Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

Substantivumsubst., pluralisPl. ተውላጣት፡
1)mutatiola, immutatiola( Veränderung ), Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 67,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 67,9 ; si hieme coelum nubibus tegitur, putamus ከመ፡ ተውላጥ፡ ዘረከባ፡ ( ለሰማይ፡ ) Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 16.
a)vicissitudola, παραλλαγή Jacobi epistola.Jac. 1,17 ; ተውላጣት፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 32.
b)diversumla, contrariumla: exspectabamus rixas cessaturas esse ወኮነ፡ ነገሩ፡ በተውላጠ፡ ዝንቱ፡ sed res evenit e contrario Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 306.
2)res quae permutaturlacum alia vel qua compensaturlaalia, pretiumla: τὸ ἄλλαγμα Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 27,10 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 27,33 ; ἀντάλλαγμα : ኢይደልዋ፡ ብሩር፡ ተውላጣ፡ liber Jobi.Job 28,15 ; ለዐርክ፡ ምእመን፡ አልቦ፡ ተውላጠ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,15 ; ረሰይኩ፡ ለከ፡ ተውላጠከ፡ ግብጽ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 43,3 ; σταθμός አልባቲ፡ ተውላጠ፡ ነፍስ፡ መስተዐግሥት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,15 ; Josuae liber.Jos. 7,21 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 48,8 ; ባሕርይ፡ ዘኢይትረከብ፡ ተውላጡ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 21 Enc.; በተውላጥ፡ v ἀλλαγματι permutandola(merces) Regum liber biblicum III.3 Reg. 10,28 ; በተውላጥ፡ cum compensationelaJesaiae prophetia.Jes. 9,5 .
a) በተውላጠ፡ vel ተውላጠ፡ i.q. prola: ፈደየነ፡ በተውላጡ፡ እኪተ፡ pro eola(sc. bono) Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 324 ; ተውላጠዝ፡ pro hoclaJosippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 333 ; ተለዐለ፡ ሞገሰ፡ ስሙ፡ ተውላጠ፡ ጻማሁ፡ pro labore ejuslaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 16 Enc.; not able to find explanation in abbreviation listTer 25 ; ተውላጠ፡ ሴሰይዎ፡ pro eo quod eum cibaverantla, Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaggabitSx. Mag. 8 Enc.
b) ተውላጠ፡ ዓለም፡ metallumlavel metallalaHenochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 8,1 .
( ባሕሪ፡ ) proprie adjectivumadj., deinde Substantivumsubst., m. et fem. , collatio, -is vel collectivum, -ecoll.et sing., pluralisPl. ባሕርያት፡ [i.q. بَحْرىٌّ ]
3)naturala, essentiala, substantiala, hypostasisla(sicut جَوْهَرٌ )
a)de hominibus: እስመ፡ እሙንቱ፡ ኀደጉ፡ ፍጥረቶሙ፡ ወባሕርየ፡ ጠባይዖሙ፡ ወነዱ፡ በበይናቲሆሙ፡ በፍትወት፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 7,1 (e ad Romanos epistola Pauli.Rom. 1,23 sequensseq.); qui matrimonium abominatur, መስተሳልቀ፡ ኮነ፡ ላዕለ፡ ባሐርየ፡ ፍጥረቱ፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 9,2 .
b)de Deo trino: οὐσία Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 22 ; እስመ፡ ብሂሎቱሰ፡ ኀየሰ፡ እመላእክት፡ አኮ፡ ዘያኤምር፡ ኀበ፡ ባሕርይሁ፡ ዘእምአብ፡ እስመ፡ ባሕርየ፡ መለኮቱ፡ አኮ፡ ዘኮነ፡ ሥጋ፡ አላ፡ ተወልደ፡ ወባሐቱ፡ ይኤምር፡ ኀበ፡ ባሕርየ፡ ሥጋዌሁ፡ τὸ γὰρ Κρείττων γενόμενος οὐκ οὐσίας δηλωτικόν ἐστι τῆς κατὰ πατέρα . ἐκείνη γὰρ οὐκ ἐγένετο ἀλλὰ γεγέννηται . ἀλλὰ τῆς κατὰ σάρκα Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 1 ; ባሕርየ፡ ሥላሴ፡ ፩ውእቱ፡ ዘውእቱ፡ ፩መለኮት፡ not able to find explanation in abbreviation listHaim. Ab. ; አርአያ፡ አካለ፡ ባሕርይሁ፡ χαρακτὴρ τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 1 ; tres personae ዕሩያን፡ በባሕርይ፡ ወበአምላክና፡ ወበቅድምና፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 17,8 ; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. , al. (In disputationibus theologicis de naturis Christi ባሕርይ፡ non tantum pro hypostasilavel personala, sed etiam pro naturalaab Abyssinis accipi, demonstrat Lud. lexiconlex.cumc.229). Libellus መጽሐፈ፡ ባሕርይ፡ exstat in codice Tubing. not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 39 ; not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 40 ; not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 41 ; not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 42 ; not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 43 ; not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 44 ; not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 45 ; d’ d'AbbadieAbb.cat. p. 84, qui etiam ጸሎተ፡ ዘይት፡ በዘይሰረይ፡ ኀጢአት፡ appellatur; ሰማይናሃ፡ መጽሐፈ፡ ባሕርይ፡ እስመ፡ ቃለ፡ መለኮት፡ ይእቲ፡ ( not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 42 ). Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ግዕዝ፡ ወባሕርይ፡ ዘ፡ ጠባይ።
( ባሕሪ፡ ) proprie adjectivumadj., deinde Substantivumsubst., m. et fem. , collatio, -is vel collectivum, -ecoll.et sing., pluralisPl. ባሕርያት፡ [i.q. بَحْرىٌّ ]
3)naturala, essentiala, substantiala, hypostasisla(sicut جَوْهَرٌ )
a)de hominibus: እስመ፡ እሙንቱ፡ ኀደጉ፡ ፍጥረቶሙ፡ ወባሕርየ፡ ጠባይዖሙ፡ ወነዱ፡ በበይናቲሆሙ፡ በፍትወት፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 7,1 (e ad Romanos epistola Pauli.Rom. 1,23 sequensseq.); qui matrimonium abominatur, መስተሳልቀ፡ ኮነ፡ ላዕለ፡ ባሐርየ፡ ፍጥረቱ፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 9,2 .
b)de Deo trino: οὐσία Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 22 ; እስመ፡ ብሂሎቱሰ፡ ኀየሰ፡ እመላእክት፡ አኮ፡ ዘያኤምር፡ ኀበ፡ ባሕርይሁ፡ ዘእምአብ፡ እስመ፡ ባሕርየ፡ መለኮቱ፡ አኮ፡ ዘኮነ፡ ሥጋ፡ አላ፡ ተወልደ፡ ወባሐቱ፡ ይኤምር፡ ኀበ፡ ባሕርየ፡ ሥጋዌሁ፡ τὸ γὰρ Κρείττων γενόμενος οὐκ οὐσίας δηλωτικόν ἐστι τῆς κατὰ πατέρα . ἐκείνη γὰρ οὐκ ἐγένετο ἀλλὰ γεγέννηται . ἀλλὰ τῆς κατὰ σάρκα Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 1 ; ባሕርየ፡ ሥላሴ፡ ፩ውእቱ፡ ዘውእቱ፡ ፩መለኮት፡ not able to find explanation in abbreviation listHaim. Ab. ; አርአያ፡ አካለ፡ ባሕርይሁ፡ χαρακτὴρ τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 1 ; tres personae ዕሩያን፡ በባሕርይ፡ ወበአምላክና፡ ወበቅድምና፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 17,8 ; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. , al. (In disputationibus theologicis de naturis Christi ባሕርይ፡ non tantum pro hypostasilavel personala, sed etiam pro naturalaab Abyssinis accipi, demonstrat Lud. lexiconlex.cumc.229). Libellus መጽሐፈ፡ ባሕርይ፡ exstat in codice Tubing. not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 39 ; not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 40 ; not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 41 ; not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 42 ; not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 43 ; not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 44 ; not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 45 ; d’ d'AbbadieAbb.cat. p. 84, qui etiam ጸሎተ፡ ዘይት፡ በዘይሰረይ፡ ኀጢአት፡ appellatur; ሰማይናሃ፡ መጽሐፈ፡ ባሕርይ፡ እስመ፡ ቃለ፡ መለኮት፡ ይእቲ፡ ( not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 42 ). Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ግዕዝ፡ ወባሕርይ፡ ዘ፡ ጠባይ።
Substantivumsubst., fem. et m. , [ بَحْرٌ ܒܰܚܪܳܐ ] pluralisPl. አብሕርት፡ { pluralisPl.etiam ባሕራት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,3 var. in not able to find explanation in abbreviation listCod. Abb. LV }
1)marela, lacus magnuslaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 1,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,26 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,28 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,13 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 15,8 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 15,10 ; liber Jobi.Job 11,9 ; liber Jobi.Job 14,11 ; liber Jobi.Job 28,14 ; liber Jobi.Job 38,8 ; liber Jobi.Job 38,9 ; liber Jobi.Job 38,10 ; liber Jobi.Job 38,11 ; Jesaiae prophetia.Jes. 23,4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 50,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 51,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 51,15 ; Jeremiae prophetia.Jer. 28,42 ; Zachariae prophetia.Zach. 14,8 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 1,7 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 1,19 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,28 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,46 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 5,3 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,36 ; Judith liber apocryphus.Judith 5,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 73,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 94,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,26 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,6 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 15,2 ; እለ፡ ይነግድዋ፡ ለባሕር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,24 ; ባሕር፡ ዘይትሀወክ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 5,30 ; እለ፡ መንገለ፡ ባሕር፡ αἱ παραωαλάσσιοι Jeremiae prophetia.Jer. 29,7 ; አብሕርት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 77,3 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 172,1 ; ባሕር፡ ዐቢይ፡ Danielis prophetia.Dan. 7,2 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,6 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,7 ; ባሕረ፡ ኤርትራ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 23,31 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 135,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 135,15 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 77,6 ; ባሕር፡ ኬኔሬት፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,11 ; ባሕር፡ ዘገሊላ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 15,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,18 ; Matth, 4,15; ባሕረ፡ ሚኦት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; ባሕር፡ ምዉት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 14 ; ባሕረ፡ ጥብርያዶስ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 152 ; ባሕረ፡ ጸና፡ in Abyssinia, . I,8. n. 112.
b)de labro vel lavacro magno: ባሕር፡ ዘብርት፡ mare aheneumlaJeremiae prophetia.Jer. 52,17 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 16,17 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 7,10 sequensseq.
c)translatetransl.: ባሕረ፡ እሳት፡ Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 9 ; Johannes Apostolus cognominatur ባሕረ፡ ጥበባት፡ Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg.
Substantivumsubst.( m. ), collatio, -is vel collectivum, -ecoll., [ עָדָשׁ عَدَسٌ ?] fabala, ( pisumla) κύαμος Regum liber biblicum II.2 Reg. 17,28 ; ትነሥእ፡ ለከ፡ ሥርናየ፡ ወብርስነ፡ ወሰገመ፡ ወዐተረ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 4,9 ; at ὄλυρα respondet Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,32 ; ዐተር፡ ይቡስ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 30 ; monachi severunt ዐተረ፡ ወሰጐረደ፡ ወሶመተ፡ ለሲሳየ፡ ዕለቶሙ፡ not able to find explanation in abbreviation listGad. T.H. Amh. አተር፡ significat pisumlasec. Isenberg, pisum sativumla, secundumsec.J.R. Roth in Harris II Anhänge p. 36. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ዐተር፡ ዘ፡ ሽምብራ፡ ( cicer arietinumla, not able to find explanation in abbreviation listHarris II Anh. p. 36 ). ( ብሕሩስ፡ ) Substantivumsubst.[sec. Lud. “forsan sic dictum a ባሕር፡ quod in fluminibus crescat”] arundola, cannala, calamusla(sec. Lud.: “species quaedam arundinis tenuioris, cujus usus in toto Oriente ad scribendum frequens): ብርዐ፡ ባሕሩስ፡ (v. ብሕሩስ፡ ) Jesaiae prophetia.Jes. 1,31 ( καλάμη στιππύου ); ባሕሩስ፡ (v. ብርዐ፡ ባሕሩስ፡ ) καλάμη Nahum.Nah. 1,10 ; በትረ፡ ባሕሩስ፡ (v. በርሁስ፡ ) ῥάβδος καλαμίνη Regum liber biblicum IV.4 Reg. 18,21 ; ለየዐይ፡ በሀሩስ፡ ( cod. Laur.; al.: ቢሮሽ፡ πίτυς ) Zachariae prophetia.Zach. 11,2 ; tempore Salomonis ኀጺን፡ ኮነ፡ ብዙኀ፡ ከመ፡ ዕፀ፡ ባሕሩስ፡ ወከመ፡ ብርዐ፡ ገዳም፡ Kebra Nagast; numerus significat sectiones.Kebr. Nag. 22. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ባሕሩስ፡ ዘ፡ መቃዕ፡ (v. መቃ፡ ). n. 495participiumpart.
2)constitutusla(in officio), praepositusla, praefectusla: ወእምኔሆሙ፡ ሥዩማን፡ በንዋየ፡ ቤተ፡ ግብር፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 9,28 ; cumc. ዲበ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 9,29 ; cumc. ላዕለ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,16 ; χειροτονηθείς ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 8,19 . Substantive: βουλευτής Lucae evangelium.Luc. 23,50 ; ሥዩማነ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ Actus apostolorum.Act. 12,1 ; τοπάρχαι Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,2 ; χιλίαρχοι Judith liber apocryphus.Judith 14,12 ; κληρικοί ሥዩማን፡ I Can. Apostolorum. Pars Synodi. Numerus significat canones.Can. Ap. 1 ; I Can. Apostolorum. Pars Synodi. Numerus significat canones.Can. Ap. 2 ; not able to find explanation in abbreviation listII Can. Ap. 49-51 ; ሥዩማነ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 81 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 90 ; ኤጲስቆጶሳት፡ ወባዕዳን፡ ሥዩማን፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 6.
Substantivumsubst.(id quod continetur re i.e.) mediumla, media parsla, medius locusla: እስመ፡ ይነሥእዎ፡ እማእከል፡ nam tollunt eum de mediolaJesaiae prophetia.Jes. 57,2 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli II.2 Thess. 2,7 Platt; እሙንቱ፡ ከመ፡ ሠርዌ፡ ይውዕዩ፡ በማእከል፡ Epistola Jeremiae, apocrypha.Ep. Jer. 54 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,3 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,10 ; ያንቅዕከ፡ እማእከልከ፡ not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,55 ; Hezekielis prophetia.Hez. 28,18 ; መተሮ፡ ማእከሎ፡ ኀበ፡ ለምለሙ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 17,4 ; ወስተ፡ ማእከለ፡ ሰማይ፡ ἐν μεσουρανήματι Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,17 ; በማእከል፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 5,20 .
a)In Genitivo: mediusla, ut: አዕማድ፡ እለ፡ ማእከል፡ columnaela(medii i.e.) mediaelaJudicum liber.Jud. 16,29 ; መክፈልተ፡ ሀገር፡ ዘማእከል፡ Hezekielis prophetia.Hez. 48,22 ; አረፍተ፡ ማእከል፡ ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 2,14 ; idem est ዘበማእከል፡ qui in mediolai.e. mediuslaHenochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 74,5 .
c)In specie
α)de tempore: ማእከለ፡ መዋዕል፡ μεσότης χρόνων Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,18 ;
β)centrumla: ዝንቱ፡ መካን፡ ማእከለ፡ ምድር፡ ውእቱ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 28 ; ያንብርዎ፡ ለሥጋየ፡ ውስተ፡ ማእከለ፡ ምድር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 10 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 27.
γ)truncuslacorporis (abscisis capite manibus pedibus) Regum liber biblicum I.1 Reg. 5,4 .
δ) ማእከለ፡ አፍላግ፡ regio medialainter fluvios i.e. MesopotamialaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 24,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,43 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,5 . Acc. ማእከለ፡ frequentatur pro praepositione.
II,1
1)perficerela, absolverela, consummarela, etiam ad significandum planela, prorsusla, ut: ለእመ፡ አግመረ፡ ገራህተ፡ እንዘ፡ ይበልዕ፡ si absolverit agrum depascendo i.e. totum vel plane eum depaverit Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 22,4 ; ዘይእኅዝ፡ ኵሎ፡ ፍጥረተ፡ ያገምር፡ አእምሮ፡ ቃሎሙ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 1,7 ; etiam emphatice (supplemento verbi omisso): ብሑእ፡ ዘአግመሮ፡ ለሐሪፅ፡ fermentum quod massam perfecit i.e. totam fermentavit, Lit. Joh.; ይፈቅዱ፡ ያግምርዋ፡ ለምድር፡ ባሕቲቶሙ፡ volunt consummare terram soli i.e. totam occupare soli Jesaiae prophetia.Jes. 5,8 .
2)aliquid vel aliquem capere totumla, i.e.
a)continerelaaliquid, de vase: ወታገምር፡ ( ባሕር፡ ) ፲፻ መስፈርተ፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 4,5 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 7,24 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 18,32 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,6 .
b)comprehenderela, complectila: Marci Evangelium.Marc. 2,2 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 8,64 ; ኢያገምሮ፡ ቤት፡ ἀένναός ἐστι (quod interpretatus est οὐκ ἐν ναῷ ) liber Jobi.Job 19,25 ; እግዚአብሔር፡ ዘያገምር፡ ኵሎ፡ ወኢያገምሮ፡ መካን፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 118 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 47 ; አልቦ፡ ሰማይ፡ ዘያገምረነ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 47 ; ኢታገምር፡ ፍኖታ፡ ዘእንበለ፡ አሐቲ፡ ኪደተ፡ እግረ፡ ብእሲ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 5,7 ; ማሕፀና፡ ( ለማርያም፡ ) አግመረከ፡ ( ፱ አውራኀ፡ ) Cod. Mus. Brit. LIV, n. 7; sequensseq. ለ፡ , ut: nos Deus Trinus ናገምር፡ ለኵሉ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 47 (ni ናገምሮ፡ legendum fuerit).
c)mente, intellectu caperela, comprehenderelaaliquid: Matthaei Evangelium.Matth. 19,11 ; ኅሊናኒ፡ ኢይክል፡ አግምሮቶ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1. Radices Abbadianae (collectio radicum Geez linguae Mss.).Rad. Abb.: አግመረ፡ ዘ፡ ቻለ፡ አጠፋ፡ አሻገረ።
Substantivumsubst., m. , pluralisPl. ሐሳባት፡
1)supputatiola, computusla, aestimatiola: erravisti in computationela, አግብእ፡ ሐሳበከ፡ repetas computationemla, Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 11 ; ሰብአ፡ ሐሳባት፡ arithmeticae et chronologiae peritilaAbushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 1 ; Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 46 ; አልቦሙ፡ ኍልቍ፡ ወሐሳብ፡ innumeri et infinitilaHenochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 40,1 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 63,3 ; ዘአልቦ፡ ኍልቈ፡ ወመስፈርተ፡ ወአልቦሙ፡ ሐሳበ፡ እምብዝኅ፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 5,6 ; mandavitla ከመ፡ ይሢጥዎ፡ ( ለሥርናይ፡ ) ሎሙ፡ በሐሳበ፡ ሤጥ፡ ዘከመ፡ አመ፡ መዋዕለ፡ ጽጋብ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 329 ; ψῆφος Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,25 ; ሐሳበ፡ ሤጡ፡ Actus apostolorum.Act. 19,19 ; etiam በሐሳብ፡ ዘእምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ψήφῳ τῇ παρὰ Θεοῦ ( Dei arbitriola) Cyr. ad not able to find explanation in abbreviation listTheod. f. 7. Creberrime usurpatur de computo temporumla, ut ሐሳበ፡ ዓመት፡ , ሐሳበ፡ ዓለም፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 75,1 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 82,5 ; በእንተ፡ ሓሳበ፡ ዓለም፡ de chronologia mundilaAbush.; ሐሳበ፡ ዘመን፡ calendariumla45; de computo festorum, potissimum cycli paschalis, ut Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 30 ; Demetrius Alex. Patr. XII ሠርዐ፡ ሐሳበ፡ አበቅቴ፡ ወሐሳበ፡ ጾም፡ ቅዱስ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 12 ; de computo mensium et dierum, ut: አመ፡ ፳ወ፭ ለታስዕ፡ ወርኅ፡ በኍልቈ፡ ሐሳበ፡ ዕብራውያን፡ ወበሐሳበ፡ ግብጻውያን፡ አመ፡ ፳ወ፱ለወርኀ፡ ታኅሣሥ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 29 ; de aeris variis, ut: ሐሳበ፡ ሐዋርያት፡ , ቢዘን፡ , ሮም፡ , ሰማዕታት፡ , ዮዲት፡ , ጻድቃን፡ , ሊቃውንት፡ Cat. not able to find explanation in abbreviation listCod. Aeth. Mus. Brit. p. 10. 11; nec non de supputationibus astrologorum et divinationibus, ut: ሐሳበ፡ ልደት፡ genethliologiae ratiolaStatuta Apostolorum, pars Synodi.Stat. Ap. 16 ; ዘየሐስብ፡ ሐሳበ፡ ልደት፡ Can. not able to find explanation in abbreviation listAncyr. 22 ; እመ፡ ኮነ፡ ተአማኔ፡ በሐሳበ፡ ኮከብ፡ si astrologiae creditlaF.N. 5; ዘየሐስብ፡ ሐሳባተ፡ ወልድ፡ ምስለ፡ እም፡ (inter alios magos et divinatores recensetur) F.M. 15; ሐሳበ፡ ፀሓይ፡ ወወርኅ፡ ወከዋክብት፡ Org.
2)quantitasla, mensurala, pretiumla: ዘብዙኅ፡ ሐሳቡ፡ πολυτελές not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 3,4 M በውስተ፡ ኍልቈ፡ ሐሳብ፡ ἐν μέτροις Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,35 ; ὁλκή Numeri, liber Pentateuchi.Num. 7,13 sequensseq.
3)ratiola, quam aliquis reddit vel reposcit: ያገብኡ፡ ሐሳበ፡ ለ ( እግዚአብሔር፡ ) ἀποδώσουσι λόγον τῷ not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 4,5 ; ታወፍዩ፡ ሐሳበክሙ፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 1,10 ; ፈቀደ፡ ይግበር፡ ሐሳበ፡ ምስለ፡ አግብርቲሁ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 18,23 .
4)ratiola, proportiola(quare በሐሳበ፡ idem fere, quod በአምጣነ፡ , በከመ፡ ): ይትኔበይ፡ በሐሳበ፡ ሃይማኖት፡ κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς πίστεως ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,6 ; በሐሳበ፡ መልበስቱ፡ κατὰ τὸν ῥυθμὸν τῆς ἐπωμίδος Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 28,15 ; በሐሳበ፡ ምሥዋዕከ፡ κατὰ τὴν θυσίαν Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,41 ; በሐሳበ፡ ሤጡ፡ κατὰ τὴν τιμὴν αὐτοῦ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 27,17 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,27 ; በከመ፡ ሥርዐተ፡ ሐሳበ፡ መዋዕሊሁ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 3,4 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,17 ; medicusla ለለ፩ ዘሐመ፡ በሐሳበ፡ ሕማሙ፡ ( pro ratione morbila) ይሁብ፡ ፈውሰ፡ hom. Severiani in Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 122 አኮ፡ በአምጣነ፡ ጌጋይነ፡ ዘኮነነ፡ ሓሳበ፡ n. 93 ጸጋሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 5,15 ; በሐሳበ፡ seq. SubstantivumSubst.ratione habitalarei Cyr. ad not able to find explanation in abbreviation listTheod. f. 19.
5)existimatiola, dignitasla, Lud. e Cant. Sam.
6) λογεῖον rationalelavoce ሐሰብ፡ versum legitur Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 28,15 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 28,22 .
et ምውት፡ , participiumpart., fem. ምውት፡ , pluralisPl.m. ምዉታን፡ , ምውታን፡ et ሙታን፡
2)emortuusla, praemortuusla, enecatusla: de facultatibus animi et consuetudinibus ad Romanos epistola Pauli.Rom. 7,8 ; Jacobi epistola.Jac. 2,17 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 6,1 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,14 ; de utero ad Romanos epistola Pauli.Rom. 4,19 ; de homine, qui consuetudines suas mortificavit ምዉታን፡ ለኀጢአት፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 6,11 . Nota etiam ባሕር፡ ምዉት፡ Sx. Nahum.Nah. 14.
not foundn. peregr.scilicetsc. λίψ , Acc. λίβα i.e. africuslaDeuteronomium.Deut. 1,7 ; Deuteronomium.Deut. 33,23 ; Josuae liber.Jos. 15,2 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 13 ; forma ሊቦስ፡ ( λιβός ) Josuae liber.Jos. 15,2 . bāḥr
ባሕረ፡ ሊባ፡ bāḥra libā northwesten ወእመ፡ ይትከሀሎሙ፡ ይብጽሑ፡ ፊንቄ፡ ወይክ(ር)ሙ፡ ውስተ፡ ቀሬጤ፡ ዘአንጻረ፡ ባሕረ፡ ሊባ፡if it were possible for them, to reach Phoenicia and winter in Crete, which is facing northwest (?)en 73 (ed.), 50 (tr.) (‘In some sources, baḥr and liba refer to opposite directions, the former to northeast and the latter to southwest. In others baḥr is southwest and liba northwest. How “baḥrä liba ” stood for “northwest” ( χῶρος ) is not clear.’ 50 n. 233) videasvid. ሊባ፡
Grébaut
ባሕረ፡ ሐሳብ፡ bāḥra ḥassāb «chronologie astronomique et historiquefr» Ms. BNFabb217, fol. 23v., videasvid. ሐሳብ፡
49
Leslau
ባሕር፡ bāḥr westen, northwesten, northen 91b
ባሕረ፡ ሐሳብ bāḥra ḥassāb Treatise on Computationen, videasvid. ሐሳብ፡ 245a
ባሕር፡ ምውት bāḥr mǝwwǝt the Dead Seaen, videasvid. ምዉት፡ 375b
Cross-references:
a) part of nomen propriumn. pr. (lake) videasvid. ባሕረ፡ ሳፍ፡
b) part of nomen propriumn. pr. (personal name) videasvid. e.g. ባሕር፡ ሰገድ፡ , ባሕረ፡ አስግድ፡
c) part of nomen propriumn. pr. (sea) videasvid. ባሕረ፡ ኢያሪኮ፡
d) for ማእከለ፡ ባሕር፡ videasvid. ማእከል፡ (TraCES)
e) for ሥዩመ፡ ባሕር፡ videasvid. ሥዩም፡ (TraCES)
f) for አተረ፡ ባሕር፡ videasvid. ዐተር፡ (TraCES)
አተረ፡ ባህር፡ ʾatara bāḥr Substantivumsubst. a kind of beans ረከብኩ፡ ቅድሜየ፡ ገራህተ፡ አተረ፡ ባሕር፡je trouvai devant moi un champ de {ʾatara bāḥr}fr 81 l. 19-20 (ed.) , 65 l. 21 (tr.) (‘Je ne sais quelle sorte de «fèves (ou pois) de mer» cette expression désigne.’ 65 n. 121 ), videasvid. ባሕር፡ śǝyum , śǝyyum in traditional pronunciation and in 540a, ስዩም፡ sǝyum , fem. ሥይምት፡ śǝyǝmt ; pluralisPl. ሥዩማን፡ śǝyumān , śǝyyumān , ሠየምት፡ śayamt , śayyamt , fem. ሥዩማት፡ śǝyumāt
(title) chiefen, governoren ካልአንሰ፡ ሰየምት፡ እለ፡ ከመ፡ ሰራዌ፡ አቀፀን፡ ወካንቲባ፡ ሐማሴን፡ ወእለ፡ ከማሁ፡ ብዙኃን፡ ሰየምት፡ ተቀትሉ።Les autres chefs, tels que le aqaṣan du Sarāwē, le Kāntibā du Ḥamāsēn, et d’autres comme eux, furent tués en grand nombrefr 128 l. 25–26 (ed.), 146 l. 6–8 (tr.); ወአምጽአ፡ ጳጳስ፡ ወአውገዘ፡ ከመ፡ ኢይባእ፡ ስዩመ፡ ሃገር፡ ኢመኰንን፡ ኢዘቅሩብ፡ ወኢዘርኁቅ፡Il fit venir le métropolite et fit défendre sous peine d’excommunication que le chef du pays ou le gouverneur, voisin ou éloigné, n’entrassent [dans les fiefs du couvent].fr 20 l. 12–14 (ed.), 22 l. 18–21 (tr.); እመሂ፡ ሥዩም፡ ወሕዱግ፡le gouverneur (seyum) ou le vicaire (ḥedug)fr 29 l. 2 (ed.), 33 l. 8–9 (tr.); ወአዘዝኩ፡ ከመ፡ ኢይባኡ፡ ኀበ፡ ጕልቶሙ፡ መኳንንት፡ ወሥዩማን፡ ወእለ፡ በታሕቴሆሙ፡ ዓቢይ፡ ወንኡስ።*et j’ai ordonné que ni les gouverneurs, ni les chefs ni leurs subalternes, grands ou petits, n’entreraient dans leurs fiefs.fr 39 l. 27–28 (ed.), 47 l. 4–5 (tr.); ወሥዩመ፡ ሃገር፡ ተንሥአ፡ ክርስቶስ፡et le chef de la région, Tanseʾa Krestos;fr 36 l. 15 (ed.), 43 l. 2 (tr.)
Compounds
ሥዩመ፡ śǝyuma , ስዩመ፡ sǝyuma status constructusst. c. chief ofen, governor ofen
a) ሥዩመ፡ ሐማሴን፡ śǝyuma ḥamāsen chief of Ḥamāsenen ወእምድኅረዝ፡ አምኑ፡ ቦቱ፡ ሥዩማነ፡ ሰራዌ፡ ወሐማሴን፡Après cela, les chefs du Sarāwē et du Ḥamāsēn crurent en lui.fr 81 l. 23 (ed.), 98 l. 3 (tr.), videasvid. ሐማሴን፡
b) ሥዩመ፡ መደባይ፡ śǝyuma madabāy chief of Madabāyen ባሕቱ፡ ከመ፡ ኢይቅረቦን፡ ሥዩመ፡ መደባይ፡ ወባርኳ፡ በሕዳጥ፡ ምክንያት፡pour empêcher que le chef du Madabāy et du Bārkuā ne s’approchent de [ces pays] sous quelques prétextes futiles,fr 59 l. 9–10 (ed.), 71 l. 1–2 (tr.), videasvid. መደባይ፡
c) ሥዩመ፡ ምጋርያ፡ ፀምር፡ śǝyuma mǝgāryā ḍamr chief of Mǝgāryā Ḍamren ከመ፡ ኢይቅረቡ፡ ኀቤሆን፡ ሥዩመ፡ ዛና፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ሲሬ፡ ወአስገዴ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ አኅስዓ፡ ወሥዩመ፡ ምጋርያ፡ ፀምር፡Que de ces pays ne s’approchent ni le chef de Zānā, ni le chef du Sirē et d’Asgadē, ni le chef d’Aḫseʿā, ni le chef du Megāryā Ṣamr,fr 48 l. 18–20 (ed.), 58 l. 10–12 (tr.), videasvid. ምጋርያ፡ ፀምር፡
d) ሥዩመ፡ ሰልሲት፡ śǝyuma salsit chief of Salsiten ወበእምባ፡ ሠነይት፡ ሕዱግ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ሥዩመ፡ ሰልሲት፡ ሹም፡ አጋሜ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ስዩመ፡ እንደርታ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፡ ወዘታሕቴሁ፡ አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።Dans Embā Sanayt, au vicaire et à ses dépendants, au chef de l’Endartā et à ses dépendants, au chef du Saḥart et à ses dépendants: nous avons défendu d’[y] entrer.fr 40 l. 15–17 (ed.), 47 l. 28–32 (tr.), videasvid. ሰልሲት፡
e) ሥዩመ፡ ሰሐርት፡ śǝyuma saḥart chief of Saḥarten ʿil śeyum del Saḥartitʾ 68 l. 9–10 (ed.) 69 (tr.) Chronicle of ʿAmda ṢǝyonChron. Am. 53 ; ወበእምባ፡ ሠነይት፡ ሕዱግ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ሥዩመ፡ ሰልሲት፡ ሹም፡ አጋሜ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ስዩመ፡ እንደርታ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፡ ወዘታሕቴሁ፡ አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።Dans Embā Sanayt, au vicaire et à ses dépendants, au chef de l’Endartā et à ses dépendants, au chef du Saḥart et à ses dépendants: nous avons défendu d’[y] entrer.fr 40 l. 15–17 (ed.), 47 l. 28–32 (tr.); እሎንተ፡ ፯፡ አህጉራተ፡ እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ እመሂ፡ ሥዩመ፡ አጽቢ፧ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ጽራዕ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ እንደርታ፧ አው፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፧ ወሥዩመ፡ ዋጅራት፧ ውጉዝ፡ ለይኩን፡S’il se trouve quelqu’un qui viole ou opprime ces 7 pays, qu’il s’agisse du chef d’Aṣbi, ou du chef de Ṣerāʿ, ou du chef de l’Endartā, ou du chef du Saḥart, ou du chef du Wāǧerāt, maudit soit-ilfr 50 l. 16–19 (ed.), 60 l. 18–21 (tr.); በውእቱ፡ ዕለት፡ ዘተቀበለ፡ ሰሐርት፡ ሹም፡ ሠምረ፡ ክርስቶስ። ዘአክሱም፡ አቅሐ።La même jour, le chef du Saḥart, Samra Krestos, reçut les objets [suivants] d’Aksoum:fr 70 l. 29–30 (ed.), 85 l. 12–13 (tr.), videasvid. ሰሐርት፡
f) ሥዩመ፡ ሰራዌ፡ śǝyuma sarāwe chief of Sarāween ወካዕበ፡ እምነ፡ ሰራዌ፡ ጐለትኩ፡ ጕልት፡ ቤት፡ ገበዝ፡ ለማርያም፡ ዘደቅ፡ ኢታ፡ ለአባ፡ ዮሐንስ፡ ወእንዘ፡ ሥዩመ፡ ሰራዌ፡ አሮን፡Encore, j’ai donné un fief à [l’église de] Marie des Daqq Itā, à abbā Yoḥannes, pendant que le gouverneur du Sarāwē était Aron.fr 26 l. 27–28 (ed.), 30 l. 14–16 (tr.); ወእምድኅረዝ፡ አምኑ፡ ቦቱ፡ ሥዩማነ፡ ሰራዌ፡ ወሐማሴን፡Après cela, les chefs du Sarāwē et du Ḥamāsēn crurent en lui.fr 81 l. 23 (ed.), 98 l. 3 (tr.), videasvid. ሰራዌ፡
g) ሥዩመ፡ ሽረ፡ śǝyuma šǝra , ሥዩመ፡ ሲሬ፡ śǝyuma sire , ስዩመ፡ ሲሬ፡ sǝyuma sire , ሥዩም፡ ዘሲሬ፡ śǝyum zasire chief of Šǝraen ወሥዩመ፡ ሲሬ፡ ረዳኢ፡et le chef du Sirē était Radāʾifr 27 l. 10 (ed.), 31 l. 4–5 (tr.); እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ እመሂ፡ ሥዩመ፡ ሲሬ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ጽምብላ፡ ወእመሂ፡ ኅዱግ፡ ውጉዝ፡ ለይኩን፡S’il se trouve quelqu’un qui viole ou transgresse [cet acte], chef du Sirē, ou chef du Ṣembelā, ou vicaire, maudit soit-ilfr 47 l. 8–9 (ed.), 56 l. 23–24 (tr.); ከመ፡ ኢይቅረቡ፡ ኀቤሆን፡ ሥዩመ፡ ዛና፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ሲሬ፡ ወአስገዴ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ አኅስዓ፡ ወሥዩመ፡ ምጋርያ፡ ፀምር፡Que de ces pays ne s’approchent ni le chef de Zānā, ni le chef du Sirē et d’Asgadē, ni le chef d’Aḫseʿā, ni le chef du Megāryā Ṣamr,fr 48 l. 18–20 (ed.), 58 l. 10–12 (tr.), ከመ፡ ኢይቅረባ፡ ስዩመ፡ ሲሬ፡ ወመኰንነ፡ ትግሬ፡ ዘእንበለ፡ ቄስ፡ ገበዝ፡ ቀለምሲስ፡ አውጉዘነ፡ በቃለ፡ ጴጥሮስ፡ ወጳውሎስ።Nous avons défendu sous peine d’excommunication, par la parole de Pierre et de Paul, au chef du Sirē et au gouverneur du Tegrē de s’approcher de [ce pays], ce qui est permis seulement au qēsa gabaz Qalamsisfr 65 l. 8–9 (ed.), 78 l. 15–18 (tr.); ወሥዩም፡ ዘሲሬ፡ ውሉድ፡ ውሉዱ፡ ለ፩አንበሳ፡ ወረዳኢ፡ አዝማች፡ ዕበየ፡ ድንግል፡et le chef du Sirē, descendant des fils d’un lion et d’un puissant auxiliaire étant l’azmāč ʿEbaya Dengel.fr 74 l. 27–28 (ed.), 90 l. 3–4 (tr.), videasvid. ሽረ፡
Cross-references: videasvid. also ሹም፡ ሽረ፡ under ሹም፡
h) ሥዩመ፡ ባሕር፡ śǝyuma bāḥrgovernor of the seaen 92 (388) l. 17 (ed.), 93 (389) l. 29 (tr.), videasvid. ባሕር፡
i) ሥዩመ፡ ቡር፡ śǝyuma bur chief of Buren ጐለትኩ፡ አነ፡ ልብነ፡ ድንግል፡ ንጉሥ፡ ለዝማል፡ ቡር፡ ወለብእሲቱ፡ አድከሙ፡ ወለወልዱ፡ ስብሐት፡ ለአብ፡Moi, Lebna Dengel, roi, j’ai donné des fiefs à Zemāl, chef du Bur, à sa femme Adkamu et à son fils Sebḥat La ʾAb,fr 35 l. 21–23 (ed.), 42 l. 2–3 (tr.), videasvid. ቡር፡
j) ሥዩመ፡ ባርኳ፡ śǝyuma bārkʷā chief of Bārkʷāen ባሕቱ፡ ከመ፡ ኢይቅረቦን፡ ሥዩመ፡ መደባይ፡ ወባርኳ፡ በሕዳጥ፡ ምክንያት፡pour empêcher que le chef du Madabāy et du Bārkuā ne s’approchent de [ces pays] sous quelques prétextes futiles,fr 59 l. 9–10 (ed.), 71 l. 1–2 (tr.), videasvid. ባርኳ፡
k) ሥዩመ፡ ተምቤን፡ śǝyuma tamben , ሥዩመ፡ ተንቤን፡ śǝyuma tanben (title) chief of Tanbenen ሥዩመ፡ ተንቤን፡ ወሕዱጉ፡ ወራቅ፡ መአሰሬሁ፡ ወቃለ፡ ነጋሢሁ፡au chef du Tanbēn, à son vicaire, à son rāq maʾasarē, et à son porte-parolefr 40 l. 9 (ed.), 47 l. 20–21 (tr.), videasvid. ተምቤን፡
l) ሥዩመ፡ ቶራት፡ śǝyuma torāt chief of Torāten እመሂ ሥዩመ፡ ቶራት፡ እመሂ፡ አውፋሪ፡ ዘረፍታ፡ ... አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።Au chef de Torāt, à l’awfāri de Zaraftā, …, nous avons défendu d’[y] entrer [dans les fiefs susdits].fr 40 l. 4, l. 11 (ed.), 47 l. 15, l. 23 (tr.), videasvid. ቶራት፡
m) ሥዩመ፡ ትግሬ፡ śǝyuma tǝgre chief of Tigreen (title) ከመ፡ ኢይቅረብዎ፡ ሥዩማን፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ትግሬ፡[J’ai ordonné que] personne d’entre les chefs, ni le chef du Tegrē, …, n’entre dans [ces pays -là],fr 60 l. 11 (ed.), 72 l. 7–8 (tr.); ለእሊህ፡ አህጉር፡ ሐፀቦ፡ ... ከመ፡ አይቅረቡ፡ ኀቤሆን፡ ሥዩመ፡ ትግሬ፡ ዘውእቱ፡ ደጅ፡ አዝማች፡ ወንቡረ፡ እድ፡ ወሊቀ፡ አክሱም፡Pour empêcher que le chef du Tegrē, c’est-à-dire le daǧ azmāč, ou le nebura ed, ou le chef d’Aksoum ne s’approchent de ces pays, Ḥaṣabo …fr 53 l. 25, 27–29 (ed.), 64 l. 19–21 (tr.), videasvid. ትግሬ፡
n) ሥዩመ፡ ናዕዴር፡ śǝyuma nāʿder (title) chief of Nāʿderen እንዘ፡ ሊቀ፡ አክሱም፡ ሐብታይ፡ ወሥዩመ፡ ናዕዴር፡ ገብረ፡ ማርያም፡alors que le chef d’Aksoum était Ḥabtāy, et le chef du Nāʿdēr, Gabra Māryām,fr 39 l. 4–5 (ed.), 46 l. 10–11 (tr.); ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ [ውጉዝ፡ ለይኩን፡] እስከ፡ ውሉደ፡ ውሉዱ፡ እመሂ፡ ሊቀ፡ አክሱም፡ ወሥዩመ፡ ናዕዴር፡ ... ወእመሂ፡ እምሥዩማነ፡ ናዕዴር፡Si quelqu’un viole ou transgresse [cet acte], maudit soit-il pour toutes les générations, même s’il s’agit du chef (liq) d’Aksoum, ou du chef (seyum) du Nāʿe{sic}dēr, …, ou d’un des gouverneurs du Nāʿdēr!fr 39 l. 9–12 (ed.), 46 l. 16–20 (tr.), videasvid. ናዕዴር፡
o) ሥዩመ፡ እምባ፡ ሠነይቲ፡ śǝyuma ʾǝmbā śannayti (title) chief of ʾĀmbā Śanayten ወሥዩመ፡ እምባ፡ ሠነይትሂ፡ ነበረ፡ እንዘ፡ ይትበሀል፡ ሕዱገ፡ ዘሐለስትዮ፡Le chef d’Embā Sanayt était donc appelé le ḥedug des halastyofr 31 l. 6–7 (ed.), 36 l. 10–11 (tr.), videasvid. እምባ፡ ሠነይቲ፡
p) ሥዩመ፡ አሰም፡ śǝyuma ʾasam , ስዩመ፡ አሰም፡ śǝyuma ʾasam (title) chief of ʾAsamen እመሂ፡ ደጅ፡ አዝማች፡ ወእመሂ፡ አፈ፡ መኰንን፡ ወስዩመ፡ አሰም፡ ከመ፡ ኢይቅረብዋ፡ ወኢይትዓደውዋ፡Si le daǧ azmāč ou le procureur du gouverneur ou le chef d’Asam s’approchent de ce [pays], ou violent [cet acte],fr 48 l. 6–7 (ed.), 57 l. 27–28 (tr.), videasvid. አሰም፡
q) ሥዩመ፡ እንደርታ፡ śǝyuma ʾǝndartā , ስዩመ፡ እንደርታ፡ sǝyuma ʾǝndartā (title) chief of ʾƎndartāen ወበእምባ፡ ሠነይት፡ ሕዱግ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ሥዩመ፡ ሰልሲት፡ ሹም፡ አጋሜ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ስዩመ፡ እንደርታ፡ ወዘታሕቴሁ፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፡ ወዘታሕቴሁ፡ አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።Dans Embā Sanayt, au vicaire et à ses dépendants, au chef de l’Endartā et à ses dépendants, au chef du Saḥart et à ses dépendants: nous avons défendu d’[y] entrer.fr 40 l. 15–17 (ed.), 47 l. 28–32 (tr.); እሎንተ፡ ፯፡ አህጉራተ፡ እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ እመሂ፡ ሥዩመ፡ አጽቢ፧ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ጽራዕ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ እንደርታ፧ አው፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፧ ወሥዩመ፡ ዋጅራት፧ ውጉዝ፡ ለይኩን፡S’il se trouve quelqu’un qui viole ou opprime ces 7 pays, qu’il s’agisse du chef d’Aṣbi, ou du chef de Ṣerāʿ, ou du chef de l’Endartā, ou du chef du Saḥart, ou du chef du Wāǧerāt, maudit soit-ilfr 50 l. 16–19 (ed.), 60 l. 18–21 (tr.), videasvid. እንደርታ፡
r) ሥዩመ፡ አስገዴ፡ śǝyuma ʾasgade (title) chief of ʾAsgadeen chief of ʾAsgadeen ከመ፡ ኢይቅረቡ፡ ኀቤሆን፡ ሥዩመ፡ ዛና፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ሲሬ፡ ወአስገዴ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ አኅስዓ፡ ወሥዩመ፡ ምጋርያ፡ ፀምር፡Que de ces pays ne s’approchent ni le chef de Zānā, ni le chef du Sirē et d’Asgadē, ni le chef d’Aḫseʿā, ni le chef du Megāryā Ṣamr,fr 48 l. 18–20 (ed.), 58 l. 10–12 (tr.), videasvid. አስገዴ፡
s) ሥዩመ፡ አኅስዓ፡ śǝyuma ʾaḫsǝʿā (title) chief of ʾAḫsǝʿāen እመሂ ሥዩመ፡ አኅስዓ፡ ወአፈ፡ ወይዘሮ ... አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።au chef de l’Aḫseʿa{sic}, au porte-parole de la princesse, …, nous avons défendu d’[y] entrer [dans les fiefs susdits].fr 40 l. 5–6, l. 11 (ed.), 47 l. 16–17, l. 23 (tr.); ከመ፡ ኢይቅረቡ፡ ኀቤሆን፡ ሥዩመ፡ ዛና፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ሲሬ፡ ወአስገዴ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ አኅስዓ፡ ወሥዩመ፡ ምጋርያ፡ ፀምር፡Que de ces pays ne s’approchent ni le chef de Zānā, ni le chef du Sirē et d’Asgadē, ni le chef d’Aḫseʿā, ni le chef du Megāryā Ṣamr,fr 48 l. 18–20 (ed.), 58 l. 10–12 (tr.), videasvid. አኅስዓ፡
t) ሥዩመ፡ አጽቢ፡ śǝyuma ʾaṣbi (title) chief of ʾAṣbien ወበሃገራይሂ፡ ሥዩመ፡ አጽቢ፡ ወሕዱግ፡ ወገዛኢ፡ ወማእከለ፡ ባሕር፡ ወአደግሲኒሁ፡ አሕረምነ።Dans le Hāgarāy, au chef d’Aṣbi, au vicaire, au commendant, au māʾekala bāḥr et à son adagsini, nous avons défendu d’[y] entrerfr 40 l. 14–15 (ed.), 47 l. 26–28 (tr.); እሎንተ፡ ፯፡ አህጉራተ፡ እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ እመሂ፡ ሥዩመ፡ አጽቢ፧ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ጽራዕ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ እንደርታ፧ አው፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፧ ወሥዩመ፡ ዋጅራት፧ ውጉዝ፡ ለይኩን፡S’il se trouve quelqu’un qui viole ou opprime ces 7 pays, qu’il s’agisse du chef d’Aṣbi, ou du chef de Ṣerāʿ, ou du chef de l’Endartā, ou du chef du Saḥart, ou du chef du Wāǧerāt, maudit soit-ilfr 50 l. 16–19 (ed.), 60 l. 18–21 (tr.), videasvid. አጽቢ፡
u) ሥዩመ፡ ዋጅራት፡ śǝyuma wāǧǝrāt (title) chief of Wāǧǝrāten እሎንተ፡ ፯፡ አህጉራተ፡ እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ እመሂ፡ ሥዩመ፡ አጽቢ፧ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ጽራዕ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ እንደርታ፧ አው፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፧ ወሥዩመ፡ ዋጅራት፧ ውጉዝ፡ ለይኩን፡S’il se trouve quelqu’un qui viole ou opprime ces 7 pays, qu’il s’agisse du chef d’Aṣbi, ou du chef de Ṣerāʿ, ou du chef de l’Endartā, ou du chef du Saḥart, ou du chef du Wāǧerāt, maudit soit-ilfr 50 l. 16–19 (ed.), 60 l. 18–21 (tr.), videasvid. ዋጅራት፡
v) ሥዩመ፡ ዋግ፡ śǝyuma wāg (title) chief of Wāgen ʿil śeyum del Wāgitʾ 68 l. 9 (ed.) 69 (tr.) Chronicle of ʿAmda ṢǝyonChron. Am. 53 videasvid. ዋግ፡
w) ሥዩመ፡ ዓጋመ፡ śǝyuma ʿāgāma , ሥዩመ፡ አጋሜ፡ śǝyuma ʾagāme (title) chief of ʿĀgāmaen ጐለትኩ፡ ጕልተ፡ ሥዩሜ፡ አጋሜ፡ወልደ፡ ልዑል፡ ለታቦተ፡ ማርያም፡ ዘኍንድጕንዴ፡Moi, Walda Leʿul, chef de l’Agāmē, j’ai donné en fief au tabernacle de Marie, de Guendeguendē,fr 54 l. 23–24 (ed.), 65 l. 23–24 (tr.), videasvid. ዓጋመ፡
Cross-references: videasvid. also ዓጋመ፡ ሹም፡ under ሹም፡
x) ሥዩመ፡ ዛና፡ śǝyuma zānā (title) chief of Zānāen ከመ፡ ኢይቅረቡ፡ ኀቤሆን፡ ሥዩመ፡ ዛና፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ሲሬ፡ ወአስገዴ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ አኅስዓ፡ ወሥዩመ፡ ምጋርያ፡ ፀምር፡Que de ces pays ne s’approchent ni le chef de Zānā, ni le chef du Sirē et d’Asgadē, ni le chef d’Aḫseʿā, ni le chef du Megāryā Ṣamr,fr 48 l. 18–20 (ed.), 58 l. 10–12 (tr.), videasvid. ዛና፡
y) ሥዩመ፡ ዘንጒ፡ śǝyuma zangʷi (title) chief of Zangʷien ወሥዩመ፡ ጸድያ፡ ወሥዩመ፡ ዘንጒ፡ ዘላዕል፡ ወዘታሕት፡ ... አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።au chef de Ṣadyā, au chef du haut et du bas Zongui, …, nous avons défendu d’[y] entrer [dans les fiefs susdits]fr 40 l. 7–8, l. 11 (ed.), 47 l. 18–20, l. 23 (tr.), videasvid. ዘንጒ፡
z) ሥዩመ፡ ዳኽና፡ śǝyuma dāḵǝnā (title) chief of Dāḵǝnāen ʿil śeyum del Dāḫanāitʾ 68 l. 9 (ed.) 69 (tr.) Chronicle of ʿAmda ṢǝyonChron. Am. 53 videasvid. ዳኽና፡
а) ሥዩመ፡ ደዋሮ፡ śǝyuma dawāro (title) chief of Dawāroen ʿil śeyum del Dawāroitʾ 76 l. 8 (ed.) 77 (tr.) Chronicle of ʿAmda ṢǝyonChron. Am. 80 videasvid. ደዋሮ፡
б) ሥዩመ፡ ገርዓልታ፡ śǝyuma garʿāltā (title) chief of Garʿāltāen ወሥዩመ፡ ገርዓልታ፡ ወኅዱግ ... አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።au chef du Garʿāltā at au vicaire, …, nous avons défendu d’[y] entrer [dans les fiefs susdits]fr 40 l. 10, l. 11 (ed.), 47 l. 21, l. 23 (tr.), videasvid. ገርዓልታ፡
в) ሥዩመ፡ ጽምብላ፡ śǝyuma ṣembǝlā (title) chief of Ṣǝmbǝlāen እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ እመሂ፡ ሥዩመ፡ ሲሬ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ጽምብላ፡ ወእመሂ፡ ኅዱግ፡ ውጉዝ፡ ለይኩን፡S’il se trouve quelqu’un qui viole ou transgresse [cet acte], chef du Sirē, ou chef du Ṣembelā, ou vicaire, maudit soit-ilfr 47 l. 8–9 (ed.), 56 l. 23–24 (tr.), videasvid. ጽምብላ፡
г) ሥዩመ፡ ጽራዕ፡ śǝyuma ṣǝrāʿ (title) chief of Ṣǝrāʿen እሎንተ፡ ፯፡ አህጉራተ፡ እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተዓገለ፡ እመሂ፡ ሥዩመ፡ አጽቢ፧ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ጽራዕ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ እንደርታ፧ አው፡ ስዩመ፡ ሰሐርት፧ ወሥዩመ፡ ዋጅራት፧ ውጉዝ፡ ለይኩን፡S’il se trouve quelqu’un qui viole ou opprime ces 7 pays, qu’il s’agisse du chef d’Aṣbi, ou du chef de Ṣerāʿ, ou du chef de l’Endartā, ou du chef du Saḥart, ou du chef du Wāǧerāt, maudit soit-ilfr 50 l. 16–19 (ed.), 60 l. 18–21 (tr.), videasvid. ጽራዕ፡
д) ሥዩመ፡ ጸድያ፡ śǝyuma ṣadyā (title) chief of Ṣadyāen ወሥዩመ፡ ጸድያ፡ ወሥዩመ፡ ዘንጒ፡ ዘላዕል፡ ወዘታሕት፡ ... አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ።au chef de Ṣadyā, au chef du haut et du bas Zongui, …, nous avons défendu d’[y] entrer [dans les fiefs susdits]fr 40 l. 7–8, l. 11 (ed.), 47 l. 18–20, l. 23 (tr.), videasvid. ጸድያ፡
Grébaut
ሥዩም፡ śǝyum , pluralisPl. ሥዩማን፡ śǝyumān «préposefr, préfetfr, administrateurfr, employéfr, quiconque est en chargefr» ― ሹም፡ Ms. BNFabb217, fol. 53v.
ሥይምት፡ śǝyǝmt fem. , pluralisPl. ሥዩማት፡ śǝyumāt «(idem au féminin)» ― ሴት፡ ሹም፡ Ms. BNFabb217, fol. 54r.
135
Leslau
ሥዩም፡ śǝyyum (pluralisPl. ሥዩማን፡ śǝyyumān , ሠየምት፡ śayyamt ) pass. part. of videasvid. ሤመ śema ; also appointeeen, officialen, governoren, prefecten, one who is on charge (of)en 540a
māʾǝkal
1) (Dillmann c) )
a) ማእከለ፡ ባሕር፡ māʾǝkala bāḥr , ማእከል፡ ባሕር፡ māʾǝkal bāḥr (title) 52:18 (ed.); 68:10 (ed.) Chronicle of ʿAmda ṢǝyonChron. Am. 11 Chronicle of ʿAmda ṢǝyonChron. Am. 53 ; 29 l. 22 (ed.), 34 l. 13–14 (tr.); ወበሃገራይሂ፡ ሥዩመ፡ አጽቢ፡ ወሕዱግ፡ ወገዛኢ፡ ወማእከለ፡ ባሕር፡ ወአደግሲኒሁ፡ አሕረምነ።Dans le Hāgarāy, au chef d’Aṣbi, au vicaire, au commendant, au māʾekala bāḥr et à son adagsini, nous avons défendu d’[y] entrerfr 40 l. 14–15 (ed.), 47 l. 26–28 (tr.), videasvid. ባሕር፡
b) ማእከለ፡ ተዋዛት፡ māʾǝkala tawāzāt (title) 52:17–18 (ed.); 68:10 (ed.) Chronicle of ʿAmda ṢǝyonChron. Am. 11 Chronicle of ʿAmda ṢǝyonChron. Am. 53 , videasvid. ተዋዛት፡
c) ማእከለ፡ አንጎት፡ māʾǝkala ʾangot (title) 52:17 (ed.) Chronicle of ʿAmda ṢǝyonChron. Am. 11 , videasvid. አንጎት፡
Grébaut
ማእከል፡ maʾǝkal «moyenfr, le milieufr» ― ማኸል፡ Ms. BNFabb217, fol. 42r.
101
Leslau
ማእከል māʾǝkal centeren, middleen, midsten, intermediaryen
ዘማእከል zamāʾǝkal , ዘበማእከል zabamāʾǝkal mid-en, middleen (adj.) 15a
bāḥra iyāriko nomen propriumn. pr. (sea) the Meditteranean Seaen ዘከመ፡ ዐደወ፡ ባሕረ፡ ኢያሪኮ፡su come ha attraversato il mare di Iyyarikkoit 120 (200) l. 13 (ed.); 121 (201) l. 15 (tr.) , videasvid. ባሕር፡ , ኢያሪኮ፡ bāḥra ʾasgǝd nomen propriumn. pr. (personal name) 173a l. 8 (ed.) , ባሕር፡ አስገድ፡ bāḥr ʾasgad 173 n. 6-7 (ed.) , videasvid. ባሕር፡ , አስግድ፡ bāḥr sagad nomen propriumn. pr. m. (personal name) 173b l. 12 (ed.) videasvid. ባሕር፡ , ሰገድ፡ bāḥra sāf nomen propriumn. pr. (lake) ʻThe former name of Lake Tanaʼ 20 n. 49 , videasvid. ባሕር፡ , ሳፍ፡ ḥassāb , pluralisPl. ḥassābāt
Grébaut
ሐሳብ፡ ḥassāb , pluralisPl. ሐሳባት፡ ḥassābāt «computationfr, calculfr» ― ቍጥር፡ Ms. BNFabb217, fol. 23r.
49
Leslau
ሐሳብ፡ ḥassāb accounten, accountingen, reckoningen, evaluationen, calculationen, computationen, chronologyen, quantityen, priceen, portionen, proportionen, shareen
በሐሳበ ba-hāssāb-a + noun according toen, in proportion toen
ሐሳበ፡ ከዋክብት ḥassāba kawākǝbt astrologyen
ሐሳበ፡ ዘመን ḥassāba zaman calendaren 245a
Cross-references: for ባሕረ፡ ሐሳብ፡ videasvid. ባሕር፡
mǝwwut , mǝwwǝt , fem. mǝwwǝtt , pluralisPl. mǝwwutān , mǝwwǝtān , mutān , fem. ምውታት፡ mǝwwǝtāt
Grébaut
ምውት፡ mǝwwǝt , pluralisPl. ምውታን፡ mǝwwǝtān et ሙታን፡ mutān «mortfr» ― የሞተ፡ Ms. BNFabb217, fol. 43v.
ምውት፡ mǝwwǝtt fem. , pluralisPl. ምውታት፡ mǝwwǝtāt «mortefr» ― የሞተች፡ Ms. BNFabb217, fol. 43v.
105
Leslau
ምውት mǝwwǝt , ምዉት mǝwwut ( fem. ምውት mǝwwǝtt , pluralisPl. m. ምውታን፡ mǝwwǝtān , ሙታን፡ mutān ) deaden, deceaseden 375b
Cross-references:
a) for ባሕር፡ ምውት videasvid. ባሕር፡ (Leslau)
b) for ሣጹነ፡ ምውት፡ videasvid. ሣጹን (Leslau)
libā
Grébaut
ሊባ፡ libā «vent africainfr, le siroccofr» Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 5
ሊባ፡ libā «sudfr» ሊባ፡ ወመስዕ፡ 109a; ሊባ፡ ወሳባ፡ 125b
28
Leslau
ሊባ libā southen, southwesten, ( 28) siroccoen 304b
Cross-references: for ባሕረ፡ ሊባ፡ videasvid. ባሕር፡ (TraCES)
Substantivumsubst.( m. ) tranquillitasla, tranquillumla, malaciala: ዛሕን፡ ዐቢይ፡ γαλήνη μεγάλη Matthaei Evangelium.Matth. 8,26 ; Marci Evangelium.Marc. 4,39 ; Lucae evangelium.Luc. 8,24 (ubi romanae editionised. rom. ዘሐን፡ exhibet); ባሕር፡ አርመመት፡ ሶቤሃ፡ ዐቢየ፡ ዛሕነ፡ Deg.; በዛሕን፡ in tranquillola γαληνῶς , ho. Procli in Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 119 ; ነቢር፡ ምስለ፡ ጠቢባን፡ ሰላም፡ ወዛሕን፡ ወሀዲእ፡ ውእቱ፡ Fal.; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 192 ; መርስ፡ ወዛሕን፡ ጥዑይ፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 18 ; መርሶ፡ ዛሕን፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 19 ; ኀድፈኒ፡ ውስተ፡ ዛሕን፡ ወመርስ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 10 Enc. Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.: መርስ፡ ዛሕን፡ ዘ፡ ጸጥ፡ ማለት፡
adjectivumadj., fem. ጸባብ፡ angustusla, arctusla: መካን፡ ጸቢብ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,26 ; እስመ፡ ጸባብ፡ ፍናዊሁ፡ Judith liber apocryphus.Judith 4,7 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 5,3 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 5,4 ; ዐዘቅት፡ ጸባብ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 23,27 ; ማዕምቅ፡ ጸቢብ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 88,1 ; ባሕር፡ ጸባብ፡ Zachariae prophetia.Zach. 10,11 ; አንቀጽ፡ ጸባብ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 7,13 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,14 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 167 ; translatetransl.: angustus animo, ingenio, Mashafa Falasfa.Fal. f. 56 ; Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 19 ( videasvid. sub እንግድኣ፡ col. 1203); ብእሲ፡ ኑፉቀ፡ ኅሊና፡ መምህረ፡ ዕልወት፡ ጸቢበ፡ እንግድኣ፡ ሙሱነ፡ ሃይማኖት፡ M.M. f. 108.
not foundsubst., ( መትሐት፡ ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 6,12 Polygl.)
A)parslavel locus inferiorlavel infimusla: ውስተ፡ መትሕተ፡ እሳት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,13 ; adjectivi instar substantivo apponi potest: (Simeon) ነበረ፡ ውስተ፡ መካን፡ ልዑል፡ እምሀገር፡ ወዮሐናኒ፡ ወእሊአሁ፡ ውስተ፡ መካን፡ መትሕት፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 335 ; ባሕር፡ መትሕት፡ Enc. In specie: pars ima terrae, infernala: በመትሕተ፡ ምድር፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 138,14 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 4,9 ; ዘመትሕት፡ infernuslanot able to find explanation in abbreviation listLit. Chrys. ; መትሕት፡ ታሕቲት፡ ima inferorumla, Liber Mysteriorum coeli et terrae, Aeth., Parisiensis, a Ludolfo lectus.Lib. Myst.
participiumpart., fem. መፍርህት፡ , is qui timorem injicit i.e. timendusla, metuendusla, terribilisla, formidabilisla: ባሕር፡ መፍርህ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 10,18 ; መንበርከ፡ መፍርህ፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 164,4 ; Herodes M. erat መፍርህ፡ ጥቀ፡ ወግሩም፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 340 ; urbs vastata est ወኮነት፡ መፍርህተ፡ ለእለ፡ የኀልፉ፡ ውስቴታ፡ Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 13 ; ዕለተ፡ ትንሣኤ፡ መፍርህት፡ ወግርምት፡ Canones Ancyrani. Pars Synodi. Numerus significat canones.Can. Ancyr. 4 ; መፍርሃን፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 6.
Substantivumsubst., fem. et m. , [ بَحْرٌ ܒܰܚܪܳܐ ] pluralisPl. አብሕርት፡ { pluralisPl.etiam ባሕራት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,3 var. in not able to find explanation in abbreviation listCod. Abb. LV }
1)marela, lacus magnuslaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 1,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,26 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,28 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,13 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 15,8 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 15,10 ; liber Jobi.Job 11,9 ; liber Jobi.Job 14,11 ; liber Jobi.Job 28,14 ; liber Jobi.Job 38,8 ; liber Jobi.Job 38,9 ; liber Jobi.Job 38,10 ; liber Jobi.Job 38,11 ; Jesaiae prophetia.Jes. 23,4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 50,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 51,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 51,15 ; Jeremiae prophetia.Jer. 28,42 ; Zachariae prophetia.Zach. 14,8 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 1,7 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 1,19 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,28 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,46 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 5,3 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,36 ; Judith liber apocryphus.Judith 5,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 73,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 94,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,26 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,6 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 15,2 ; እለ፡ ይነግድዋ፡ ለባሕር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,24 ; ባሕር፡ ዘይትሀወክ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 5,30 ; እለ፡ መንገለ፡ ባሕር፡ αἱ παραωαλάσσιοι Jeremiae prophetia.Jer. 29,7 ; አብሕርት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 77,3 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 172,1 ; ባሕር፡ ዐቢይ፡ Danielis prophetia.Dan. 7,2 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,6 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,7 ; ባሕረ፡ ኤርትራ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 23,31 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 135,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 135,15 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 77,6 ; ባሕር፡ ኬኔሬት፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,11 ; ባሕር፡ ዘገሊላ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 15,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,18 ; Matth, 4,15; ባሕረ፡ ሚኦት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; ባሕር፡ ምዉት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 14 ; ባሕረ፡ ጥብርያዶስ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 152 ; ባሕረ፡ ጸና፡ in Abyssinia, . I,8. n. 112.
b)de labro vel lavacro magno: ባሕር፡ ዘብርት፡ mare aheneumlaJeremiae prophetia.Jer. 52,17 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 16,17 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 7,10 sequensseq.
c)translatetransl.: ባሕረ፡ እሳት፡ Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 9 ; Johannes Apostolus cognominatur ባሕረ፡ ጥበባት፡ Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg.
et ምውት፡ , participiumpart., fem. ምውት፡ , pluralisPl.m. ምዉታን፡ , ምውታን፡ et ሙታን፡
2)emortuusla, praemortuusla, enecatusla: de facultatibus animi et consuetudinibus ad Romanos epistola Pauli.Rom. 7,8 ; Jacobi epistola.Jac. 2,17 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 6,1 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,14 ; de utero ad Romanos epistola Pauli.Rom. 4,19 ; de homine, qui consuetudines suas mortificavit ምዉታን፡ ለኀጢአት፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 6,11 . Nota etiam ባሕር፡ ምዉት፡ Sx. Nahum.Nah. 14.
bāḥr
ባሕረ፡ ሊባ፡ bāḥra libā northwesten ወእመ፡ ይትከሀሎሙ፡ ይብጽሑ፡ ፊንቄ፡ ወይክ(ር)ሙ፡ ውስተ፡ ቀሬጤ፡ ዘአንጻረ፡ ባሕረ፡ ሊባ፡if it were possible for them, to reach Phoenicia and winter in Crete, which is facing northwest (?)en 73 (ed.), 50 (tr.) (‘In some sources, baḥr and liba refer to opposite directions, the former to northeast and the latter to southwest. In others baḥr is southwest and liba northwest. How “baḥrä liba ” stood for “northwest” ( χῶρος ) is not clear.’ 50 n. 233) videasvid. ሊባ፡
Grébaut
ባሕረ፡ ሐሳብ፡ bāḥra ḥassāb «chronologie astronomique et historiquefr» Ms. BNFabb217, fol. 23v., videasvid. ሐሳብ፡
49
Leslau
ባሕር፡ bāḥr westen, northwesten, northen 91b
ባሕረ፡ ሐሳብ bāḥra ḥassāb Treatise on Computationen, videasvid. ሐሳብ፡ 245a
ባሕር፡ ምውት bāḥr mǝwwǝt the Dead Seaen, videasvid. ምዉት፡ 375b
Cross-references:
a) part of nomen propriumn. pr. (lake) videasvid. ባሕረ፡ ሳፍ፡
b) part of nomen propriumn. pr. (personal name) videasvid. e.g. ባሕር፡ ሰገድ፡ , ባሕረ፡ አስግድ፡
c) part of nomen propriumn. pr. (sea) videasvid. ባሕረ፡ ኢያሪኮ፡
d) for ማእከለ፡ ባሕር፡ videasvid. ማእከል፡ (TraCES)
e) for ሥዩመ፡ ባሕር፡ videasvid. ሥዩም፡ (TraCES)
f) for አተረ፡ ባሕር፡ videasvid. ዐተር፡ (TraCES)
mǝwwut , mǝwwǝt , fem. mǝwwǝtt , pluralisPl. mǝwwutān , mǝwwǝtān , mutān , fem. ምውታት፡ mǝwwǝtāt
Grébaut
ምውት፡ mǝwwǝt , pluralisPl. ምውታን፡ mǝwwǝtān et ሙታን፡ mutān «mortfr» ― የሞተ፡ Ms. BNFabb217, fol. 43v.
ምውት፡ mǝwwǝtt fem. , pluralisPl. ምውታት፡ mǝwwǝtāt «mortefr» ― የሞተች፡ Ms. BNFabb217, fol. 43v.
105
Leslau
ምውት mǝwwǝt , ምዉት mǝwwut ( fem. ምውት mǝwwǝtt , pluralisPl. m. ምውታን፡ mǝwwǝtān , ሙታን፡ mutān ) deaden, deceaseden 375b
Cross-references:
a) for ባሕር፡ ምውት videasvid. ባሕር፡ (Leslau)
b) for ሣጹነ፡ ምውት፡ videasvid. ሣጹን (Leslau)
Substantivumsubst., fem. et m. , [ بَحْرٌ ܒܰܚܪܳܐ ] pluralisPl. አብሕርት፡ { pluralisPl.etiam ባሕራት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,3 var. in not able to find explanation in abbreviation listCod. Abb. LV }
1)marela, lacus magnuslaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 1,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,26 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,28 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,13 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 15,8 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 15,10 ; liber Jobi.Job 11,9 ; liber Jobi.Job 14,11 ; liber Jobi.Job 28,14 ; liber Jobi.Job 38,8 ; liber Jobi.Job 38,9 ; liber Jobi.Job 38,10 ; liber Jobi.Job 38,11 ; Jesaiae prophetia.Jes. 23,4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 50,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 51,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 51,15 ; Jeremiae prophetia.Jer. 28,42 ; Zachariae prophetia.Zach. 14,8 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 1,7 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 1,19 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,28 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,46 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 5,3 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,36 ; Judith liber apocryphus.Judith 5,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 73,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 94,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,26 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,6 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 15,2 ; እለ፡ ይነግድዋ፡ ለባሕር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,24 ; ባሕር፡ ዘይትሀወክ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 5,30 ; እለ፡ መንገለ፡ ባሕር፡ αἱ παραωαλάσσιοι Jeremiae prophetia.Jer. 29,7 ; አብሕርት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 77,3 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 172,1 ; ባሕር፡ ዐቢይ፡ Danielis prophetia.Dan. 7,2 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,6 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,7 ; ባሕረ፡ ኤርትራ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 23,31 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 135,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 135,15 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 77,6 ; ባሕር፡ ኬኔሬት፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,11 ; ባሕር፡ ዘገሊላ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 15,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,18 ; Matth, 4,15; ባሕረ፡ ሚኦት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; ባሕር፡ ምዉት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 14 ; ባሕረ፡ ጥብርያዶስ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 152 ; ባሕረ፡ ጸና፡ in Abyssinia, . I,8. n. 112.
b)de labro vel lavacro magno: ባሕር፡ ዘብርት፡ mare aheneumlaJeremiae prophetia.Jer. 52,17 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 16,17 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 7,10 sequensseq.
c)translatetransl.: ባሕረ፡ እሳት፡ Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 9 ; Johannes Apostolus cognominatur ባሕረ፡ ጥበባት፡ Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg.
et ምውት፡ , participiumpart., fem. ምውት፡ , pluralisPl.m. ምዉታን፡ , ምውታን፡ et ሙታን፡
2)emortuusla, praemortuusla, enecatusla: de facultatibus animi et consuetudinibus ad Romanos epistola Pauli.Rom. 7,8 ; Jacobi epistola.Jac. 2,17 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 6,1 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,14 ; de utero ad Romanos epistola Pauli.Rom. 4,19 ; de homine, qui consuetudines suas mortificavit ምዉታን፡ ለኀጢአት፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 6,11 . Nota etiam ባሕር፡ ምዉት፡ Sx. Nahum.Nah. 14.
bāḥr
ባሕረ፡ ሊባ፡ bāḥra libā northwesten ወእመ፡ ይትከሀሎሙ፡ ይብጽሑ፡ ፊንቄ፡ ወይክ(ር)ሙ፡ ውስተ፡ ቀሬጤ፡ ዘአንጻረ፡ ባሕረ፡ ሊባ፡if it were possible for them, to reach Phoenicia and winter in Crete, which is facing northwest (?)en 73 (ed.), 50 (tr.) (‘In some sources, baḥr and liba refer to opposite directions, the former to northeast and the latter to southwest. In others baḥr is southwest and liba northwest. How “baḥrä liba ” stood for “northwest” ( χῶρος ) is not clear.’ 50 n. 233) videasvid. ሊባ፡
Grébaut
ባሕረ፡ ሐሳብ፡ bāḥra ḥassāb «chronologie astronomique et historiquefr» Ms. BNFabb217, fol. 23v., videasvid. ሐሳብ፡
49
Leslau
ባሕር፡ bāḥr westen, northwesten, northen 91b
ባሕረ፡ ሐሳብ bāḥra ḥassāb Treatise on Computationen, videasvid. ሐሳብ፡ 245a
ባሕር፡ ምውት bāḥr mǝwwǝt the Dead Seaen, videasvid. ምዉት፡ 375b
Cross-references:
a) part of nomen propriumn. pr. (lake) videasvid. ባሕረ፡ ሳፍ፡
b) part of nomen propriumn. pr. (personal name) videasvid. e.g. ባሕር፡ ሰገድ፡ , ባሕረ፡ አስግድ፡
c) part of nomen propriumn. pr. (sea) videasvid. ባሕረ፡ ኢያሪኮ፡
d) for ማእከለ፡ ባሕር፡ videasvid. ማእከል፡ (TraCES)
e) for ሥዩመ፡ ባሕር፡ videasvid. ሥዩም፡ (TraCES)
f) for አተረ፡ ባሕር፡ videasvid. ዐተር፡ (TraCES)
mǝwwut , mǝwwǝt , fem. mǝwwǝtt , pluralisPl. mǝwwutān , mǝwwǝtān , mutān , fem. ምውታት፡ mǝwwǝtāt
Grébaut
ምውት፡ mǝwwǝt , pluralisPl. ምውታን፡ mǝwwǝtān et ሙታን፡ mutān «mortfr» ― የሞተ፡ Ms. BNFabb217, fol. 43v.
ምውት፡ mǝwwǝtt fem. , pluralisPl. ምውታት፡ mǝwwǝtāt «mortefr» ― የሞተች፡ Ms. BNFabb217, fol. 43v.
105
Leslau
ምውት mǝwwǝt , ምዉት mǝwwut ( fem. ምውት mǝwwǝtt , pluralisPl. m. ምውታን፡ mǝwwǝtān , ሙታን፡ mutān ) deaden, deceaseden 375b
Cross-references:
a) for ባሕር፡ ምውት videasvid. ባሕር፡ (Leslau)
b) for ሣጹነ፡ ምውት፡ videasvid. ሣጹን (Leslau)
Substantivumsubst., fem. et m. , [ بَحْرٌ ܒܰܚܪܳܐ ] pluralisPl. አብሕርት፡ { pluralisPl.etiam ባሕራት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,3 var. in not able to find explanation in abbreviation listCod. Abb. LV }
1)marela, lacus magnuslaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 1,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,26 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,28 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,13 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 15,8 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 15,10 ; liber Jobi.Job 11,9 ; liber Jobi.Job 14,11 ; liber Jobi.Job 28,14 ; liber Jobi.Job 38,8 ; liber Jobi.Job 38,9 ; liber Jobi.Job 38,10 ; liber Jobi.Job 38,11 ; Jesaiae prophetia.Jes. 23,4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 50,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 51,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 51,15 ; Jeremiae prophetia.Jer. 28,42 ; Zachariae prophetia.Zach. 14,8 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 1,7 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 1,19 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,28 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 2,46 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 5,3 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,36 ; Judith liber apocryphus.Judith 5,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 73,14 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 94,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,26 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,6 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 15,2 ; እለ፡ ይነግድዋ፡ ለባሕር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,24 ; ባሕር፡ ዘይትሀወክ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 5,30 ; እለ፡ መንገለ፡ ባሕር፡ αἱ παραωαλάσσιοι Jeremiae prophetia.Jer. 29,7 ; አብሕርት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 77,3 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 172,1 ; ባሕር፡ ዐቢይ፡ Danielis prophetia.Dan. 7,2 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,6 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,7 ; ባሕረ፡ ኤርትራ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 23,31 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 135,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 135,15 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 77,6 ; ባሕር፡ ኬኔሬት፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,11 ; ባሕር፡ ዘገሊላ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 15,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,18 ; Matth, 4,15; ባሕረ፡ ሚኦት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; ባሕር፡ ምዉት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 14 ; ባሕረ፡ ጥብርያዶስ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 152 ; ባሕረ፡ ጸና፡ in Abyssinia, . I,8. n. 112.
b)de labro vel lavacro magno: ባሕር፡ ዘብርት፡ mare aheneumlaJeremiae prophetia.Jer. 52,17 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 16,17 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 7,10 sequensseq.
c)translatetransl.: ባሕረ፡ እሳት፡ Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 9 ; Johannes Apostolus cognominatur ባሕረ፡ ጥበባት፡ Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg.
in compositis Regum Aeth. nominibus, vid. Lud. hist. II,1,35. bāḥr
ባሕረ፡ ሊባ፡ bāḥra libā northwesten ወእመ፡ ይትከሀሎሙ፡ ይብጽሑ፡ ፊንቄ፡ ወይክ(ር)ሙ፡ ውስተ፡ ቀሬጤ፡ ዘአንጻረ፡ ባሕረ፡ ሊባ፡if it were possible for them, to reach Phoenicia and winter in Crete, which is facing northwest (?)en 73 (ed.), 50 (tr.) (‘In some sources, baḥr and liba refer to opposite directions, the former to northeast and the latter to southwest. In others baḥr is southwest and liba northwest. How “baḥrä liba ” stood for “northwest” ( χῶρος ) is not clear.’ 50 n. 233) videasvid. ሊባ፡
Grébaut
ባሕረ፡ ሐሳብ፡ bāḥra ḥassāb «chronologie astronomique et historiquefr» Ms. BNFabb217, fol. 23v., videasvid. ሐሳብ፡
49
Leslau
ባሕር፡ bāḥr westen, northwesten, northen 91b
ባሕረ፡ ሐሳብ bāḥra ḥassāb Treatise on Computationen, videasvid. ሐሳብ፡ 245a
ባሕር፡ ምውት bāḥr mǝwwǝt the Dead Seaen, videasvid. ምዉት፡ 375b
Cross-references:
a) part of nomen propriumn. pr. (lake) videasvid. ባሕረ፡ ሳፍ፡
b) part of nomen propriumn. pr. (personal name) videasvid. e.g. ባሕር፡ ሰገድ፡ , ባሕረ፡ አስግድ፡
c) part of nomen propriumn. pr. (sea) videasvid. ባሕረ፡ ኢያሪኮ፡
d) for ማእከለ፡ ባሕር፡ videasvid. ማእከል፡ (TraCES)
e) for ሥዩመ፡ ባሕር፡ videasvid. ሥዩም፡ (TraCES)
f) for አተረ፡ ባሕር፡ videasvid. ዐተር፡ (TraCES)
sagad
Cross-references: part of nomen propriumn. pr. (personal name) videasvid. e.g. ቅድመ፡ ሰገድ፡ , ባሕር፡ ሰገድ፡ , ዣን፡ ሰገድ፡ , አጽናፍ፡ ሰገድ፡ , ወናግ፡ ሰገድ፡
participiumpart.fususlavel conflatusla(ex metallo): Paralipomenon liber II.2 Par. 4,2 ; ባሕር፡ ስብክት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 4,4 . sǝbuk , ሥቡክ፡ śǝbbuk , fem. ሥብክት፡ śǝbbǝkt ; pluralisPl. ሥቡካን፡ śǝbbukān , fem. ሥቡካት፡ śǝbbukāt
Grébaut
ሥቡክ፡ śǝbbuk , pluralisPl. ሥቡካን፡ śǝbbukān «fondufr, travailléfr» ― የተሰራ፡ Ms. BNFabb217, fol. 52v.
ሥብክት፡ śǝbbǝkt , pluralisPl. ሥቡካት፡ śǝbbukāt «fonduefr, travailléefr» ― የተሰራች፡ Ms. BNFabb217, fol. 52v.
131
Leslau
ስቡክ sǝbuk pass. part. of videasvid. ሰበከ sabaka 484a
praepos. insepar. [ בְּ , ܒ , بِ ]; cumc.Pron, suff. ብየ፡ (etiam ቢየ፡ exempli gratiaex. gr.Marci Evangelium.Marc. 1,24 romanae editionisrom.; Evangelium Joannis.Joh. 2,4 romanae editionisrom.; in not able to find explanation in abbreviation listCod. Abb. LV Jer. 46,18 ; Hezekielis prophetia.Hez. 3,14 al.), ብነ፡ , ብከ፡ ብኪ፡ ብክሙ፡ ብክን፡ , m. ቦ፡ (ut Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 38,19 ) vel ቦቱ፡ , fem. ባ፡ vel ባቲ፡ , m. ቦሙ፡ fem. ቦን፡ vel ቦቶን፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 32,17 vel ቦንቱ፡ ( Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,16 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 14,34 ; Deuteronomium.Deut. 27,6 ; Zachariae prophetia.Zach. 14,21 ).
1)de loco,
a)in quo quid est vel esse cogitatur: inla, በቤተ፡ መቅደስ፡ in templolaMatthaei Evangelium.Matth. 12,5 ; በጽጕ፡ in plateislaMatthaei Evangelium.Matth. 12,19 ; በሰማያት፡ in coelislaMatthaei Evangelium.Matth. 12,50 ; በምድር፡ ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 1,10 ; በኵሉ፡ በሓውርት፡ Lucae evangelium.Luc. 7,17 ; በቤተ፡ ሞቅሕ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 14,10 ; መጽአ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 21,32 ; በብሔረ፡ ግብጽ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 3,16 ; በሐቅል፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 5,1 ; በጌራራ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 26,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 26,19 ; በመቅፁት፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,7 ; ይቤ፡ በልቡ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,41 ; በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 28,12 ; በህየ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 22,11 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 26, 21; በዝየ፡ Judicum liber.Jud. 18,3 ; በአይቴ፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,19 ; በዳግም፡ secundo locolaNumeri, liber Pentateuchi.Num. 2,16 ; በሣልስ፡ tertio locolaNumeri, liber Pentateuchi.Num. 2,24 ; አምጽእዎ፡ በዐራቱ፡ ኀቤየ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 19,15 ; ቦቱ፡ ሀለውነ፡ Epistola Joannis I.1 Joh. 2,5 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 2,6 .
α)nonnumquam inlai.e. superla: በአንሕስት፡ Zephania prophetia.Zeph. 1,5 ; ቁም፡ በእገሪከ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 2,1 ; Hezekielis prophetia.Hez. 2,2 ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ Hezekielis prophetia.Hez. 4,4 .
β)vel perla: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,12 ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,25 ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 2 Enc.
b)in quem quid movetur vel immittitur, inlacumc.Acc.; ወደቁ፡ በገጽየ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 3,23 ; ወሰዱ፡ ለዳዊት፡ ርእሶ፡ በኬብሮን፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 4,8 ; ንግሮሙ፡ በእዝኖሙ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 11,2 ; ሞቅሖ፡ በቤተ፡ ሞቅሕ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 14,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,32 .
c)cui quid vicinum vel propinquum est, inla, adla, apudla, juxtala( an ): በመንገድ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 21,19 ; በፈለገ፡ ኮቦር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 1,1 ; Hezekielis prophetia.Hez. 1,2 ; በኆኅት፡ Deuteronomium.Deut. 15,17 ; በዝ፡ ደብር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 3,12 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,27 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 8,9 ; ንበር፡ በየማንየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 109,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,21 ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciemlaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 32,31 ; ዐይነ፡ በዐይን፡ Jesaiae prophetia.Jes. 52,8 ; hincpost verba apprehendendi: አኀዘኒ፡ በድማሕየ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 8,3 ; አጽናዕኩከ፡ በየማንከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 41,13 ; adjungendi: ይእስሩ፡ በክሣዱ፡ ማሕረፀ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 18,6 ; ይፅምድዎሙ፡ ለአፍራስ፡ በሰረገላ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 18 ; adhaerendi Matthaei Evangelium.Matth. 22,40 ; offendendi Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 90,12 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,6 .
2)de tempore ita ut respondeant
a)inlavel Ablativus: በካልእ፡ ዓመት፡ Danielis prophetia.Dan. 2,1 ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ Matthaei Evangelium.Matth. 12,1 ; በአይ፡ ሰዓት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 24,42 ; በሣልስት፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 20,19 ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 26,24 ; በጽባሕ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,18 ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,2 ; በቀዳሚ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,1 ; በዝ፡ ጊዜ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,14 ; በጊዜሃ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 20,34 ; በደኃሪ፡ ንፍኀተ፡ ቀርን፡ ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 15,52 ; n. 479 በበዓሎሙ፡ ለአይሁድ፡ Evangelium Joannis.Joh. 5,1 ; በሀልዎ፡ ዚአየ፡ ኀቤክሙ፡ ad Galatas epistola Pauli.Gal. 4,18 ; በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 17,25 .
3)Transfertur ad
a)statum vel conditionem, in quibus quis vel quid versatur aliquidve facit: ይወፅእ፡ እምህየ፡ በሰላም፡ Jeremiae prophetia.Jer. 50,12 ; አዐቅበከ፡ በኵሉ፡ ፍኖትከ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,15 ; በዳኅን፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,18 ; ይኩን፡ ንብረትነ፡ በኵሉ፡ ጽድቅ፡ ad Timotheum epistola I.1 Tim. 2,2 ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,14 ; በኢያእምሮ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 26,10 ; በትፍሥሕት፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,17 ; Matthaei Evangelium.Matth. 28,8 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 98,6 ; በምንዳቤየ፡ Jonae prophetia.Jon. 2,3 ; አንስት፡ ይንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 190 ; በዕረፍት፡ ይሄሉ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 4,7 ; ቦቱ፡ ሑሩ፡ ad Colossenses epistola Pauli.Col. 2,6 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 1,6 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 1,7 .
b)res, quibus quis vel quid circumdatur, vestitur, ornatur: ይመጽኡ፡ በአልባሰ፡ አባግዕ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 7,15 ; liber Jobi.Job 20,12 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,11 ; ንትዐጸፍ፡ በዝንቱ፡ τοῦτο περιβάλωμεν Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 34 ; ለበጥዎ፡ በወርቅ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 37,6 ; ቀፈልዎ፡ በብሩር፡ Jeremiae prophetia.Jer. 10,4 ; ይሜግቡ፡ በጽድቅ፡ መንበሮ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 20,28 ; ይኬልለከ፡ በሣህሉ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 102,4 .
c)comitatum et societatem: cumla, Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 1,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 1,9 ; Judae epistola.Judae 14 ; ጾርዎ፡ መላእክት፡ ነፍሶ፡ ወሰረሩ፡ ባቲ፡ እስከ፡ አርያም፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 5 ; ይረውጹ፡ በመጻሕፍተ፡ ንጉሥ፡ 2 Paralipomenon libri I et II.Par. 30,6 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 6,2 ; ከመ፡ ትምጻእ፡ ላዕሌየ፡ በበትር፡ ወበእብን፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,43 ; Evangelium Joannis.Joh. 18,3 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 4,21 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,25 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,11 ; ባሕር፡ በምልአ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 95,11 ; በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 15,16 .
α)de cantu et instrumentis musicis, adlaquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ not able to find explanation in abbreviation listGad. T.H. ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 32,1 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 6,5 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 16,16 .
d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ Deuteronomium.Deut. 27,6 ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ Jesaiae prophetia.Jes. 9,10 ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 38.
e)instrumentum, quo quis utitur: opela, auxiliolavel Ablativus, የሐውር፡ በክነፈ፡ ነፋስ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,4 ; ከመ፡ በሐብል፡ የአኀዝዎ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 26,4 ; ትገብር፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) ተኣምረ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,17 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 2,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,52 ; ቀተልኮ፡ በኲናት፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 12,9 ; በበትር፡ ይዘብጥዎ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 28,27 ; ይትዋነዩ፡ በዕንዚራት፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 6,5 ; ወገሮሙ፡ በእብን፡ Josuae liber.Jos. 10,11 ; ባቲ፡ ንባርኮ፡ Jacobi epistola.Jac. 3,9 ; ይትሜከር፡ በፍትወተ፡ ዚአሁ፡ Jacobi epistola.Jac. 1,14 ; በዘክሮ፡ 2 not able to find explanation in abbreviation listPetr. 1,13 ; al. innumeris in locis, nam frequentissimus est hic praepositionis usus. In specie nota: ሰትየ፡ በገይብ፡ bibit e poculolaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 44,5 ; Danielis prophetia.Dan. 5,3 ; በመጥባሕትከ፡ ሕየው፡ gladio tuo vivelai.e. vitam sustentalaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 27,40 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,4 ; ዘመዉ፡ በአንስቲያ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 36,23 ; Hezekielis prophetia.Hez. 16,16 .
f)auctorem, alaquo vel perlaquem quid fit: ብየ፡ ነገሥት፡ ይነግሡ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,15 ; ከመ፡ ትትዐየሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በሐዋርያቲከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 37,24 ; ዘቦቱ፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 18,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,34 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,27 ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ኮነ፡ Evangelium Joannis.Joh. 1,3 ; saepius post verba passiva, ut Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 89,62 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,17 ; Matthaei Evangelium.Matth. 14,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,15 .
g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ liber Jobi.Job 31,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,36 ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 5,2 ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 50,11 .
h)causam remotiorem: obla, propterla, Matthaei Evangelium.Matth. 19,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 42,21 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 137,3 ; ያረምሙ፡ በምክረ፡ ዚአየ፡ liber Jobi.Job 29,21 ; ይትባረክ፡ በዘርእከ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,14 ; conjunctum cumc.Infin., ut: በኀጢአ፡ ንዋይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,4 ; በፈሪህ፡ quod timentlaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,7 al.; n. 480post verba gaudendi: በዝ፡ ትትፈሥሑ፡ Lucae evangelium.Luc. 10,20 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 149,2 ; mirandi: አንከረ፡ በሕይወቱ፡ (quod adhuc vivus erat) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaggabitSx. Mag. 14 ; fastidiendi Numeri, liber Pentateuchi.Num. 21,4 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 21,5 ; pudefiendi Jesaiae prophetia.Jes. 1,29 ; invidendi: ኢትቅናእ፡ በፍናዊሆሙ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,31 .
k)auctoritatem, qua nixus vel missus quis agit: በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 33,38 ; በቃለ፡ እግዚአብሔር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 17,1 ; በስመ፡ እግዚአብሔር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 21,9 ; በመባሕተ፡ መኑ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 21,23 ; በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይቤ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 22,43 .
l)numen, perlaquod quis jurat vel obsecrat: Matthaei Evangelium.Matth. 5,36 ( videasvid. መሐለ፡ ); Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,43 ( videasvid. ረገመ፡ ); በደሙ፡ ለአቤል፡ ጻድቅ፡ (obsecro vos) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 50,17 ; በእግዚአብሔር፡ ኢትሚጠኒ፡ per Deum! ne me rejicias!laEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 20.
m)argumentum, e quo cognoscunt, et normam, ad quam metiuntur, aestimant, comparant: exla, secundumla, prola, cumla, በዝንቱ፡ ናአምር፡ Evangelium Joannis.Joh. 16,30 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 3,16 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,57 ; በሕገ፡ ሙሴ፡ κατὰ τὸν νόμον Tobit, liber apocryphus.Tob. 7,12 ; በኍልቈ፡ መዋዕል፡ ዘ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 4,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 2,28 ; በሥምረትከ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 50,19 ; በፍትወተ፡ ልቦሙ፡ Judae epistola.Judae 18 ; በእግረ፡ ደቂቅ፡ ነሐውር፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,14 ; ንግበር፡ ሰብአ፡ በአርአያነ፡ ወበአምሳሊነ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,26 ; ኅዳጥ፡ በኍልቍ፡ Deuteronomium.Deut. 28,62 ; Deuteronomium.Deut. 4,27 ; በላዕከ፡ እክለ፡ በመዳልው፡ Hezekielis prophetia.Hez. 4,10 ; ያገምር፡ ፪ በመስፈርተ፡ ዘርእ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 18,32 ; Lucae evangelium.Luc. 16,6 ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ Zachariae prophetia.Zach. 5,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,15 ; ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 3 ,1; ተዐርዮ፡ በ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 366 ; ኀብረ፡ በ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 164. Nota etiam: ፭፻ በ፭፻ ርቡዕ፡ (longitudine) quingentoslaadlavel perlaquingentosla(latitudine) Hezekielis prophetia.Hez. 45,2 ; Hezekielis prophetia.Hez. 48,20 .
n)rationem et modum: ይሰርሕ፡ ሎቱ፡ በጥበብ፡ ወበጽንዕ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,21 ; በኵሉ፡ ልብየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 110,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,37 ; ዘሰአልክሙ፡ በጸሎት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 21,22 ; Actus apostolorum.Act. 20,19 ; በእፎ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,3 ; Hezekielis prophetia.Hez. 17,19 ; በአይቴ፡ Evangelium Joannis.Joh. 1,49 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,34 ; creberrime substantivis, infinitivis et participiis praefixum adverbia efficit: ኰነነ፡ በዐመፃ፡ liber Jobi.Job 8,3 ; በግፍዕ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 19,5 ; ጸርኀ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,34 ; በእግር፡ Actus apostolorum.Act. 20,13 ; በ፩ አፍ፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 15,6 ; በጸጋ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 10,8 ; በጕሕሉት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,35 ; በጽድቅ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,36 ; በርስት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,8 ; በሐሰት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 20,7 ; በፈቃድ፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 1 ,3; በጽርዕ፡ graccelaLucae evangelium.Luc. 23,38 ; በሠናይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 26,29 ; በንጹሕ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 20,6 ; በሕሡም፡ Matthaei Evangelium.Matth. 21,41 ; በኅቡእ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 6,4 ; በፍጡን፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 15 ; በጽሚት፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,30 , al.
o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( videasvid.not able to find explanation in abbreviation listNr. 1, c) actio, variis verbis subjungenda:
α) ምሁር፡ በ፡ peritus reilaPsalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 89,14 ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,31 ; በኪኖሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,34 ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν Judith liber apocryphus.Judith 8,15 ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 32,30 .
β) ርእየ፡ በ፡ adspicerelaHenochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 39,10 ; ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ratione habita juventutis ejuslaF.M. 10,3; ተናገረ፡ በ፡ delaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 44,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 44,15 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,9 ; Canticum Canticorum.Cant. 8,8 ; አልቦ፡ ዘአእመረ፡ ቦሙ፡ ( wußte um sie ) 2 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 17,19 .
ε)( contrala): አሕሠመ፡ በ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 5,23 ; ንግሩ፡ ብየ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 12,3 varia lectiovar.; አስማዕኩ፡ ብከ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 3,42 varia lectiovar.; ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 16,10 ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ liber Jobi.Job 19,5 ; n. 481 ዘእገብር፡ በፈርዖን፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,1 ; Deuteronomium.Deut. 3,6 .
p)de በ፡ peneslavideasvid.mox sub በ፡ cumc.pronomen suffixumpron. suff.; collatio, -is vel collectivum, -ecoll.Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 37,5 . Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡
Substantivumsubst,m. et fem. (ut Jesaiae prophetia.Jes. 42,11 ), locus vastusla, desolatusla, incultusla, desertusla, vastitasla, desertumla: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 13,20 ; ውስተ፡ በድው፡ ἔρημος Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 54,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 77,18 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 77,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 21,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 32,15 ; በድው፡ ጽሙእ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 35,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 35,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 35,7 ( ἡ ἄνυδρος ); Jesaiae prophetia.Jes. 41,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 44,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 62,4 ; liber Jobi.Job 30,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 61,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,43 ; ምድረ፡ በድው፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 62,3 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,29 ; Jesaiae prophetia.Jes. 41,19 ; Jeremiae prophetia.Jer. 2,31 ; Jeremiae prophetia.Jer. 6,8 ( ἄβατος γῆ ); Jeremiae prophetia.Jer. 9,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 30,2 ; ብሔረ፡ በድው፡ Jeremiae prophetia.Jer. 2,6 ; በድወ፡ ገዳም፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 9,12 ; መካነ፡ በድው፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 18,12 ; በድው፡ ፋራም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 67 ; ባሕር፡ በድወ፡ ይመስሎ፡ liber Jobi.Job 41,22 ; crebro praedicati vice usurpatur, ubi per adjectiva exponere licet: Matthaei Evangelium.Matth. 23,38 ; ትተርፍ፡ ባሕቲታ፡ ምድሮሙ፡ በድወ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 6,11 ; በድወ፡ ትከውን፡ ኵላ፡ ምድር፡ Jeremiae prophetia.Jer. 4,27 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 14,4 ; Hezekielis prophetia.Hez. 12,20 ; Hezekielis prophetia.Hez. 35,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,30 ; ረሰየ፡ በድወ፡ ἐρημοῦν Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 26,22 ; et adjectivi instar substantivo apponitur: የብስ፡ በድው፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 60,9 varia lectiovar.; construitur cumc.c. እምነ፡ , ut: በድው፡ ውእቱ፡ እምሰብእ፡ ወእንስሳ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 40,10 .
vel ፄው፡ Substantivumsubst., ( m. ) [referendum ad צָיָה صَوَا quibus potestas ariditatisla(et sterilitatisla) inest]
2)salsugola, terra salsalai.e. sterilislavel desertumla: ዘሜጦ፡ ለማይ፡ ወረሰዮ፡ ጼወ፡ εἰς ἅλμην Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 39,23 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 106,34 ; ረሰይከኑ፡ ሎቱ፡ ገዳመ፡ ንብረቶ፡ ወማኅደሮሂ፡ ውስተ፡ ጼው፡ ἁλμυρίδα liber Jobi.Job 39,6 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ጼው፡ ብ፡ ጨው።
ፄወ፡ ብራና፡ ḍewa bǝrānnā parchment salten ፱፡ ፄወ፡ ብራና። ፲፡ ዕብነ፡ ሮም። ፲፡ ወ፩፡ ጸሊም፡ ቀጸላ።la neuvième, le ṣēwa berānnā; la dixième, la pierre de Rom; la onzième, les dalles noires;fr 4 l. 18–19 (ed.), 4 l. 21–22 (tr.)
nagāš Substantivumsubst. (title) ወበውእቱ፡ ሰሙን፡ አስተፋነዎሙ፡ ለስዩማን፡ ዓበይት፡ ዳሞት፡ ጸሐፈ፡ ላም፡ ወሸዋ፡ ጸሐፈ፡ ላም፡ ጐዣም፡ ነጋሽ፡ ወአምሐራ፡ ጸሐፈ፡ ላም፡ ገንዝ፡ ገራድ፡ ወጅ፡ ቃጽ፡ ወባሊ፡ ገራድ።Cette semaine-là, (le roi) renvoya tous les grands chefs, le ṣaḥafa lām du Dāmot, le ṣaḥafa lām du Schoa, le nagāš du Godjam, le ṣaḥafa lām de l’Amhara, le garād du Ganz, le qāṣ du Waǧ, le garād du Bālifr 83 l. 16–19 (ed.), 95 l. 12–15 (tr.)
a) ባሕር፡ ነጋሽ፡ bāḥr nagāš , ባሕረ፡ ነጋሢ፡ bāḥra nagāśi (title) ‘governor of the Red See coastal provinces’ ወአሜሃ፡ አመ፡ ነሥኡ፡ ሓማሴን፡ ኪዳነ፡ እምኀ[sopra በ]፡ ንጉሥ፡ እንዘ፡ ከንቲባ፡ በእምነት፡ ወልደ፡ አሕዴ፡ አንበሳ፡ ወልደ፡ ዛናይ፡ ወልደ፡ ድማዛን። ወእምደቂቀ፡ ጠርቃይሂ፡ እንዘ፡ ከንቲባ፡ ንድኃን፡ ወልደ፡ ቴዎድሮስ፡ ወልደ፡ አሕዴ፡ አንበሳ፡ ወልደ፡ ጠርቃይ። ወእንዘ፡ ባሕረ፡ ነጋሢ፡ ኵም፡ አንበሳ፣allora, quando lo Ḥamāsēn ricevette il patto dal re, mentre era kantibā Ba’emnat figlio di Aḥdē Anbasā figlio di Zānāy figlio di Demmāzān, dei figli di Ṭarqāy mentre era kantibā Nedḫān figlio di Tēwodros figlio di Aḥdē Anbasā figlio di Ṭarqāy, e mentre era bāḥra nagāsi Kʷem Anbasā:it 37 I l. 13–16 (ed.), 34 I l. 9–13 (tr.); እንዘ፡ ባሕረ፡ ነጋሢ፡ ሮስ፡ ነቢያት፡pendant que le bāḥra nagāsi était Ros Nabiyātfr 26 l. 30–31 (ed.), 30 l. 19–20 (tr.); እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘዓገለ፡ እመሂ፡ ባሕረ፡ ነጋሢ፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ቡር፡S’il se trouve quelqu’un qui viole ou transgresse [cet acte], bāḥra nagāsi, ou chef du Bur,fr 36 l. 3–4 (ed.), 42 l. 15–16 (tr.); ወቦአ፡ ወሰገደ፡ ሎቱ፡ ባሕር፡ ነጋሽ፡ ተስፋ፡ ጽዮን፡ አስተጋቢኦ፡ ብዙኃነ፡ ሠራዊተ፡ ወሰብአ፡ አፍራስ፡ ዘአልቦሙ፡ ኍልቍ፡ እምጽዋዕ፡ ወባሕር።Ayant réuni des nombreux guerries et des cavaliers innombrables, à partir de Meṣwāʿ (Massaoua) et de la mer, le bāḥr nagāš Tasfā Ṣyon vint se soumettre, se prostera devant le [daǧ azmāč],fr 81 l. 24–26 (ed.), 98 l. 4–6 (tr.)
Cross-references: videasvid. also ነጋሢ፡
Comparative and etymological data
from Amharic ነጋሽ፡ nagāš
ቅንየት፡ et ቅኔት፡ nomen actionisn. act. et Substantivumsubst. , pluralisPl. ቅንየታት፡ et ቅኔታት፡
1) dominatiola, dominiumla, possessiola: ቅንየትከ፡ ወምልክናከ፡ ኵሎ፡ τὸ πάντων σε δεσπόξειν Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 12,16 ; ቅንየት፡ ወምልክና፡ Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 40 ; እመ፡ አኀዝ፡ (pignus) ኢወፅአ፡ እምእዴሁ፡ ኀበ፡ ቅንየተ፡ ካልኡ፡ Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 27 .
2) actus subjiciendila vel subjugandila: እስከ፡ ትቀንይዋ፡ ለሀገር፡ እስመ፡ ቀርበ፡ ቅንየታ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 304.
4) creatura servala Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 75,3 cumc. varia lectiovar.; ባሕር፡ አመቱ፡ ወወሓይዝተ፡ አፍላግ፡ ቅንየታቲሁ፡ Lit. Epiph.
bāḥra ʾasgǝd nomen propriumn. pr. (personal name) 173a l. 8 (ed.) , ባሕር፡ አስገድ፡ bāḥr ʾasgad 173 n. 6-7 (ed.) , videasvid. ባሕር፡ , አስግድ፡