Chronicle of Susǝnyos
Solomon Gebreyes
- Citation URI: https://betamasaheft.eu/LIT3951ChronSusenyos.181
- Collection API: https://betamasaheft.eu/api/dts/collections?id=https://betamasaheft.eu/LIT3951ChronSusenyos
- Navigation API: https://betamasaheft.eu/api/dts/navigation?id=https://betamasaheft.eu/LIT3951ChronSusenyos&ref=181
- Document API: https://betamasaheft.eu/api/dts/document?id=https://betamasaheft.eu/LIT3951ChronSusenyos&ref=181
ዓዲ፡ ርኢነ፡ ክታበ፡ ዘተፈነወ፡ እምኀቤሃ፡ ኀቤሁ፡ ወይብል፡ ውእቱ፡ ክታብ፡ ለምድረ፡ ገንዠ↗ ኒ፡ ጕልተ፡ ዚአየ፡ አጥፍኦ፡ ጋላ፡↗ ወኃጣእኩ፡ ጥዒና። አንተኒ፡ እምትሙት፡ ይቀልል፡ ይኅልፍ፡ ሰማይ፡ ወምድር፤ ዝብሂል፡ ይሞቅሐከ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ ወይቀትለከ፡ በወርኃ፡ ሰኔ፡ እምትሙት፡ አንተ፡ ወእምንኅጣእ፡ ኵልነ፡ ጥዒና፡ እንብየ፡ በሎ፡ ለ ንጉሥ። role: title ↗ ወከመዝ፡ ኮኑ፡ ሰማዕተ፡ ላዕሌሃ። ወካልኣንሂ፡ ሰማዕት፡ እለ፡ መጽኡ፡ ድኅረ፡ ወዓልያኒሁ፡ ለ ዮልዮስ፡↗ ይቤሉ፡ ፫፡ ልኡካኒሃ፡ ነበሩ፡ ምስሌነ፡ በዕለተ፡ ፀብእ፡ እለ፡ ተአዘዙ፡ ለመልእክተ፡ ጒኅሉት፡ ወተሰልበ፡ አብቅልቲሆሙ፡ ወተኃይደ፡ ልብሶሙ። ወሰሚዖ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ ይቤላ፡ አልቦ፡ ዘእኴንነኪ፡ እግዚአብሔር፡ ይፍድይኪ፡ ዘከመ፡ ምግባርኪ፡ ወካዕበ፡ ከመ፡ ኢትግበሪ፡ ላዕሌየ፡ እኪተ፡ ዘከመዝ፡ ዳግመ። ወከመ፡ ኢታዝልፊ፡ ሁከተ፡ በውስተ፡ ከተማ፡ ንበሪ፡ በጐዣም፡↗ ምስለ፡ አግብርትኪ፡ ወአእማትኪ፡ ወምስለ፡ ወርቅኪ፡ ወብሩርኪ፡ ወምስለ፡ ኵሉ፡ ንዋያትኪ። ወሖረት፡ መንገለ፡ ጐዣም፡↗ ወነበረት፡ በሐረስማ።↗ ሚመጠነ። ሠናያቲሁ፡ በዝኅ፡ ለዝኩ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ ወኂሩቱ፡ ፈድፋደ፡ እንዘ፡ መጠነዝ፡ አበሳ፡ ዘለሞት፡ ይረክብ፡ በላዕሌሃ፡ ኢኰነና፡ አምሳለ፡ ነገሥታት፡ ወኢፈደያ፡ በእኪት፡ ወኢነሥአ፡ መዛግብተ፡ ወርቅ፡ እምኔሃ። ዳእሙ፡ አስተፋነዋ፡ ከመ፡ ትሴሰይ፡ ወርቅ፡ ዚአሃ፡ ወትንበር፡ በኅድአት፡ እንበለ፡ አስተሐውሮተ፡ ነገር። ህየንተዝ፡ ሠናያቲሁ፡ እግዚአብሔር፡ ይምሐሮ፡ ለዝኩ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ በዓለመ፡ ሰማይ፡ ወምድር።
ወያንብር፡ እምፍሬ፡ ከርሡ፡ ዲበ፡ መንበሩ፡ ለዓለመ፡ ዓለም፡ አሜን ። እምቅድመ፡ ይዕሉ፡ ዮልዮስ፡↗ እንዘ፡ ሀሎ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ በአባዊ፡↗ ዘደርኀ፡↗ ነገሮ፡ ጐዣም፡ ነጋሽ፡ role: title ክፍሎ፡↗ እንዘ፡ ይብል፡ ትቤለነ፡ አሐቲ፡ ብእሲት፡ የአስረክሙ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ ለኵሉ፡ መኳንንት፡ በወርኃ፡ ሰኔ። ወይቤሎ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ ንግረኒ፡ ስማ፡ መኑ፡ ይእቲ፡ ወኀብአ፡ ክፍሎ፡↗ እምነ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ ምሥጢረ፡ ነገር። እምድኅረ፡ ዓለወሂ፡ ወሞተ፡ ዮልዮስ።↗ ተስእሎ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ ዳግመ፡ ወይቤሎ፡ መኑ፡ ይእቲ፡ ዛቲ፡ ብእሲት፡ ዘትቤለከ፡ የአስረክሙ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ በወርኃ፡ ሰኔ፡ አበየ፡ ክፍሎ፡↗ ወኢከሠተ፡ ለ ንጉሥ፡ role: title ↗ ዘንተ፡ ምሥጢረ፡ ነገር፡ ወዛቲ፡ ቂም፡ እንዘ፡ ሀለወት፡ ዝግብተ፡ ውስተ፡ ልበ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ በውእቱ፡ ዕለተ፡ ወቀሳ፡ ድኅፀ፡ እግረ፡ ቃል፡ እምአፈ፡ ዌዘሮ፡ role: title ወለተ፡ ጊዮርጊስ፡↗ ወወድቀ፡ ውስተ፡ ምድረ፡ ልቦሙ፡ ለማእምራን፡ እስከ፡ አንጐርጐረት፡ ላዕለ፡ ጐዣም፡ ነጋሽ፡ role: title ክፍሎ፡↗ እስመ፡ መሰላ፡ ዘአውፅአ፡ ባቲ፡ ምክረ፡ ዕልወት፡ ዘተማከሩ፡ በኅቡእ፡ እምድኅረ፡ ሑረቶሙ፡ እምኔሃ፡ ለልኡካነ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ ከመ፡ ይንግርዎ፡ አውሥኦተ፡ ቃላ፡ ሐመየቶ፡ ለ ጐዣም፡ ነጋሽ፡ role: title ክፍሎ፡↗ በቅድመ፡ እለ፡ ተርፉ፡ ሰብእ፡ ውስተ፡ ዓውደ፡ ወቀሳ። ወትቤሎ፡ ዘንተ፡ ኵሎ፡ ነገረ፡ ዘያመጽእ፡ በላዕሌየ፡ ዝንቱ፡ ኅፅው፡ ውእቱ። ቦኑ፡ አነ፡ አምጻእኩ፡ ላዕሌሁ፡ ዘንተ፡ ነገረ፡ አኮኑ፡ ውእቱ፡ አምጽአ፡ ብየ፡ ምንተ፡ ይረብሐኒ፡ እምድኅረዝ፡ ናሁ፡ ተጸላእኩ፡ ወወፅአ፡ ነገረ፡ ኅሱም፡ እምአፉየ፡ እስከ፡ ሰምዑኒ፡ ኵሉ፡ ሰብአ። ነገረ፡ ውዴትሰ፡ ሀለወኒ፡ በላዕሌሁ፡ እምዘ፡ አስተዋደየኒ፡ ውእቱ፡ መኑ፡ የአምነኒ፡ እምድኅረዝ፡ ከመ፡ በአማን፡ እትናገር፡ አነ፡ እስመ፡ ውእቱ፡ ቀደመኒ፡ ወተናገረ፡ ላዕሌየ። ወዘንተ፡ ነገረ፡ ነገርዎሙ፡ ሰብእ፡ እለ፡ ይነብሩ፡ ውስተ፡ ዓውደ፡ ወቀሳ፡ ለቅሩባነ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ እለ፡ ይትመያየጡ፡ እምኀቤሃ፡ ኀበ፡ ንጉሥ። role: title ↗ ወእሙንቱኒ፡ ነገርዎ፡ ለእግዚኦሙ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ ወ ንጉሥ role: titleኒ፡ ↗ ጸውዖ፡ ለ ክፍሎ፡↗ ወይቤሎ፡ ሶበ፡ ትስእልኩከ፡ ከመ፡ ትንግረኒ፡ መኑ፡ ውእቱ፡ ዘይቤለከ፡ የአስር፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ መኳንንተ፡ ዓበይተ፡ በወርኃ፡ ሰኔ፡ ናሁ፡ ነገረት፡ ብከ፡ ወትቤለከ፡ ዘንተ፡ ኵሎ፡ ነገረ፡ ወቀሳ፡ ዘአምጽአ፡ ብየ፡ አኮኑ፡ ክፍሎ፡↗ ነገሮ፡ ለ ንጉሥ። role: title ↗ ወሰሚዖ፡ ክፍሎ፡↗ እምቃለ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ አንሰጠጠት፡ ከርሡ፡ ወተመስወ፡ አዕዕምቲሁ፡ ከመ፡ ሰምዕ፡ ወፈጸመ፡ ቤተ፡ ላዕላየ፡ በዓዊድ፡ እንዘ፡ ይብል፡ በልሳነ፡ አውድልት፡ አወጣቸ፡ አወጣቸ። ወበልሳን፡ ዘለነ፡ ከሠተት፡ ከሠተት፡ እፎ፡ ምሥጢረ፡ ዕልወት፡ ዘኮነ፡ ኅቡአ፡ ዘሰምዓ፡ ወዘርእየ፡ ስምዓ፡ ኮነ፡ ላዕሌሁ፡ ወነአምር፡ ከመ፡ ጽድቅ፡ ውእቱ፡ ስምዑ፡ ወአልቦ፡ ሐሰት፡ በኀቤሁ። ወሰሚዖሙ፡ ቅሩባኒሁ፡ ለ ንጉሥ፡ role: title ↗ አእመሩ፡ ከመቦ፡ ወንጀል፡ ላዕለ፡ ጐዣም፡ ነጋሽ፡ role: title ክፍሎ፡↗ ወነገርዎ፡ ለ ንጉሥ፤ role: title ↗ ወእምይእቲ፡ ዕለት፡ መጽኡ፡ ብዙኃን፡ ሰማዕት፡ እለ፡ ይብሉ፡ ነአምር፡ ከመ፡ ጐዣም፡ ነጋሽ፡ role: title ክፍሎ፡↗ መሠረቱ፡ ለቤተ፡ ዕልወት፡ ወዓምደ፡ ምቅዋሙ፡ ውእቱ። ወሰሚዖ፡ አዘዘ፡ ንጉሥ፡ role: title ↗ ይእስርዎ፡ ለ ክፍሎ፡↗ ወአሰርዎ፡ አመ፡ ፲ወ፬፡ ለሰኔ። ወበሳኒታ፡ አመ፡ ፲ወ፭፡ ለሰኔ፡ ተጋብኡ፡ ኵሉ፡ ፈታሕተ፡ የማን፡ ወፅግም፡ መኳንንት፡ ወዓዚዛን፡ ወመገብተ፡ መንግሥት። ወዓቀምዎ፡ ቅድመ፡ ማእከላዊ፡ ዓፀድ፡ ወአዘዘ፡ ያዘክሩ፡ ኵሎ፡ ዓመፃሁ፡ ዘገብረ፡ እምጥንቱ፡ እስከ፡ ተፍጻሜቱ፡ ወይቤ፡ አልቦ። ወኮኑ፡ ቦቱ፡ ስምዓ፡ ብዙኃን፡ ወዓልያነ፡ ዮልዮስ፡↗ ወአኃዊሁ፡ እለ፡ መከሩ፡ ምስሌሁ፡ ምክረ፡ ዕልወት፡ ወይቤሉ፡ ነአምር፡ ከመ፡ በተዋሕዶተ፡ ነገር፡ አቀሙ፡ እምጥንቱ፡ እስከ፡ ተፍጻሜቱ፡ ወኢተፈልጡ፡ ክልኤሆሙ፡ እስከ፡ ተመሐሉ፡ ይምትሩ፡ ሥርወ፡ መንግሥት፡ እምቤተ፡ ወናግ፡ ሰገድ፡ንጉሥ፡ role: title ↗ ወኢያንብሩ፡ ዲበ፡ መንበረ፡ መንግሥት፡ እስከ፡ ዘርአ፡ ዘርኡ፡ አላ፡ ያኅልቅዎሙ፡ በሞት።
Editions Bibliography
-
Pereira, F. M. E., ed., 1892. Chronica de Susenyos, rei de Ethiopia, Tomo I: Texto ethiopico. Destinado à X sessão do Congresso Internacional dos Orientalistas, tr. F. M. E. Pereira, Sociedade de Geographia de Lisboa (Lisboa: Imprensa Nacional, 1892).
Translation Bibliography
-
Pereira, F. M. E., ed., 1900. Chronica de Susenyos, rei de Ethiopia, Tomo II: Traducção e notas. Destinado à X sessão do Congresso Internacional dos Orientalistas, tr. F. M. E. Pereira, Sociedade de Geographia de Lisboa (Lisboa: Imprensa Nacional, 1900).
-
Alemu Haile, tr., 2005. የኢትዮጵያ ታሪክ፡ ( ፲፭፻፺፯-፲፮፳፭)። የዐፄ፡ሱስንዮስ፡ ዜና፡ መዋዕል፡ (Ya ʾItyopyā Tārik (1597-1625). Yaʿaṣe Susǝnyos Zenā Mawāʿǝl ’History of Ethiopia (1597-1625 AM): The Chronicle of King Susǝnyos’). (Addis Ababa: Sirak Printing press, 2005).
-
Boavida, I., H. Pennec, M. J. Ramos, and C. J. Tribe 2011. Pedro Páez’s History of Ethiopia, 1622, eds I. Boavida, H. Pennec, and M. J. Ramos, tr. C. J. Tribe, II, Hakluyt Society, Series III, 24 (London: Ashgate, 2011). page 206-259
Secondary Bibliography
-
Cohen, L. 2010. ‘Susǝnyos’, in S. Uhlig and A. Bausi, eds, Encyclopaedia Aethiopica, IV (Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2010), 770a–772a.
-
Sisay Sahile 2015. ‘Review of የኢትዮጵያ ታሪክ፡ ( ፲፭፻፺፯-፲፮፳፭)። የዐፄ፡ሱስንዮስ፡ ዜና፡ መዋዕል፡ (Ya ʾItyopyā Tārik (1597-1625). Yaʿaṣe Susǝnyos Zenā Mawāʿǝl ’History of Ethiopia (1597-1625 AM): The Chronicle of King Susǝnyos’). Translated by Alemu Haile.’, Ethiopian Renaissance Journal of Social Sciences and the Humanities, 2 (2015), 89–93. page 89-93
-
Orlowska, I. 2002. ‘The Chronicle of Susneyos as an Ethiopian Source for Research on the Jesuit Period in Ethiopia’, in Baye Yimam, R. K. P. Pankhurst, D. Chapple, Yonas Admassu, A. Pankhurst, and Birhanu Teferra, eds, Ethiopian Studies at the End of the Second Millennium: Proceedings of the XIVth International Conference of Ethiopian Studies, November 6–11, 2000, Addis Ababa, I (Addis Ababa: Institute of Ethiopian Studies, Addis Ababa University, 2002), 422–434. page 422-434
-
Nöldeke, T. 1893. ‘Review of Chronica de Susenyos, rei de Ethiopia. Tomo 1. Texto ethiopico. Destinando á X sessão do Congresso internacional dos Orientalistas por F.M. Esteves Pereira. Lisboa 1892’ (Aus den Publicationen der Sociedade de geographia de Lisboa).’, Göttingische gelehrte Anzeigen, 6 (1893), 225–230. page 225–230
Use the tag BetMas:LIT3951ChronSusenyos in your public hypothes.is annotations which refer to this entity.
Suggested Citation of this record
To cite a precise version, please, click on load permalinks and to the desired version (see documentation on permalinks), then import the metadata or copy the below, with the correct link.
Solomon Gebreyes, Alessandro Bausi, Pietro Maria Liuzzo, Eugenia Sokolinski, Dorothea Reule, Mersha Alehegne, ʻChronicle of Susǝnyosʼ, in Alessandro Bausi, ed., Die Schriftkultur des christlichen Äthiopiens und Eritreas: Eine multimediale Forschungsumgebung / Beta maṣāḥǝft (Last Modified: 2019-07-23) https://betamasaheft.eu/works/LIT3951ChronSusenyos [Accessed: 2024-05-19]
Revisions of the data
- Mersha Alehegne marked up place names on 23.7.2019
- Dorothea Reule Additions on 8.8.2017
- Solomon Gebreyes continued edit on 1.9.2016
- Solomon Gebreyes continued edit on 1.9.2016
- Pietro Maria Liuzzo Created file from google spreadsheet on 21.3.2016
- Eugenia Sokolinski CREATED: text record on 9.2.2016
Attributions of the contents
Alessandro Bausi, general editor
Solomon Gebreyes, editor
Pietro Maria Liuzzo, contributor
Eugenia Sokolinski, contributor
Dorothea Reule, contributor
Mersha Alehegne, contributor