Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

violator^la, qui aliquem laedit^laLud. sine

, m. et fem. , ሥዕላት፡

1)imago^la(cujusvis generis: picta, delineata, sculpta, ficta), effigies^la, simulacrum^la, graphis^la ; ; ወሠዐለ፡ ሥዕለ፡ ኪሩብ፡ ; ሥዕለ፡ ቤት፡ διαγραφὴ τοῦ οἴκου ; ይረቅሙ፡ ሰብአ፡ አዝማና፡ ( aetatis illius^la) ሥዕላ፡ ዲበ፡ አልባሲሆሙ፡ ተነዲፎሙ፡ በፍቅራ፡ ; ሥዕለ፡ ጣዖት፡ ; ; ገብረ፡ ወልዱ፡ ( ለዘሞተ፡ ) ሥዕለ፡ አቡሁ፡ ዘወርቅ፡ ወአንበረ፡ ዲበ፡ መቃብሪሁ፡ ; elephantus aeneus appellatur ሥዕል፡ ; አስተርአየ፡ በአየረ፡ ሰማይ፡ ሥዕለ፡ መስተጽእናነ፡ አፍራሰ፡ እሳት፡

2)pictura^la, tabula picta^la: ሰሌዳ፡ ሥዕል፡ et ሥዕል፡ (ubi ሥዕል፡ fem. et masc. est); ሥዕላት፡ ወምስላት፡ ;

śǝʿl , ስዕል፡ sǝʿl śǝʿlāt picture^en, icon^en ፪ግምዘ[sic]፡ መንጦላዕት፡ ዘበዓላት፡ ፮ስዕለ፡ እግዝእትነ፡ ማርያም፡ ዘበዓላት፡ ‘2 stoffe colorate da tenda per le festività, 6 immagini di Nostra Signora Maria per le festività,^it’ 41 IV l. 2–3 (ed.), 30 IV l. 3–4 (tr.); ወኆልቈ፡ አልባስኒ፡ መንጦላዕት፡ ዘግምዛ፡ ፪ ወዘዶቲ፡ ፪ ወዘሥዕል፡ ፩፡ አልባሰ፡ ታቦት፡ ፫ ‘Ed anche il numero dei tessuti, 2 tende di stoffa colorata, 2 di doti, 1 dipinta, 3 paramenti per il tābot,^it’ 43 VI 19–20 (ed.), 36 l. 15–17 (tr.); [sic]፪ክደነ፡ ስዕል፡ ‘copertura per le immagini,^it’ 44 VII l. 3 (ed.), 38 VII l. 3–4 (tr.); ፳ ሥዕል፡ ዘወርቅ፡ ፪ ወዘካልእ፡ ሥዕል፡ ፰ ‘2 immagini d’oro, 8 altre immagini,^it’ 43 VI l. 24 (ed.), 36 l. 23–24 (tr.); ክዳነ፡ ሥዕል፡ ፩፡ ‘1 copertura per le immagini,^it’ 44 IX l. 4 (ed.), 39 IX 5–6 (tr.); ወሥዕል፡ እግዝእትነ፡ ማርያም፡ ፯፡ ወሥዕለ፡ ስቅለት፡ ፩[፡] ‘7 immagini di nostra Signora Maria, 1 immagine della Crocefissione,^it’ 64 l. 4 (ed.), 53 l. 9–10 (tr.)

Compounds

a) ሥዕለ፡ አንበሳ፡ sǝʿla anbassā meaning unknown ደጄ፡ ሰላም፡ ዘሥዕለ፡ አንበሳ። ናዕዴር። ላዕላይ፡ ደጄ፡ ሰላም። ወውሣጣይ፡ ደጄ፡ ሰላም፡ ወቤተ፡ ግብር። ‘et la porte principale (daǧē salām) du seʿela anbasā. ― Le Nāʿdēr [aura soin] de la partie supérieure (?) du (?) daǧē salām, [du] daǧē salām intérieur, et [de] la maison réservée à la préparation des espèces eucharistiques (bēta geber)^fr’ 10 l. 24, 11 l. 1–2 (ed.), 11 l. 9–12 (tr.); ሰመረት፡ ዘቤተ፡ ጰንጠሌዎን፡ ይጸይሑ፡ ወይኰሰትሩ፡ እምሥዕለ፡ አንበሳ፡ እስከ፡ ውሣጣይ፡ ደጄ፡ ሰላም። ‘― Samarat de Bēta Panṭalēwon aplanira et balayera [le sol de Ṣyon] à partir du seʿela anbasā jusqu’à la porte principale (daǧē salām) de l’intérieur.^fr’ 11 l. 9–10 (ed.), 11 l. 22–25 (tr.), ዐንበሳ፡

Grébaut
ሥዕል፡ śǝʿl , ሥዕላት፡ śǝʿlāt «peinture^fr, image^fr, portrait^fr » ― ሥል፡ Ms. BNFabb217, fol. 53v.
ሥዕለ፡ ስቅለት፡ śǝʿla sǝqlat «crucifix^fr» ― ሥዕለ፡ ስቅለት፡ Ms. BNFabb217, fol. 53v., ስቅለት፡
134

Leslau
ሥዕል śǝʿl picture^en, painting^en, image^en, icon^en, plan^en, model^en
ሥዕለ፡ ስቅለት śǝʿla sǝqlat icon^en, figure^en, ስቅለት፡ 525a

Cross-references: for ቤተ፡ ሥዕል፡ ቤት፡ (Leslau)

ሰምር

et ሰመር፡ , ሰምራት፡ et አስማር፡ , proventus uberior^la: በሰመረ፡ (v. በሰምረ፡ ) ገራህቱ፡ et በሰመረ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ ይፈዲ፡ ; ; አስማሮ፡ ይፈዲ፡ .

ሰመነ

octo facere^la, octies facere^laLud. sine

ሰማንቱ

( ; ; ; ; ) et ሰመንቱ፡ , , plerumque masculinis junctum, ሰማንተ፡ et ሰመንተ፡ , octo^la ; ; ፲ ወሰመንቱ፡ ዓመተ፡ መንግሥቱ፡ ; ሰመንቱ፡ ሰራዊት፡ ; ተስዓ፡ ወሰመንቱ፡ ዓም፡ ; ; ; ; .

ሰማንቱ

ሰርዌ

(etiam per ሠ ) , plerumque m. , rarissime ስራው፡ vel ስረው፡ (ut ; in SA), creberrime n. 346 ሰራዊት፡ , agmen^la, turma^la, copiae^la( militares^la), exercitus^la: መልአከ፡ ሰርዌ፡ ἀρχιστράτηγος ; ; ; ; መልአከ፡ ስራዊሆሙ፡ vel ስረዊሆሙ፡ ; ; መላእክተ፡ ሰራዊት፡ ; ; ; ሰራዊት፡ κεφαλαί ; ἀρχαί ; ; ; στρατιαί ; ; στρατεύματα ; ገብርኤል፡ ሊቀ፡ ሰራዊተ፡ ሰማያት፡ ; ሰራዊተ፡ መንፈሳውያን፡ ; Clem. f. 11; στρατιά ; ; λεγεῶνες ; σπείρα ሰራዊተ፡ ስጲራ፡ ; στρατόπεδον ; ; τάγματα ሰመንቱ፡ ሰራዊት፡ ; δύναμις ; ; ; ; 4 ; ምስለ፡ ብዙኅ፡ ሰራዊት፡ ; ሰራዊቱ፡ ዐገትዋ፡ ለኢየሩሳሌም፡ ; ἔθνη ; ዐቢይ፡ ሰራዊት፡ ; ; ὄχλος ; ሰራዊት፡ ጽኑዕ፡ ; ሰራዊተ፡ አሕዛብ፡ ὄχλος λαῶν ; λαός ሰራዊት፡ ብዙኃን፡ ወጽኑዓን፡ ; συναγωγή ብዙኃን፡ ሰራዊት፡ ጥቀ፡ ; ሰራዊተ፡ ኀይል፡ ἡγεμόνες τῆς δυνάμεως ; ; ἱππασία ἵππων . sarwe , śarwe , Pl. sǝrāw , sǝraw , sarāwit commander^en ወቀተሉ፡ መብዝኅቶሙ፡ ወቀተሉ፡ ሰርዌሆሙ፡ ዘይሰመይ፡ ይስሐቅሃ፡ ‘They killed the majority of them and they killed their commander named Yǝsḥaq^en’ 78 § 156 (ed.), 46 § 156 (tr.) (for this meaning of sarwe see also 676, 46 n. 236 )

Leslau
ሰርዌ sarwe (pl. sǝraw , sǝrāw , sarāwit ) () military leader^en, virile^en, robust^en 515a

ሰመከ

, ܣܡܰܟ et סָמַךְ fulsit^la; innixus est^la.

ሰመዘ

ዘ፡ ነቀዘ፡ R.A.

ሰመየ

I,1[prima radicis potestas est altum^la, deinde conspicuum esse^la, Ges. thes. p. 1431] ይስሚ፡

1)nomen imponere^la, nominare^la, nuncupare^la, appellare^la, et nominis: ስምከ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ሰመየከ፡ ; ይሰምይዋ፡ ለኢየሩሳሌም፡ መንበረ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ; ; ; al., vel በ፡ nominis: ሰመያ፡ በስመ፡ ወልዱ፡ ; ዘሰመይክሙ፡ በቅዱስ፡ አስማት፡ ; . At nomen proprium, quo quem nominant, tamquam indeclinabile in nominativo ponere solent: ኢትስምያኒ፡ ኖሔሚን። ስምያኒ፡ መራር፡ ; ; ; al. In phrasi appellavit nomen ejus N.N.^laAethiopes verbo suffigere amant: appellavit eum nomen^la(i.e. nomine^la) ejus N.N.^la, ut: ሰመያ፡ አዳም፡ ስመ፡ ብእሲቱ፡ ሕይወት፡ annot.; ስምዮ፡ ስሞ፡ ኢይዝራኤል፡ . Constr. praegn.: nominando attribuere alicui qualitatem^la: ቦኑ፡ ትሰምዮ፡ ለክርስቶስ፡ መለኮተ፡ . p. 50

2)vocare^la, pronuntiare^lanomen alicujus: ዘእንበለ፡ ያእምር፡ ሕፃን፡ ሰምየ፡ (v. ሰሚየ፡ ) አቡሁ፡ ; ; ; ኢይሰምይዋ፡ በአፉሆሙ፡ ; ኢይሰሚ፡ እንከ፡ ስመ፡ እግዚአብሔር፡ ; praedicare^lavel profiteri^lanomen alicujus .

ስም መነየ

nomen^la ሰመየ፡ Significat

1)separare^la, secludere^la(cfr. مَنَعَ מָנַע ) unde ምኔት፡ monasterium^la, deinde dividere^la, partiri^la(cfr. מָנַה ); hincnomen ምን፡ (sicut ስም፡ a ሰመየ፡ ), quod in st. constr. ምነ፡ et cum እ prosthetico ( gramm.§ 34) እምነ፡ sonat et praepositionis vicem explet, sicut מִן ܡܶܢ مِنْ .

2) مَنَى certo modo definivit^laalicui rem; מְנִי مَنًا مَنِيَّةٌ (pars., portio i.e. sors) fatum^la, fortuna^la; تَمَنَّى optavit^larem, مَنَّى effecit ut optaret^la; hanc significationem in Geez verba ab hac radice derivata et amh. verbum መኛ፡ habent.

ሰመየ

I,1[prima radicis potestas est altum^la, deinde conspicuum esse^la, Ges. thes. p. 1431] ይስሚ፡

ብህለ

I,1[amh. ባለ፡ Isenb. grammar p. 136; sine dubio i.q. ܡܰܠܶܠ (cfr. ብዕል፡ et مَالٌ ); Arabice occurrit quidem بَهَلَ sed significat maledixit^la, VIII supplex fuit^lain oratione ( መሐለ፡ ማሕለለ፡ )]; Perf. nonnisi apud scriptores inferioris aevi usitatum est, in Chrys. crebro, ut: ብህለ፡ ካልአ፡ aliud quid dixit^laChrys.; በከመ፡ ብህልከ፡ ut dixisti^la, Chrys.; ዘብህልዎ፡ quod ei dixerunt^lap. 499; vice Perfecti frequentant (abjecto ል፡ ) ይቤ፡ ትቤ፡ ትቤ፡ ትቤሊ፡ እቤ፡ ይቤሉ፡ ይቤላ፡ ትቤሉ፡ ትቤላ፡ ንቤ፡ ; sed ante ል፡ abjectum resumitur: ይቤለኒ፡ እቤሎ፡ caet. ( gramm.§ 92; gramm.§ 152); n. 483Imperf. ይብል፡ ( ትብሊ፡ , ይብሉ፡ caet.); ይበል፡ , Imperat. በል፡ , ብሂል፡ (ut: ከመዝ፡ ብሂሎ፡ ; ); ብሂል፡ (ut: ብሂል፡ ይብሉ፡ ; ; , etiam in ብሂላት፡ verba^laLud.; ብህሎ፡ ( ), ብሂሎት፡ (ut: ኢትክል፡ ብሂሎቶ፡ ; ; ).

1)dicere^la: ውእቱ፡ ይቤ፡ ወኮኑ፡ ; ከመዝ፡ ይቤ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; በል፡ ; በሊ፡ እኅቱ፡ አነ፡ ; ; ; እንዘ፡ ይብል፡ dicens^la ; ; ርኢከኑ፡ ምንተ፡ ይትናገር፡ ዝንቱ፡ ሕዝብ፡ ለብሂል፡ ; plura exempla innumeris in locis obvia non est quod afferamus. C.c. ( alicui^la), ut: ይብለከ፡ ምንተ፡ ትቤ፡ ; በለኒ፡ ኢትፍራህ፡ ; በሎሙ፡ ; ; ; ; ; ሰላም፡ እብል፡ አርያኖስሃ፡ ቀሲስ፡ Enc.; rei: ዘንተ፡ ብሂሎ፡ አርመመ፡ ; ; ለመንት፡ ትብለኒ፡ ዘንተ፡ ነገረ፡ ; .

a)Sequitur

α)plerumque oratio directa, ut ; ; ; ; ኢትበሎ፡ ብፁዕ፡ μὴ μακάριζε αὐτόν ; እለ፡ ይብልዎ፡ ለሠናይ፡ እኩይ፡ (v. እኩየ፡ ) .

β)rarius oratio obliqua, verbi, non tantum ubi quis dicit, se aliquid facere velle vel facturum esse, ut: እንተ፡ ይቤ፡ ይግበር፡ ἣν εἶπε ποιῆσαι ; , sed etiam ubi quis dicit, aliquid esse: መኑ፡ ይብልዎ፡ ይኩን፡ ሰብእ፡ ለወልደ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ .

γ)perraro Infin.: መኑ፡ (v. መነ፡ ) ትብሉኒ፡ ከዊነ፡ quem me dicitis esse?^la .

b)Hoc verbum in extrema oratione, quam quis dicit, collocare licet, ut: እፎ፡ እንከ፡ ትሣሀለኒ፡ ትብሎ፡ ለእግዚአብሔር፡ quomodo igitur Deo^la„^lapropitius mihi esto^la“^ladices?^la 3; ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; crebro in libris prophetarum (sicut נְאֻם יְהוָֹה ), ut ; .

c)Non de personis tantum praedicatur, sed etiam de libris et literis, et verbis, ubi Latini utuntur dictum^lavel scriptum est^la( in^lalibro, vel verba) haec sunt^la: ወይብል፡ መጽሐፉ፡ ላሕ፡ ወብካይ፡ ወወይሌ፡ ; ከመዝ፡ ትብል፡ መጽሐፉ፡ ; ; ጽሑፍ፡ ዘይብል፡ ; ; 4 ; ከመዝ፡ ይብል፡ ቃለ፡ መጽሐፍ፡ (20),9; ኢታስምዖ፡ ቃለ፡ ዘይብል፡ ረሐቁ፡ እምኔየ፡ አላ፡ አስምዖ፡ ቃለ፡ ዘይብል፡ ኦገብር፡ ኄር፡ ወምእመን፡ ; ita, ubi scriptura sacra allegatur: ከማሁ፡ ይቤ፡ መጽሐፍ፡ ; ; ; ; ; ; በከመ፡ ይቤ፡ ወንጌል፡ ቅዱስ፡

d)Memorabilis est usus Infinitivi ብሂል፡ , ubicumque verba orationis vel singula vocabula aliis exponuntur: እስመ፡ ብሂሎቱ፡ አመ፡ አብኦ፡ ለበኵሩ፡ ውስተ፡ ዓለም፡ዝብሂል፡ አመ፡ ኰነኖ፡ ውስተ፡ ዓለም፡ ብሂል፡ ; ኬፋ፡ ብሂል፡ በነገረ፡ዕብራዊያን፡ ኰኵሕ፡ ብሂል፡ „Cephas“ dicere in lingua Hebraeorum^la(est), „petra“ dicere^lai.e. Cephas significat petram ; ተልሚድ፡ ዝውእቱ፡ ረድእ፡ ብሂል፡ ዘበትርጓሜሁ፡ ; እስመ፡ ጼዴቅ፡ ብሂል፡ ጽድቅ፡ ብሂል፡ ; etiam: ዘ፡ — ብሂል፡ quod — significat^la ; ዝውእቱ፡ ብሂል፡ id est^la , vel ዝብሂል፡ — ውእቱ፡ ; vel ዝብሂል፡ hoc est^la( sive^la) ; vel ብሂል፡ nudum (postpositum), ut: ሰመያ፡ አቤኔዜር፡ እብነ፡ ረድኤት፡ ብሂል፡ nominavit eam Abenezer i.e. lapidem auxilii^la ; ; ; .

2)perraro: loqui^la, ; ኢትብል፡ በትእምርታት፡ ne loquaris e signis^lai.e. ne divines e prodigiis, Lud. e Syn. ( ). n. 484

3)dicere^lai.e. appellare^la, nominare^la, vocare^la, : ወልደ፡ እግዚአብሔር፡ ይብል፡ ርእሶ፡ ; ; ; ; ; ; ለኪ፡ ይደሉ፡ ብሂል፡ እምነ፡ ወብሂለ፡ እግዚእትነ፡ Org.

a) ኦሆ፡ ብሂል፡ obtemperare^la, annuere^la ; ; በእንተ፡ ኦሆ፡ ብሂሎቱ፡ ወትሕትናሁ፡ ob ejus obedientiam et submissionem^la ( ኦሆ፡ ).

b) እንብየ፡ ብሂል፡ nolle^la, abnuere^la, recusare^la ( እንብየ፡ ).

c) ጸጥ፡ ብሂል፡ obmutescere^la, silere^la ; ( ጸጥ፡ ).

d) ባሐ፡ ብሂል፡ ave dicere^la, salvere jubere^la ባሐ፡ .

6)— Alias significationes non est, quod statuamus, quamquam latine nonnumquam vertere licet

a)respondere^laut ; ; .

b)interrogare^laut ; .

c)contra dicere^la, opponere^lavel occurrere^laverbis ut .

d)putare^la, opinari^la, sibi videri^la: ዘይብል፡ ኢአበስኩ፡ ὃς δοκεῖ μὴ ἁμαρτάνειν ; ዘይብል፡ ርእሶ፡ ጠቢብ፡ ( Nr. 3) δόξαντα παρ' αὐτῷ σοφὸν εἶναι .

በል፡ bal 2SgM Imper. ‘come on!, well then!, so then!^en’ 1096a, በሉ፡ ትፍኡ፡ ዘበላዕክሙ፡ ‘Su, sputate quel che avete mangiato^it’ 86 (ed.), 30 (tr.) (‘Su በል፡ in questo senso cf. p. es. 212 and 213 n. 3. ’ 30 n. 156); (‘Uno dei tanti esempi di bal come “orsù”, a non “di”. 213 n. 3.’).

Comparative and etymological data
This seems to be an Amharic expression. በል , በዪ , በሉ are very often used in spoken Amharic.

ሰመየ

I,1[prima radicis potestas est altum^la, deinde conspicuum esse^la, Ges. thes. p. 1431] ይስሚ፡

ምሩዕ

luxuriosus^la, libidinosus^la, lascivus^la, impudicus^la: ምርዕት፡ ይእቲ፡ ἄσωτος ; ἀσύνθετος ምርዕት፡ ; ( ኅስርተ፡ ); ; eam quae vitiatori non repugnat^la ሰመይዋ፡ ምርዕተ፡ ; ምሩዓን፡ (gloss.); ምሩዕ፡ በፍትወተ፡ ነፍሱ፡ Can.

ሠጠቀ

I,1[i.q. ܣܕܰܩ סְדַק صَدَعَ ; ሠጠጠ፡ q.v.] ይሥጥቅ፡ (Sx. Jac.

A)transit.

1)scindere^la, discindere^la, findere^la, disrumpere^la σχίζω ; διαρρήγνυμι ; ; ; ; ወውእቱ፡ ሠጠቃ፡ ለምድር፡ διώρισεν ; ἐτμήθη ; መባርቅት፡ እንዘ፡ ይሠጥቁ፡ አብያተ፡ Form. Conf.; (Julium Caesarem) ሰመይዎ፡ ቄሳር፡ በእንተ፡ ዘአውፅእዎ፡ ሕያዎ፡ ሠጢቆሙ፡ ከርሠ፡ እሙ፡ እስመ፡ ትርጓሜ፡ ቄሳር፡ በልሳኖሙ፡ መታሪ፡ አው፡ ሥጠት፡ እምሥጥቀት፡ ; ኢሳይያስ፡ ዘሠጠቅዎ፡ ለክልኤ፡ ክፍል፡ በሞሠርተ፡ ዕፅ፡ M.M. f. 52; { in fibras discerpere^lavel dividere^la, ደጐዐሊ፡ }.

2)perrumpere^la .

B)intransit. ሠጥቀ፡ scindi^la: መሠርይ፡ ተናገረ፡ ላዕለ፡ ከይሲ፡ ወሠጥቀ፡ ለ፪ክፍል፡ Sx. (nisi ተሠጥቀ፡ legere malueris).

ነዋሚ

1)somnolentus^la, dormitator^la: ኵሉ፡ ነዋሚ፡ ὑπνώδης .

2)dormiens^la(i.q. ንዉም፡ ): ሰመዮሙ፡ ለምውታን፡ ነዋምያን፡ እስመ፡ ውእቶሙ፡ ይትነሥኡ፡ ከመ፡ ንዉማን፡ ሶበ፡ ነቅሁ፡ ; ነዋምያን፡

ተአኪያሃ

corruptum e θεοτόκος , ut: ሰመዮ፡ ለድርሳኑ፡ ድርሳነ፡ ተአኪያሃ፡ ማርያም፡ ዘውእቱ፡ ወላዲተ፡ እግዚአብሔር፡ ብሂል፡ Fid. Jac. Bar.

ስመጥ

( ሰመጥ፡ Lud;) , ut videtur: lumbi^la, vel lumborum pulpa^la: ሐቌሁ፡ ምስለ፡ ስመጢሁ፡ ὀσφὺς σὺν ταῖς ψόαις . – : ሰመጥ፡ ዘ፡ ሽንጥ፡ (v. ሸንጥ፡ ).

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose