Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

I,2[significatione tantum non etymo differt ab ዐዘዘ፡ עזז ܥܙ عزّ وعز ; at fere ubique per አ scriptum invenitur, litera ዐ frequentissimo usu detrita et in አ extenuata]

1)potentem esse^la, dominari^la: ከመ፡ የአዝዝ፡ ወይትኀየል፡ ዲበ፡ ምድር፡ ; , κατακυριεύει .

2)imperare^la, jubere^la, mandare^la, praecipere^la, edicere^la, ut: አነ፡ እኤዝዝ፡ ወአነ፡ ኣመጽኦሙ፡ ; ; በአሐዱ፡ ቃል፡ አዚዘከ፡ ; ለ፡ pers. ; ; ; ; plerumque : ; ; ; ; አኅለቀ፡ አዝዞቶሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ( παραγγέλλειν ) ; ; ; rei: ; ; ; ; ; ነገር፡ ዘአዘዞ፡ እግዚአብሔር፡ ይንግር፡ ; ; ; ; ; ; በእንተ፡ rei ( de^la): ; ; በእንተ፡ ዝሙት፡ አብዝኀ፡ አቡየ፡ አዝዞትየ፡ ; ; ; ; በ፡ rei (in libris ex Arabico translatis): ፈታሒ፡ የአዝዞሙ፡ ለላእካኒሁ፡ በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ F.N. 43,3; አዘዘ፡ በአብጽሖተ፡ ቃራራ፡ ; verbi: መኑ፡ አዘዘክሙ፡ ትሕንጹ፡ ; አዘዘ፡ ያብእዋ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ከመ፡ ; ; ; ; ; ለ፡ et Infin., ut: አንተ፡ ውእቱ፡ ዘትኤዝዝ፡ ለበዊእ፡ ወለወጺእ፡ . n. 793

a) አዘዘ፡ ከመ፡ ኢ፡ seq. vetare^la ; ; ; vel ኢአዘዘ፡ ከመ፡ seq. , F.N. crebrius, ut 43,12; ( ኅርመት፡ col. 587).

b)passim sine mentione mandati i.q. mandata^ladare^laalicui, cum mandatis mittere^laaliquem, : ; ; ; አዘዝከ፡ ዑቃቤ፡ ላዕሌየ፡ ; እኤዝዝ፡ እኪተ፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ዓለም፡ ; ; አዝዝ፡ ለነ፡ ቦሙ፡ mitte nobis ea^la .

c)in specie: extrema mandata dare^lafamiliae suae, testamentum facere^la, testamento^lalegare^la, ; ; Gad. Ad.; አዘዘ፡ በእንተ፡ ቤቱ፡ ; ordinem monachorum initurus የአዝዝ፡ እምቅድመ፡ ምንኵስናሁ፡ በእንተ፡ ንዋዩ፡ ዘከመ፡ ፈቀደ፡ F.N. 10; est vox technica forensis in F.N.: አዝዞ፡ ይኩን፡ ( testamentum fiat^la) በጽሒፍ፡ ወዘእንበለ፡ ጽሒፍ፡ F.N. 41,1; ejus quod quis legat: በእንተ፡ ዘይኤዝዝ፡ ኪያሁ፡ F.N. 41,4; ለ፡ ejus, cui quis quid legat: F.N. 24,5; F.N. 41,3; በ፡ opum, de quibus quis testatur vel disponit: ዘይኤዝዝ፡ በንዋይ፡ F.N. 41.

3)subjicere^laalicui aliquid, subigere^la, et ለ፡ , ; .

ርጉዕ

coagulatus^la, spissatus^la, concretus^la, congelatus^la: ደብር፡ ርጉዕ፡ τετυρωμένος ; አድባሪሃ፡ ርጉዓን፡ ወአእባኒሃ፡ ክቡራን፡ Deg.; ነበርኩ፡ ርጉዐ፡ በደም፡ ፲አውራኀ፡ እምዘርአ፡ ብእሲ፡ παγείς ; ተርእየት፡ ማይ፡ ርግዕተ፡ ; በጽሓ፡ ኀበ፡ ዐቢይ፡ ፈለግ፡ ወረከቦ፡ ርጉዐ፡

በጽሐ

I,1[Aethiopibus tritissimum, caeteris itatum; non variatione radicis መጽአ፡ , מָצָא ortum videtur; an ad פָּגַשׁ נָגַשׁ ( הִשִּׂיג ?) referendum?] ይብጻሕ፡

1)pervenire^la, advenire^la, pervenisse^la, : ዘበጽሐ፡ እምኤዶም፡ l; በጽሐ፡ ብርሃንኪ፡ ἥκει ; በጽሐ፡ መልእክትከ፡ epistola tua pervenit^lai.e. allata^laest^la ; ; በጽሐ፡ ማኅፈርነ፡ ; ውስተ፡ loci ; ; ; ; ; እስከ፡ loci ; ; loci: በጺሖ፡ ሐጌ፡ ; ; ; ኀበ፡ pers. vel loci ; ; ; ( ἐγγίζειν ); ; .

a)de tempore: venisse^la, venire^la, appetere^la, adesse^la: በጽሐት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ πάρεστι ; ወበጽሐ፡ ሳብዕ፡ ወርኅ፡ ; ናሁ፡ ይበጽሕ፡ መዋዕል፡ ; አመ፡ ትበጽሕ፡ ይኃሪትከ፡ ; ዘእንበለ፡ ይብጽሖሙ፡ ጊዜ፡ ሞቶሙ፡ ; በጽሐ፡ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ Kuf.11; n. 546 በጽሐ፡ ዕድሜ፡ ; ; .

b)de eventis, vaticiniis, desideriis, al.: evenire^la, evadere^la, ad finem^lavel exitum pervenire^la, impleri^la, consummari^la, ; ; በጽሐ፡ (v. በጽሖ፡ ) ዝነገር፡ ሎቱ፡ ; ; በጽሐ፡ በከመ፡ ነገረ፡ ; ; ; ; ; .

c)nonnumquam: provectum esse^la: ዳዊት፡ ልህቀ፡ ወበጽሐ፡ መዋዕሊሁ፡ ; በጽሐ፡ ( ዓለም፡ ) ውስተ፡ ዓሥር፡ ( ክፍል፡ ) .

3)pervadere^la: በጽሐ፡ ስሙ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ምድር፡ ; ጼናሁ፡ የሐውር፡ ወይበጽሕ፡ ነዊኀ፡ .

4)attingere^la, pertingere^la, pertinere^la, እስከ፡ ; ; ይበጽሕ፡ ( ማይ፡ ) እስከ፡ ክሣድ፡ ; ትበጽሕ፡ ( መንግሥትየ፡ ) እስከ፡ አጽናፈ፡ በሓውርት፡ apocr.; ; ውስተ፡ ; : ይበጽሕ፡ ደመናተ፡ ርእሱ፡ ; ኑኁ፡ በጽሐ፡ ሰማየ፡ (v. እስከ፡ ሰማይ፡ ) ; በጽሐኒ፡ ማይ፡ እስከ፡ ነፍስየ፡ .

a)prope accedere^la, prope abesse^la: በጽሐ፡ እስከ፡ ለሞት፡ ; በጽሐ፡ ለሞት፡ ( እስከ፡ ለሞት፡ Platt) ; ; .

b)attingere^lai.e. assequi^la, , ዘእንበለ፡ ይበጽሑ፡ ምድረ፡ ግብ፡ ; ለጻድቃን፡ ኢትበጽሖሙ፡ ; ኢትበጽሕዎ፡ οὐ μὴ γὰρ ἐφίκησθε ; አመ፡ በጽሐ፡ ፵ ዓመተ፡ ; mente: እፎ፡ እበጽሕ፡ ፍናዊከ፡ Lud. e V.S.;

5)supervenire^laalicui, invadere^la, attingere^laaliquem, obvenire^la, evenire^la, accidere^laalicui, : መዋዕለ፡ ተጽናስ፡ በጽሐኒ፡ προέφθασέ με ; ; ἐπέπεσεν αὐτούς ; እስከ፡ በጽሖሙ፡ ፍዳሆሙ፡ ἐλθῃ ἐπ᾽ αὐτούς ; ; ከመ፡ ትብጻሕከ፡ በረከቱ፡ ; ; ; በጽሐቶሙ፡ አምሳል፡ ዘመሰሉ፡ ; ; ምንዳቤ፡ በጽሐኪ፡ ; ኀበ፡ ሞት፡ ኢይበጽሖ፡ ; ላዕለ፡ pers. .

6)obtingere^la, contingere^la, de sorte et de rebus sorte divisis, ላዕለ፡ pers. ; ; ; ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ ርስታ፡ ; ለ፡ , ut: መክፈልት፡ ቡርክት፡ በጽሐት፡ ለሴም፡ ; venditione .

7)in arithmetica: evenire^lai.e. effici^la, colligi^la(cfr. بَلَغَ , مَبْلَغٌ ) ; ዘበጽሐ፡ እምትድምርት፡ – : በጽሐ፡ ዘ፡ ደረሰ፡

ዑፃዌ

et ዕፃዌ፡ ( ) sortitio^la, ; ; ; መጽሐፈ፡ ዑፃዌ፡ ; በጽሖ፡ በዑፃዌ፡ M.M. f. 102; አመ፡ አንበሩ፡ ዑፃዌ፡ ( als sie eine Verlobung anstellten ) Sx. ;

ጥእጥእና

vivendi ratio composita^lavel recta^la, modestia^la: viduae vivant በጽሙና፡ ወጥእጥእና፡ Kid. f. 20.

ጽምሚት ጽምሚት በ

et ጽሚት፡ ( gramm.§ 120,a) secretum^lavel ratio^larei clandestina^la; nonnisi adverbialiter usurpatur sive በጽሚት፡ sive ጽሚተ፡

1)in occulto^la, secreto^la, clam^la, clanculum^la, occulte^la, furtim^la:

a) በጽሚት፡ vel በጽምሚት፡ λάθρα ; ἐν ἀποκρύφοις ; ; ἐν σκοτομήνῃ ; ἐν κρυφῇ ; ሀብት፡ ዘበጽሚት፡ δόσις λάθριος .

b) ጽምሚተ፡ ጽሚተ፡ ἐν κρυφῇ ; ; ἐν κρυφαίοις ; κρυβῇ ; ἐν κρυπτῷ ; ἐν ἀποκρύφοις ; λάθρα ; 1 ; ; κλοπῇ ; κλέπτων .

2)quiete^la, cum silentio^la: ማይ፡ ዘየሐውር፡ ጽምሚተ፡ ἡσυχῆ . – Voc. Ae.^la: ድቡት፡ ወጽሚት፡ ዘ፡ ቀስታ።

et ጽሚት፡ ( gramm.§ 120,a) secretum^lavel ratio^larei clandestina^la; nonnisi adverbialiter usurpatur sive በጽሚት፡ sive ጽሚተ፡

1)in occulto^la, secreto^la, clam^la, clanculum^la, occulte^la, furtim^la:

a) በጽሚት፡ vel በጽምሚት፡ λάθρα ; ἐν ἀποκρύφοις ; ; ἐν σκοτομήνῃ ; ἐν κρυφῇ ; ሀብት፡ ዘበጽሚት፡ δόσις λάθριος .

b) ጽምሚተ፡ ጽሚተ፡ ἐν κρυφῇ ; ; ἐν κρυφαίοις ; κρυβῇ ; ἐν κρυπτῷ ; ἐν ἀποκρύφοις ; λάθρα ; 1 ; ; κλοπῇ ; κλέπτων .

2)quiete^la, cum silentio^la: ማይ፡ ዘየሐውር፡ ጽምሚተ፡ ἡσυχῆ . – Voc. Ae.^la: ድቡት፡ ወጽሚት፡ ዘ፡ ቀስታ።

praepos. insepar. [ בְּ , ܒ , بِ ]; Pron, suff. ብየ፡ (etiam ቢየ፡ ; ; in ; al.), ብነ፡ , ብከ፡ ብኪ፡ ብክሙ፡ ብክን፡ , m. ቦ፡ (ut ) vel ቦቱ፡ , fem. ባ፡ vel ባቲ፡ , m. ቦሙ፡ fem. ቦን፡ vel ቦቶን፡ vel ቦንቱ፡ ( ; ; ; ).

1)de loco,

a)in quo quid est vel esse cogitatur: in^la, በቤተ፡ መቅደስ፡ in templo^la ; በጽጕ፡ in plateis^la ; በሰማያት፡ in coelis^la ; በምድር፡ ; በኵሉ፡ በሓውርት፡ ; በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; መጽአ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ ; በብሔረ፡ ግብጽ፡ ; በሐቅል፡ ; በጌራራ፡ ; ; በመቅፁት፡ ; ይቤ፡ በልቡ፡ ; በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; በህየ፡ ; 21; በዝየ፡ ; በአይቴ፡ ; በዳግም፡ secundo loco^la ; በሣልስ፡ tertio loco^la ; አምጽእዎ፡ በዐራቱ፡ ኀቤየ፡ ; ቦቱ፡ ሀለውነ፡ ; .

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

b)in quem quid movetur vel immittitur, in^la; ወደቁ፡ በገጽየ፡ ; ወሰዱ፡ ለዳዊት፡ ርእሶ፡ በኬብሮን፡ ; ንግሮሙ፡ በእዝኖሙ፡ ; ሞቅሖ፡ በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; .

c)cui quid vicinum vel propinquum est, in^la, ad^la, apud^la, juxta^la( an ): በመንገድ፡ ; በፈለገ፡ ኮቦር፡ ; ; በኆኅት፡ ; በዝ፡ ደብር፡ ; ; ; ንበር፡ በየማንየ፡ ; ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la ; ዐይነ፡ በዐይን፡ ; hincpost verba apprehendendi: አኀዘኒ፡ በድማሕየ፡ ; አጽናዕኩከ፡ በየማንከ፡ ; adjungendi: ይእስሩ፡ በክሣዱ፡ ማሕረፀ፡ ; ይፅምድዎሙ፡ ለአፍራስ፡ በሰረገላ፡ ; adhaerendi ; offendendi ; .

2)de tempore ita ut respondeant

a)in^lavel Ablativus: በካልእ፡ ዓመት፡ ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; በሣልስት፡ ዕለት፡ ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ; በጽባሕ፡ ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; በቀዳሚ፡ ; በዝ፡ ጊዜ፡ ; በጊዜሃ፡ ; በደኃሪ፡ ንፍኀተ፡ ቀርን፡ ; n. 479 በበዓሎሙ፡ ለአይሁድ፡ ; በሀልዎ፡ ዚአየ፡ ኀቤክሙ፡ ; በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ .

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

a)statum vel conditionem, in quibus quis vel quid versatur aliquidve facit: ይወፅእ፡ እምህየ፡ በሰላም፡ ; አዐቅበከ፡ በኵሉ፡ ፍኖትከ፡ ; በዳኅን፡ ; ይኩን፡ ንብረትነ፡ በኵሉ፡ ጽድቅ፡ ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ; በኢያእምሮ፡ ; በትፍሥሕት፡ ; ; ; በምንዳቤየ፡ ; አንስት፡ ይንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ ; በዕረፍት፡ ይሄሉ፡ ; ቦቱ፡ ሑሩ፡ ; ; .

b)res, quibus quis vel quid circumdatur, vestitur, ornatur: ይመጽኡ፡ በአልባሰ፡ አባግዕ፡ ; ; ; ; ንትዐጸፍ፡ በዝንቱ፡ τοῦτο περιβάλωμεν ; ለበጥዎ፡ በወርቅ፡ ; ቀፈልዎ፡ በብሩር፡ ; ይሜግቡ፡ በጽድቅ፡ መንበሮ፡ ; ይኬልለከ፡ በሣህሉ፡ .

c)comitatum et societatem: cum^la, ; ; ; ጾርዎ፡ መላእክት፡ ነፍሶ፡ ወሰረሩ፡ ባቲ፡ እስከ፡ አርያም፡ ; ይረውጹ፡ በመጻሕፍተ፡ ንጉሥ፡ 2 ; ; ከመ፡ ትምጻእ፡ ላዕሌየ፡ በበትር፡ ወበእብን፡ ; ; ; ; ; ባሕር፡ በምልአ፡ ; በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ .

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

e)instrumentum, quo quis utitur: ope^la, auxilio^lavel Ablativus, የሐውር፡ በክነፈ፡ ነፋስ፡ ; ከመ፡ በሐብል፡ የአኀዝዎ፡ ; ትገብር፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) ተኣምረ፡ ; ; ; ቀተልኮ፡ በኲናት፡ ; በበትር፡ ይዘብጥዎ፡ ; ይትዋነዩ፡ በዕንዚራት፡ ; ወገሮሙ፡ በእብን፡ ; ባቲ፡ ንባርኮ፡ ; ይትሜከር፡ በፍትወተ፡ ዚአሁ፡ ; በዘክሮ፡ 2 ; al. innumeris in locis, nam frequentissimus est hic praepositionis usus. In specie nota: ሰትየ፡ በገይብ፡ bibit e poculo^la ; ; በመጥባሕትከ፡ ሕየው፡ gladio tuo vive^lai.e. vitam sustenta^la ; ; ዘመዉ፡ በአንስቲያ፡ ; .

f)auctorem, a^laquo vel per^laquem quid fit: ብየ፡ ነገሥት፡ ይነግሡ፡ ; ከመ፡ ትትዐየሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በሐዋርያቲከ፡ ; ዘቦቱ፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ኮነ፡ ; saepius post verba passiva, ut ; ; ; .

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

h)causam remotiorem: ob^la, propter^la, ; ; ; ያረምሙ፡ በምክረ፡ ዚአየ፡ ; ይትባረክ፡ በዘርእከ፡ ; conjunctum Infin., ut: በኀጢአ፡ ንዋይ፡ ; በፈሪህ፡ quod timent^la al.; n. 480post verba gaudendi: በዝ፡ ትትፈሥሑ፡ ; ; mirandi: አንከረ፡ በሕይወቱ፡ (quod adhuc vivus erat) ; fastidiendi ; ; pudefiendi ; invidendi: ኢትቅናእ፡ በፍናዊሆሙ፡ .

i)pretium, quo quid acquiritur, venditur, fit ( pro^la), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሐነጸ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ በውእቱ፡ ወርቅ፡ ; post verba ulciscendi et remunerandi: እትበቀሎሙ፡ በኀጢአቶሙ፡ ; የዐስየከ፡ ተስናነ፡ በንዋይከ፡ .

k)auctoritatem, qua nixus vel missus quis agit: በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ ; በቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; በስመ፡ እግዚአብሔር፡ ; በመባሕተ፡ መኑ፡ ; በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይቤ፡ .

l)numen, per^laquod quis jurat vel obsecrat: ( መሐለ፡ ); ( ረገመ፡ ); በደሙ፡ ለአቤል፡ ጻድቅ፡ (obsecro vos) ; ; በእግዚአብሔር፡ ኢትሚጠኒ፡ per Deum! ne me rejicias!^la

m)argumentum, e quo cognoscunt, et normam, ad quam metiuntur, aestimant, comparant: ex^la, secundum^la, pro^la, cum^la, በዝንቱ፡ ናአምር፡ ; ; ; በሕገ፡ ሙሴ፡ κατὰ τὸν νόμον ; በኍልቈ፡ መዋዕል፡ ዘ፡ ; ; በሥምረትከ፡ ; በፍትወተ፡ ልቦሙ፡ ; በእግረ፡ ደቂቅ፡ ነሐውር፡ ; ንግበር፡ ሰብአ፡ በአርአያነ፡ ወበአምሳሊነ፡ ; ኅዳጥ፡ በኍልቍ፡ ; ; በላዕከ፡ እክለ፡ በመዳልው፡ ; ያገምር፡ ፪ በመስፈርተ፡ ዘርእ፡ ; ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ ; ; ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ ,1; ተዐርዮ፡ በ፡ ; ኀብረ፡ በ፡ Nota etiam: ፭፻ በ፭፻ ርቡዕ፡ (longitudine) quingentos^laad^lavel per^laquingentos^la(latitudine) ; .

n)rationem et modum: ይሰርሕ፡ ሎቱ፡ በጥበብ፡ ወበጽንዕ፡ ; በኵሉ፡ ልብየ፡ ; ; ዘሰአልክሙ፡ በጸሎት፡ ; ; በእፎ፡ ; ; በአይቴ፡ ; ; creberrime substantivis, infinitivis et participiis praefixum adverbia efficit: ኰነነ፡ በዐመፃ፡ ; በግፍዕ፡ ; ጸርኀ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ ; በእግር፡ ; በ፩ አፍ፡ ; በጸጋ፡ ; በጕሕሉት፡ ; በጽድቅ፡ ; በርስት፡ ; በሐሰት፡ ; በፈቃድ፡ ,3; በጽርዕ፡ gracce^la ; በሠናይ፡ ; በንጹሕ፡ ; በሕሡም፡ ; በኅቡእ፡ ; በፍጡን፡ ; በጽሚት፡ , al.

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

β) ርእየ፡ በ፡ adspicere^la ; ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ratione habita juventutis ejus^laF.M. 10,3; ተናገረ፡ በ፡ de^la ; ; ; ; አልቦ፡ ዘአእመረ፡ ቦሙ፡ ( wußte um sie ) 2 .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

ε)( contra^la): አሕሠመ፡ በ፡ ; ንግሩ፡ ብየ፡ ; አስማዕኩ፡ ብከ፡ ; ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ ; n. 481 ዘእገብር፡ በፈርዖን፡ ; .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

ጽምሚት

et ጽሚት፡ ( gramm.§ 120,a) secretum^lavel ratio^larei clandestina^la; nonnisi adverbialiter usurpatur sive በጽሚት፡ sive ጽሚተ፡

1)in occulto^la, secreto^la, clam^la, clanculum^la, occulte^la, furtim^la:

a) በጽሚት፡ vel በጽምሚት፡ λάθρα ; ἐν ἀποκρύφοις ; ; ἐν σκοτομήνῃ ; ἐν κρυφῇ ; ሀብት፡ ዘበጽሚት፡ δόσις λάθριος .

b) ጽምሚተ፡ ጽሚተ፡ ἐν κρυφῇ ; ; ἐν κρυφαίοις ; κρυβῇ ; ἐν κρυπτῷ ; ἐν ἀποκρύφοις ; λάθρα ; 1 ; ; κλοπῇ ; κλέπτων .

2)quiete^la, cum silentio^la: ማይ፡ ዘየሐውር፡ ጽምሚተ፡ ἡσυχῆ . – Voc. Ae.^la: ድቡት፡ ወጽሚት፡ ዘ፡ ቀስታ።

አስተናበረ

IV,3(raro አስተነበረ፡ IV,1)

1)suo^laquidque loco ponere^la, ordine disponere^la, bene componere^lavel instituere^la, in ordinem cogere^la: አስተናበረ፡ ዕፀወ፡ ; ቅዳሕ፡ ወይኖ፡ ወአስተናብር፡ ; ; ; ; in republica: በጽምው፡ ወበየውሀት፡ ለዝሉፉ፡ ኣስተናብር፡ ኵሎ፡ apocr.; orationem, ( አስተራትዐ፡ ); አስተጋብኦ፡ (sc. librum) ወአስተናበረ፡ ምዕራፋተ፡ (sc. libri), Abush. in proleg.

2)stabilire^la, constituere^la: አስተናበረ፡ አድባረ፡ ወአውግረ፡ ; , sed አስተነበረ፡ ; አበው፡ አስተናበሩ፡ ቀኖናሆሙ፡ F.M. 13.

ጽሩይ

, fem. ጽሪት፡ ,

1)liquatus^la, liquando purgatus^la, probus^la ብሩር፡ ጽሩይ፡ ; ፍትኖ፡ እመ፡ ጽሩይ፡ ውእቱ፡ ; ; ወርቅ፡ ጽሩይ፡ ; ; ; ; ;

2)defaecatus^la, limpidus^la, merus^la: ጽሩይ፡ ማይ፡ ; ወይን፡ ጽሩይ፡ Clem. f. 21; ማይ፡ et ትምህርት፡ ጽሩይ፡ Enc.

3)liquidus^lai.e.

a)probus^la, sincerus^la: በኅሊና፡ ጽሪት፡ F.M. 16,1; በጽሩይ፡ ኅሊና፡ ; ; ልብ፡ ጽሩይ፡ Enc.

b)purus^la: ጽሩይ፡ እምነውር፡ F.N. 10; ንጹሕ፡ ወጽሩይ፡ እምኵሉ፡ ነውራት፡ F.M. 21,3; n. 1276de quavis re, ut de velis ( መዝርዕ፡ col. 1047).

ጽርሕ

, plerumque m. , አጽራሕ፡ et አጽርሕት፡ et አጽርሕ፡ , [ صَرْحٌ structura excelsior^la, arx^la, palatium^la, צְרִיחַ turris^la, arx^la; de etymo Ges. thes. p. 1186]

1)pars aedium superior,

a)conclave superius^la, coenaculum^la, ὑπερῷον et ὑπερῷα ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ጽርሕ፡ ዘመልዕልተ፡ ዴዴ፡ ; ὑπερῷα templi ; አጽራሕ፡ ; አጽርሐ፡ (v. አጽራሐ፡ ) ዴዴያት፡ τὸν οἶκον τῶν πυλῶν ; ምሥዋዓት፡ ዘውስተ፡ አንሕስት፡ ዘአጽርሐ፡ አካዝ፡ ; ጽርሕ፡ τὰ ὑπερῷα Dei in coelis ; ἀνάγαιον ; ጽርሐ፡ ጽዮን፡ in quo Apostolos in Pentecoste congregatos fuisse ( ) tradunt, p. 239 n. 8.

b)deinde: cubiculum^la, penetrale^la, thalamus^la, κοιτών ; ; ; ; ; ; ; ጽርሑ፡ ኀበ፡ ይሰክብ፡ ; ταμιεῖον ; ; (schol. margin.: ሕልፍኝ፡ ); አጽራሕ፡ ; νυμφών ; παστός ; thalamus ; አጽርሕት፡ ; κατάλυμα .

c) ደቀ፡ ጽርሕ፡ cubicularius^la ; ;

2)aedes^laaltiores conspicua,

a)templum^la, ναός ; ; ; ; ; ; ጽርሐ፡ መቅደስ፡ ; ; ; ; ; ጽርሐ፡ መቅደሱ፡ ለልዑል፡ ; ጽርሐ፡ ቅድሳተ፡ ስብሓቲሁ፡ ; አነ፡ ነዳቂ፡ ወአሐንጽ፡ ምኵራባተ፡ ወአጽርሕተ፡

b)palatium^la: በጽርሐ፡ መንግሥቱ፡ ; ጽርሐ፡ አርያም፡ sc. Dei palatium coeleste, ; huc referendum videtur አጽሕርት፡ pro አጽርሕት፡ vid. supra 1264.

ṣǝrḥ chamber^en ወይትገበር፡ ሰቀላ፡ አው፡ ጽርሕ፡ በአፍአ፡ ቅጽራ፡ ለይእቲ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን። ‘Let there be a shed or a hall constructed outside the fence of the concerned church^en’ 86 (ed.) , 59 (tr.); ማዕፆ፡ ዐቢያን፡ ዘአናቅጽ፡ መንገለ፡ ዓረብ፡ በአፍአ፡ ፬ወበውሥጥ፡ ፬። ወጽርሕ፡ ፩። ሰሜናዊ፡ ፩። ወደቡባዊ፡ ፩። ‘On trouve de grandes fermetures en boix, aux portes, 4 à l’extérieur, vers l’ouest, et 4 à l’intérieur: il y en a une au ṣerḥ, une au nord, une au sud,^fr’ 7 l. 4–5 (ed.), 7 l. 9–12 (tr.)

Leslau
ጽርሕ ṣǝrḥ , አጽራሕ ʾaṣrāḥ chamber^en, upper chamber^en, private room^en, inner chamber^en, bridal chamber^en, bedchamber^en, compartment^en, fortress^en, palace^en, temple^en 563b

ዐርቀ

et ዐረቀ፡ I,1[vicina sunt עָרָה עוּר עָרַר , quibus significatus nuditatis^lainest; عَرِيَ nudus^laet vacuus^lafuit^la] ይዕረቅ፡ et ይዕርቅ፡

1)nudum^laesse^la, se^lanudare^la, ; ; ; ዕረቃ፡ (v. ዕርቃ፡ ) γυμναὶ ἔσεσθε ; ዐረቁ፡ (Perf. III p. m. ) Fek. Jas.; እምነ፡ vestis, ut: Asc. ; ዐረቀ፡ (II p. m. ) እምነ፡ ልብሰ፡ ኀጢአት፡

2)vacuum^laesse^lavel fieri^la: evacuari^la[ רִיק ]: ዐርቀ፡ ኵሉ፡ አህጉር፡ ἐγκατελείφθη ; ዐረቀ፡ አናቅጺሃ፡ ἐκενώθησαν ; ዐርቁ፡ ; የዐርቃ፡ ( አብያት፡ ) ; ዝቃተ፡ ወይንነ፡ ዐርቀ፡ ወበልየ፡ ; እምነ፡ ; : ዐረቀት፡ ሃይማኖት፡ κεκένωται ἡ πίστις Cyr. ad

3)orbari^la, orbum^laesse^la, privari^la: ዐርቀት፡ እንተ፡ ሰብዐተ፡ ወለደት፡ ( ἐκενώθη ); Filius homo factus est እንዘ፡ ኢየዐርቅ፡ እመንበረ፡ መለኮቱ፡ . p. 238 n. 3.

4)deficere^la, cessare^la: ኢየዐርቅ፡ ህላዌሁ፡ (sc. Christi) በጽርሐ፡ አርያም፡ M.M. f. 3;

ጽርእ

Graecia; ሰብአ፡ ጽርእ፡ ; ; ; ነገረ፡ ጽርእ፡ lingua Graeca, ; ; በጽርእ፡ ; ; ; ṣǝrʾ , ጽርዕ፡ ṣǝrʿ Greece^en, ‘Grecia^it’ ወካዕበ፡ አምጽኡ፡ ፩፡ መፃጕዐ፡ እምድረ፡ ጽርዕ፡ ‘Ancora, portarono un paralitico della terra di Ṣerʿ^it’ 157 § 400 (ed.) , 90 § 400 (tr.) (‘«Ṣerʿ»: è il nome etiopico della Grecia, vd. 1275 (s.v. ṣerāʾ { ጽራእ፡ }) e 1424 (s.v. ṣerʾ ); ; 563 (s.v. ṣerʿ ); discussione dettagliata, con la riconferma della forma ṣerʾ , in 75-78 ; 150-151 ; nessuna discussione dell’ipotesi di Praetorius in 125-126 .’ 90 n. 65 )

በ

1)de loco,

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

2)de tempore ita ut respondeant

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

ጽባሕ

, m. et fem. , ጽባሓት፡

1)tempus matutinum^la, prima lux^la, mane^la: በጊዜ፡ ጽባሕ፡ ἐν φυλακῇ τῇ ἑωθινῇ ; ሶበ፡ ጎሐ፡ ጽባሕ፡ τὸ πρωῒ διέφαυσε ; ; ; ; ; ጎሐ፡ ጽባሕ፡ ἀνέβη ὁ ὄρθρος ; ; ተሠርዐ፡ ጎሐ፡ ጽባሕ፡ φέγγος πρωϊνόν .

a)in specie:

α) ኮከበ፡ ጽባሕ፡ lucifer^la, phosphorus^la, al., ኮከብ፡ col. 865.

β) አፈ፡ ጽባሕ፡ primum diluculum^la አፍ፡ col. 809.

δ) ለለ፡ ጽባሑ፡ quovis mane^la, singulis matutinis^la(quovis die): ; ; ( ); III ;

b)ortus^lasideris .

c)dies^la(ubi dies numerantur): ፵ ጽባሐ፡ τεσσαράκοντα ἡμέρας ; ; ለለ፡ ጽባሑ፡ singulis diebus^la .

d)dies crastinus^la: ዘትወልድ፡ ጽባሕ፡ ἡ ἐπιοῦσα ; ጾመ፡ ልደት፡ ወተፍጻሜቱ፡ ዘጽባሒሁ፡ ዕለተ፡ በዓለ፡ ልደት፡ (finitus eo die quem sequitur dies natalicius) (alias ጌሰም፡ ).

2)oriens^la, plaga^lasive pars orientalis^la: ብሔረ፡ ጽባሕ፡ ; ምድረ፡ ጽባሕ፡ ; ደብረ፡ ጽባሕ፡ ; ነፋሰ፡ ጽባሕ፡ νότου eurus^la ; ἀνατολαί ; ; ; ; ; ; ; እምጽባሕ፡ ; ἔξοδοι ; ἀπηλιώτης ; ; ነገሥተ፡ ጽባሕ፡ ; ; መንገለ፡ ጽባሒሁ፡ ; ; በጽባሒሁ፡ ; ; መንገለ፡ ጽባሐ፡ ደቡብ፡ ; etiam in loci: ደብረ፡ ዘይት፡ ዘቅድመ፡ ኢየሩሳሌም፡ ጽባሒሃ፡ ; ጽባሓቲሁ፡ regiones ad orientem ejus sitae

ትንሣኤ ጽባሕ በ

surrectio^la, lapsi Org.

a)ascensus^lavel ortus^lasiderum: ምስለ፡ ትንሣኤ፡ ፀሓይ፡ ( በጽባሕ፡ )

b)exaestuatio^laundarum: ትንሣኤ፡ መዋግድ፡ M.M. f. 96.

c)elatio^la, superbia^la, ἔπαρσις .

d)insurgere contra^laaliquem, insultatio^la: ትንሣኤ፡ ፀር፡ ; ትንሣኤ፡ ወቅሥት፡ turbae et rixae^la, Lud. e L. Myst.

e)exsistere^la, emergere^la: ( ይከውን፡ ) ትንሣኤ፡ ፈያት፡ ወሀይድ፡ ወክዕወተ፡ ደም፡ ; በትንሣኤ፡ ሕማም፡ ወፃዕር፡ Enc.

f)resurrectio^lamortuorum vel e mortuis: ; ; ; ; ; ; Platt; ; ; Lud. Comm. hist. p. 303 n. 10; Lud. Comm. hist.p. 507 n. 57; ሰንበተ፡ ትንሣኤ፡ 11

, m. et fem. , ጽባሓት፡

a)in specie:

α) ኮከበ፡ ጽባሕ፡ lucifer^la, phosphorus^la, al., ኮከብ፡ col. 865.

β) አፈ፡ ጽባሕ፡ primum diluculum^la አፍ፡ col. 809.

δ) ለለ፡ ጽባሑ፡ quovis mane^la, singulis matutinis^la(quovis die): ; ; ( ); III ;

b)ortus^lasideris .

c)dies^la(ubi dies numerantur): ፵ ጽባሐ፡ τεσσαράκοντα ἡμέρας ; ; ለለ፡ ጽባሑ፡ singulis diebus^la .

1)de loco,

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

2)de tempore ita ut respondeant

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

ምስለ

(cujus forma antiquior ምስሌ፡ Polygl.; ምስሌየ፡ ምስሌከ፡ caet.; gramm.§ 167,3), propr. instar^la, sicut^la(cfr. مِثَلٌ ), deinde exuta notione primaria: cum^la(pro quo nonnumquam pariter atque^ladixeris, ut ኢታማስን፡ ጻድቃነ፡ ምስለ፡ ኃጥኣን፡ ; ; ).

1)cum^la

a)copulative: ኣፈልሰከ፡ ምስለ፡ ኵሉ፡ አኀዊከ፡ σέ σὺν πᾷσι τοῖς φίλοις σου ; (ubi Gr. καί habet); ; ; ; ; .

b)de societate et comitatu: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

α)in specie conjungitur cum verbis sumendi et ferendi: ንሣእ፡ ምስሌከ፡ ሐሞተ፡ sume tecum fel^la ; ; ; .

β)cum verbis mittendi, ubi significat per^la: ፈነወ፡ መጽሐፈ፡ ምስሌሁ፡ misit epistolam cum eo^lai.e. per eum^la ; ; .

γ)praemittitur iis, quae quis secum fert (alias: በ፡ ): ሰረረ፡ ንስር፡ ምስለ፡ መጽሐፍ፡ avolavit aquila cum epistola^la(eam secum ferens) Rel. Bar.; ተለውዋ፡ ዕደው፡ ምስለ፡ ንዋየ፡ ሐቅሎሙ፡ ; ; ; ; ; .

δ)rarius ad significandas actiones secundarias cum principali conjunctas ( μετά ): ትትካየድ፡ ኪዳነ፡ ምስለ፡ መሐላ፡ jungas foedus^la(cum jurejurando i.e.) jurejurando sanciens^la ; .

c)de conjunctione: verbamiscendi et conjungendi, consentiendi, cognationis, foederandi, conciliandi, concordandi, vicinitatis, al.; praeterea nota constructiones quasdam praegnantes (ubi notionem conjunctus^lasupplere licet), ut ; ናእተ፡ ምስለ፡ ሐምለ፡ ብሒእ፡ ትበልዑ፡ ; በልዑ፡ ምስለ፡ ደም፡ ; ; ሥጋ፡ ዘምስለ፡ መንፈስ፡ ምስለ፡ ደም፡ ; unâ cum^la ; ; .

d)de auxilio: እስመ፡ እግዚአብሔር፡ ምስሌነ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ተራድአ፡

e)de aequalitate, ዐረየ፡ , ተዐረየ፡ , ዕሩይ፡ , ተማሰለ፡ ; de aequalitate temporis: በጽባሕ፡ ምስለ፡ ትንሣኤ፡ ፀሓይ፡ ; ; aliud exemplum sub ሕስት፡

f)praecipuum locum tenet ምስለ፡ ubi de actionibus reciprocis tractatur; post verba dimicandi, litigandi, disputandi, consultandi, aemulandi, paciscendi, concumbendi, cohabitandi, scortandi ( ሰከበ፡ , ኀደረ፡ , ዘመወ፡ ) et post varia alia verba stirpis III,3ut ተጻልአ፡ , ተዓመፀ፡ , ተናጸረ፡ , ተሳመዐ፡ n. 175 , etiam post verbae mutuae diremtionis, ubi Latini a^lasubstituunt ut ተሌለዩ፡ ፩ ምስለ፡ ካልኡ፡ ; ; ; ሀለወ፡ ባእስ፡ ወጽልእ፡ ምስሌከ፡ ወምስሌሆሙ፡ inimicitia inter te et illos mutua^laJsp. p. 304.

g)de commercio vel communione, nec non de eo, quod cum^laaliquo versans (boni malive) agis erga^laeum: ምንተ፡ ብየ፡ ምስሌክን፡ (quid habeo i.e.) quid mihi vobiscum?^la ; ምንተ፡ ብከ፡ ምስለ፡ ሰላም፡ (quae communio est tibi cum pace?) 4 ; አንከሩ፡ ፩፩ ምስለ፡ ካልኡ፡ (alius cum alio) ; ; ; ; ; ይግበር፡ እግዚአብሔር፡ ምስሌክን፡ ምሕረተ፡ erga vos^la, ; ; ; አኮ፡ ከመ፡ ትካት፡ ገጹ፡ ምስሌሁ፡ πρὸς αὐτόν ; ; ከመዝ፡ ኀልዩ፡ ምስለ፡ ቢጽክሙ፡ ( εἰς ἀλλήλους ) ; 1 ; .

h)de ratione possessionis: ኢኮኑ፡ ምስለ፡ ውሉድ፡ liberos non habebant^la

2)eodem loco cum^laaliquo i.e. apud^la, ad^la, iuxta^la ; ; ; ; ረከብነ፡ ብእሴ፡ ምስሌኪ፡ ; አጽዐኖ፡ ምስሌሁ፡ ውስተ፡ ሰረገላሁ፡ ( ኀቤሁ፡ ); ; ምስሌሁ፡ ἐχόμενα αὐτοῦ ; vel penes^la ; ልብየ፡ ኢሀለወ፡ ምስሌየ፡ ; ; vel inter^la: ዘኢኮነ፡ ምስለ፡ ሰብእ፡ ንብረቱ፡ ; ; ; in spec. post ኈለቈ፡ , ተኈለቈ፡ , ተፈቅደ፡

3)de accessione rei ad rem, unde societas utriusque oritur: ad^la, praeter^la: ( ἐπί ); ( πρός ); ; ምስለ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ፡ σύν πᾶσι τούτοις praeter^lavel super haec omnia^la ; ἐπὶ τούτοις ; ; ምስለ፡ ዝኒ፡ πρὸς τούτοις ; .

4)cum aliqua re i.e. ea non obstante^la( bei , trotz , ut مَعَ , עִם , በ፡ בְּ ): ; ምስለ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ፡ ; ( በዝ፡ ); ; ; ; ; ; ምስለ፡ ከመዝ፡ οὐδ᾽ ὥς ; .

mǝsla

Grébaut
ምስለ፡ mǝsla «avec^fr, ensemble^fr» ― ጋራ፡ Ms. BNFabb217, fol. 38r.
88

Leslau
ምስለ፡ mǝsla with^en, in the company of^en, in addition to^en; also used with verbs expressing reciprocity; according to the context it also has the meanings of other prepositions; e.g. ተሌለዩ፡ አሐዱ፡ ምስለ፡ ካልኡ tatelayu ʾaḥadu mǝsla kālǝʾu they were separated each from his brother^en (friend, another), አኮ፡ ከመ፡ ትካት፡ ገጹ፡ ምስሌሁ ʾakko kama tǝkāt gaṣṣu mǝslehu his countenance was not toward him as before^en;
ምስለ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ mǝsle zǝntu kʷǝllu besides all this^en, for all this^en, nonetheless^en
with suffix pronouns the base is ምስሌ- mǝsle-
365b

አሌለየ

quadril. II

1)noctem transigere^laet noctu facere^laaliquid: ያሌሊ፡ (Platt ያሌልይ፡ ) በጸሎት፡ διανυκτερεύων ἐν τῇ προςευχῇ ; አሌልዮ፡ ጸሎት፡ noctem precando transigere^la

2)antelucanis horis surgere^lavel facere^laaliquid: በጽባሕ፡ ተንሥአ፡ ወአሌለየ፡ ጥቀ፡ ወጺኦ፡ ; አሌለየ፡ ገይሰ፡ ; አሌለየ፡ እምህየ፡ በነግህ፡ ወአጽአነ፡ አድጎ፡ – : አሌለየ፡ ዘ፡ ማለደ፡ በሌሊት፡ ; aliud^la: ጌሠ፡ አሌለየ፡ ዘ፡ ማለደ። n. 53

ጽኑዕ

1)durus^la, σκληρός , στερεός , እብን፡ ጽኑዕ፡ ; ; a; ኰኵሕ፡ ጽኑዕ፡ ; ኰኵሕ፡ ጽንዕት፡ ; ; .

a) ጽኑዓነ፡ ገድ፡ σκληροπόσωποι (i.e. impudentes^la) ; ጽኑዐ፡ ክሳድ፡ σκληροτράχηλος (i.e. pertinax^la, obstinatus^la) ; ; ; ጽኑዐ፡ ልብ፡ σκληροκάρδιος (durus corde) ; ; .

b)rigidus^la, severus^la: ንስሓ፡ ጽኑዕ፡ F.M. 6,3; ሐተታ፡ ጽኑዕ፡ F.M. 23,6; Enc.; በጽኑዕ፡ (rigide)^la ይትዔየነኒ፡

c)arduus^la, difficilis^la:

2)solidus^la: መብልዕ፡ ጽኑዕ፡ στερεά ; ; ልብስ፡ ጽኑዕ፡ ; στερεός , massiv^de, ; ; .

a)nervosus^la, στρίφνος .

b)compactus^la, densus^la: ጽኑዕ፡ ከመ፡ እብን፡ .

c)sanus^la: ዕፀው፡ ጽኑዓን፡ ; de lapidibus ; de dentibus

3)firmus^la: አመ፡ ጽኑዐ፡ ይገብር፡ መሠረታተ፡ ምድር፡ ; ሙቃሔ፡ ጽኑዕ፡ ; ; ጽኑዐ፡ firme^la, firmiter^la; ( ቀምጠራ፡ ).

a)firmatus^la: ኵሉ፡ ጽኑዕ፡ በስብሐቲሁ፡ ; .

b)fixus^la: ( ነጥብ፡ ).

c)confirmatus^la, certus^la: ; ; እለ፡ ይትናገሩ፡ ጽንዕተ፡ .

d)ratus^la, ; κεκυρωμένος .

e)munitus^la: አህጉር፡ ጽኑዓት፡ ; ; ; ; ሀገር፡ ጽንዕት፡ ; ; ; ; ብሔር፡ ጽኑዕ፡ ; ማኅፈድ፡ ጽኑዕ፡ ; አጽዋናት፡ ጽኑዓን፡ .

f)tutus^la: ἀσφαλής ; ; .

4)robustus^la: ጽኑዕ፡ ከመ፡ ኀጺን፡ ; de viris ; ; ጽኑዓን፡ በኀይል፡ 1 al.; ἀνδρωθείς ; de rebus: መሥገርት፡ ጽኑዕ፡ ἰσχυρά ; ወልታ፡ ጽኑዕ፡ ; ዘጽኑዕ፡ ኀይሉ፡ ; .

5)fortis, validus, strenuus, virilis, potens, de personis, ἰσχύων , ἰσχυρός ; ; ጽኑዕ፡ መስተቃትል፡ ; ጽኑዓኒክሙ፡ ; ; ; ; ; ጸባኢት፡ ጽንዕት፡ ; ; Deus ጽኑዐ፡ ኀይል፡ ; δυνατός , Deus ጽኑዐ፡ ምግባር፡ ; ጽኑዕ፡ ወከሃሊ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ጽኑዓነ፡ ኀይል፡ ; κραταιός ጽኑዕ፡ ውእቱ፡ በውስተ፡ ቀትል፡ ; ; ; ἀνδρεῖος ; ; ; ጽኑዕ፡ በጸብእ፡ ; ብእሲት፡ ጽንዕት፡ ; ἄνθρωπος , ἀνήρ ; ; ሕዝብ፡ ጽኑዕ፡ ἔθνος μέγα ; መንግሥት፡ ጽኑዕ፡ ወኀያል፡ ; ሀገር፡ ጽንዕት፡ .

a)praepotens^la, praevalidus^la ( ፀራዊ፡ ).

b)strenuus i.e. bene exercitatus^lain aliqua re: ; ; ጽኑዕ፡ ውእቱ፡ በፍካሬ፡ መጻሕፍት፡ Lud. e Vit. Pach.; n. 1292 ኮነ፡ ጽኑዐ፡ በተጽእኖ፡ አፍራስ፡ ወጸቢተ፡ ማይ፡

6)de rebus: validus^la, እዴሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ ጽንዕት፡ ; በእድ፡ ጽንዕት፡ ; ; ; ; ጽዋዕ፡ ጽኑዕ፡ ; ኀጺን፡ ጽኑዕ፤ እሳት፡ ጽኑዕ፤ al., in Prov. Th. P. p. 21.

a)vehemens^la: ነፋስ፡ ጽኑዕ፡ ; M.M. f. 329 ( ተጐድአ፡ ); መቅሠፍት፡ ጽኑዕ፡ δεινός .

b)gravis^la: ሐሰት፡ ኀጢአት፡ ጽንዕት፡ ይእቲ፡ F.M. 23,1.

c)efficax^la, ; ; ጸሎት፡ ጽንዕት፡

d) ጽኑዐ፡ fortiter^la, valide^la: ጽኑዐ፡ ይእኅዝ፡ ; ዘተጋደለ፡ ጽኑዐ፡

7)continens^la( አጽንዐ፡ et ተጸንዐ፡ ); hincf. ጽንዕት፡ continentia^la, ἐγκράτεια

ṣǝnuʿ

Grébaut
ጽኑዐ፡ ልብ፡ ṣǝnuʿa lǝbb «(homme) de mauvais cœur^fr» ወይጣሉስሰ፡ ዓዲ፡ ዘኮነ፡ ሊቀ፡ ሐራ፡ ዘሀገረ፡ አብራኪ፡ ጽኑዐ፡ ልብ፡ ኮነ፡ ይጸልኦ፡ ለሳዊሮስ፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘሀገረ፡ አንጾኪያ። 265, ልብ፡
33
ጽኑዓነ፡ ሃይማኖት፡ ṣǝnuʿāna hāymānot forts dans la foi^fr. ለእለሂ፡ ተወልዱ፡ ረስዮሙ፡ በቋዕያነ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ ቅድስት፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ጉባኤ፡ ዘሐዋርያት፡ ወጽኑዓነ፡ ሃይማኖት፡ ለዝሉፉ። 166 (Grébaut gives page 20 but in the quoted edition the citation appears on p. 166). ሃይማኖት፡
10–11

ተዐየነ

III,2intente intueri^la, speculari^la, : ወእምዝ፡ ኮነ፡ ላዕሌሁ፡ ፈተና፡ ሰይጣን፡ እንዘ፡ ይትዔየኖ፡ ዘልፈ፡ እመ፡ ይፈርህ፡ ወይጸንዕ፡ ; በጽኑዕ፡ ይትዔየነኒ፡ – : ተዐየነ፡ ዘ፡ ጠበቀ፡

በጽናፍርዮስ

, etiam በርሱፍዮስ፡ Barsanuphius, Barsuphius.

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose