Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

praepos. insepar. [ בְּ , ܒ , بِ ]; Pron, suff. ብየ፡ (etiam ቢየ፡ ; ; in ; al.), ብነ፡ , ብከ፡ ብኪ፡ ብክሙ፡ ብክን፡ , m. ቦ፡ (ut ) vel ቦቱ፡ , fem. ባ፡ vel ባቲ፡ , m. ቦሙ፡ fem. ቦን፡ vel ቦቶን፡ vel ቦንቱ፡ ( ; ; ; ).

1)de loco,

a)in quo quid est vel esse cogitatur: in^la, በቤተ፡ መቅደስ፡ in templo^la ; በጽጕ፡ in plateis^la ; በሰማያት፡ in coelis^la ; በምድር፡ ; በኵሉ፡ በሓውርት፡ ; በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; መጽአ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ ; በብሔረ፡ ግብጽ፡ ; በሐቅል፡ ; በጌራራ፡ ; ; በመቅፁት፡ ; ይቤ፡ በልቡ፡ ; በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; በህየ፡ ; 21; በዝየ፡ ; በአይቴ፡ ; በዳግም፡ secundo loco^la ; በሣልስ፡ tertio loco^la ; አምጽእዎ፡ በዐራቱ፡ ኀቤየ፡ ; ቦቱ፡ ሀለውነ፡ ; .

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

b)in quem quid movetur vel immittitur, in^la; ወደቁ፡ በገጽየ፡ ; ወሰዱ፡ ለዳዊት፡ ርእሶ፡ በኬብሮን፡ ; ንግሮሙ፡ በእዝኖሙ፡ ; ሞቅሖ፡ በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; .

c)cui quid vicinum vel propinquum est, in^la, ad^la, apud^la, juxta^la( an ): በመንገድ፡ ; በፈለገ፡ ኮቦር፡ ; ; በኆኅት፡ ; በዝ፡ ደብር፡ ; ; ; ንበር፡ በየማንየ፡ ; ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la ; ዐይነ፡ በዐይን፡ ; hincpost verba apprehendendi: አኀዘኒ፡ በድማሕየ፡ ; አጽናዕኩከ፡ በየማንከ፡ ; adjungendi: ይእስሩ፡ በክሣዱ፡ ማሕረፀ፡ ; ይፅምድዎሙ፡ ለአፍራስ፡ በሰረገላ፡ ; adhaerendi ; offendendi ; .

2)de tempore ita ut respondeant

a)in^lavel Ablativus: በካልእ፡ ዓመት፡ ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; በሣልስት፡ ዕለት፡ ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ; በጽባሕ፡ ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; በቀዳሚ፡ ; በዝ፡ ጊዜ፡ ; በጊዜሃ፡ ; በደኃሪ፡ ንፍኀተ፡ ቀርን፡ ; n. 479 በበዓሎሙ፡ ለአይሁድ፡ ; በሀልዎ፡ ዚአየ፡ ኀቤክሙ፡ ; በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ .

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

a)statum vel conditionem, in quibus quis vel quid versatur aliquidve facit: ይወፅእ፡ እምህየ፡ በሰላም፡ ; አዐቅበከ፡ በኵሉ፡ ፍኖትከ፡ ; በዳኅን፡ ; ይኩን፡ ንብረትነ፡ በኵሉ፡ ጽድቅ፡ ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ; በኢያእምሮ፡ ; በትፍሥሕት፡ ; ; ; በምንዳቤየ፡ ; አንስት፡ ይንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ ; በዕረፍት፡ ይሄሉ፡ ; ቦቱ፡ ሑሩ፡ ; ; .

b)res, quibus quis vel quid circumdatur, vestitur, ornatur: ይመጽኡ፡ በአልባሰ፡ አባግዕ፡ ; ; ; ; ንትዐጸፍ፡ በዝንቱ፡ τοῦτο περιβάλωμεν ; ለበጥዎ፡ በወርቅ፡ ; ቀፈልዎ፡ በብሩር፡ ; ይሜግቡ፡ በጽድቅ፡ መንበሮ፡ ; ይኬልለከ፡ በሣህሉ፡ .

c)comitatum et societatem: cum^la, ; ; ; ጾርዎ፡ መላእክት፡ ነፍሶ፡ ወሰረሩ፡ ባቲ፡ እስከ፡ አርያም፡ ; ይረውጹ፡ በመጻሕፍተ፡ ንጉሥ፡ 2 ; ; ከመ፡ ትምጻእ፡ ላዕሌየ፡ በበትር፡ ወበእብን፡ ; ; ; ; ; ባሕር፡ በምልአ፡ ; በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ .

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

e)instrumentum, quo quis utitur: ope^la, auxilio^lavel Ablativus, የሐውር፡ በክነፈ፡ ነፋስ፡ ; ከመ፡ በሐብል፡ የአኀዝዎ፡ ; ትገብር፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) ተኣምረ፡ ; ; ; ቀተልኮ፡ በኲናት፡ ; በበትር፡ ይዘብጥዎ፡ ; ይትዋነዩ፡ በዕንዚራት፡ ; ወገሮሙ፡ በእብን፡ ; ባቲ፡ ንባርኮ፡ ; ይትሜከር፡ በፍትወተ፡ ዚአሁ፡ ; በዘክሮ፡ 2 ; al. innumeris in locis, nam frequentissimus est hic praepositionis usus. In specie nota: ሰትየ፡ በገይብ፡ bibit e poculo^la ; ; በመጥባሕትከ፡ ሕየው፡ gladio tuo vive^lai.e. vitam sustenta^la ; ; ዘመዉ፡ በአንስቲያ፡ ; .

f)auctorem, a^laquo vel per^laquem quid fit: ብየ፡ ነገሥት፡ ይነግሡ፡ ; ከመ፡ ትትዐየሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በሐዋርያቲከ፡ ; ዘቦቱ፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ኮነ፡ ; saepius post verba passiva, ut ; ; ; .

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

h)causam remotiorem: ob^la, propter^la, ; ; ; ያረምሙ፡ በምክረ፡ ዚአየ፡ ; ይትባረክ፡ በዘርእከ፡ ; conjunctum Infin., ut: በኀጢአ፡ ንዋይ፡ ; በፈሪህ፡ quod timent^la al.; n. 480post verba gaudendi: በዝ፡ ትትፈሥሑ፡ ; ; mirandi: አንከረ፡ በሕይወቱ፡ (quod adhuc vivus erat) ; fastidiendi ; ; pudefiendi ; invidendi: ኢትቅናእ፡ በፍናዊሆሙ፡ .

i)pretium, quo quid acquiritur, venditur, fit ( pro^la), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሐነጸ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ በውእቱ፡ ወርቅ፡ ; post verba ulciscendi et remunerandi: እትበቀሎሙ፡ በኀጢአቶሙ፡ ; የዐስየከ፡ ተስናነ፡ በንዋይከ፡ .

k)auctoritatem, qua nixus vel missus quis agit: በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ ; በቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; በስመ፡ እግዚአብሔር፡ ; በመባሕተ፡ መኑ፡ ; በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይቤ፡ .

l)numen, per^laquod quis jurat vel obsecrat: ( መሐለ፡ ); ( ረገመ፡ ); በደሙ፡ ለአቤል፡ ጻድቅ፡ (obsecro vos) ; ; በእግዚአብሔር፡ ኢትሚጠኒ፡ per Deum! ne me rejicias!^la

m)argumentum, e quo cognoscunt, et normam, ad quam metiuntur, aestimant, comparant: ex^la, secundum^la, pro^la, cum^la, በዝንቱ፡ ናአምር፡ ; ; ; በሕገ፡ ሙሴ፡ κατὰ τὸν νόμον ; በኍልቈ፡ መዋዕል፡ ዘ፡ ; ; በሥምረትከ፡ ; በፍትወተ፡ ልቦሙ፡ ; በእግረ፡ ደቂቅ፡ ነሐውር፡ ; ንግበር፡ ሰብአ፡ በአርአያነ፡ ወበአምሳሊነ፡ ; ኅዳጥ፡ በኍልቍ፡ ; ; በላዕከ፡ እክለ፡ በመዳልው፡ ; ያገምር፡ ፪ በመስፈርተ፡ ዘርእ፡ ; ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ ; ; ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ ,1; ተዐርዮ፡ በ፡ ; ኀብረ፡ በ፡ Nota etiam: ፭፻ በ፭፻ ርቡዕ፡ (longitudine) quingentos^laad^lavel per^laquingentos^la(latitudine) ; .

n)rationem et modum: ይሰርሕ፡ ሎቱ፡ በጥበብ፡ ወበጽንዕ፡ ; በኵሉ፡ ልብየ፡ ; ; ዘሰአልክሙ፡ በጸሎት፡ ; ; በእፎ፡ ; ; በአይቴ፡ ; ; creberrime substantivis, infinitivis et participiis praefixum adverbia efficit: ኰነነ፡ በዐመፃ፡ ; በግፍዕ፡ ; ጸርኀ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ ; በእግር፡ ; በ፩ አፍ፡ ; በጸጋ፡ ; በጕሕሉት፡ ; በጽድቅ፡ ; በርስት፡ ; በሐሰት፡ ; በፈቃድ፡ ,3; በጽርዕ፡ gracce^la ; በሠናይ፡ ; በንጹሕ፡ ; በሕሡም፡ ; በኅቡእ፡ ; በፍጡን፡ ; በጽሚት፡ , al.

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

β) ርእየ፡ በ፡ adspicere^la ; ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ratione habita juventutis ejus^laF.M. 10,3; ተናገረ፡ በ፡ de^la ; ; ; ; አልቦ፡ ዘአእመረ፡ ቦሙ፡ ( wußte um sie ) 2 .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

ε)( contra^la): አሕሠመ፡ በ፡ ; ንግሩ፡ ብየ፡ ; አስማዕኩ፡ ብከ፡ ; ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ ; n. 481 ዘእገብር፡ በፈርዖን፡ ; .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

በ

1)de loco,

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

2)de tempore ita ut respondeant

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

ፈቃድ

, m. et fem. , ፈቃዳት፡

1)appetitus^la, desiderium^la, studium^la: ኢትትሉ፡ ፈቃዳ፡ ለኀጢአት፡ ; ; ; ; ፈቃዱ፡ ተወርወት፡ ኀበ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Enc.; appetitus cibi, Lud. sine ; ፈቃዳት፡

2)voluntas^la: ; ; ኵሎ፡ ፈቃድየ፡ ግበር፡ ; ; ; ; ; እስመዝ፡ ውእቱ፡ ፈቃድየ፡ ; ; ; ; ፈቃዱ፡ ለእግዚአብሔር፡ ከመ፡ ኢትግበር፡ እኩየ፡ ; ; ; ግበር፡ ፈቃዳ፡ ለእምከ፡ ; በከመ፡ ፈቃዱ፡ ; ; ኵሉ፡ ኅሊና፡ ወፈቃዱ፡ ለሰብእ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; በፈቃደ፡ እግዚአብሔር፡ Deo volente ; ; በሥምረተ፡ ፈቃዱ፡ .

a)delectatio^la, approbatio^la( Wohlgefallen ): ኢኮነ፡ ቦቶን፡ ፈቃድየ፡ ; ከመ፡ ይርከብ፡ ነገረ፡ ፈቃድ፡ .

b)benevolentia^la: የኀሥሡ፡ ፈቃዶ፡ εὐδοκίαν ; ፈቃዱ፡ ለእግዚአብሔር፡ ታስተፌሥሖ፡ ለዓለም፡ .

c)voluntas^lapromta^la:

α) በ፡ voluntate^lasua^la, sponte^la, ultro^la: በፈቃድ፡ ወኢበኵርህ፡ F.M. 1,3; በፈቃዱ፡ ; እለ፡ በፈቃዶሙ፡ ነበሩ፡ ; ; ; በፈቃደ፡ ርእሱ፡ F.M. 33,3; F.M. 33,4.

β) ዘእንበለ፡ ፈቃዱ፡ invite^la, invitus^la, F.M. 6,8; ( አዘመወ፡ ).

γ)Statui constr. subjunctum vel in Gen. vel ዘበፈቃድ፡ vel ዘእምፈቃድ፡ voluntarius^la, spontaneus^la: መሥዋዕተ፡ ፈቃድ፡ ; ዘበፈቃዶሙ፡ τὰ ἑκούσια ; ; ; ( መሥዋዕት፡ ) ዘፈቃድክሙ፡ ; ዘእምፈቃድየ፡ እሠውዕ፡ ለከ፡ .

d) ፈቃዳት፡ mandata^la, praecepta^la, ; ; Enc.

ባሕቲት

, proprie solitudo^la, cum affixis pronominibus usurpatur, et circumscribendis adjectivis vel adverbiis aliarum linguarum inservit (sicut לְבַד ܒܰܠܚܽܘܕ وَحْدٌ ; gramm.§ 157,2; gramm.§ 163,2).

1)Subjunctis pronominibus suff. omnium personarum (nota formas quasdam anomalas annot.)

a)solus^la(et unicus, et solitarius); non de personis tantum usurpatur sed etiam de rebus, ut ; ; ; (nihil edebat) ዘእንበለ፡ በቀዳሚት፡ ሰንበት፡ ወበዕለት፡ እሑድ፡ ባሕቲቶሙ፡ ; ወአኮ፡ ለአፅምዖ፡ ባሕቲቱ፡ ; explere potest vicem subjecti: ባሕቲትከኑ፡ መልአክ፡ አንተ፡ σὺ μόνος εἶ ἄρχων ; ; praedicati: ሶበ፡ ይሄልዉ፡ ባሕቲቶሙ፡ ; appositionis (id quod longe frequentissimum est): ኖኅ፡ ባሕቲቱ፡ ; እግዚአብሔር፡ ባሕቲቱ፡ ጻድቅ፡ ; ; አነ፡ ባሕቲትየ፡ ; ; ; ምንተ፡ በጻሕከ፡ ባሕቲትከ፡ ; ; እፎ፡ ነበረት፡ ባሕቲታ፡ ሀገር፡ ; ባሕቲትየ፡ እነብር፡ καταμόνας ; ባሕቲቶሙ፡ ይነብሩ፡ ; ወትተርፍ፡ ባሕቲታ፡ ምድሮሙ፡ በድወ፡ , nonnumquam in , ut: እንዘ፡ ናንሶሱ፡ ባሕቲተነ፡ (v. ባሕቲትነ፡ ) ; ለከ፡ ለባሕቲትከ፡ ; ኪያሁ፡ ባሕቲቶ፡ ; ; cuivis st. constructo subjungere licet: በፈቃደ፡ ባሕቲቱ፡ sua solius voluntate^laF.N. 6; አኮ፡ በእንተ፡ ባሕቲቶሙ፡ ዘእብል፡ (Platt: በእንተ፡ እሉ፡ ባሕቲቶሙ፡ ) ; ; አኮ፡ ለባሕቲትየ፡ ዘጻመውኩ፡ οὐκ ἐμοὶ μόνῳ ; .

b)praefixis praepositionibus

α) በ፡ seorsum^la, solitarie^la(secum, sine arbitris): በባሕቲቶሙ፡ καθ᾽ ἑαυτούς ; ሠሐቀት፡ በባሕቲታ፡ ἐν ἑαυτῇ ; n. 497 በባሕቲቶሙ፡ ተስእልዎ፡ quum soli^la(cum eo) essent^la, interrogarunt^la ; .

β) እንተ፡ seorsum^la, separatim^la: አቀሞን፡ እንተ፡ ባሕቲቶን፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

c)praemissa negatione አኮ፡ et sequente ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ vel ዓዲ፡ — ኒ፡ , ዓዲ፡ — ሂ፡ non solum^la( tantum^la, modo^la) — sed etiam^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; .

2)Subjuncto III. p. m. , ባሕቲቱ፡ (rarius in ut bis): solum^la, tantum^la, modo^la, solummodo^la ; ኢ vel አኮ፡ — ባሕቲቱ፡ — አላ፡ vel አላ፡ — ኒ፡ ; ; ; . — (De significatu ባሕቲት፡ unica^lai.e. carissima^la, quam Ludolfus affert, vehementer dubito; etenim ለባሕቲትከ፡ non tuae^la(animae) carissimae^lased tibi soli^lasignificat; pariter Lud. comm. hist. p. 30 ግበሩ፡ በዓላ፡ ለባሕቲትየ፡ non „ celebrate festum unicae^la(carissimae) meae^la“ sed „ festum ejus mihi soli^la“ (sicut ሊተ፡ . p. 30 ) exponendum videtur).

ፈቃድ

, m. et fem. , ፈቃዳት፡

a)delectatio^la, approbatio^la( Wohlgefallen ): ኢኮነ፡ ቦቶን፡ ፈቃድየ፡ ; ከመ፡ ይርከብ፡ ነገረ፡ ፈቃድ፡ .

b)benevolentia^la: የኀሥሡ፡ ፈቃዶ፡ εὐδοκίαν ; ፈቃዱ፡ ለእግዚአብሔር፡ ታስተፌሥሖ፡ ለዓለም፡ .

c)voluntas^lapromta^la:

β) ዘእንበለ፡ ፈቃዱ፡ invite^la, invitus^la, F.M. 6,8; ( አዘመወ፡ ).

d) ፈቃዳት፡ mandata^la, praecepta^la, ; ; Enc.

ጕዕትያ

, ni fallor, γοητεία

1)praestigia^la, artes magicae^la: በከመ፡ ሰርሐ፡ በሥራያቲሁ፡ ወበብዝኀ፡ ጕዕትያሁ፡ (de mago quodam)

2)vanitas^la, inanitas^la, fallacia^la, frustratio^la: ስብሐቶሙ፡ ኢኮነ፡ ከመ፡ ስብሐተ፡ ዝንቱ፡ ዓለም፡ ኀላፊ፡ በጕዕትያ፡ እለ፡ ይነብሩ፡ ; እምድኅረ፡ ብዙኅ፡ ጕዕትያ፡ ; Adam panem suum comedebat በሀፍ፡ በጕዕትያ፡ ወጻማ፡ ; በፈቃደ፡ እግዚአብሔር፡ ተውህበ፡ ኵሉ፡ መንግሥተ፡ ዓለም፡ ለዘርአ፡ ሴም፡ ወግብርናት፡ ለዘርአ፡ ካም፡ ወጕዕትያ፡ ለዘርአ፡ ያፌት፡ n. 1187

gʷǝʿtǝyā fatigue^en, tiredness^en, ‘fatigue^fr’ ወተሐረምክሙ፡ ከመ፡ ትሖሩ፡ በፍኖተ፡ ጸባብ፡ በረኃብ፡ ወበጽምእ፡ በሐፍ፡ ወበድካም፡ በቍር፡ ወበዕርቃን፡ በጕዕትያ፡ ወበአባር፡ ወኃጢአ፡ እክል፡ ወበኵሉ፡ ምንዳቤ፡ ወዓፀባ፡ ዘይበጽሖሙ፡ ለአግብርተ፡ እግዚአብሔር፡ ‘Vous avez fait des vœux, afin d’aller dans la voie étroite, la faim, la soif, la chaleur, l’épuisement, le froid, la nudité, la fatigue, la sécheresse, la manque de nourriture, et dans toute détresse et difficulté qui arrive aux serviteurs de Dieu^fr’ 18 l. 14-17 (ed.) , 16 (tr.) (‘Sens de ጕዕትያ፡ indiqué par 522 .’ 16 n 80 )

ኵርህ

aversatio^la, animus invitus^la, በኵርሀ፡ invitus^la, invite^la, per vim^la, 1 ; በፈቃደ፡ ወኢበኵርህ፡ F.M. 1,3; Christus ሐመ፡ በፈቃዱ፡ ወአኮ፡ በኵርሀ፡

ፈቃድ ቀነነ

, m. et fem. , ፈቃዳት፡

a)delectatio^la, approbatio^la( Wohlgefallen ): ኢኮነ፡ ቦቶን፡ ፈቃድየ፡ ; ከመ፡ ይርከብ፡ ነገረ፡ ፈቃድ፡ .

b)benevolentia^la: የኀሥሡ፡ ፈቃዶ፡ εὐδοκίαν ; ፈቃዱ፡ ለእግዚአብሔር፡ ታስተፌሥሖ፡ ለዓለም፡ .

c)voluntas^lapromta^la:

β) ዘእንበለ፡ ፈቃዱ፡ invite^la, invitus^la, F.M. 6,8; ( አዘመወ፡ ).

d) ፈቃዳት፡ mandata^la, praecepta^la, ; ; Enc.

I,2

1)canonem^lai.e. poenitentiam imponere^laalicui, ለ፡ vel ላዕለ፡ pers., -395.

2)poenitentiam subire^la(?): እመቦ፡ ብእሲ፡ ዘቀነነ፡ ርእስ፡ (an legendum ርእሶ፡ ?) በፈቃዱ፡ : ቀነነ፡ ዘ፡ ቀኖና፡ ያዘ፡ n. 445

ተውህበ

III,1

1)dari^la, ለ፡ pers.: ወልድ፡ ተውህበ፡ ለነ፡ ; ለነ፡ ተውህበት፡ ምድር፡ ; ይትወሀብ፡ ለነፍስየ፡ ስእለታ፡ ; ሕግ፡ ዘተውህበ፡ ለሙሴ፡ ; ; ; ; ; ; አበየ፡ ዝናም፡ ተውህቦ፡ ለምድር፡ ; : ; (c. በኀበ፡ a^la); ; ለመልአክ፡ ተውህቦ፡ ኀይል፡ ; ; መዋዕል፡ እለ፡ ተውህባከ፡ ; ተውህቦ፡ ሉዓሌ፡ ዐቢይ፡ ; praed.: ተውህበ፡ መብልዐ፡ ለአንስርት፡ ; ; ; ከመ፡ ትትወሀብ፡ ብእሲተ፡ ሎቱ፡ ; Nom. ejus cui datur et ejus quod datur: ሥጋኪ፡ (o Maria) እማንቱ፡ (sc. አህጉራተ፡ ዓለም፡ ) ተውህባ፡ (corpus tuum iis datum est)

a)tradi^la: ተውህቦ፡ ትትወሀብ፡ ዛሀገር፡ ውስተ፡ እደ፡ … ; ተውህበ፡ ለሞት፡ ነፍሱ፡ ; subdi^la: ተውህቡ፡ ታሕተ፡ እደዊሁ፡

b)concedi^la, permitti^la: ተውህበኒ፡ ወሰባሕኩ፡ አነሂ፡ ; : ; ; ; vel ከመ፡ : .

a)se dare^lavel tradere^la: በፈቃዱ፡ ዘተውህበ፡ ለሕማም፡ ወገድል፡

b)recipr.: sibi invicem dare^la, ut: ante communionem sacramenti ሕዝብ፡ ይትወሀቡ፡ በበይናቲሆሙ፡ ሰላመ፤ ብእሲ፡ ለብእሲ፡ ወአንስት፡ ለአንስት፡ ;

በ

1)de loco,

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

2)de tempore ita ut respondeant

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

ተኀየለ

III,2

A)reflex.

1)fortem^la, firmum^la, valentem se praestare^lavel sibi videri^la, vires colligere^lavel contendere^la: ጽንዑ፡ ወተኀየሉ፡ ἀνδρίζεσθε ; ተኀየለ፡ ወነበረ፡ ἐνισχύσας ἐκάθισε , vel : ተኀየሉ፡ ትባኡ፡ ἀγωνίζεσθε εἰςελθεῖν ; ተኀየሉ፡ በመዝራዕቶሙ፡ ἐγαυρίασαν ἐν βραχίονι ; ; እለ፡ ይትኄየሉ፡ ἐξάρχοντες κατ᾽ ἰσχύν . n. 608

2)comparative: fortiorem^la, superiorem se praestare^la, praevalere^la, praepollere^la, dominari^la, ከመ፡ የአዝዝ፡ ወይትኀየል፡ ዲበ፡ ምድር፡ ; ተኀየልኩ፡ ውእተ፡ ሀገረ፡ Rel. Bar.; እለ፡ ተኀየልዎ፡ τυραννοῦντες αὐτοῦ ; ; ; ለጥበብ፡ ኢይትኄየላ፡ እከይ፡ ; መኑ፡ ይክል፡ ምስሌሁ፡ ተኀይሎ፡ τίς ἐστι κατ᾽ αὐτὸν δυνάστης .

3)vim adhibere^la, vi adigere^la, vi arripere^la, vim inferre^la, vi opprimere^la, sub potestatem redigere^la, ኢይትኀየሉ፡ ዐሪገ፡ μὴ βιαζέσθωσαν ἀναβῆναι ; ተኀይሎሙ፡ διαβιασάμενοι ; ; rei, cui obluctantur: ኢትትኀየል፡ ውሒዘ፡ ፈለግ፡ ; et verbi: ይትኄየልዎሙ፡ ያውጽኡ፡ አዕፅምቲሆሙ፡ ; rei, quae arripitur: ይትኄየል፡ ለርእሱ፡ ሀጕለ፡ ἐκβιάζεται τὴν ἀπώλειαν ἑαυτοῦ ; ተኀየሉ፡ ንዋየ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ; ; , quae opprimitur: καταδυναστεύειν ; ἐκθαμβεῖν ; τυραννεῖν ; κατακυριεύειν Platt; ( ἐκβιάζεσθαι ); ላዕለ፡ pers. ; violare^lavirginem . Hinc በተኀይሎ፡ vi^la: አኮ፡ በተኀይሎ፡ ዘያከይድዎ፡ ለመለንስ፡ .

Β)

1)confirmari^la, corroborari^la .

2)superari^la, expugnari^lade urbe; ሀገረ፡ ጸወን፡ ዘኢይትኄየል፡

3)obfirmari^la(pervicacem reddi): ተኀየለ፡ እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡

4)vi cogi^la, adigi^la: qui peccavit በፈቃድ፡ አው፡ በተኀይሎ፡

ፈቃድ

, m. et fem. , ፈቃዳት፡

a)delectatio^la, approbatio^la( Wohlgefallen ): ኢኮነ፡ ቦቶን፡ ፈቃድየ፡ ; ከመ፡ ይርከብ፡ ነገረ፡ ፈቃድ፡ .

b)benevolentia^la: የኀሥሡ፡ ፈቃዶ፡ εὐδοκίαν ; ፈቃዱ፡ ለእግዚአብሔር፡ ታስተፌሥሖ፡ ለዓለም፡ .

c)voluntas^lapromta^la:

β) ዘእንበለ፡ ፈቃዱ፡ invite^la, invitus^la, F.M. 6,8; ( አዘመወ፡ ).

d) ፈቃዳት፡ mandata^la, praecepta^la, ; ; Enc.

ፋሲካ

, rarius ፋስካ፡ , πάσχα , φασέκ ( etiam ጳሲካ፡ et ፍሥሕ፡ ) pascha^la,

1)agnus^lapaschalis^laJudaeorum: ወጠብሑ፡ ፋሲካ፡ ; ; ; Ex; 12,27 ; ; ; ( ፋስካ፡ ); .

2)festum^lavel tempus^lapaschatis^la,

b)Christianorum

α) πάσχα σταυρώσιμον , ሰቡዐ፡ ፋሲካ፡ (67).

β)plerumque πάσχα ἀναστάσιμον , ሰሙነ፡ ፋሲካ፡ (67); ዕለተ፡ ፋሲካ፡ (dies resurrectionis) ; ; Deg.; በፋሲካ፡ ኦሪት፡ ኢይግበሩ፡ ፋሲካ፡ ወንጌል፡ Sx. Enc.; etiam ጾም፡ ; in Computo Eccl. ፍሥሕ፡ σταυρώσιμον et ፋሲካ፡ ἀναστάσιμον distingui solet.

ፍሡሕ ዐይን

laetus^la

a)hilaris^la, laetans^la, gaudens^la: ወኢኮንከ፡ ፍሡሐ፡ ; ትኩዝ፡ ; በፍሡሕ፡ ዐይን፡ ἐν ἀγαθῷ ὀφθαλμῷ ; ἱλαρός ; እንዘ፡ ፍሡሕ፡ ገጽከ፡ ; ወኮነ፡ ፍሡሐ፡ ገጻ፡ (v. ወኮነት፡ ፍሥሕተ፡ ገጽ፡ ) ; ; ልብ፡ ፍሥሕት፡ εὐφραινομένη ; ከመ፡ ፍሡሓን፡ ; ; ከናፍርየ፡ ፍሡሓት፡ ἀγαλλιάσεως ; ፍሡሓኒክሙ፡ ; ፍሡሓት፡ እምወይን፡ አዕይንቲሁ፡ ; ; (deest apud Laur.); እንዘ፡ ፍሡሕ፡ ውእቱ፡ ልቡ፡ εὐφροσύνη .

b)solatio^laaffectus^la, .

c)lubens^la, promtus^la, de animo: አሠሩ፡ ለልብ፡ ፍሡሕ፡ ገጽ፡ ብሩህ፡ ; ዘይገብር፡ ምጽዋተ፡ በፍሡሕ፡ ልብ፡

d)delicatus^la, τρυφερός

e) ፍሥሕት፡ hilaritas^la, ἱλαρότης

f)laetabilis^la, gratus^la, jucundus^la: ; ዘማ፡ ሠናይት፡ ወፍሥሕት፡ ἐπίχαρις .

, fem. et m. , አዕይንት፡ [ עַיִן ܥܻܝܢ ܥܰܝܢܳܐ عَيْنٌ ]

1)oculus^la, ; fem. ; ; ; ; ; ; m. ; ; ; ; ; ; (ad sensum) ; ; ; al.; በፍሡሕ፡ ዐይን፡ ; በሠናይ፡ ዐይን፡ ; ከመ፡ እኩይ፡ ዐይነ፡ ሰብእ፡ ; አዕይንቲሃ፡ ድኩም፡ ; ; ትደዊ፡ አዕይንቲሃ፡ ; ሚጥ፡ ዐይነከ፡ እምነ፡ ብእሲት፡ ሠናይት፡ ; ; ይኔጽራ፡ አዕይንቲሁ፡ ; ተሀይዳ፡ አዕይንቲሁ፡ ; ከደኑ፡ አዕይንቲሆሙ፡ ; ከሠተት፡ አዕይንቲሃ፡ ; ፈትሐ፡ አዕይንቲሃ፡ ; አንሥኡ፡ አዕይንቲሆሙ፡ ; አልዐለ፡ አዕይንቲሁ፡ ; ከብዱ፡ አዕይንቲሁ፡ ; ታነብዕ፡ ዐይንየ፡ ; ተሀውከት፡ ዐይንየ፡ ; ይቀጽብ፡ በዐይን፡ ; ቅድመ፡ አዕይንቲከ፡ .

a) ዐይነ፡ በዐይን፡ oculo ad oculum^la: ይትራአዩ፡ ዐይነ፡ በዐይን፡ ; ; .

b) ለዐይነ፡ sub oculo^laalicujus i.e. coram^laaliquo: ለዐይንከ፡ ; Platt; ; (coll. አዕይንቲከ፡ ለአዕይንቲሁ፡ ይሬእያ፡ ); Enc.

c) ዐይን፡ ሕሙም፡ vel ሐማሚ፡ oculus aeger^lavel invidus^la ; ; eundem sensum habet ያአኪ፡ ላዕሌከ፡ ዐይኖ፡ invidebit tibi^la ; በዐይን፡ እኪት፡ ἀναιδεῖ ὀφθαλμῷ ; ዐይን፡ ዕቡይ፡ oculus superbus^la ; ዕቡየ፡ ዐይን፡ ; ዘይሬእዮሙ፡ ለሕዝብ፡ በዐይን፡ ሕጽጽት፡ qui homines^la(oculo vel obtutu exiguo intuetur i.e.) ut multum infra despectat^laF.N. 5.

d) ሰብአ፡ ዐይን፡ vel (omisso ሰብእ፡ ) ዘዐይን፡ ( ) homo vel homines oculorum i.e.

α)explorator^la, e^laxploratore^las^la, speculator^la, speculator^laes^la, σκοπός , σκοποί , κατάσκοπος , κατάσκοποι , ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; τερατοσκόποι .

β)custos^lavel inspector^la( ἐπίσκοπος ), beneficii testamento legati, F.N. 18.

e)Etiam ዐይን፡ oculus^lavel አዕይንት፡ oculi^la(sicut عَيْنٌ ) dicitur

α)speculator^la, explorator^la ; .

β)insidiator^la, ἐπίβουλος , .

f) ብንተ፡ ዐይን፡ pupilla oculi^la ብንት፡ 0518.

g) ቅጽበተ፡ ዐይን፡ nutus oculi^lai.e. momentum^latemporis ቅጽበተ፡ 0475.

2)Varie transfertur oculus:

a)examen^labilancis (cfr. عَيْنٌ ): ከመ፡ እንተ፡ ታገብእ፡ ዐይነ፡ መዳልው፡ እሙንቱ፡ ὡς ῥοπὴ ζυγοῦ ; .

b)species^lavel imago insculpta^la, sculptura^lasigilli: ዐይነ፡ ማኅተም፡ γλύμμα σφραγῖδος ; ; ; .

c)dubius est sensus vocis ዐይን፡ , ubi Gr. ὤα habet (an circulus^laoculo similis?).

d)in libris ex Arabico translatis ዐይን፡ seq. Gen. significat ipse^laille (sicut عَيْنٌ ), ut: እመ፡ ኢተረክበ፡ ዐይኑ፡ (sc. rei furto ablatae) ያገብእ፡ አምሳሊሁ፡ F.N. 35 aliud exemplum ሕስት፡ col. 891. n. 1007

e) ዐይነ፡ ወርቅ፡ oculus vel species auri i.e. icterus^la( morbus regius^laq.d.), Lud.

3)fons^la, ; ; Deus አቀመ፡ አዕይንቲሁ፡ ለተከዚ፡ et Deg.; fortasse ; : ተመክሮ፡ ዐይነ፡ ተመርሖ፡ ውእቱ፡ – Eodem referendum est ዐይነ፡ ምድር፡ oculus terrae i.e. cavum^laut talpae, mustelae, Lud. Greg. (cfr. etiam Isenberg amh. sub ዐይን፡ ).

fǝśśuḥ

Grébaut
ፍሡሐ፡ ልብ፡ fǝśśuḥa lǝbb «(ayant) le cœur satisfait^fr» ቅንአ፡ ላዕለ፡ ሑረቶሙ፡ እኩይ፡ ወኢኮነ፡ ፍሡሐ፡ ልብ፡ ከመ፡ ቀዳሚ፡ 200, ልብ፡
33

ʿayn

Cross-references:

a) for ምኡከ፡ ዐይን፡ ምኡክ፡ (Leslau)

b) for ቀልደደ፡ ዐይን፡ ቀልደድ፡

መከረ ፍሥሓ ፍሥሓ

I,1[respondent: בָּחַר elegit, examinavit, exploravit^la( בָּחַן ), ܒܚܰܪ examinavit, scrutatus est, probavit^la( ܒܰܚܶܢ ), arab. (praeter مَخَرَ VIII) in malam partem مَكَرَ dolum struxit^laet n. 199 مَحَنَ tentavit^la; amh. መከረ፡ et ሞከረ፡ ] ይምክር፡

1)exquirere^la, explorare^la, tentare^la: ምክር፡ እምውስተ፡ ሕዝብ፡ ዕደወ፡ ጻድቃነ፡ σκέψαι ; κατασκέψασθαι ; እምክርከ፡ (v. ኣመክርከ፡ ) በፍሥሓ፡ πειράσω σε ἐν εὐφροσύνῃ ; እለ፡ ይመክሩ፡ ኰስየ፡ ἀναιρεῖ πειρώμενοι Cyr. c.

2)exploratum approbare i.e. consulere^la

a)consilium capere^la, decernere^la, nonnumquam: sibi proponere^la, in animo habere^la, moliri^la( βουελεύεσθαι et βούλεσθαι ), rei: ምንተ፡ መከረ፡ እግዚአብሔር፡ ላዕለ፡ ግብጽ፡ ; ; ; ይመክሩ፡ ዕሙቀ፡ ምክረ፡ ; መከሩ፡ ምክረ፡ እኩየ፡ ላዕለ፡ ርእሶሙ፡ ; ; መከሩ፡ ኀጢአተ፡ ወገብሩ፡ እኩየ፡ ; ንጹሐ፡ ይመክር፡ መንፈስየ፡ καθαρὰ νοήσει ; verbi ; ; በመካን፡ ኀበ፡ አንትሙ፡ መከርክሙ፡ ትባኡ፡ ; ዘመከርኩ፡ እግበር፡ ላዕሌሆሙ፡ ; ; እግዚአብሔር፡ መከረ፡ ይጽደቅ፡ , vel ከመ፡ seq. , ut: ; ; ; vel Infin., ut: ዘቀተለ፡ በኢያእምሮቱ፡ ወኢመከረ፡ ቀቲሎቶ፡ F.M. 4,2.

b)consilium dare^la, suadere^la, ; ( II,1).

c)consultare^la, deliberare^la: መከሩ፡ ምስለ፡ ሊቃውንት፡ .

d)exquirere consilium^laalicujus : ውስተ፡ እንግልጋ፡ ኢይመክርዎሙ፡ ምክረ፡

, fem. et m. , laetitia^la, gaudium^la, εὐφροσύνη ; ; ; ; ቃለ፡ ፍሥሓ፡ ወቃለ፡ ሐሤት፡ ; ; ተፈሥሐ፡ ዐቢየ፡ ፍሥሓ፡ χαράν ; ; ; ; እምፍሥሓሁ፡ ; በፍሥሓ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እሴስዮ፡ ለላሖሙ፡ ፍሥሓ፡ χαρμονή ; ; ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ἐν ἀγαθῷ ; ገብረ፡ በዓለ፡ ፍሥሓ፡ ዐቢየ፡ ; በፍሥሓ፡

a)solatium^la, consolatio^la, παράκλησις , ወሀብክዎ፡ ፍሥሓ፡ ጽድቅ፡ ; ነገረ፡ ፍሥሓ፡ ; ; ; .

b)salus^la: አልቦ፡ ፍሥሓ፡ ለኃጥኣን፡ χαίρειν ; ለዮሐንስ፡ ቄርሎስ፡ ፍሥሓ፡ Ἰωάννῃ Κύριλλος χαίρειν Epist. Cyr. (in praescr.),

a)solatium^la, consolatio^la, παράκλησις , ወሀብክዎ፡ ፍሥሓ፡ ጽድቅ፡ ; ነገረ፡ ፍሥሓ፡ ; ; ; .

makara

Grébaut
መከረ፡ makara I,1 ይመክር፡ , ይምክር፡ «prendre conseil^fr, prendre son propre conseil^fr» ― መከረ፡ Ms. BNFabb217, fol. 42v.
102

Leslau
መከረ makara (yǝmkar, yǝmkǝr) advice^en, exhort^en, recommend^en, devise^en, form a plan^en, take counsel^en, determine^en, propose^en, make a decision^en, plot^en, conspire^en 340b

ምክሕ

jactatio^la, gloriatio^la, gloria^la, causa gloriationis^la, in malam et bonam partem: ትዕቢት፡ ወምክሕ፡ ወትዝህርት፡ ; አክሊለ፡ ምክሕ፡ ; ; እሬስዮሙ፡ ለምክሕ፡ ; ኢይከውነከ፡ ምክሐ፡ ; ምክሖሙ፡ ፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ ; በፍርሀተ፡ እግዚአብሔር፡ ይኩን፡ ምክሕከ፡ ; ; ይከውኖ፡ ምክሐ፡ በኀበ፡ ማኅፈሩ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; . mǝkḥ

Grébaut
ምክሕ፡ mǝkḥ «gloire^fr (vanto)» ― መመክያ፡ Ms. BNFabb217, fol. 42v.
101

Leslau
ምክሕ mǝkḥ boasting^en, glory^en, praise^en, glorifying^en, object of boasting^en, pride^en 339a

Cross-references: for አልባሰ፡ ምክሕ፡ ልብስ፡ (Leslau)

ጸምሀየ

quadril. I et ጸምሀየየ፡ vel ጸማህየየ፡ quinquel. I, etiam per ሐ , [referendum ad צָמֵא ( ጸምአ፡ ) et צָמַק ? an inserta nasalis ን ( ጽንሁይ፡ pro ጽምሁይ፡ ) vel ም ex צָחָה צָיָה ܨܘܳܐ صَوَا et صَوِىَ propagatum?] exarescere^la, marcere^la, marcescere^la, flaccescere^la, flaccere^la: ይጸመሂ፡ μαρανθήσεται ; ; ; ይጸመሂ፡ ከመ፡ መሎኬ፡ በውስተ፡ ሐሩር፡ ; ዘእንበለ፡ ይጸምሂ፡ (v. ይጸመሂ፡ ) ; ዘኢይጸመሂ፡ immarcescibilis^la ; ; ርኢ፡ ከመ፡ ኢጸመሃየየ፡ (sic! pro ኢጸማህየየ፡ ) በለስ፡ Rel. Bar.

a)de hominibus: languescere^la, contabescere^la: ደቂቅኪኑ፡ እለ፡ ጸምሀዩ፡ (v. ጸምሀየዩ፡ et ጸማህየዩ፡ ) οἱ ἀπορούμενοι ; ይጸመሀይዩ፡ (Laur.: ይጸመሀዩ፡ ni hanc formam ad III,1referre malueris) በፍርሀት፡ .

b)de veste: veterascere^la, ut: tunica ዘኢይጸመሂ፡ ዘልፈ፡ Lud. ex Enc. – : መጽለወ፡ ወጸምሀየየ፡ (v. ወጸሀየየ፡ ) ዘ፡ ጸለጐ፡ ; : ጸማህየየ፡ ዘ፡ ጸወለገ። n. 1270

ይዋሄ

lenitas^la, mansuetudo^la, modestia^la, simplicitas^la, probitas^la: ይዋሄ፡ ወህድአት፡ ወአርምሞ፡ ; πραότης ; simplicitas columbae ; በፍርሀት፡ ወበይዋሄ፡ μετ᾽ εὐλαβείας

ተገበረ

III,2

1)Reflex.

1)opus facere^la, operari^la, laborare^la: ; ; ዘይትቀነይ፡ ወይትጌበር፡ ; ; በፍርሀት፡ ትትጌበሩ፡ ለሕይወትክሙ፡ ; operis vel negotii: ተግባር፡ ዘተገበርክሙ፡ በዲበ፡ ምድር፡ ; .

a)operam dare^larei, elaborare^la, operando acquirere^la, : ; ሀገር፡ እንተ፡ ትትጌበር፡ ከንቶ፡ ; ይትጌበሩ፡ ሐሰተ፡ ; ; ዘይትጌበራ፡ ለእኪት፡ ὁ ἐνδελεχίζων εἰς κακά ; ተገበሩ፡ ጽድቀ፡ ; ይትጌበር፡ ሀጕለ፡ ነፍሱ፡ περιποιεῖται .

b)labore conficere^la: እለ፡ ይትጌበሩ፡ ሜላተ፡ ; መዳልወ፡ ; apis ዘይትጌበር፡ ጸቃውዐ፡ መዓር፡ ; infantes qui nondum dentes habent ለተገብሮ፡ ኅብስት፡ (ad conficiendum i.e. masticandum panem), Lud. e Mss. Colb.

c)colere^laagrum, vites, : ; ; ; ዘይትጌበራ፡ ለምድር፡ ; ዘይትጌበር፡ ገራህቶ፡ ; ; ; ; ; ዘይጻሙ፡ በተገብሮታ፡ ለምድር፡ ; ; ወይንኪ፡ ዘተገበርኪ፡ .

d)mercaturam facere^la, negotiari^la: ; ሐመር፡ እንተ፡ ትትጌበር፡ እምርሑቅ፡ ; ; ትትጌበሪ፡ ምስለ፡ እለ፡ … ; ; ; ; በ፡ rei ; rei: ይኄይስ፡ ኪያሃ፡ ተገብሮ፡ እምተገብሮ፡ ወርቅ፡ ወብሩር፡ ; negotii: .

2)raro Pass. i.q. III,1: ኀጺን፡ እምውስተ፡ ምድር፡ ይትጌበር፡ ; በዓል፡ ትትጌበር፡ 5.

ፍቅር

, m. et fem. (ut ; ; ), amor^la, viri et feminae: ይነድድ፡ ፍቅር፡ ከመ፡ እሳት፡ ; ; ; ; ; ; በዛቲ፡ ፍቅር፡ እንዘ፡ ንትፋቀር፡ ; ፍቅረ፡ ብእሲት፡ ( ἔρως ) ; ; ; ; rerum: ; ፍቅረ፡ ወርቅ፡ ; ፍቅረ፡ ወይን፡ I ( ዔረግ፡ ).

a)dilectio^la, caritas^la, ; ; ; amicorum ; φιλία ( amicitia^la) ; ; ; ፍቅረ፡ ቢጽ፡ (de caritate^lamutua^la ተፋቅሮ፡ frequentare solent); Dei in homines: ፍቅረ፡ ዘለዓለም፡ አፍቀርኩከ፡ ; ; 2 ; ; ; al.; እግዚአብሔር፡ ፍቅር፡ ውእቱ፡ ; hominum in ; ; ; ; ; al.; ገብሩ፡ ላዕሌየ፡ ፍቅረ፡ ; etiam ለ፡ in^lavel erga^la, ut: ፍቅርየ፡ ለእጓለ፡ እመሕያው፡

b) ፍቅረ፡ ነግዳን፡ vel ፍቅረ፡ እንግዳ፡ hospitalitas.^la

c)epulum^laamoris^laChristiani^la, agape^la, ; .

d) በፍቅር፡ amanter^la, benevole^la, libenter^la: ; Lit. Orth.; Lud. ex Enc.

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose