Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

(sec. Lud. in Addendis etiam ነጥር፡ ) Substantivumsubst., pluralisPl. አንጥር፡
1)scintillaela, fulgurla, fulgorla, fulgetrumla: ወረደ፡ እምሰማይ፡ ዝናም፡ ዐቢይ፡ ከመ፡ ንጥረ፡ እሳት፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 353 ; ሞቱ፡ በንጥረ፡ መሬት፡ ወሐመድ፡ („mortui sunt aedificatores turris Babylonicae flamma e pulvere et cinere emersa“) Lud. e Libr. Myst.; ንጥር፡ ዘእመብረቀ፡ ስብሐት፡ አይሕአ፡ Org.; Christus ዳግመ፡ ይመጽእ፡ በግርማ፡ መለኮቱ፡ በንጥረ፡ መብረቅ፡ Athan. de Trin.; ንጥረ፡ መባርቅት፡ ያንበሰብሱ፡ not able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 55 ; አንጥረ፡ መባርቅት፡ Maʃshafa Tomâr.M. Tom.
2)ut videtur i.q. نَضْرٌ aurumlaet argentumla: ነሥአ፡ ዲናረ፡ ወርቅ፡ እምንጥረ፡ አበዊሁ፡ (parentum) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 10.
vel ቈፀረ፡ I,1[ ܩܛܰܪ קָשַׁר ; amh. ቋጠረ፡ ] SubjunctivusSubj. ይቍጽር፡
1)constringerela, colligarela, nodarela: ነሥአ፡ ዲናረ፡ ወርቅ፡ ወቈፀረ፡ በጸርቅ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 10 ; n. 474 ቈጸርዎ፡ ( ለአዕፅምተ፡ ቅዱስ፡ ) በልብሶሙ፡ not able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 51 ; translatetransl.: ቈፀሩ፡ አማዑቶሙ፡ τὸ στέαρ αὐτῶν συνέκλεισαν Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,10 .
2)corrugarela, caperarelafrontem, austere contraherelavultum, tetricumlavel moestum vultum gererela, σκυθρωπάζειν , ኵሉ፡ ዘኀለፈ፡ እንተ፡ ኀቤሃ፡ ይቈጽር፡ ወይትፋጸይ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 19,8 ; ዘይቈጽሩ፡ ገጾሙ፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 17 (coll. Matthaei Evangelium.Matth. 6,16 ); ኢትቍጽሩ፡ ገጸክሙ፡ Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 45 ; እፎ፡ ከመዝ፡ ይቈጽር፡ ገጾ፡ κατηφὴς τῇ ἰδέᾳ Herm. p. 3; ትካዝ፡ ወቈጺረ፡ ገጽ፡ κατήφεια Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 29 (aliâs ደምኖ፡ ገጽ፡ ).
3)
a)in bonam partem: necterelai.e. excogitarelaconsilium, ut: ቈጺረከ፡ ምክረ፡ ዘትገብር፡ አውሥእ፡ ( σύνδησον χαιδείαν καὶ ἀποκρίθητι ) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,4 .
b)crebrius in malam partem: nectere dolumla, insidiasla; struere technamla, insidiarila, fraude utila: ይቈጽሩ፡ ምክረ፡ ላዕሌሁ፡ Danielis prophetia.Dan. 11,25 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 24,12 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 21,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 22,7 ; ለመጋቢ፡ ኢይደልዎ፡ ከመ፡ ይቍጽር፡ ለአመጋቢሁ፡ ውስተ፡ ሠይጥ፡ ወተሣይጦ፡ Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 30 .
Substantivumsubst.(i.e. זֶפֶת ܙܶܦܬܳܐ زِفْتٌ ) pixla, resina arboris pinusla: አዘዘ፡ ይቅብኡ፡ ሥጋሁ፡ ተየ፡ ወዝፍተ፡ ወይደይዎ፡ ውስተ፡ እቶነ፡ እሳት፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 27 ; ነሥአ፡ ዳንኤል፡ ዝፍተ፡ ወጸጕረ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaggabitSx. Mag. 23 ( not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 13,27 ); Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 375 ; ተይ፡ n. 1069 ወዝፍት፡ M.M. f. 348. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ዝፍት፡ ዘ፡ ያልተጸመቀ፡
I,1[ حَكَّ scabit, fricuitlarem; chald. חֲכַךְ scabere, fricare, scalperela] SubjunctivusSubj. ይሕክክ፡
1)transit. scaberela, scalperela, fricarela: ነሥአ፡ ገልዐ፡ ወአኀዘ፡ ይሕክክ፡ ቍስሎ፡ liber Jobi.Job 2,8 ; ኀለቁ፡ እንዘ፡ አሐክክ፡ ጸውበ፡ ወእንጳንጴ፡ ወሐመደ፡ ኮንኩ፡ 7,5.
2)intransit. prurirela, formicarela: ዘሐከከ፡ አባሉ፡ M.F.
ḥakaka
Grébaut
ሐከከ፡ ḥakaka I,1 የሐክክ፡ , ይሕክክ፡ «démangerfr, avoir la galefr» ― አከከ፡ Ms. BNFabb217, fol. 26v.
54
Leslau
ሐከከ ḥakaka (yǝḥkǝk) itchen, scratchen, ruben, scrapeen, have an itchen, (, ) be cut intoen, be notcheden 228b
Substantivumsubst.[Plur. vocis طَبِيعَةٌ ] m. et fem. , pluralisPl. ጠባይዓት፡ ,
1)naturala
a)animalium, vel indoles insitala: ጠባይዐ፡ (v. ህላዌ፡ ) እንስሳ፡ φύσεις ζώων Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,20 ; ጠባይዕ፡ ዘእጓለ፡ እመሕያው፡ ἡ ἀνθρωπίνη φύσις Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 5 ; ሕገ፡ ጠባይዕ፡ νόμος φύσεως Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 27 ; ፍትወት፡ እንስሳዊት፡ እምከመ፡ ተሠልጠት፡ ትሬሲ፡ ጠባይዒሁ፡ ለብእሲ፡ ከመ፡ ጠባይዐ፡ እንስሳ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 15 ; Christus ነሥአ፡ ዘዚአነ፡ ጠባይዐ፡ Syn. in Prol.; በእንተ፡ ተዋልጦ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ F.M. 1,3; femina ድክምተ፡ ጠባይዕ፡ F.M. 3,3; አቅሞተ፡ ጠባይዕ፡ (sustentare vel servare naturam) F.M. 11,1; ተሐደሰ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ በትንሣኤሁ፡ ለመድኀኒነ፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 4 ; እምጠባይዕ፡ naturâla, secundum naturamla, ut: እመ፡ ውሕዘ፡ እምኔሁ፡ ዘርአ፡ ሥጋ፡ እምጠባይዒሁ፡ F.M. 14,8.
b)usurpatur de naturis Christila: እመቦ፡ ዘይብል፡ ፪ ጠባይዕ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ ውጉዘ፡ ለይኩን፡ Fid. Jac. Bar.; Leonis Papae ሃይማኖት፡ እኪት፡ ዘረሰዮ፡ ለክርስቶስ፡ ፪ ጠባይዓተ፡ ወ ፪ ምክረ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 7 ; የአምኑ፡ በአሐቲ፡ ጠባይዕ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ቃል፡ ዘተሰብአ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 23 ; ኮነ፡ ጠባይዐ፡ ፍጡር፡ አሐደ፡ ጽምረተ፡ ምስለ፡ መለኮተ፡ ፈጣሪ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3 ; de essentialaDei: ነኀሥሥ፡ በተኀብሎ፡ ጠባይዐ፡ መለኮት፡ Lud. e Mss. Colb.
2)
a)elementalavel principia rerumla: እግዚአብሔር፡ ፈጠሮ፡ ለሰብእ፡ እም ፬ ጠባይዕ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 25 ; Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 35 ; Lit. Joh.; Cod. Mus. Brit. V III,1,a; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1 (quatuor elementa sunt መሬት፡ ማይ፡ እሳት፡ ነፋስ፡ ); Deus Adamum creans ነሥአ፡ ፬ ጠባይዐ፤ ፪ እምዘይትገሰስ፡ ወ፪ እምዘኢይትገሰስ፤ ፫ እምዘይትረአይ፡ ወ ፩ እምዘኢይትረአይ፡ Lit. Orth.; እሉ፡ እሙንቱ፡ ጠባይዓቲሁ፡ ለአዳም፡ Lud. e Mss. Colb.
b)temperamentalacorporis humani: አሕላም፡ ይትወለዱ፡ እምቱሳሔያተ፡ ጠባይዕ፡ አርባዕቱ፡ sc. ጠባይዕ፡ ማያዊ፡ , ነፍሳዊ፡ (legas ነፋሳዊ፡ ) , መሬታዊ፡ , እሳታዊ፡ Fal. f. 16 ( videasvid. sub አንሳሕስሐ፡ col. 327).
ṭabāyǝʿ
Grébaut
ጠባይዕ፡ ṭabāyǝʿ «naturala, elementumla, naturefr, un des quatres élémantsfr» Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 143
346
Leslau
ጠባይዕ ṭabāyǝʿ natural dispositionen, natureen, elementsen, essenceen 587b
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. መካልይ፡ (etiam መካሊ፡ , Lud. e Vit. Pach.), raro መካሊት፡ (ut Esther, liber biblicus.Esth. 1,7 varia lectiovar.), talentumla, τάλαντον Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 39,1 sequensseq.; ነሥአ፡ ፲ወ፪መክሊተ፡ ብሩረ፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 5,5 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 15,19 ; መካልየ፡ ወርቅ፡ ፲፼፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 22,14 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 29,7 ; መጠነ፡ ፻መክሊተ፡ ብሩር፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 7,22 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 4,51 sequensseq.; Esther, liber biblicus.Esth. 1,7 ; Esther, liber biblicus.Esth. 3,9 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 1,14 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 4,20 ; መክሊተ፡ ዐረር፡ Zachariae prophetia.Zach. 5,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,16 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,17 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,18 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,19 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,20 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,21 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,22 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,23 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,26 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,28 ; በረድ፡ ዘመጠነ፡ መካልይ፡ χάλαζα ταλαντιαία Apocalypsis Joannis.Apoc. 16,21 ; መክሊተ፡ ጥጥ፡ , መክሊተ፡ ኀጺን፡ F.N. 36. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: መክሊት፡ ዘ፡ ፲ወ፪፻ወቄት፡ ; aliudla: ዘ፡ ፲ወ፪ (v. ፲፪ ) ወቄት፡ ፳ወ፪ዘነትርሂ፡ ይ፡ (In Chronica Liq. AtquChr. L. Atq. f. 18 narratur, Fasilidam regem Petro cuidam (clerico Europaeo) viaticum dedisse ፪፻መካልየ፡ ወርቅ፡ ; Gregorius Ludolfi ait, talentum duodecimam partem minae apud ipsos censeri). maklit , pluralisPl. makālǝy , makāli , makālit , መካልያት፡ makalǝyāt
Grébaut
መክሊት፡ maklit , pluralisPl. መካልይ፡ makālǝy «talentfr (poids des Juifs), poids de 800 onces selon les Abyssinsfr» ― ፰፻ወቄት፡ Ms. BNFabb217, fol. 42v.
101
Leslau
መክሊት፡ maklit (pluralisPl. መካልይ፡ makālǝy , መካልያት፡ makalǝyāt , መካሊ፡ makāli , መካሊት፡ makālit ) talenten (of silver) 339b
et ግልባቤ፡ Substantivumsubst.
2)tegumentumla: ግልባቤ፡ ገጹ፡ ἔνδυσις liber Jobi.Job 41,4 ; እምሐሩረ፡ መርቄ፡ ወእምቍረ፡ ምንዳቤ፤ አክናፊክሙ፡ ይኵነኒ፡ ግልባቤ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 13 Enc.; ግልባቡ፡ Lud. ex Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 21 Enc.
Substantivumsubst., m. et fem. , sing.et collatio, -is vel collectivum, -ecoll., pluralisPl. ክነፍ፡ et አክናፍ፡ [ כָּנָף ܟܶܢܦܳܐ ܓܶܦܳܐ كَنَفٌ ] 1) alala, ሰፍሐ፡ ክነፊሁ፡ liber Jobi.Job 39,26 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,20 ; ይበቍል፡ ክነፊሆን፡ Jesaiae prophetia.Jes. 40,31 ; Danielis prophetia.Dan. 7,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 54,6 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 138,8 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 11,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,37 ; ዘዐቢይ፡ ክነፊሁ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 17,3 ; angelorum Jesaiae prophetia.Jes. 6,2 ; Hezekielis prophetia.Hez. 1,5 sequensseq.; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,8 ; ነሥኡ፡ ሎሙ፡ ክንፈ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 61,1 ; naves እለ፡ ቦን፡ ክንፈ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 18,1 ; venti Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,12 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,4 ; translatetransl.: ለምጽዋት፡ ባቲ፡ አክናፍ፡ ዘወርቅ፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 32 ; alae Dei (quibus homines tegit et tuetur) Ruth liber biblicus.Ruth 2,12 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 35,8 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 56,2 ; አክናፈ፡ እግዚእ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 39,7 .
3)orala
b)terrae, extremumla: ክንፈ፡ ምድር፡ liber Jobi.Job 37,2 ; liber Jobi.Job 38,13 ; እምአርባዕቱ፡ ክነፊሃ፡ ለምድር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 11,12 ; vallium Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 30,3 .
(passim ምጉንጳ፡ ) Substantivumsubst., sing.et collatio, -is vel collectivum, -ecoll., pluralisPl. ምጕንጳት፡ , pharetrala, Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 26 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,3 ; ከሠተ፡ ምጕንጳሁ፡ liber Jobi.Job 30,11 ; ዘያወጽእ፡ አሕጻሁ፡ እምጕንጳሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 49,2 ; ነሥኡ፡ ምጕንጳ፡ φαρέτρας Jesaiae prophetia.Jes. 22,6 ; ምልኡ፡ ምጕንጳክሙ፡ φαρέτρας Jeremiae prophetia.Jer. 28,11 ; Jeremiae prophetia.Jer. 28,12 ; ምጕንጳት፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 10,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 17,3 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ምጕንጳ፡ ዘ፡ ጕራጕራ፡ (v. ጐረጎራ፡ ). mǝgʷǝnp̣ā , ምጉንጳ፡ mǝgunp̣ā , ሞጕንጳ፡ mogʷǝnp̣ā , ሞጐንጳ፡ mogʷanp̣ā , pluralisPl. መጓንጵት፡ magʷānǝp̣t , መጐናጵት፡ magʷanāp̣t
Schwertscheidede ‘(?). Nach den Sawāsu u.a. auch = ሽፋፍ , das dort vielleicht diesen Sinn hat (G.)’ xxxiib pluralisPl. መጓንጵት፡ magʷānp̣ǝt Kebra Nagast; numerus significat sectiones.Kebr. Nag. 25,13 18a l. 2 (ed.), pluralisPl. መጐናጵት፡ magʷanāp̣t 18 n. 2 (ed.)
Grébaut
ምጕንጳ፡ mǝgʷǝnp̣ā , pluralisPl. ምጕንጳት፡ mǝgʷǝnp̣āt «carquoisfr, fourreau de la lancefr» ― ጐረንጐሬ፡ , ሽፋፍ፡ Ms. BNFabb217, fol. 47r.
114
Leslau
ምጕንጳ፡ mǝgʷǝnp̣ā , ምጉንጳ፡ mǝgunp̣ā , () ሞጕንጳ፡ mogʷǝnp̣ā , ሞጐንጳ፡ mogʷanp̣ā quiveren, () cover for a spearheaden 198b
ምጕንጳ፡ mǝgʷǝnp̣ā , ምጉንጳ፡ mǝgunp̣ā , ሞጕንጳ፡ mogʷǝnp̣ā , ሞጐንጳ፡ mogʷanp̣ā quiveren, cover for a spearheaden 332b
sive በ፡ duplicatum (cfr. ለለ፡ et ዘዘ፡ ), praepositiopraep.(et separabilis, et voci sequenti praefixa), quae vim distributionis habet, ἀνά vel κατά cumc.Acc.perla, secundumla, singulila, - timla, - atimla( gramm.§ 159, g). Non ibi tandum usurpatur, ubi simplex praepositiopraep. በ፡ ipsa constructione postulatur, sed aliâs quoque: በበ፩እምኔሆሙ፡ per singulas earumlaHenochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 34,2 ; በበምድሮሙ፡ ወበበነገሮሙ፡ ወበበነገዶሙ፡ singuli in suis terris et cum suis linguis et gentibuslaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 10,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,11 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,12 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,19 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 1,18 sequensseq.; Jesaiae prophetia.Jes. 19,13 ; በበነገረ፡ በሓውርቲሆሙ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 3,12 ; በበአስማቲሆሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 46,11 ; በበዓመት፡ singulis annisla, quotannislaRegum liber biblicum I.1 Reg. 7,16 ; Deuteronomium.Deut. 14,22 ; Deuteronomium.Deut. 14,23 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,25 ; per singulos annoslaEzrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 3,59 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 3,60 ; በበ፡ በዓል፡ Matthaei Evangelium.Matth. 27,15 ; በበነግህ፡ , በበሰርክ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,7 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,8 ; በበጽባሕ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 9,27 ; በበ፡ ጊዜሁ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,28 ; በበዲናር፡ ለለ፡ ዕለት፡ singulis denariis singulis diebuslaMatthaei Evangelium.Matth. 20,2 ; አቀምዎሙ፡ በበ፩፡ singulatimlanot able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,52 ; በበዚአነ፡ ሐለምነ፡ quivis suumla(somnium) somniavimuslaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 41,11 ; ነሥኡ፡ በበዲናር፡ acceperunt singuli denariumlaMatthaei Evangelium.Matth. 20,9 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,10 ; በበ፡ መሌሊት፡ membratimlaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,17 ; መተሩ፡ ሥጋሃ፡ በበ፡ ምታር፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 29 ; በበ፡ ክፍሉ፡ secundum partes suaslaHenochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,41 ; በበንስቲት፡ sensimla, paulatimlaActus apostolorum.Act. 18,23 Platt; በበሕቅ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 12,2 et በበሕቀ፡ Deg. Creberrime ante nomina numeralia: በበ፡ ክልኤቱ፡ ፩፩በበ፡ ዚአሁ፡ δύο δύο ἓν κατέναντι ἑνός Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,15 ; በበክልኤቱ፡ binilaLucae evangelium.Luc. 10,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,22 ; ይበሉ፡ በበ፩፡ dicant singulilaMatthaei Evangelium.Matth. 26,22 ; በበ፡ ዐሠርቱ፡ denilaJudicum liber.Jud. 20,10 ; በበስሱ፡ senilaRegum liber biblicum II.2 Reg. 21,20 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 20,6 ; በበ፡ ምእት፡ ወበበ፡ ኀምሳ፡ per centenos et quinquagenoslaMarci Evangelium.Marc. 6,40 ; ሰብዓ፡ በበ፡ ስብዕ፡ septuagies septieslaMatthaei Evangelium.Matth. 18,22 .
Substantivumsubst.
1)captivitasla, exiliumla: ነሥአ፡ ሕዝበ፡ በፄዋ፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,2 ; የሐውር፡ በፄዋ፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,6 ; ይመይጥ፡ ፄዋ፡ ሕዝብየ፡ αἰχμαλωσίαν Jesaiae prophetia.Jes. 45,13 ; Jeremiae prophetia.Jer. 25,18 ; Jeremiae prophetia.Jer. 31,47 ; (Hebr.: Jeremiae prophetia.Jer. 48,47 ); Jeremiae prophetia.Jer. 36,14 ; Threni, liber biblicus.Thren. 2,14 ; Joelis prophetia.Joel 4,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 13,11 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 84,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 125,1 (quamquam hos locos omnes etiam e n. 2 interpretari licet); ለምንት፡ ኮነ፡ ለፄዋ፡ εἰς προνομήν Jeremiae prophetia.Jer. 2,14 .
2)concretus, e (opp. abstracto)concr.: captivila, Numeri, liber Pentateuchi.Num. 21,1 ; ፄዋ፡ ወምህርካ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 31,11 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 31,12 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 31,19 ; Deuteronomium.Deut. 21,10 sequensseq.; ነሥኡ፡ ብዙኀ፡ ፄዋ፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 28,17 ; Judith liber apocryphus.Judith 2,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,27 ; ይከውኑ፡ ፄዋ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 14,2 ; ትከውን፡ ነፍሱ፡ ፄዋ፡ εἰς σκῦλα Jeremiae prophetia.Jer. 21,9 ; እምሕሮሙ፡ ለፄዋሁ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 37,18 ; ወነሥኡ፡ ፄዋ፡ ወምህርካ፡ ዘማህረኩ፡ Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 14 ;
a)exsulesla: Hezekielis prophetia.Hez. 1,1 ; እምደቂቀ፡ ፄዋ፡ ይሁዳ፡ Danielis prophetia.Dan. 5,13 ; ወለተ፡ ጽዮን፡ ፄዋ፡ (v. ፂውውት፡ ) Jesaiae prophetia.Jes. 52,2 .
b)mancipiala, σώματα Apocalypsis Joannis.Apoc. 18,13 .
ḍewā , ጼዋ፡ ṣewā , ጨዋ፡ č̣awā troopen ወዘነገረቶሰ፡ በእንተ፡ ፄዋ፡ እለ፡ ይብልዎሙ፡ ማያ፡ እስመ፡ በምጽአቶሙ፡ ደንገጸት፡ ምድር፡ ወተሀውኩ፡ እለ፡ ይነብሩ፡ ውስቴታ። ʻThe matter she told him was about the ḍewa whom they call Maya, for the land was dismayed because of their coming, and those living in it were disturbed.ʼen 88 (384) l. 5–6 (ed.), 89 (385) l. 5–6 (tr.); ጨዋ፡ ብዙኅ፡ እለ፡ ይሰመዩ፡ አርቋይ፡ በፀር፡ ዋጀት፤ በድል፡ ጸገና፤ በዓደል፡ አምባ፤ በድል፡ ድብ፤ በድል፡ ነድ፤ በዓደል፡ መንረቅ፤ ደረቆ፡ በፀር፡ ዋጀት፤ ዣን፡ ገደብ፡ ወካልኣንሂ፡ ብዙኃን፡ ሀለዉ፡ እለ፡ ኢያእመርኩ፡ ስሞሙ። 17 n. 1, ተስፋኒ፡ ዘአሰፈዎሙ፡ ለጽዋ (should be ጼዋ)፡ ተፈጸመ፡ በይእቲ፡ ዕለት፡ እስመ፡ ረከቡ፡ ብዙኃ፡ ምህርክ፡En ce jour, la promesse qu’il avait faite aux Č̣awā s’accomplit, car on trouva un grand butinfr 84 l. 16 (ed.), 96 l. 19–20 (tr.), ወእምዝ፡ ውዒሎ፡ በዐለ፡ ፋሲካ፡ ተንሥአ፡ ሠሉስ፡ አስተጋቢኦ፡ ጨዋ፡ ዘባሊ፡ ዘሽርካ፡ ወአርእኝ፡ ዘወጅ፡ ወሸዋ፡ ወዳሞት።Ayant donc passé la fête de Pâques, il partit le mardi, aprés avoir réuni les Č̣awā du Bali, de Šerkā, d’Arʾeñ, du Waǧ, du Schoa et du Dāmotfr 53 l. 3–5 (ed.), 62 l. 3–5 (tr.)
Leslau
ḍewā I, ṣewā ፄዋ , ጼዋ (Lt) ʻarmy unitʼ 153a
Comparative and etymological data
‘Das Geez-Wort, das schon in den Aksûmer Inschriften vorkommt, bedeutet »Gefangene«; daraus entsprang wohl die Bedeutung »Sklaven«, und als Sklaven (des Königs) mochten speciell die Soldanten bezeichnet werden wie die Janitscharen als besondere Auszeichnung den Namen »Sklaven« (des Pâdischâh) führten.’ 580; ‘ ጨዋ፡ è dalla forma letteraria ጼዋ፡ ; ma qual è l’etimologia? forse da ጼዋ፡ ለምድር፡ sal terrae (Mt. 5, 13) nel senso di parte scelta e difesa di una data regione? L’uso di porre strani nomi biblici (cf. p. es. 30 n. 3) mi pare che renderebbe quest’etimologia non improbabile; vero è che sebben ምድር፡ sia per lo più fem., in Mt. 5, 13 dicesi ጼው፡ .’ 12 n. 1; ‘In Amharic č̣äwa has various meanings: “person of high social status; person of free status (as opposed to slave)”; “ignorant, layman”, “conciliator”, cf. 2236. In Tǝgrǝñña, č̣ǝwa has the same range of meanings as in Amharic, cf. 940. For this context, Conti Rossini has correctly rendered ṩewa with “milizie regie”, 259, during the so-called “Salomonic” dynasty was the name of part of the land’s army that was deployed in areas far off from the royal court, cf. 48.’ 89 (385) n. 160,
pronomenpron.personapers.III p., Substantivumsubst.et adjectivumadj., fem. ይእቲ፡ (passim ይኢቲ፡ scriptum, ut in Herm. crebro), pluralisPl.m. ውእቶሙ፡ vel እሙንቱ፡ , fem. ውእቶን፡ vel እማንቱ፡ [ הוּא ܗܽܘ هُوَ ; gramm.§ 65; gramm.§ 148.], Acc.sing. ውእተ፡ , ይእተ፡ (quamquam passim etiam ውእቱ፡ ይእቲ፡ pro Acc.ponitur, ut Matthaei Evangelium.Matth. 27,31 romanae editionisrom.; Matthaei Evangelium.Matth. 27,48 romanae editionisrom.); nonnumquam ውእቱ፡ እሙንቱ፡ etiam pro fem. ponitur (ut: አንቲ፡ ውእቱ፡ ዳግሚት፡ ቀመር፡ not able to find explanation in abbreviation listLud. ex Enc. Mar. ; እሉ፡ ደናግል፡ መኑ፡ እሙንቱ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 88 ; አዋልድ፡ ቢጾን፡ እሙንቱ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 15 ).
1)Substantivumsubst.
a)isla, eala, idla, Matthaei Evangelium.Matth. 1,21 ; Matthaei Evangelium.Matth. 3,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,8 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,9 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,17 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 11,14 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,50 ; Matthaei Evangelium.Matth. 14,2 ; Lucae evangelium.Luc. 2,50 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 18,6 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,20 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 10,8 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 13,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,37 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,38 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,3 ; Judicum liber.Jud. 7,4 ; Judicum liber.Jud. 11,38 ; ወውእቱሰ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 49,11 ; ያእምሩከ፡ እሙንቱኒ፡ ከመ፡ አእመርናከ፡ ንሕነ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 33,5 ; እሙንቱ፡ et ውእቶሙ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 25,4 ; ውእቱ፡ ዘይነብር፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 5,1 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 15,4 ; ለዝላፉ፡ ነበረ፡ ዘውእቱ፡ ἀεὶ μεμένηκεν ὅπερ ἦν not able to find explanation in abbreviation listCyr. ad Theod. 18 ; al. sexcenties.
b)
α)ipsela: የኀድግ፡ ኵሎ፡ ለባዕድ፡ ወይመውት፡ ውእቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,19 ; ዘሠርዐ፡ መሥገርተ፡ ውእቱ፡ ይሠገር፡ ቦተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,26 ; Jesaiae prophetia.Jes. 63,9 ; መኑ፡ ዝንቱ፡ ዘምድረ፡ ለብሰ፡ ውእቱሰ፡ ሰማያዊ፡ ውእቱ፡ (qui terram induit quamquam ipse coelestis est) Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 14 ; sequensseq. ሂ፡ vel ኒ፡ et ipselaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 27,31 ; Lucae evangelium.Luc. 1,36 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,10 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,57 .
β)idemla, adjecto መ፡ , ut: ከመ፡ አሐዱ፡ ይትለቦ፡ ወውእቱመ፡ (ut unus intelligatur et idem) not able to find explanation in abbreviation listCyr. ad Theod. f. 20 ; n. 919 ወውእቱመ፡ እስከ፡ ለዓለም፡ not able to find explanation in abbreviation listCyr. ad Theod. f. 23 ; ወውእቱመ፡ ውእቱ፡ not able to find explanation in abbreviation listCyr. ad Theod. f. 15 ; post pronomenpron.relativumrel.: ዘውእቱ፡ qui idemlavel idem quilaMatthaei Evangelium.Matth. 10,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 40,8 .
2)In sententiis nominalibus usurpatur
a)pro Subjecto: is estla, ut: ውእቱ፡ ኤልያስ፡ αὐτός ἐστιν Ἠλίας Matthaei Evangelium.Matth. 11,14 ; Matthaei Evangelium.Matth. 16,20 ; እመ፡ ተባዕት፡ ውእቱ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,16 ; እስመ፡ ነቢይ፡ ውእቱ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 20,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 25,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 26,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 26,9 .
b)pro Praedicato: አነ፡ ውእቱ፡ ἐγώ εἰμι Matthaei Evangelium.Matth. 14,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,46 ; አነ፡ ይእቲ፡ ወአልቦ፡ እንተ፡ ከማየ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 47,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 47,10 .
c)pro copula (vel verbo substantivo), sive Subjectum sit persona tertia: ተዓይነ፡ እግዚአብሔር፡ ይእቲ፡ ዛቲ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,26 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,6 ; እሉ፡ እሙንቱ፡ አማልክቲከ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 32,5 ; እሉ፡ ውእቶሙ፡ ኅሩያን፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 1,16 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 31,16 ; እሙንቱ፡ ውእቶሙ፡ ለአማስኖ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 41 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 42 ; እንተ፡ ይእቲ፡ ኬብሮን፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 35,27 ; ዘውእቶሙ፡ ሴም፡ ወካም፡ ወያፌት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 5,32 ; አይቴ፡ ውእቱ፡ ቅንአትከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 63,15 ; ቦኑ፡ ውእቱ፡ ገብር፡ ያዕቆብ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 2,14 ; ዝውእቱ፡ ነገር፡ ዘነበበ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 37,4 ; መኑ፡ ውእቱ፡ እግዚእነ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 11,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 108,26 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 40,8 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 52,3 ; ውእቱ፡ እኁየ፡ ውእቱ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 12,50 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,16 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,10 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 3,10 ; sive persona prima vel secunda: አነ፡ ውእቱ፡ እግዚአብሔር፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 80,9 ; Hezekielis prophetia.Hez. 11,12 ; Hezekielis prophetia.Hez. 14,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 41,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 49,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,3 ; አንተ፡ ውእቱ፡ ዔሳው፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,21 ; አንተ፡ ውእቱ፡ ዘትኤዝዝ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 11,2 ; አኮኑ፡ አንትሙ፡ እሙንቱ፡ ትውልደ፡ ሕርቱማን፡ Jesaiae prophetia.Jes. 57,4 ; አንትሙ፡ ውእቱ፡ ብርሃኑ፡ ለዓለም፡ Matthaei Evangelium.Matth. 5,14 .
3)adjectivumadj.
a)isla, illela, hicla; relatum ad ea, quae modo memorata erant: ውስተ፡ እሙንቱ፡ ሰብእ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,3 ; እምይእቲ፡ ዐዘቅት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 29,2 ; ውእተ፡ አምኃሁ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 43,15 ; ውእተ፡ አልባሰ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 40,12 ; ነሥኡ፡ ኵሎን፡ ውእቶን፡ አህጉረ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 21,25 ; በውእቶን፡ መዋዕል፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,4 ; Deuteronomium.Deut. 1,16 ; ለውእቶሙ፡ አሕዛብ፡ Deuteronomium.Deut. 9,5 ; ይእቲ፡ ብእሲት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 3,1 ; በይእቲ፡ ሰዓት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 11,13 ; ይእቲ፡ ዕለት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 26,10 ; ይእተ፡ መጽሐፈ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 37,14 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 19,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,22 ; Lucae evangelium.Luc. 10,12 .
c)passim: idemla, ut: ነበርነ፡ ውስተ፡ ይእቲ፡ ከርሥ፡ ἐν τῇ αὐτῇ κοιλίᾳ liber Jobi.Job 31,15 ; እምውእቱ፡ ጽቡር፡ ἐκ τοῦ αὐτοῦ πηλοῦ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 15,8 ; በይእቲ፡ ዕለት፡ Deuteronomium.Deut. 21,23 .
I,1[sine dubio i.q. hebr. חָסַם , aram. חֲסַם capistrarela, מַחְסוֹם capistrumla; arab. حَزَمَ colligavit sarcinas; cingulo cinxit jumentumla; حِزَامٌ cingulum jumenti; teniae cunarumla; حُزْمَةٌ fascisla(lignorum, frugum); syr. ܚܙܺܝܡܳܐ accinctusla] capistro coërcerelavel ducerela: የሐስሎሙ፡ (var. ያሐስሎሙ፡ II,1; varia lectiovar. ይነድኦሙ፡ ) ሕፃን፡ παιδίον ἄξει αὐτούς Jesaiae prophetia.Jes. 11,6 . { ነሥኣ፡ (sumsit eam)la ምስሌሁ፡ ወአጽዐና፡ ላዕለ፡ ፈረስ፡ ወውእቱኒ፡ የሐስል፡ ላቲ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 5 } Voc. Ae.la: የሐስል፡ ዘ፡ ይስሕብ፡ , velv. ይለብብ፡
et ሐሳል፡ Substantivumsubst.capistrumla, vinculumla: እለ፡ በሕሳል፡ ወበልጓም፡ ይመይጥዎሙ፡ መላትሒሆሙ፡ (v. በሐሳል፡ ) ἐν χαλινῷ καὶ κημῷ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 31,12 ; በሕሳለ፡ (v. በሐሳለ፡ ) ኀጢአቱ፡ ኵሉ፡ ይትአሰር፡ σειραῖς Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,22 ; { ነሥኣ፡ ምስሌሁ፡ ወአጽዐና፡ ላዕለ፡ ፈረስ፡ ወውእቱኒ፡ የሐስል፡ ላቲ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 5 } Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ሕሳል፡ ዘ፡ ልባብ፡ ḥǝsāl , ḥasāl , ህሳል hǝsāl
Grébaut
ሕሳል፡ ḥǝsāl «sagmala, camusla» ― ዳውላ፡ , ልባብ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 13 (ad calcem).
48
Leslau
ሕሳል ḥǝsāl , ሐሳል ḥasāl , () ህሳል hǝsāl 245b
Substantivumsubst., plerumque m. , Plur. አልባስ፡ , pluralisPl.pluralisPl. አልባሳት፡ (ut not able to find explanation in abbreviation listEsr. 17,70 ).
1)vestimentumla, vestisla( ἱμάτιον , ἔνδυμα ) ad Hebraeos epistola.Hebr. 1,11 ; ልብስ፡ ዘምሉእ፡ ደመ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 14,19 ; Jesaiae prophetia.Jes. 50,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 51,6 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 101,27 ; Danielis prophetia.Dan. 7,9 ; ልብስ፡ ዘኢይጐነዲ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 51,8 ; ልብስ፡ ንጹሕ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 3,5 ( ἱμάτια ); ልብሰ፡ ወርቅ፡ 17,4; ልብሰ፡ ጶዴር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 45,8 ; ልብሰ፡ መትከፍት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 36,11 ; de variis vestibus Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 36,35 sequensseq.; ልብሰ፡ ኀፂን፡ θώραξ loricalaliber Jobi.Job 41,17 ; liber Jobi.Job 41,18 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,20 ; Jeremiae prophetia.Jer. 26,4 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,8 [ Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ልብሰ፡ ሐፂን፡ ዘ፡ ጽሩር፡ ]. Pluralis አልባስ፡ vel singulas vestes significat አልባሲከ፡ τὰ ἱμάτιά σου Jesaiae prophetia.Jes. 58,8 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,27 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,39 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 3,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,10 ; አልባሰ፡ አቍያጽ፡ περικνημῖδες Danielis prophetia.Dan. 3,21 ; አልባሰ፡ ኀጺን፡ θώρακες Hezekielis prophetia.Hez. 38,4 , vel totum vestitum ( ἱματισμὸς , στολὴ , στολαί ) Ruth liber biblicus.Ruth 3,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,21 ; አልባሰ፡ ላህ፡ Baruchi liber apocryphus.Bar. 5,1 ; አልባሰ፡ ወርቅ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,11 ; አልባሰ፡ ክብር፡ στολὴ δόξης Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,29 ; et στολαὶ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 28,4 ; አልባሰ፡ ክብር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 33,5 ; አልባስ፡ ዘመቅደስ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 35,21 ; sed etiam ልብስ፡ in SingularisSing.pro στολή positum legitur ልብሰ፡ ክብር፡ στολὴ δόξης Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,31 .
2)in specie vestis interiorla, tunicala( χιτών ) Canticum Canticorum.Cant. 5,3 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 6,3 ; አልባስ፡ χιτῶνες Matthaei Evangelium.Matth. 10,10 romanae editionisrom.; ፪ ልብሰ፡ ክዳናት፡ χιτῶνες Lucae evangelium.Luc. 3,11 ( videasvid. መልበስ፡ , ክዳን፡ ); se etiam vestisla( tunicala) exteriorla ἱμάτιον ( oppositum, -o, -nituropp. መልበስ፡ χιτών ) Matthaei Evangelium.Matth. 5,40 et ( oppositum, -o, -nituropp. ክዳን፡ ) Lucae evangelium.Luc. 6,29 ; περίζωμα Ruth liber biblicus.Ruth 3,15 .
3)dicitur de quovis pannola, aulaeola, velola, tegimentola: pannus, qui ad ulnae mensuram venditur F.N. 33,1; ልብሰ፡ ዐውደ፡ ዐጸድ፡ ἱστία τῆς αὐλῆς Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 37,7 , vel ልብሰ፡ ዐጸድ፡ et አልባሰ፡ ዐጸድ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 37,12 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 37,14 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 3,26 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 4,26 ; ሶበ፡ ነፍሐ፡ ነፋስ፡ ላዕለ፡ ሐመር፡ ዘጠብለሉ፡ ልብሳ፡ (cujus vela complicuerunt) Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 34 ; ጠብለላ፡ ለሥዕል፡ (picturam) በቍጥን፡ ወበአልባስ፡ ንጹሕ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 10.
lǝbs , pluralisPl. ʾalbās , pluralisPl.pluralisPl. ʾalbāsāt
1) (Dillmann 1) clothesen, garmenten ልብሰ፡ አርዋ፡ ፩1 veste di tessuto di setait 43 VI l. 21 (ed.), 36 l. 17–18 (tr.); ፲ወ፬ ጸዓዳ፡ ልብስ፡ ፮ፊቃር፡ ፮ቆብዕ፡ ፬ዘነቦ፡ ፪ማኅበስ፡14 vesti bianche, 6 cinture, 6 cappucci, 4 zanabo, 2 maḥbas{sic},it 44 VII l. 2 (ed.), 38 VII l. 2–3 (tr.); ወልብስ፡ ዘወርቅ፡ ዘኢተበትከ፡ ፱[፡]9 vesti d’oro integre,it 64 l. 5 (ed.), 53 l. 11 (tr.)
a) አልባሰ፡ ቅድዋት፡ ʾalbāsa qǝdwāt , አልባስ፡ ቅድዋት፡ ʾalbās qǝdwāt fine clothingen, luxury clothingen ወቦ፡ ዘይሁብ፡ አልባሰ፡ ቅድዋት፡ ቦ፡ ዘኡሁብ፡ ድንኳነ፡ ወቦ፡ ዘኡሁን፡ በቅለ፡ ምስለ፡ ሥርዐቱ።d’autres donnèrent de bons vêtements, d’autres donnèrent une tente, d’autres un mulet avec son harnaisfr 14 l. 12–13 (ed.), 17 l. 26–28 (tr.); ወነሥአ፡ እምኔሁ፡ አምኃ፡ አፍራሰ፡ ኅሩያነ፡ ወአልባሰ፡ ቅድዋተ፡ ዘዚአሁ፡ ኅብሮሙ፡ መናጽፈኒ፡ ከማሁ።il accepta de lui en cadeau des chevaux choisis, des vêtements de luxe, chacun d’une couleur, et, pareillement, des tapisfr 44 l. 4–5 (ed.), 51 l. 9–10 (tr.); ሶበሂ፡ ይትፌሣሕ፡ ይጼውዕ፡ ካህናተ፡ ወይዛዋዕ፡ ምስሌሆሙ፡ በነገረ፡ መጻሕፍት፤ እንዘ፡ ያስተፌሥሖሙ፡ በማኅሌት፡ ወወይን፡ ወያሠረግዎሙ፡ በአልባስ፡ ቅድዋት። Nelle ore poi di ricreazione, chiamava gli uomini di chiesa e discorreva con loro circa i Libri, mentre li rallegrava con canti spirituali e con vino, e li adornava di bellissime vestiit 8 l. 18–21 (ed); 19 l. 19–22 (tr.); መነኮሳትኒ፡ ወካህናት፡ ሠርዑ፡ በከመ፡ ሕጎሙ፡ ምስለ፡ መስቀል፡ ወማዕጠንት፡ እንዘ፡ ይለብሱ፡ አልባሰ፡ ክህነት፡ ሊቃውንተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያኒሂ፡ ወመላህቅተ፡ ሕዝቦሙ፡ ለካህናት፡ ወፅኡ፡ ይትቀበልዎ፡ እንዘ፡ ይሠረገዉ፡ አልባሰ፡ ቅድዋተ፡os monges e os sacerdotes dispozeram-se por ordem, segundo o seu ritual, com cruz e thuribulo, revestidos com as vestes de sacerdotes; e os superiores da Egreja christã, e os principaes da classe dos sacerdotes sairam ao seu encontro, adornados com os melhores vestidospt 23 l. 19–23 (ed.); 42 l. 23–27 (tr.), videasvid. ቅድው፡
b) አልባሰ፡ ቀጠንት፡ ʾalbāsa qaṭṭant fine clothingen, exquisite clothingen በይእቲ፡ ዕለት፡ ብዙኃን፡ ነዳያን፡ ኮኑ፡ ብዑላነ። ወብዙኃን፡ ዕሩቃን፡ ኮኑ፡ ሥርግዋነ፡ በአልባሰ፡ ቀጠንት።En se jour, nombre de pauvres devinrent riches, et nombre de dénudés furent habillés de robes magnifiquesfr 74 l. 31–32 (ed.), 86 l. 2–4 (tr.), videasvid. ቀጢን፡
Cross-references: videasvid. also አልባስ፡ ቀጠንት፡ below
2) fabricen ወኆልቈ፡ አልባስኒ፡ መንጦላዕት፡ ዘግምዛ፡ ፪፡ ወዘዶቲ፡ ፪ ወዘሥዕል፡ ፩፡ አልባሰ፡ ታቦት፡ ፫Ed anche il numero dei tessuti, 2 tende di stoffa colorata, 2 di doti, 1 dipinta, 3 paramenti per il tābot,it 43 VI l. 19–20 (ed.), 36 15–17 (tr.); ወሥዕል፡ ዘልብስ፡ ፪[፡]2 pitture su tessuto,it 64 l. 12 (ed.), 53 18–19 (tr.)
Grébaut
ልብስ፡ lǝbs , pluralisPl. አልባስ፡ ʾalbās «vêtementfr (vestisla)» ― ልብስ፡ Ms. BNFabb217, fol. 15r. Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 5.
29

Les vocables ልብስ፡ , አልባስ፡ , አልባሳት፡ donnent lieu fréquemment à la formation de mots composés désignant des vêtements fins et précieux et des vêtements liturgiques.
ልብሰ፡ ወርቅ፡ lǝbsa warq ou ልብስ፡ ዘወርቅ፡ lǝbs zawarq «vêtement tissé d’orfr» ገነዘቶ፡ በልብስ፡ ዘወርቅ፡ ዘኮነ፡ ለምታ። 9 l. 9; ገብረት፡ ላዕሌሁ፡ ሠናየ፡ ወአልበሰቶ፡ ልብሰ፡ ወርቅ። 10 l. 2–3; ይለብስ፡ ውእተ፡ ልብሰ፡ ወርቅ። 10 l. 10; ልብሰ፡ ወርቅ፡ ዘዚአሁ፡ ዘኀደጎ፡ ውስተ፡ ቤቱ። 11 l. 1; ነገሮሙ፡ ዘከመ፡ አስተርአየ፡ ሎቱ፡ ውእቱ፡ ፈረሳዊ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ እንዘ፡ ይለብስ፡ ውእተ፡ ልብሰ፡ ዘወርቅ። 12 l. 3–5; አስተርአየ፡ ሎቱ፡ በውስተ፡ ፍኖት፡ እንዘ፡ ይለብስ፡ ውእተ፡ ልብሰ፡ ወርቅ። 12 l. 6–7; ርእዩ፡ እንዘ፡ ይለብስ፡ ውእተ፡ ልብሰ፡ ወርቅ። 12 l. 12–13, videasvid. ወርቅ፡
አልባስ፡ ቀጠንት፡ ʾalbās qaṭṭant vêtements finsfr ተፈጸመ፡ ሕንጸታ፡ በ፪ዓመት፡ እምዘ፡ ነግሠ፡ ወወሀባ፡ ሕፄሃ፡ አልባስ፡ ቀጠንት። 22a l. 23–25; ህየንተ፡ ዘመነንከ፡ ቀጠንተ፡ አልባሰ፡ ዘወርቅ፡ አነ፡ አለብሰከ፡ ዘዐይን፡ ኢርእየ። 28a l. 19–21; ንጉሥሂ፡ ዘይሁብ፡ ቀጠንተ፡ አልባሰ፡ ወያከብር፡ መካነከ፡ አነ፡ ኣከብሮ፡ በመንግሥትየ። 29a l. 3–6, videasvid. ቀጢን፡
Cross-references: videasvid. also አልባሰ፡ ቀጠንት፡ above
አልባሳተ፡ ተክህኖ፡ ʾalbāsāta takǝhno vêtements sacerdotauxfr (liturgiques) ሶበ፡ ሰምዑ፡ ዜና፡ ሞቱ፡ ለንጉሥ፡ መጽኡ፡ እምአድባረ፡ ደሰያት፡ ካህናት፡ ወመነኮሳት፡ ብዙኃን፡ ምስለ፡ አክሊላት፡ ወመሳቅል፡ ዘወርቅ፡ ወዘብሩር፡ ወአልባሳተ፡ ተክህኖ። 118 l. 18–20, videasvid. ተክህኖ፡
ልብሰ፡ ተክህኖ፡ lǝbsa takǝhno vêtements sacerdotauxfr (liturgiques) እምድኅረዝ፡ ሶቤሃ፡ ተክህነ፡ ወልደ፡ ድንግል፡ አማኑኤል፡ በግዑ፡ ለእግዚአብሔር። ሶበ፡ ይለብስ፡ ልብሰ፡ ተክህኖ፡ ኮነ፡ ፍርሃት፡ ወረዓድ። 118 l. 18–20, videasvid. ተክህኖ፡
አልባሳት፡ ʾalbāsāt ነሥእዎሙ፡ ሰብአ፡ ገሀረ፡ ደመንሁር፡ ወገነዝዎሙ፡ በአልባሳት፡ ሠናያት። 92 l. 8–9
Le pluriel externe ልብሳት፡ manque dans . አምሳለ፡ ልብሳተ፡ መላእክት። 15; ካዕበ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ አልባሰ፡ ለመላእክት፡ ልብሳቲሆሙ፡ ብርሃናዊት። 16; መንፈስ፡ ቅዱስ፡ አልባሶሙ፡ ለመላእክት፡ ለሱራፌም፡ ልብሳቲሆሙ፡ ብርሃናውያት። 17; ካዕበ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ አልባሶሙ፡ ለመላእክት፡ ልብሳቲሆሙ፡ ብርሃናውያት። 17; አልባሶሙ፡ ለመላእክት፡ ዘውእቶሙ፡ ሥርዐተ፡ አርባብ፡ ልብሳቲሆሙ። 18
31
Leslau
ልብስ lǝbs , pluralisPl. አልባስ ʾalbās , ልብሳት lǝbsāt , አልባሳት ʾalbāsāt clothesen, garmenten, apparelen, tunicen, curtainen (of court), silk veil of oblation in the churchen 305b
አልባሰ፡ ምክሕ ʾalbāsa mǝkḥ (Lt) gala dressen, videasvid. ምክሕ፡ 339a
I,1[ נָשָׂא , etiam نَاشَ نَأَشَ نَشَأَ ; amh. ነሣ፡ ] SubjunctivusSubj. ይንሣእ፡
1)susciperela, tollerela, elevarela( videasvid. አንሥአ፡ II,1): ነሥአኒ፡ መንፈስ፡ ἀνέλαβέ με πνεῦμα Hezekielis prophetia.Hez. 11,1 ; ነሥእዎ፡ እምነ፡ ብሔር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 49,14 ; ( Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,24 ); ንሥኡ፡ ትእምርተ፡ ለአሕዛብ፡ ἐξάρατε Jesaiae prophetia.Jes. 62,10 ; Jeremiae prophetia.Jer. 6,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 28,12 (v. አንሥኡ፡ ); Jeremiae prophetia.Jer. 28,27 ; lapidem Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,21 varia lectiovar.; in specie
b)susciperelavel capesserelamunus, officium: ነሥአ፡ ሢመተ፡ F.M. 6,4; እምቅድመ፡ ይንሥኡ፡ ሢመተ፡ ዲቁና፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 6,5 .
c)assumere vel tollere verbum in os vel labia, efferendilavel proferendilacausa: ትነሥእ፡ በአፉከ፡ ሥርዐትየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 49,17 ; ንሥኢ፡ ሰቆቃወ፡ በከናፍርኪ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,29 .
2)auferrela,
4)sumerela, Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 11,31 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,3 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 7,9 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 16,33 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 19,6 ; ፍሕም፡ ዘነሥአ፡ በጕጠት፡ n. 636 እምውስተ፡ ምሥዋዕ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 6,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 38,21 ; Jesaiae prophetia.Jes. 47,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 50,9 ; ነሥአ፡ በእደዊሁ፡ እሳተ፡ ወመጥባሕተ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 18 ; ነሥአት፡ ጸበርተ፡ ውስተ፡ እዴሃ፡ Judith liber apocryphus.Judith 15,12 ; ዕጕረ፡ ወርቅ፡ ነሢኦ፡ ውስተ፡ እዴሁ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 7,20 ; cumc. እምነ፡ vel እምውስተ፡ partitivo: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,20 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,11 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,7 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 19,4 ; cumc. እምነ፡ , እምላዕለ፡ , እምኀበ፡ , በኀበ፡ , እምውስተ፡ ejus a quo vel unde aliquid sumitur Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,2 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,3 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 35,5 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 7,34 ; ኢትንሣእ፡ እምኔሁ፡ ርዴ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,36 ; Josuae liber.Jos. 7,11 ; Zachariae prophetia.Zach. 6,10 ; Evangelium Joannis.Joh. 16,14 ; cumc. ለ፡ alicui, ut: ይንሥኡ፡ ሎሙ፡ ሰረገላተ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,8 ; Josuae liber.Jos. 4,3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 5,4 ; et cumc. ለ፡ ad introducendum objectum alterum vel praedicativum, ut: ይነሥእ፡ አዋልዲክሙ፡ ለመጽዕጣት፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 8,13 .
b)cumc. ኀበ፡ , ad se sumerela, assumerela: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,9 ; ነሣእካሁ፡ ኀቤከ፡ (sc. Deus mortuum) Maʃshafa Genzat.Genz. f. 139 ; Maʃshafa Genzat.Genz. f. 140 ; ኢኮነ፡ ሥጋ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ቃል፡ አላ፡ ሰብአ፡ ነሥአ፡ οὐ σάρξ ὁ τοῦ Θεοῦ λόγος ἀλλὰ τὸν ἄνθρωπον ἀνειληφώς ( hominem assumsitla), Cyr. ad not able to find explanation in abbreviation listTheod. f. 8.
c)sumerelacibum, potum vel caperela: Evangelium Joannis.Joh. 19,30 .
5)acciperela,
a)rem oblatam vel datam ( annehmende): ይኄይስ፡ ውሂብ፡ እምነሢእ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 19 ; Actus apostolorum.Act. 20,35 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 42,7 ; ንሣእ፡ አምኃየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,11 ; ቤዛ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,32 ; ሕልያነ፡ liber Jobi.Job 36,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,23 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 14,6 ; cumc. እምነ፡ , እምኀበ፡ , በኀበ፡ pers.: Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,4 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 12,3 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,35 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 23,13 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,31 ; Amosi prophetia.Am. 5,11 ; እምገጸ፡ ዚአሁ፡ እነሥእ፡ (v. እትዌከፍ፡ ) liber Jobi.Job 42,8 .
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. አክሊላት፡ ܟܠܺܝܠܐ , إِكْلِيلٌ coronala, diademala, አክሊላት፡ ውስተ፡ ርእሶሙ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 16 ; አእተተ፡ አክሊልየ፡ እምርእስየ፡ liber Jobi.Job 19,9 ; Judith liber apocryphus.Judith 3,7 ; አክሊለ፡ ትፍሥሕት፡ ታስተቄጽለከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,31 ; ወድቀት፡ አክሊለ፡ ርእስነ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 5,16 ; አክሊል፡ ዘሦክ፡ Marci Evangelium.Marc. 15,17 ; regia Regum liber biblicum II.2 Reg. 1,10 ( βασίλειον ); Paralipomenon liber I.1 Par. 10,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 20,3 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,5 ( διάδημα ); not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 30 (de Nimrodo); አክሊሎሙ፡ ለአእሩግ፡ ብዙኅ፡ ትምህርት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,6 ; አክሊለ፡ ጥበብ፡ ወትፍሥሕት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 15,6 ; አክሊለ፡ ክብር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,2 ; አክሊለ፡ ስብሓት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,6 ( διάδημα ); Proverbiorum liber biblicus.Prov. 1,9 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 12,4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,17 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,3 ( fem. ); Jesaiae prophetia.Jes. 28,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 62,3 ; Jeremiae prophetia.Jer. 13,18 ; Threni, liber biblicus.Thren. 2,15 ; Hezekielis prophetia.Hez. 16,12 ; ad Timotheum epistola II.2 Tim. 4,8 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 2,10 ; Jacobi epistola.Jac. 1,12 ; አክሊላት፡ Zachariae prophetia.Zach. 6,11 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,4 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,22 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,26 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 9,10 ; martyrum: አክሊለ፡ ስምዕ፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 11 ; Deg.; ነሥእ፡ አክሊለ፡ (i.q. ተከለለ፡ ) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 7 ; Org.; አክሊለ፡ መዊእ፡ ጽጉይ፡ Org.
a)cidarisla, tiarala, mitrala, infulala, sacerdotis Israelitarum, κίδαρις in Cod. C Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 28,4 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 28,35 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 36,36 et Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,4 ; μίτρα Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 8,9 ; sacerdotum Christianorum F.M. 31,5 ( videasvid. sub መንዲል፡ ); not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 1 ( videasvid. sub ቀሚጽ፡ )
b)coronalai.e. taeniala, στεφάνη Jeremiae prophetia.Jer. 52,18 .
c)sertumlavel catenulala, χαλαστά Paralipomenon liber II.2 Par. 3,5 .
ʾaklil
Grébaut
አክሊለ፡ ሃይማኖት፡ ʾaklila hāymānot couronne de la foifr. ለአግብርቲከ፡ አክሊለ፡ ክብር፡ አሜን፡ አክሊለ፡ ሃይማኖት፡ አሜን። 166 (Grébaut gives page 20 but in the quoted edition the citation appears on p. 166). videasvid. ሃይማኖት፡
10
Leslau
አክሊል ʾaklil crownen, diademen 15b
I,1[ נָשָׂא , etiam نَاشَ نَأَشَ نَشَأَ ; amh. ነሣ፡ ] SubjunctivusSubj. ይንሣእ፡
1)susciperela, tollerela, elevarela( videasvid. አንሥአ፡ II,1): ነሥአኒ፡ መንፈስ፡ ἀνέλαβέ με πνεῦμα Hezekielis prophetia.Hez. 11,1 ; ነሥእዎ፡ እምነ፡ ብሔር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 49,14 ; ( Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,24 ); ንሥኡ፡ ትእምርተ፡ ለአሕዛብ፡ ἐξάρατε Jesaiae prophetia.Jes. 62,10 ; Jeremiae prophetia.Jer. 6,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 28,12 (v. አንሥኡ፡ ); Jeremiae prophetia.Jer. 28,27 ; lapidem Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,21 varia lectiovar.; in specie
b)susciperelavel capesserelamunus, officium: ነሥአ፡ ሢመተ፡ F.M. 6,4; እምቅድመ፡ ይንሥኡ፡ ሢመተ፡ ዲቁና፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 6,5 .
c)assumere vel tollere verbum in os vel labia, efferendilavel proferendilacausa: ትነሥእ፡ በአፉከ፡ ሥርዐትየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 49,17 ; ንሥኢ፡ ሰቆቃወ፡ በከናፍርኪ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,29 .
2)auferrela,
4)sumerela, Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 11,31 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,3 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 7,9 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 16,33 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 19,6 ; ፍሕም፡ ዘነሥአ፡ በጕጠት፡ n. 636 እምውስተ፡ ምሥዋዕ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 6,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 38,21 ; Jesaiae prophetia.Jes. 47,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 50,9 ; ነሥአ፡ በእደዊሁ፡ እሳተ፡ ወመጥባሕተ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 18 ; ነሥአት፡ ጸበርተ፡ ውስተ፡ እዴሃ፡ Judith liber apocryphus.Judith 15,12 ; ዕጕረ፡ ወርቅ፡ ነሢኦ፡ ውስተ፡ እዴሁ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 7,20 ; cumc. እምነ፡ vel እምውስተ፡ partitivo: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,20 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,11 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,7 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 19,4 ; cumc. እምነ፡ , እምላዕለ፡ , እምኀበ፡ , በኀበ፡ , እምውስተ፡ ejus a quo vel unde aliquid sumitur Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,2 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,3 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 35,5 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 7,34 ; ኢትንሣእ፡ እምኔሁ፡ ርዴ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,36 ; Josuae liber.Jos. 7,11 ; Zachariae prophetia.Zach. 6,10 ; Evangelium Joannis.Joh. 16,14 ; cumc. ለ፡ alicui, ut: ይንሥኡ፡ ሎሙ፡ ሰረገላተ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,8 ; Josuae liber.Jos. 4,3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 5,4 ; et cumc. ለ፡ ad introducendum objectum alterum vel praedicativum, ut: ይነሥእ፡ አዋልዲክሙ፡ ለመጽዕጣት፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 8,13 .
b)cumc. ኀበ፡ , ad se sumerela, assumerela: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,9 ; ነሣእካሁ፡ ኀቤከ፡ (sc. Deus mortuum) Maʃshafa Genzat.Genz. f. 139 ; Maʃshafa Genzat.Genz. f. 140 ; ኢኮነ፡ ሥጋ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ቃል፡ አላ፡ ሰብአ፡ ነሥአ፡ οὐ σάρξ ὁ τοῦ Θεοῦ λόγος ἀλλὰ τὸν ἄνθρωπον ἀνειληφώς ( hominem assumsitla), Cyr. ad not able to find explanation in abbreviation listTheod. f. 8.
c)sumerelacibum, potum vel caperela: Evangelium Joannis.Joh. 19,30 .
5)acciperela,
a)rem oblatam vel datam ( annehmende): ይኄይስ፡ ውሂብ፡ እምነሢእ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 19 ; Actus apostolorum.Act. 20,35 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 42,7 ; ንሣእ፡ አምኃየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,11 ; ቤዛ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,32 ; ሕልያነ፡ liber Jobi.Job 36,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,23 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 14,6 ; cumc. እምነ፡ , እምኀበ፡ , በኀበ፡ pers.: Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,4 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 12,3 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,35 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 23,13 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,31 ; Amosi prophetia.Am. 5,11 ; እምገጸ፡ ዚአሁ፡ እነሥእ፡ (v. እትዌከፍ፡ ) liber Jobi.Job 42,8 .
praepositiopraep., suffixis pronominibus ውስቴት፡ , ut: ውስቴቱ , ውስቴታ፡ al. ( gramm.§ 167,4).
I) ውስተ፡ simplex, in mediolavel in mediumlaalicujus i.e.
1)ad significandum
a)commorationem in loco: inla( ἐν ), Matthaei Evangelium.Matth. 2,16 ; መሥኤ፡ ውስተ፡ እዴሁ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 3,12 ; ይነብሩ፡ ውስተ፡ ጽልመት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 4,16 ; ውስተ፡ ሐመር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 4,21 ; እለ፡ ውስተ፡ ቤት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; ውስተ፡ ሰማያት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 6,20 ; ሰርዌ፡ ዘውስተ፡ ዐይንከ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 7,3 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,6 ; ሞቱ፡ ውስተ፡ ማይ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 8,32 ; ውስተ፡ ኵሉ፡ ብሔር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 9,31 ; Matthaei Evangelium.Matth. 11,8 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,40 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,19 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,44 ; ውስተ፡ አፉሁ፡ Malachiae prophetia.Mal. 2,6 ; ውስተ፡ እደ፡ እግዚአብሔር፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,1 ; Josuae liber.Jos. 2,6 .
b)in superficie rei: inla, superla, ( an , auf ), ኢሀለወ፡ ውስተ፡ መካኑ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,25 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,27 ; ይኩኑ፡ ውስተ፡ ጠፈረ፡ ሰማይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,14 ; ይብዝኁ፡ ውስተ፡ ምድር፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,22 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 72,9 ; ዘበቈለ፡ ውስቴቱ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 17,9 ; ቅናተ፡ ሰንፔር፡ ውስተ፡ ሐቌሁ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 9,2 ; ይሰክቡ፡ ውስተ፡ ዓራታት፡ Amosi prophetia.Am. 6,4 ; Lucae evangelium.Luc. 22,21 ; Matthaei Evangelium.Matth. 11,16 .
c)propinquitatem et viciniam: inla, adla, እንዘ፡ ሀለውኩ፡ ውስተ፡ አጥባተ፡ እምየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 21,9 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 13,28 ; እመ፡ ነበርከ፡ ውስተ፡ ማእድ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,12 ; ነበረት፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,21 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 11,4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 6,5 ; ውስተ፡ አፍላግ፡ ነበርነ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 136,1 ; Evangelium Joannis.Joh. 15,4 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 1,13 .
d)ubi ad multitudinem refertur: interla, ከመ፡ ዐንበሳ፡ ውስተ፡ እንስሳ፡ Michaei prophetia.Mich. 5,7 ; ሳኦልሂ፡ ውስተ፡ ነቢያትኑ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,11 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,12 ; ኢይትኌለቍ፡ ውስተ፡ አሕዛብ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 23,9 .
2)ad significandam motionem
b)inla, superla, adla: ይወርድ፡ ከመ፡ ጊሜ፡ ውስተ፡ ሣዕር፡ Deuteronomium.Deut. 32,2 ; ኢይዕረጉ፡ ውስተ፡ ደብር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,12 ; Josuae liber.Jos. 2,6 ; እመ፡ ዐርጉ፡ ውስተ፡ ሰማይ፡ Amosi prophetia.Am. 9,2 ; ይወድቅ፡ ውስተ፡፡ ምድር፡ Amosi prophetia.Am. 3,5 ; ይዘብጡክሙ፡ ውስተ፡ መላትሒክሙ፡ Michaei prophetia.Mich. 4,14 ; ወረድከ፡ ውስተ፡ ደብረ፡ ሲና፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 19,13 ; ሤሞሙ፡ ውስተ፡ ጠፈር፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,17 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,16 .
c)versusla: አልዐለ፡ በትሮ፡ ውስተ፡ ሰማይ፡ n. 909Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,13 ; ትኔጽሩ፡ ላዕለ፡ ውስተ፡ ሰማይ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 8,21 ; እዘርዎሙ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ነፋሳት፡ Hezekielis prophetia.Hez. 5,10 .
e)in specie usurpatur post verba
α)addendi et conjungendi: adla, cumla, ይትዌሰኩ፡ ውስቴቶሙ፡ ፈላስያን፡ Jesaiae prophetia.Jes. 14,1 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,14 ; ኢደመሮን፡ ውስተ፡ አባግዐ፡ ላባ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,40 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,9 ; ይቶስሑ፡ ማየ፡ ውስተ፡ ወይን፡ Jesaiae prophetia.Jes. 1,22 .
γ)mutandi, faciendi, fiendi, inla: ሥሓቀክሙ፡ ሚጥዎ፡ ውስተ፡ ላሕ፡ Jacobi epistola.Jac. 4,9 ; እሬስየከ፡ ውስተ፡ ሕዝብ፡ ዐቢይ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 32,10 ; Deuteronomium.Deut. 9,14 ; ይእቲ፡ ኮነት፡ ውስተ፡ ርእሰ፡ ማእዘንት፡ not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 2,7 .
II)Componitur cum aliis praepositionibus:
1) በውስተ፡ in medio alicujus i.e.
b)inla, superla, በውስተ፡ ምስካብየ፡ Danielis prophetia.Dan. 4,2 ; Danielis prophetia.Dan. 4,10 ; በውስተ፡ ርእሰ፡ ደብር፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 20,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,19 ; በውስተ፡ ምሥዋዕ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 8 Enc.
d)passim post verba accipiendi: exla, (cfr. በኀበ፡ ), እብላዕ፡ በውስተ፡ እዴሃ፡ ἐκ τῆς χειρὸς αὐτῆς Regum liber biblicum II.2 Reg. 13,6 ; ንስማዕ፡ በውስተ፡ አፉሃ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,57 .
2) እምውስተ፡ e mediolai.e.
b)dela, ala: ወረደት፡ እምውስተ፡ ገመላ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,64 ; ያሴስል፡ ሐመደ፡ እምውስተ፡ ምሥዋዕ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 6,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 6,6 ; አሣእኒክሙ፡ ኢበልየ፡ እምውስተ፡ እገሪክሙ፡ Deuteronomium.Deut. 29,4 ; ወድቀ፡ እምውስተ፡ መንበሩ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 4,18 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,8 .
3) እንተ፡ ውስተ፡ per mediumla, perla: ወፅአ፡ ሐጹ፡ እንተ፡ ውስተ፡ ልቡ፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 9,24 ; Michaei prophetia.Mich. 2,13 ; ሓወጸት፡ እንተ፡ ውስተ፡ መስኮት፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 9,30 ; Joelis prophetia.Joel 4,17 .