Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

conditio immundi^la, impuritas^la: በሑረተ፡ አሕዛብ፡ ሖሩ፡ ወበርኵስና፡ አረሚ፡ ነበሩ፡ ;

, m. et fem. , ሑረታት፡

1)itio^la, itus^la, incessus^la, gressus^la: ሑረት፡ ወግብአት፡ ; ; ሑረተከ፡ በሰላም፡ ያሤኒ፡ ; እምልብሰቱ፡ ለሰብእ፡ ወእምሑረቱ፡ ወእምሠሐቁ፡ ይትዐወቅ፡ ግዕዙ፡ ; ጥቀ፡ አዳም፡ ሑረታቲኪ፡ .

2)abitus^la, exitus^la, profectio^la: በሑረትነ፡ እምኀቤሆሙ፡ Platt; in breve tempus a mortuis separati sumus^la እስመ፡ እምድኅረ፡ ንስቲት፡ ነሐውር፡ ከመ፡ ሑረቶሙ፡ ; አበስኩ፡ ላዕለ፡ ነፍስየ፡ በሑረትየ፡ ኀበ፡ ሮም፡ ; ሑረቱ፡ ኀበ፡ ግብጽ፡

3)ambulatio^lai.e. sentiendi agendique ratio^la, vita^la, mores^la: ; መምህር፡ ይኩን፡ ንጹሐ፡ በሑረታቲሁ፡ ወጽሩየ፡ በፍናዋቲሁ፡ F.M. 1,5; ሠናይ፡ ሑረታቲሁ፡ በኵሉ፡ መዋዕል፡ ; ምግባራት፡ ወሑረታት፡ ; ከመ፡ ኢይንግሥ፡ ወልዱ፡ በሑረታቲሁ፡ ; ለ erga^la, በእንተ፡ ሠናይ፡ ሑረታቲሁ፡ ለሕዝብ፡ ob benignitatem ejus erga populum^la

4) ሑረተ፡ ብእሲተ፡ ብእሲ፡ adulterium^la

ሑሰት

, m. et fem. , motus^la, motio^la, commotio^la, agitatio^la: ሑሰታ፡ ለጥበብ፡ ይፈጥን፡ እምኵሉ፡ ሑሰት፡ πάσης κινήσεως κινητικώτερον σοφία ; ሑሰተ፡ ባሕር፡ ; ረሰይከኒ፡ ሑሰተ፡ ርእስ፡ ለሕዝብ፡ ; በሑሰተ፡ ልብነ፡ ἐν κινήσει καρδίας ; ውልዋሌ፡ ወሑሰተ፡ ነፍስ፡ ḥusat , ሑሰታት፡ ḥusatāt

Grébaut
ሑሰት፡ ḥusat , ሑሰታት፡ ḥusatāt «mouvement^fr, ébranlement^fr, agitation^fr, (mouvement) en spirale, en zig-zag^fr» ― መነቅነቅ፡ , መላወስ፡ , መመላለስ፡ Ms. BNFabb217, fol. 26v.
57

Leslau
ሑሰት፡ ḥusat movement^en, action^en, moving^en (n.), agitation^en 250a

ብሔር ብሔር

, plerumque m. [ut videtur i.q. بِحَارٌ a بَحْرَةٌ regio^la, terra^la], በሓውርት፡ (perraro ብሔራት፡ , Lud. e Syn.) spatium^la, ut: ይጸብበነ፡ ብሔር፤ ግበሪ፡ ለነ፡ ብሔረ፡ ኀበ፡ ንነብር፡ .

1)spatium circumscriptum i.e. locus^la τόπος ; ; ; ቦ፡ ብሔር፡ እምኀበ፡ ይወፅእ፡ ብሩር፡ ; አይቴ፡ ብሔራ፡ ለጥበብ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እሬስያ፡ ለምድረ፡ በድው፡ ብሔረ፡ አርዝ፡ ; ; ; ; locus, qui alicui convenit, vel partes: ፈለጦሙ፡ ሥርዐቶሙ፡ በበ፡ ባሓውርቲሆሙ፡ διέστειλε μερίδας αὐτῶν .

2)spatium extensius, i.e. regio^la, terra^la, provincia^la, fines^la, τόπος ; ; እመ፡ ታአምር፡ ብሔሮ፡ εἰ ἔμπειρος εἶ τῶν τόπων ; χώρα ; ; ; ; በሓውርተ፡ አሕዛብ፡ ; ; ; ; ; 8; ; ; ; ; ; ; አይቴ፡ ብሔርከ፡ ἐκ ποίας χώρας εἶ σύ ; ; ብሔረ፡ ሕያዋን፡ ; ብሔረ፡ ኤላም፡ ; ብሔረ፡ ፋርስ፡ ; ብሔረ፡ ሮሜ፡ ; γῆ ብሔረ፡ ዕብራውያን፡ ; ብሔረ፡ ብንያም፡ ; እምርሑቅ፡ ብሔር፡ ; ; ; ብሔረ፡ አሕዛብ፡ ነኪር፡ ; ; ; ὅρια በሓውርተ፡ አሕዛብ፡ ; ; ; ; κατοικία ; . Proverbium: ለእመ፡ ሖርከ፡ ብሔረ፡ ባዕድ፡ ኢትኩን፡ ከማከ፤ ኩን፡ ከማሆሙ፡ Th. P. n. 493

α)crebro pro incolis^laterrae, populis^la, gentibus^la, hominibus^la: ኢምሕኮሙ፡ ለብሔር፡ ኀበ፡ ነበረ፡ ሎጥ፡ τῆς παροικίας Λώτ ; አንከሩከ፡ በሓውርት፡ ; ኵሉ፡ ብሔር፡ ኢመስሐ፡ πᾶσα ἡ γῆ ἠρίστα ; ይጼንዑ፡ መፍቅዶሙ፡ ለብሔር፡ ( αἰῶνος ) ; መጽኡ፡ ኵሉ፡ በሓውርት፡ ውስተ፡ ግብጽ፡ ; አሕዛብ፡ ወበሓውርተ፡ አሕዛብ፡ ; ἔθνη ; አሕዛብ፡ ወበሓውርት፡ ἔθνη καὶ λαοί ; ; γλῶσσαι ; ; ; ; ; .

β)patria^la, tribus^la, gens^la, πατρίς ኢነገረት፡ አስቴር፡ አዝማዲሃ፡ ወኢብሔራ፡ ; ; ምድረ፡ ብሔሩ፡ ; πατριά ; ; ኵሉ፡ በሓውርት፡ ዘቤተ፡ እስራኤል፡ ; ; st. constructo annexum passim: indigena^la, vernaculus^la: ዕፀ፡ ብሔር፡ ξύλον ἐγχώριον ; .

γ)provincia^la, parochia^laclericorum, ut: ካህን፡ ዘኀደገ፡ ብሔሮ፡ ወሖረ፡ ኀበ፡ ካልእ፡ ብሔር፡ ( παροικία ) al.

δ)agri^la, rus^la( urbe) ; ; ; ብሔር፡ ጥሉል፡ ; ብሔር፡ ሥዑር፡ ; ; st. constructo annexum passim: vicanus^la, ut: ቀሲሰ፡ በሓውርት፡ ἐπιχώριοι πρεςβύτεροι ,

ε)quidquid de coeli temperie, lumine, tenebris al. praedicandum est, Aethiopes de regione praedicare amant: ክረምት፡ ብሔር፡ καιρὸς χειμερινός hiems erat^la ; ቍር፡ ብሔሩ፡ frigus erat^la ; ነግህ፡ (v. ነግሀ፡ ) ብሔር፡ ἔστι ὥρα τρίτη τῆς ἡμέρας dies jam illustris est^la ; ጽሕው፡ ብሔር፡ εὐδία serenum est^la ; ሶበ፡ ጸብሐ፡ ብሔር፡ illucescente die^la ; ; ጽልመት፡ ብሔር፡ tenebrae sunt^la ; መስየ፡ ብሔር፡ diei vesper est^la, vesperascit^la

ζ)operis e pluribus libris compositi libri singuli ብሔር፡ nominantur: ይቤ፡በኦሪት፡ ውስተ፡ ሣልስ፡ ብሔር፡ ዘሌዋውያን፡ ; በውስተ፡ ዳግም፡ ብሔረ፡ ኦሪት፡ ; ኦሪት፡ ባቲ፡ ኀምስቱ፡ ብሔር፡ ; ፬ብሔር፡ ዘነገሥት፡ ; ክፍል፡ ፭ እምዳግም፡ ብሔር፡ ዘመጽሐፈ፡ ነገሥት፡ ; 29; 76

3)raro: terra continens^la, orbis^laterrarum^la, ብሔር፡ ወማይ፡ ; ውእቱ፡ ተረፈ፡ ለብሔር፡ ; .

γ)provincia^la, parochia^laclericorum, ut: ካህን፡ ዘኀደገ፡ ብሔሮ፡ ወሖረ፡ ኀበ፡ ካልእ፡ ብሔር፡ ( παροικία ) al.

3)raro: terra continens^la, orbis^laterrarum^la, ብሔር፡ ወማይ፡ ; ውእቱ፡ ተረፈ፡ ለብሔር፡ ; .

ነቅዐ

I,1[ نَقَعَ diffidit^la, laceravit^la, ܢܶܩܥܳܐ fissura^laterrae, ነቍኀ፡ , בָּקַע et በቀወ፡ q.v.] ይንቃዕ፡

1)findi^la, diffindi^la, rumpi^la, dirumpi^la, scindi^la, discindi^la, dehiscere^la, rimas agere^la, de terra, montibus, saxis: ቀላያት፡ ነቅዑ፡ ; ይነቅዕ፡ አድባር፡ ; ; ትነቅዕ፡ ኰኵሕ፡ ; de altari: ምሥዋዕ፡ ለይንቃዕ፡ ; utribus ; dracone: ውኂጦ፡ ነቅዐ፡ ( ከይሲ፡ ) ; hominibus de praecipitio dejectis ; pedibus: እገሪሆሙ፡ ኢነቅዐ፡ ; membris corporis: አዘዘ፡ ንጉሥ፡ ይደይዎ፡ ውስተ፡ መቅዐን፡ እስከ፡ ይነቅዕ፡ መለያልዪሁ፡ ወይጠወይ፡ ሥጋሁ፡ በእኩይ፡ ; pane: ኅብስት፡ ዘተርፈ፡ እምትማልም፡ አው፡ ዘነቅዐ፡ F.M. 26,1.

2)erumpere^la, prorumpere^la, scatere^la, scaturire^la, de aqua, fonte ; አንቅዕተ፡ ማያት፡ ዘይነቅዕ፡ እምነ፡ ጕንደ፡ ደብር፡ ; ምክሩ፡ ይነቅዕ፡ ከመ፡ ማየ፡ ሕይወት፡ ; ነቅዐ፡ ማይ፡ በውስተ፡ በድው፡ ; ነቅዐ፡ ሎሙ፡ ፈለግ፡ እምእብን፡ ; de vermiculis: ይነቅዑ፡ እምሥጋሁ፡ ዕፄያት፡ .

3)scaturiendo superfundi^larei: ይነቅዕ፡ ማይ፡ ኵሎ፡ (v. በኵሉ፡ ) በሓውርተ፡ ይሁዳ፡ .

ብሔር

γ)provincia^la, parochia^laclericorum, ut: ካህን፡ ዘኀደገ፡ ብሔሮ፡ ወሖረ፡ ኀበ፡ ካልእ፡ ብሔር፡ ( παροικία ) al.

3)raro: terra continens^la, orbis^laterrarum^la, ብሔር፡ ወማይ፡ ; ውእቱ፡ ተረፈ፡ ለብሔር፡ ; .

ኢ

particula negandi [hebr. אִי ; utrum አይ፡ ejusdem particulae negativae forma antiquior an interrog. sit, dubium videtur]. Non absolute ponitur ( አኮ፡ , አልቦ፡ ), sed negandis sive enunciationibus sive singulis nominibus adhibetur. Verbo nominive, cui vim negativam tribuit, praefigi solet, ut: ኢይገብሩ፡ , sed accedente particula enclitica eam a suo verbo vel nomine separare licet, ut: ወኢሂ፡ ትትዌሰክ፡ ወኢሂ፡ ተሐጽጽ፡ ; ; Platt, ኢኬ፡ ትዘሀሩ፡ ( ); Vim negativam tribuit

1)enunciationi

a)simplici: non^la, haud^la, et praedicato praefigitur, ut: ኢያውሥአ፡ (pro ኢአውሥአ፡ gramm.§ 48,5) ኢየሱስ፡ ቃለ፡ ; ; ኢያድኅነኪ፡ አምላክኪ፡ ; ; ; ; ; ; ኢታአምሩኑ፡ ; ; ዓዲሁ፡ አንትሙኒ፡ ኢለባውያን፡ አንትሙ፡ ; rarius alii sententiae parti, quae emphaseos causa praedicato praemissa est, praefigitur, ut: ኢሰማየ፡ የዐርጉ፡ ወኢምድረ፡ ይበጽሑ፡ ; quamquam tum ante praedicatum vel ዘ፡ interponere amant, ut: አመ፡ ኢበዝንቱ፡ ደብር፡ ወኢበኢየሩሳሌም፡ ዘይሰግዱ፡ Platt; vel particulam ኢ፡ repetere ; ; ; ; ኢሊተ፡ ኢይኩን፡ ወኢላቲ፡ ^b,26; ; ኢኬ፡ ንዋይ፡ ኢይበቍዕ፡ vel ኢኬ፡ አብ፡ ኢይቤዙ፡ ወልዶ፡ ; etiam ወኢሂ፡ ኢይክሎ፡ Platt; enunciationum earum, in quibus vel praedicatum vel copula subjecti et praedicati omissa sunt, exempla sunt: ገብረ፡ እኩየ፡ ወባሕቱ፡ ኢከመ፡ ነገሥተ፡ እስራኤል፡ ; ወኢጽንዐ፡ ሰማይ፡ ላዕሌሁ፡ .

b)prohibitivae vel dehortatoriae: ne^la, Subjunctivo, ኢይኩንከ፡ ዕፁበ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; et ከመ፡ ኢ፡ seq. : ; ; ; ; ; .

2)nominibus,

a)Infinitivis: ኢለነዲቅ፡ አብያተ፡ ወኢለነቢር፡ ህየ፡ ; ; ; ; ; በእንተ፡ ኢዐቂቦቱ፡ ላቲ፡ F.N. 29.

b)cuivis nomini et abstracto et concreto (lat.: in^la-): ኢሕዝብየ፡ ; ኢአማኒ፡ incredulus^laF.N. 24,5; ኢምሒከ፡ ሥጋ፡ ἀφειδία σώματος 23 Platt; ኢዘምዎ፡ ἐγκράτεια ; ኢአሚኖቶሙ፡ ἀπιστία αὐτῶν ; በኢያእምሮ፡ ; በኢድልወትነ፡ ob indignitatem nostram^la

a)Ubi enunciationis negativae pars aliqua e pluribus membris copula ወ፡ conjunctis composita est, ante singula membra ኢ፡ repetere amant ( nec^la- nec^la): በሓውርት፡ ኀበ፡ ኢያአምሩ፡ ኢእሙንቱ፡ ወኢአበዊሆሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢይከውኑ፡ ዐዚዛነ፡ ወኢልዑላነ፡ ; ኢይንሣእ፡ ኢፈትለ፡ ወኢቶታነ፡ ; ; ; ; ; ኢተግሕሣ፡ ኢለየማን፡ ወኢለፀጋም፡ ; ^b,26.

b)etiam ubi primo loco aliae negationes (atque ኢ፡ ) positae sunt, ut: እለ፡ አልቦሙ፡ አብ፡ ወኢእም፡ ወኢአዛዚ፡ F.N. 24,3; in specie ubi praepositioni ዘእንበለ፡ sine^la, plura nomina subjuncta sunt, alterum tertiumve non per ወ፡ sed per ወኢ፡ annectere solent: ዘእንበለ፡ ነፍስ፡ ወኢነሶሳው፡ ; ዘእንበለ፡ ምክንያት፡ ወኢአበሳ፡ absque causa et culpa^laF.M. 12,2; ዘእንበለ፡ ነጽሮ፡ መልክዐ፡ ብእሲት፡ ወኢሁከት፡ ዘኅሊና፡ F.M. 14,1; ; .

c) ወኢ፡ vel ወኢሂ፡ ወኢ – ሂ፡ ወኢ – ኒ፡ nec^la, neque^la ; ; ; ; ; ; ; ; n. 716 ኢ፡ – ወኢ፡ , ወኢ፡ – ወኢ፡ , ኢሂ፡ – ወኢሂ፡ , ኢ – ኒ፡ – ወኢ – ኒ፡ nec^la- nec^la ; ; ; ; ; ; ; ; ኢመኑ፡ vel ወኢመኑሂ፡ nemo^la, ኢምንት፡ , ወኢምንት፡ , ወኢምንትሂ፡ nihil^la መኑ፡ et ምንት፡ ; ወኢአሐዱ፡ ne unus quidem^la, nullus^lasub አሐዱ፡ ; ኢ፡ – ኵሉ፡ vel ኵሉ፡ ኢ፡ nullus^la, nihil^lavid. ኵሉ፡ ; ኢ፡ – ጥቀ፡ vel ጥቀ፡ – ኢ፡ ne^la– quidem^la ጥቀ፡ ; ኢ፡ – እንከ፡ non amplius^lavid. sub እንከ፡ ; ዓዲ፡ ኢ፡ nondum^la ዓዲ፡ ; ግሙራ፡ ኢ፡ et ኢ፡ – ግሙራ፡ numquam^la ግሙራ፡

also አይ፡

ተጋወረ

III,3[ جاور , تجاور ] vicinum esse^la

a)de hominibus: in vicinia^laalicujus habitare^la, : monachi ኢይትጋወርዎን፡ ለአንስት፡ F.N. 10,6; አልቦ፡ ዘይትጋወሮ፡ Lud. e Mss. Colb.; ተጋውሮ፡ vicinia^la, vicinitas^la, ut: ጸልአ፡ ተጋውሮ፡ እኁሁ፡ ; Deus Adamum e paradiso expulit ወአርሐቆ፡ እምተጋውሮ፡ መላእክት፡ F.M. 3,2.

b)de locis: confinem esse^la, : ( γειτνιᾷ pro ἡγεῖται ?); vel ምስለ፡ , ut: በሓውርት፡ እለ፡ ይትጋወራ፡ ምስለ፡ ከተታ፡ ( )

ዖደ

I,1[ עִוֵּד circumdedit^la; عَادَ vertit^la, mutavit^la; reversus est^la, II assuefecit^la( ܥܳܕ ); أَاد incurvavit^la, inflexit^la; significationis continuandi^laet durandi^la, quae et ipsa huic radici inerat, vestigium relictum est in ዓዲ፡ q.v.] ይዑድ፡

1)se vertere^la, circumverti^la: ከመ፡ መንኮኮት፡ እንተ፡ ተዐውድ፡ ὡς ἄξων στρεφόμενος ; ( ማዕጾ፡ ).

2)circumire^la, ambire^la, obire^la, ዖድኩ፡ ἐκύκλωσα ; የዐውድ፡ ዐውደ፡ κυκλοῖ κυκλῶν ; ዖድኩ፡ እንዘ፡ አኀሥሣ፡ περιῄειν ; ዖደ፡ ዐዋዲ፡ ; የዐውድ፡ ይንግር፡ ለከ፡ ዘወሀበከ፡ ; ; ለ፡ loci: ; ንዑድ፡ ለዝ፡ መኅፈድ፡ ; ውስተ፡ loci: ; ዖደ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ደወሎሙ፡ ; መዓቅብት፡ ይዑዱ፡ ውስተ፡ ኢየሩሳሌም፡ ; እንተ፡ ውስተ፡ , ut: ዖዳ፡ እንተ፡ ውስተ፡ ቈላት፡ ἐκύκλωσαν τὴν φάραγγα ; loci: ; ; ; ; ዑዲ፡ ሀገረ፡ ; የዐውድ፡ ምሥዋዐ፡ ; ዖድኩ፡ ባሕቲትየ፡ አጽናፈ፡ ምድር፡ ( γῦρον οὐρανοῦ ἐκύκλωσα μόνη ) .

a)circumire^lalocum, ad eum vitandum, ; ; ( ዐዊዶት፡ ).

b)obire^lai.e. peragrare^la: ; ; እለ፡ ፈነወ፡ እግዚአብሔር፡ ይዑድዋ፡ ለምድር፡ ; እንተ፡ .

c)circumvagari^la: ሰራሕኪ፡ በዐዊድ፡ ταῖς πολυοδίαις ; ( per^la) 1 Platt.

d)circumcurrere^la: ( አምጣኒሃ፡ ) የዐውድ፡ ጥቅማ፡ ; አምጣን፡ ዘየዐውዶ፡ ( circuitus^la, circumferentia^la, linea circumcurrens^la) ;

e)ambire^la, i.e. quaerere^la, .

3)cingere^la, circumdari^la( circumstare^la, circumvenire^la, circumsedere^la), : ዖድዋ፡ περιεκύκλωσαν αὐτήν ; ; ; ; ዑዳ፡ περιχαράκωσον αὐτήν ; ዖዶ፡ ለስነኒሁ፡ ግርማ፡ ; ; ; ; በሓውርት፡ ዘየዐውድዎሙ፡

4)Componitur cum aliis verbis ad significandum circum-^la, ut: ይዑዱ፡ ይትቀፈሉ፡ κύκλῳ κατηργυρωμέναι .

ተአምነ ሕልም

et ተአመነ፡ III,1;

A)reflex.

1)fidum^lavel verum se praebere^la: ተአመነ፡ ምስሌነ፡ ምሕረቱ፡ .

2)fidere^la, confidere^la, fiduciam^lavel spem ponere^lain aliquo, fidem habere^laalicui, fretum esse^la, sperare^la, በ፡ , ut: ተአመንኩ፡ በዕንቍ፡ ; መኑ፡ ተአመነ፡ በእግዚአብሔር፡ ወተኀፈረ፡ ; ; ; ; ( ἐλπίδα ἔχει ἐπὶ ); ; ተአመነ፡ በጽድቁ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; : ; ; ኢይትአመና፡ ለሕይወቱ፡ ; ; ; ተአመንዎ፡ πιστεύσατε αὐτῷ ; ; እንተ፡ ትትአመን፡ መዛግብቲሃ፡ ; ኢትትአመኖ፡ ብዙኀ፡ ; እለ፡ ኪያሆሙ፡ ተአመነ፡ ; et በ፡ , ut: ኢትትአመንዎሙ፡ በሕይወቶሙ፡ μὴ ἐμπιστεύσῃς τῇς ζωῇ αὐτῶν ; ; ከመ፡ Ind. vel , ut: ተአመኒ፡ ከመ፡ እገብር፡ ፈቃደኪ፡ ; ; ተአሚንየ፡ ከመ፡ ብዙኅ፡ ረድኤት፡ ብየ፡ ; ትትአመኖ፡ ከመ፡ ያእቱ፡ ተግባረ፡ ማእረርከ፡ ; ; ; ( ἐλπίζω ); ; : ; ነአምን፡ ወንትአመን፡ ; ተአምኖትየ፡ .

3)credere^la, ሃይማኖት፡ እንተ፡ ባቲ፡ ተአመነ፡ (v. ተአምነ፡ ) ; rei: ኢትትአመን፡ ኵሎ፡ ቃለ፡ ዘነገሩከ፡ ; ዘይትአመን፡ ሕልመ፡ (v. በሕልም፡ ) ; በ፡ , ut: ተአመኑ፡ በመስቀል፡ ; ; ; ; ; ከመ፡ ; ; ተአምኖ፡ fides^la

4)sibi persuadere^la, persuasum habere^la, ከመ፡ Ind. vel , ; ; እትአመነክሙ፡ ከመ፡ ትፈጽሙ፡ ; .

5)bono et confidenti animo esse^la, nihil sibi timere^la, securum esse^la: ኢይትአመኑ፡ ; ተአመኒ፡ θάρσει ; ; ; ; ; ; ; ; ይነብር፡ ተአሚኖ፡ ; ; ; ; ; ( ab^laaliqua re securum esse): ነፍስ፡ አኮ፡ ትትአመን፡ ወዲቀ፡ ለአብሶ፡

6)fateri^la, profiteri^la, confiteri^la, : ; እንዘ፡ ይትአመኑ፡ ኀጣውኢሆሙ፡ ; ; ; ተአመነ፡ ኀጢአቶ፡ F.M. 6,3; እመ፡ ተአመነ፡ ጌጋዮ፡ ; በ፡ , ut: ተአመነ፡ በጌጋዩ፡ ; F.N. 39 (vox forensis).

a) ዘይትአመኑ፡ confessores^la(distincti a martyribus)

b)praedicare^la, celebrare^la: እትአመን፡ በስምከ፡ ἐξομολογοῦμαι τῷ ὀνόματί σου ; በኵሉ፡ ዘገብረ፡ እትአመን፡ ቦቱ፡ .

c)professione facta tradere^lavel donare^laalicui aliquid (vox forensis), n. 737 በ፡ rei et ለ፡ pers.: F.N. 39,2; F.N. 39,3.

7)fidei^laalicujus concredere^lavel committere^lavel credere^la, rei et ውስተ፡ , ut: በእንተዝ፡ ይትአመኑ፡ ሰብእ፡ ነፍሶሙ፡ ውስተ፡ ዕፅ፡ ሕጹጽ፡ ; et በ፡ rei: ; ; ላዕለ፡ rei ; c ለ፡ rei (muneris) ; potestatem dare^laalicui ( τῷ ἐνδυναμώσαντί με ).

B)Pass.

1)credi^la: Christus ዘተሰብከ፡ ውስተ፡ አሕዛብ፡ ወተአምነ፡ ውስተ፡ ዓለም፡ ወዐርገ፡ በስብሐት፡ Cyr. ad ; ( ተአመነ፡ ); Infin., .

2)ad fidem converti^la, ant.

3)fidum haberi^la, በኀበ፡ ab aliquo, 1 .

4)concredi^la, committi^la,

5)concreditum accipere^la, fidei^lavel arbitrio commissum habere^laaliquid, aucoritate^lavel plena potestate^larei ornatum esse^la: ወንጌል፡ ዘአነ፡ ተአመንኩ፡ ቦቱ፡ Platt; ላዕለ፡ rei, ut: በእንተ፡ ተአምኖ፡ ኤጲስቆጶስ፡ ላዕለ፡ ንዋየ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ; ; ዲበ፡ , ut: ተአመነ፡ ዲቤሆሙ፡ Lud. e Vit. Greg. Arm.; : ሰላም፡ ለመቃርስ፡ በእለስክንድርያ፡ ዘተአመነ፤ (v. ዘተአምነ፤ ) መርዔተ፡ ክርስቶስ፡ ይርዐይ፡

, plerumque m. , አሕላም፡ , rarius ሕለም፡ ( ) et ሕልማት፡ ( ), አሕላማት፡ somnium^la, visum somnii^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; -5; በሕልም፡ ; ; ; ሕልም፡ ዘዝሙት፡ F.M. 14,8; አሕላም፡ እኩያት፡ F.M. 14,8; አሕላማት፡ multa somnia^la ; አሕላማት፡ ሕሡማት፡ ; (ubi Galeni statuta de somniis exhibentur). ḥǝlm , ʾaḥlām , ḥǝlam , ḥǝlmāt , ʾaḥlāmāt

Grébaut
ሕልም፡ ḥǝlm , አሕላም፡ ʾaḥlām «rêve^fr, songe^fr».
42

Leslau
ሕልም ḥǝlm , ሕለም፡ ḥǝlam , አሕላም፡ ʾaḥlām dream^en, vision^en 230a

ሕልቀት

[i.q. حِلْقٌ , حَلْقَةٌ , حَلَقَةٌ حَلِقَةٌ ] ሕለቃት፡ et ሕላቃት፡ et ሕልቀታት፡ annulus^la

a)signatorius^la, digito insertus^la, δακτύλιος , አውጽአ፡ ንጉሥ፡ ሕልቀቶ፡ ; ; ; ; ; ; ; ሕልቀትየ፡ ዘአጽባዕትየ፡ ; ሕልቀተ፡ ወርቅ፡ ውስተ፡ አጻብዒሃ፡ ; ; ; σφραγίς ; ; ሕልቀተ፡ ማዕተብ፡ ; annulus sponsalitius^laF.N. 24,3.

b)annulus vel circulus quivis alius^la: ; ; ; ; ; ; ; በሕልቀተ፡ ወርቅ፡ ἐν κύβοις χρυσοῖς ; κρίκος ; ዲበ ምንት፡ ስቁል፡ ሕላቃቲሃ፡ ; Lit. Epiph.; ተአሥር፡ ሎቱ፡ ሕልቀተ፡ ውስተ፡ ሕልበቱ፡ . – : ሕልቀት፡ ዘ፡ ቀለበት፡

ḥǝlqat , ḥǝlaqāt , ḥǝlāqāt , ḥǝlqatāt , አሕላቅ፡ ʾaḥlāq

Grébaut
ሕልቀት፡ ḥǝlqat , ሕልቀታት፡ ḥǝlqatāt , ሕላቃት፡ ḥǝlāqāt «anneau^fr, bague^fr» ― ቀለበት፡ Ms. BNFabb217, fol. 19v.
42

Leslau
ሕልቀት ḥǝlqat , አሕላቅ፡ ʾaḥlāq , ሕለቃት፡ ḥǝlaqāt , ሕልቀታት፡ ḥǝlqatāt ring^en, finger ring^en, () circle^en, a circular figure^en (ring, necklace) 230a

ኀተመ

I,1[i.q. חָתַם , ܚܬܰܡ , خَتَمَ ; amh. አተመ፡ ; de prima potestate hujus verbi Ges. thes. p. 537; videtur ዐተበ፡ q.v.] ይኅትም፡ , Imperat. ኅትም፡ (at in cod. S ኅተም፡ )

1)claudere^la, obserare^la, sub claustro^lacustodire^la, clausum tenere^la, ut: os amphorae membrana obligate claudere ; እመ፡ ኀተምከ፡ ወርቀከ፡ ; ; ; .

2)sigillo claudere^la, signare^la, obsignare^la, libellum, epistolam, crumenam, al.: : ; ; ; ኀተምክዋ፡ ( ለመጽሐፍ፡ ) ; ; ; ; ; ኀተማ፡ ( ለእብን፡ ) በሕልቀቱ፡ ; ; ኀተምከኑ፡ ውስተ፡ ቍናማቲከ፡ ጌጋይየ፡ ; የኀትም፡ ገጸ፡ ከዋክብት፡ ; ; ለ፡ , ut: ኅትም፡ ለዝ፡ ራእይ፡ ; ላዕለ፡ , ut: ሠናይ፡ ኀቲም፡ ላዕለ፡ ብእሲት፡ እኪት፡ . Deinde etiam signare^lain genere, ut: ኢትኅትሙ፡ አባለክሙ፡ በመርፍእ፡ ne subula signetis^la(scarificando) membra vestra^la, F.N. 45. Hinc

a)chrismate^la, unctione^la(in signum crucis inungendo) obsignare^lavel consecrare^lahominem, vasa, al. (hoc sensu crebro ዐተበ፡ ): sacerdos የኀትም፡ አንፈ፡ ወፍጽመ፤ ልበ፡ ወእዝነ፡ (sc. baptizati) ; እመቦ፡ ቀሲስ፡ ዘኀተማ፡ ( ለብእሲት፡ ) በቅብእ፡ ቅዱስ፡ በዕለተ፡ ሞታ፡ F.M. 5,12; ኀተመ፡ vasa ecclesiae በማኅተመ፡ እግዚአብሔር፡ ዘውእቱ፡ ቅብአ፡ ሜሮን፡ ቅዱስ፡ F.M. 28,1.

b)(sigillo impresso) confirmare^la, sancire^la, approbare^la, aliquem ; verba, ut: አኀትም፡ በጽድቅ፡ ቃላትየ፡ κατασφραγιῶ τοὺς ἐμαυτοῦ λόγους (testimoniis allatis) εἰς ἀλήθειαν Cyr. ad

3)imprimere^la, typis exscribere^lalibros,

4)concludere^la, finire^la, complere^la, in spec. sacra, res divinas rite perpetratas: ኢይፃኡ፡ እምቤተ፡ ክርስቲያን፡ ዘእንበለ፡ ይኅትም፡ ካህን፡ ; ይኅትሙ፡ ጸሎቶሙ፡ በጸሎተ፡ እግዝእትነ፡ ማርያም፡ .

ዕንባዜ

1)animi deliquium^la, defectus^la, desponsio^la, ዕንባዜ፡ ነፍስ፡ ὀλιγοψυχία ; μικροψυχία ; ወይእቲ፡ በዕንባዜ፡ ልብ፡ ; በሕማመ፡ ዕንባዜሃ፡

2)defectio mentis^la, amentia^la, insania^la: ዕንባዜ፡ ስካር፡ M.M. f. 229; ዕንባዜ፡ ልብ፡ F.N. 43,10; ጠበ፡ እምዕንባዜሁ፡ – : ዕንባዜ፡ ልብ፡ ማጣት።

ሕማም

( ሕመም፡ , sed ሕማም፡ 24,21) m. et fem. (ut ), ሕማማት፡

1)aegritudo^la, morbus^la[cfr. حُمَامٌ febris^la, حِمَامٌ mors^la] ; ; ; ክቡድ፡ ሕማም፡ ἀρρώστημα βαρύ ; ; ; ; ; ; ; in coelis^la ኀበ፡ አልቦ፡ ደዌ፡ ወሕማም፡ ; ; ሕማመ፡ አማዑት፡ δυσεντερία Platt, ሕማመ፡ ፈጸንት፡ ; ሕማመ፡ ርእስ፡ dolor capitis^laM.F.; ሕማመ፡ ዐይን፡ oculorum morbus^la, M.F.

2)dolor^la, dolores^la, ὀδύνη ; ; ; ; ; ; ὠδῖνες ; ; πληγαί ; οὐαί : አሐቲ፡ ሕማም፡ , ካልእት፡ ሕማም፡ ; .

3)passio^la, passiones^la: πειρασμός ; ዝንቱ፡ እምእኩይ፡ ሕማም፡ ውእቱ፡ ἐκ κακοπαθείας ; ሕማሙ፡ ለዝ፡ ዓለም፡ τὰ παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ ; ; ; ሕማሙ፡ ለክርስቶስ፡ ; ሕማማት፡ Christi^la ; Deus^la ዘእንበለ፡ ሕማም፡ ἀπαθής ; ሕማማቲሁ፡ መድኃኒት፡ ; ሰሙነ፡ ሕማማት፡ septima passionis^laCod. Mus. Brit. XXIX, II, 17; nec non animi passiones^lai.e. affectiones et perturbationes^la( τὰ πάθη , ܚܰܝܳܐ ) ; ; ; ሕማማ፡ ፍትወተ፡ ዝሙት፡ Vit. Dan.

4)in genere: afflictio^la, aerumna^la, miseria^la; angustiae^la, periculum^la; aegritudo^la, moeror^la: θλίψις , ; ; ; ; ; ሕማም፡ ወምንዳቤ፡ ; πόνος ; ; κόπος ; ; ሕማም፡ ወስራሕ፡ κόποι καὶ πόνοι ; ἀνάγκη ; ; κίνδυνος ; conditio mola^la πονηρία ; በሕማሙ፡ διὰ τὸ κεκακῶσθαι ; πένθος .

ḥǝmām , ḥǝmam , ḥǝmāmāt

1) (Dillmann 1)

a) ዐቢይ፡ ሕማም፡ ʿabiy ḥǝmām serious disease^en, ‘grave malattia^it’ ይቤ፡ ፩፡ ብእሲ፡ ቀዳሚ፡ እንዘ፡ ሀሎኩ፡ አመ፡ ንእስየ፡ በብሔረ፡ አቡየ፡ አኅዘኒ፡ ዐቢይ፡ ሕማም፡ ‘ Disse un uomo — Un tempo, nella mia infanzia, mentre mi trovavo nella contrada di mio padre, fui colpito da una grave malattia^it’ 75 § 189 (ed.), 47 § 189 (tr.) (‘«grave malattia»: un testo ʿabiy ḥemām , che potrebbe valere «lebbra», secondo il significato che l’espressione ha in tigrino (vd. 1876; altre occorenze del sintagma ai §§ 275, 329, 345, 354, dove tale significato non è quello preferibile, lasciano intendere che «lebbra» è solo una possibilità tra altre.’ 47 n. 6), ዐቢይ፡

b) ሕማመ፡ ደዌ፡ ḥǝmāma dawe ይሰክብ፡ ኀበ፡ ዐራት፡ ወበሕማመ፡ ደዌሁሂ፡ ኢያጸርዕ፡ ቃለ፡ መለኮት፡ ‘e neanche a causa della sue grave malattia tralasciava la parola della divinità^itʼ 32 (112) l. 6–7 (ed.); 33 (113) l. 6–7 (tr.) (ʻL’agiografo si serve di due sinonimi ሕማመ፡ ደዌ፡ ; lo scopo sembra quello di ottenere il superlativo.ʼ 33 (113) n. 14), ደዌ፡

Grébaut
ሕማም፡ ḥǝmām , ሕማማት፡ ḥǝmāmāt «affliction^fr, souffrance^fr, maladie^fr, passion^fr, douleur^fr» ― እማም፡ Ms. BNFabb217, fol. 20v.
44
Pluriel ሕማማት፡ ḥǝmāmāt (seul ou en composition). Sens liturgique de ce pluriel : ‘La Semaine Sainte’.
ሕማማት፡ ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr.
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr, ጊዜ፡ .
ሰሙነ፡ ሕማማት፡ samuna ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr, ሰሙን፡ .
ጾመ፡ ሕማማት፡ ṣoma ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr ጾም፡ .
ጾመ፡ ሰሙነ፡ ሕማማት፡ ṣoma samuna ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr ጾም .
ሱባኤ፡ ሕማማት፡ subaʾe ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr ሱባዔ፡ . Cf. 255.
45
ሕማመ፡ ልብ፡ ḥǝmāma lǝbb «mélancolie^fr» ወድቀ፡ ውስተ፡ ዝንቱ፡ ሕማመ፡ ልብ። 184, ልብ፡
32
ሕማመ፡ ማሕያዊት፡ ḥǝmāma māḥyāwit Passion du Christ^fr ወፈደዮሙ፡ እግዚአብሔር፡ በእንተ፡ ዘኢያክበርዋ፡ ለሕማሙ፡ ማሕያዊት፡ ለእግዜእነ፡ ... ‘Le Seigneur les paya (ainsi), parce qu’ils n’avaient pas honoré la Passion vivificatrice de Notre Seigneur.^fr’ 326, ማሕይው፡
447–448
ሕመም፡ ባሕርያዊ፡ ḥǝmam bāḥrǝyāwi mal de mer^fr ... ሕማም፡ ባሕርያዊ፡ ዘኮነ፡ ባቲ፡ ‘Le mal de mer qui est en elle^fr’ Ms. BNFet110, fol. 41va, ባሕራዊ፡
ሕማም፡ ጠባይዓዊ፡ ḥǝmām ṭabāyʿāwi mal de la nature^fr c’est-à-dire les souffrances causées par toutes intempéries; expression corrélative à la précédente. ... ነዋ፡ ተሀውከ፡ ቦቱ፡ ሕማም፡ ጠባይዓዊ፡ Ms. BNFet110, fol. 41va, ጠባይዓዊ፡
ሕማመ፡ ፈንጸንት፡ ḥǝmāma fanṣant dysenterie^fr 1374 mentionne une forme proche: ፈንጻጻ፡ qu’il traduit variole^la, syphilis^la. አኀዞ፡ ሕማመ፡ ፈንጸንት፡ ወበኅዳጥ፡ ዘመን። ‘[Ménas] contracta la dysenterie et mourut en peu de temps^fr’ 448, ፈንጸንት፡
448

Leslau
ሕማም ḥǝmām , ሕመም፡ ḥǝmam illness^en, disease^en, pain^en, suffering^en, grief^en, distress^en, affliction^en, tribulation^en, passion^en, Passion (of Christ)^en, Passion Week^en
ሕማማት ḥǝmāmāt Passion (of Christ)^en, Good Friday^en 233a
ሕመም፡ ባሕርያዊ ḥǝmam bāḥrǝyāwi seasickness^en, ባሕራዊ፡ 91b
ሕማመ፡ ፈንጸንት ḥǝmāma fanṣant ( 448) dysentery^en, ፈንጸንት፡ 163a

Cross-references: for ግብረ፡ ሕማማት፡ ግብር፡

መድኀኒ

, fem. መድኀኒት፡ servator^la, liberator^la, salvificus^la, salutifer^la, ; ; ; መድኀኔ፡ ኵሉ፡ ; ; ; መድኀኒየ፡ et መድኀንየ፡ ; ; ; ; ; al.; መድኀኒነ፡ ኢየሱስ፡ ; ; ; ; ; Christus መድኀኔ፡ ዓለም፡ Clem. f. 202; በሕማማቲሁ፡ መድኀኒት፡ .

በ

praepos. insepar. [ בְּ , ܒ , بِ ]; Pron, suff. ብየ፡ (etiam ቢየ፡ ; ; in ; al.), ብነ፡ , ብከ፡ ብኪ፡ ብክሙ፡ ብክን፡ , m. ቦ፡ (ut ) vel ቦቱ፡ , fem. ባ፡ vel ባቲ፡ , m. ቦሙ፡ fem. ቦን፡ vel ቦቶን፡ vel ቦንቱ፡ ( ; ; ; ).

1)de loco,

a)in quo quid est vel esse cogitatur: in^la, በቤተ፡ መቅደስ፡ in templo^la ; በጽጕ፡ in plateis^la ; በሰማያት፡ in coelis^la ; በምድር፡ ; በኵሉ፡ በሓውርት፡ ; በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; መጽአ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ ; በብሔረ፡ ግብጽ፡ ; በሐቅል፡ ; በጌራራ፡ ; ; በመቅፁት፡ ; ይቤ፡ በልቡ፡ ; በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; በህየ፡ ; 21; በዝየ፡ ; በአይቴ፡ ; በዳግም፡ secundo loco^la ; በሣልስ፡ tertio loco^la ; አምጽእዎ፡ በዐራቱ፡ ኀቤየ፡ ; ቦቱ፡ ሀለውነ፡ ; .

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

b)in quem quid movetur vel immittitur, in^la; ወደቁ፡ በገጽየ፡ ; ወሰዱ፡ ለዳዊት፡ ርእሶ፡ በኬብሮን፡ ; ንግሮሙ፡ በእዝኖሙ፡ ; ሞቅሖ፡ በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; .

c)cui quid vicinum vel propinquum est, in^la, ad^la, apud^la, juxta^la( an ): በመንገድ፡ ; በፈለገ፡ ኮቦር፡ ; ; በኆኅት፡ ; በዝ፡ ደብር፡ ; ; ; ንበር፡ በየማንየ፡ ; ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la ; ዐይነ፡ በዐይን፡ ; hincpost verba apprehendendi: አኀዘኒ፡ በድማሕየ፡ ; አጽናዕኩከ፡ በየማንከ፡ ; adjungendi: ይእስሩ፡ በክሣዱ፡ ማሕረፀ፡ ; ይፅምድዎሙ፡ ለአፍራስ፡ በሰረገላ፡ ; adhaerendi ; offendendi ; .

2)de tempore ita ut respondeant

a)in^lavel Ablativus: በካልእ፡ ዓመት፡ ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; በሣልስት፡ ዕለት፡ ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ; በጽባሕ፡ ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; በቀዳሚ፡ ; በዝ፡ ጊዜ፡ ; በጊዜሃ፡ ; በደኃሪ፡ ንፍኀተ፡ ቀርን፡ ; n. 479 በበዓሎሙ፡ ለአይሁድ፡ ; በሀልዎ፡ ዚአየ፡ ኀቤክሙ፡ ; በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ .

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

a)statum vel conditionem, in quibus quis vel quid versatur aliquidve facit: ይወፅእ፡ እምህየ፡ በሰላም፡ ; አዐቅበከ፡ በኵሉ፡ ፍኖትከ፡ ; በዳኅን፡ ; ይኩን፡ ንብረትነ፡ በኵሉ፡ ጽድቅ፡ ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ; በኢያእምሮ፡ ; በትፍሥሕት፡ ; ; ; በምንዳቤየ፡ ; አንስት፡ ይንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ ; በዕረፍት፡ ይሄሉ፡ ; ቦቱ፡ ሑሩ፡ ; ; .

b)res, quibus quis vel quid circumdatur, vestitur, ornatur: ይመጽኡ፡ በአልባሰ፡ አባግዕ፡ ; ; ; ; ንትዐጸፍ፡ በዝንቱ፡ τοῦτο περιβάλωμεν ; ለበጥዎ፡ በወርቅ፡ ; ቀፈልዎ፡ በብሩር፡ ; ይሜግቡ፡ በጽድቅ፡ መንበሮ፡ ; ይኬልለከ፡ በሣህሉ፡ .

c)comitatum et societatem: cum^la, ; ; ; ጾርዎ፡ መላእክት፡ ነፍሶ፡ ወሰረሩ፡ ባቲ፡ እስከ፡ አርያም፡ ; ይረውጹ፡ በመጻሕፍተ፡ ንጉሥ፡ 2 ; ; ከመ፡ ትምጻእ፡ ላዕሌየ፡ በበትር፡ ወበእብን፡ ; ; ; ; ; ባሕር፡ በምልአ፡ ; በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ .

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

e)instrumentum, quo quis utitur: ope^la, auxilio^lavel Ablativus, የሐውር፡ በክነፈ፡ ነፋስ፡ ; ከመ፡ በሐብል፡ የአኀዝዎ፡ ; ትገብር፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) ተኣምረ፡ ; ; ; ቀተልኮ፡ በኲናት፡ ; በበትር፡ ይዘብጥዎ፡ ; ይትዋነዩ፡ በዕንዚራት፡ ; ወገሮሙ፡ በእብን፡ ; ባቲ፡ ንባርኮ፡ ; ይትሜከር፡ በፍትወተ፡ ዚአሁ፡ ; በዘክሮ፡ 2 ; al. innumeris in locis, nam frequentissimus est hic praepositionis usus. In specie nota: ሰትየ፡ በገይብ፡ bibit e poculo^la ; ; በመጥባሕትከ፡ ሕየው፡ gladio tuo vive^lai.e. vitam sustenta^la ; ; ዘመዉ፡ በአንስቲያ፡ ; .

f)auctorem, a^laquo vel per^laquem quid fit: ብየ፡ ነገሥት፡ ይነግሡ፡ ; ከመ፡ ትትዐየሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በሐዋርያቲከ፡ ; ዘቦቱ፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ኮነ፡ ; saepius post verba passiva, ut ; ; ; .

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

h)causam remotiorem: ob^la, propter^la, ; ; ; ያረምሙ፡ በምክረ፡ ዚአየ፡ ; ይትባረክ፡ በዘርእከ፡ ; conjunctum Infin., ut: በኀጢአ፡ ንዋይ፡ ; በፈሪህ፡ quod timent^la al.; n. 480post verba gaudendi: በዝ፡ ትትፈሥሑ፡ ; ; mirandi: አንከረ፡ በሕይወቱ፡ (quod adhuc vivus erat) ; fastidiendi ; ; pudefiendi ; invidendi: ኢትቅናእ፡ በፍናዊሆሙ፡ .

i)pretium, quo quid acquiritur, venditur, fit ( pro^la), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሐነጸ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ በውእቱ፡ ወርቅ፡ ; post verba ulciscendi et remunerandi: እትበቀሎሙ፡ በኀጢአቶሙ፡ ; የዐስየከ፡ ተስናነ፡ በንዋይከ፡ .

k)auctoritatem, qua nixus vel missus quis agit: በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ ; በቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; በስመ፡ እግዚአብሔር፡ ; በመባሕተ፡ መኑ፡ ; በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይቤ፡ .

l)numen, per^laquod quis jurat vel obsecrat: ( መሐለ፡ ); ( ረገመ፡ ); በደሙ፡ ለአቤል፡ ጻድቅ፡ (obsecro vos) ; ; በእግዚአብሔር፡ ኢትሚጠኒ፡ per Deum! ne me rejicias!^la

m)argumentum, e quo cognoscunt, et normam, ad quam metiuntur, aestimant, comparant: ex^la, secundum^la, pro^la, cum^la, በዝንቱ፡ ናአምር፡ ; ; ; በሕገ፡ ሙሴ፡ κατὰ τὸν νόμον ; በኍልቈ፡ መዋዕል፡ ዘ፡ ; ; በሥምረትከ፡ ; በፍትወተ፡ ልቦሙ፡ ; በእግረ፡ ደቂቅ፡ ነሐውር፡ ; ንግበር፡ ሰብአ፡ በአርአያነ፡ ወበአምሳሊነ፡ ; ኅዳጥ፡ በኍልቍ፡ ; ; በላዕከ፡ እክለ፡ በመዳልው፡ ; ያገምር፡ ፪ በመስፈርተ፡ ዘርእ፡ ; ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ ; ; ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ ,1; ተዐርዮ፡ በ፡ ; ኀብረ፡ በ፡ Nota etiam: ፭፻ በ፭፻ ርቡዕ፡ (longitudine) quingentos^laad^lavel per^laquingentos^la(latitudine) ; .

n)rationem et modum: ይሰርሕ፡ ሎቱ፡ በጥበብ፡ ወበጽንዕ፡ ; በኵሉ፡ ልብየ፡ ; ; ዘሰአልክሙ፡ በጸሎት፡ ; ; በእፎ፡ ; ; በአይቴ፡ ; ; creberrime substantivis, infinitivis et participiis praefixum adverbia efficit: ኰነነ፡ በዐመፃ፡ ; በግፍዕ፡ ; ጸርኀ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ ; በእግር፡ ; በ፩ አፍ፡ ; በጸጋ፡ ; በጕሕሉት፡ ; በጽድቅ፡ ; በርስት፡ ; በሐሰት፡ ; በፈቃድ፡ ,3; በጽርዕ፡ gracce^la ; በሠናይ፡ ; በንጹሕ፡ ; በሕሡም፡ ; በኅቡእ፡ ; በፍጡን፡ ; በጽሚት፡ , al.

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

β) ርእየ፡ በ፡ adspicere^la ; ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ratione habita juventutis ejus^laF.M. 10,3; ተናገረ፡ በ፡ de^la ; ; ; ; አልቦ፡ ዘአእመረ፡ ቦሙ፡ ( wußte um sie ) 2 .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

ε)( contra^la): አሕሠመ፡ በ፡ ; ንግሩ፡ ብየ፡ ; አስማዕኩ፡ ብከ፡ ; ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ ; n. 481 ዘእገብር፡ በፈርዖን፡ ; .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

ሕሡም

1)de rebus physicis: foedus^la, turpis^la, malus^la, deformis^la: ሕሡም፡ ራእዮሙ፡ ; ; ; gloss.; οὐκ εὐσχήμων ; Satanae^la ኮነ፡ ሕሡመ፡ ራእዩ፡ ፈድፋደ፡ ; ( አእባን፡ ) ሕሡማት፡ ἀπρεπεῖς ; ጼና፡ ሕሡም፡ ወጽዩእ፡ ወፍጉግ፡ ; እለ፡ ይትሐወሱ፡ ሕሡማን፡ κνώδαλα .

2)de animo, dictis, factis: malus^la, pravus^la, futilis^la, nequam^la, iniquus^la ; አልቦ፡ ዘትገብር፡ ሕሡመ፡ ምንተኒ፡ በሒስከ፡ ; ምግባሪከ፡ ሕሡም፡ ወኅሱር፡ ; ምግባራት፡ ሕሡም፡ ወሕሙይ፡ ፍትወት፡ Jsp. p. 381; ἀδικία ; λοιμός 29,10; ትነቡ፡ ሕሡመ፡ ላዕለ፡ መልአክ፡ ; ኢታውሥእ፡ ሕሡመ፡ በአፉከ፡ ; አልቦ፡ ዘአውጽአ፡ ላዕሌሃ፡ ቃለ፡ ሕሡመ፡ ; አውሥእዎ፡ በሕሡም፡ ; ( φαῦλος ); ; ; ; ነገር፡ ሕሡም፡ λόγος σαπρός ; ሕሡም፡ ዜና፡ infamia^la ; ሕሡመ፡ ኮነ፡ ሎቱ፡ እስመ፡ displicuit ei, quod^la

3)de rebus adversis: malus^la, noxius^la: ተአመን፡ ከመ፡ ሕሡም፡ አልቦ፡ ዘይረክበከ፡ ; ኢይረክባ፡ ምንትኒ፡ ሕሡም፡ quidquam mali ei non accidet^la ; በሕሡም፡ እቀትሎሙ፡ ( κακῶς ) . – Voc. Ae.: እኩይ፡ ሕሡም፡ ዘ፡ ቢስ።

ሕራር

1)fervor^la, ardor^la{ }: በሕራረ፡ ዐጽሙ፡ ወሥጋሁ፡ ፈወሰ፡ { ድዉየ፡ sui ipsius corporis fervore sanavit aegrotum}^la

2)pruna^la, favilla^la: ንሣእ፡ ለከ፡ ሕራረ፡ ዕጣን፡ τέφραν θυμιαμάτων ; . – [Voc. Ae.: ሕራረ፡ ዕጣን፡ ዘ፡ ድቁስ፡ ].

ḥǝrār , ሐራር፡ ḥarār

Grébaut
ሐራር፡ ḥarār «ardeur brûlante^fr (fièvre)» ― መተኰስ፡ Ms. BNFabb217, fol. 22v. 85 ሕራር፡ «fervor^la, ardor^la ut febris^la». Voici la reproduction intégrale du ‘salām’ aux miracles de Baṣalota Mikāʾēl où Dillmann a recontré la forme nominale ሕራር፡ .
ሰላም፡ እብል፡ መንከራቲሁ፡ ዐቢየ።
ለበጸሎተ፡ ሚካኤል፡ አቡየ።
ኀበ፡ ኅበረ፡ ከይሲ፡ ወሊጦ፡ ዘአሣ፡ ራእየ።
ወካዕበ፡ ከይሴ፡ ዓሣ፡ ረሰየ።
በሕራረ፡ አጽመ፡ ወሥጋሁ፡ ፈወሰ፡ ድውየ። 362.
47

Leslau
ሕራር ḥǝrār ardor^en, fervor^en, heat^en, glowing ashes^en, ( 47) fever^en; ( 47) has an entry ሐራር , but the quoted text has ሕራር ḥǝrār 234a

ሕራር

1)fervor^la, ardor^la{ }: በሕራረ፡ ዐጽሙ፡ ወሥጋሁ፡ ፈወሰ፡ { ድዉየ፡ sui ipsius corporis fervore sanavit aegrotum}^la

2)pruna^la, favilla^la: ንሣእ፡ ለከ፡ ሕራረ፡ ዕጣን፡ τέφραν θυμιαμάτων ; . – [Voc. Ae.: ሕራረ፡ ዕጣን፡ ዘ፡ ድቁስ፡ ].

ḥǝrār , ሐራር፡ ḥarār

Leslau
ሕራር ḥǝrār ardor^en, fervor^en, heat^en, glowing ashes^en, ( 47) fever^en; ( 47) has an entry ሐራር , but the quoted text has ሕራር ḥǝrār 234a

ሕሳል

et ሐሳል፡ capistrum^la, vinculum^la: እለ፡ በሕሳል፡ ወበልጓም፡ ይመይጥዎሙ፡ መላትሒሆሙ፡ (v. በሐሳል፡ ) ἐν χαλινῷ καὶ κημῷ ; በሕሳለ፡ (v. በሐሳለ፡ ) ኀጢአቱ፡ ኵሉ፡ ይትአሰር፡ σειραῖς ; { ነሥኣ፡ ምስሌሁ፡ ወአጽዐና፡ ላዕለ፡ ፈረስ፡ ወውእቱኒ፡ የሐስል፡ ላቲ፡ } – : ሕሳል፡ ዘ፡ ልባብ፡ ḥǝsāl , ḥasāl , ህሳል hǝsāl

Grébaut
ሕሳል፡ ḥǝsāl «sagma^la, camus^la» ― ዳውላ፡ , ልባብ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 13 (ad calcem).
48

Leslau
ሕሳል ḥǝsāl , ሐሳል ḥasāl , () ህሳል hǝsāl 245b

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose