – እንከ፡ non ampliuslavid. sub እንከ፡ ; ዓዲ፡ ኢ፡ nondumla ዓዲ፡ ; ግሙራ፡ ኢ፡ et ኢ፡ – ግሙራ፡ numquamla ግሙራ፡
interrog., ad res relatum (neutr.) quid?la(
gramm.§ 63;
gramm.§ 147,b;
gramm.§ 198,e). Plurali caret; ምንተ፡ , et in interrogatione recta et in obliqua usurpatur. 1)interrogativum: ምንት፡ ውእቱ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ወምንት፡ ባቍዑ፡ ወምንትኑ፡ ሠናይቱ፡ ወምንትኑ፡ እኪቱ፡ ; ምንት፡ እንከ፡ ረባሖሙ፡ ለክልኤሆሙ፡ ; ; ምንትኑ፡ ዛቲ፡ አበሳ፡ ; ; ምንትኑ፡ እላ፡ አህጉር፡ 3 ; ; utrum?la ; ; ; ; ; ምንተ፡ ይመስል፡ ብእሲሁ፡ ; ; statui constr. subjunctum: አሰረ፡ ምንትኑ፡ ዝንቱ፡ . a)Creberrime annexa particula interrogativa ኑ፡ intenditur: ምንትኑ፡ ; ; ; ምንትኑ፡ ዝንቱ፡ ; ; al.
b)saepe de qualitate rerum interrogat: qualisla, quale?la ምንት፡ ሕዝብከ፡ ἐκ ποίου καοῦ εἶ σύ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ( etiam d).
c)crebro de personis praeciatur, sive quia cujusnam generis et rationis sint interrogans nescit: ምንትኑ፡ እሉ፡ ; ; sive quia contemtim loquitur: ምንትኑ፡ ዝንቱ፡ ይብልዎ፡ τίς οὖτος; ; ምንትኑ፡ አንትሙ፡ እለ፡ τίνες ἔστε ὑμεῖς οἵ ; አነ፡ ምንት፡ አነ፡ ; ; ; ; ; ; .
d)quamvis ምንት፡ plurimis in locis substantivi vim teneat (unde locutionem: ምንት፡ ዕፁ፡ በኀበ፡ ረከብክሙ፡ ὑπὸ τί δένδρον; quae est arbor, sub qua … ?la explicabis), tamen (secus ac መኑ፡ ) nomen vel sibi appositum haud aspernatur: ; ; ; ምንተ፡ ብነ፡ ክፍለ፡ ምስለ፡ ዳዊት፡ ; ምንተ፡ ረከብከ፡ ላዕለ፡ ገብርከ፡ አበሳ፡ ;
e)pronomen suffixum, cui sensus Dativi inest, assumit: ምንትከ፡ እሙንቱ፡ እሉ፡ ; ; .
f)cum aliis vocibus interrogativis omisso ወ፡ copulari potest: እፎ፡ ምንተ፡ πῶς ἢ τί; .
g)nota locutionem: ምንተ፡ ኮንከ፡ quid factus eslai.e. quid est tibi?la ; ; ; 1 ; ; et ምንት፡ ብኪ፡ ከመ፡ ትሰተዪ፡ .
h)nota locutionem: quid tibi est mecumlanegotii? ምንት፡ ብከ፡ ምስሌየ፡ ; ; ; ; ; vel ምንት፡ ብየ፡ ምስሌኪ፡ .
i)de ምንት፡ et ምንተ፡ quare? cur?laet de ምንት፡ cum praepp. infra.
2)indefinitum fit addito ኒ፡ , rarius ሂ፡ (rarissime sine ኒ et ሂ፡ , ut ); potissimum in enuntiationibus negativis usitatur: aliquidla, aliquodla; n. 188quodla; quidquamla, ullumla; substantive usurpatur: ; ; ; ; al.; et adjective: ኢታንሥኡ፡ ምንተኒ፡ ጾረ፡ : ኢይትቃወማ፡ ምንትኒ፡ እኩይ፡ ; ምንትኒ፡ ሐሰት፡ ኢ፡ ; ; ; ; , et ipsis personarum nominibus attribuitur, ut: ምንተኒ፡ አንስተ፡ ኢያአምር፡ ; ከመ፡ ኢይንሣእ፡ ምንተኒ፡ ብእሲተ፡ Praefixo ወ፡ , ut: ወኢምንትኒ፡ significat: ne ullum quidemlaut ; ; ; ወአልቦ፡ ወኢምንትኒ፡ ; al.; praeterea ወኢምንት፡ vel ወኢምንትኒ፡ est nihilla, nihil omninola: ; ሰፍሖ፡ ለመስዕ፡ ዲበ፡ ወኢምንት፡ ; ከመ፡ ወኢምንትኒ፡ ክዒወ፡ ደም፡ በኀቤሁ፡ ; ከመ፡ ወኢምንት፡ እሙንቱ፡ ; ; ; ; relatum ad tempus: ከመ፡ ወኢምንትኒ፡ ἐν στιγμῇ χρόνου . Nonnumquam ኢምንተኒ፡ adverbialiter usurpatur: nullo modola ; – Adverbialiter usurpantur a) ምንትኑ፡ vel ምንት፡ quid? quomodo? cur?la ; ; ; ምንትኑመ፡ ; Platt.
b) ምንተ፡ vel ምንተኑ፡ quid? quomodo? cur?la ; ምንተ፡ ወለድከኒ፡ ; ; ; ; እምውስተ፡ ርኩስ፡ ምንተ፡ ይወጽእ፡ ንጹሕ፡ ; ; ; ; ; ; ; Praeterea nota, in locutionibus, quales sunt ምንት፡ አሥሐቃ፡ , ምንት፡ አቀመክሙ፡ quid eam ridere, vos stare fecit?lai.e. cur risit? cur statis?lafrequentissimis, pro nominativo ምንት፡ crebro ምንተ፡ reperiri: cur ridere eam fecit?la(imperson.), ut ; p.
c) ለምንት፡ , ለምንትኑ፡ α)quare? cur? qua de causa?la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .
β)cui rei? quem in finem?la ; ; ; ለምንትኑ፡ ዝንቱ፡ ወለምንትኑ፡ ዝክቱ፡ ; ; ; .
d) በምንት፡ , በምንትኑ፡ qua in re?la ; qua cum re?la ; qua in relai.e. unde?la በምንት፡ ኣአምር፡ ; qua rela( womitde, wodurchde?) ; ; qua ratione?la ; al. pro vario praepositionis በ፡ usu. Nonnumquam በምንት፡ est ob quid? cur?la ; ; τοιγαροῦν ( በምንትኑመ፡ ) .
e) በእንተ፡ ምንት፡ vel ምንትኑ፡ vel በበይነ፡ ምንት፡ quam ob rem? cur? quare?la ; ; ; ; ; .
f) እስከ፡ ምንት፡ vel ምንትኑ፡ quousque? quamdiu?la ; .
interrog. [compositum ex አይ፡ q.v., et ቴ፡
gramm.§ 62,a;
gramm.§ 63,b;
gramm.§ 161,a, sicut أَيْنَ אַיִן ex ailaet nala], quod semel አይተ፡ scriptum inveni in . A)interrog., crebro ኑ፡ et መ፡ annexo auctum, usitatum in interrogationibus directis et indirectis, 1)
a)ubi?la አይቴ፡ አንተ፡ ; አይቴ፡ ሀሎከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; አይቴኑ፡ መርዔት፡ ; ሰብእ፡ ኢይርአዩክሙ፡ አይቴ፡ አንትሙ፡ ; ; ; ተመሀር፡ አይቴ፡ ውእቱ፡ ጥበብ፡ ወአይቴ፡ ውእቱ፡ ኀይል፡ ; ; ; ; ; ; ; al.; አይቴመ፡ ubinam?la ; አይቴኑመ፡ . α) በአይቴ፡ ubi?la ; ; ; ; ; .
β) ኀበ፡ አይቴ፡ ubi?laut: nemo novit, ኀበ፡ አይቴ፡ ይከውን፡
b)quo?la አይቴ፡ ተሐውር፡ ; አይቴ፡ ይወስዳ፡ ; ; ; ; ; ; . α) ኀበ፡ አይቴ፡ quorsum?laquo?la ኀበ፡ አይቴ፡ (v. እንተ፡ አይቴ፡ ) ናነብሮ፡ ለዋሕድ፡ ὅποι ποτὲ θήσομεν τὸν μονογενῆ ; Cyr. c.
β) እንተ፡ አይቴ፡ quorsum?laquo?la, Cyr. c.
c) እምአይቴ፡ unde?la ; ; እምአይቴኑ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እምነ፡ አይቴ፡ ; ; ; etiam: እምአይቴ፡ ሀገር፡ አንተ፡ undela(urbis) gentium es?la
d) እስከ፡ አይቴ፡ usque quo?la({bis wohin?}?) .
2) በአይቴ፡ qui? quomodo?la ποῦ ; ; በአይቴ፡ ይትዓረክ፡ መቅጹት፡ ምስለ፡ ጽህርት፡ τί ; ; ; በአይቴ፡ ታአምረኒ፡ πόθεν ; Platt.
B)indef., sive adjecto sive omisso ሂ፡ vel ኒ፡ , uspiamla, quopiamla, usquamla, in sententiis negativis: ኢትፃእ፡ እምህየ፡ ወኢአይቴ፡ ; ወኢበአይቴሂ፡ ; ወኢበአይቴኒ፡ . — : አይቴ፡ ዘ፡ ወዴት። (i.e. allâla) particula adversativa [simili modo composita atque إِلاَّ ,
gramm.§ 168,6] a)plerumque praevia negatione: sedla, ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al.; post non tantumla አላ፡ – ሂ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiamla ; Platt, vel አላ፡ – ዓዲ፡ , vel አላ፡ ; .
b)sine praevia negatione: sedla, atla, verum enim verola(crebrius ወባሕቱ፡ ) ; ; ; አላ፡ ባሕቱ፡ Cyr. c. ; Lud. ex Hist. VII Puer. particula inseparabilis suffixa (
gramm.§ 62,1,a;
gramm.§ 168,5;
gramm.§ 200,2); vim habet restringendilaet distinguendilaejus, ad quod pertinet, vocabuli, ita ut ante caetera emineat. a)Additur iis enucniationis vocabulis, in quae summa orationis vis intenditur ( certela, verola): ወልድየሰ፡ ሞተ፡ ἀπώλετο τὸ παιδίον ; ; ሕያው፡ ውእቱሰ፡ ὑγιαίνει ; ; ( ክመ፡ – ሰ፡ ); ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; nonnumquam duobus ejusdem enuntiationis vocabulis annectitur, ut .
b)Respondet graeco μέν ( quidemla), sive in altero membro sequatur ወ simplex, ut: ቃልሰ፡ ቃለ፡ ያዕቆብ፡ ወእደው፡ ዘዔሳው፡ ; እግዚአብሔር፡ ለዕቡያንሰ፡ ይትቃወሞሙ፡ ወለትሑታን፡ ይሁቦሙ፡ ክብረ፡ ; ; ; ; sive sequatur ወ – ሰ፡ , ut: ሰብእሰ፡ ገጸ፡ ይሬኢ፡ ወእግዚአብሔርሰ፡ ልበ፡ ይሬኢ፡ ; ; ; ; ; ; sive ወ – ኒ፡ , ut: ለአድግሰ፡ አቅምሖ፡ ወለገብርኒ፡ ገሥጾ፡ ; እንዘ፡ ሕይወትሰ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ወፍተኒ፡ እምኀበ፡ ንጉሥ፡ ይነሥእ፡ .
c)Respondet graeco δέ ( autemla, verola, contrala, sedla) et oppositionem leviorem gravioremve suugerit; rarius ሰ፡ nudum, ut: ይእዜሰኬ፡ νυνὶ δέ ; ; ; plerumque cum ወ፡ compositum, scilicet: ወ – ሰ፡ , ut: ወአእምሮ፡ ሕግሰ፡ ; ወለእለ፡ ዘእንበለ፡ ልብሰ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወእመሰኬ፡ : nonnumquam fortiore aliqua particula adversativa adjecta, ut: ወባሕቱ፡ ለሊሁሰ፡ ; ; ወእሙንቱሰ፡ ዳእሙ፡ ክልኤሆሙ፡ እለ፡ ድኅኑ፡ ; ኮኑ፡ አበዊሁ፡ ነዳያነ፡ አላ፡ እሙንቱሰ፡ ኮኑ፡ ብዑላነ፡ በምግባረ፡ ሠናይ፡ In specie hoc ወ – ሰ፡ usurpatur, α)ubi ad causam vel quaestionem novam transitus fit: ወተኣምሪሁሰ፡ ejus signa autemla(sc. quod attinet) ; ; ;
β)ubi enuntiationi principali alia subjungitur, qua status vel conditio personae vel rei, in principali enuntiatione laudatae, describatur: ተንሥአ፡ መልአከ፡ እግዚአብሔር፡ ይትዓቀፎ፡ ወውእቱሰ፡ ይጼዐን፡ ዲበ፡ እድግቱ፡ ; ; ; ; . – Voci አነ፡ egolaannexum ሰ፡ cum ea in አንሰ፡ concrescit (
gramm.§ 171, ).
partic. neg. [sine dubio composita e ኮ፡ (i.e. כֹּה , כָּה sicla, itala) et አ፡ ( nonla), quod e pleniori quadam forma (ut እን፡ vel አል፡ ) extenuatum videtur; aliam conjecturam habet Ewald Lehrbuch der hebr. Sprache|1855 p. 692], vi gravior est quam ኢ፡ , et ad neganda singula sententiarum verba adhihetur: nonla, nequaquamla, neutiquamla, praemisso ወ፡ necla, nequela: a)in sententiis imperfectis: አንተ፡ ወአኮ፡ አነ፡ ; ሶበ፡ አኮ፡ በእንቲአሁ፡ , ወአኮ፡ ረኃበ፡ እክል፡ ; ; አኮ፡ በቤዛ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .
b)in sententiis nominalibus: ሶበ፡ አኮ፡ እግዚአብሔር፡ ማስሌነ፡ ; ; አኮ፡ ሠናይ፡ ይደቅ፡ ጻድቅ፡ በቅድመ፡ ረሲዓን፡ ; ; ; ; ; ; .
c)in sententiis integris, ubi vis negationis in unum potissimum nomen cadit, frequentatur አኮ፡ — ዘ፡ , nonla(est) quilavel quodla, ut: አኮ፡ እምድር፡ ዘይወፅእ፡ ጻማ፡ nonla(est quodla) e humo nascitur molestiala ; አኮ፡ ሰብእ፡ ዘይዘልፈኒ፡ nonla(est) homola( quila) me convincitla ; ርእዩ፡ ከመ፡ አኮ፡ ለባሕቲትየ፡ ዘጻመውኩ፡ ; አኮ፡ ብዙኃን፡ እለ፡ ያአምርዋ፡ : ; ; ; ኦኮ፡ ሊተ፡ ዘሦዕከ፡ አባግዒከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .
d) አኮ፡ — ባሕቲቱ፡ vel አኮ፡ ክመ፡ seq. ኒ፡ , vel አላ፡ vel ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ vel ዓዲ፡ — ኒ፡ vel ሂ፡ non tantumla— sed etiamla, ut: አኮ፡ ሰብእ፡ ባሕቲቱ፡ ዘይትቀነይ፡ ሎቱ፡ አራዊተ፡ ገዳምኒ፡ ወእንስሳ፡ caet. ; ; ; (alia exempla habes sub ባሕቲት፡ col. 497).
e) ወእመ፡ አኮ፡ vel ወእመ፡ አኮሰ፡ vel ወእማእኮ ( ሰ ) ፡ α)si vero nonla, sin minusla ; ; .
β)autla, et repetitum autla— autla እመ፡ col. 724.
f) አኮኑ፡ vel አኮሁ፡ nonnela, annon?la አኮኑ፡ ቦቱ፡ ተወከልኩ፡ ; አኮኑ፡ ኀይሉ፡ ያፈርሀክሙ፡ ; ; ; ; ; ; አኮኑ፡ በዕፅ፡ ጥዕመ፡ ማይ፡ ; ; አኮኑ፡ ዛቲ፡ ባቢሎን፡ ; ; ; ; ; አኮኑ፡ ሰማርያ፡ ; አኮሁ፡ አነ፡ ዘኣወልድ፡ ; ; ; ; አኮኑ፡ ነዳያን፡ እሙንቱ፡ ἴσως πτωχοί εἰσι . α)In interrogatione iterata, cujus pars prior responsionem negativam, posterior affirmativam postulat, posteriori praemittitur አኮኑ፡ nonnelae contrario?la( nicht vielmehr?de) i.e. immola, immo verola, quin etiamla: ; ; ; ; ; ኪያየኑ፡ ያምዕዑኒ፡ አኮኑ፡ ለርእሶሙ፡ ; ; n. 782 አኮኑ፡ ፍኖትክሙ፡ ኢኮነ፡ ርቱዐ፡ (nonne i.e.) immo vero via vestra non est rectala ; ; quare passim pro ἀλλά ponitur, ut: አኮኑ፡ ኀጢአትክሙ፡ ይቀውም፡ ;
β)i.q. καὶ γάρ etenimla({— ja doch}) ; .
g)rarius (praedicato praemissum) ad negandam enunciationem integram adhibetur: ዘአኮ፡ ንፈርሆሙ፡ ለደቂቀ፡ እስራኤል፡ ; ; ; ግዕዞሙ፡ ለረሲዓን፡ አኮ፡ አዳም፡ ; .
h)emphaseos causa iteratur: አኮ፡ አኮ፡ በቅብአ፡ ደነስ፡
i) አኮ፡ ኢ፡ affirmat: ; አኮ፡ ኢያእሚረከ፡ οὐκ ἀγνοών Sap.12,10. partic. neg. [sine dubio composita e ኮ፡ (i.e. כֹּה , כָּה sicla, itala) et አ፡ ( nonla), quod e pleniori quadam forma (ut እን፡ vel አል፡ ) extenuatum videtur; aliam conjecturam habet Ewald Lehrbuch der hebr. Sprache|1855 p. 692], vi gravior est quam ኢ፡ , et ad neganda singula sententiarum verba adhihetur: nonla, nequaquamla, neutiquamla, praemisso ወ፡ necla, nequela: a)in sententiis imperfectis: አንተ፡ ወአኮ፡ አነ፡ ; ሶበ፡ አኮ፡ በእንቲአሁ፡ , ወአኮ፡ ረኃበ፡ እክል፡ ; ; አኮ፡ በቤዛ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .
b)in sententiis nominalibus: ሶበ፡ አኮ፡ እግዚአብሔር፡ ማስሌነ፡ ; ; አኮ፡ ሠናይ፡ ይደቅ፡ ጻድቅ፡ በቅድመ፡ ረሲዓን፡ ; ; ; ; ; ; .
c)in sententiis integris, ubi vis negationis in unum potissimum nomen cadit, frequentatur አኮ፡ — ዘ፡ , nonla(est) quilavel quodla, ut: አኮ፡ እምድር፡ ዘይወፅእ፡ ጻማ፡ nonla(est quodla) e humo nascitur molestiala ; አኮ፡ ሰብእ፡ ዘይዘልፈኒ፡ nonla(est) homola( quila) me convincitla ; ርእዩ፡ ከመ፡ አኮ፡ ለባሕቲትየ፡ ዘጻመውኩ፡ ; አኮ፡ ብዙኃን፡ እለ፡ ያአምርዋ፡ : ; ; ; ኦኮ፡ ሊተ፡ ዘሦዕከ፡ አባግዒከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .
d) አኮ፡ — ባሕቲቱ፡ vel አኮ፡ ክመ፡ seq. ኒ፡ , vel አላ፡ vel ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ vel ዓዲ፡ — ኒ፡ vel ሂ፡ non tantumla— sed etiamla, ut: አኮ፡ ሰብእ፡ ባሕቲቱ፡ ዘይትቀነይ፡ ሎቱ፡ አራዊተ፡ ገዳምኒ፡ ወእንስሳ፡ caet. ; ; ; (alia exempla habes sub ባሕቲት፡ col. 497).
e) ወእመ፡ አኮ፡ vel ወእመ፡ አኮሰ፡ vel ወእማእኮ ( ሰ ) ፡ α)si vero nonla, sin minusla ; ; .
β)autla, et repetitum autla— autla እመ፡ col. 724.
f) አኮኑ፡ vel አኮሁ፡ nonnela, annon?la አኮኑ፡ ቦቱ፡ ተወከልኩ፡ ; አኮኑ፡ ኀይሉ፡ ያፈርሀክሙ፡ ; ; ; ; ; ; አኮኑ፡ በዕፅ፡ ጥዕመ፡ ማይ፡ ; ; አኮኑ፡ ዛቲ፡ ባቢሎን፡ ; ; ; ; ; አኮኑ፡ ሰማርያ፡ ; አኮሁ፡ አነ፡ ዘኣወልድ፡ ; ; ; ; አኮኑ፡ ነዳያን፡ እሙንቱ፡ ἴσως πτωχοί εἰσι . α)In interrogatione iterata, cujus pars prior responsionem negativam, posterior affirmativam postulat, posteriori praemittitur አኮኑ፡ nonnelae contrario?la( nicht vielmehr?de) i.e. immola, immo verola, quin etiamla: ; ; ; ; ; ኪያየኑ፡ ያምዕዑኒ፡ አኮኑ፡ ለርእሶሙ፡ ; ; n. 782 አኮኑ፡ ፍኖትክሙ፡ ኢኮነ፡ ርቱዐ፡ (nonne i.e.) immo vero via vestra non est rectala ; ; quare passim pro ἀλλά ponitur, ut: አኮኑ፡ ኀጢአትክሙ፡ ይቀውም፡ ;
β)i.q. καὶ γάρ etenimla({— ja doch}) ; .
g)rarius (praedicato praemissum) ad negandam enunciationem integram adhibetur: ዘአኮ፡ ንፈርሆሙ፡ ለደቂቀ፡ እስራኤል፡ ; ; ; ግዕዞሙ፡ ለረሲዓን፡ አኮ፡ አዳም፡ ; .
h)emphaseos causa iteratur: አኮ፡ አኮ፡ በቅብአ፡ ደነስ፡
i) አኮ፡ ኢ፡ affirmat: ; አኮ፡ ኢያእሚረከ፡ οὐκ ἀγνοών Sap.12,10. particula (inseparabilis) suffixa [sine dubio e forma pleniore, ut כֵּן , extenuata, gramm.§ 64, b; gramm.§ 169, 1]; antecedenti literae ግ , vocali destitutae, assimilare licet literam ከ , ut እኅድጌ፡ pro እኅድግኬ፡ ; at ዑቅኬ፡ . Proprie: sicla, italai.e. 1)igiturla, a)conclusive vel consecutive: ergola, itaquela, οὖν ; ; ; ; ; ; ; ; ; al.; በዝኬ፡ አእምሩ፡ ; ἄρα ; ; ; 1 ; ; ናሁኬ፡ ἄρα οὖν ; ; ὥστε ; ; ; al.; τοίνυν ; ; etiam ubi Graecus particulam respondentem non exhibet, ut: እመኬ፡ አቡክሙ፡ አነ፡ ; እመሰኬ፡ ; እመኬ፡ ; ዮምኬ፡ ; ሰማዕኩኬ፡ ; nec non cum እንከ፡ componitur, ut: ኬ፡ እንከ፡ ; ; ; ; ; እፎኬ፡ quantolaminuslavel quantolamagis!la. እፎ፡
b)adhibetur recipiendae orationi (in epanalepsi), igiturla, inquamla, ut: ከመዝኬ፡ ውእቱ፡ ቤቶሙ፡ ለዐማፅያን፡ ወዝኬ፡ ውእቱ፡ ግዕዞሙ፡ ; ከማሁኬ፡ ; ; አኮኬ፡ ዘንተ፡ ጾመ፡ ; ; .
c)inservit nectendis sententiis, (ubi ad novi quid proceditur, quod cum iis quae antea dicta sunt quodam consequentiae vel successionis vinculo junctum est), jamla, jamlaverola, porrola(quare ad vim particulae ኒ፡ et Graecae δέ prope accedit), ut: ወእመኬ፡ ἐὰν δέ ; ; ወእቤሎ፡ ዝኬ፡ ማኅፈድ፡ ምንት፡ ውእቱ፡ ὁ δέ πύργος , φημί , τίς ἐστιν (postquam quid sit ἡ πέτρα καὶ ἡ πύλη explicitum est ) b; ወእቤሎ፡ እሊኬ፡ ደናግል፡ መኑ፡ እሙንቱ፡ b.
2)sanela, quidemla, utiquela, verola, ut: ርእዩ፡ እመ፡ ይዌልጡ፡ አሕዛብ፡ አማልክቲሆሙ፡ እንዘኬ፡ (v. እንዘ፡ ኬ፡ ) ኢኮኑ፡ አማልክተ፡ . Crebro usurpatur a)ad distinguenda vocabula ea, in quae vis orationis cadit: አንቲሂኬ፡ ዘመውኪ፡ καὶ σύ tulaverola ; ; አንኬ፡ ውእቱ፡ ἐγώ εἰμι ; ; ሶቤሃኬ፡ τότε ; ; ዝኬ፡ rom; ወይንኬ፡ አልቦሙ፡ ; ሠናይኬ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; advenientes salutantur: ሠናይኬ፡ ምጽአትክሙ፡ ; ውእቱኬ፡ a; quare cum particula ሰ፡ (ejusdem fere potestatis) componi solet: አንሰኬ፡ ወ – ሰ፡ ἐγὼ μέν – ὁ δέ ; ; አንትሙሰኬ፡ ὑμεῖς δέ ; ይእዜሰኬ፡ ; ; ; n. 812 ኦሪትሰኬ፡ .
b)ad intendendam orationem, vim praecedentis vocis augendam: verola, quaesola, ut: ናሁኬ፡ ; ; ; ነዋኬ፡ ; 1 ; in specie in adhortationibus, δή , ut: ; ; ዑቅኬ፡ ; እስኪኬ፡ ; ; ስማዕኬ፡ ; ; ኀልይዎኬ፡ ; አርምምኬ፡ .
inseparabilis praefixa [ וְ ܘ , وَ فَ ] 1)copulativa: etla, quela, atquela; copulandis et verbis et sententiis inservit, neque graeco καί , τε tantum sed etiam δέ crebro respondet, ut ; al. a)passim: etla– quidemla, .
b)cumla: ከመ፡ ይሑር፡ ውእቱ፡ ወዕቅብቱ፡ ut iret (is et concubina ejus) cum concubina sua ; .
c)ubi enunciationi principali enunciationes secundariae, quibus status vel conditio alicujus describitur, subjunguntur, usurpatur vel ወ፡ simplex ; ; ; vel ወ – ሰ፡ ; 1 ; ; ; (
gramm.§ 200,1).
d)etiamla, quoquela, potissimum in sententiis negativis ( necla) ; ; ; ; ; ወኢአሐዱ፡ ; ; ; ; ; ወኢመኑ፡ ; ዲበ፡ወኢምንት፡ .
e) ወ – ወ፡ et – etla lin. 1; ; ወኢ፡ – ወኢ፡ nec – necla ; ; ; ; አላ፡ ወ – ኒ፡ sed etiamla ( ተደንገለ፡ ).
f)vella, ἢ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 19; ሠለስተ፡ ሳሌዳ፡ ወአርባዕተ፡ .
2)consecutiva: et statimla, tumla, utla, igiturla, ዓዲ፡ ሰቡዕ፡ መዋዕል፡ ወኣመጽእ፡ ; n. 881 ከመ፡ ሰማዕከ፡ ሕልመ፡ ወፈከርከ፡ ; ሶበ፡ ይኔጽር፡ ወይሬኢ፡ cum suspiceret (statim) videbatla ; ; ; ; ወአእሚሮሙ፡ ወመጽኡ፡ ; ; ቅረበኒ፡ ወእግስስከ፡ ut te tangamla ; ; ; ; ; ሚመጠነ፡ ትሁቡኒ፡ ወአነ፡ ለክሙ፡ ኣገብኦ፡ ; ኢትግበራ፡ ለእኪት፡ ወኢይርከብከ፡ እኩይ፡ nela ; ወአይድዐኒ፡ dic mihi igiturla ; .
3)adversativa: autemla, sedla, : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢትኩን፡ ነፋቄ፡ ወእመን፡ (Platt: አላ፡ እመን፡ ) . – etiam ሂ፡ , ኒ፡ , ሰ፡ , እመ፡ , አው፡ , ሚመ፡ , ኑ፡ inseparabilis praefixa [ וְ ܘ , وَ فَ ] 1)copulativa: etla, quela, atquela; copulandis et verbis et sententiis inservit, neque graeco καί , τε tantum sed etiam δέ crebro respondet, ut ; al. a)passim: etla– quidemla, .
b)cumla: ከመ፡ ይሑር፡ ውእቱ፡ ወዕቅብቱ፡ ut iret (is et concubina ejus) cum concubina sua ; .
c)ubi enunciationi principali enunciationes secundariae, quibus status vel conditio alicujus describitur, subjunguntur, usurpatur vel ወ፡ simplex ; ; ; vel ወ – ሰ፡ ; 1 ; ; ; (
gramm.§ 200,1).
d)etiamla, quoquela, potissimum in sententiis negativis ( necla) ; ; ; ; ; ወኢአሐዱ፡ ; ; ; ; ; ወኢመኑ፡ ; ዲበ፡ወኢምንት፡ .
e) ወ – ወ፡ et – etla lin. 1; ; ወኢ፡ – ወኢ፡ nec – necla ; ; ; ; አላ፡ ወ – ኒ፡ sed etiamla ( ተደንገለ፡ ).
f)vella, ἢ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 19; ሠለስተ፡ ሳሌዳ፡ ወአርባዕተ፡ .
2)consecutiva: et statimla, tumla, utla, igiturla, ዓዲ፡ ሰቡዕ፡ መዋዕል፡ ወኣመጽእ፡ ; n. 881 ከመ፡ ሰማዕከ፡ ሕልመ፡ ወፈከርከ፡ ; ሶበ፡ ይኔጽር፡ ወይሬኢ፡ cum suspiceret (statim) videbatla ; ; ; ; ወአእሚሮሙ፡ ወመጽኡ፡ ; ; ቅረበኒ፡ ወእግስስከ፡ ut te tangamla ; ; ; ; ; ሚመጠነ፡ ትሁቡኒ፡ ወአነ፡ ለክሙ፡ ኣገብኦ፡ ; ኢትግበራ፡ ለእኪት፡ ወኢይርከብከ፡ እኩይ፡ nela ; ወአይድዐኒ፡ dic mihi igiturla ; .
3)adversativa: autemla, sedla, : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢትኩን፡ ነፋቄ፡ ወእመን፡ (Platt: አላ፡ እመን፡ ) . – etiam ሂ፡ , ኒ፡ , ሰ፡ , እመ፡ , አው፡ , ሚመ፡ , ኑ፡ , አስኩሮኒ፡
አስካሎኒ፡ ( ) est vox insolitae formae;dubium est, utrum አስከ ( ኩ ) ር፡ in suff. et ኒ፡ , an cum Ludolfo et አስከ ( ኩ ) ሮን፡ ኒ፡ intelligendum sit; respondet apud Graecum γίγαρτον . Sine dubio lectio corrupta est. (Alia conjectavimus in Apparatu crit. ad l.c. p. 129). – : አስከሮን፡ ዘ፡ አስካለ፡ ወይን። , አስኩሮኒ፡
አስካሎኒ፡ ( ) est vox insolitae formae;dubium est, utrum አስከ ( ኩ ) ር፡ in suff. et ኒ፡ , an cum Ludolfo et አስከ ( ኩ ) ሮን፡ ኒ፡ intelligendum sit; respondet apud Graecum γίγαρτον . Sine dubio lectio corrupta est. (Alia conjectavimus in Apparatu crit. ad l.c. p. 129). – : አስከሮን፡ ዘ፡ አስካለ፡ ወይን። , proprie solitudola, cum affixis pronominibus usurpatur, et circumscribendis adjectivis vel adverbiis aliarum linguarum inservit (sicut לְבַד ܒܰܠܚܽܘܕ وَحْدٌ ;
gramm.§ 157,2;
gramm.§ 163,2). 1)Subjunctis pronominibus suff. omnium personarum (nota formas quasdam anomalas annot.) a)solusla(et unicus, et solitarius); non de personis tantum usurpatur sed etiam de rebus, ut ; ; ; (nihil edebat) ዘእንበለ፡ በቀዳሚት፡ ሰንበት፡ ወበዕለት፡ እሑድ፡ ባሕቲቶሙ፡ ; ወአኮ፡ ለአፅምዖ፡ ባሕቲቱ፡ ; explere potest vicem subjecti: ባሕቲትከኑ፡ መልአክ፡ አንተ፡ σὺ μόνος εἶ ἄρχων ; ; praedicati: ሶበ፡ ይሄልዉ፡ ባሕቲቶሙ፡ ; appositionis (id quod longe frequentissimum est): ኖኅ፡ ባሕቲቱ፡ ; እግዚአብሔር፡ ባሕቲቱ፡ ጻድቅ፡ ; ; አነ፡ ባሕቲትየ፡ ; ; ; ምንተ፡ በጻሕከ፡ ባሕቲትከ፡ ; ; እፎ፡ ነበረት፡ ባሕቲታ፡ ሀገር፡ ; ባሕቲትየ፡ እነብር፡ καταμόνας ; ባሕቲቶሙ፡ ይነብሩ፡ ; ወትተርፍ፡ ባሕቲታ፡ ምድሮሙ፡ በድወ፡ , nonnumquam in , ut: እንዘ፡ ናንሶሱ፡ ባሕቲተነ፡ (v. ባሕቲትነ፡ ) ; ለከ፡ ለባሕቲትከ፡ ; ኪያሁ፡ ባሕቲቶ፡ ; ; cuivis st. constructo subjungere licet: በፈቃደ፡ ባሕቲቱ፡ sua solius voluntatelaF.N. 6; አኮ፡ በእንተ፡ ባሕቲቶሙ፡ ዘእብል፡ (Platt: በእንተ፡ እሉ፡ ባሕቲቶሙ፡ ) ; ; አኮ፡ ለባሕቲትየ፡ ዘጻመውኩ፡ οὐκ ἐμοὶ μόνῳ ; .
b)praefixis praepositionibus α) በ፡ seorsumla, solitariela(secum, sine arbitris): በባሕቲቶሙ፡ καθ᾽ ἑαυτούς ; ሠሐቀት፡ በባሕቲታ፡ ἐν ἑαυτῇ ; n. 497 በባሕቲቶሙ፡ ተስእልዎ፡ quum solila(cum eo) essentla, interrogaruntla ; .
β) እንተ፡ seorsumla, separatimla: አቀሞን፡ እንተ፡ ባሕቲቶን፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; .
c)praemissa negatione አኮ፡ et sequente ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ vel ዓዲ፡ — ኒ፡ , ዓዲ፡ — ሂ፡ non solumla( tantumla, modola) — sed etiamla ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; .
2)Subjuncto III. p. m. , ባሕቲቱ፡ (rarius in ut bis): solumla, tantumla, modola, solummodola ; ኢ vel አኮ፡ — ባሕቲቱ፡ — አላ፡ vel አላ፡ — ኒ፡ ; ; ; . — (De significatu ባሕቲት፡ unicalai.e. carissimala, quam Ludolfus affert, vehementer dubito; etenim ለባሕቲትከ፡ non tuaela(animae) carissimaelased tibi solilasignificat; pariter Lud. comm. hist. p. 30 ግበሩ፡ በዓላ፡ ለባሕቲትየ፡ non „ celebrate festum unicaela(carissimae) meaela“ sed „ festum ejus mihi solila“ (sicut ሊተ፡
. p. 30 ) exponendum videtur). , proprie solitudola, cum affixis pronominibus usurpatur, et circumscribendis adjectivis vel adverbiis aliarum linguarum inservit (sicut לְבַד ܒܰܠܚܽܘܕ وَحْدٌ ;
gramm.§ 157,2;
gramm.§ 163,2). 1)Subjunctis pronominibus suff. omnium personarum (nota formas quasdam anomalas annot.) a)solusla(et unicus, et solitarius); non de personis tantum usurpatur sed etiam de rebus, ut ; ; ; (nihil edebat) ዘእንበለ፡ በቀዳሚት፡ ሰንበት፡ ወበዕለት፡ እሑድ፡ ባሕቲቶሙ፡ ; ወአኮ፡ ለአፅምዖ፡ ባሕቲቱ፡ ; explere potest vicem subjecti: ባሕቲትከኑ፡ መልአክ፡ አንተ፡ σὺ μόνος εἶ ἄρχων ; ; praedicati: ሶበ፡ ይሄልዉ፡ ባሕቲቶሙ፡ ; appositionis (id quod longe frequentissimum est): ኖኅ፡ ባሕቲቱ፡ ; እግዚአብሔር፡ ባሕቲቱ፡ ጻድቅ፡ ; ; አነ፡ ባሕቲትየ፡ ; ; ; ምንተ፡ በጻሕከ፡ ባሕቲትከ፡ ; ; እፎ፡ ነበረት፡ ባሕቲታ፡ ሀገር፡ ; ባሕቲትየ፡ እነብር፡ καταμόνας ; ባሕቲቶሙ፡ ይነብሩ፡ ; ወትተርፍ፡ ባሕቲታ፡ ምድሮሙ፡ በድወ፡ , nonnumquam in , ut: እንዘ፡ ናንሶሱ፡ ባሕቲተነ፡ (v. ባሕቲትነ፡ ) ; ለከ፡ ለባሕቲትከ፡ ; ኪያሁ፡ ባሕቲቶ፡ ; ; cuivis st. constructo subjungere licet: በፈቃደ፡ ባሕቲቱ፡ sua solius voluntatelaF.N. 6; አኮ፡ በእንተ፡ ባሕቲቶሙ፡ ዘእብል፡ (Platt: በእንተ፡ እሉ፡ ባሕቲቶሙ፡ ) ; ; አኮ፡ ለባሕቲትየ፡ ዘጻመውኩ፡ οὐκ ἐμοὶ μόνῳ ; .
b)praefixis praepositionibus α) በ፡ seorsumla, solitariela(secum, sine arbitris): በባሕቲቶሙ፡ καθ᾽ ἑαυτούς ; ሠሐቀት፡ በባሕቲታ፡ ἐν ἑαυτῇ ; n. 497 በባሕቲቶሙ፡ ተስእልዎ፡ quum solila(cum eo) essentla, interrogaruntla ; .
β) እንተ፡ seorsumla, separatimla: አቀሞን፡ እንተ፡ ባሕቲቶን፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; .
c)praemissa negatione አኮ፡ et sequente ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ vel ዓዲ፡ — ኒ፡ , ዓዲ፡ — ሂ፡ non solumla( tantumla, modola) — sed etiamla ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; .
2)Subjuncto III. p. m. , ባሕቲቱ፡ (rarius in ut bis): solumla, tantumla, modola, solummodola ; ኢ vel አኮ፡ — ባሕቲቱ፡ — አላ፡ vel አላ፡ — ኒ፡ ; ; ; . — (De significatu ባሕቲት፡ unicalai.e. carissimala, quam Ludolfus affert, vehementer dubito; etenim ለባሕቲትከ፡ non tuaela(animae) carissimaelased tibi solilasignificat; pariter Lud. comm. hist. p. 30 ግበሩ፡ በዓላ፡ ለባሕቲትየ፡ non „ celebrate festum unicaela(carissimae) meaela“ sed „ festum ejus mihi solila“ (sicut ሊተ፡
. p. 30 ) exponendum videtur). particula inseparabilis suffixa, (
gramm.§ 62,1,c;
gramm.§ 168,4); ad rem dictam adjungit aliam eamque ita distinguit, ut eam illi respondere significet: 1)etiam quoquela, et – ipsela, ( vicissimla, seinerseits, hinwiederum): እመ፡ ኀደግሙ፡ ለሰብእ፡ አበሳሆሙ፡ የኀድግ፡ ለክሙኒ፡ አቡክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 629 ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ተዓረኩ፡ አነኒ፡ ; እስመ፡ እሙንቱኒ፡ ይስእሉ፡ , al. creberrime. a)passim ወ praemissum habet: በከመ፡ በሰማይ፡ ወበምድርኒ፡ ; ወዝኒ፡ ኢይመጽእ፡ ; .
b)nonnumquam: etiamlai.e. adeola: ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; .
c)post አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel ዳእሙ፡ non solumlacrebro sequitur ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiamla, ut: ; ; ; Platt.
d) እመኒ፡ vel ወእመኒ፡ etsila, quamvisla, licetla, ; ; , al. ( እመ፡ ).
2) ወ – ኒ፡ etla, autemla( καί , δέ ); res novas adjungit prioribus quodammodo oppositas et respondentes (und – hinwiederum): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወአንተኒ፡ ; ወይእዜኒ፡ ( וְעָתַּה ) ; al., in specie ubi res singulae inter se quodam vinculo jungendae vel junctae ex ordine enumerantur, ut ; ; ; ; ; ; ; Matth.13,37; Matth.13,38; Matth.13,39; in sententiis negativis ወኢ – ኒ፡ nec, nequela ; ; ; ( ወአልቦ፡ – ኒ፡ ).
3)bis pluriesve repetitum: et – etla, tam – quamla, ut – itala, in sententiis negativis: nec – necla: ኒ፡ – ወ – ኒ፡ ; ; ; ; ; ; በቃልከኒ፡ ወበምግባርከኒ፡ አክብሮ፡ ለአቡከ፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ ; ; ; ; ; pluries repetitum ; ; negative: ; ; etiam ሂ፡ ወ ኒ፡ ; ኒ፡ ወ ሰ፡ . De እመኒ፡ ወእመኒ፡ sive – sivela(ut ; al.) et ወእመኒ፡ sivela( ; al.) እመ፡
4)Interrogativis pronominibus vel adverbiis annexum vim indefinitorum tribuit, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ።
particula inseparabilis suffixa, (
gramm.§ 62,1,c;
gramm.§ 168,4); ad rem dictam adjungit aliam eamque ita distinguit, ut eam illi respondere significet: 1)etiam quoquela, et – ipsela, ( vicissimla, seinerseits, hinwiederum): እመ፡ ኀደግሙ፡ ለሰብእ፡ አበሳሆሙ፡ የኀድግ፡ ለክሙኒ፡ አቡክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 629 ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ተዓረኩ፡ አነኒ፡ ; እስመ፡ እሙንቱኒ፡ ይስእሉ፡ , al. creberrime. a)passim ወ praemissum habet: በከመ፡ በሰማይ፡ ወበምድርኒ፡ ; ወዝኒ፡ ኢይመጽእ፡ ; .
b)nonnumquam: etiamlai.e. adeola: ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; .
c)post አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel ዳእሙ፡ non solumlacrebro sequitur ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiamla, ut: ; ; ; Platt.
d) እመኒ፡ vel ወእመኒ፡ etsila, quamvisla, licetla, ; ; , al. ( እመ፡ ).
2) ወ – ኒ፡ etla, autemla( καί , δέ ); res novas adjungit prioribus quodammodo oppositas et respondentes (und – hinwiederum): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወአንተኒ፡ ; ወይእዜኒ፡ ( וְעָתַּה ) ; al., in specie ubi res singulae inter se quodam vinculo jungendae vel junctae ex ordine enumerantur, ut ; ; ; ; ; ; ; Matth.13,37; Matth.13,38; Matth.13,39; in sententiis negativis ወኢ – ኒ፡ nec, nequela ; ; ; ( ወአልቦ፡ – ኒ፡ ).
3)bis pluriesve repetitum: et – etla, tam – quamla, ut – itala, in sententiis negativis: nec – necla: ኒ፡ – ወ – ኒ፡ ; ; ; ; ; ; በቃልከኒ፡ ወበምግባርከኒ፡ አክብሮ፡ ለአቡከ፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ ; ; ; ; ; pluries repetitum ; ; negative: ; ; etiam ሂ፡ ወ ኒ፡ ; ኒ፡ ወ ሰ፡ . De እመኒ፡ ወእመኒ፡ sive – sivela(ut ; al.) et ወእመኒ፡ sivela( ; al.) እመ፡
4)Interrogativis pronominibus vel adverbiis annexum vim indefinitorum tribuit, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ።
particula inseparabilis suffixa, (
gramm.§ 62,1,c;
gramm.§ 168,4); ad rem dictam adjungit aliam eamque ita distinguit, ut eam illi respondere significet: 1)etiam quoquela, et – ipsela, ( vicissimla, seinerseits, hinwiederum): እመ፡ ኀደግሙ፡ ለሰብእ፡ አበሳሆሙ፡ የኀድግ፡ ለክሙኒ፡ አቡክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 629 ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ተዓረኩ፡ አነኒ፡ ; እስመ፡ እሙንቱኒ፡ ይስእሉ፡ , al. creberrime. a)passim ወ praemissum habet: በከመ፡ በሰማይ፡ ወበምድርኒ፡ ; ወዝኒ፡ ኢይመጽእ፡ ; .
b)nonnumquam: etiamlai.e. adeola: ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; .
c)post አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel ዳእሙ፡ non solumlacrebro sequitur ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiamla, ut: ; ; ; Platt.
d) እመኒ፡ vel ወእመኒ፡ etsila, quamvisla, licetla, ; ; , al. ( እመ፡ ).
2) ወ – ኒ፡ etla, autemla( καί , δέ ); res novas adjungit prioribus quodammodo oppositas et respondentes (und – hinwiederum): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወአንተኒ፡ ; ወይእዜኒ፡ ( וְעָתַּה ) ; al., in specie ubi res singulae inter se quodam vinculo jungendae vel junctae ex ordine enumerantur, ut ; ; ; ; ; ; ; Matth.13,37; Matth.13,38; Matth.13,39; in sententiis negativis ወኢ – ኒ፡ nec, nequela ; ; ; ( ወአልቦ፡ – ኒ፡ ).
3)bis pluriesve repetitum: et – etla, tam – quamla, ut – itala, in sententiis negativis: nec – necla: ኒ፡ – ወ – ኒ፡ ; ; ; ; ; ; በቃልከኒ፡ ወበምግባርከኒ፡ አክብሮ፡ ለአቡከ፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ ; ; ; ; ; pluries repetitum ; ; negative: ; ; etiam ሂ፡ ወ ኒ፡ ; ኒ፡ ወ ሰ፡ . De እመኒ፡ ወእመኒ፡ sive – sivela(ut ; al.) et ወእመኒ፡ sivela( ; al.) እመ፡
4)Interrogativis pronominibus vel adverbiis annexum vim indefinitorum tribuit, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ።
particula inseparabilis suffixa, (
gramm.§ 62,1,c;
gramm.§ 168,4); ad rem dictam adjungit aliam eamque ita distinguit, ut eam illi respondere significet: 1)etiam quoquela, et – ipsela, ( vicissimla, seinerseits, hinwiederum): እመ፡ ኀደግሙ፡ ለሰብእ፡ አበሳሆሙ፡ የኀድግ፡ ለክሙኒ፡ አቡክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 629 ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ተዓረኩ፡ አነኒ፡ ; እስመ፡ እሙንቱኒ፡ ይስእሉ፡ , al. creberrime. a)passim ወ praemissum habet: በከመ፡ በሰማይ፡ ወበምድርኒ፡ ; ወዝኒ፡ ኢይመጽእ፡ ; .
b)nonnumquam: etiamlai.e. adeola: ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; .
c)post አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel ዳእሙ፡ non solumlacrebro sequitur ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiamla, ut: ; ; ; Platt.
d) እመኒ፡ vel ወእመኒ፡ etsila, quamvisla, licetla, ; ; , al. ( እመ፡ ).
2) ወ – ኒ፡ etla, autemla( καί , δέ ); res novas adjungit prioribus quodammodo oppositas et respondentes (und – hinwiederum): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወአንተኒ፡ ; ወይእዜኒ፡ ( וְעָתַּה ) ; al., in specie ubi res singulae inter se quodam vinculo jungendae vel junctae ex ordine enumerantur, ut ; ; ; ; ; ; ; Matth.13,37; Matth.13,38; Matth.13,39; in sententiis negativis ወኢ – ኒ፡ nec, nequela ; ; ; ( ወአልቦ፡ – ኒ፡ ).
3)bis pluriesve repetitum: et – etla, tam – quamla, ut – itala, in sententiis negativis: nec – necla: ኒ፡ – ወ – ኒ፡ ; ; ; ; ; ; በቃልከኒ፡ ወበምግባርከኒ፡ አክብሮ፡ ለአቡከ፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ ; ; ; ; ; pluries repetitum ; ; negative: ; ; etiam ሂ፡ ወ ኒ፡ ; ኒ፡ ወ ሰ፡ . De እመኒ፡ ወእመኒ፡ sive – sivela(ut ; al.) et ወእመኒ፡ sivela( ; al.) እመ፡
4)Interrogativis pronominibus vel adverbiis annexum vim indefinitorum tribuit, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ።
particula inseparabilis suffixa, (
gramm.§ 62,1,c;
gramm.§ 168,4); ad rem dictam adjungit aliam eamque ita distinguit, ut eam illi respondere significet: 1)etiam quoquela, et – ipsela, ( vicissimla, seinerseits, hinwiederum): እመ፡ ኀደግሙ፡ ለሰብእ፡ አበሳሆሙ፡ የኀድግ፡ ለክሙኒ፡ አቡክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 629 ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ተዓረኩ፡ አነኒ፡ ; እስመ፡ እሙንቱኒ፡ ይስእሉ፡ , al. creberrime. a)passim ወ praemissum habet: በከመ፡ በሰማይ፡ ወበምድርኒ፡ ; ወዝኒ፡ ኢይመጽእ፡ ; .
b)nonnumquam: etiamlai.e. adeola: ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; .
c)post አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel ዳእሙ፡ non solumlacrebro sequitur ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiamla, ut: ; ; ; Platt.
d) እመኒ፡ vel ወእመኒ፡ etsila, quamvisla, licetla, ; ; , al. ( እመ፡ ).
2) ወ – ኒ፡ etla, autemla( καί , δέ ); res novas adjungit prioribus quodammodo oppositas et respondentes (und – hinwiederum): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወአንተኒ፡ ; ወይእዜኒ፡ ( וְעָתַּה ) ; al., in specie ubi res singulae inter se quodam vinculo jungendae vel junctae ex ordine enumerantur, ut ; ; ; ; ; ; ; Matth.13,37; Matth.13,38; Matth.13,39; in sententiis negativis ወኢ – ኒ፡ nec, nequela ; ; ; ( ወአልቦ፡ – ኒ፡ ).
3)bis pluriesve repetitum: et – etla, tam – quamla, ut – itala, in sententiis negativis: nec – necla: ኒ፡ – ወ – ኒ፡ ; ; ; ; ; ; በቃልከኒ፡ ወበምግባርከኒ፡ አክብሮ፡ ለአቡከ፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ ; ; ; ; ; pluries repetitum ; ; negative: ; ; etiam ሂ፡ ወ ኒ፡ ; ኒ፡ ወ ሰ፡ . De እመኒ፡ ወእመኒ፡ sive – sivela(ut ; al.) et ወእመኒ፡ sivela( ; al.) እመ፡
4)Interrogativis pronominibus vel adverbiis annexum vim indefinitorum tribuit, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ።
particula inseparabilis suffixa, (
gramm.§ 62,1,c;
gramm.§ 168,4); ad rem dictam adjungit aliam eamque ita distinguit, ut eam illi respondere significet: 1)etiam quoquela, et – ipsela, ( vicissimla, seinerseits, hinwiederum): እመ፡ ኀደግሙ፡ ለሰብእ፡ አበሳሆሙ፡ የኀድግ፡ ለክሙኒ፡ አቡክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 629 ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ተዓረኩ፡ አነኒ፡ ; እስመ፡ እሙንቱኒ፡ ይስእሉ፡ , al. creberrime. a)passim ወ praemissum habet: በከመ፡ በሰማይ፡ ወበምድርኒ፡ ; ወዝኒ፡ ኢይመጽእ፡ ; .
b)nonnumquam: etiamlai.e. adeola: ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; .
c)post አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel ዳእሙ፡ non solumlacrebro sequitur ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiamla, ut: ; ; ; Platt.
d) እመኒ፡ vel ወእመኒ፡ etsila, quamvisla, licetla, ; ; , al. ( እመ፡ ).
2) ወ – ኒ፡ etla, autemla( καί , δέ ); res novas adjungit prioribus quodammodo oppositas et respondentes (und – hinwiederum): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወአንተኒ፡ ; ወይእዜኒ፡ ( וְעָתַּה ) ; al., in specie ubi res singulae inter se quodam vinculo jungendae vel junctae ex ordine enumerantur, ut ; ; ; ; ; ; ; Matth.13,37; Matth.13,38; Matth.13,39; in sententiis negativis ወኢ – ኒ፡ nec, nequela ; ; ; ( ወአልቦ፡ – ኒ፡ ).
3)bis pluriesve repetitum: et – etla, tam – quamla, ut – itala, in sententiis negativis: nec – necla: ኒ፡ – ወ – ኒ፡ ; ; ; ; ; ; በቃልከኒ፡ ወበምግባርከኒ፡ አክብሮ፡ ለአቡከ፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ ; ; ; ; ; pluries repetitum ; ; negative: ; ; etiam ሂ፡ ወ ኒ፡ ; ኒ፡ ወ ሰ፡ . De እመኒ፡ ወእመኒ፡ sive – sivela(ut ; al.) et ወእመኒ፡ sivela( ; al.) እመ፡
4)Interrogativis pronominibus vel adverbiis annexum vim indefinitorum tribuit, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ።
particula inseparabilis suffixa, (
gramm.§ 62,1,c;
gramm.§ 168,4); ad rem dictam adjungit aliam eamque ita distinguit, ut eam illi respondere significet: 1)etiam quoquela, et – ipsela, ( vicissimla, seinerseits, hinwiederum): እመ፡ ኀደግሙ፡ ለሰብእ፡ አበሳሆሙ፡ የኀድግ፡ ለክሙኒ፡ አቡክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 629 ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ተዓረኩ፡ አነኒ፡ ; እስመ፡ እሙንቱኒ፡ ይስእሉ፡ , al. creberrime. a)passim ወ praemissum habet: በከመ፡ በሰማይ፡ ወበምድርኒ፡ ; ወዝኒ፡ ኢይመጽእ፡ ; .
b)nonnumquam: etiamlai.e. adeola: ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; .
c)post አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel ዳእሙ፡ non solumlacrebro sequitur ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiamla, ut: ; ; ; Platt.
d) እመኒ፡ vel ወእመኒ፡ etsila, quamvisla, licetla, ; ; , al. ( እመ፡ ).
2) ወ – ኒ፡ etla, autemla( καί , δέ ); res novas adjungit prioribus quodammodo oppositas et respondentes (und – hinwiederum): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወአንተኒ፡ ; ወይእዜኒ፡ ( וְעָתַּה ) ; al., in specie ubi res singulae inter se quodam vinculo jungendae vel junctae ex ordine enumerantur, ut ; ; ; ; ; ; ; Matth.13,37; Matth.13,38; Matth.13,39; in sententiis negativis ወኢ – ኒ፡ nec, nequela ; ; ; ( ወአልቦ፡ – ኒ፡ ).
3)bis pluriesve repetitum: et – etla, tam – quamla, ut – itala, in sententiis negativis: nec – necla: ኒ፡ – ወ – ኒ፡ ; ; ; ; ; ; በቃልከኒ፡ ወበምግባርከኒ፡ አክብሮ፡ ለአቡከ፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ ; ; ; ; ; pluries repetitum ; ; negative: ; ; etiam ሂ፡ ወ ኒ፡ ; ኒ፡ ወ ሰ፡ . De እመኒ፡ ወእመኒ፡ sive – sivela(ut ; al.) et ወእመኒ፡ sivela( ; al.) እመ፡
4)Interrogativis pronominibus vel adverbiis annexum vim indefinitorum tribuit, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ።
particula inseparabilis suffixa, (
gramm.§ 62,1,c;
gramm.§ 168,4); ad rem dictam adjungit aliam eamque ita distinguit, ut eam illi respondere significet: 1)etiam quoquela, et – ipsela, ( vicissimla, seinerseits, hinwiederum): እመ፡ ኀደግሙ፡ ለሰብእ፡ አበሳሆሙ፡ የኀድግ፡ ለክሙኒ፡ አቡክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 629 ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ተዓረኩ፡ አነኒ፡ ; እስመ፡ እሙንቱኒ፡ ይስእሉ፡ , al. creberrime. a)passim ወ praemissum habet: በከመ፡ በሰማይ፡ ወበምድርኒ፡ ; ወዝኒ፡ ኢይመጽእ፡ ; .
b)nonnumquam: etiamlai.e. adeola: ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; .
c)post አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel ዳእሙ፡ non solumlacrebro sequitur ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiamla, ut: ; ; ; Platt.
d) እመኒ፡ vel ወእመኒ፡ etsila, quamvisla, licetla, ; ; , al. ( እመ፡ ).
2) ወ – ኒ፡ etla, autemla( καί , δέ ); res novas adjungit prioribus quodammodo oppositas et respondentes (und – hinwiederum): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወአንተኒ፡ ; ወይእዜኒ፡ ( וְעָתַּה ) ; al., in specie ubi res singulae inter se quodam vinculo jungendae vel junctae ex ordine enumerantur, ut ; ; ; ; ; ; ; Matth.13,37; Matth.13,38; Matth.13,39; in sententiis negativis ወኢ – ኒ፡ nec, nequela ; ; ; ( ወአልቦ፡ – ኒ፡ ).
3)bis pluriesve repetitum: et – etla, tam – quamla, ut – itala, in sententiis negativis: nec – necla: ኒ፡ – ወ – ኒ፡ ; ; ; ; ; ; በቃልከኒ፡ ወበምግባርከኒ፡ አክብሮ፡ ለአቡከ፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ ; ; ; ; ; pluries repetitum ; ; negative: ; ; etiam ሂ፡ ወ ኒ፡ ; ኒ፡ ወ ሰ፡ . De እመኒ፡ ወእመኒ፡ sive – sivela(ut ; al.) et ወእመኒ፡ sivela( ; al.) እመ፡
4)Interrogativis pronominibus vel adverbiis annexum vim indefinitorum tribuit, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ።
particula inseparabilis suffixa, (
gramm.§ 62,1,c;
gramm.§ 168,4); ad rem dictam adjungit aliam eamque ita distinguit, ut eam illi respondere significet: 1)etiam quoquela, et – ipsela, ( vicissimla, seinerseits, hinwiederum): እመ፡ ኀደግሙ፡ ለሰብእ፡ አበሳሆሙ፡ የኀድግ፡ ለክሙኒ፡ አቡክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 629 ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ተዓረኩ፡ አነኒ፡ ; እስመ፡ እሙንቱኒ፡ ይስእሉ፡ , al. creberrime. a)passim ወ praemissum habet: በከመ፡ በሰማይ፡ ወበምድርኒ፡ ; ወዝኒ፡ ኢይመጽእ፡ ; .
b)nonnumquam: etiamlai.e. adeola: ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; .
c)post አኮ፡ ባሕቲቱ፡ vel ዳእሙ፡ non solumlacrebro sequitur ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ vel አላ፡ – ኒ፡ sed etiamla, ut: ; ; ; Platt.
d) እመኒ፡ vel ወእመኒ፡ etsila, quamvisla, licetla, ; ; , al. ( እመ፡ ).
2) ወ – ኒ፡ etla, autemla( καί , δέ ); res novas adjungit prioribus quodammodo oppositas et respondentes (und – hinwiederum): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወአንተኒ፡ ; ወይእዜኒ፡ ( וְעָתַּה ) ; al., in specie ubi res singulae inter se quodam vinculo jungendae vel junctae ex ordine enumerantur, ut ; ; ; ; ; ; ; Matth.13,37; Matth.13,38; Matth.13,39; in sententiis negativis ወኢ – ኒ፡ nec, nequela ; ; ; ( ወአልቦ፡ – ኒ፡ ).
3)bis pluriesve repetitum: et – etla, tam – quamla, ut – itala, in sententiis negativis: nec – necla: ኒ፡ – ወ – ኒ፡ ; ; ; ; ; ; በቃልከኒ፡ ወበምግባርከኒ፡ አክብሮ፡ ለአቡከ፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ ; ; ; ; ; pluries repetitum ; ; negative: ; ; etiam ሂ፡ ወ ኒ፡ ; ኒ፡ ወ ሰ፡ . De እመኒ፡ ወእመኒ፡ sive – sivela(ut ; al.) et ወእመኒ፡ sivela( ; al.) እመ፡
4)Interrogativis pronominibus vel adverbiis annexum vim indefinitorum tribuit, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ።
[ut videtur, primitus Adj. ( gramm.§ 163,2), terminatione îlaformatum ex ዓድ፡ i.e. עוֹד , quod proprie continuationemlaet iterationemlasignificans in Adv. abiit; de radice ejusque significationibus supra ዖደ፡ ] 1)ratione habita temporis praeteriti: adhucla, etiamnumla( etiamtumla), ; ; ; ዓዲ፡ ብየ፡ ነገር፡ ኀቤየ፡ ; n. 1009plerumque cum pronominibus suffixis ad Subjectum enunciationis relatis: ዓዲሆሙ፡ ሕዝብ፡ ይሠረዉ፡ ἔτι ὁ λαὸς κατεφθείρετο ; እንዘ፡ ዓዲነ፡ ሕያዋን፡ ንሕነ፡ ; እደ፡ እግዚአብሔር፡ ዓዲሃ፡ ልዕልት፡ ; ወልድየ፡ ዓዲሁ፡ ደቂቅ፡ ውእቱ፡ ; ዓዲየ፡ ጽኑዕ፡ አነ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; . a)cum particula negativa: adhuc nonla, nondumla, መዋዕል፡ እለ፡ ዓዲ፡ ኢበጽሐ፡ ; ዓዲ፡ ኢኀልቀ፡ ዕድሜሁ፡ ; ; ; ; ; ; ; vel : ዓዲየ፡ ኢነሣእኩ፡ ; ; ; .
b)nonnumquam ዓዲ፡ pronomine (neutr.) suff. ሁ፡ augetur: ዓዲሁ፡ ኢትሌብዉኑ፡ adhuc non intelligitisne? (aliter 15,16 ubi ሁ፡ nota interrog. est); እስከ፡ ዓዲሁ፡ ኢ፡ usque adhuc nonlai.e. nondumla
2)ratione habita temporis futuri: adhucla, porrola, ampliusla, diutiusla: ተዐገሡ፡ ዓዲ፡ ኀሙሰ፡ መዋዕለ፡ ; ተዐገሠኒ፡ ዓዲ፡ ኅዳጠ፡ ; ; ዓዲ፡ ኅዳጥ፡ ወይቈርር፡ ; ዓዲ፡ ኅዳጠ፡ ; ; ዓዲ፡ እስከ፡ ፲ወ፭ ዓመት፡ ትጠፍእ፡ መንግሥት፡ ; እፎ፡ ዓዲ፡ (v. እንከ፡ ) ትቈስሉ፡ ; ዓዲ፡ እረድአከ፡ ; ; ; ; ; ; እንከ፡ ዓዲ፡ . a)cum negatione pro ዓዲ፡ ኢ፡ frequentant ኢ፡ እንከ፡
b)nonnumquam iterumla, rursusla( noch einmal ), ; ; ; ; .
3)de accessione rei alicujus ad aliquid: adhucla, praetereala, insuperla, etiamla: ወወለደት፡ ዓዲ፡ ፱ ደቂቀ፡ ; ይዌስክ፡ ዓዲ፡ ዲቤሁ፡ ; ; ; ; ; Platt; εἶτα ; οὐ μόνον δὲ ἀλλὰ καί ; ፶ ዕደው፡ ወዓዲ፡ አንስት፡ Enc.; crebro ወዓዲ፡ ; ; ; ; ; ; ; F.N. 15. a) ሂ፡ vel ኒ፡ , etiamla, adeola( sogar ): ወዓዲ፡ ኪያሁኒ፡ ይመስለከ፡ ከመ፡ ዘበዲበ፡ ምድር፡ ረከብከ፡ ; ; ; .
b)tamenla( noch immer ): ; ወዓዲ፡ ኢ፡ .
c)imola, imo verola, potiusla( vielmehr ): ኢታጠነቅቁ፡ ፈጽሞ፤ ዓዲ፡ የዐቢ፡ እምኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ; b; አላ፡ ዓዲ፡ ; ዘእንበለ፡ ዓዲ፡ .
d)in specie post non tantumlausitatur ዓዲ፡ sed etiamla, sive ዓዲ፡ simplex, ut ; ; ; ; , sive ዓዲ፡ – ኒ፡ vel ሂ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ ; ; ; ; sive አላ፡ ዓዲ፡ ; ; vel ዳእሙ፡ ዓዲ፡ ( ባሕቲት፡ et ዳእሙ፡ et ክመ፡ ). – : ዓዲ፡ ዘ፡ አሁን።
[ut videtur, primitus Adj. ( gramm.§ 163,2), terminatione îlaformatum ex ዓድ፡ i.e. עוֹד , quod proprie continuationemlaet iterationemlasignificans in Adv. abiit; de radice ejusque significationibus supra ዖደ፡ ] 1)ratione habita temporis praeteriti: adhucla, etiamnumla( etiamtumla), ; ; ; ዓዲ፡ ብየ፡ ነገር፡ ኀቤየ፡ ; n. 1009plerumque cum pronominibus suffixis ad Subjectum enunciationis relatis: ዓዲሆሙ፡ ሕዝብ፡ ይሠረዉ፡ ἔτι ὁ λαὸς κατεφθείρετο ; እንዘ፡ ዓዲነ፡ ሕያዋን፡ ንሕነ፡ ; እደ፡ እግዚአብሔር፡ ዓዲሃ፡ ልዕልት፡ ; ወልድየ፡ ዓዲሁ፡ ደቂቅ፡ ውእቱ፡ ; ዓዲየ፡ ጽኑዕ፡ አነ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; . a)cum particula negativa: adhuc nonla, nondumla, መዋዕል፡ እለ፡ ዓዲ፡ ኢበጽሐ፡ ; ዓዲ፡ ኢኀልቀ፡ ዕድሜሁ፡ ; ; ; ; ; ; ; vel : ዓዲየ፡ ኢነሣእኩ፡ ; ; ; .
b)nonnumquam ዓዲ፡ pronomine (neutr.) suff. ሁ፡ augetur: ዓዲሁ፡ ኢትሌብዉኑ፡ adhuc non intelligitisne? (aliter 15,16 ubi ሁ፡ nota interrog. est); እስከ፡ ዓዲሁ፡ ኢ፡ usque adhuc nonlai.e. nondumla
2)ratione habita temporis futuri: adhucla, porrola, ampliusla, diutiusla: ተዐገሡ፡ ዓዲ፡ ኀሙሰ፡ መዋዕለ፡ ; ተዐገሠኒ፡ ዓዲ፡ ኅዳጠ፡ ; ; ዓዲ፡ ኅዳጥ፡ ወይቈርር፡ ; ዓዲ፡ ኅዳጠ፡ ; ; ዓዲ፡ እስከ፡ ፲ወ፭ ዓመት፡ ትጠፍእ፡ መንግሥት፡ ; እፎ፡ ዓዲ፡ (v. እንከ፡ ) ትቈስሉ፡ ; ዓዲ፡ እረድአከ፡ ; ; ; ; ; ; እንከ፡ ዓዲ፡ . a)cum negatione pro ዓዲ፡ ኢ፡ frequentant ኢ፡ እንከ፡
b)nonnumquam iterumla, rursusla( noch einmal ), ; ; ; ; .
3)de accessione rei alicujus ad aliquid: adhucla, praetereala, insuperla, etiamla: ወወለደት፡ ዓዲ፡ ፱ ደቂቀ፡ ; ይዌስክ፡ ዓዲ፡ ዲቤሁ፡ ; ; ; ; ; Platt; εἶτα ; οὐ μόνον δὲ ἀλλὰ καί ; ፶ ዕደው፡ ወዓዲ፡ አንስት፡ Enc.; crebro ወዓዲ፡ ; ; ; ; ; ; ; F.N. 15. a) ሂ፡ vel ኒ፡ , etiamla, adeola( sogar ): ወዓዲ፡ ኪያሁኒ፡ ይመስለከ፡ ከመ፡ ዘበዲበ፡ ምድር፡ ረከብከ፡ ; ; ; .
b)tamenla( noch immer ): ; ወዓዲ፡ ኢ፡ .
c)imola, imo verola, potiusla( vielmehr ): ኢታጠነቅቁ፡ ፈጽሞ፤ ዓዲ፡ የዐቢ፡ እምኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ; b; አላ፡ ዓዲ፡ ; ዘእንበለ፡ ዓዲ፡ .
d)in specie post non tantumlausitatur ዓዲ፡ sed etiamla, sive ዓዲ፡ simplex, ut ; ; ; ; , sive ዓዲ፡ – ኒ፡ vel ሂ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ ; ; ; ; sive አላ፡ ዓዲ፡ ; ; vel ዳእሙ፡ ዓዲ፡ ( ባሕቲት፡ et ዳእሙ፡ et ክመ፡ ). – : ዓዲ፡ ዘ፡ አሁን።
[ut videtur, primitus Adj. ( gramm.§ 163,2), terminatione îlaformatum ex ዓድ፡ i.e. עוֹד , quod proprie continuationemlaet iterationemlasignificans in Adv. abiit; de radice ejusque significationibus supra ዖደ፡ ] 1)ratione habita temporis praeteriti: adhucla, etiamnumla( etiamtumla), ; ; ; ዓዲ፡ ብየ፡ ነገር፡ ኀቤየ፡ ; n. 1009plerumque cum pronominibus suffixis ad Subjectum enunciationis relatis: ዓዲሆሙ፡ ሕዝብ፡ ይሠረዉ፡ ἔτι ὁ λαὸς κατεφθείρετο ; እንዘ፡ ዓዲነ፡ ሕያዋን፡ ንሕነ፡ ; እደ፡ እግዚአብሔር፡ ዓዲሃ፡ ልዕልት፡ ; ወልድየ፡ ዓዲሁ፡ ደቂቅ፡ ውእቱ፡ ; ዓዲየ፡ ጽኑዕ፡ አነ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; . a)cum particula negativa: adhuc nonla, nondumla, መዋዕል፡ እለ፡ ዓዲ፡ ኢበጽሐ፡ ; ዓዲ፡ ኢኀልቀ፡ ዕድሜሁ፡ ; ; ; ; ; ; ; vel : ዓዲየ፡ ኢነሣእኩ፡ ; ; ; .
b)nonnumquam ዓዲ፡ pronomine (neutr.) suff. ሁ፡ augetur: ዓዲሁ፡ ኢትሌብዉኑ፡ adhuc non intelligitisne? (aliter 15,16 ubi ሁ፡ nota interrog. est); እስከ፡ ዓዲሁ፡ ኢ፡ usque adhuc nonlai.e. nondumla
2)ratione habita temporis futuri: adhucla, porrola, ampliusla, diutiusla: ተዐገሡ፡ ዓዲ፡ ኀሙሰ፡ መዋዕለ፡ ; ተዐገሠኒ፡ ዓዲ፡ ኅዳጠ፡ ; ; ዓዲ፡ ኅዳጥ፡ ወይቈርር፡ ; ዓዲ፡ ኅዳጠ፡ ; ; ዓዲ፡ እስከ፡ ፲ወ፭ ዓመት፡ ትጠፍእ፡ መንግሥት፡ ; እፎ፡ ዓዲ፡ (v. እንከ፡ ) ትቈስሉ፡ ; ዓዲ፡ እረድአከ፡ ; ; ; ; ; ; እንከ፡ ዓዲ፡ . a)cum negatione pro ዓዲ፡ ኢ፡ frequentant ኢ፡ እንከ፡
b)nonnumquam iterumla, rursusla( noch einmal ), ; ; ; ; .
3)de accessione rei alicujus ad aliquid: adhucla, praetereala, insuperla, etiamla: ወወለደት፡ ዓዲ፡ ፱ ደቂቀ፡ ; ይዌስክ፡ ዓዲ፡ ዲቤሁ፡ ; ; ; ; ; Platt; εἶτα ; οὐ μόνον δὲ ἀλλὰ καί ; ፶ ዕደው፡ ወዓዲ፡ አንስት፡ Enc.; crebro ወዓዲ፡ ; ; ; ; ; ; ; F.N. 15. a) ሂ፡ vel ኒ፡ , etiamla, adeola( sogar ): ወዓዲ፡ ኪያሁኒ፡ ይመስለከ፡ ከመ፡ ዘበዲበ፡ ምድር፡ ረከብከ፡ ; ; ; .
b)tamenla( noch immer ): ; ወዓዲ፡ ኢ፡ .
c)imola, imo verola, potiusla( vielmehr ): ኢታጠነቅቁ፡ ፈጽሞ፤ ዓዲ፡ የዐቢ፡ እምኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ; b; አላ፡ ዓዲ፡ ; ዘእንበለ፡ ዓዲ፡ .
d)in specie post non tantumlausitatur ዓዲ፡ sed etiamla, sive ዓዲ፡ simplex, ut ; ; ; ; , sive ዓዲ፡ – ኒ፡ vel ሂ፡ vel ወዓዲ፡ – ኒ፡ ; ; ; ; sive አላ፡ ዓዲ፡ ; ; vel ዳእሙ፡ ዓዲ፡ ( ባሕቲት፡ et ዳእሙ፡ et ክመ፡ ). – : ዓዲ፡ ዘ፡ አሁን።
Mose et Musa; አባ፡ ሙሴ፡ ጸሊም፡ ; ; interrogandi de tempore (
gramm.§ 161,a; מָתַי ܐܶܡܬܰܝ مَتَى ) quando?la
1)interrog. (et optative): tam in interrogatione recta -39; ; ; ; ; ; ; quam in obliqua, ut: ኈለቈኑ፡ አውራኂሁ፡ ማእዜ፡ ይትወለድ፡ ; ; . Adv. ኑ et መ፡ sibi annectere amat: ማእዜኑ፡ ; ; ; ማእዜኑመ፡ ; . Praepositiones ante se fert: ለአይ፡ ወለማእዜ፡ መዋዕል፡ ; እስከ፡ ማእዜ፡ vel ማእዜኑ፡ quousque? quamdiu?la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እማእዜ፡ a quo tempore?laLit. Epiph.; እማእዜ፡ እምዘ፡ . ( -226 Satanas እስከ፡ ማእዜኑ፡ Quousque tandem?latamquam nomine proprio appellatur).
2)indef.: aliquandola, in enuntiationibus negativis, sive affixo ኒ፡ sive sine ኒ፡ , ut: ኢማእዜኑ፡ ኢኮኑ፡ ሕያዋነ፡ numquam vivi fueruntla ; ወኢማእዜ፡ numquamla ; ኢለከፎን፡ ፀሓይ፡ ማእዜኒ፡ interrogandi de tempore (
gramm.§ 161,a; מָתַי ܐܶܡܬܰܝ مَتَى ) quando?la
1)interrog. (et optative): tam in interrogatione recta -39; ; ; ; ; ; ; quam in obliqua, ut: ኈለቈኑ፡ አውራኂሁ፡ ማእዜ፡ ይትወለድ፡ ; ; . Adv. ኑ et መ፡ sibi annectere amat: ማእዜኑ፡ ; ; ; ማእዜኑመ፡ ; . Praepositiones ante se fert: ለአይ፡ ወለማእዜ፡ መዋዕል፡ ; እስከ፡ ማእዜ፡ vel ማእዜኑ፡ quousque? quamdiu?la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እማእዜ፡ a quo tempore?laLit. Epiph.; እማእዜ፡ እምዘ፡ . ( -226 Satanas እስከ፡ ማእዜኑ፡ Quousque tandem?latamquam nomine proprio appellatur).
2)indef.: aliquandola, in enuntiationibus negativis, sive affixo ኒ፡ sive sine ኒ፡ , ut: ኢማእዜኑ፡ ኢኮኑ፡ ሕያዋነ፡ numquam vivi fueruntla ; ወኢማእዜ፡ numquamla ; ኢለከፎን፡ ፀሓይ፡ ማእዜኒ፡ III p., et , fem. ይእቲ፡ (passim ይኢቲ፡ scriptum, ut in Herm. crebro), m. ውእቶሙ፡ vel እሙንቱ፡ , fem. ውእቶን፡ vel እማንቱ፡ [ הוּא ܗܽܘ هُوَ ;
gramm.§ 65;
gramm.§ 148.], ውእተ፡ , ይእተ፡ (quamquam passim etiam ውእቱ፡ ይእቲ፡ pro ponitur, ut ; ); nonnumquam ውእቱ፡ እሙንቱ፡ etiam pro fem. ponitur (ut: አንቲ፡ ውእቱ፡ ዳግሚት፡ ቀመር፡ ; እሉ፡ ደናግል፡ መኑ፡ እሙንቱ፡ ; አዋልድ፡ ቢጾን፡ እሙንቱ፡ ). 1)
a)isla, eala, idla, ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወውእቱሰ፡ ; ያእምሩከ፡ እሙንቱኒ፡ ከመ፡ አእመርናከ፡ ንሕነ፡ ; እሙንቱ፡ et ውእቶሙ፡ ; ውእቱ፡ ዘይነብር፡ ; ; ለዝላፉ፡ ነበረ፡ ዘውእቱ፡ ἀεὶ μεμένηκεν ὅπερ ἦν ; al. sexcenties.
b)
α)ipsela: የኀድግ፡ ኵሎ፡ ለባዕድ፡ ወይመውት፡ ውእቱ፡ ; ዘሠርዐ፡ መሥገርተ፡ ውእቱ፡ ይሠገር፡ ቦተ፡ ; ; መኑ፡ ዝንቱ፡ ዘምድረ፡ ለብሰ፡ ውእቱሰ፡ ሰማያዊ፡ ውእቱ፡ (qui terram induit quamquam ipse coelestis est) ; ሂ፡ vel ኒ፡ et ipsela ; ; ; .
β)idemla, adjecto መ፡ , ut: ከመ፡ አሐዱ፡ ይትለቦ፡ ወውእቱመ፡ (ut unus intelligatur et idem) ; n. 919 ወውእቱመ፡ እስከ፡ ለዓለም፡ ; ወውእቱመ፡ ውእቱ፡ ; post : ዘውእቱ፡ qui idemlavel idem quila ; .
2)In sententiis nominalibus usurpatur a)pro Subjecto: is estla, ut: ውእቱ፡ ኤልያስ፡ αὐτός ἐστιν Ἠλίας ; ; እመ፡ ተባዕት፡ ውእቱ፡ ; እስመ፡ ነቢይ፡ ውእቱ፡ ; ; ; .
b)pro Praedicato: አነ፡ ውእቱ፡ ἐγώ εἰμι ; ; አነ፡ ይእቲ፡ ወአልቦ፡ እንተ፡ ከማየ፡ ; .
c)pro copula (vel verbo substantivo), sive Subjectum sit persona tertia: ተዓይነ፡ እግዚአብሔር፡ ይእቲ፡ ዛቲ፡ ; ; ; ; ; ; ; እሉ፡ እሙንቱ፡ አማልክቲከ፡ ; እሉ፡ ውእቶሙ፡ ኅሩያን፡ ; ; እሙንቱ፡ ውእቶሙ፡ ለአማስኖ፡ ; ; እንተ፡ ይእቲ፡ ኬብሮን፡ ; ዘውእቶሙ፡ ሴም፡ ወካም፡ ወያፌት፡ ; አይቴ፡ ውእቱ፡ ቅንአትከ፡ ; ቦኑ፡ ውእቱ፡ ገብር፡ ያዕቆብ፡ ; ዝውእቱ፡ ነገር፡ ዘነበበ፡ ; መኑ፡ ውእቱ፡ እግዚእነ፡ ; ; ; ; ውእቱ፡ እኁየ፡ ውእቱ፡ ; ; ; ; sive persona prima vel secunda: አነ፡ ውእቱ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ; ; ; አንተ፡ ውእቱ፡ ዔሳው፡ ; አንተ፡ ውእቱ፡ ዘትኤዝዝ፡ ; አኮኑ፡ አንትሙ፡ እሙንቱ፡ ትውልደ፡ ሕርቱማን፡ ; አንትሙ፡ ውእቱ፡ ብርሃኑ፡ ለዓለም፡ .
3)
a)isla, illela, hicla; relatum ad ea, quae modo memorata erant: ውስተ፡ እሙንቱ፡ ሰብእ፡ ; እምይእቲ፡ ዐዘቅት፡ ; ውእተ፡ አምኃሁ፡ ; ውእተ፡ አልባሰ፡ ; ነሥኡ፡ ኵሎን፡ ውእቶን፡ አህጉረ፡ ; በውእቶን፡ መዋዕል፡ ; ; ለውእቶሙ፡ አሕዛብ፡ ; ይእቲ፡ ብእሲት፡ ; በይእቲ፡ ሰዓት፡ ; ይእቲ፡ ዕለት፡ ; ይእተ፡ መጽሐፈ፡ ; ; ; .
b)quare creberrime adhibetur pro articulo Graecorum definito ( ὁ ἡ τό ), ut ; ውእተ፡ ላህመ፡ ዘገብረ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ነሣእኩ፡ ውእተ፡ ጽዋዐ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .
c)passim: idemla, ut: ነበርነ፡ ውስተ፡ ይእቲ፡ ከርሥ፡ ἐν τῇ αὐτῇ κοιλίᾳ ; እምውእቱ፡ ጽቡር፡ ἐκ τοῦ αὐτοῦ πηλοῦ ; በይእቲ፡ ዕለት፡ .
particula excitandi venila, agela, quae Imperativi instar flexionem personalem admittit, m. ነዓ፡ (et ንዓ፡ ), fem. ንዒ፡ ( ; ; ; ; ), m. ንዑ፡ , fem. ነዓ፡ ( ; , ናዓ፡ ) [vid.
gramm.§ 160,a; Ges. thes. p. 833; ; amharice sonat ና፡ , ኒ፡ , ኑ፡ ] 1)venila, venitela, ክርታሰ፡ ንሣእ፡ በእዴከ፡ ወነዓ፡ καὶ ἧκε ; ነዓ፡ ወረሲ፡ ἐλθὼν ἀπάντησον ; ; ነዓ፡ እግዚኦ፡ ἔρχου Κύριε Apoc. 22,20; ; ; ተጋብኡ፡ ወንዑ፡ συνάχθητε χαὶ ἥκατε ; ; ; vel vel loci: ንዒ፡ ዝየ፡ ወብልዒ፡ ; ; ነዓ፡ ኀቤየ፡ δεῦρο πρὸς μέ ; ; ; ; ነዓ፡ ኀቤየ፡ ሀገረ፡ ኒቆጵልዮን፡ ; ንዑ፡ ውስተ፡ ; ; ነዓ፡ አንተ፡ እምድርከ፡ ውስተ፡ ምድር፡ እንተ፡ ኣርእየከ፡
2)agela, agitela( δεῦρο , δεῦτε , ἄγε , לֵךְ , נָא ) Imperativo et Jussivo vel Voluntativo: ንዑ፡ ትልዉኒ፡ ; ; ነዓ፡ አዕርፍ፡ ; n. 676 ንዑ፡ ብልዑ፡ ; ; ; ንዑ፡ ንትዋቀሥ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; . suff., a radice pronominali propagatum ( gramm.§ 62,1,b et gramm.§ 168,1,3): 1)etiamla, quoquela, itemla( et ipsela); majori vel minori cum emphasi nomen, verbum, sententiam alii adjungit vel subnectit: አነሂ፡ ego quoquela(et ipse) ; ; ወውእቱሂ፡ et is quoquela ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወኢ – ሂ፡ ne – quidemla . Cum እመ፡ conjunctum: እመሂ፡ etiamsila, quamvislaex. gr. ; ( እመ፡ ).
2)etla, –quela( τε ), sive per se , sive (id quod longe frequentius occurrit) cum ወ conjunctum: ወ – ሂ፡ : ወለዘሂ፡ ነሥአከ፡ ልብሰከ፡ ; ; in sententiis negativis: necla, nequela. Inde ሂ፡ – ወሂ፡ et – etla, cum – tumla, ut – itala ; ; ; ; ; ; ; ; idem significat ሂ፡ – ወ፡ ; ሂ፡ ወ – ኒ፡ . Cum እመ፡ conjunctum እመሂ፡ – ወእመሂ፡ est: sive – sivela, nec non ወእመሂ፡ per se sivelasignificare potest, እመ፡
3)adverbiis interrogativis, ut አይቴ፡ , maxime autem pronominibus interr. መኑ፡ et ምንት፡ annexum ሂ፡ vim indefinitorum tribuit; መኑ፡ , ምንት፡ , አይቴ፡ al.
suff., a radice pronominali propagatum ( gramm.§ 62,1,b et gramm.§ 168,1,3): 1)etiamla, quoquela, itemla( et ipsela); majori vel minori cum emphasi nomen, verbum, sententiam alii adjungit vel subnectit: አነሂ፡ ego quoquela(et ipse) ; ; ወውእቱሂ፡ et is quoquela ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወኢ – ሂ፡ ne – quidemla . Cum እመ፡ conjunctum: እመሂ፡ etiamsila, quamvislaex. gr. ; ( እመ፡ ).
2)etla, –quela( τε ), sive per se , sive (id quod longe frequentius occurrit) cum ወ conjunctum: ወ – ሂ፡ : ወለዘሂ፡ ነሥአከ፡ ልብሰከ፡ ; ; in sententiis negativis: necla, nequela. Inde ሂ፡ – ወሂ፡ et – etla, cum – tumla, ut – itala ; ; ; ; ; ; ; ; idem significat ሂ፡ – ወ፡ ; ሂ፡ ወ – ኒ፡ . Cum እመ፡ conjunctum እመሂ፡ – ወእመሂ፡ est: sive – sivela, nec non ወእመሂ፡ per se sivelasignificare potest, እመ፡
3)adverbiis interrogativis, ut አይቴ፡ , maxime autem pronominibus interr. መኑ፡ et ምንት፡ annexum ሂ፡ vim indefinitorum tribuit; መኑ፡ , ምንት፡ , አይቴ፡ al.
also
አይ፡
also
አይ፡
also
አይ፡
muse
Grébaut
ዘሙሴ፡ zamuse ,
ሙሴኒ፡ museni désignation de la première semaine du Carême. Le nom propre
ሙሴ፡ et l’enclitique
ኒ፡ sont les deux premiers mots de la férie II (lundi) de la première semaine du Carême.
ሙሴኒ፡ ይቤ፡ ከመዝ። ,
ይቤ፡ ሙሴ፡ ከመዝ፡፡ ,
ከመዝ፡ ይቤ፡ ሙሴ። 188
89
hi
Grébaut
ሂ፡ 1) Affirmation
a) Mise an relief : tantôt ሂ፡ , tantôt ወ―ሂ፡ .
b) Élément de liaison : ordinairement ወ―ሂ፡ , plus rarement ሂ፡ .
c) Idée de répartition : tantôt ሂ፡ ―ወሂ፡ , tantôt ሂ፡ ―ወ፡ .
d) Notion d’indéfini : s’ajoute aux pronoms interrogatifs መኑ፡ et ምንት፡ ; régulièrement መኑሂ፡ , ምንትሂ፡ , par exception ወመኑሂ፡ , ወምንትሂ፡ .
e) Disjonction: s’ajoute à la conjonction እመ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወእመሂ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
f) Double interrogation indirecte : s’ajoute à la conjonction ወለእመ፡ du second membre de l’interrogation, tantôt እመ፡ ―ወለእመሂ፡ , tantôt ለመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
g) Change la conjonction hypothétique እመ፡ en conjonction concessive እመሂ፡ .
2) Négation
a) Mise an relief : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
b) Élément de liaison : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
c) Idée de répartition : tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢ―ወሂ፡ , tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢወ፡ .
d) Notion d’indéfini : α. S’ajoute à
መኑ፡ (avec ou sans le
ወ copulatif) :
ኢመኑሂ፡ ,
አልቦ፡ መኑሂ፡ ,
ወኢመኑሂ፡ ,
ወአልቦ፡ መኑሂ፡ .
β) S’ajoute rarement à ምንት፡ (avec ou sans le ወ copulatif) : ኢምንትሂ፡ , ወኢምንትሂ፡ .
γ) S’ajoute rarement à ማእዜ፡ , soit ኢማእዜሂ፡ .
δ) S’ajoute assez souvent à አይቴ፡ , soit ኢአይቴሂ፡ .
Cette particule enclictique
ሂ፡ est concurrencée en ses diverses significations par la particule
ኒ፡ .
1–2
Leslau
ሂ hi alsoen,
anden,
furtheren,
evenen,
the veryen,
for one’s parten (e.g.
አነሂ ʾana-hi I, for my parten);
is attached to
መኑ mannu ,
ምንት mǝnt ,
አይቴ ʾayte (
መኑሂ mannu-hi ,
ምንትሂ mǝntǝ-hi ,
አይቴሂ ʾayte-hi ), mostly in negative sentences; it expresses the indefinite ‘no one, nothing, nowhere’;
it is combined with
እመ- ʾǝmma- in
እመሂ ʾǝmma-hi thoughen,
even thoughen;
እመ...ወለእመሂ ʾǝmma…walaʾǝmma-hi either … oren;
እመሂ...ወእመሂ ʾǝmma-hi…waʾǝmma-hi either … oren;
in the meaning ‘and’ it can be repeated, as in
አነሂ፡ወውእቱሂ ʾana-hi wawǝʾǝtu-hi both I and heen,
I and heen; or in
-ሂ...-ኒ -hi…-ni , as in
እሙንቱሂ፡ ወአቡሆሙኒ ʾǝmmuntuhi waʾabuhomuni they as well as their fatheren 213a
hi
Grébaut
ሂ፡ 1) Affirmation
a) Mise an relief : tantôt ሂ፡ , tantôt ወ―ሂ፡ .
b) Élément de liaison : ordinairement ወ―ሂ፡ , plus rarement ሂ፡ .
c) Idée de répartition : tantôt ሂ፡ ―ወሂ፡ , tantôt ሂ፡ ―ወ፡ .
d) Notion d’indéfini : s’ajoute aux pronoms interrogatifs መኑ፡ et ምንት፡ ; régulièrement መኑሂ፡ , ምንትሂ፡ , par exception ወመኑሂ፡ , ወምንትሂ፡ .
e) Disjonction: s’ajoute à la conjonction እመ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወእመሂ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
f) Double interrogation indirecte : s’ajoute à la conjonction ወለእመ፡ du second membre de l’interrogation, tantôt እመ፡ ―ወለእመሂ፡ , tantôt ለመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
g) Change la conjonction hypothétique እመ፡ en conjonction concessive እመሂ፡ .
2) Négation
a) Mise an relief : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
b) Élément de liaison : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le ወ copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
c) Idée de répartition : tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢ―ወሂ፡ , tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢወ፡ .
d) Notion d’indéfini : α. S’ajoute à
መኑ፡ (avec ou sans le
ወ copulatif) :
ኢመኑሂ፡ ,
አልቦ፡ መኑሂ፡ ,
ወኢመኑሂ፡ ,
ወአልቦ፡ መኑሂ፡ .
β) S’ajoute rarement à ምንት፡ (avec ou sans le ወ copulatif) : ኢምንትሂ፡ , ወኢምንትሂ፡ .
γ) S’ajoute rarement à ማእዜ፡ , soit ኢማእዜሂ፡ .
δ) S’ajoute assez souvent à አይቴ፡ , soit ኢአይቴሂ፡ .
Cette particule enclictique
ሂ፡ est concurrencée en ses diverses significations par la particule
ኒ፡ .
1–2
Leslau
ሂ hi alsoen,
anden,
furtheren,
evenen,
the veryen,
for one’s parten (e.g.
አነሂ ʾana-hi I, for my parten);
is attached to
መኑ mannu ,
ምንት mǝnt ,
አይቴ ʾayte (
መኑሂ mannu-hi ,
ምንትሂ mǝntǝ-hi ,
አይቴሂ ʾayte-hi ), mostly in negative sentences; it expresses the indefinite ‘no one, nothing, nowhere’;
it is combined with
እመ- ʾǝmma- in
እመሂ ʾǝmma-hi thoughen,
even thoughen;
እመ...ወለእመሂ ʾǝmma…walaʾǝmma-hi either … oren;
እመሂ...ወእመሂ ʾǝmma-hi…waʾǝmma-hi either … oren;
in the meaning ‘and’ it can be repeated, as in
አነሂ፡ወውእቱሂ ʾana-hi wawǝʾǝtu-hi both I and heen,
I and heen; or in
-ሂ...-ኒ -hi…-ni , as in
እሙንቱሂ፡ ወአቡሆሙኒ ʾǝmmuntuhi waʾabuhomuni they as well as their fatheren 213a