Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

mendax^la(mentitus), fallax^la, falsus^la: ሕስወ፡ ተናገርከ፡ ; ይትኔበዩ፡ ሕስወ፡ ; ሀብት፡ ሕስው፡ δόσις ψευδής ; ሕስው፡ አሥምሮ፡ ψευδεῖς ἀρέσκειαι ; እምነት፡ ሕስው፡ ψευδοδοξία Cyr. ad ; ሕስወ፡ (sic legas pro ሕሰወ፡ ) ረሲ፡ እምነቶሙ፡ ; fem. ሕስውት፡ ; ምትሀት፡ ሕስው፡ spectrum mendax^la ḥǝssǝw

Grébaut
ሕስው፡ ḥǝssǝw , ሕስዋን፡ ḥǝssǝwān «faux^fr» ― ሐሰተኛ፡ Ms. BNFabb217, fol. 23v.
ሕሱት፡ ḥǝssut fem. , ሕስዋት፡ ḥǝssǝwāt «fausse^fr» ― ሐሰተኛይት፡ Ms. BNFabb217, fol. 23v.
ሕስውት፡ ḥǝssǝwt fem. «fausse^fr, mensongère^fr» ከማሁ፡ ለነፍስኒ፡ እመ፡ አዘዘተነ፡ ተዓድዎተ፡ ሥምረቱ፡ ለእግዚአብሔር፡ ይደሉ፡ ለዕሌነ፡ ከመ፡ ንግድፉ፡ ወንረስያ፡ ሕስውተ። Ms. BNFet110, fol. 21rb.
49

Leslau
ሕስው ḥǝssǝw ( fem. ሕሱት፡ ḥǝssut , ሕስውት፡ ḥǝssǝwt ) given to deceiving^en, deceitful^en, lying^en, liar^en, false^en
ሕስወ፡ ስም ḥǝssǝwa sǝm cheater^en, ስም፡
በሕስወ ba-ḥǝssǝw falsely^en 246a

ሕቅ

, modus justus^lavel legitimus^la, ratio et numerus^la; deinde Adj. modicus^la, mediocris^la, pusillus^lavel paulum^la, aliquantulum^la: አንሰ፡ ሕቅ፡ ወንኡስ፡ በቅድሜከ፡ ; አምጽኢ፡ ሊተ፡ ሕቀ፡ ማየ፡ በግምዔ፡ ; ሕቀ፡ እምውስተ፡ መዓር፡ ጥዕምኩ፡ ; አስትይኒ፡ ሕቀ፡ ማየ፡ ; ርእየ፡ ሕቀ፡ ደመና፡ ; ; እምድኅረ፡ ዘመን፡ ሕቅ፡ Sed plerumque Adverbii vice usurpatur,

1) በሕቁ፡ proprie: secundum modum^lavel rationem ejus^la(rei) ( gramm.§ 163,2) i.e.

a)sufficienter^la, satis^la, satis superque^la, ἱκανῶς ; ἐκ περισσοῦ .

b)(quantum fieri potest) valde^la, admodum^la, perquam^la, bene^la: μεγάλως ; ; σφόδρα , σφοδρῶς ( ጥቀ፡ በሕቁ፡ ); ; ጠይቁ፡ በሕቁ፡ νοήσατε σφόδρα ; በሕቁ፡ ጥቀ፡ ἐπὶ πλεῖον σφόδρα ; n. 98 ; ; ἀγαθῶς ; ኢትርሐቁ፡ በሕቁ፡ μακράν ; መስየ፡ በሕቁ፡ ; ዘበሕቁ፡ ኀፂር፡ κολοβόρρις ; ; cum negatione parum^la; ኢታስተርኢ፡ በሕቁ፡ parum conspicuus est^la( ἀμαυρός ) .

c)intente^la, diligenter^la, etiam atque etiam^la, πυγμῇ ; ἐκτενῶς ; βοῆς ἰσχυρᾶς ; ጸለየ፡ በሕቁ፡ oravit intentius^la ; saluto^la በሕቁ፡ etiam atque etiam^laLud. sine

d)omnino^la, εἰς τὸ τέλος ; saepissime in responsionibus πάνυ μὲν οὖν በሕቁ፡ ጥቀ፡ Cyr. ( Pall. f. 92).

2) ሕቀ፡ (Acc. ) modicum, modice i.e. paulum^la, aliquantulum^la, aliquatenus^la, paulo^la, parumper^la, paulisper^la: ሕቀ፡ አሕጸጽኮ፡ ; ; አፅማእኩ፡ ሕቀ፡ በእዘንየ፡ ; ὀλίγον , μικρόν (quater); (ter); ታዕርፉ፡ ሕቀ፡ ; ; ወሕቀ፡ ብሂሎ፡ et paulo postquam dixit^la ; ሕቀ፡ ክመ፡ (v. ከመ፡ ) የዐዱ፡ ዮርዳኖስ፡ ὡς βραχὺ διαβήσεται .

3) በበሕቅ፡ moderate i.e. sensim^la, pedetentim^la, paulatim^la: κατ᾽ ὀλίγον ; ; Org.; nonnumquam etiam በበሕቀ፡ occurrit, ut በበሕቀ፡ ልህቀ፡ ሕፃን፡ Deg.

4) እምድኅረ፡ ሕቅ፡ paulo post^la ; ; nec non እምድኅረ፡ ሕቀ፡

5) ሕቀ፡ ክመ፡ ዘእም፡ seq. Perf. haud multum abfuit, quin^la( ferme^la, paene^la) ; ; ; ; ( gramm.§ 205 sub finem, gramm.p. 431). – : ሕጹጽ፡ ንስቲት፡ ውኁድ፡ ኅዳጥ፡ ትሑት፡ ሕቅ፡ ዘ፡ ታናሽ፡ ; aliud^la ንስቲት፡ ኅዳጥ፡ ሕቅ፡ ዘ፡ ጥቂት።

ḥǝqq

Grébaut
ሕቅ፡ ḥǝqq «tant soit peu^fr, un peu^fr» ― ጥቂት፡ Ms. BNFabb217, fol. 23v.
ሕቀ፡ ḥǝqqa «peu^fr adverbe (paulo^la)» ― ጥቂት፡ Ms. BNFabb217, fol. 23v.
በሕቁ፡ baḥǝqqu , በበሕቁ፡ babbaḥǝqqu «fréquemment^fr, vite vite^fr (paulatim^la)» ― በጥቂት፡ በጥቂት፡ Ms. BNFabb217, fol. 23v.
49

Leslau
ḥqq ሕቅ ḥǝqq little^en, a little^en, moderate^en, somewhat^en, mediocre^en
ሕቀ ḥǝqqa a little^en, a little while^en, for a short time^en, a little way^en, by degrees^en
በበሕቅ babbaḥǝq little by little^en, gradually^en, by degrees^en
እምድኅረ፡ ሕቀ ʾǝmdǝḫra ḥǝqqa soon after^en
በሕቁ baḥǝqqu sufficiently^en, enough^en, very^en, very much^en, greatly^en, considerably^en, thoroughly^en, completely^en, exceedingly^en, utterly^en, intently^en, accurately^en, entirely^en, (Lt) in a little time^en; (with a negative) not at all^en 240a

ጥቅ ሕቅ ሕቅ ሕቅ

subtilitas^la; non usurpatur nisi in ጥቀ፡ subtiliter^lai.e.

1)accurate^la, ad amussim^la, exacte^la, diligenter^la: ; ( mihi quidem ጥቀ፡ ad ዘባረከ፡ referendum videtur, at lectio alia est ጥንቁቀ፡ pro ጥቀ፡ ); ከመ፡ ይምላኅ፡ ጥቀ፡ እማእከለ፡ ሥርናይ፡ ክርዳደ፡ ; በሕቁ፡ ጥቀ፡ πάνυ μὲν οὖν al. ( በሕቁ፡ col. 98); etiam satis^la( wohl^de, hinlänglich^de): ነጺሮሙ፡ ጥቀ፡

2)ipsum^la, utique^la, sane^la( eben^de, gerade^de) በዝንቱ፡ ጥቀ፡ ; ከመዝ፡ ጥቀ፡ ለብሓዊ፡ καθὼς ὁ κεραμεὺς οὗτος ; .

3)valde^la, admodum^la, vehementer^la, perquam^la: እፈቅድ፡ ጥቀ፡ ከመ፡ ትጽደቅ፡ ; λίαν ; ; ; ; ; σφόδρα ; ; ; ; ; ጥቀኑ፡ ትቴክዝ፡ አንተ፡ ; በሕቁ፡ ጥቀ፡ ἐπὶ πλεῖον σφόδρα ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al.; περισσῶς ;

α)ubi ad adjectivum refertur, voculam ጥቀ፡ uno vel pluribus verbis interjectis ab eo separare amant: ብዙኃት፡ ሰራዊት፡ ጥቀ፡ ; ዐቢይ፡ መቅሠፍት፡ ውስተ፡ ሀገር፡ ጥቀ፡ ; ; ; በዐቢይ፡ ቀትል፡ ጥቀ፡ .

β)passim respondent τί , ὡς , quantopere! quam!^la ጥቀ፡ ሠነይኪ፡ τί ὡραιώθης ; ጥቀ፡ ተሰብሐ፡ ሰምከ፡ ὡς θαυμαστόν ; ; ; .

γ)nonnumquam: magis^la: sive እምነ፡ , ut: ገቢረ፡ ጽድቅ፡ ሥሙር፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ጥቀ፡ እምዘቢሐ፡ መሥዋዕት፡ μᾶλλον ἢ ; sive , ut: ወረሲዕሰ፡ ያነሥእ፡ ጥቀ፡ ጽልአ፡ μᾶλλον ; et ኢ፡ non magis^lai.e. nihilo minus non^la .

δ) መጠነ፡ – ጥቀ፡ quantumvis^la .

4)adeo^la, vel^la, etiam^la( sogar^de), ; ; ; ; አስራበ፡ ሰማይ፡ ጥቀ፡ ለእመ፡ ወረደ፡ ዲቤሆሙ፡ ኢኮነ፡ ጊዜሁ፡ (seq.: quanto minus) ; omnia quae repuisti reddes እስከ፡ ጥቀ፡ ግማሸ፡ ኅብስት፡ ዘሄድከ፡ n. 1224

5)praemisso vel sequente ኢ፡ , ኢ፡ – ጥቀ፡ vel ጥቀ፡ – ኢ፡ ne quidem^la: ; ; ማየ፡ ጥቀ፡ ኢያስተይኮ፡ ለጽሙእ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ነፍሶ፡ ጥቀ፡ ኢምሕከ፡ – Voc. Ae.: ጥቀ፡ ዘ፡ በ፫ እጅግ፡ ለኳ፡ ስኳ፡ (v. ለካ፡ ስንኳ፡ ).

1) በሕቁ፡ proprie: secundum modum^lavel rationem ejus^la(rei) ( gramm.§ 163,2) i.e.

a)sufficienter^la, satis^la, satis superque^la, ἱκανῶς ; ἐκ περισσοῦ .

d)omnino^la, εἰς τὸ τέλος ; saepissime in responsionibus πάνυ μὲν οὖν በሕቁ፡ ጥቀ፡ Cyr. ( Pall. f. 92).

4) እምድኅረ፡ ሕቅ፡ paulo post^la ; ; nec non እምድኅረ፡ ሕቀ፡

1) በሕቁ፡ proprie: secundum modum^lavel rationem ejus^la(rei) ( gramm.§ 163,2) i.e.

a)sufficienter^la, satis^la, satis superque^la, ἱκανῶς ; ἐκ περισσοῦ .

d)omnino^la, εἰς τὸ τέλος ; saepissime in responsionibus πάνυ μὲν οὖν በሕቁ፡ ጥቀ፡ Cyr. ( Pall. f. 92).

4) እምድኅረ፡ ሕቅ፡ paulo post^la ; ; nec non እምድኅረ፡ ሕቀ፡

1) በሕቁ፡ proprie: secundum modum^lavel rationem ejus^la(rei) ( gramm.§ 163,2) i.e.

a)sufficienter^la, satis^la, satis superque^la, ἱκανῶς ; ἐκ περισσοῦ .

d)omnino^la, εἰς τὸ τέλος ; saepissime in responsionibus πάνυ μὲν οὖν በሕቁ፡ ጥቀ፡ Cyr. ( Pall. f. 92).

4) እምድኅረ፡ ሕቅ፡ paulo post^la ; ; nec non እምድኅረ፡ ሕቀ፡

ḥǝqq

አስቆረረ

quadril. II, passim አስቈረረ፡ [quod praefixo አስ፡ causativo e ቈረረ፡ frigidum esse^lapropagatum putaveris; sed rectius cum שַׁעֲרוּר comparandum videtur; etiam Hupfeld exerc. Ae. p. 32] Imperf. et ያስቆርር፡ , passim ያስቈርር፡ ; abhorrere^la, abominari^la, detestari^la, βδελύσσεσθαι , rei vel : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; apocr.; ; ; ጸሊኦቶ፡ ወአስቆርሮቶ፡ ; (sine objecto): sacerdos si leprosus est, ያስቆርሩ፡ ሕዝብ፡ በእኂዘ፡ ሥጋሁ፡ ወደሙ፡ ለክርስቶስ፡

1) (Dillmann 1) ʾasqorara detest^en, ʻdetestare^itʼ በሕቁ፡ መነንዎ፡ ወአስቆረርዎ፡ ለሥጋሆሙ፡ ለፍትወት፡ ‘ripudiando integralmente e detestando nei loro corpi il il desiderio^itʼ 3 l. 11 (ed.); 2 l. 24-25 (tr.) (ʻVerbo ...; registrato da 812 e da 444a. Attestazione da aggiungere a 428 e a 107 n. 16 e 96 n. 118.ʼ 2 n. 5 )

2) shun^en, avoid^en, ʻrifuggere^itʼ ዘይትገደፍ፡ ወከመ፡ ፀርቀ፡ ትክቶ፡ ዘያስቆርርዎ፡ ካህናተ፡ ንጹሓን፡ ከማሁ፡ አስቆረርዎ፡ ለፍትወተ፡ ዝንቱ፡ ዓለም፡ ‘che si butta via e cencio mestruale che i puri sacerdoti rifuggono. Così essi rifuggirono il desiderio di questo mondo^itʼ 3 l. 13-15 (ed.), 2 l. 25-27 (tr.)

Leslau
*qorara , ʾasqorara , ʾasqwarara አቆረረ , አስቈረረ feel horror^en, feel repugnance^en, abominate^en, loathe^en, (Lt) disdain^en, repudiate^en, feel contempt^en, be disgusted^en 444a

ጥቅ ጥቅ ሕቅ ሕቅ

subtilitas^la; non usurpatur nisi in ጥቀ፡ subtiliter^lai.e.

2)ipsum^la, utique^la, sane^la( eben^de, gerade^de) በዝንቱ፡ ጥቀ፡ ; ከመዝ፡ ጥቀ፡ ለብሓዊ፡ καθὼς ὁ κεραμεὺς οὗτος ; .

β)passim respondent τί , ὡς , quantopere! quam!^la ጥቀ፡ ሠነይኪ፡ τί ὡραιώθης ; ጥቀ፡ ተሰብሐ፡ ሰምከ፡ ὡς θαυμαστόν ; ; ; .

δ) መጠነ፡ – ጥቀ፡ quantumvis^la .

subtilitas^la; non usurpatur nisi in ጥቀ፡ subtiliter^lai.e.

2)ipsum^la, utique^la, sane^la( eben^de, gerade^de) በዝንቱ፡ ጥቀ፡ ; ከመዝ፡ ጥቀ፡ ለብሓዊ፡ καθὼς ὁ κεραμεὺς οὗτος ; .

β)passim respondent τί , ὡς , quantopere! quam!^la ጥቀ፡ ሠነይኪ፡ τί ὡραιώθης ; ጥቀ፡ ተሰብሐ፡ ሰምከ፡ ὡς θαυμαστόν ; ; ; .

δ) መጠነ፡ – ጥቀ፡ quantumvis^la .

1) በሕቁ፡ proprie: secundum modum^lavel rationem ejus^la(rei) ( gramm.§ 163,2) i.e.

a)sufficienter^la, satis^la, satis superque^la, ἱκανῶς ; ἐκ περισσοῦ .

d)omnino^la, εἰς τὸ τέλος ; saepissime in responsionibus πάνυ μὲν οὖν በሕቁ፡ ጥቀ፡ Cyr. ( Pall. f. 92).

4) እምድኅረ፡ ሕቅ፡ paulo post^la ; ; nec non እምድኅረ፡ ሕቀ፡

1) በሕቁ፡ proprie: secundum modum^lavel rationem ejus^la(rei) ( gramm.§ 163,2) i.e.

a)sufficienter^la, satis^la, satis superque^la, ἱκανῶς ; ἐκ περισσοῦ .

d)omnino^la, εἰς τὸ τέλος ; saepissime in responsionibus πάνυ μὲν οὖν በሕቁ፡ ጥቀ፡ Cyr. ( Pall. f. 92).

4) እምድኅረ፡ ሕቅ፡ paulo post^la ; ; nec non እምድኅረ፡ ሕቀ፡

ḥǝqq

ሕብለት

ḥǝblat

Grébaut
ሕብለት፡ ḥǝblat «ruse^fr» (ce nom d’action du fondamental simple ሐበለ፡ I,1 manque dans le ) በሕብለት፡ አስሐታ፡ ከይሲ፡ ለሔዋን፡ Ms. BAVet33, fol. 47r.
51

Leslau
ሕብለት ḥǝblat ( 51) ruse^en, craft^en, guile^en 223b

ሕብል ሕብል

, m. et fem. (ut ; )

1)dolus^la, fraus^la, δόλος , δόλοι : ; ; ( ጕሕሉት፡ ); ; ; ; ; ; መጽአ፡ እኁከ፡ በሕብል፡ ; ልሳንከ፡ ፀፈራ፡ ለሕብል፡ ( δολιότης ); በሕብል፡ δόλῳ Platt.

2)pravitas^la, perversitas^la, improbitas^la: ዘይዘርእ፡ ሕብለ፡ φαῦλα ; ἀσέβειαι . – Hincformas ሐብል፡ et ሕብል፡ significatione secerni solere apparet; quare quod legitur በሐብል፡ δόλῳ , typographi errore pro በሕብል፡ exscriptum esse videtur.

, m. et fem. (ut ; )

ḥǝbl , ሕበል፡ ḥǝbal

Grébaut
ሕብል፡ , ሕበል፡ ḥǝbal «tromperie^fr, ruse^fr» ― ተንኰል፡ Ms. BNFabb217, fol. 24v.
51

Cross-references: also ሐብል፡

ḥǝbl , ሕበል፡ ḥǝbal

Grébaut
ሕብል፡ , ሕበል፡ ḥǝbal «tromperie^fr, ruse^fr» ― ተንኰል፡ Ms. BNFabb217, fol. 24v.
51

Cross-references: also ሐብል፡

ንጹፍ

stratus^la: ፍኖተ፡ ሀካያን፡ ንጹፍ፡ በአሥዋክ፡ ; ጽርሕ፡ ንጹፍ፡ ወርሱይ፡ ; ምስካብ፡ ንጹፍ፡ Enc.; ወንጹፍ፡ ጸፍጸፉ፡ ( ለታዕካ፡ መንግሥት፡ ) በሕብረ፡ ወርቅ፡ ወብሩር፡ ; ውስጡ፡ ንጹፍ፡ በእብነ፡ ሰንፔር፡ λιθόστρωτος ( pavitus^la) .

እግዚአብሔራዊ ሕዋጼ

ad Deum S.S. pertinens^la, divinus^la: ገቢረ፡ መንክራት፡ est እግዚአብሔራዊ፡ M.M. f. 113; ሐውጽዎሙ፡ ( ለመርዔተ፡ እግዚአብሔር፡ ) በሕዋጼ፡ እግዚአብሔራዊት፡ F.N. 6; በዓላት፡ ዐበይት፡ እግዚአብሔራዊት፡

1)speculatio^la, observatio^la, exploratio^lacausae, quaestionis Chrys. ho. 31, astrorum p. 28 14;

2)visitatio^la, providentia^la ; ; እግዚአብሔር፡ ዘፈነውከ፡ ዚአከ፡ ምክረከ፤ ዚአከ፡ ቃለ፤ ወዘዚአከ፡ ጥበበ፤ ወዚአከ፡ ሕዋጼ፡ ; ሐውጽዎሙ፡ ( ለመርዔተ፡ እግዚአብሔር፡ ) በሕዋጼ፡ እግዚአብሔራዊት፡ F.N. 6 (ex ).

በሕዝዮን

i.q. ጳዝዮን፡ ( 1253), Lud. Comm. p. 21

ነኪር

, fem. ነካር፡ et ነኪርት፡ , m. ነኪራን፡ , fem. ነኪራት፡ , ነከርት፡ ( )

1)peregrinus^la, extraneus^la, alienigena^la, alienus^la: ብእሲ፡ ነኪር፡ ; ምድር፡ ነኪር፡ ; ሕዝብ፡ ነኪር፡ ; ነኪራን፡ አሕዛብ፡ ; ሕዝብ፡ ነኪራን፡ ; አንስት፡ ነኪራት፡ ; ; ካልእ፡ ነኪር፡ ትምህርት፡ . Usurpatur

a)substantive: ነኪር፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ፀሩ፡ ወነኪሩ፡ ; ነኪርት፡ ἀλλοτρία ; ; ; F.N. 45; ነኪራን፡ ; ; ; ; alienae religioni addicti^la .

b)substantive et collective: , et neutraliter ( peregrinum^la), quare statui constructo subjungi solet, ut: በብሔረ፡ ነኪር፡ in terra peregrini^lai.e. peregrina^la, ; ውሉደ፡ ነኪር፡ ; ; አማልክተ፡ ነኪር፡ ; ; ; ; አሕዛበ፡ ነኪር፡ ; ሀገረ፡ ነኪር፡ ; ንዋየ፡ ነኪር፡ ; ወይነ፡ ነኪር፡ ; አንስተ፡ ነኪር፡ ; ; እለ፡ ይለብሱ፡ አልባሰ፡ ነኪር፡ .

2)alienus a^lai.e. qui non pertinet ad^la, ነኪር፡ ግብር፡ ξένον τι Platt; እምነ፡ , ut: ; ; ነኪራነ፡ ኩኑ፡ እምይእቲ፡ ፍኖት፡ n. 668; ; ነኪር፡ እመንግሥተ፡ እግዚአብሔር፡ Lud. e Vit. Sam.

3)alius^la, mutatus^la, diversus^la: አልብሰኒ፡ አልባሰ፡ ነኪርተ፡ (v. ነከርተ፡ ) ; ርእይዋ፡ ከመ፡ ነኪር፡ ተወለጠ፡ ገጻ፡ ; እምነ፡ , ut: ከመ፡ ዘነኪር፡ ራእዩ፡ እምሰብእ፡ ; ነኪር፡ ውእቱ፡ እምኵሉ፡ ( διαφέρον ) .

4)inauditus^la, mirus^la, mirabilis^la, admirandus^la: ( ἀλλότριος ); ነኪር፡ ግብሩ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; ነኪር፡ ለልብ፡ ዝናሙ፡ ; ; ነካር፡ ይእቲ፡ ለአዕይንቲነ፡ ; ; ; ውእቱ፡ ነኪር፡ ለእመ፡ ድኅነ፡ ; ነኪር፡ ከመ፡ ተዐቢ፡ ; : በሕይወቱ፡ ገብረ፡ ነኪረ፡ τέρατα .

ሕይወት

(nonnumquam, ut in Liturgiarum , ሒወት፡ ), m. et fem.

1)vita^la: ይኄይስ፡ መዊት፡ እመራር፡ ሕይወት፡ ; ; ; ዓመተ፡ ሕይወት፡ ἔτη ζωῆς ; በኵሉ፡ መዋዕለ፡ ሕይወትከ፡ ; ; vitae spatium ; ነፍሰ፡ ሕይወት፡ ψυχὴ ζῶσα ; ; መንፈሰ፡ ሕይወት፡ πνεῦμα ζωῆς ; በሕይወትከ፡ quamdiu vivis^la ; ; ; ; ; ; ሕይወት፡ እንተ፡ አልባቲ፡ ሞተ፡ immortalitas^la ; ሕይወት፡ ዘለዓለም፡ ζωὴ αἰώνιος ; ἀφθαρσία ; ዕፀ፡ ሕይወት፡ ; ; ; ማየ፡ ሕይወት፡ ; ; ; መጽሐፈ፡ ሕይወት፡ ; ; Mavâs. 22; ሕገ፡ ሕይወት፡ ; ኅብስተ፡ ሕይወት፡ ; ዝቃል፡ መንፈስ፡ ውእቱ፡ ወሕይወት፡ ውእቱ፡ 6,63. Formula jurandi: ሕይወተ፡ ፈርዖን፡ ከመ፡ ; . ( ማየ፡ ሕይወት፡ ex Hebraismo est aqua fluens^la).

2)victus^la, vitae ratio^la ; ; ሕቱ፡ ሕይወቶ፡ ወዘከመ፡ እፎ፡ ውእቱ፡ ግዕዙ፡ ወልማዱ፡ ; ; ሐይወ፡ ምስሌሁ፡ ( ለኢየሱስ፡ ) ሕይወተ፡ ጽብብተ፡ ወወሀበ፡ ነፍሶ፡ ህየንተ፡ ፈቃዱ፡ ; quae ad vivendum sunt necessaria^la, ut: vidua Evangelii, quae^la አብአት፡ ፪ጸራይቀ፡ , አብአት፡ ኵሎ፡ ሕይወታ፡ F.N. 16.

3)sanatio^la, medela^la; sanitas^la, n. 128valetudo bona^la ; ἴασις ; ἴαμα ; θεραπεία ለሕይወተ፡ አሕዛብ፡ ; ὑγίεια ; ትምህርተ፡ ሕይወት፡ διδασκαλία ὑγιαίνουσα .

4)salus^la, salvatio^la(tam terrestris quam aeterna et spiritualis): ለሕይወትኪ፡ መጻእኪ፡ ἥκεις εἰς σωτηρίαν ; ; ; ; ; ዐዘቅተ፡ ሕይወት፡ πηγαὶ τοῦ σωτηρίου ; ; σωτηρία ; .

5)resurrectio^la: ዛቲ፡ ይእቲ፡ ቀዳሚት፡ ሕይወት፡ (20,6 ትንሣኤ፡ ); ሕይወተ፡ ምውታን፡ (Platt ሕይወት፡ እምውታን፡ ) .

ḥǝywat , ሒወት፡ ḥiwat , ሕይወታት ḥǝywatāt
ሕይወታት ḥǝywatāt አነአ፡ ወሀብክዎአ፡ ኵሎአ፡ እምሕይወታትአ፡ ‘Io gli ho dato tutto, più di ogni altra creatura^it’ 69 § 174 (ed.), 44 § 174 (tr.) (‘«di ogni altra creatura»: testo ʾemḥeywatātʾe ; il plurale di ḥeywat «vita» non è attestato; il siginficato del passo è oscuro.’ 44 n. 142)

Grébaut
ሕይወት፡ ḥǝywat , ሕይወታት፡ ḥǝywatāt «vie^fr, âge^fr» ― ድኅነነት፡ , ዕድሜ፡ Ms. BNFabb217, fol. 29r.
62

Leslau
ሕይወት ḥǝywat , ሒወት ḥiwat life^en, lifetime^en, healing^en, good health^en, salvation^en, restoration^en, state^en, situation^en
used in oaths, e.g. ሕይወተ፡ ፈርዖን፡ ከመ ḥǝywata faraʿon kama by the life of Pharaoh^en 252b

Cross-references: for ነፍሰ፡ ሕይወት፡ ነፍስ፡ (Leslau)

ሐዳሲ

renovans^la, redintegrator^la: ቤት፡ ዘድልው፡ ለከ፡ ለኀዲር፡ በሐዳሲሁ፡ (v. በሕዳሴሁ፡ ) ; Noah^la ኮነ፡ ሐዳሲሃ፡ ለጽድቅ፡ ḥaddāsi , ሓዳስያን፡ ḥaddāsǝyān

Grébaut
ሐዳሲ፡ ḥaddāsi , ሓዳስያን፡ ḥaddāsǝyān «rénovateur^fr» ― አዳሽ፡ Ms. BNFabb217, fol. 29r.
63

Leslau

ቀትል

, plerumque m. ( fem. )

1)caedes^la, interfectio^la, occisio^la, nex^la, homicidium^la ; φόνος Ηο s. 4,2; ; ; ; αἶμα ; φονευταί ; ; ቀትል፡ በመጥባሕት፡ ( sica^la) ኢኮነ፡ እሙረ፡ በኀበ፡ አይሁድ፡ ቅድመ፡ ውእቱ፡ አዝማን፡ ; ቀትለ፡ ፈያት፡ caedes a latronibus commissa^la, n. 441Syn. in Prol.

2)bellum^la, pugna^la, proelium^la, πόλεμος ; ; ; ; ገብሩ፡ ቀትለ፡ ምስለ፡ ; ; ; ; ኢይትሜሀሩ፡ እንከ፡ ቀትለ፡ ; ; ; ቀትል፡ በኲናት፡ πόλεμος ἐν ῥομφαίᾳ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; μάχη ፀብእ፡ ወቀትል፡ ; ; πάλη colluctatio^la ; παράταξις acies^la ; በሕገ፡ ቀትል፡ καθὼς γίνεται πόλεμος παρατάξεως ; ሰብአ፡ ቀትል፡ milites^la

3)clades^la, strages^la, πληγή ; ; ; θραῦσις .

በ

praepos. insepar. [ בְּ , ܒ , بِ ]; Pron, suff. ብየ፡ (etiam ቢየ፡ ; ; in ; al.), ብነ፡ , ብከ፡ ብኪ፡ ብክሙ፡ ብክን፡ , m. ቦ፡ (ut ) vel ቦቱ፡ , fem. ባ፡ vel ባቲ፡ , m. ቦሙ፡ fem. ቦን፡ vel ቦቶን፡ vel ቦንቱ፡ ( ; ; ; ).

1)de loco,

a)in quo quid est vel esse cogitatur: in^la, በቤተ፡ መቅደስ፡ in templo^la ; በጽጕ፡ in plateis^la ; በሰማያት፡ in coelis^la ; በምድር፡ ; በኵሉ፡ በሓውርት፡ ; በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; መጽአ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ ; በብሔረ፡ ግብጽ፡ ; በሐቅል፡ ; በጌራራ፡ ; ; በመቅፁት፡ ; ይቤ፡ በልቡ፡ ; በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; በህየ፡ ; 21; በዝየ፡ ; በአይቴ፡ ; በዳግም፡ secundo loco^la ; በሣልስ፡ tertio loco^la ; አምጽእዎ፡ በዐራቱ፡ ኀቤየ፡ ; ቦቱ፡ ሀለውነ፡ ; .

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

b)in quem quid movetur vel immittitur, in^la; ወደቁ፡ በገጽየ፡ ; ወሰዱ፡ ለዳዊት፡ ርእሶ፡ በኬብሮን፡ ; ንግሮሙ፡ በእዝኖሙ፡ ; ሞቅሖ፡ በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; .

c)cui quid vicinum vel propinquum est, in^la, ad^la, apud^la, juxta^la( an ): በመንገድ፡ ; በፈለገ፡ ኮቦር፡ ; ; በኆኅት፡ ; በዝ፡ ደብር፡ ; ; ; ንበር፡ በየማንየ፡ ; ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la ; ዐይነ፡ በዐይን፡ ; hincpost verba apprehendendi: አኀዘኒ፡ በድማሕየ፡ ; አጽናዕኩከ፡ በየማንከ፡ ; adjungendi: ይእስሩ፡ በክሣዱ፡ ማሕረፀ፡ ; ይፅምድዎሙ፡ ለአፍራስ፡ በሰረገላ፡ ; adhaerendi ; offendendi ; .

2)de tempore ita ut respondeant

a)in^lavel Ablativus: በካልእ፡ ዓመት፡ ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; በሣልስት፡ ዕለት፡ ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ; በጽባሕ፡ ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; በቀዳሚ፡ ; በዝ፡ ጊዜ፡ ; በጊዜሃ፡ ; በደኃሪ፡ ንፍኀተ፡ ቀርን፡ ; n. 479 በበዓሎሙ፡ ለአይሁድ፡ ; በሀልዎ፡ ዚአየ፡ ኀቤክሙ፡ ; በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ .

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

a)statum vel conditionem, in quibus quis vel quid versatur aliquidve facit: ይወፅእ፡ እምህየ፡ በሰላም፡ ; አዐቅበከ፡ በኵሉ፡ ፍኖትከ፡ ; በዳኅን፡ ; ይኩን፡ ንብረትነ፡ በኵሉ፡ ጽድቅ፡ ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ; በኢያእምሮ፡ ; በትፍሥሕት፡ ; ; ; በምንዳቤየ፡ ; አንስት፡ ይንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ ; በዕረፍት፡ ይሄሉ፡ ; ቦቱ፡ ሑሩ፡ ; ; .

b)res, quibus quis vel quid circumdatur, vestitur, ornatur: ይመጽኡ፡ በአልባሰ፡ አባግዕ፡ ; ; ; ; ንትዐጸፍ፡ በዝንቱ፡ τοῦτο περιβάλωμεν ; ለበጥዎ፡ በወርቅ፡ ; ቀፈልዎ፡ በብሩር፡ ; ይሜግቡ፡ በጽድቅ፡ መንበሮ፡ ; ይኬልለከ፡ በሣህሉ፡ .

c)comitatum et societatem: cum^la, ; ; ; ጾርዎ፡ መላእክት፡ ነፍሶ፡ ወሰረሩ፡ ባቲ፡ እስከ፡ አርያም፡ ; ይረውጹ፡ በመጻሕፍተ፡ ንጉሥ፡ 2 ; ; ከመ፡ ትምጻእ፡ ላዕሌየ፡ በበትር፡ ወበእብን፡ ; ; ; ; ; ባሕር፡ በምልአ፡ ; በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ .

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

e)instrumentum, quo quis utitur: ope^la, auxilio^lavel Ablativus, የሐውር፡ በክነፈ፡ ነፋስ፡ ; ከመ፡ በሐብል፡ የአኀዝዎ፡ ; ትገብር፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) ተኣምረ፡ ; ; ; ቀተልኮ፡ በኲናት፡ ; በበትር፡ ይዘብጥዎ፡ ; ይትዋነዩ፡ በዕንዚራት፡ ; ወገሮሙ፡ በእብን፡ ; ባቲ፡ ንባርኮ፡ ; ይትሜከር፡ በፍትወተ፡ ዚአሁ፡ ; በዘክሮ፡ 2 ; al. innumeris in locis, nam frequentissimus est hic praepositionis usus. In specie nota: ሰትየ፡ በገይብ፡ bibit e poculo^la ; ; በመጥባሕትከ፡ ሕየው፡ gladio tuo vive^lai.e. vitam sustenta^la ; ; ዘመዉ፡ በአንስቲያ፡ ; .

f)auctorem, a^laquo vel per^laquem quid fit: ብየ፡ ነገሥት፡ ይነግሡ፡ ; ከመ፡ ትትዐየሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በሐዋርያቲከ፡ ; ዘቦቱ፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ኮነ፡ ; saepius post verba passiva, ut ; ; ; .

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

h)causam remotiorem: ob^la, propter^la, ; ; ; ያረምሙ፡ በምክረ፡ ዚአየ፡ ; ይትባረክ፡ በዘርእከ፡ ; conjunctum Infin., ut: በኀጢአ፡ ንዋይ፡ ; በፈሪህ፡ quod timent^la al.; n. 480post verba gaudendi: በዝ፡ ትትፈሥሑ፡ ; ; mirandi: አንከረ፡ በሕይወቱ፡ (quod adhuc vivus erat) ; fastidiendi ; ; pudefiendi ; invidendi: ኢትቅናእ፡ በፍናዊሆሙ፡ .

i)pretium, quo quid acquiritur, venditur, fit ( pro^la), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሐነጸ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ በውእቱ፡ ወርቅ፡ ; post verba ulciscendi et remunerandi: እትበቀሎሙ፡ በኀጢአቶሙ፡ ; የዐስየከ፡ ተስናነ፡ በንዋይከ፡ .

k)auctoritatem, qua nixus vel missus quis agit: በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ ; በቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; በስመ፡ እግዚአብሔር፡ ; በመባሕተ፡ መኑ፡ ; በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይቤ፡ .

l)numen, per^laquod quis jurat vel obsecrat: ( መሐለ፡ ); ( ረገመ፡ ); በደሙ፡ ለአቤል፡ ጻድቅ፡ (obsecro vos) ; ; በእግዚአብሔር፡ ኢትሚጠኒ፡ per Deum! ne me rejicias!^la

m)argumentum, e quo cognoscunt, et normam, ad quam metiuntur, aestimant, comparant: ex^la, secundum^la, pro^la, cum^la, በዝንቱ፡ ናአምር፡ ; ; ; በሕገ፡ ሙሴ፡ κατὰ τὸν νόμον ; በኍልቈ፡ መዋዕል፡ ዘ፡ ; ; በሥምረትከ፡ ; በፍትወተ፡ ልቦሙ፡ ; በእግረ፡ ደቂቅ፡ ነሐውር፡ ; ንግበር፡ ሰብአ፡ በአርአያነ፡ ወበአምሳሊነ፡ ; ኅዳጥ፡ በኍልቍ፡ ; ; በላዕከ፡ እክለ፡ በመዳልው፡ ; ያገምር፡ ፪ በመስፈርተ፡ ዘርእ፡ ; ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ ; ; ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ ,1; ተዐርዮ፡ በ፡ ; ኀብረ፡ በ፡ Nota etiam: ፭፻ በ፭፻ ርቡዕ፡ (longitudine) quingentos^laad^lavel per^laquingentos^la(latitudine) ; .

n)rationem et modum: ይሰርሕ፡ ሎቱ፡ በጥበብ፡ ወበጽንዕ፡ ; በኵሉ፡ ልብየ፡ ; ; ዘሰአልክሙ፡ በጸሎት፡ ; ; በእፎ፡ ; ; በአይቴ፡ ; ; creberrime substantivis, infinitivis et participiis praefixum adverbia efficit: ኰነነ፡ በዐመፃ፡ ; በግፍዕ፡ ; ጸርኀ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ ; በእግር፡ ; በ፩ አፍ፡ ; በጸጋ፡ ; በጕሕሉት፡ ; በጽድቅ፡ ; በርስት፡ ; በሐሰት፡ ; በፈቃድ፡ ,3; በጽርዕ፡ gracce^la ; በሠናይ፡ ; በንጹሕ፡ ; በሕሡም፡ ; በኅቡእ፡ ; በፍጡን፡ ; በጽሚት፡ , al.

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

β) ርእየ፡ በ፡ adspicere^la ; ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ratione habita juventutis ejus^laF.M. 10,3; ተናገረ፡ በ፡ de^la ; ; ; ; አልቦ፡ ዘአእመረ፡ ቦሙ፡ ( wußte um sie ) 2 .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

ε)( contra^la): አሕሠመ፡ በ፡ ; ንግሩ፡ ብየ፡ ; አስማዕኩ፡ ብከ፡ ; ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ ; n. 481 ዘእገብር፡ በፈርዖን፡ ; .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

ሕግ

, m. et fem. , Plur. ሕገግ፡ , Plur. ሕገጋት፡

1)statutum^la, lex^la

a) νόμος i.e. summa legum divinarum^lacreberrime, ut ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , al.; ነሥአ፡ ሕገ፡ ; ዐቀቡ፡ ሕጎ፡ ዘተውህበ፡ ሎሙ፡ ; ; ; τὰ διακιώματά μου ሕግየ፡ ; Alterum legis mosaicae nomen est ኦሪት፡ vel ሕገ፡ ኦሪት፡ q.v.

b)Sed etiam singula divinae legis statuta ሕግ፡ (alias ሥርዐት፡ ) appellantur, ut πρόσταγμα καὶ δικαίωμα ; ( ዝሕግ፡ ); ሕገግ፡ vel ሕገገ፡ ኦሪት፡ , ut ; በገቢረ፡ ሕገገ፡ ኦሪት፡ ἐξ ἔργων ; ; ; ; ; ; ; n. 132 ሕገጊሁ፡ ; ; ; ; ሕገጋቲሆን፡ summa praeceptorum divinorum^la ; ሕገጋት፡ ; ፪ ሕገጋት፡ (sc. V. et N. Testamenti) F.M. 2,6.

c)Cujusvis reipublicae et societatis leges et instituta ሕግ፡ appellantur, ut ; ሰብአ፡ ሕግ፡ legum^la( Aethiopiae^la) periti^laChron. Ax.; ዘያአምር፡ ሕገጋተ፡ ምኔት፡ qui leges^la( regulas^la) coenobii novit^laF.N. 10; ሕገ፡ ምንኵስና፡ F.N. 10.

d)Inde በሕግ፡ ex lege^la, legitime^la, ut: ብእሲትከ፡ እንተ፡ በሕግ፡ አውሰብከ፡ ; ቤትኩ፡ ምስሌኪ፡ በሕግ፡ ; ዘሕግ፡ vel ዘበሕግ፡ legitimus^la, ut: ሰብሳብ፡ ዘበሕግ፡ ; ሰብሳብ፡ ዘሕግ፡ ; Syn.; ዘበሕጉ፡ ἀκολούθως , vel በከመ፡ ሕጎሙ፡ ; ዘበሕጉ፡ νομίμως ; በከመ፡ ሕግ፡ ወሥርዐት፡ κατὰ τὸ κρίμα ; በከመ፡ ሕጉ፡ ὡς καθήκει ; ዘእንበለ፡ ሕጉ፡ παρανόμως ; አውስቦ፡ ዘእንበለ፡ ሕግ፡ ἀθέμιτοι μίξεις concubitus illegitimi^la

e)Denique etiam de lege naturae^lausurpatur: ሕገ፡ ጠባይዕ፡ ὁ τῆς φύσεως νόμος (cfr. ); euphem.: ይፌጽም፡ ሕገ፡ ሥጋ፡ necessitati paret^la

f)id quod ex lege alicui debetur^la .

2)foedus^la, testamentum^la(divinum); διαθήκη (cum voce ሥርዐት፡ tum) voce ሕግ፡ creberrime redditur, ut: ከመ፡ ይኩንከ፡ ሕገ፡ ዘለዓለም፡ ; ; መጽሐፈ፡ ሕግ፡ βιβλίον διαθήκης ; ; አቀመ፡ ሎቱ፡ ሕገ፡ ዘለዓለም፡ ; ; ; ; አባእካሁ፡ ውስተ፡ ሕገ፡ እግዚአብሔር፡ ለገብርከ፡ ምስሌከ፡ . Inde ሕግ፡ ብሊት፡ Vetus Testamentum^laF.M. 20,1 ( ሐዲስ፡ ); ሕግ፡ ሐዲስ፡ – Μαρτύριον .

3)regula^la, norma^la, ratio^la, mos^la, consuetudo^la: κανών ; ማእረረ፡ ዘበሕጉ፡ ዐቀበ፡ ለነ፡ ; ኢትትቃተሎሙ፡ በሕገ፡ ቀትል፡ ; ጠፍአ፡ ኵሉ፡ ሕገ፡ ሥጋ፡ እምኔሁ፡ ei corporis vita a naturae norma prorsus abstracta est^la ; እንበይነ፡ ሕግ፡ ob morem i.e. quia moris est^la ; በሕገ፡ ፈላሲ፡ ὡς παροίκους ; በሕገ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ – በሕገ፡ እግዚአብሔር፡ κατ᾽ ἀνθρώπους - κατὰ θεόν ; ኢኮነ፡ ከማሁ፡ ሕጉ፡ οὐχ οὕτως ἔσται ; ዘኒ፡ እነብብ፡ ሕገ፡ ሰብእ፡ κατὰ ἄνθρωπον λέγω Platt; ሕገ፡ ሰብእ፡ እብለክሙ፡ ἀνθρώπινον λέγω ; Simon Magus ያግህድ፡ ሕገ፡ ዘስሙ፡ ሲሞናዊ፡ simoniam evulgabit^la ; ሕጋ፡ ለቤተ፡ ብለኔ፡ mores balneorum^laSx. Enc.

4)instituta^la, ritus^la, sacra^lapopulorum; deinde religio^laipsa, quatenus legibus et institutis nititur: τὰ νόμιμα ሕጎሙ፡ ; ሕገ፡ አሕዛብ፡ ; ኵሉ፡ ሕገጊሃ፡ πάσας τὰς πανηγύρεις αὐτῆς ( conciones populi ad festos peragendos^la) ; ሕገ፡ ናእት፡ ἑορτὴ τῶν ἀζύμων solemnitas azymorum^la ; በመዋዕሊሁ፡ ያስተርኢ፡ ካልእ፡ ሕግ፡ (sc. Islâm) ; item in Syn. saepius ሕገ፡ ክርስቲያን፡ religio Christiana^lamemoratur.

ḥǝgg , ḥǝgag , ḥǝgagāt
probably a Muslim who has undertaken a pilgrimage to Mecca (based on CR’s explanation, see below) ዘጐለተ፡ ሕግ፡ አሕመድ፡ ነጋድ፡ ራእስ። ‘Celui qui a déterminé la concession du fief a été le ḥeg Aḥmad, le nagād rāʾes^fr’ 29 l. 8–9 (ed.), 33 l. 17–18 (tr.) (‘Probablement حاج {ḥāǧǧ }, musulman qui a accompli le pèlegrinage à la Mecque.’ 33 n. 3)

Grébaut
ሕግ፡ ḥǝgg , ሕገግ፡ ḥǝgag et ሕገጋት፡ ḥǝgagāt «lois^fr» ― ሕግ፡ Ms. BNFabb217, fol. 30r.
65
ሕገጋት፡ ḥǝgagāt code de lois^fr አንበረ፡ ትእዛዛተ፡ ብዙኃተ፡ በርትዕ፡ ወሕገጋተ፡ ዘይሰናአዉ፡ ለጽድቅ። 188.
አቀመ፡ ሕገ፡ ʾaqama ḥǝgga «promulguer une loi^fr» ቀንአ፡ ላዕለ፡ ሃይማኖት፡ ኦርቶዶክሳዊት፡ ወአቀመ፡ ሕገ፡ በመዋዕሊሁ፡ ከመ፡ ኢይኅድጉ፡ መነሂ፡ እምሐራ፡ ጥቃ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ አህጉራተ፡ ሮም። 219, አቀመ፡
66

Leslau
ሕግ፡ ḥǝgg ( ሕገግ፡ ḥǝgag , ሕገጋት፡ ḥǝgagāt ) law^en, decree^en, canon^en, rite^en, rule^en, regulation^en, statute^en, ordinance^en, norm^en, covenant^en, usage^en, custom^en
ዘሕግ za-ḥǝgg lawful^en
ዘእንበለ፡ ሕግ zaʾǝnbala ḥǝgg unlawful^en
በሕግ ba-ḥǝgg lawfully^en, legally^en
ሕገ ḥǝgga (, ) like^en, like as^en, just as^en, according to^en 227b

Cross-references:

a) for ሠራዔ፡ ሕግ ሠራዒ፡ (Leslau)

b) for ታቦተ፡ ሕግ፡ ታቦት፡ (TraCES)

c) for ጸሓፌ፡ ሕግ፡ ጸሓፊ፡ (Leslau)

ሕግ

, m. et fem. , Plur. ሕገግ፡ , Plur. ሕገጋት፡

1)statutum^la, lex^la

e)Denique etiam de lege naturae^lausurpatur: ሕገ፡ ጠባይዕ፡ ὁ τῆς φύσεως νόμος (cfr. ); euphem.: ይፌጽም፡ ሕገ፡ ሥጋ፡ necessitati paret^la

f)id quod ex lege alicui debetur^la .

Cross-references:

a) for ሠራዔ፡ ሕግ ሠራዒ፡ (Leslau)

b) for ታቦተ፡ ሕግ፡ ታቦት፡ (TraCES)

c) for ጸሓፌ፡ ሕግ፡ ጸሓፊ፡ (Leslau)

ሕግ

, m. et fem. , Plur. ሕገግ፡ , Plur. ሕገጋት፡

1)statutum^la, lex^la

e)Denique etiam de lege naturae^lausurpatur: ሕገ፡ ጠባይዕ፡ ὁ τῆς φύσεως νόμος (cfr. ); euphem.: ይፌጽም፡ ሕገ፡ ሥጋ፡ necessitati paret^la

f)id quod ex lege alicui debetur^la .

Cross-references:

a) for ሠራዔ፡ ሕግ ሠራዒ፡ (Leslau)

b) for ታቦተ፡ ሕግ፡ ታቦት፡ (TraCES)

c) for ጸሓፌ፡ ሕግ፡ ጸሓፊ፡ (Leslau)

ፍጥረት

et , fem. et m. , ፍጥረታት፡

1)creatio^la, principium^la, primordia^larerum, ; ፍጥረት፡ ሐዳስ፡ ; ; እምፍጥረተ፡ ዓለም፡ ; ; ἀπ᾽ αἰῶνος ; ; ; ; πρὸ χρόνων αἰωνίων ; ἀπὸ γενεῶν ἀρχῆς ; ἔκπαλαι ; ἐξ ἀρχῆς ; እምፍጥረት፡ ἀπ᾽ ἀρχῆς ; ; እለ፡ እምፍጥረት፡ αἰώνιοι ; .

2)res^lacreata^la, creatura^lavel creaturae^la: ποίημα ; ; ποιήματα , κτίσις ; ; κτίσματα ; ለቀደምት፡ ፍጥረትከ፡ ; አዳም፡ ቀዳሜ፡ ፍጥረት፡ ; ዘይእኅዝ፡ ኵሎ፡ ፍጥረታተ፡ (v. ፍጥረተ፡ ) τὰ πάντα ; እግዚአብሔር፡ ገባሬ፡ ኵሉ፡ ፍጥረታት፡ ; ( ኰሰየ፡ ).

3)natura^la: φύσις ; ; ማይ፡ ኀብአ፡ ፍጥረተ፡ ህላዌሁ፡ ; ; ; ; ; በፍጥረት፡ ; በሕገ፡ ፍጥረት፡ ; ገብረ፡ ሎሙ፡ ፍጥረተ፡ ሐዳሰ፡ ከመ፡ ኢየአብሱ፡ በኵሉ፡ ፍጥረቶሙ፡ ; ፍጥረተ፡ ልብኪ፡ πλάσμα ; ; ; ኢመፍትው፡ ለነ፡ ንላጺ፡ ጽሕመነ፡ ወኢንወልጥ፡ ፍጥረተ፡ ብእሲ፡ ውስተ፡ ካልእ፡ ግዕዝ፡ ; hominis ፍጥረት፡ እንስሳዊ፡ ; ዘውፁእ፡ እምፍጥረት፡ (alienus a natura vel naturae repugnans) ; ኀጢአተ፡ ፍጥረት፡ ( eo, quod naturae repugnat) ; ዘ፩ ፍጥረቱ፡ ( ፊንክስ፡ ).

a)de Christi naturis: ክልኤ፡ ፍጥረት፡ M.M. f. 385.

b)elementa^larerum, στοιχεῖα .

4)origo^la, ortus^la, nativitas^la: ወይእቲ፡ ገቦ፡ ፍጥረታ፡ ለብእሲት፡ ; ምድረ፡ ፍጥረቶሙ፡ ; ; ልሳነ፡ ፍጥረት፡ ; እምትካታ፡ ወእምፍጥረታ፡ ; እምፍጥረትየ፡ ἀπὸ προγόνων ; ( መጽሐፍ፡ ) ዘፍጥረት፡ Genesis (liber) (alias ዘልደት፡ ).

5)generatio^la, genus^la, familia^la, γένεσις , γενέσεις ; ; γενεά ; ፍጥረት፡ ኅሩያን፡ γένος Platt.

a)etiam rerum: ፍጥረታተ፡ ሕምዝ፡ (genera veneni varia) .

b) ዘእምነ፡ ፍጥረቱ፡ αὐτόχθων indigena^la, ; ; ; ; plenius: ዘእምነ፡ ፍጥረቱ፡ ውስተ፡ ( እስራኤል፡ ) .

6)res commenticia^la, commentum^la: ይፈጥሩ፡ ፍጥረተ፡ ዐቢያተ፡ .

fǝṭrat

Cross-references: for ልሳነ፡ ፍጥረት፡ ልሳን፡ (Leslau)

ሕግ

, m. et fem. , Plur. ሕገግ፡ , Plur. ሕገጋት፡

1)statutum^la, lex^la

e)Denique etiam de lege naturae^lausurpatur: ሕገ፡ ጠባይዕ፡ ὁ τῆς φύσεως νόμος (cfr. ); euphem.: ይፌጽም፡ ሕገ፡ ሥጋ፡ necessitati paret^la

f)id quod ex lege alicui debetur^la .

Cross-references:

a) for ሠራዔ፡ ሕግ ሠራዒ፡ (Leslau)

b) for ታቦተ፡ ሕግ፡ ታቦት፡ (TraCES)

c) for ጸሓፌ፡ ሕግ፡ ጸሓፊ፡ (Leslau)

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose