Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

I,1[amh. ባለ፡ Isenb. grammar p. 136; sine dubio i.q. ܡܰܠܶܠ (cfr. ብዕል፡ et مَالٌ ); Arabice occurrit quidem بَهَلَ sed significat maledixit^la, VIII supplex fuit^lain oratione ( መሐለ፡ ማሕለለ፡ )]; Perf. nonnisi apud scriptores inferioris aevi usitatum est, in Chrys. crebro, ut: ብህለ፡ ካልአ፡ aliud quid dixit^laChrys.; በከመ፡ ብህልከ፡ ut dixisti^la, Chrys.; ዘብህልዎ፡ quod ei dixerunt^lap. 499; vice Perfecti frequentant (abjecto ል፡ ) ይቤ፡ ትቤ፡ ትቤ፡ ትቤሊ፡ እቤ፡ ይቤሉ፡ ይቤላ፡ ትቤሉ፡ ትቤላ፡ ንቤ፡ ; sed ante ል፡ abjectum resumitur: ይቤለኒ፡ እቤሎ፡ caet. ( gramm.§ 92; gramm.§ 152); n. 483Imperf. ይብል፡ ( ትብሊ፡ , ይብሉ፡ caet.); ይበል፡ , Imperat. በል፡ , ብሂል፡ (ut: ከመዝ፡ ብሂሎ፡ ; ); ብሂል፡ (ut: ብሂል፡ ይብሉ፡ ; ; , etiam in ብሂላት፡ verba^laLud.; ብህሎ፡ ( ), ብሂሎት፡ (ut: ኢትክል፡ ብሂሎቶ፡ ; ; ).

1)dicere^la: ውእቱ፡ ይቤ፡ ወኮኑ፡ ; ከመዝ፡ ይቤ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; በል፡ ; በሊ፡ እኅቱ፡ አነ፡ ; ; ; እንዘ፡ ይብል፡ dicens^la ; ; ርኢከኑ፡ ምንተ፡ ይትናገር፡ ዝንቱ፡ ሕዝብ፡ ለብሂል፡ ; plura exempla innumeris in locis obvia non est quod afferamus. C.c. ( alicui^la), ut: ይብለከ፡ ምንተ፡ ትቤ፡ ; በለኒ፡ ኢትፍራህ፡ ; በሎሙ፡ ; ; ; ; ; ሰላም፡ እብል፡ አርያኖስሃ፡ ቀሲስ፡ Enc.; rei: ዘንተ፡ ብሂሎ፡ አርመመ፡ ; ; ለመንት፡ ትብለኒ፡ ዘንተ፡ ነገረ፡ ; .

a)Sequitur

α)plerumque oratio directa, ut ; ; ; ; ኢትበሎ፡ ብፁዕ፡ μὴ μακάριζε αὐτόν ; እለ፡ ይብልዎ፡ ለሠናይ፡ እኩይ፡ (v. እኩየ፡ ) .

β)rarius oratio obliqua, verbi, non tantum ubi quis dicit, se aliquid facere velle vel facturum esse, ut: እንተ፡ ይቤ፡ ይግበር፡ ἣν εἶπε ποιῆσαι ; , sed etiam ubi quis dicit, aliquid esse: መኑ፡ ይብልዎ፡ ይኩን፡ ሰብእ፡ ለወልደ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ .

γ)perraro Infin.: መኑ፡ (v. መነ፡ ) ትብሉኒ፡ ከዊነ፡ quem me dicitis esse?^la .

b)Hoc verbum in extrema oratione, quam quis dicit, collocare licet, ut: እፎ፡ እንከ፡ ትሣሀለኒ፡ ትብሎ፡ ለእግዚአብሔር፡ quomodo igitur Deo^la„^lapropitius mihi esto^la“^ladices?^la 3; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; crebro in libris prophetarum (sicut נְאֻם יְהוָֹה ), ut ; .

c)Non de personis tantum praedicatur, sed etiam de libris et literis, et verbis, ubi Latini utuntur dictum^lavel scriptum est^la( in^lalibro, vel verba) haec sunt^la: ወይብል፡ መጽሐፉ፡ ላሕ፡ ወብካይ፡ ወወይሌ፡ ; ከመዝ፡ ትብል፡ መጽሐፉ፡ ; ; ጽሑፍ፡ ዘይብል፡ ; ; 4 ; ከመዝ፡ ይብል፡ ቃለ፡ መጽሐፍ፡ (20),9; ኢታስምዖ፡ ቃለ፡ ዘይብል፡ ረሐቁ፡ እምኔየ፡ አላ፡ አስምዖ፡ ቃለ፡ ዘይብል፡ ኦገብር፡ ኄር፡ ወምእመን፡ ; ita, ubi scriptura sacra allegatur: ከማሁ፡ ይቤ፡ መጽሐፍ፡ ; ; ; ; ; ; በከመ፡ ይቤ፡ ወንጌል፡ ቅዱስ፡

d)Memorabilis est usus Infinitivi ብሂል፡ , ubicumque verba orationis vel singula vocabula aliis exponuntur: እስመ፡ ብሂሎቱ፡ አመ፡ አብኦ፡ ለበኵሩ፡ ውስተ፡ ዓለም፡ዝብሂል፡ አመ፡ ኰነኖ፡ ውስተ፡ ዓለም፡ ብሂል፡ ; ኬፋ፡ ብሂል፡ በነገረ፡ዕብራዊያን፡ ኰኵሕ፡ ብሂል፡ „Cephas“ dicere in lingua Hebraeorum^la(est), „petra“ dicere^lai.e. Cephas significat petram ; ተልሚድ፡ ዝውእቱ፡ ረድእ፡ ብሂል፡ ዘበትርጓሜሁ፡ ; እስመ፡ ጼዴቅ፡ ብሂል፡ ጽድቅ፡ ብሂል፡ ; etiam: ዘ፡ — ብሂል፡ quod — significat^la ; ዝውእቱ፡ ብሂል፡ id est^la , vel ዝብሂል፡ — ውእቱ፡ ; vel ዝብሂል፡ hoc est^la( sive^la) ; vel ብሂል፡ nudum (postpositum), ut: ሰመያ፡ አቤኔዜር፡ እብነ፡ ረድኤት፡ ብሂል፡ nominavit eam Abenezer i.e. lapidem auxilii^la ; ; ; .

2)perraro: loqui^la, ; ኢትብል፡ በትእምርታት፡ ne loquaris e signis^lai.e. ne divines e prodigiis, Lud. e Syn. ( ). n. 484

3)dicere^lai.e. appellare^la, nominare^la, vocare^la, : ወልደ፡ እግዚአብሔር፡ ይብል፡ ርእሶ፡ ; ; ; ; ; ; ለኪ፡ ይደሉ፡ ብሂል፡ እምነ፡ ወብሂለ፡ እግዚእትነ፡ Org.

a) ኦሆ፡ ብሂል፡ obtemperare^la, annuere^la ; ; በእንተ፡ ኦሆ፡ ብሂሎቱ፡ ወትሕትናሁ፡ ob ejus obedientiam et submissionem^la ( ኦሆ፡ ).

b) እንብየ፡ ብሂል፡ nolle^la, abnuere^la, recusare^la ( እንብየ፡ ).

c) ጸጥ፡ ብሂል፡ obmutescere^la, silere^la ; ( ጸጥ፡ ).

d) ባሐ፡ ብሂል፡ ave dicere^la, salvere jubere^la ባሐ፡ .

6)— Alias significationes non est, quod statuamus, quamquam latine nonnumquam vertere licet

a)respondere^laut ; ; .

b)interrogare^laut ; .

c)contra dicere^la, opponere^lavel occurrere^laverbis ut .

d)putare^la, opinari^la, sibi videri^la: ዘይብል፡ ኢአበስኩ፡ ὃς δοκεῖ μὴ ἁμαρτάνειν ; ዘይብል፡ ርእሶ፡ ጠቢብ፡ ( Nr. 3) δόξαντα παρ' αὐτῷ σοφὸν εἶναι .

በል፡ bal 2SgM Imper. ‘come on!, well then!, so then!^en’ 1096a, በሉ፡ ትፍኡ፡ ዘበላዕክሙ፡ ‘Su, sputate quel che avete mangiato^it’ 86 (ed.), 30 (tr.) (‘Su በል፡ in questo senso cf. p. es. 212 and 213 n. 3. ’ 30 n. 156); (‘Uno dei tanti esempi di bal come “orsù”, a non “di”. 213 n. 3.’).

Comparative and etymological data
This seems to be an Amharic expression. በል , በዪ , በሉ are very often used in spoken Amharic.

በለን

, ባላን፡ ቦላን፡ , በላኖ፡ , በላኖን፡ , ባላኖን፡ , βάλανος , quercus^la: ዕፀ፡ በለን፡ ; ; Kuf. p. 52;

በንደላኦን

Pantaleon ( at in Sx. Enc. በለንድዮስ፡ ).

በለው

ዘ፡ ሰራውር፡ V.A. inter nomina vestium.

በለዓም በለዓም

Bileam. balaʿām (personal name) 58:23 (ed.)

በዐል

vel በዓል፡ , Βάαλ , Deus populorum Cananaeorum ( בַּעַל ), ; ; ; ; ; al.; n. 530etiam ብዔል፡ vel ቤዔል፡ , ut: ቤዔል፡ፌጎር፡ Βεελφεγώρ ; ; et ቤል፡ Βήλ Deus ; ; በዓልም፡ et በዓሊም፡ Βααλίμ ; sed etiam በለዓም፡ ut al.

በለዝ

βολώζ . — Voc. Ae.: በለዝ፡ ዘ፡ ርቱዕ፡

በለዝ

βολώζ . — Voc. Ae.: በለዝ፡ ዘ፡ ርቱዕ፡

በልበለ

, quae e በለየ፡ potius derivanda quam ad בַּלבֵּל ܦܰܠܦܶܠ referenda videtur; Rad^la. Abb^la.: በልበለ፡ ዘ፡ አረጀ።

እሑድ

temporale, እሑዳት፡ , primus hebdomadis dies^la, feria prima^la, dominica^la: በዕለተ፡ እሑድ፡ ; ; በበእሑድ፡ ; ለጸቢሐ፡ እሑድ፡ ; በእሑድ፡ ሰንበት፡ ; ; ናክብር፡ እሑደ፡ ሰንበተ፡ ; ሰንበተ፡ እሑድ፡ Lud. Comm. hist. p. 23 ; በእሑዳት፡ F.M. 1,4; F.N. 19; ኵሎ፡ ለያልየ፡ እሑዳት፡ F.M. 10,3; በለያልየ፡ እሑዳት፡

ሌሊት

[amh. et ሌት፡ ; vox omnibus Semitis communis, perantiqua: לַיִל , לַיְלָה , ܠܺܠܝܳܐ et ܠܶܠܝܳܐ , لَيْلٌ , لَيْلَةٌ et لَيْلَاةٌ ] m. et fem. ( ; ; al.) ለያልይ፡ nox^la(ut quae tenebris obvoluta sit et obvolvat, Ges. thes. p. 749; 264) ; ; ; ሌሊት፡ ብሩህ፡ ; ኀለፈት፡ ሌሊት፡ ; ; በአሐቲ፡ ሌሊት፡ ; በዝ፡ ሌሊት፡ ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ; በለያልይ፡ ; አርብዓ፡ ለያልየ፡ ; ; ; ሌሊተ፡ noctu^la ; ; ; ; ; በሌሊት፡ νυκτός ; ; በበሌሊት፡ κατὰ νύκτα ; መዓልተ፡ ወሌሊተ፡ ; ; ; ; ኵላ፡ ሌሊተ፡ ὅλην τὴν νύκτα ; ; ኵሎ፡ ሌሊተ፡ ; ; መንፈቀ፡ ሌሊት፡ media nox^laet in media nocte^la ; ; ; ; ; አመ፡ ሳኒታ፡ ሌሊት፡ . – Pro diluculo^laponitur መዓልተ፡ ወሌሊተ፡ ἡμέρας καὶ ὄρθρου . – Hincdenominatur lelit

Cross-references: for ሠርቀ፡ ሌሊት፡ ሠርቅ፡

ተባለጸ

III,3minutatim diffringi^lavel diffindi^la: ( አስሐትያ፡ ) ይትባለጽ፡ ከመ፡ ስባረ፡ ማህው፡ (e , ubi mei codices ይትፋለጽ፡ , ይትፈለጽ፡ et ይትፈለጥ፡ praebent), quamquam dubium videtur, annon in hoc Synaxarii loco verbum micare^la, coruscare^laexponendum sit, amh. ብልጭ፡ et በለጨለጨ፡

በለጸ

i.q. ፈለጸ፡ q.v.

ተሰማምዐ

tasamāmmǝʿa hear to one another^en, be in agreement^en 463a , በለፌኒ፡ ፈነዎሙ፡ ለተክሎ፡ ወመናድሌዎስ፡ ወለብዙኃን፡ መሳፍንት፡ ከመ፡ ይሖሩ፡ በፍኖተ፡ ዋግ፡ ከመ፡ ይሰማምዑ፡ ምስለ፡ ሠየምት፡ ‘In eine andere Richtung schickte er den Taklo, Manādlēwos und viele andere Fürsten, die über Wāg ziehen sollen, damit sie sich dort mit den Gouverneuren verständigten^de’ 62 l. 19-21 (ed.) , 61 l. 33-35 (tr.) (‘Das amharische Verb tasamāmmā »sich gegenseitig abstimmen, übereinkommen«; vgl. 149 .’ 62 n. 239 )

ለፌ ለፌ

latus^larei, quae duo habet latera (cfr. لِفْتٌ ); plerumque in Accusativo loci positum vel praepositioni cuidam subjunctum (adverbii vice) usurpatur.

a)bis repetitum significat: utrimque^la, hic-illic^la, huc-illuc^la, hinc-illinc^la, ultro citroque^la: ነጸረ፡ ለፌ፡ ወለፌ፡ περιβλεψάμενος ὧδε καὶ ὧδε ; ; ; ; ; ያንቀለቅል፡ ሐመር፡ ለፌ፡ ወለፌ፡ ; አንጌገየ፡ ለፌ፡ ወለፌ፡ ; እምለፌሂ፡ – ወእምለፌሂ፡ ἔνθεν καὶ ἔνθεν ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እምለፌ፡ ለለፌ፡ ; በለፌ፡ – በለፌ፡ ( ἐντεῦθεν καὶ ἐντεῦθεν ); 2 ; ( ἔνθεν καὶ ἔνθεν ); እንተ፡ ለፌ፡ – ወእንተ፡ ለፌኒ፡ ἔνθεν καὶ ἔνθεν ; ( ἔνθα καὶ ἔνθα ). Alterius ለፌ፡ vicem implere potest ከሐ፡ vel ከሐከ፡ , ut ለፌ፡ ወከሐከ፡ ὧδε καὶ ὧδε (hebr.); እልክቱ፡ እምከሓ፡ ወእሉሂ፡ እምለፌ፡ . Etiam genitivum sibi subjungere potest ለፌ፡ , ut: ፩ እምለፌ፡ ድንጋገ፡ ፈለግ፡ ወ፩ እምከሐ፡ ድንጋገ፡ ፈለግ፡ ἐντεῦθεν τοῦ χείλους – ἐντεῦθεν τοῦ χείλους ; እምለፌ፡ ፈለግ፡ ወእምከሐክኒ፡ .

b)Omisso geminorum altero, ለፌ፡ semel positum, prout sensus postulat, aut hic^la, huc^la, hinc^laaut illic^la, illuc^la, illinc^laintelligendum est: ወገጾሙ፡ ለፌ፡ ይመይጡ፡ ὧδε τὸ πρόσωπον αὐτῶν δώσουσι ; ትመጽእ፡ ለፌ፡ ኀበ፡ አነ፡ እቀውም፡ .

c)ultra^la, supra^la, inde a^la: ወኍልቆሙ፡ እምአምጣነ፡ ፳ ዓመት፡ ወለፌ፡ ἀπὸ εἰκοσαετοῦς n. 66 καὶ ἐπάνω ; ወለፌ፡ et deinde^lavel ab altera parte^la ; Paulus Samosatenus docet^la ከመ፡ ክርስቶስ፡ ለፌ፡ እማርያም፡ ἐκ Μαρίας λέγων τὴν ἀρχὴν αὐτὸν ἐσχηκέναι Christum existere inde a Maria^la, ; ለፌ፡ እምጥምቀት፡ inde a baptismo^laM.M. f. 2; (cfr. etiam ከሐ፡ እምነ፡ ); Photinus docet^la: እማርያም፡ እሙ፡ እምለፌ፡ ውእቱ፡ ወልድ፡ ወአኮ፡ እምቅድመ፡ ዓለም፡

latus^larei, quae duo habet latera (cfr. لِفْتٌ ); plerumque in Accusativo loci positum vel praepositioni cuidam subjunctum (adverbii vice) usurpatur.

ብሉይ

fem. ብሊት፡ ,

1)vetus^la, vetustus^la, ut vestis ; ; calcei ; uter, commeatus ; lignum ( ሐዲስ፡ ) ; folia arborum ; panni et funiculi ; frumentum ; ; fructus ; ብሉይ፡ መጽሐፍ፡ παλαιότης γράμματος ; ብሉይ፡ ብእሲነ፡ ; ; de ecclesia: እንዘ፡ ብሊት፡ ይእቲ፡ በንዝኀተ፡ ደሙ፡ ሐደሳ፡ Mavâs. 70. In specie: vetus testamentum^la: ብሉይ፡ ሕግ፡ ; ሕግ፡ ብሊት፡ F.M. 4,1; በሉይ፡ ወሐዲስ፡ ቀኖና፡ et (omisso ሕግ፡ vel ሥርዐት፡ ) ብሉይ፡ vel ብሊት፡ , ut: መጻሕፍተ፡ እግዚአብሔር፡ ዘብሉይ፡ ወዘሐዲስ፡ ; መጻሕፍተ፡ ብሊት፡ ወሐዲስ፡ ; ; ሰብአ፡ ብሊት፡ homines Veteris^la(testamenti) Chrys. ; ጻድቃነ፡ ብሊት፡

2)inveteratus^la, antiquus^la: ብሉያተ፡ ረሰይኮን፡ ለመዋዕልየ፡ ; ብሉይ፡ መዋዕሊከ፡ እኩያት፡ ; ብሉየ፡ መዋዕል፡ (de Deo) ; ; et inde formatum: ብሉየ፡ መዋዕልና፡ dierum-antiquitas^la: ዕሩያን፡ በመለኮት፡ ወበህላዌ፡ ወበብሉየ፡ መዋዕልና፡ – Voc. Ae.^la: ብሉይ፡ ዘ፡ የአረጅ።

ብህለ

a)Sequitur

α)plerumque oratio directa, ut ; ; ; ; ኢትበሎ፡ ብፁዕ፡ μὴ μακάριζε αὐτόν ; እለ፡ ይብልዎ፡ ለሠናይ፡ እኩይ፡ (v. እኩየ፡ ) .

γ)perraro Infin.: መኑ፡ (v. መነ፡ ) ትብሉኒ፡ ከዊነ፡ quem me dicitis esse?^la .

2)perraro: loqui^la, ; ኢትብል፡ በትእምርታት፡ ne loquaris e signis^lai.e. ne divines e prodigiis, Lud. e Syn. ( ). n. 484

a) ኦሆ፡ ብሂል፡ obtemperare^la, annuere^la ; ; በእንተ፡ ኦሆ፡ ብሂሎቱ፡ ወትሕትናሁ፡ ob ejus obedientiam et submissionem^la ( ኦሆ፡ ).

b) እንብየ፡ ብሂል፡ nolle^la, abnuere^la, recusare^la ( እንብየ፡ ).

c) ጸጥ፡ ብሂል፡ obmutescere^la, silere^la ; ( ጸጥ፡ ).

d) ባሐ፡ ብሂል፡ ave dicere^la, salvere jubere^la ባሐ፡ .

6)— Alias significationes non est, quod statuamus, quamquam latine nonnumquam vertere licet

a)respondere^laut ; ; .

b)interrogare^laut ; .

c)contra dicere^la, opponere^lavel occurrere^laverbis ut .

Comparative and etymological data
This seems to be an Amharic expression. በል , በዪ , በሉ are very often used in spoken Amharic.

በሊኅ

, በላኅት፡ , m. በሊኃን፡ , fem. በሊኃት፡

1)acutus^la: መላፂ፡ በሊኅ፡ ; ; ኲናት፡ ; ሰይፍ፡ ; ማዕፀድ፡ Apoc.14,14; ; ቀኖት፡ Platt; በሊኅ፡ መዓብሊሆሙ፡ ; ማዕበል፡ በሊኅ፡ ; ስብራተ፡ ማህው፡ በላኅት፡ ; አእባን፡ በሊኃት፡ ; አእባን፡ በላኅት፡ ; ኰያንው፡ በሊኃን፡ Org.; : በበሊኅ፡ ልሳን፡ Enc.; de voce: ቃሉ፡ በሊኅ፡ ወቀጢን፡ ; በበሊኅ፡ ዐይነ፡ ልብክን፡ ትነጽራ፡ Cyr. ad ; de spiritu sapientiae ὀξύς ; በሊኀ፡ ኅሊና፡ ለኰንኖ፡ ὀξὺς ἐν κρίσει ; ብእሲ፡ በሊኅ፡ በምግባሩ፡ ὀξὺς ἐν τοῖς ἔργοις αὐτοῦ .

2)acer^la, vehemens^la, velox^la: ለቍጡዕ፡ ወለበሊኀ፡ መዓት፡ ; በሊኅ፡ እገሪሆሙ፡ ለክዒወ፡ ደም፡ ; .

በሊኅ

, በላኅት፡ , m. በሊኃን፡ , fem. በሊኃት፡

2)acer^la, vehemens^la, velox^la: ለቍጡዕ፡ ወለበሊኀ፡ መዓት፡ ; በሊኅ፡ እገሪሆሙ፡ ለክዒወ፡ ደም፡ ; .

በሊኅ

, በላኅት፡ , m. በሊኃን፡ , fem. በሊኃት፡

2)acer^la, vehemens^la, velox^la: ለቍጡዕ፡ ወለበሊኀ፡ መዓት፡ ; በሊኅ፡ እገሪሆሙ፡ ለክዒወ፡ ደም፡ ; .

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose