Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

II,1

1)consumere^la, absumere^la, conficere^la, ut: እሳት፡ አኅለቀ፡ ሥነ፡ ገዳም፡ ἀνήλωσε ; አኅለቆሙ፡ በነደ፡ እሳት፡ καταναλῶσαι ; ; ; አኅለቀ፡ ዐጸደ፡ ወይንየ፡ በአባግዒሁ፡ vineam meam oves suas depascere sivit^la, ; እንበለ፡ ያኅልቅዎ፡ ; in specie

a)insumere^la, consumere^la, disperdere^la, prodigere^la, tempus, opes: ; ; ; ወኢያኅለቀ፡ ብዙኀ፡ ብርተ፡ ; እመቦ፡ ብእሲ፡ ሀካይ፡ ወአኅለቀ፡ ኵሎ፡ ንዋዮ፡ በስካር፡ ወበዝሙት፡ ; ያኀልቅ፡ ለከ፡ ዘዚአከ፡ ; አኅለቀ፡ መዋዕሊሁ፡ በሀኬት፡ Enc.

b)corrumpere^la, perdere^la, terras: አኅለቁ፡ ኵሎ፡ በሓውርተ፡ አሞን፡ ἔφθειραν .

c)absumere^la, conficere^la, contenere^la, delere^la, populos, homines: ታኀልቅ፡ ነፍሰ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; ያኀልቆሙ፡ ለኀያላን፡ ; ( συνετέλεσας ). ; ( ὀλίγους ποιεῖν ). ; ; ; እምነ፡ , ut: ከመ፡ ታኅልቆሙ፡ ለኃጥኣን፡ እምኔሃ፡ ; .

2)finem facere^larei, ad finem perducere^la, absolvere^la, consummare^la, perficere^la: ኣኀልቅ፡ ርኵሰኪ፡ በውስቴትኪ፡ ; ሶበ፡ አኅለቀት፡ ነገራ፡ ; አኅሊቆ፡ ኤርምያስ፡ ዘነገረ፡ ኵሎ ; እምዘ፡ አኅለቀ፡ ንጉሥ፡ ኪዳነ፡ ; Infin. vel እንዘ፡ Indic. latine plerumque vertere licet desinere^la: ሶበ፡ አኅለቀ፡ ኤርምያስ፡ እንዘ፡ ይነግር፡ ἐπαύσατο λέγων ; ; ; ሶበ፡ አኅለቀ፡ ነጊሮቶ፡ ; ; ; ሶበ፡ አኅለቁ፡ ተደሮ፡ ; ሶበ፡ አኅለቀ፡ ጸልዮ፡ ; ሶበ፡ አኀለቁ፡ ገቢረ፡ መሥዋዕት፡ .

3)conficere^la, expedire^la, transigere^lanegotia, controversias, al.: አኅለቁ፡ ግብረ፡ ; እስከ፡ ታኀልቁ፡ ሊተ፡ ነገረ፡ ; አኅለቁ፡ ከመዝ፡ ( εὐδόκησαν οὕτως ) ita inter eos convenit^la ; inde decernere^la( ἔκριναν ) .

ተሴሰየ

III,1et ali^la, nutriri^la, vesci^la, cibum sumere^la, vietum quaeritare^lavel vivere^lare: ; ዘኢይፈቅድ፡ ይትቀነይ፡ ኢይሴሰይ፡ ; ; እለ፡ ይሴሰዩ፡ ውስተ፡ ማእድየ፡ ; : እለ፡ ይሴሰዩ፡ እክልየ፡ ; ; ; ይሴሰዩ፡ ሰገመ፡ ; ሐምለ፡ ; ሲሳየ፡ ; መሓስዐ፡ ; ዳፍንተ፡ ; መዓረ፡ ወቅብአ፡ ; ሶበ፡ አኅለቁ፡ ተሴስዮ፡ እክለ፡ ; ; ; በ፡ ; ; እምነ፡ ; ; እምነ፡ ዘአምጻእኩ፡ እሴሰይ፡ ; እለ፡ ይሴሰዩ፡ እማእደ፡ ንጉሥ፡ ; ኵሉ፡ እምኔሁ፡ ይሴሰይ፡ ; አንስት፡ ይሴሰያ፡ እምግብረ፡ እደዊሆን፡ ; ተሴሰዩ፡ እምጻማ፡ እደዊሆሙ፡

ተደረ

III,1et ተደረረ፡ III,2coenare^la, δειπνεῖν : እምድኅረ፡ ተደሩ፡ ; ; እንዘ፡ ይዴረሩ፡ ; ሶበ፡ አኅለቁ፡ ተደሮ፡ ; ; ዘእንበለ፡ ይደረር፡ ἄδειπνος ; ; ለእመ፡ ነበርከ፡ ትደረር፡ ውስተ፡ ማእደ፡ መኳንንት፡ ; ኢትደረር፡ ምስለ፡ ብእሲ፡ መታሒ፡ μὴ συνδείπνει ; cibi: ምንተ፡ ተደረርከ፡ τί ἐδείπνησας ; . — In loco ከመ፡ ዘይተክል፡ ደብተራሁ፡ ወየኀድር፡ ወይዴረር፡ ከማሁ፡ ኮነተኒ፡ ነፍስየ፡ በላዕሌየ፡ ወይዴረር፡ tamquam interpretamentum additum est, nec in libris antiquioribus legitur.

አኅለቀ

II,1

b)corrumpere^la, perdere^la, terras: አኅለቁ፡ ኵሎ፡ በሓውርተ፡ አሞን፡ ἔφθειραν .

ነበበ

I,1[ نَبَّ et نَبْنَبَ mutivit^la, fremuit^lacaper; vicina sunt נבא ( ነቢይ፡ ) et ነብሐ፡ ] ይንብብ፡

1)raro: murmurare^la, fremere^la, strepere^la(sicut הָגָה ; amh. ነበበ፡ sonare^la, ): መሰንቆ፡ ይነብብ፡ ; ከመ፡ ርግብ፡ እነብብ፡ .

2)plerumque: loqui^la, ( sprechen^de; differt a ነገረ፡ sicut sprechen^dea reden^de), ; ; ( tacere); ; እንበለ፡ ትንብብ፡ ጠይቅ፡ πρὶν ἢ λαλῆσαι μάνθανε ; ንብብ፡ ለእመ፡ አብሑከ፡ ; ; እንዘ፡ ይነቡ፡ ; እግዚአብሔር፡ ነበበ፡ በአፉሁ፡ ; ; ቃል፡ ዘይነብብ፡ ; rei: ; ; ; ; ኢትሚጥ፡ ብጽዓቲከ፡ ዘነበብከ፡ ; ይነቡ፡ ሐሰተ፡ እምከርሦሙ፡ ; ; አፉሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ ነበበ፡ ከመዝ፡ ; ; ; ; ; ሶበ፡ አኅለቁ፡ ነቢበ፡ ዘንተ፡ ነገረ፡ ; ; ; ብዙኀ፡ ትነብብ፡ ; ነቢበ፡ ብዙኅ፡ ነገር፡ ; ( alloqui^la): ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ይንብቡኒ፡ ; : ይንብቡኒ፡ ቃለ፡ ; ዘይነብበኒ፡ τί λαλήσει ἐν ἐμοί .

a)loquendi facultate praeditum esse^la ; Platt; ሕፃናት፡ ዘዓመት፡ ይነቡ፡ ወይትናገሩ፡ .

b)sermone^lai.e. ratione praeditum esse^la: በርእስ፡ የኀድር፡ ነቢብ፡ ወአእምሮ፡ τὸ λογιστικόν ( ratiocinandi facultas^la) ; ማይ፡ ዘኢይነብብ፡ ( ἅλογον ) .

c)loqui lingua^la, በ፡ , ut: ይነብባ፡ በነገረ፡ ከነዓን፡ ; ይንብብ፡ በልሳን፡ እንተ፡ ታስተርኢ፡ ; ; .

d)diserte loqui^la, orare^la, eloquentem esse^la, ; ዘይክል፡ ነቢበ፡ δυνατὸς ἐν γλώσσῃ ; ; ዐቃቤ፡ ነቢብ፡ ῥήτωρ orator^la .

e)multa loqui^la, fabulari^la, loquacem esse^la: መንፈሰ፡ ነቢብ፡ πνεῦμα πολυῤῥῆμον ; at plerumque adjecto ብዙኀ፡ vel አብዝኀ፡ , ut: ነቢበ፡ ብዙኅ፡ ነገር፡ ; ዘይጸልእ፡ ብዙኀ፡ ነቢበ፡ ; ለዘያበዝኅ፡ ነቢበ፡ ይትቌጥዕዎ፡ ; .

f) አዕበየ፡ ነቢበ፡ fastuose loqui^la .

g)blande compellare^la, benigne alloqui^la: ንብብዋ፡ ውስተ፡ ልባ፡ ; ; .

3)i.q. አንበበ፡ ,

a)meditari^la: ነበቡ፡ ከንቶ፡ ἐμελέτησαν κενά .

b)legere^la .

c)cantare^la ( አንበበ፡ ). n. 656

ማኅሠሥ

1)petitum^la, desiderium^la: ; ብዙኅ፡ ጻህቁ፡ ወፍድፉድ፡ ማኅሠሡ፡ Enc.; ረሰየ፡ ማኅሠሦ፡ ጽድቆ፡ ለእግዚአብሔር፡ Enc. (Lud.); ለኅሊና፡ ልብየ፡ ወትረ፡ እንግርኪ፡ ማኅሠሦ፡ ; necessitates^la(quae ad victum pertinent): እንዘ፡ ይትለአክዎ፡ ዘልፈ፡ መላእክት፡ ለማኅሠሡ፡ Enc.

2)investigatio^la, scrutatio^la: ሶበ፡ አናኅከ፡ ማኅሠሠ፡ Enc.

3)id quod cadit in disceptationem^lavel investigationem^la; controversia^la: እመ፡ ባዕደ፡ ማኅሠሠ፡ ብክሙ፡ ; Platt; ማኅሠሥ፡ ዘላዕለ፡ እምልብ፡ ἔρευναι mente superiores^la, Cyr. ad ; ዕሙቅ፡ ምሥጢር፡ ወዘከሐክ፡ እምኵሉ፡ ማኅሠሠ፡ ልብነ፡ ( νοῦν ὑπερέχον τὸν ἐν ἡμῖν ) Cyr. ad

ሰሊዳ

vel ሰሌዳ፡ , σελίς , σελίδα , m. et fem. , ሰሊዳት፡ vel ሰሌዳት፡ et ሰላድው፡ ( Platt)

1)tabula scriptoria^lavel pictoria^la, tabella^la; nec non earum pagina^lavel columna^la: πυξίον ; ; ; ; σελίδες ሶበ፡ አንበበ፡ ሠለስተ፡ ሰሌዳ፡ (v. ሰሌዳተ፡ ) ወአርባዕተ፡ ; ሰሌዳ፡ እብን፡ ; ; ; ሰሌዳተ፡ እብን፡ ዘሕግ፡ Org.; ሰሌዳ፡ ሥዕል፡

2)lamina^la, bractea^la, tabula^la, assis^la, tessera strati^la: λεπίδες ; σανίς ; ; ; ; ፍሉገ፡ ይኩን፡ ሰሊዳሁ፡ κοῖλον σανιδωτόν ; ሰሌዳ፡ መጽሔት፡ ; ሰሌዳተ፡ ኀጺን፡ ; ሰላድወ፡ ኀጺን፡ ; ጸፍጸፈ፡ ሰሌዳ፡ ; ሰሌዳ፡ በረድ፡ ጸፍጸፈ፡ ዐውዱ፡ Lit. Epiph.; ቀብዖ፡ በሰሌዳ፡ (ubi Graecus κεχρισμένα ἐν μίλτῳ habet) . – : ሰሌዳ፡ ዘ፡ ልዝብ፡ ፀርብ፡ ልውሕሂ፡ ይ፡

salidā , saledā , ሳሌዳ፡ sāledā , ሠሌዳ፡ śaledā , salidāt , saledāt , salādǝw

Grébaut
ሰሌዳ፡ saledā tabula^la, pagina^la, tablette à écrire^fr, feuille de papyrus^fr (pour écrire) ― ብራና፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 43.
162

Leslau
ሰሌዳ saledā I, ሰሊዳ salidā , ሳሌዳ፡ sāledā , () ሠሌዳ፡ śaledā ( ሰሌዳት፡ saledāt , ሰላድው፡ salādǝw ) tablet^en, board^en, leaf of a book^en, thin metal plate^en, slate^en, slab^en, (, ) parchment^en, () smooth piece of wood^en 499a

ተቀየመ

III,2et III,1

1)vindictam parare^la, ultionem meditari^la, vindictae cupidum esse^la, succensere^la, ulciscendi cupiditate flagrare^la, ላዕለ፡ ; plerumque : μνησικακεῖν , ቂመኑ፡ ትትቄየማኒ፡ ; ; ; (ubi ex more istius librarii ተቃየመ፡ scriptum est); μηνίειν , ኢትትቀየም፡ ቢጸከ፡ ; ሶበ፡ አንተ፡ ትትቀየም፡ (v. ትትቄየም፡ ) ሰብአ፡ ἀνθρώπῳ συντηρεῖν ὀργήν ; ; 5; ኢኮነ፡ ከመ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ዘይትቄየም፡ (Gr. habet διαιτηθῆναι ); ἐνεῖχεν αὐτῷ ; ; λυμαίνεσθαι Platt; προσέθηκε .

2)minari^la, ἀπειλεῖν . – : ተቀየመ፡ ዘ፡ ተበቀለ።

ሶበ

vel ሶቤ፡ particula temporis; forma ሶቤ፡ antiquitus usitatior erat, posthac ሶበ፡ communi usu recepta est, nisi quod ante ሃ፡ forma ሶቤ፡ semper conservata est. [Etymon perobscurum est. Qui eam (sicut إِذَا , ثُمَّ , אֲזַי ) e pronominali propagatam statuunt, literam በ፡ ex alia labiali transformatam, ê^laautem sicut in ይእዜ፡ , አይቴ፡ al. exponendum judicaverint. Ewald in Göttinger p. 1884 ሶበ፡ ( ሶብ፡ ) primitus substantivum (collato arab. سِبَّة ) fuisse censuit].

A)eo tempore^la, tunc^la, tum^la, illico^la, confestim^la, statim^la, rarius absolute, ut: ረኪቦ፡ መጽሐፈ፡ ሶቤ፡ literis inventis tunc^la ; ; ; vel in enuntiatione relativa: እምአመ፡ ነጸረ፡ ሶቤ፡ ex quo tempore conspexit^laSx. Enc.; saepius addito pronomine demonstr.: ይእተ፡ ሶቤ፡ ( ይእቲ፡ ሶበ፡ rom.) τότε ; ; ; εὐθέως ; ሶበ፡ ድኅረ፡ ሞቱ፡ postquam mortui sunt^laLud. ex Enc.; vel ሃ፡ , ሶቤሃ፡ τότε ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; εἶτα τότε ; ἐν ἐκείνῃ τῇ ὥρᾳ ; ወቀትር፡ ሶቤሃ፡ ; εὐθέως ; ; ; ; ; ; ἐξαυτῆς ; παραχρῆμα ; προσφάτως ( nuper^la) ; ምዕረ፡ አውሢአከ፡ ሶቤሃ፡ ፈጽም፡ ቃለከ፡ ; ubi Graecus vocabulum respondens nullum habet ; al., ለሶቤሃ፡ πρὸς καιρόν , ad tempus^la(exiguum) ; እምሶቤሃ፡ inde^la(ab eo tempore), protenus^la ; .

B) ሶበ፡ et { ሶቤ፡ } (ut ; ; ; ; ; ; al.);

1)temporalis^la

a)quum^la, ut^la, ubi postquam^la( ὅτε , ὡς , ἡνίκα , ), Perf., ; ; n. 355 ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; Asc. ; al.; ad particulam causativam prope accedit.

b)dum^la, cum^la, ut^la: Imperf., ; ; .

c)quando^lavel simulac^la, Perf. (Fut. exact.) ; ; ; ; ; vel Imperf.: ሶበ፡ ይትሌዐል፡ ሰማይ፡ ; ; ; ; crebro እስከ፡ ሶበ፡ usque dum^la, donec^la, ut ; ; ; ( እስከ፡ ).

d)quamdiu^la, donec^la, dum^la ; ሊተሰ፡ ኢይሔውዘኒ፡ ዝንቱ፡ ሶበ፡ ርኢክዎ፡ ለመርዶክዮስ፡ ; ἡνίκα ἂν .

e)de actione repetita: quoties^la, quando^la, vel si quando^la( ὅταν , إِذَا ) raro Perf., ut ; plerumque Imperf., ut ; ሶበ፡ ይልእክዎ፡ ; ; ; ሶበ፡ ትጼሊ፡ ; ; ተጋነይ፡ ሶበ፡ ትኤብስ፡ ; ; ሶበ፡ ይሥሕቅ፡ አብድ፡ ; ; ; ; ; ; ; . – Praemisso ቦ፡ significat: est quando^la, ut: ቦ፡ ሶበ፡ ይብል፡ ποτὲ μὲν ἐρεῖ . –

2)conditionalis^la

a)si^lain conditione simplice ( ὅταν , ἐάν , εἰ ): ; ; ; ; ሶበ፡ ጻድቅ፡ እምዕፁብ፡ ይድኅን፡ ረሲዕ፡ በአይቴ፡ ያስተርኢ፡ ; ሠናይ፡ ለሰብእ፡ ሶበ፡ ይነሥእ፡ አርዑቶ፡ ; ሶበ፡ አንተ፡ እንዘ፡ ሰብእ፡ አንተ፡ ትትቀየም፡ ሰብአ፡ እፎ፡ እንከ፡ ትብሎ፡ ; sed hic particulae usus rarior est.

b)creberrime: si^la( לוּ , لَوْ ), ubi significatur id quod sumitur non esse nec fuisse nec futurum esse vel saltem incertum esse. Apodosis adjecta particula እመ፡ vel እም፡ ἄν notari solet (ut: ሶበ፡ ነገርከኒ፡ እምፈነውኩከ፡ ); rarius omittitur, ut ; ; ; in protasi ሶበ፡ nonnumquam suffixa particula ሁ፡ intenditur, ut ሶበሁ፡ ሖርከ፡ ፍኖተ፡ እግዚአብሔር፡ እምነበርከ፡ ለዓለም፡ በሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; (at ሶበ፡ ታአምርኑ፡ εἰ ἔγνως ; est sententia ex interrogativa et conditionali, cujus apodosis omissa est, mixta). Memorabilis est phrasis ሶበ፡ አኮ፡ እመ፡ ኢ፡ si non^la, ut: ሶበ፡ አኮ፡ እመ፡ ኢኮንከ፡ ብእሴ፡ ልሂቀ፡ አንተ፡ እምጸአልኩከ፡ ወእምሠሐቁ፡ ላዕሌከ፡ Rel. Bar.; C.c. Perf. in protasi et apodosi: ሶበ፡ ( ዝንቱ፡ ) ተገብረ፡ እምለብሱ፡ si^la( hoc^la) factum esset, induissent^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሶበ፡ ፈቀድኪ፡ መንፈቀ፡ መንግሥትየ፡ እምወሀብኩኪ፡ si rogares – darem^la ; ; ; ; ; ; vel Imperf. in protasi: እምኀየሰነ፡ ሶበ፡ ኢነሐውር፡ melius esset nobis, si nobis non eundum esset^la ; ; ; ; ; vel sine verbo finito in protasi: ሶበሁ፡ ሰብእ፡ ውእቱ፡ እምሖርነ፡ ኅቡረ፡ ውስተ፡ ዐውድ፡ ; ሶበሁ፡ ብየ፡ ኀይል፡ እምኢምህኩ፡ ከናፍርየ፡ ; ; ; .

3)optativa^la( לוּ , εἰ ), { utinam^la}), Perf. ሶበ፡ ሞትነ፡ ὄφελον ἀπεθάνομεν ; εἰ ; ሶበ፡ ኢተወለድኩ፡ ; ; ; Imperf. ; ; .

እንዘ

[compositum ex እን፡ et ዘ፡ ; (non ex እንተ፡ ዘ፡ Schrader de linguae Ae. indole p. 29), gramm.§ 170,5; in caeteris linguis maxime respondet ܟܰܕ ]

a)cum^la, dum^la, vel vel vel Gerund. (Latinorum), indem^de: ወድቀ፡ እንዘ፡ ይቀውም፡ ἔπεσεν ἑστηκώς ; ; ; እንዘ፡ አልቦ፡ ዘያድኅን፡ μὴ ὄντος λυτρουμένου ; ; ; አውሥአኒ፡ እንዘ፡ ይብል፡ dicens^lavel dicendo^la ; እንዘ፡ ይብሉ፡ λέγοντες ; ; ; { ; ; ; }; እንዘ፡ ይትአመኑ፡ ἐξομολογούμενος ; ; ; , al. sexcenties; ብፁዕ፡ ብእሲ፡ እንዘ፡ ጠቢብ፡ ውእቱ፡ ዘሞተ፡ ὃς ἐν σοφίᾳ τελευτήσει ; አብድ፡ እንዘ፡ ይፈርህ፡ ἔμφοβος ; ሶበ፡ አንተ፡ እንዘ፡ ሰብእ፡ አንተ፡ ትትቀየም፡ ሰብአ፡ ዘከማከ፡ ; ; ; ; ita creberrime ad subjungendas eas enunciationes, in quibus status vel conditio alicujus describitur: እንዘ፡ አንተ፡ ውእቱ፡ ሳኦል፡ καὶ σύ al. ; እንዘ፡ እግዚአብሔር፡ ኀደገከ፡ καὶ Κύριος ; ; ; ; እንዘ፡ ሀሎኩ፡ እነብር፡ ; ; post verba sentiendi, ut: ርእዮ፡ ለይስሐቅ፡ እንዘ፡ ይትዌነይ፡ εἶδε τὸν Ἰσαὰκ παίζοντα ; ረከቦሙ፡ እንዘ፡ ይነውሙ፡ εὑρίσκει αὐτούς καθεύδοντας ; ; al., et post verba incipiendi et desinendi ; ; ; አኅለቀ፡ እንዘ፡ ይነግር፡ . (Singularis est constructio ለእመ፡ አድኀፀት፡ እንዘ፡ ምሱለ፡ ).

b)cum^la, dum^lai.e. quamdiu^la, dum adhuc^la, während^de: ; ; ; ; ; ; ; ; እንዘ፡ ትነብብ፡ ἔτι λαλοῦντός σου ; ; ; እንዘ፡ ዓዲነ፡ ሕያዋን፡ ; እንዘ፡ ሕያው፡ ውእቱ፡ ; ; እንዘ፡ ዓዲ፡ እትናገር፡ ; ; ; ; .

c)quum^lai.e. in oratione adversativa licet^la, quamvis^la( da doch^de, während^de): ; እንዘ፡ ሰብእ፡ አንተ፡ ወኢኮንከ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; እለ፡ እንዘ፡ ቦሙ፡ አዕይንተ፡ ኢይሬእዩ፡ ; ; ; ; 4 Esr, 8,67; ; ; ; ; ; .

d)cum negatione: cum non^la, quamvis non^la, nec tamen^la( ohne daß^de); ቦ፡ ዘይስሕት፡ እንዘ፡ ኢይፈቅድ፡ እምልቡ፡ ; እንዘ፡ ኢታስተምሕር፡ ሰብአ፡ ዘከማከ፡ እፎ፡ ትስእሎ፡ ይስረይ፡ ለከ፡ ኀጢአተከ፡ ; ; ; Deus ኀደረ፡ ላዕሌኪ፡ (sc. Maria) እንዘ፡ ኢየዐርቅ፡ ህላዌሁ፡

አንጸብረቀ

1)fulgere^la, micare^la, scintillare^la, coruscare^la: ሰይፍ፡ ውስተ፡ እዴሁ፡ ያንጸበርቅ፡ ከመ፡ መብረቅ፡ ; ወለእመኒ፡ አንጸብረቀ፡ ወልታ፡ ንጉሥ፡ κἂν ἀστράψῃ μόνον ἡ ἀσπίς Cyr. ad ; ; ; ሶበ፡ አንጸብረቀ፡ ( ባሕርይ፡ ) ከመ፡ ፀሓይ፡ ; ; de auro, ; አልባሲሁ፡ ያንጸበርቅ፡ ከመ፡ መብረቅ፡ Jsp. p. 294; ብርሃን፡ ዘያንጸበርቅ፡ ዋካሁ፡ ; reginae ዘበላዕሌሆን፡ ያንጸበርቅ፡ ብዑድ፡ ሥነ፡ ላሕይ፡ Cyr. ad

2)nitere^la, pellucidum esse^la: ስኂን፡ ዘያንጸበርቅ፡ λίβανος διαφανής .

አንጽሐ

II,1

1)purum^lavel mundum facere^la, purgare^la, emundare^la

a)sensu physico et levitico ; አንጻሕኩ፡ እደውየ፡ ; ; ; ትክል፡ አንጽሖትየ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ማየ፡ አንጽሖ፡ ὕδωρ ἁγνισμοῦ ; ለአንጽሖቱ፡ .

α)purgando auferre^la, exterminare^la: ያነጽሕ፡ ደመ፡ እማእከሎሙ፡ ; ; .

β)Infin.: pure^lai.e. prorsus^lavel nihilo relicto^lafacere aliquid, ut: demetere, colligere, ኢታንጽሑ፡ ዐፂደ፡ ገራህትክሙ፡ ; ዐጸደ፡ ወይንከ፡ ኢታንጽሕ፡ ቀሢመ፡ .

γ)purum conservare^laaliquid, ut: ያንጽሕ፡ ርእሶ፡ እምነ፡ ወይን፡ .

δ)purgando consecrare^lavel lustrare^la: ; ; ሶበ፡ አንጽሑ፡ ርእሶሙ፡ ሕዝብ፡ ; ; (seq. ለ፡ Dei); ; ; አንጽሑ፡ መሥዋዕትክሙ፡

b)sensu ethico: ኣነጽሖሙ፡ እምኵሉ፡ ኀጢአቶሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ለእመ፡ አንጻሕከ፡ ምግባሪከ፡ ; ምጽዋት፡ ያነጽሕ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ኀጢአት፡ ; ከመ፡ ያንጽሑ፡ ርእሶሙ፡ ; መኑ፡ ዘያነጽሖ፡ ርእሶ፡ ; ; .

α)purgando delere^la: አበሳከኒ፡ ያነጽሐከ፡ ( tibi^la) ; .

β) ርእሶ፡ se purum^lavel castum^laet sanctum servare^la: ; በአንጽሖ፡ ርእሶን፡ እምዝሙት፡ ( σωφροσύνη ) ; ; ; ; አንጽሖ፡ ἁγνεία ( castitas^la, sanctimonia^la)

2)purum^la, mundum^la, insontem declarare^lavel habere^la, sensu levitico ; ; ; ; ; sensu ethico ; እምአንጻሕከኒ፡ እምኀጢአትየ፡ ; ከመ፡ ኢታንጽሖ፡ ለጊጉይ፡ ( δικαιοῦν ) ; አንጽሐ፡ ርስቶ፡ ἐδικαίωσε τὴν κληρονομίαν αὐτοῦ apocr.; አንጽሖ፡ ኢያነጽሐኪ፡ ἀθῶον οὐκ ἀθωώσω ; ; .

ተፋለየ

et ተፋለወ፡ III,3alium ab alio separari^la: dissidere^la, in factiones scindi^la: ተፋልዮ፡ ; ተጋብኡ፡ ኀበ፡ ቍድስ፡ ሰብእ፡ ብዙኃን፡ ወተፋለየ፡ ነገሮሙ፡ ወበዝኀ፡ ቀትል፡ ማእከሌሆሙ፡ et ; ሶበ፡ አእመረ፡ ሮም፡ ተፋልዎተ፡ ነገሮሙ፡ ለአይሁድ፡ ቀርቡ፡ ኀበ፡ ቅጽር፡ ; ዐብየ፡ ክላሕ፡ ወተሀውከ፡ ሀገር፡ በእንተ፡ ተፋልዮቶሙ፡ ለሰብእ፡ ; በተፋልዮትነ፡ ; : ኢይክል፡ ይትፋለዮ፡ (non potest ab eo dissidere)

ብጽሐት

1)perventio^la, adventus^la ; ; Enc.; ብጽሐትከ፡ ኀቤየ፡ ; ሶበ፡ አእመረ፡ ብጽሐቶሙ፡ እምቤተ፡ መቅደስ፡ ; ጊዜ፡ ብጽሐተ፡ ሐጋይ፡ F.N. 10,6; መጽሐፍ፡ (epistola) ብጽሐት፡ ወአስተፍሥሐተኒ፡ በብጽሐታ፡ Jsp. p. 315. n. 548

2)prolatio rei testimonii causa i.e. probatio^la, በ፡ rei probandae Platt.

3)id quod efficitur^la, in arithmetica,

አእከለ

II,1satis habere^la: አእከልኩ፡ ; ከመ፡ አእኪልየ፡ (v. ጸጊብየ፡ ) ኢይኩን፡ ሐሳዌ፡ ; ; ለ፡ pers. ( für einen ): ያአክል፡ ለኵሉ፡ ዘጸውዐ፡ ; ለ፡ rei: አእከለ፡ ለቤዝወቱ፡ ; Infin. (Acc.) inservit significando adverbio satis^la, ut: ሶበ፡ አእከለ፡ ተምህሮ፡ መዝሙረ፡ ዳዊት፡ postquam satis didicit^la, , vel በ፡ Infin., ut: ወአእከሉ፡ በርእይ፡ : satis viderunt^la .

አኮ

partic. neg. [sine dubio composita e ኮ፡ (i.e. כֹּה , כָּה sic^la, ita^la) et አ፡ ( non^la), quod e pleniori quadam forma (ut እን፡ vel አል፡ ) extenuatum videtur; aliam conjecturam habet Ewald Lehrbuch der hebr. Sprache|1855 p. 692], vi gravior est quam ኢ፡ , et ad neganda singula sententiarum verba adhihetur: non^la, nequaquam^la, neutiquam^la, praemisso ወ፡ nec^la, neque^la:

a)in sententiis imperfectis: አንተ፡ ወአኮ፡ አነ፡ ; ሶበ፡ አኮ፡ በእንቲአሁ፡ , ወአኮ፡ ረኃበ፡ እክል፡ ; ; አኮ፡ በቤዛ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

b)in sententiis nominalibus: ሶበ፡ አኮ፡ እግዚአብሔር፡ ማስሌነ፡ ; ; አኮ፡ ሠናይ፡ ይደቅ፡ ጻድቅ፡ በቅድመ፡ ረሲዓን፡ ; ; ; ; ; ; .

c)in sententiis integris, ubi vis negationis in unum potissimum nomen cadit, frequentatur አኮ፡ — ዘ፡ , non^la(est) qui^lavel quod^la, ut: አኮ፡ እምድር፡ ዘይወፅእ፡ ጻማ፡ non^la(est quod^la) e humo nascitur molestia^la ; አኮ፡ ሰብእ፡ ዘይዘልፈኒ፡ non^la(est) homo^la( qui^la) me convincit^la ; ርእዩ፡ ከመ፡ አኮ፡ ለባሕቲትየ፡ ዘጻመውኩ፡ ; አኮ፡ ብዙኃን፡ እለ፡ ያአምርዋ፡ : ; ; ; ኦኮ፡ ሊተ፡ ዘሦዕከ፡ አባግዒከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

d) አኮ፡ — ባሕቲቱ፡ vel አኮ፡ ክመ፡ seq. ኒ፡ , vel አላ፡ vel ዓዲ፡ vel ወዓዲ፡ vel ዓዲ፡ — ኒ፡ vel ሂ፡ non tantum^la— sed etiam^la, ut: አኮ፡ ሰብእ፡ ባሕቲቱ፡ ዘይትቀነይ፡ ሎቱ፡ አራዊተ፡ ገዳምኒ፡ ወእንስሳ፡ caet. ; ; ; (alia exempla habes sub ባሕቲት፡ col. 497).

e) ወእመ፡ አኮ፡ vel ወእመ፡ አኮሰ፡ vel ወእማእኮ ( ሰ ) ፡

α)si vero non^la, sin minus^la ; ; .

β)aut^la, et repetitum aut^la— aut^la እመ፡ col. 724.

f) አኮኑ፡ vel አኮሁ፡ nonne^la, annon?^la አኮኑ፡ ቦቱ፡ ተወከልኩ፡ ; አኮኑ፡ ኀይሉ፡ ያፈርሀክሙ፡ ; ; ; ; ; ; አኮኑ፡ በዕፅ፡ ጥዕመ፡ ማይ፡ ; ; አኮኑ፡ ዛቲ፡ ባቢሎን፡ ; ; ; ; ; አኮኑ፡ ሰማርያ፡ ; አኮሁ፡ አነ፡ ዘኣወልድ፡ ; ; ; ; አኮኑ፡ ነዳያን፡ እሙንቱ፡ ἴσως πτωχοί εἰσι .

α)In interrogatione iterata, cujus pars prior responsionem negativam, posterior affirmativam postulat, posteriori praemittitur አኮኑ፡ nonne^lae contrario?^la( nicht vielmehr?^de) i.e. immo^la, immo vero^la, quin etiam^la: ; ; ; ; ; ኪያየኑ፡ ያምዕዑኒ፡ አኮኑ፡ ለርእሶሙ፡ ; ; n. 782 አኮኑ፡ ፍኖትክሙ፡ ኢኮነ፡ ርቱዐ፡ (nonne i.e.) immo vero via vestra non est recta^la ; ; quare passim pro ἀλλά ponitur, ut: አኮኑ፡ ኀጢአትክሙ፡ ይቀውም፡ ;

β)i.q. καὶ γάρ etenim^la({— ja doch}) ; .

g)rarius (praedicato praemissum) ad negandam enunciationem integram adhibetur: ዘአኮ፡ ንፈርሆሙ፡ ለደቂቀ፡ እስራኤል፡ ; ; ; ግዕዞሙ፡ ለረሲዓን፡ አኮ፡ አዳም፡ ; .

h)emphaseos causa iteratur: አኮ፡ አኮ፡ በቅብአ፡ ደነስ፡

i) አኮ፡ ኢ፡ affirmat: ; አኮ፡ ኢያእሚረከ፡ οὐκ ἀγνοών Sap.12,10.

ሶበ

B) ሶበ፡ et { ሶቤ፡ } (ut ; ; ; ; ; ; al.);

1)temporalis^la

a)quum^la, ut^la, ubi postquam^la( ὅτε , ὡς , ἡνίκα , ), Perf., ; ; n. 355 ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; Asc. ; al.; ad particulam causativam prope accedit.

b)dum^la, cum^la, ut^la: Imperf., ; ; .

d)quamdiu^la, donec^la, dum^la ; ሊተሰ፡ ኢይሔውዘኒ፡ ዝንቱ፡ ሶበ፡ ርኢክዎ፡ ለመርዶክዮስ፡ ; ἡνίκα ἂν .

2)conditionalis^la

3)optativa^la( לוּ , εἰ ), { utinam^la}), Perf. ሶበ፡ ሞትነ፡ ὄφελον ἀπεθάνομεν ; εἰ ; ሶበ፡ ኢተወለድኩ፡ ; ; ; Imperf. ; ; .

ሶበ

B) ሶበ፡ et { ሶቤ፡ } (ut ; ; ; ; ; ; al.);

1)temporalis^la

a)quum^la, ut^la, ubi postquam^la( ὅτε , ὡς , ἡνίκα , ), Perf., ; ; n. 355 ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; Asc. ; al.; ad particulam causativam prope accedit.

b)dum^la, cum^la, ut^la: Imperf., ; ; .

d)quamdiu^la, donec^la, dum^la ; ሊተሰ፡ ኢይሔውዘኒ፡ ዝንቱ፡ ሶበ፡ ርኢክዎ፡ ለመርዶክዮስ፡ ; ἡνίκα ἂν .

2)conditionalis^la

3)optativa^la( לוּ , εἰ ), { utinam^la}), Perf. ሶበ፡ ሞትነ፡ ὄφελον ἀπεθάνομεν ; εἰ ; ሶበ፡ ኢተወለድኩ፡ ; ; ; Imperf. ; ; .

አኮ

a)in sententiis imperfectis: አንተ፡ ወአኮ፡ አነ፡ ; ሶበ፡ አኮ፡ በእንቲአሁ፡ , ወአኮ፡ ረኃበ፡ እክል፡ ; ; አኮ፡ በቤዛ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

b)in sententiis nominalibus: ሶበ፡ አኮ፡ እግዚአብሔር፡ ማስሌነ፡ ; ; አኮ፡ ሠናይ፡ ይደቅ፡ ጻድቅ፡ በቅድመ፡ ረሲዓን፡ ; ; ; ; ; ; .

e) ወእመ፡ አኮ፡ vel ወእመ፡ አኮሰ፡ vel ወእማእኮ ( ሰ ) ፡

α)si vero non^la, sin minus^la ; ; .

β)aut^la, et repetitum aut^la— aut^la እመ፡ col. 724.

β)i.q. καὶ γάρ etenim^la({— ja doch}) ; .

h)emphaseos causa iteratur: አኮ፡ አኮ፡ በቅብአ፡ ደነስ፡

i) አኮ፡ ኢ፡ affirmat: ; አኮ፡ ኢያእሚረከ፡ οὐκ ἀγνοών Sap.12,10.

ዘንግዐ

quadril. I [amh. ዘነጋ፡ ; inserta nasali formatum e ዘግዐ፡ ( ዝጋዔ፡ pro ዝንጋዔ፡ ) i.e. שׁגע Pu. furore agi^la, vesanum esse^la( شجع in quibusdam derivatis); שָׁגַג שָׁגָה ሰኰየ፡ errare^laet שָׁכַח oblivisci^la]

1)mente alienari^la, delirare^la: ዘንግዐኒ፡ ልብየ፡ ; ኢጥዒኩ፡ ንዋመ፡ ወይዘነግዐኒ፡ ልብየ፡ Rel. Bar.; ሐዘንኩ፡ ጥቀ፡ እስከ፡ ይዘነግዕ፡ ኅሊናየ፡ Epist. Gregorii ad Lud.

2)aliena loqui^la, delirare^lavel ineptire^lain loquendo: ሶበ፡ አኮ፡ ከመዝ፡ እምእቤ፡ ዘንጋዕከ፡ Rel. Bar.; ከመ፡ አብድ፡ እዘነግዕ፡ ; ( παραφρονῶν ).

a)blaterare^la, βαττολογεῖν .

b)barbare loqui^la, .

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose