Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

, quae e በለየ፡ potius derivanda quam ad בַּלבֵּל ܦܰܠܦܶܠ referenda videtur; Rad^la. Abb^la.: በልበለ፡ ዘ፡ አረጀ።

(pro ልብውና፡ , male ልቦና፡ ) ልቡናት፡

1)intelligentia^la, prudentia^la, peritia^la σύνεσις ; ; γνῶσις ; ; ጥበብ፡ ወአእምሮ፡ ወልቡና፡ በኵሉ፡ መጽሐፍ፡ .

2)mens^laet ratio^la: in Cyr. ad ; Cyr ad Theod. f.12 respondet graeco νοῦς vel ψυχὴ λογική quatenus medium tenet inter σάρξ et ὁ Λόγος ; ኢይበጽሕዎ፡ ( ለምስጢር፡ ) ልቡናት፡ mentes^laFid. Jac. Bar. (cfr. ልብ፡ ).

3)attentio^la, cautio^la: መፍትው፡ ትግበሩ፡ በዓለ፡ ፋሲካ፡ በኵሉ፡ ጥያቄ፡ ወልቡና፡

lǝbbunā , lǝbbǝwnā , lǝbbonā , lǝbbunāt

Grébaut
ልቡና፡ lǝbbunā «intelligentia^la, attentio^la» Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 5.
34
Le mot ልቡና፡ présente divers sens : raison, compréhension, intelligence, raisonnement, fidélité, etc. Exemples :
ተወልጦተ፡ ልቡና፡ tawallǝṭota lǝbbunā «perte de la raison^fr», ተወልጦት፡
ዐቀበ፡ ልቡና፡ ʿaqaba lǝbbunā «garder fidélité^fr», ዐቀበ፡
መብርሄ፡ ልቡና፡ mabrǝhe lǝbbunā «flambeau de l’intelligence^fr», መብርሂ፡
ልቡና፡ lǝbbunā «espirit^fr (Geist)» etc.
በእንተ፡ መንግሥተ፡ ዲዮቅልጥያኖስ፡ ግብጻዊ፡ ወምክንያተ፡ ተወልጦተ፡ ልቡናሁ፡ ወተሰዶቱ። 138; በእንተ፡ ዘሐነፁ፡ ማኅፈደ፡ ዐላውያነ፡ እግዚአብሔር፡ ወጻመዉ፡ ከንቶ፡ ሶበ፡ ሐለዩ፡ እኩየ፡ ወኤቦርሰ፡ ኢኀበረ፡ ምስሌሆሙ፡ ዳእሙ፡ ዐቀበ፡ ልቡናሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ ዘእንበለ፡ ድነት። 157; ወክርስቲያንሰ፡ ፍጹማን፡ ምእመናን፡ ኢይመስጡ፡ ካልአ፡ ሕገ፡ ዘእንበለ፡ ዘተሠርዐ፡ ሎሙ፡ በከመ፡ ባህሉ፡ ለዕዝራ፡ ነቢይ፡ መብርሄ፡ ልቡና። 183; አይ፡ ልቡና፡ ወአይ፡ ሐልዮ፡ ዘይክል፡ በጺሐ፡ ውስተ፡ ድንጋጌ፡ ውዳሴኪ። 35
35

Leslau
ልቡና lǝbbunā , ልቦና lǝbbonā understanding^en, comprehension^en, intelligence^en, insight^en, wisdom^en, reason^en, reasoning^en, prudence^en, attention^en, skill^en, cleverness^en
በልቡና ba-lǝbbunā attentively^en 306a
አመንተወ፡ ልቡናሁ ʾamantawa lǝbbunāhu he deflected^en, he deviated^en, he was undecided^en, አመንተወ፡ 352b

ኑባሬ

1)dispositio^la: ኅድግ፡ ኅሊና፡ ዘበምድር፡ ወዕድዎሙ፡ ለከዋክብት፤ ሥነ፡ ሥርዐቶሙ፡ ወኑባሬሆሙ፤ እምዝንቱ፡ ኵሉ፡ ተልዒልዐከ፡ (sic pro ተልዒለከ፡ ) በልቡናከ፡ Deg.

2)institutio^la, constitutio^la: ተዘምዶ፡ ዘኑባሬ፡ ( ተዘምዶት፡ ጠባይዓዊ፡ ; ንብረት፡ ) F.N. 52.

3)sedis collocatio^la: ሰላም፡ እብል፡ እንተ፡ ኮንከ፡ ነጻሬ፤ ገቢሮ፡ አምላክ፡ ማእከለ፡ እንስሳ፤ ኑባሬ፡ ዕንባቆም፡ ነቢይ፡ ( quod vidisti Deum sedem collocare inter animalia^la; ) Enc.

ብልባሌ

vel በልባሌ፡ vestis detrita^la, vilis^la, pulla^la( saccus^la): ብልባሌ፡ ζῶσις σάκκου ; ኣቀንተክሙ፡ በልባሌ፡ (v. ብልባሌ፡ ) ውስተ፡ ሐቌክሙ፡ ; አቅንቶሙ፡ ብልባሌ፡ ; ; Lud. e Mss. Colb. — Voc^la. Ae^la: ብልባሌ፡ ዘ፡ ጨርቅ።

ውዕየት

1)ustio^la, combustio^la, incendium^la: ውዕየተ፡ ሀገር፡ ; ; ውዕየተ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ; ይከውን፡ ለውዕየት፡ ; ; በውዕየተ፡ እሳት፡ ; ἐμπυρισμός ; .

2)adustio^lacorporis, locus corporis adustus^la: (v. ዕየት፡ ); (v. ዕየት፡ ); ; ; .

3)ardor^la, fervor^la, aestus^laanimi, cupiditatum: ውዕየት፡ ዘፍትወት፡ F.N. 24,1; በውዕየተ፡ ልብ፡ ( mit Inbrunst ) Enc.; ; legas hos psalmos በልባዌ፡ ወበውዕየተ፡ ነፍስ፡ ; etiam ውዕየት፡ ( Inbrunst )

ማእኰት

et ማእኮት፡

1)donum gloriae^lavel glorificationis^la: ሀቦ፡ (sc. da mortuo) እግዚኦ፡ ማእኰተ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ በዕበየ፡ ሣህልከ፡ ወምሕረትከ፡ (paulo infra: ክድና፡ – ለነፍሱ፡ – በልብሰ፡ ምሕረትከ፡ ከመ፡ ትትአኰት፡ ወትሰባሕ፡ በኀበ፡ ሰብእ፡ ወመላእክት፡ ).

2)potestas beneficii loco et gratiae oblata^la( Vergünstigung ): ወብየ፡ ማእኰተ፡ እምኀበ፡ ዘፈጠረኒ፡ ከመ፡ እለ፡ አስሐትክዎሙ፡ ይትወደዩ፡ ምስሌየ፡ ውስተ፡ እሳት፡ ait Satanas, — Voc^la. Ae^la. ad Macc.: ማእኰት፡ ዘ፡ ማኁታ፡ (de qua voce Lud. amh. c. 15).

3)praestantissimum^la(id. fere quod מֶגֶד ): ነገሥት፡ ወመኳንንት፡ እለ፡ ይበልዑ፡ ማእኮተ፡ ; ; መኳንንቲሆሙ፡ በላዕያነ፡ ማእኰት፡

ድርዕ

, አድራዕ፡ [ دِرْعٌ ] lorica^la, thorax^la, cataphracta^la(aliâs: ልብሰ፡ ኀጺን፡ ), θώραξ ; ይለብስ፡ ድርዐ፡ ጽድቅ፡ ; ; ἀσπίς ; አልባሰ፡ ድርዖሙ፡ μανδύας ; ድርዐ፡ እንግድዓ፡ ; ; በድርዐ፡ እንግድዓ፡ ወበጽንዐ፡ ሃይማኖት፡ ወረሱ፡ መንግሥተ፡ ሰማያት፡ Deg.; በልብሰ፡ ድርዐ፡ ኀጺን፡ ; አድራዕ፡ θώρακες ; ; አድራዕ፡ መስተጽዕናን፡ („ cataphractae^laper metonymiam pro) cataphracti^laequites“, (sec. Lud.). — : ድርዐ፡ እንግድዓ፡ ዘ፡ ሐምበል፡ ; aliud^la: ብ፡ ጽሩር።

ቈጸረ

vel ቈፀረ፡ I,1[ ܩܛܰܪ קָשַׁר ; amh. ቋጠረ፡ ] ይቍጽር፡

1)constringere^la, colligare^la, nodare^la: ነሥአ፡ ዲናረ፡ ወርቅ፡ ወቈፀረ፡ በጸርቅ፡ ; n. 474 ቈጸርዎ፡ ( ለአዕፅምተ፡ ቅዱስ፡ ) በልብሶሙ፡ ; : ቈፀሩ፡ አማዑቶሙ፡ τὸ στέαρ αὐτῶν συνέκλεισαν .

2)corrugare^la, caperare^lafrontem, austere contrahere^lavultum, tetricum^lavel moestum vultum gerere^la, σκυθρωπάζειν , ኵሉ፡ ዘኀለፈ፡ እንተ፡ ኀቤሃ፡ ይቈጽር፡ ወይትፋጸይ፡ ; ዘይቈጽሩ፡ ገጾሙ፡ (coll. ); ኢትቍጽሩ፡ ገጸክሙ፡ ; እፎ፡ ከመዝ፡ ይቈጽር፡ ገጾ፡ κατηφὴς τῇ ἰδέᾳ Herm. p. 3; ትካዝ፡ ወቈጺረ፡ ገጽ፡ κατήφεια (aliâs ደምኖ፡ ገጽ፡ ).

a)in bonam partem: nectere^lai.e. excogitare^laconsilium, ut: ቈጺረከ፡ ምክረ፡ ዘትገብር፡ አውሥእ፡ ( σύνδησον χαιδείαν καὶ ἀποκρίθητι ) .

b)crebrius in malam partem: nectere dolum^la, insidias^la; struere technam^la, insidiari^la, fraude uti^la: ይቈጽሩ፡ ምክረ፡ ላዕሌሁ፡ ; ; ; ; ለመጋቢ፡ ኢይደልዎ፡ ከመ፡ ይቍጽር፡ ለአመጋቢሁ፡ ውስተ፡ ሠይጥ፡ ወተሣይጦ፡ .

ቀለየ

I,1[vicinum est ቀለወ፡ ] proprio torrere^la, deinde urere^la(i.e. mordere^la, pungere^lavel condemnare^la), de conscientia: ይቀልየከ፡ ልብከ፡ (v. ልበከ፡ et በልብከ፡ ) (hebr.); ; ; ( καταγιγνώσκειν ); ሊተሰ፡ ፈድፋደ፡ ያሐዝነኒ፡ ወያቴክዘኒ፡ ወይቀልየኒ፡ ልብየ፡ በእንተ፡ – : ይቀልየነ፡ ዘ፡ ይዛለፈነ፡ ; aliud^la: ይቀልየነ፡ ዘ፡ የሐተነ፡ ወቦዘ፡ ይገልጽ።

መጽአ መጽአ

I,1[i.q. מָצָא , ܡܛܳܐ , Ges. thes. p. 813; amh. መጣ፡ ] ይምጻእ፡

1)venire^la( ἥκειν , ἔρχεσθαι , παραγίνεσθαι ): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al. sexcenties; እምነ፡ loci, unde quis venit: ; ; ; ; ; ; ውስተ፡ loci, ad vel in quem venit: ኀበ፡ pers.: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ላዕለ፡ super^la(supervenire alicui) ; ; ; ; ; contra^la ; loci ; ; ; (supervenire alicui, invadere aliquem, venire alicui): ; ; ; ; ; መጽአኒ፡ መንፈስ፡ ἦλθέ μοι . – Neque de personis tantum sed etiam de rebus inanimatis usurpatur: እምከመ፡ መጽአ፡ ነፋስ፡ ; መጽኡ፡ ወሓይዝት፡ ; ሕልም፡ ; ; ምንዳቤ፡ ; መቅሠፍት፡ ; መጥባሕት፡ ; ጽራኅ፡ al.

a)in specie dicitur de tempore: ; ይመጽእ፡ መዋዕል፡ ; ; ; ዘይመጽእ፡ venturus^lai.e. futurus^la ; ( ዘኀለፈ፡ ); ዘይመጽእ፡ ወዘይከውን፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

b) መጽአ፡ seq. በ፡ venire cum re^la(ea praeditum vel eam apportantem): ; ; ; .

c) በልብ፡ in mentem venire: ኢይመጽኦሙ፡ በልቦሙ፡ , vel sine በልብ፡ ut: ይመጽአነ፡ ካልእ፡ ኅሊና፡ ; a.

2)nonnumquam provenire^la, nasci^la, oriri^la: መጽአ፡ ረኃብ፡ ἐγένετο ; ; ትውልድ፡ ይመጽእ፡ ; ; (v. ወፅአ፡ ); ; ; አእምሩ፡ ከመ፡ ፍርሀተ፡ ገጽ፡ ይመጽእ፡ እምነሢአ፡ አምኃ፡ .

3)ad exitum venire^la, evenire^la, impleri^la, de propositis, desideriis, vaticiniis: ትምጻእ፡ ምክረ፡ ቅዱሰ፡ እስራኤል፡ ; ; ; (alias: በጽሐ፡ , ኮነ፡ ).

I,1[i.q. מָצָא , ܡܛܳܐ , Ges. thes. p. 813; amh. መጣ፡ ] ይምጻእ፡

b) መጽአ፡ seq. በ፡ venire cum re^la(ea praeditum vel eam apportantem): ; ; ; .

c) በልብ፡ in mentem venire: ኢይመጽኦሙ፡ በልቦሙ፡ , vel sine በልብ፡ ut: ይመጽአነ፡ ካልእ፡ ኅሊና፡ ; a.

3)ad exitum venire^la, evenire^la, impleri^la, de propositis, desideriis, vaticiniis: ትምጻእ፡ ምክረ፡ ቅዱሰ፡ እስራኤል፡ ; ; ; (alias: በጽሐ፡ , ኮነ፡ ).

maṣʾa

Grébaut
መጽአ፡ maṣʾa I,1 ይመጽእ፡ , ይምጻእ፡ «venir^fr» ― መጣ፡ Ms. BNFabb217, fol. 48r.
118

Leslau
መጽአ maṣʾa (yǝmṣāʾ) come^en, happen to^en, occur to^en, come upon^en, arise^en; (with the acc) overtake^en
ዘይመጽእ zayǝmaṣṣǝʾ future^en 369b

maṣʾa

Grébaut
መጽአ፡ maṣʾa I,1 ይመጽእ፡ , ይምጻእ፡ «venir^fr» ― መጣ፡ Ms. BNFabb217, fol. 48r.
118

አዳም

, m. et fem.

1)jucundus^la, amoenus^la, suavis^la, placens^la, venustus^la: ከመ፡ ማይ፡ ቈሪር፡ አዳም፡ ለነፍስ፡ ጽምእት፡ ; አዳም፡ አጥባትኪ፡ እምወይን፡ ; ; ; ዕፅ፡ አዳም፡ ; ; ምድር፡ አዳም፡ ; ወራዙት፡ ዘአዳም፡ አርአያሆሙ፡ ; በሥነ፡ መልክዓ፡ አዳም፡ Enc.; ቃልከ፡ አዳም፡ ; ; አዳም፡ መዝሙረ፡ እስራኤል፡ ; ; n. 801: ጥቀ፡ አዳምኪ፡ admodum est jucundum tuum^lai.e. suavitas^lavel gratia tua^la .

2)gratus^la, acceptus^la, venerabilis^la, bonus^la: ነገር፡ አዳም፡ σεμνός ; አኮ፡ አዳም፡ ἀνεπιεικής ; ወአኮ፡ አዳም፡ οὐδὲ ὅσιον ; ሞገስ፡ አዳም፡ χάρις ἀγαθή ; በልብ፡ ፍሡሕ፡ ወአዳም፡ ; vir bonus አዳመ፡ ዝክር፡ ወዜና፡ Enc.; ἀρεστός ; ወኮነ፡ አዳመ፡ ዝንቱ፡ ነገር፡ በቅድመ፡ ንጉሥ፡ .

3)Adv. አዳመ፡ grate^la, bene^la, eleganter^la: ዘአዳም፡ የሐውሩ፡ εὐόδως ; አቅፈለት፡ በወርቅ፡ ወበዕንቍ፡ ኪያሁ፡ ( ለመስቀል፡ ) አዳም፡ Enc.; ቤትከ፡ ዘተሐንጸት፡ አዳም፡ Enc.

ርቱዕ

A)Adj.

1)erectus^la, rectus^la, planus^la, sensu physico: ( ዘሰናም፡ ); ርቱዕ፡ እገሪሆሙ፡ ; ( ሰኰት፡ ) ርትዕት፡ ; ; ; ፍናው፡ ርቱዓት፡ ; ርቱዕ፡ ኵሉ፡ ፍኖቱ፡ ; ; ; ; በርቱዕ፡ .

2)sensu ethico: probus^la, sincerus^la, integer^la; εὐθύς ርቱዓነ፡ ልብ፡ ; ; ; ὀρθός ; በልብ፡ ርቱዕ፡ ἐν εὐθύτητι ; δίκαιος ( ኃጥኣን፡ ) .

3)ubi de ordine et ratione et veritate agitur, rectus^la, verus^la, fidus^la ; ; ; ርቱዕ፡ ፍካሬ፡ ; ; ; ርቱዐ፡ ይቤላ፡ ; ; ሃይማኖት፡ ርትዕት፡ fides recta^laet ርቱዐ፡ ሃይማኖት፡ orthodoxus^lacreberrime; ርቱዕ፡ ጽሕፈቱ፡ de literis recte (orthographice) scriptis, Lud. Gregor.

4)justus^la, aequus^la; inde saepissime impers.: decet^la, convenit^la, par est^la, oportet^lasive Infin., ut: አክብሮ፡ ርቱዕ፡ ቃለ፡ ስቡሐ፡ χρῆ τιμᾶν ; አኮ፡ ርቱዕ፡ ለገቢሮቱ፡ ለዝንቱ፡ ; sive : δεῖ n. 291 ; ; ለከ፡ ርቱዕ፡ ይስግዱ፡ ; ; ; ; ἄξιος ርቱዕ፡ ይትወከፍዎ፡ ; κρίσις አንተ፡ ርቱዕ፡ ታጥርያ፡ ; δίκαιον አኮ፡ ርቱዕ፡ ያስተአክይዎ፡ ; συμφέρει ኢኮነ፡ ርቱዐ፡ ይኅድጎሙ፡ ንጉሥ፡ ; ὀφείλειν ; ; ; ὄφελον ርቱዕ፡ ይሖር፡ ; Platt; alia ; ርቱዕ፡ ትብክዮ፡ ለዘሞተ፡ ; al. (synonima sunt ይደሉ፡ , መፍትው፡ ).

B)Adv. ርቱዐ፡ , raro ርቱዕ፡ (ut ), vel በርቱዕ፡ (ut )

1)recte^lasensu physico: ዘርቱዐ፡ የዐርግ፡ እምነ፡ ምድር፡ ( ὄρθιος ) ; ቀዊም፡ ርቱዐ፡ ; ; አቀመኒ፡ በእገርየ፡ ርቱዐ፡ .

a)recta^la(via), in rectum^la: አንሥኢ፡ አዕይንቲኪ፡ ርቱዐ፡ ; ; ሐጽ፡ ዘየሐውር፡ ርቱዐ፡

b)e regione^la, exadversum^la .

2)de eo, quod rationi, naturae, usui consentaneum est: recte^la, bene^la, vere^la ; ; በርቱዕ፡ re vera^la .

3)jure^la, merito^la: ርቱዕ፡ ይመውት፡ (sensu convenit cum ርቱዕ፡ ይሙት፡ vid. A Nr.

4) ; ርቱዕ፡ ይትኀፈሩ፡ (quamquam hunc locum etiam ad A referre licet); በርቱዕሰ፡ (v. ወርቱዕሰ፡ ) ላቲ፡ ይደልዋ፡ ትሕዝን፡ . – : ርቱዕ፡ ዘ፡ ቅን።

rǝtuʿ , fem. rǝtǝʿt

Leslau
ርቱዐ፡ ሃይማኖት፡ rǝtuʿa hāymānot orthodox^en, ሃይማኖት፡ 221b

Cross-references: for ሃይማኖት፡ ርትዕት፡ ሃይማኖት፡ (Grébaut)

ኄር

[i.q. خِيْرٌ ] fem. ኄርት፡ , m. ኄራን፡ fem. ኄራት፡ bonus^la, praestans^la, egregius^la(plerumque ἀγαθός vel χρηστός ).

1)Creberrime usurpatur de personis et fere ubique qualitates animi denotat

a)bonus^la, probus^la, honestus^la, de Deo: ; ; ; de homine ; ; ; ; ብእሲት፡ ኄርት፡ ; ; ; ብእሲ፡ ኄር፡ ; ; ; ; ; ; .

b)benignus^la, comis^la, liberalis^la: de Deo et de homine ; ; ; ; ; ; ; ለ፡ erga^laut: ጻድቅ፡ ወኄር፡ ለቤተ፡ እስሬኤል፡ ; ; ; ; ; , et ላዕለ፡ ; .

c)pius^la, sanctus^la, ἐυσεβής ; εὐλαβής ; ὅσιος ; ንጹሕ፡ ወኄር፡ አንተ፡ እምዝ፡ ሒስ፡ ; σεβόμενος ; ( ); (Platt) quamquam dubium est, num interpres σεβόμενοι pii^laan passive venerandi^la, nobiles^laintellexerit).

d)strenuus^la ἀνδρεῖος Ρ rov. 13,4; ከመ፡ ኄር፡ ረዋጺ፡ cursor strenuus^la(velocitate praestans^la) ; ; καλός ; 1 ; ; ; ; nobilis^la εὐγενής ; εὐσχήμων ; ; (quamquam his in locis dubium est, num interpres nobiles^laan honestos^la(cfr. ; ) intellexerit); et ኄር፡ በዘመድ፡ ; gratiosus^la εὐχάριστος Ρ rov. 11,16 ( ብእሲት፡ ኄርት፡ ); laetus^la, hilaris^la: በልብ፡ ኄር፡ .

2)rarius usurpator de rebus: የሐውር፡ ፍናወ፡ ዘኢኮና፡ ኄራተ፡ ; ; ምድር፡ ኄርት፡ (var. ኅሪት፡ )

3)Cum ኄር፡ et ኄርት፡ tum ኄራት፡ pro Substantivo usurpantur: τὸ ἀγαθόν , τὰ ἀγαθά , bonum^la, bona^la: ኄርት፡ ; ይረክብ፡ ኄረ፡ εὐρήσει ἀγαθά ; ኄራት፡ καλά ; ἀγαθά . Praeterea notandus est locus ubi αἱ τελεταὶ αὐτῶν ኄራቶሙ፡ (var. ኄረቶሙ፡ ) praestantissima^la(perfectissima) eorum^laversa sunt (quia interpres vocem τελετή perperam intellexit). — Denique notare juvat ; ( ); (Platt), ubi οἱ σεβόμενοι προςήλυτοι ፈላስያን፡ ወኄራቶሙ፡ et οἱ σεβόμενοι Ἕλληνες ኄራቶሙ፡ ለአረማውያን፡ vertit interpres, i.e. praestantissima^la( sanctissima^la) eorum^la. – : ኄር፡ ብ፡ ቸር፡

ልብ

[ לֵב et לֵבָב , ܠܶܒܳܐ , لُبٌّ amh. ልብ፡ ; de etymo Ges. thes. p. 738] m. et fem. (ut ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ) አልባብ፡ (ut ) est

1)sensu n. 42physico cor^laet hominum ut , et animalium ut ; ; ; ; ; inde medium rei^la ልበ፡ ባሕር፡ ; ; ; ልባ፡ ለምድር፡ ; ልበ፡ ጸበርት፡ interiores frondes palmae^la(i.q. talmud. לוּלַב ) { } .

2)animus^la, cor^la, quatenus est sedes sensuum et affectuum^la, agendi sentiendique ratio^la, voluntas^laet consilium^la, innumeris in locis (secundum usum loquendi biblicum): ንብብዋ፡ ውስተ፡ ልባ፡ ; ናዝዛ፡ ለልብከ፡ ; ; ደይ፡ ቃሎ፡ ውስተ፡ { ልብከ፡ }; ለአብዳን፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ ልቦሙ፡ ; ዘይፈትን፡ ልበ፡ ወኵልያተ፡ ; እስመ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ውእቱ፡ ልቡ፡ ; ኖሎት፡ ዘከመ፡ ልብየ፡ ; በኵሉ፡ ልብ፡ toto animo^lasaepissime (ut ); በክልኤቱ፡ ልብ፡ ἐν καρδίᾳ δισσῇ ; ዘክልኤ፡ ልቡ፡ δίψυχος ; በልብ፡ ወልብ፡ ; ; τὰ ἐντὸς , τὰ ἔγκατα ; ; ኀብአ፡ ያዕቆብ፡ ልቦ፡ ለላባ፡ ; praeterea አዕበየ፡ , ኀየለ፡ , ጸንዐ፡ , አጽንዐ፡ , አግዘፈ፡ , አንበረ፡

3)praecipue summae animi facultates: mens^la, ratio^la, intellectus^la; conscientia^la, ልብየ፡ ገብአኒ፡ αἱ φρένες μου ; ; ገብኦ፡ ልቡ፡ σωφρονῶν ; ; σύνεσις ; ; ዘአልቦ፡ ልብ፡ ἀσύνετος ; ; ; ; ; ; ልበ፡ ሰብእ፡ ( ልበ፡ አርዌ፡ ) ; ; ; ὁ νοῦς ; ; ; ; ; ( ); ; ; ; ; διάνοια ; ; ; 1 ; συνείδησις ; ; .

lǝbb imagination^en, ‘Phantasie^de’ ዘንተሰ፡ አኮ፡ እምልብነ፡ ዘንብል፤ አላ፡ በዘ፡ ሰማዕነ፡ ንነግር፡ ወበዘርኢነ፡ ሰማዕተ፡ ንከውን። ‘Dies schreiben wir nicht aus unserer Erfindung heraus, sondern wir schildern, was wir gehört haben, und wir bezeugen, was wir gesehen^de’ 29 l. 16–18 (ed.), 33 l. 31–32 (tr.) (‘Hier ist schon lebb deutlich im Sinne von Phantasie gebraucht, eine Notion aufgrund derer Afa-Warq Gabra-Iyasus seinen berühmten Neologismus lebbwallad geprägt hat.’ 33 n. 152)

Grébaut
ልብ፡ lǝbb

1) intelligence profonde des choses^fr ኮነ፡ ለሰብአ፡ ዝንቱ፡ ዘመን፡ ወዝንቱ፡ ትውልድ፡ አገበረነ፡ መፍቅድ፡ ኀበ፡ ትርጓሜ፡ ዛቲ፡ መጽሐፍ፡ ከመ፡ ታብርሃነ፡ ወትክሥት፡ ለነ፡ ልበ፡ መጻሕፍት፡ አምላካዊያት፡ ዘተኀብአ፡ እምኔነ፡ እምብዝኀ፡ ዑረተ፡ ሕሊናነ። Ms. BNFet110, fol. 1ra.
31–32

2) caractère^fr, sentiments^fr, idées^fr, impressions^fr ወለጠ፡ ኪዳነ፡ ዘተካየደ፡ ምስለ፡ ለኪኑስ፡ ወተግሀ፡ ከመ፡ ይግበር፡ ምግባረ፡ ዘይከውን፡ ለአሕጕሎቱ፡ በፍርሃት፡ ወወለጠ፡ ልቦ። 199
ልብ፡ ጽኑን፡ lǝbb ṣǝnun «cœur lâche^fr» ንሥኡ፡ ሕፃነ፡ ወአሰርዎ፡ ላዕለ፡ መስቀል፡ ወተሳለቁ፡ ቦቱ፡ ወኮነ፡ ልቦሙ፡ ጽኑነ፡ ወቀተልዎ፡ ለሕፃን፡ ዘተቀትለ፡ ዘእንበለ፡ ፍርሃት። 237, ጽኑን፡
Locution አሠነየ፡ (II,2) ልበ፡ ʾaśannaya lǝbba «déterminer^fr, faire fléchir^fr», faire prendre une décision^fr በውእቱ፡ ዘመን፡ ኮነ፡ ፍቁሩ፡ ለንጉሥ፡ ዘይኑን፡ አካክዮስ፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘቍስጥንጥንያ፡ ወአሠነየ፡ ልበ፡ ንጉሥ፡ ከመ፡ ይጽሐፉ፡ ባቡኒቆን፡ ዘበትርጓሜሁ፡ መጽሐፈ፡ ሃይማኖት፡ ፫፡ ጉባኤያት፡ ዘውእቶን፡ በኒቅያ፡ ወቍስጥንጥንያ፡ ወኤፌሶን። 251; አይልሉስሰ፡ ኮነ፡ ይልእክ፡ ኀበ፡ ንግሥት፡ ዋሪና፡ ሐሞቱ፡ እንዘ፡ ይብላ፡ ታሠኒ፡ ልበ፡ ንጉሥ፡ በእንቲአሁ፡ ወይእቲሰ፡ ኢክህለት፡ አሠንዮቶ፡ ልቡ፡ ለንጉሥ። 251; አሠነዩ፡ ልቦ፡ ከመ፡ ይኩን፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ህየንተ፡ ወይሉስ፡ ወአሰፈውዎ፡ ብዙኀ፡ ሀብታተ፡ ከመ፡ ያቅም፡ ሃይማኖተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን። 251; ወከላጂኒ፡ ወሀቦ፡ ለቴዎድሮስ፡ ብዙኀ፡ ንዋየ፡ ፈሪሆ፡ ከመ፡ ኢይቅትልዎሙ፡ (sic) ለእሙ፡ ወለብእሲቱ፡ ሀለዉ፡ ተኀቢኦሙ፡ በእለ፡ እስክንድርያ። ወቴዎድሮስ፡ መኰንን፡ አሠነየ፡ ልቦ፡ ለከላጂ። 251, አሠነየ፡
32
ልብ፡ ቅጥቁጥ፡ lǝbb qǝṭquṭ contrition^fr (cœur brisé), dans la langue ascétique. Texte et référence: ... ምስለ፡ ረድኤተ፡ እግዚአብሔር፡ ወጽንዑ፡ በልብ፡ ቅጥቁጥ፡ በከመ፡ መሐረነ፡ በዘቀደመ፡... …Avec l’aide du Seigneur et sa puissance dans la contrition, comme il nous l’a enseigné auparavant par (ses) paroles…^fr Ms. BNFet110, fol. 14ra. 446–447

3) servant d’élément de composition

a) Joint à des noms:
ሕማመ፡ ልብ፡ ḥǝmāma lǝbb «mélancolie^fr» ወድቀ፡ ውስተ፡ ዝንቱ፡ ሕማመ፡ ልብ። 184, ሕማም፡
ኀዘነ፡ ልብ፡ ḫazana lǝbb «regret^fr» አዕረፈ፡ እንበለ፡ ኀዘነ፡ ልብ፡ ወሀከክ። 201, ሐዘን፡
ስሕተተ፡ ልብ፡ sǝḥtata lǝbb «folie^fr» ተወለጠ፡ ልቡናሁ፡ ወኮነ፡ የዐውድ፡ ውስተ፡ አብያተ፡ ዘቅጽር፡ በስሕተተ፡ ልብ። 287, ስሕተት፡
ትግሀተ፡ ልብ፡ tǝghata lǝbb «générosité^fr» ገብረት፡ ዘንተ፡ ኵሎ፡ በትግሀተ፡ ልብ፡ ለሕይወተ፡ ሀገር። 169, ትግሀት፡
ትዕቢተ፡ ልብ፡ tǝʿbita lǝbb «orgueil^fr» ኮነ፡ አኃዜ፡ ዓለም፡ ኵላ፡ ወወለጠ፡ ስሞ፡ በትዕቢተ፡ ልብ። 169, ትዕቢት፡
ጽንዐተ፡ ልብ፡ ṣǝnʿata lǝbb «tyrannie^fr» ወሰከ፡ ጽንዐተ፡ ልብ፡ እምነ፡ እኅወ፡ አቡሁ፡ ዘኮነ፡ እምቅድሜሁ። 279, ጽንዐት፡

b) Joint à des adjectifs:
ትሑተ፡ ልብ፡ tǝḥuta lǝbb «modeste^fr» ኮነ፡ የዋሀ፡ ወትሑተ፡ ልብ። 195, ትሑት፡
ትኩዘ፡ ልብ፡ tǝkkuza lǝbb «plein de tristesse^fr» ሰከበ፡ ወኖመ፡ እንዘ፡ ኅዙን፡ ውእቱ፡ ወትኩዘ፡ ልብ። 195, ትኩዝ፡
ኅዙነ፡ ልብ፡ ḫǝzuna lǝbb «affligé^fr» ኢትኩን፡ ኅዙነ፡ ልብ፡ በከመ፡ ትኄሊ፡ አንተ፡ ወትብል፡ በእንተ፡ ኀጢአትየ፡ ኢባረከኒ፡ ዝንቱ፡ አረጋዊ። 257, ሕዙን፡
ድኩመ፡ ልብ፡ dǝkuma lǝbb «découragé^fr» ወዓዲ፡ ሮምሎስ፡ ፈርሀ፡ ወኮነ፡ ድኩመ፡ ልብ፡ ወእምብዝኀ፡ ፍርሃቱ፡ ተጠየቀ፡ እምኀበ፡ ማእምራን፡ ወመናፍስት፡ ርኩሳን። 175, ድኩም፡
ዕቡየ፡ ልብ፡ ʿǝbbuya lǝbb «orgueilleux^fr» ወአክሪሱስሰ፡ ኮነ፡ ግዙፈ፡ ክሳድ፡ ወዕቡየ፡ ልብ። 167, ዕቡይ፡
ጽኑዐ፡ ልብ፡ ṣǝnuʿa lǝbb «(homme) de mauvais cœur^fr» ወይጣሉስሰ፡ ዓዲ፡ ዘኮነ፡ ሊቀ፡ ሐራ፡ ዘሀገረ፡ አብራኪ፡ ጽኑዐ፡ ልብ፡ ኮነ፡ ይጸልኦ፡ ለሳዊሮስ፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘሀገረ፡ አንጾኪያ። 265, ጽኑዕ፡
ፍሡሐ፡ ልብ፡ fǝśśuḥa lǝbb «(ayant) le cœur satisfait^fr» ቅንአ፡ ላዕለ፡ ሑረቶሙ፡ እኩይ፡ ወኢኮነ፡ ፍሡሐ፡ ልብ፡ ከመ፡ ቀዳሚ፡ 200, ፍሡሕ፡

Leslau
ልብ፡ ጽኑን lǝbb ṣǝnun ( 32 ) cowardly heart^en 561a

Cross-references:

a) for ሁከተ፡ ልብ፡ ሁከት፡ (Grébaut)

ፍጹም

1)impletus^la, plenus^la: ; ; ሥርናይ፡ ፍጹም፡ πλήρης ; ወርኅ፡ ፍጹመ፡ ብርሃን፡

a)plenus^la, de tempore, infra sub. n. 2,e.

b) ፍጹመ፡ መዋዕል፡ plenus dierum i.e. qui^lavitae suae tempus explevit^la

c)expletus^la: .

2)perfectus^la, absolutus^la, plenus^la:

a)ad^lafinem^laperductus^la, consummatus^la: ; ወገብረ፡ ፍጹመ፡ ኪራም፡ ኵሎ፡ ቅኔ፡ (v. ፈጸመ፡ ) ; .

b)( vollkommen^de) τέλειος ; ፍጹመ፡ ግብረ፡ ይገብር፡ እግዚአብሔር፡ ምስሌከ፡ ; πλήρης ; ከመ፡ ፍጽምተ፡ ትኩን፡ በረከትከ፡ ; እስመ፡ ፍጹም፡ ውእቱ፡ ላሕይኪ፡ ; ብእሲ፡ ዘሠናይ፡ ራእዩ፡ ኀያል፡ ወጽኑዕ፡ ወፍጹም፡ በራእይ፡ ; ቀላይ፡ ፍጹም፡ ; ፍት፡ ፍጹም፡ ; ለእመ፡ ነስሐ፡ ንስሓ፡ ፍጽምተ፡ F.M. 6,13.

α)scientia et arte: ኬንያ፡ ፍጹም፡ ; ፍጹማን፡ ወምሁራን፡ ( Meister und Lehrlinge^de) .

β)ethice: ; ፍጹም፡ በጽድቁ፡ ; ፍጹም፡ በኵሉ፡ ምግባራቲሁ፡ ምስለ፡ እግዚአብሔር፡ ; ፍጹም፡ በሃይማኖት፡ ; ኖኅ፡ ተረክበ፡ ፍጹመ፡ ጻድቀ፡ (v. ጽድቅ፡ ) ; ፍጹም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሥርዐተ፡ ኄራን፡ ወሥርዐተ፡ ፍጹማን፡ ; in malam partem: ፍጹማነ፡ አበሳ፡ .

c)maturus^la, de fetu: ብእሲት፡ ዘቀተለት፡ ሕፃነ፡ ፍጹመ፡ ዘወለደት፡

d)sanus^la, labis^laexpers^la: ዕፀው፡ ፍጹም፡ ; በግዕ፡ ፍጹም፡ .

e)integer^la, plenus^la, totus^la: ፈለሰ፡ ፍጹመ፡ ፍልሰተ፡ ; ይነጽሕ፡ ንጽሐ፡ ፍጹመ፡ ; ; በልብ፡ ፍጹም፡ ; ; ; ; in specie de temporis spatiis: ; ; ዓመት፡ ፍጹም፡ ; ፴ ዓመት፡ ፍጽምት፡ ; ዓመተ፡ ፍጹመ፡ .

f)solidus^lavel probus^la, de metallis: ወርቅ፡ ፍጹም፡ ; ብሩር፡ ፍጹም፡

g)germanus^la: አኀው፡ ፍጹማን፡ .

3)Accipitur pro : perfectio^la, ; ትሕትና፡ ውእቱ፡ ፍጹመ፡ ጽድቅ፡

4)Adv. ፍጹመ፡

a)plene^la, perfecte^la: ኢተከሥተ፡ ሕግ፡ ፍጹመ፡ n. 1389 ; ; ; ይትጋደል፡ ፍጹመ፡ ; „exacte“ Lud. ex

b)prorsus^la, plane^la, ; ፍጹመ፡ ኢ፡ omnino^lanon^la: Lud. e Lit. Mss.; ወማየሰ፡ ፍጹመ፡ ኢይሰቲ፡

c)jam^la, ἤδη

ጽልእ

passim ጸልእ፡ , m. et fem. , odium^la, simultas^la, inimicitia^la, μῖσος ; ; ፍጹመ፡ ጽልአ፡ ጸላእክዎሙ፡ ; ; ; ዮጊ፡ በጽልእ፡ (v. በጸልእ፡ ) አስተዋደይዎ፡ ; ἔχθρα ; ; ; በልቦሙ፡ ይሠይሙ፡ ጽልአ፡ ; ; ; ኅድጋ፡ ለጽልእ፡ ; ከመ፡ ትግበሩ፡ ጽልአ፡ ; ጸልእ፡ Did.

ባልቴ

bālte (place name) 110b l. 5 (ed.) ; በልቴ፡ balte 110 n. 42 (ed.)

በልኀ

I,1[comparanda videntur מָרַח ( מָלַח ) fricuit^la, trivit^la, מָרַק fricuit, polivit^lametallum; { an فلع فلح al.? quibus primitus vis secandi^laet findendi^lainest.}] acutum esse^la: ኲናት፡ ብልኂ፡ ; ; ወበልኀት፡ ኲናት፡ ; ; (Socrates interrogatus:) ሚይበልኅ፡ እሞሰርት፡ ይቤ፡ ውዴት፡ ; de sonis: .

በልሐ

acutum esse^la በልኀ፡

በልኪም

nomen loci Aegypti in Synaxariis memoratum:

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose