Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

subst. [ סָס ܣܳܣܳܐ سُوسٌ ] blatta^la, tinea^la, σής , ከመ፡ ልብስ፡ ትበልዩ፡ ወከመ፡ ፃፄ፡ ትትበልዑ፡ ; ; ; ; ከመ፡ ብልዐ፡ ፃፄ፡ (recedit a Gr.); አብትር፡ ከመ፡ ዘፃፄ፡ በልዓሙ፡ ; (vid. sub አምዐዘ፡ ). – ubi ዕፄ፡ occurrit, erucam^lasignificare videtur, at Sx. Enc. ejusdem diei meliorem lectionem ዕፄ፡ praebet. – Schol. Voc. Ae. vid. sub ዕፄ፡

በልዐ

I,1[ בָּלַע ( ܒܠܰܥ ) بَلْعَمَ بَلِعَ deglutivit^la, devoravit^la; amh. በላ፡ ] ይብላዕ፡

1)edere^la, comedere^la

a)de hominibus; : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ያደዊ፡ ብዙኀ፡ በሊዕ፡ ; ; ; በሊዕ፡ ወሰትይ፡ ; ; ; ብላዕ፡ በዐቅም፡ ; እምነ፡ vel እምውስተ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 6,55; 6,56; 6,57; 6,58; al. innumeris in locis; nonnumquam: edere terram, arborem al. i.e. fructum ejus comedere ; በዕለት፡ እንተ፡ ትበልዕዎ፡ ( ለዕፅ፡ ) 10. In specie: በልዐ፡ እክለ፡ vel ኅብስተ፡ i.e. cibum sumere^la, prandere^la, coenare^la, epulari^la ; ; ; ; ; ; ; ; , passim በልዐ፡ ut ; Hen, 62,14.

c)do inanimatis ( absumere^la, consumere^la, vorare^la), ut de igne: በልዐቶሙ፡ እሳት፡ ; ; ; ; , gladio: በልዐቶሙ፡ መጥባሕት፡ ; ; de aerugine , ira ; zelo ; ; morte .

a) በሊዐ፡ ሥጋ፡ ሰብእ፡ non tantum sensu proprio ut , sed etiam usurpatur: calumniari^la, accusare^la(ut ܐܶܟܰܠ ܩܰܪܨܳܐ et أَكَلَ لَحْماً ): በሊዐ፡ ሥጋ፡ ቢጽ፡ በሐሜት፡ ;

b)consumere^lavel absumere^laaliquem vel opes ejus: በልዕዎ፡ ለእስራኤል፡ ; ይበልዑ፡ ሥጋሆሙ፡ ለሕዝብየ፡ ; pariter: በልዐ፡ ጥሪተ፡ ; ; ; .

c)devorare^la, ut መጽሐፈ፡ ; .

d)frui^la: ኢይበልዕ፡ ሠናየ፡ n. 490 ; .

balʾa

Cross-references: for በልዐ፡ መሐላ፡ ማሕላ፡

በልየ

I,1[ בָּלָה , ܒܠܺܝ , بَلِىَ ] ይብሊ፡

1)usu et vetustate atteri^lavel consumi^la, veterascere^la, senio^laconfici^la, consenescere^la, ( putrescere^la, marcescere^la), de vestibus ; ; ; ; ኵልክሙ፡ ከመ፡ ልብስ፡ ትበልዩ፡ ; ; ; ኵሉ፡ ዘነፍስ፡ ይበሊ፡ ከመ፡ ልብስ፡ ; saxo: ኰኵሕ፡ ይበሊ፡ ; plantis: ዝናም፡ ያሠርጽ፡ ዘበልየ፡ ; fructibus ; ossibus ; corpore: ወሀቦ፡ ለሥጋሁ፡ ጸጋ፡ ከመ፡ ኢይብሊ፡ ወለአዕጽምቲሁ፡ ከመ፡ ኢይማስን፡ ; በልየ፡ ሥጋየ፡ ወማእስየ፡ ; de quavis re: ኵሉ፡ ግብር፡ ይበሊ፡ ወየኀልቅ፡ σηπόμενον ἐκλείπει ; specie hominis: ክብርየ፡ ተወለጠ፡ ወበልየ፡ ; hominibus: ; ; በልየ፡ ( እስራኤል፡ ) በብሔረ፡ ነኪር፡ ; : በልየ፡ ነገር፡ እምኔክሙ፡ oratio consenuit^la( et evanuit^la) e vobis^la .

2)inveterascere^la: እለ፡ በልያ፡ በላዕሌሁ፡ ኀጣውኢሁ፡ 2 .

3)antiquari^la, obsolescere^la: .

በልየ

I,1[ בָּלָה , ܒܠܺܝ , بَلِىَ ] ይብሊ፡

2)inveterascere^la: እለ፡ በልያ፡ በላዕሌሁ፡ ኀጣውኢሁ፡ 2 .

3)antiquari^la, obsolescere^la: .

በልየ

I,1[ בָּלָה , ܒܠܺܝ , بَلِىَ ] ይብሊ፡

2)inveterascere^la: እለ፡ በልያ፡ በላዕሌሁ፡ ኀጣውኢሁ፡ 2 .

3)antiquari^la, obsolescere^la: .

በልየ

I,1[ בָּלָה , ܒܠܺܝ , بَلِىَ ] ይብሊ፡

2)inveterascere^la: እለ፡ በልያ፡ በላዕሌሁ፡ ኀጣውኢሁ፡ 2 .

3)antiquari^la, obsolescere^la: .

ጸዋሪ

, fem. ጸዋሪት፡ , ጸዋርያን፡ et ጸወርት፡

1)gestator^la, bajulus^la: ; ጸዋሬ፡ አርሶን፡ ; ጸዋርያን፡ et ጸወርት፡ ; ጸወርት፡ νωτοφόροι (aliâs ሐዘልት፡ ); : ጸወርት፡ መሬተ፡ ; ጾራ፡ ለጥበብ፡ ቀሊል፡ ውእቱ፤ ትሬስዮ፡ ሊቀ፡ ለጸዋሪሃ፡

a) ጸዋሬ፡ ኲናት፡ ensiger^lavel ensifer^la ; ጸዋሬ፡ ንዋየ፡ ሐቅሉ፡ ለኢዮአብ፡ armiger^la ; ጸወርተ፡ ወላትው፡ scutati^la, peltastae^la

b) ማርያም፡ ጸዋሪቱ፡ ለዋሕድ፡ quae unigenitum gestabat (in utero et in manibus),

c)gerens^la, habens^la: ጸዋሬ፡ ጥበብ፡ በነፍሱ፡ Enc.; ጸዋሬ፡ ስም፡ is qui nomen^laalicujus gerit^lavel assumit^la( cognominis^laalicui vel pseudonymus^la): ( ὁμώνυμος ); እመሰ፡ በከመ፡ ይብሉ፡ ኢኮነ፡ በአማን፡ ወልደ፡ አላ፡ ጸዋሬ፡ ስም፡ ወበጸጋ፡ ኮነ፡ ወልደ፡ ( ψευδώνυμος ) Cyr. c.

d)perlator^la: Gabriel ጸዋሬ፡ ዜና፡ ኀቤየ፡ (sc. ad Mariam) በልደተ፡ ፍቁር፡ ወልድየ፡ ; Sx. Enc.; ጸዋሬ፡ ዝንቱ፡ መልእክት፡ ; ጸዋሬ፡ ክታብ፡ tabellarius^la, Lud.

e)tolerans^la: ለውንትዮስ፡ ጸዋሬ፡ መቅሠፍት፡ Enc.

ṣawāri , ፀዋሪ፡ ḍawāri ጸዋሬ፡ ናርጊ፡ ማሰሬ፡ (title) ለቀሰ፡ ሐፀይ፡ ወለፀዋሬ፡ ናርጊ፡ ማሰሬ፡ ወሊቀ፡ ደብተራ፡ ይኩን፡ ጥብጣቤሆሙ፡ በበ፲ ወ ፭፡ ‘let the whipping of the qäsä ḥaẓäy, the ẓäware nargi masäre, and the liqä däbtära be 15 (lashes) each^en’ 84 (ed.) , 58 (tr.) , ናሩጌ፡ , ማሰሬ፡

ልደት

et , fem. et m. , ልደታት፡

1)partus^la, nativitas^la, generatio^la, ዕለተ፡ ልደቱ፡ dies ejus natalis^la ; ልደተ፡ ረሲዓን፡ ለሞት፡ ; በልደቱ፡ እምብእሲት፡ Cyr. c. ; ከመ፡ ዕለተ፡ ልደታ፡ እምከርሠ፡ እማ፡ ; ሰላም፡ ለልደትከ፡ እማርያም፡ Enc.; ዘኢይትዐወቅ፡ ልደቱ፡ ἀγενεαλόγητος ; ኢያአምርዋ፡ ለልደቱ፡ ; inter eum et fratrem matris ejus intersunt ፫ ልደታት፡ F.N. 42,10; ቀዳሚ፡ ልደት፡ primogenitura^la ; ; ; እምልደተ፡ ክርስቶስ፡ በ፲፻ወ፭፻ ዓመት፡ n. 888anno MD post Christum natum^la, ; ሐሳበ፡ ልደት፡ genethliologia^la,

a) በዓለ፡ ( ዕለተ፡ ) ልደቱ፡ ለክርስቶስ፡ vel በዓለ፡ ልደት፡ vel ዘልደት፡ nudum Mavâs. 27, festum nativitatis Christi^la.

b) ዳግም፡ ልደት፡ regeneratio^la ; Clem. f. 227; παλιγγενεσία .

c)generatio^la, progenies^la, gens^la, stemma^la, stirps^la: ከመዝ ውእቱ፡ ልደቶሙ፡ ልደቂቀ፡ ኖኅ፡ ; ; ; መጽሐፈ፡ ልደት፡ βίβλος γενέσεως ; በከመ፡ ልደቶሙ፡ κατὰ πατριὰς αὑτῶν 1 ; በልደቶሙ፡ κατὰ γενέσεις αὑτῶν ; ወኮነ፡ ኈልቈ፡ ልደቶሙ፡ ; ሤመ፡ ዲበ፡ ልደቱ፡ ἐπὶ τὴν πατριὰν αὐτοῦ ; ልደተ፡ ዓለም፡ αἱ γενέσεις τοῦ κόσμου ; b.

d) ኦሪት፡ ዘልደት፡ Genesis liber^la(Pentateuchi).

2)in genere: ortus^la, origo^la: ከመ፡ ልደተ፡ ንጻሬ፡ እምዐይን፡ ወከመ፡ ልደተ፡ አምሳለ፡ መልክእ፡ እመጽሄት፡ Fid. Jac. Bar.; ልደተ፡ ወርኅ፡ novilunium^la, Comp. Eccl.

ልደት

et , fem. et m. , ልደታት፡

a) በዓለ፡ ( ዕለተ፡ ) ልደቱ፡ ለክርስቶስ፡ vel በዓለ፡ ልደት፡ vel ዘልደት፡ nudum Mavâs. 27, festum nativitatis Christi^la.

b) ዳግም፡ ልደት፡ regeneratio^la ; Clem. f. 227; παλιγγενεσία .

d) ኦሪት፡ ዘልደት፡ Genesis liber^la(Pentateuchi).

በልግር

, በላጊር፡ ligurius^lagemma; Voc^la. Ae^la: በልግር፡ በቀለምሲስ፡ ኢያቂቅ፡ በዐረቢ፡ ; aliud^la: ለጊርዮን፡ ወበላጊር፡ ፩ . n. 492

በልግር

, በላጊር፡ ligurius^lagemma; Voc^la. Ae^la: በልግር፡ በቀለምሲስ፡ ኢያቂቅ፡ በዐረቢ፡ ; aliud^la: ለጊርዮን፡ ወበላጊር፡ ፩ . n. 492

ለጊርዮን

; (etiam ለግርዮን፡ Cod. CXVII in ) n. 62est nomen gemmae λιγύριον , ligurius.^la– በልግር።

ተእኅዘ

III,1

1)comprehendi^la, capi^la, de hominibus ; እመ፡ ተእኅዞ፡ ተእኅዘ፡ ዘይሰርቅ፡ ; ተእኅዝከ፡ ; ይትአኀዙ፡ በሐብለ፡ ንዴት፡ ; ተእኅዘ፡ በመሥገርት፡ ; de avibus ; piscibus ; de urbibus: ሶበ፡ ተእኅዘት፡ ኢየሩሳሌም፡

2)teneri^la

a)prehensum^la: ዘገሰሰ፡ ፒሳ፡ ይትአኀዝ፡ ቦቱ፡ .

b)captivum^la .

c)contineri^la, inhiberi^la: በልጓም፡ ይትአኀዙ፡ ; ተእኅዘ፡ አዕይንቲሆሙ፡ ከመ፡ ኢ፡ .

d)retineri^la, cohiberi^la: አስራበ፡ ሰማይ፡ ተእኅዘ፡ ;

e)tenere^la, obtinere^la(Intransit.): ተእኅዘ፡ ልማደ፡ እብሰት፡ ወርስዐት፡ ; ወትትአኀዝ፡ ኵሉ፡ ግብረ፡ ዐመፃ፡ (in mea editione verbum ወትትአኀዝ፡ errore omissum, ante ኵሉ፡ inserendum est),

f)retineri^lai.e. continuari^la: ተእኅዞተ፡ ጾም፡ እስከ፡ ምሴት፡

a)pro pignore sibi capere^laaliquid, : ኢትትአኀዝ፡ ማሕረፀ፡ ; .

b)pignore obstringi^la, adigi ut pignus det^la( haften für etwas^de): አብ፡ ኢይትአኀዝ፡ በዕዳ፡ ልቃሐ፡ ወልዱ፡ ለእመ፡ ኢኮነ፡ ዘተለቅሐ፡ በትእዛዘ፡ ዚአሁ፡ .

በልጣሶር

balṭāsor (personal name) 37a l. 14, 91 n. 25, 93a l. 5, 93a l. 8, 94a l. 11ff. (ed.) ; ብልጣሶር፡ bǝlṭāsor 37 n. 17, 91 n. 25, 92 n. 59, 93 n. 10, 93 n. 12, 94 n. 20ff. (ed.) ; በልጠሶር፡ balṭasor 92b l. 13 (ed.) ; ባልጠሶር፡ bālṭasor 91a l. 20 (ed.)

በልጣሶር

ልጹቅ

continuus^la, confinis^la, proximus^la; adhaerens^la, addictus^la: አዘዘ፡ ጢጦስ፡ ያንህሉ፡ መካነ፡ ልጹቀ፡ ቍድስ፡ ; አግዋር፡ እለ፡ ልጹቃን፡ F.N. 37; ልጹቀ፡ አትሮንስ፡ ; ልጹቁ፡ ለእግዚአብሔር፡ (interpretatio nominis ሌዊ፡ ) (p. 113); እመ፡ ኮነት፡ አልባቢነ፡ ልጽቅተ፡ ኀበ፡ ፈጣሪ፡ ; እመ፡ ኮነት፡ ነፍስ፡ ልጽቅተ፡ ምስለ፡ እግዚአብሔር፡ ; በልጹቅ፡ παραπλησίως (similiter) Cyr. ad

በል እንበለ ብህለ ብህለ ብህለ ብህለ

non^la እንበለ፡ ; በል፡ dic^la ብህለ፡ [compositum ex እም፡ si^laet በል፡ (i.e. בַּל non^la) in st. constr. gramm.§ 57, ut proprie significet nisi^la] et ዘእንበለ፡ [proprie: quod si non^lavel nisi^la] et

A)Conj.

1)nisi^la, praeterquam^la, post sententias negativas.

a)sequente nomine: ኢታገምር፡ ፍኖት፡ ዘእንበለ፡ አሐተ፡ (v. አሐቲ፡ ) ኪደተ፡ እግረ፡ ብእሲ፡ ; ; አልቦ፡ ዘአትረፉ፡ ሊተ፡ እንበለ፡ ሐናሃ፡ ; ኀበ፡ መኑ፡ እንከ፡ እኔጽር፡ ዘእንበለ፡ ኀበ፡ የዋህ፡ ; ምንተ፡ ይፈቅድ፡ እግዚአብሔር፡ ዘእንበለ፡ ዘርአ፡ (v. ዘርእ፡ ) ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዘእንበለ፡ አመ፡ ; እንበለ፡ ሶበ፡ .

b)sequente verbo: ዘእንበለ፡ እግዚአብሔር፡ ወሀቦ፡ ኢይክል፡ ፈክሮ፡ ; ይልህቅኑ፡ ሐመልማል፡ ዘእንበለ፡ ይሰቅይዎ፡ (v. ይሰቀይ፡ ) ; የሐውሩኑ፡ ፪ ኅቡረ፡ ዘእንበለ፡ (v. እንዘ፡ ኢ፡ ) ይትራአዩ፡ ; : ዘእንበለ፡ይዝልፍዎ፡ ; . Nota etiam ዘእንበለ፡ እመ፡ ኢቀደመ፡ አሲሮቶ፡ ; ubi aut ዘእንበለ፡ , aut እመ፡ ኢ፡ superfluum videtur.

c) ዘ፡ nisi quod^la ; ; .

d) እንበለ፡ ዳእሙ፡ excipe tamen^la, non autem^la(negatione non praemissa) ; ; vel sed nonnisi^la(negatione praemissa) .

2)nisi^lanonnumquam idem est quod ( ohne daß^de) ita ut non^la, quin^la, vel cum negatione, vel quamvis non^la; Imperf., አሐቲ፡ እምኔሆን፡ ኢትወድቅ፡ ዘእንበለ፡ ያአምር፡ አቡክሙ፡ ; : ዘእንበለ፡ ይደረር፡ ἄδειπνος ; ; p. 335; ዘረወ፡ ምጽዋተ፡ እንበለ፡ ያትርፍ፡ ጥሪተ፡ ብዕሉ፡ Enc.; ; እንበለ፡ ትግበር፡ ጌጋየ፡ ( ተቀትለት )

3)ne forte^la, μήποτε , እንበለ፡ ትፍተው፡ (paulo infra ከመ፡ ኢትምክን፡ ) .

4)priusquam^la, antequam^la, ut: ንግበር፡ ለነ፡ ስመ፡ እንበለ፡ ንዘረው፡ (proprie: si non volumus^ladissipari i.e. ut ne^laposthac dissipemur i.e. priusquam^lacaet.) ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እንበለ፡ ትስማዕ፡ ኢታውሥእ፡ ; ; ; ; ; ; , al. Passim nondum — quum^la, ut: እንበለ፡ ይስክቡ፡ ሰብእ፡ ዐገቱ፡ ; .

5)sed^la, post sententias negativas: ; ; ἀλλά ; ; ; ; ; ; ; , al.; ἀλλ᾽ ἤ ; ; ;

a) ዳእሙ፡ quin potius^la ; ; ; .

b) ዘ፡ nisi quod^lai.e. quin potius^la, ; ; .

B); ante formam ( ዘ ) እንበሌ፡ assumit, ut: እንበሌየ፡ al.; aliâs forma እንበሌ፡ obsoleta est nec nisi raro occurrit (ut ).

1)praeter^la, extra^la, excepto^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; በበአርብዓ፡ ዘእንበለ፡ አሐቲ፡ ( minus una^la) .

2)sine^la, absque^la; አንሰ፡ አሐውር፡ እንበለ፡ ወልድ፡ ; ኢይክሉ፡ ዕደው፡ እንበለ፡ አንስት፡ ; ዘእንበሌሆሙ፡ ኢይትከሀል፡ ነቢረ፡ ሀገር፡ ; ዘእንበለ፡ ንጉሥ፡ οὐκ ὄντος βαβιλέως Hos, 3,4; Jes, 28,1; n. 774 ዘእንበለ፡ ወርቅ፡ ; እንበለ፡ ሤጥ፡ ; ; ; ; οὐ μετά ; ; ; ; ; ; ; ዘእንበለ፡ መባሕት፡ F.N. 4; inscio et invito aliquo ; ; ; .

a)crebro adhibetur exponendis Graecorum adjectivis vel adverbiis negativis et privativis, ut: ἄτεκνος ዘእንበለ፡ ውሉድ፡ ; ἀνέγκλητος ዘእንበለ፡ ነውር፡ ; ዘእንበለ፡ ዐስብ፡ , ዘእንበለ፡ ሲሳይ፡ ἀμισθί , ἀσιτί ; ἀνελεημόνως , al.

b) .

3)prius quam^la, ante^la: ዘእንበለ፡ ጊዜከ፡ ; ዘእንበለ፡ ቅጥቃጤ፡ πρὸ συντριβῆς . — Ubi praepositioni ዘእንበለ፡ plura nomina subjunguntur, posteriori negatio ኢ፡ praemitti solet, ut: ዘእንበለ፡ ክልአት፡ ወኢጽርዐት፡ (alia exempla ኢ፡ ).

I,1[amh. ባለ፡ Isenb. grammar p. 136; sine dubio i.q. ܡܰܠܶܠ (cfr. ብዕል፡ et مَالٌ ); Arabice occurrit quidem بَهَلَ sed significat maledixit^la, VIII supplex fuit^lain oratione ( መሐለ፡ ማሕለለ፡ )]; Perf. nonnisi apud scriptores inferioris aevi usitatum est, in Chrys. crebro, ut: ብህለ፡ ካልአ፡ aliud quid dixit^laChrys.; በከመ፡ ብህልከ፡ ut dixisti^la, Chrys.; ዘብህልዎ፡ quod ei dixerunt^lap. 499; vice Perfecti frequentant (abjecto ል፡ ) ይቤ፡ ትቤ፡ ትቤ፡ ትቤሊ፡ እቤ፡ ይቤሉ፡ ይቤላ፡ ትቤሉ፡ ትቤላ፡ ንቤ፡ ; sed ante ል፡ abjectum resumitur: ይቤለኒ፡ እቤሎ፡ caet. ( gramm.§ 92; gramm.§ 152); n. 483Imperf. ይብል፡ ( ትብሊ፡ , ይብሉ፡ caet.); ይበል፡ , Imperat. በል፡ , ብሂል፡ (ut: ከመዝ፡ ብሂሎ፡ ; ); ብሂል፡ (ut: ብሂል፡ ይብሉ፡ ; ; , etiam in ብሂላት፡ verba^laLud.; ብህሎ፡ ( ), ብሂሎት፡ (ut: ኢትክል፡ ብሂሎቶ፡ ; ; ).

1)dicere^la: ውእቱ፡ ይቤ፡ ወኮኑ፡ ; ከመዝ፡ ይቤ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; በል፡ ; በሊ፡ እኅቱ፡ አነ፡ ; ; ; እንዘ፡ ይብል፡ dicens^la ; ; ርኢከኑ፡ ምንተ፡ ይትናገር፡ ዝንቱ፡ ሕዝብ፡ ለብሂል፡ ; plura exempla innumeris in locis obvia non est quod afferamus. C.c. ( alicui^la), ut: ይብለከ፡ ምንተ፡ ትቤ፡ ; በለኒ፡ ኢትፍራህ፡ ; በሎሙ፡ ; ; ; ; ; ሰላም፡ እብል፡ አርያኖስሃ፡ ቀሲስ፡ Enc.; rei: ዘንተ፡ ብሂሎ፡ አርመመ፡ ; ; ለመንት፡ ትብለኒ፡ ዘንተ፡ ነገረ፡ ; .

a)Sequitur

α)plerumque oratio directa, ut ; ; ; ; ኢትበሎ፡ ብፁዕ፡ μὴ μακάριζε αὐτόν ; እለ፡ ይብልዎ፡ ለሠናይ፡ እኩይ፡ (v. እኩየ፡ ) .

β)rarius oratio obliqua, verbi, non tantum ubi quis dicit, se aliquid facere velle vel facturum esse, ut: እንተ፡ ይቤ፡ ይግበር፡ ἣν εἶπε ποιῆσαι ; , sed etiam ubi quis dicit, aliquid esse: መኑ፡ ይብልዎ፡ ይኩን፡ ሰብእ፡ ለወልደ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ .

γ)perraro Infin.: መኑ፡ (v. መነ፡ ) ትብሉኒ፡ ከዊነ፡ quem me dicitis esse?^la .

b)Hoc verbum in extrema oratione, quam quis dicit, collocare licet, ut: እፎ፡ እንከ፡ ትሣሀለኒ፡ ትብሎ፡ ለእግዚአብሔር፡ quomodo igitur Deo^la„^lapropitius mihi esto^la“^ladices?^la 3; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; crebro in libris prophetarum (sicut נְאֻם יְהוָֹה ), ut ; .

c)Non de personis tantum praedicatur, sed etiam de libris et literis, et verbis, ubi Latini utuntur dictum^lavel scriptum est^la( in^lalibro, vel verba) haec sunt^la: ወይብል፡ መጽሐፉ፡ ላሕ፡ ወብካይ፡ ወወይሌ፡ ; ከመዝ፡ ትብል፡ መጽሐፉ፡ ; ; ጽሑፍ፡ ዘይብል፡ ; ; 4 ; ከመዝ፡ ይብል፡ ቃለ፡ መጽሐፍ፡ (20),9; ኢታስምዖ፡ ቃለ፡ ዘይብል፡ ረሐቁ፡ እምኔየ፡ አላ፡ አስምዖ፡ ቃለ፡ ዘይብል፡ ኦገብር፡ ኄር፡ ወምእመን፡ ; ita, ubi scriptura sacra allegatur: ከማሁ፡ ይቤ፡ መጽሐፍ፡ ; ; ; ; ; ; በከመ፡ ይቤ፡ ወንጌል፡ ቅዱስ፡

d)Memorabilis est usus Infinitivi ብሂል፡ , ubicumque verba orationis vel singula vocabula aliis exponuntur: እስመ፡ ብሂሎቱ፡ አመ፡ አብኦ፡ ለበኵሩ፡ ውስተ፡ ዓለም፡ዝብሂል፡ አመ፡ ኰነኖ፡ ውስተ፡ ዓለም፡ ብሂል፡ ; ኬፋ፡ ብሂል፡ በነገረ፡ዕብራዊያን፡ ኰኵሕ፡ ብሂል፡ „Cephas“ dicere in lingua Hebraeorum^la(est), „petra“ dicere^lai.e. Cephas significat petram ; ተልሚድ፡ ዝውእቱ፡ ረድእ፡ ብሂል፡ ዘበትርጓሜሁ፡ ; እስመ፡ ጼዴቅ፡ ብሂል፡ ጽድቅ፡ ብሂል፡ ; etiam: ዘ፡ — ብሂል፡ quod — significat^la ; ዝውእቱ፡ ብሂል፡ id est^la , vel ዝብሂል፡ — ውእቱ፡ ; vel ዝብሂል፡ hoc est^la( sive^la) ; vel ብሂል፡ nudum (postpositum), ut: ሰመያ፡ አቤኔዜር፡ እብነ፡ ረድኤት፡ ብሂል፡ nominavit eam Abenezer i.e. lapidem auxilii^la ; ; ; .

2)perraro: loqui^la, ; ኢትብል፡ በትእምርታት፡ ne loquaris e signis^lai.e. ne divines e prodigiis, Lud. e Syn. ( ). n. 484

3)dicere^lai.e. appellare^la, nominare^la, vocare^la, : ወልደ፡ እግዚአብሔር፡ ይብል፡ ርእሶ፡ ; ; ; ; ; ; ለኪ፡ ይደሉ፡ ብሂል፡ እምነ፡ ወብሂለ፡ እግዚእትነ፡ Org.

a) ኦሆ፡ ብሂል፡ obtemperare^la, annuere^la ; ; በእንተ፡ ኦሆ፡ ብሂሎቱ፡ ወትሕትናሁ፡ ob ejus obedientiam et submissionem^la ( ኦሆ፡ ).

b) እንብየ፡ ብሂል፡ nolle^la, abnuere^la, recusare^la ( እንብየ፡ ).

c) ጸጥ፡ ብሂል፡ obmutescere^la, silere^la ; ( ጸጥ፡ ).

d) ባሐ፡ ብሂል፡ ave dicere^la, salvere jubere^la ባሐ፡ .

6)— Alias significationes non est, quod statuamus, quamquam latine nonnumquam vertere licet

a)respondere^laut ; ; .

b)interrogare^laut ; .

c)contra dicere^la, opponere^lavel occurrere^laverbis ut .

d)putare^la, opinari^la, sibi videri^la: ዘይብል፡ ኢአበስኩ፡ ὃς δοκεῖ μὴ ἁμαρτάνειν ; ዘይብል፡ ርእሶ፡ ጠቢብ፡ ( Nr. 3) δόξαντα παρ' αὐτῷ σοφὸν εἶναι .

a)Sequitur

α)plerumque oratio directa, ut ; ; ; ; ኢትበሎ፡ ብፁዕ፡ μὴ μακάριζε αὐτόν ; እለ፡ ይብልዎ፡ ለሠናይ፡ እኩይ፡ (v. እኩየ፡ ) .

γ)perraro Infin.: መኑ፡ (v. መነ፡ ) ትብሉኒ፡ ከዊነ፡ quem me dicitis esse?^la .

2)perraro: loqui^la, ; ኢትብል፡ በትእምርታት፡ ne loquaris e signis^lai.e. ne divines e prodigiis, Lud. e Syn. ( ). n. 484

a) ኦሆ፡ ብሂል፡ obtemperare^la, annuere^la ; ; በእንተ፡ ኦሆ፡ ብሂሎቱ፡ ወትሕትናሁ፡ ob ejus obedientiam et submissionem^la ( ኦሆ፡ ).

b) እንብየ፡ ብሂል፡ nolle^la, abnuere^la, recusare^la ( እንብየ፡ ).

c) ጸጥ፡ ብሂል፡ obmutescere^la, silere^la ; ( ጸጥ፡ ).

d) ባሐ፡ ብሂል፡ ave dicere^la, salvere jubere^la ባሐ፡ .

6)— Alias significationes non est, quod statuamus, quamquam latine nonnumquam vertere licet

a)respondere^laut ; ; .

b)interrogare^laut ; .

c)contra dicere^la, opponere^lavel occurrere^laverbis ut .

a)Sequitur

α)plerumque oratio directa, ut ; ; ; ; ኢትበሎ፡ ብፁዕ፡ μὴ μακάριζε αὐτόν ; እለ፡ ይብልዎ፡ ለሠናይ፡ እኩይ፡ (v. እኩየ፡ ) .

γ)perraro Infin.: መኑ፡ (v. መነ፡ ) ትብሉኒ፡ ከዊነ፡ quem me dicitis esse?^la .

2)perraro: loqui^la, ; ኢትብል፡ በትእምርታት፡ ne loquaris e signis^lai.e. ne divines e prodigiis, Lud. e Syn. ( ). n. 484

a) ኦሆ፡ ብሂል፡ obtemperare^la, annuere^la ; ; በእንተ፡ ኦሆ፡ ብሂሎቱ፡ ወትሕትናሁ፡ ob ejus obedientiam et submissionem^la ( ኦሆ፡ ).

b) እንብየ፡ ብሂል፡ nolle^la, abnuere^la, recusare^la ( እንብየ፡ ).

c) ጸጥ፡ ብሂል፡ obmutescere^la, silere^la ; ( ጸጥ፡ ).

d) ባሐ፡ ብሂል፡ ave dicere^la, salvere jubere^la ባሐ፡ .

6)— Alias significationes non est, quod statuamus, quamquam latine nonnumquam vertere licet

a)respondere^laut ; ; .

b)interrogare^laut ; .

c)contra dicere^la, opponere^lavel occurrere^laverbis ut .

a)Sequitur

α)plerumque oratio directa, ut ; ; ; ; ኢትበሎ፡ ብፁዕ፡ μὴ μακάριζε αὐτόν ; እለ፡ ይብልዎ፡ ለሠናይ፡ እኩይ፡ (v. እኩየ፡ ) .

γ)perraro Infin.: መኑ፡ (v. መነ፡ ) ትብሉኒ፡ ከዊነ፡ quem me dicitis esse?^la .

2)perraro: loqui^la, ; ኢትብል፡ በትእምርታት፡ ne loquaris e signis^lai.e. ne divines e prodigiis, Lud. e Syn. ( ). n. 484

a) ኦሆ፡ ብሂል፡ obtemperare^la, annuere^la ; ; በእንተ፡ ኦሆ፡ ብሂሎቱ፡ ወትሕትናሁ፡ ob ejus obedientiam et submissionem^la ( ኦሆ፡ ).

b) እንብየ፡ ብሂል፡ nolle^la, abnuere^la, recusare^la ( እንብየ፡ ).

c) ጸጥ፡ ብሂል፡ obmutescere^la, silere^la ; ( ጸጥ፡ ).

d) ባሐ፡ ብሂል፡ ave dicere^la, salvere jubere^la ባሐ፡ .

6)— Alias significationes non est, quod statuamus, quamquam latine nonnumquam vertere licet

a)respondere^laut ; ; .

b)interrogare^laut ; .

c)contra dicere^la, opponere^lavel occurrere^laverbis ut .

በል፡ bal 2SgM Imper. ‘come on!, well then!, so then!^en’ 1096a, በሉ፡ ትፍኡ፡ ዘበላዕክሙ፡ ‘Su, sputate quel che avete mangiato^it’ 86 (ed.), 30 (tr.) (‘Su በል፡ in questo senso cf. p. es. 212 and 213 n. 3. ’ 30 n. 156); (‘Uno dei tanti esempi di bal come “orsù”, a non “di”. 213 n. 3.’).

Comparative and etymological data
This seems to be an Amharic expression. በል , በዪ , በሉ are very often used in spoken Amharic.

እፎፎ

, እፋፎ፡ , እፈፎ፡ , እፈእፎ፡ [cfr. אֵיכָכָה ] saepe usurpatur in Cyr., rarius in aliis libris, pro simplice እፎ፡ , quomodo?^laut: እፈእፎ፡ Cyr. c. (in Cod. Tubing.; in Cod. Lond. እፋፎ፡ ); በል፡ እፎፎ፡ (v. አፋፎ፡ ) φράσαις ἂν ὅπως , dic^la, quomodo?^laCyr. c. ; እፈፎ፡ Cyr. c. ; Cyr. c. ; Cyr. c. al.; እፎፎኬ፡ ፈድፋደ፡ quanto magis?^la n. 808

ብህለ

a)Sequitur

α)plerumque oratio directa, ut ; ; ; ; ኢትበሎ፡ ብፁዕ፡ μὴ μακάριζε αὐτόν ; እለ፡ ይብልዎ፡ ለሠናይ፡ እኩይ፡ (v. እኩየ፡ ) .

γ)perraro Infin.: መኑ፡ (v. መነ፡ ) ትብሉኒ፡ ከዊነ፡ quem me dicitis esse?^la .

2)perraro: loqui^la, ; ኢትብል፡ በትእምርታት፡ ne loquaris e signis^lai.e. ne divines e prodigiis, Lud. e Syn. ( ). n. 484

a) ኦሆ፡ ብሂል፡ obtemperare^la, annuere^la ; ; በእንተ፡ ኦሆ፡ ብሂሎቱ፡ ወትሕትናሁ፡ ob ejus obedientiam et submissionem^la ( ኦሆ፡ ).

b) እንብየ፡ ብሂል፡ nolle^la, abnuere^la, recusare^la ( እንብየ፡ ).

c) ጸጥ፡ ብሂል፡ obmutescere^la, silere^la ; ( ጸጥ፡ ).

d) ባሐ፡ ብሂል፡ ave dicere^la, salvere jubere^la ባሐ፡ .

6)— Alias significationes non est, quod statuamus, quamquam latine nonnumquam vertere licet

a)respondere^laut ; ; .

b)interrogare^laut ; .

c)contra dicere^la, opponere^lavel occurrere^laverbis ut .

Comparative and etymological data
This seems to be an Amharic expression. በል , በዪ , በሉ are very often used in spoken Amharic.

አብአ

II,1intrare vel inire facere i.e.

1)introducere^la, inducere^la, : ; ; ; loci vel variis (sicut ቦአ፡ ): አብአቶሙ፡ ቤተ፡ ; አባእኩክሙ፡ ምድረ፡ እስራኤል፡ ; ; ; ; አብእዎ፡ ባሕረ፡ (sc. በሐመር፡ ) ; አባእናሁ፡ ውስተ፡ ገነት፡ ; ኢታብእ፡ ኵሎ፡ ሰብአ፡ ዘረከብከ፡ ውስተ፡ ቤትከ፡ ; ; ; ; ; አብእዎ፡ ኀቤሆሙ፡ ውስተ፡ ቤት፡ ; ; ; ; e bello: ዘያወጽኦሙ፡ ወዘያበውኦሙ፡ ; ወሎቱኒ፡ አባእኮ፡ ቅድሜከ፡ ይትዋቀስ፡ . n. 526In specie:

a)incidere facere^laaliquem in malum ; .

b)introducere^lavel adducere^laaliquem in societatem, religionem, i.e. recipiendum^la, adsciscendum curare^la: አብኦሙ፡ (paganos) ውስተ፡ አእምሮ፡ እግዚአብሔር፡ ; ዘእንበለ፡ አብእዎ፡ ክርስትና፡ Sx. ; ; ዘእንበለ፡ ያብእዎን፡ ለአንስቲያሆሙ፡ ውስተ፡ ሃይማኖት፡ F.M. 5,11.

2)introferre^la, inferre^la, importare^la, immittere^la, ingerere^la, inserere^la, invehere^la, ut: sanguinem in sacrarium ; ; ; ; ዓሥራቲየ፡ አባእክሙ፡ ቤተክሙ፡ ; ; ; onera per portas ; ; ; aliquid in speluncas ; aquas in urbem (inducere) ; naves in portum ; አብእ፡ እገሪከ፡ ውስተ፡ አርዑታ፡ ; vectes in annulos ; .

a)invehere^laproventum in horrea: ; (aliâs አእተወ፡ )

b)accipere^la(einnehmen, expendere): ዘአባእከ፡ ወዘአውጻእከ፡ .

c)inducere^la, introducere^lamorem, παρειςάγειν ; libros haereticorum F.N. 2 ( አንበረ፡ ).

d)injicere^la, interjicere^la, immittere^la: ኢታብእ፡ ሐዘነ፡ ውስተ፡ ነፍስከ፡ ; ኢታብእ፡ ሐዘነ፡ ማእከለ፡ ትፍሥሕትከ፡ ; ዮጊ፡ ታበውእ፡ ኀጢአተ፡ ማእከለ፡ ጽድቅከ፡ .

3)afferre^la: አብእ፡ ኤፉደ፡ προσάγαγε τὸ Ἐφούδ ; አብኡ፡ ለነ፡ ፍትሐ፡ ኀበ፡ ልዑል፡ ; አነ፡ አባእኩ፡ ተዝካረ፡ ስእለትክሙ፡ ቅድሜሁ፡ ; ; in specie offerre^la

a)munus, donarium, collectam ; ; ; ; ; ; .

b)sacrificia ; ; ; ; ; ; ; እምከመ፡ አባእኩ፡ ለእግዚአብሔር፡ ልዑል፡ ይሣሀለኒ፡ ; ; ዘበንዋየ፡ ዐመፃ፡ ያበውእ፡ መባአ፡ ; ; ; ካህን፡ ዘያበውእ፡ መሥዋዕተ፡ .

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose